14-Sep-22

OSNOVI GEOLOGIJE
POSTANAK I GRAĐA ZEMLJE

Snežana PaunoviĆ

Geologija
• Geologija je prirodna nauka koja izučava
sastav, dinarniku (procese u unutrašnjosti i
na površini) i istorijski razvoj Zemlje.
• O postanku Zemlje postoje razlicite teorije i
hipoteze.
• Razlikuju se po tome što je po jednima
Zemlja nastala otkidanjem od neke veće
mase, a po drugima spajanjem
(kondenzovanjem) sitnijih čestica.
• Zemlja je nastala pre više od 6 milijardi god.

1
 14-Sep-22

Postanak Zemlje

Kant-Laplasova hipoteza
Ili Nebularna hipoteza
Na prostoru današnjeg Sunčevog sistema
postoja ogromna masa razređenih usijanih
Sunce gasova i prašine (maglina) koja se okretala
oko svoje ose, hladila i zgušnjavala. Usled
rotacije i sopstvene gravitacije, loptast
oblik mase postao je spljošten na polovima
i ispupčen na ekvatoru.
Povećanjem brzine rotacije dolazi do
otkidanja perifernih delova, formiranja
putanja i nastavka kretanja i hlađenja
budućih planeta Sunčevog sistema.

Zemlja – položaj u Sunčevom sistemu i svemiru

Sunce

Unutrašnje
planete S p o lj a š nj e p l a n e t e

2
 14-Sep-22

Zemlja – položaj u Sunčevom sistemu i svemiru

• Planete Zemljinog tipa – unutrašnje planete

Zemlja – položaj u Sunčevom sistemu i svemiru

• Zemlja je od Sunca udaljena 149,5miliona km i

oko njega obiđe za 365dana, 5časova, 48min i
47sec, brzinom od 30km/s, što sačinjava
Zemljanu godinu. Istovremeno, u toku 23časa,
56min i 4s, Zemlja se okrene i oko svoje ose,
što čini dan.
• Plava planeta – 72% je pod vodom
• 1/10 planete pokrivena je ledom i jedina je
planeta na kojoj se istovremeno nalaze i voda i
led.

3
 14-Sep-22

Zemlja – položaj u Sunčevom sistemu i svemiru

• Planete Jupiterovog tipa – spoljašnje planete

Atmosfera Građa Zemlje

Zemljina kora
Zemljin omotač
Spoljašnje jezgro
Unutrašnje jezgro

700 km
Zemlja nije homogena već je
čini više koncentričnih zona -
geosfera, različitih po fizičkim
osobinama i elementarnom
sastavu.

4
 14-Sep-22

Građa Zemlje

• Atmosfera je vazdušni omotač

Zemlje, koji je sastavljen od azota,
kiseonika, ugljen-dioksida, amonijaka,
prašine i mikroorganizama.
• Donja granica atmosfere je površina
Zemlje, iako kroz pukotine vazduh
prodire i do 500m dubine; a gornja
granica nije konačna i prema
najnovijim podacima prelazi 1000km.
• Zbog razlike i sastavu i osobinama
podeljena je na tri dela: troposferu,
stratosferu i jonosferu.

• Zemljina kora se sastoji od Građa Zemlje

kontinentalne kore (oko
30%) i okeanske kore (oko
70%). Debljina kore je
različita: na kont. delu je
30-50km, dok je okeanska
kora debljine 6-8km.
• Litosfera obuhvata
Zemljinu koru i najviši deo
omotača i prosečne je
debljine oko100km.
• Litosfera je podeljena na 6
osnovnih ploča: evro-
azijska, afrička, američka, • Razmicanjem i sudarenjem
antarktička, pacifička i ploča dolazi do velikih
australijska. magmatskih i tektonskih
pokreta na Zemljinoj površini.

5
 14-Sep-22

Građa Zemlje
• Omotač - unutrašnji deo
Zemlje koji od granice sa
litosferom doseže do dubine
od 2900 km. Donji deo
omotača naziva se
mezosfera, a srednji deo
koji ide od granice s
mezosferom do dubine od
oko 400km naziva se
astenosfera.
• Zemljino jezgro (barisfera)
pruža se od dubine od 2900
km pa do sredista Zemlje i
sastoji se od spoljašnjeg i
unutrašnjeg jezgra.

Građa Zemlje

• Hidrosferu čini
celokupna količina vode
na Zemlji koja se nalazi
u okeanima, morima,
jezerima, rekama...
Posmatrano iz ugla
geologije, ona je jedan
od glavnih činilaca
geoloških i pedogenskih
procesa, koji se odvijaju
u toku kruženja vode u
Kružno kretanje vode u prirodi
prirodi.

6
 14-Sep-22

Građa Zemlje

• Biosfera obuhvata biljni i životinjski svet Zemlje (biljke,

životinje i mikroorganizmi), dakle deo troposfere, deo litosfere
i gotovo potpunu hidrosferu.

Elementarni sastav

• Elementarni sastav
Zemljine kore je vrlo
složen i u njoj se
mogu naći svi
poznati hemijski
≈99 %

elementi.
≈ 75%

7
 14-Sep-22

Grane geologije

Petrologija

Mineralogija Hidrogeologija

GEOLOGIJA

Geotehnika i dr.

Tektonika

Inženjerska geologija

• Inženjerska geologija je nauka koja proučava

teren kao radnu i životnu sredinu. Ona
obezbeduje podatke neophodne za ocenu
medusobnog uticaja terena i gradevinskih
objekata. Bavi se problemima prilagođavanja
gradevinskih objekata terenu i metodama
poboljšanja svojstava stena. Prognozira
uslove građenja u stenama kao i ponašanje
stijena tokom eksplotacije građevinskih
objekata koji su na njima izgrađeni.

8
 14-Sep-22

Osnovi geologije
postanak i građa zemlje

Hvala na pažnji!

Predmetni nastavnik: Snežana Paunović