VISOKA MEDICINSKA ŠKOLA STRUKOVNIH STUDIJA

„MILUTIN MILANKOVIĆ“

Krvne grupe (OAB i Rh sistemi):

transfuzija i transfuzijske reakcije

PREDMET: FIZIOLOGIJA

Predavač: Student:
Dr sci Nina B. Đukanović Jelena Stanković
Indeks br: T16/2021

Beograd, 2021.
Uvod
Vekovima se verovalo da je krv deo organizma u kojem su
pohranjeni život, zdravlje i snaga. Kada je početkom 17. veka
otkriven princip rada srca i protoka krvi, a početkom 20. veka i
sistem krvnih grupa (K. Landštajner, Patološko-anatomski institut
u Beču, 1900. god), stvoreni su uslovi za transfuzijsko lečenje
bolesnika sa minimalnim rizikom od neželjenih reakcija. Iako su
rane transfuzije koristile punu krv, a današnja moderna medicinska
praksa samo komponente krvi, mogućnost transfuzije krvi je
zasigurno do današnjeg dana spasla nebrojeno bolesničkih života.
Pojam krvnih grupa i njihov značaj
Krvne grupe predstavljaju nepromenljive biološke karakteristike
koje se po Mendelovim pravilima nasleđivanja prenose sa roditelja
na potomstvo. Genetski i serološki krvne grupe pokazuju strogu
individualnost. Postoji preko 200 krvnogrupnih sistema (MNS,
CO, LU...) dok su najznačajniji OAB i Rh sistemi krvnih grupa.
Krvne grupe predstavljaju veoma važan faktor u hematologiji jer
se njihovim poznavanjem mogu sprečiti komplikacije prilikom
transfuzije krvi, smanjiti rizik od inkompatibilne trudnoće, kao i
odrediti genetska predispozicija za određene bolesti.
 OAB sistem
Po OAB sistemu krv se deli u četiri grupe: A, B, AB i O.
Pripadnost nekoj od ovih krvnih grupa zavisi od specifičnih
proteina u membrani eritrocita koji je određuju.
Hemijske analize su dokazale da nosioci određene krvne grupe
imaju u membranama eritrocita istoimeni protein aglutinogen (tj.
antigen) kao krvna grupa kojoj pripadaju, dok u krvnoj plazmi
sadrže anti-aglutinin (tj. antitela) ostalih krvnih grupa; tačnije,
svaka osoba produkuje antitela protiv antigena koji im
nedostaju.
Gen za protein koji se nalazi u membrani eritrocita (supstanca H) nalazi
se na 19. hromozomu, dok se geni OAB nalaze na hromozomu 9.
Krvne grupe se nasleđuju kodominantno, po jedan gen od svakog
roditelja.
Postoji šest varijanti genotipova:
• osobe sa genotipom AA ili AO imaće krvnu grupu A
• osobe sa genotibom BB ili BO imaće krvnu grupu B
• osobe sa genotipom AB imaće krvnu grupu B
• osobe sa genotipom OO imaće krvnu grupu O.
 Rh sistem
Sistem Rhesus (Rh sistem) najsloženiji je od svih krvnogrupnih
sistema. Otkriven je 1940. godine imunizacijom zečeva sa
eritrocitima majmuna vrste Macacus Rhesus, po čemu je sistem i
dobio naziv. Nasleđuje se pomoću dva homologna tesno povezana
gena i razvija se u periodu od 8. do 12. nedelje trudnoće.
Antitela Rh sistema su imunoglobulini koja nastaju kao rezultat
stimulacije imunog sistema antigenima. Sintetišu ih B limfociti ili
plazma ćelije. Ova antitela se gotovo nikad ne nalaze u krvnoj
plazmi zdravih ljudi već isključivo kao odgovor organizma na
neadekvatnu transfuziju!
Antigeni odgovorni za Rh krvnogrupni sistem nazivaju se Rh
antigeni ili Rh aglutinogeni. U zavisnosti od prisustva Rh antigena
osobe mogu biti Rh+ (Rh pozitivne) ili Rh- (Rh negativne).
Rh+ osobe imaju genotip DD/Dd, a Rh- dd.

Rh faktor ima veoma važnu ulogu u trudnoći. Kada je majka Rh-

a nosi bebu koja je Rh+ može doći do stanja poznatog kao Rh
inkompatibilija, što može dovesti do fatalnog ishoda po bebu ili
neku od narednih trudnoća žene.
Transfuzija krvi
Transfuziologija je pojam u medicini koji ne predstavlja samo
tehnički postupak, već je terapijska primena krvi proizašla iz
nauke o krvnim grupama. Ona je danas velika oblast koja
obuhvata humanu imunologiju, imunohematologiju i humanu
genetiku.
Transfuzija krvi kao pojam označava proces prenošenja krvi ili
njenih produkata iz krvnog sistema jedne osobe u krvni sistem
druge.
Transfuzija podrazumeva davanje jedinice krvi i/ili krvnih
derivata (plazma, Er, Tr, Le).
Transfuziologija kao izvore krvi koristi sopstvenu krv tj, krv pacijenta
koji je i prima (autologna transfuzija) ili tuđu, doniranu krv (homologna
transfuzija). Tuđa krv dobija se od dobrovoljnog donora. Prikupljena
krv obavezno se testira na OAB i Rh sistem krvnih grupa, kako bi se
osiguralo da pacijent prima kompatibilnu krv.

• Pravila transfuzije su sledeća:

• osobe krvne grupe A mogu primiti krv svoje krvne grupe ili krvne
grupe O
• osobe krvne grupe B mogu primiti krv svoje krvne grupe ili krvne
grupe O
• osobe krvne grupe AB mogu primiti krv svih krvnih grupa
• osobe krvne grupe O mogu primiti krv samo svoje krvne grupe
• osoba koja je Rh+ može primiti krv od Rh- osobe
• Rh- osoba može primiti krv isključivo Rh- osobe.
Transfuziološke reakcije
Neželjene transfuziološke reakcije javljaju se nakon transfuzije neadekvatne
krvne grupe za pacijenta primaoca.
Prvi simptomi se pojavljuju oko 2h posle transfuzije i uključuju groznicu, jezu,
drhtavicu, rigor, glavobolju, mučninu i povraćanje, cijanozu, dispneju,
cirkulatorni šok, otkazivanje bubrega.

• Ukoliko se osobi izvrši transfuzija pogrešne krvne grupe javlja se

hemolitička transfuzijska reakcija, tačnije imuni sistem primaoca napada
ćelije donirane krvi koje se potom kidaju i raspadaju oslobađajući
jedinjenja opasna po život pacijenta.
• Još jedan oblik neželjene transfuziološke reakcije je aglutinacija. To je
ireverzibilna specifična reakcija između solubilnog (rastvorljivog) antitela i
nesolubilnog antigena, pri čemu se stvaraju agregati (aglutinati), tj.
eritrociti se zgrudvaju i zgomilavaju. Leukoaglutinacija nastaje
zgrudvavanjem belih krvnih zrnaca (leukocita).
 Još neke od transfuzijskih reakcija su:

• Hemoliza (prskanje eritrocita prilikom delovanja toksina hemolizina)

• Anafilaktička reakcija (izazvana IgA antitelima)
• Alergija (izazivaju je IgE anti-alergen antitela oslobađanjem
histamina iz mastocita i bazofila)
• Pirogena reakcija (nastaje transfuzijom hemoprodukata inficiranim
G- bakterijama)
• Graft versus host desease (bela krvna zrnca domaćina prepoznaju
doniranu krv kao „strano telo“ i napadaju krvne ćelije unesene
transfuzijom u telo domaćina)
• Transmisivne bolesti (infekcija zbog kontaminacije krvnih proizvoda,
prenos HIV-a i hepatitisa C prilikom transfuzije).