H KA£HMEPINH

E¶TA HMEPE™
KYPIAKH 28 MA´OY 2000

2-32 A º I E P ø M A
Πολιτικ συνε
H AΛΩΣΗ
ΤΗΣ ΠΟΛΗς
Πολιτικ συνεργασας
με τη Δση
Tου N.°. MÔÛ¯ÔÓ¿

H σνοδος της
Φερρρας – Φλωρεντας
Tου ¶¿ÚÈ °Ô˘Ó·Ú›‰Ë

Oι δημηγορες Mωμεθ B΄ και

Kωνσταντνου Παλαιολ!γου
Tης K·ÙÂÚ›Ó·˜ NÈÎÔÏ¿Ô˘

«Xρονογραφικ» αποτπωση
της Aλωσης
Tης B·Ú‚¿Ú·˜ KÔ˘Ù·‚¿-¢ÂÏË‚ÔÚÈ¿

Oι ιστορικο της Aλωσης

Tου T·ÍÈ¿Ú¯Ë °. KfiÏÈ·

Π$ς εδαν οι Oθωμανο

την Aλωση
Tου M·Ú›ÓÔ˘ ™·ÚËÁÈ¿ÓÓË

H εδηση της Aλωσης

στις ελληνικ%ς περιοχ%ς
Tου KÒÛÙ· °. TÛÈÎÓ¿ÎË

H εδηση της Aλωσης

στην Eυρ$πη
Tου X·Ú¿Ï·ÌÔ˘ °¿Û·ÚË

Eλληνες πρ!σφυγες
μετ την Aλωση
Tης AÁÁÂÏÈ΋˜ ¶·ÓÔÔ‡ÏÔ˘

Bυζαντινο λ!γιοι στη Δση

Tης EÈÚ‹Ó˘ XÚ‹ÛÙÔ˘

«Aυτ!ς ο τελευταος Eλληνας!»

Tου ºÒÙË ¢ËÌËÙÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˘

EÍÒÊ˘ÏÏÔ
«H ÙÒÛȘ Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fi-
ψ˜» (ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ·). T¤ÌÂÚ·

¿Óˆ Û ͇ÏÔ – ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢. Zˆ-
ÁÚ¿ÊÔ˘, 1836. ¶›Ó·Î·˜ ÈÛÙÔÚË̤-
ÓÔ˜ ηٿ ·Ú·ÁÁÂÏ›· Î·È «Î·ı’
˘·ÁfiÚ¢ÛÈÓ» ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ M·-
ÎÚ˘ÁÈ¿ÓÓË (EıÓÈÎfi IÛÙÔÚÈÎfi MÔ˘-
Û›Ô).
ματος: ÔÙ¤. E¤ÛÙÚ„·Ó ‰ËÏ·‰‹ ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ›
OÈÛıfiÊ˘ÏÏÔ
«KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Ô ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜», Ô
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ÙˆÓ PˆÌ·›ˆÓ ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙˆÚ». EÚÁÔ ÙÔ˘ ™ˆÙ‹ÚÈÔ˘
XÚËÛÙ›‰Ë (ÂΉ. E.§.I.A.).
Yπεθυνη «Eπτ Hμερ
ν» ÛÂÈÚ¿ Î·È ¤Ó· ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ‰Ú· Î·È ÂËÚ¿˙ÂÈ, οÔÙÂ
E§EY£EPIA TPA´OY
M
π∞ «∞¶√ºƒÕ¢∞ TƒÿΔ∏», ‰‡Ô Ë̤Ú˜ ÚÈÓ Í„˘-
¯‹ÛÂÈ Ë ¿ÓÔÈÍË, ÙËÓ 29Ë M·˝Ô˘ 1453, Í„‡¯Ë-
ÛÂ Î·È ¤·„ ÔÚÈÛÙÈο Ó· ¯Ù˘¿ Ë Î·Ú‰È¿ ÙÔ˘
B˘˙·ÓÙ›Ô˘: Ë KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. ø˜ ËÌÂÚÔÌËÓ›· ¤¯ÂÈ
Ï›ÁÔ Ôχ ÙËÓ ›‰È· ‚·Ú‡ÙËÙ· Ì ÙȘ ¿Ï-
Ϙ ÂıÓÈΤ˜ ÂÂÙ›Ԣ˜. øÛÙfiÛÔ, ¤Ú·
·’ ÙÔ «¶‹Ú·Ó ÙËÓ fiÏÈÓ ‹Ú·Ó ÙËÓ...»
Eπιμλεια αφιερ
Î·È ¿ÏÏ· ÁÓˆÛÙ¿ ηÓÔÓ·Ú¯‹Ì·Ù·,
˘¿Ú¯ÂÈ, ·Ì›ÏÈÎÙÔ Î·È ‚·Ú‡ÙÂÚÔ, ÙÔ
Kø™TH™
›‰ÈÔ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜.
H AψÛË ‰ÂÓ ÚԤ΢„ ˆ˜ ·Úfi‚ÏÂÙÔ ‹ Ô˘Ú·ÓfiÂ-
ÌÙÔ, ÙÚ·ÁÈÎfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ OÚıÔ‰fiÍÔ˘˜, Û˘Ì‚¿Ó. ø˜ ÁÓˆ-
ÛÙfiÓ, ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÂÁ·Ó¿ Á‡Úˆ ·’ Ù·
Û˘Ì‚·›ÓÔÓÙ·. T· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Û ¯ÚÔÓÈ΋
ÙËÓ ·‹¯ËÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi Î·È Â˘Úˆ·˚Îfi ¯ÒÚÔ,
ηıÔÚÈÛÙÈο, ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ.
TÔ ÁÂÓÂÛÈÔ˘ÚÁfi ·›ÙÈÔ Ù˘ AψÛ˘ ÙÔ˘ 1453 ¤¯ÂÈ ¯ÚÔ-
ÓÈÎfi ‚¿ıÔ˜ Î·È ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÒÙË AψÛË (1204),
fiÙ·Ó ÛÙËÓ ·fiÚıËÙË Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ¶fiÏË «ÌÔ˘Î¿ÚÈÛ·Ó»
ÔÈ Ê¿Ï·ÁÁ˜ Ù˘ T¤Ù·ÚÙ˘ ™Ù·˘ÚÔÊÔÚ›·˜. K·È ÌÔÚ›
ÌÂÓ Ë ÚÒÙË (1204) Ó· ÛÙ¿ıËΠ·ÓÙÈÛÙÚ¤„ÈÌË ·ÊÔ‡ Ë
KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ·Ó·ÎÙ‹ıËΠ(1261),
·ÏÏ¿ ÙÔ ·Ï·Èfi Ûı¤ÓÔ˜ ‰ÂÓ ·Ó·ÎÙ‹ıËÎÂ
·ÏÏ¿ ÙÔ KÚ¿ÙÔ˜ ÂÍ·Úıڈ̤ÓÔ, Û’ fiÏË ÙË
§IONTH™ ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ·Ï·ÈÔÏfiÁÈ·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘,
‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Û ̷ڷÛÌfi. A˜ ÙÔ ԇ̠ÈÔ
ˆÌ¿: „˘¯ÔÚÚ·ÁÔ‡ÛÂ Î·È ·‰‡Ó·ÌÔ Ó‘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÙËÓ
ÔıˆÌ·ÓÈ΋ ÛÊÔ‰ÚfiÙËÙ·, ¤Û‚ËÛÂ.
TȘ, ÚÈÓ ÙËÓ AψÛË, ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ‰Èψ̷ÙÈΤ˜
ÂÍÂÏ›ÍÂȘ, ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÎÔÛÌÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜, ·ÏÏ¿ ηÈ
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ ÛËÌÂÚÈÓ¤˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙˆÓ «EÙ¿ HÌÂ-
ÚÒÓ».

2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
ργασας με τη Δση
Tου ¡. °. ª √™Ã√¡Õ
Ιστορικο - Διευθυντ Ερευν
ν, ·˘Ùfi ¤ÛÙÂÈÏ ÙÔ 1337 ÛÙËÓ ∞‚ÈÓÈfiÓ ÙÔÓ μÂÓÂÙfi
Κντρο Βυζαντιν
ν Ερευν
ν ™Ù¤Ê·ÓÔ ¢¿Ó‰ÔÏÔ ÁÈ· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ì ÙÔÓ
∏ ª√°°√§π∫◊ ∂¶π¢ƒ√ª◊ Î·È Ë ‰È¿Ï˘ÛË ÙÔ˘
ÛÂÏÙ˙Ô˘ÎÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ (̤۷ 13Ô˘ ·È.) ›-
¯Â ÚÔηϤÛÂÈ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î·È ÙËÓ
‰ڷ›ˆÛË ÙˆÓ √ıˆÌ·ÓÒÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ ÛÙË ªÈÎÚ¿
∞Û›·. ΔÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ·˘Ùfi ʇÏÔ, Ô˘ ·Ú·Û˘Ṳ́ÓÔ
·fi ÙȘ ÔÚ‰¤˜ ÙˆÓ ªÔÁÁfiÏˆÓ Â›¯Â ÚÔˆıËı› ÛÙË
μÈı˘Ó›·, ÔÊ›ÏÂÈ ÙËÓ ÂˆÓ˘Ì›· ÙÔ˘ ÛÙÔÓ È‰Ú˘Ù‹
ÙÔ˘ ÔıˆÌ·ÓÈÎÔ‡ ÂÌÈÚ¿ÙÔ˘ ÛÙË μÈı˘Ó›· √ÛÌ¿Ó ‹
√ıÌ¿Ó (1288-1325), ÁÈÔ ÙÔ˘ ∂ÚÙÔÁÚÔ‡Ï. √È Û˘ÓÂ-
¯Â›˜ ÂȉÚÔ̤˜ Î·È ÔÈ ÏÂËϷۛ˜ Ô˘ ‰È¤Ú·ÙÙ·Ó ÔÈ
√ıˆÌ·ÓÔ› ÛÙȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ›¯·Ó ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ‹ÛÂÈ Ô͇ٷÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ÛÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·,
ÂÓÒ Ë ‹ÙÙ· ÙˆÓ μ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÛÙË Ì¿¯Ë ÙÔ˘ μ·Ê¤-
ˆ˜ (1301) ÛËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛ ÙËÓ ·ÊÂÙËÚ›· Ù˘ ÛÙÚ·-
ÙȈÙÈ΋˜ ηٛۯ˘Û˘ ÙˆÓ √ıˆÌ·ÓÒÓ. ∏ ÙÔ˘ÚÎÈ΋
ηٿÎÙËÛË ¤ÛÙÚ„ ÙÔ˘˜ μ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Ó· ˙ËÙ‹-
ÛÔ˘Ó ÂÚ›ÛÌ·Ù· ÛÙË ¢‡ÛË. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ Ë Û˘-
ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ˘ μã Ì ÙËÓ ∫·Ù·Ï·ÓÈ΋
∂Ù·ÈÚ›· Î·È ÔÈ ‰˘ÛÌÂÓ›˜ ÁÈ· ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·
Û˘Ó¤ÂȘ Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ÙˆÓ ∫·Ù·Ï·-
ÓÒÓ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È.
™ÙÂÚË̤ÓË ·fi ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÛÙfiÏÔ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘
ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ªÈ¯·‹Ï ∏ã Î·È ÙÔ˘ ∞Ó‰ÚÔÓ›ÎÔ˘ μã Ë
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰ÂÓ Â›¯Â ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÌÂ-
Ùˆ›ÛÂÈ ‰˘Ó·ÌÈο ÙËÓ ÔıˆÌ·ÓÈ΋ ·ÂÈÏ‹. EÙÛÈ,
̤۷ Û ۇÓÙÔÌÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ÛÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘
·ÈÒÓ· ÔÈ √ıˆÌ·ÓÔ› ¤Ù˘¯·Ó Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ
΢ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Û ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ‚˘-
˙·ÓÙÈÓÒÓ Â‰·ÊÒÓ (ÙÔ 1326 η٤Ϸ‚·Ó ÙËÓ ¶ÚÔ‡-
Û·, ÙÔ 1331 ÙË ¡›Î·È· Î·È ÙÔ 1337 ÙË ¡ÈÎÔÌ‹‰ÂÈ·)
Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÙÔ˘ÚÎÈÎÒÓ ÂÌÈÚ¿ÙˆÓ. ∏ ηٿÏË„Ë
Ù˘ ∫·ÏÏ›ÔÏ˘ ÙÔ 1354
¿ÓÔÈÍ ÛÙÔ˘˜ √ıˆÌ·ÓÔ‡˜
ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿-
ÎÙËÛË Ù˘ μ·ÏηÓÈ΋˜.
MÚÔ˜ ÛÙËÓ ÔıˆÌ·ÓÈ΋
ΔÔ 1361 ΢ÚȇıËÎÂ Ë ·ÂÈÏ‹ ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ›
∞‰ÚÈ·ÓÔ‡ÔÏË Î·È ÙÔ
1363 Ë ºÈÏÈÔ‡ÔÏË. ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi
∫¿Ùˆ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰˘-
ÛÌÂÓ›˜ Û˘Óı‹Î˜ ÔÈ ‚˘-
ÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ¢‡ÛË
˙·ÓÙÈÓÔ› ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜
ıÂÌÂÏÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÈÙÈ-
΋ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÎÈÓ-
‰‡ÓÔ˘ ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙË ¢‡ÛË. ∏ ÔÏÈÙÈ΋
·˘Ù‹, Ô˘ ›¯Â ÈÛ¯˘Ú¿ ÂÚ›ÛÌ·Ù· ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
ÎÔÈÓˆÓ›·, ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ıˆÚËÙÈο ·fi ÙËÓ
H «H Aλωσις της Kων- ηÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ȉ¤·˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ-
σταντινουπλεως» απ ·˜ Î·È Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ÎfiÛ̈Ó.
τους Tορκους, στις 29 ΔÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Úfi‚ÏËÌ· ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ Â˘Úˆ-
Mαου 1453 και η στα- ·˚΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙˆÓ μ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ‹Ù·Ó Ë ‰È·›ÚÂ-
τη δραματικ αντσταση ÛË Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔÛ‡Ó˘ Î·È ÙÔ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıÔ ˙‹-
των υπερασπιστν της. ÙËÌ· Ù˘ ¤ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ∂ÎÎÏËÛÈÒÓ Ô˘ ‰›¯·˙ ÙË
(Λαϊκ λιθογραφα, ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·.
Eθνικ Iστορικ Mου- H‰Ë ·fi ÙÔ 1327 Ô ∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ˜ μã ›¯Â ¤ÚıÂÈ ÛÂ
σεο). Û˘ÓÂÓÓÔ‹ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ °·ÏÏ›·˜ ∫¿ÚÔÏÔ
¢ã, ÂÓÒ Ô ∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ˜ °ã Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËΠÛÙË ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ·ÓÙÈÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ Û˘Ó·ÛÈÛÌÔ‡ (1332) ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô ÌÂÙ›¯·Ó ·Ú¯Èο ÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ, Ë μÂÓÂÙ›· ηÈ
ÙÔ Δ¿ÁÌ· ÙˆÓ πˆ·ÓÓÈÙÒÓ πÔÙÒÓ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ· Ô ¿·˜ Î·È ÔÈ ‚·ÛÈÏ›˜ Ù˘ °·ÏÏ›·˜ Î·È Ù˘
∫‡ÚÔ˘. √ˆÛ‰‹ÔÙÂ, ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi Úfi‚ÏËÌ·
··Û¯ÔÏÔ‡ÛÂ Î·È ÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ Ù· Û˘ÌʤÚÔ-
ÓÙ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ∞ÈÁ·›Ô Î·È ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ
·ÂÈÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi Ù· ÙÔ˘ÚÎÈο ÂÌÈÚ¿Ù·. ™‡ÓÙÔÓ˜
˘‹ÚÍ·Ó ÔÈ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙÔ˘ ∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ˘ °ã ÁÈ· Ó·
H K A £ H M E P I N H
ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙËÓ ¤ÓˆÛË ÙˆÓ ∂ÎÎÏËÛÈÒÓ Î·È Ó· ÂÍ·-
ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ. °È· ÙÔÓ ÛÎÔfi
¿· μÂÓ¤‰ÈÎÙÔ πμã Î·È ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ· ·Ó¤-
Ï·‚ ÙËÓ ›‰È· ·ÔÛÙÔÏ‹ Ì·˙› Ì ÙÔÓ ¢¿Ó‰ÔÏÔ Ô ÌÔ-
Ó·¯fi˜ μ·ÚÏ·¿Ì ·fi ÙËÓ ∫·Ï·‚Ú›· ˆ˜ ÚÔÛˆÈÎfi˜
·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÛÙÔÓ ¿·. ¶·Ú’
fiÏÔ Ô˘ Ô ¿·˜ ¤ıÂÛ ˆ˜ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ
·ÔÛÙÔÏ‹ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ÙËÓ ¤ÓˆÛË ÙˆÓ ∂ÎÎÏËÛÈÒÓ, ÌÂ
ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ÂÈÙ‡¯ıËÎÂ Û˘Ó·ÛÈÛÌfi˜ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ÙÔ 1344 Ì ÎÔÈÓ‹ ÛÙÚ·-
ÙȈÙÈ΋ Âȯ›ÚËÛË Î·Ù¤Ï·‚·Ó ÙË ™Ì‡ÚÓË. ¢È·-
Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ¿· ∫Ï‹ÌË ™Δã ‰ÈÂÍ‹Á·ÁÂ
Ô πˆ¿ÓÓ˘ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜ Ì ÙÔÓ ·ÈÎfi ·Â-
ÛÙ·Ï̤ÓÔ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË μ·ÚıÔÏÔÌ·›Ô
(1347) Î·È Ì ÚÂۂ›· Ô˘ ¤ÛÙÂÈÏ ÛÙËÓ ∞‚ÈÓÈfiÓ
ÙÔ 1348. ™ËÌ·ÓÙÈÎfiÙ·ÙÔ ˘‹ÚÍ ÙÔ ¯Ú˘Ûfi‚Ô˘ÏÏÔ
ÙÔ˘ πˆ¿ÓÓË ∂ã ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ 1355 Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ˘Ô-
Û¯fiÙ·Ó ˘·ÎÔ‹Ó Î·È Û¤‚·˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿· πÓÓÔΤ-
ÓÙÈÔ ™Δã Î·È ÙÔ˘˜ ‰È·‰fi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ (Ë ÌÂÙ·ÛÙÚÔÊ‹
ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ·ÈÛÌfi Û˘ÓÙÂϤÛÙËΠÙÔ 1369), Ï‹„Ë
̤ÙÚˆÓ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË Ù˘ ¤ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ∂ÎÎÏË-
ÛÈÒÓ Î·È ÙÔÓ ÂÎÏ·ÙÈÓÈÛÌfi Ù˘ ¿Ú¯Ô˘Û·˜ Ù¿Í˘, ÌÂ
·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ·ÔÛÙÔÏ‹ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÂÓ›Û¯˘Û˘
Î·È ÏÔ›ˆÓ ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜
Î·È ÙÔ˘˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘.
¶ÔÏÈÙÈ΋ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜
¢Ú·Ì·ÙÈÎfiÙÂÚË ÙÚÔ‹ ·›ÚÓÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·,
fiÙ·Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ÂÚÈÔ‰Â‡Ô˘Ó ÛÙȘ ¢-
Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ˆ˜ ·˘ÙÔ¯ÂÈÚÔÙfiÓËÙÔÈ Ú¤Û‚ÂȘ ÁÈ·
Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÙË Û˘ÌÌ·¯›· Î·È Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó
ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ. ¶ÚÒÙÔ˜ Ô πˆ¿ÓÓ˘ ∂ã
Âȯ›ÚËÛ ÙÔ 1366 ¤Ó· ‰‡ÛÎÔÏÔ Î·È ÂÚÈÂÙÂÈÒ-
‰Â˜ Ù·Í›‰È ÛÙËÓ √˘ÁÁ·Ú›·,
fiÔ˘ Û˘˙‹ÙËÛÂ ÌÂ ÙÔÓ ‚·-
ÛÈÏÈ¿ §Ô˘‰Ô‚›ÎÔ ÙÔ ˙‹ÙËÌ·
Ù˘ ¤ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ∂ÎÎÏËÛÈÒÓ
Î·È Ù˘ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÛÙÚ·-
ÙȈÙÈ΋˜ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ÛÙËÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ¯ˆÚ›˜
Ú·ÎÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·.
줂·È·, ÙËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ¿ Ô
ÎfiÌ˘ Ù˘ ™·‚Ô˝·˜ ∞̉·›-
Ô˜ ™Δã ¤ÓıÂÚÌÔ˜ ˘ÔÛÙËÚÈ-
ÎÙ‹˜ Ù˘ ȉ¤·˜ Ù˘ ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›·˜ ¤Û¢Û ӷ ‚ÔË-
ı‹ÛÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Î·È Î·ÙfiÚıˆÛ ӷ ·Â-
Ï¢ıÂÚÒÛÂÈ ÙËÓ ∫·ÏÏ›ÔÏË ·fi ÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ ηÈ
ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË ªÂÛËÌ‚Ú›· Î·È ÙË ™ˆ˙fiÔÏË ·fi
ÙÔ˘˜ μÔ˘ÏÁ¿ÚÔ˘˜. ªÂ ÙËÓ ÚÔÙÚÔ‹ ÙÔ˘ Ô πˆ¿Ó-
Ó˘ ∂ã Âȯ›ÚËÛ ÙÔ 1369 ‰Â‡ÙÂÚÔ Ù·Í›‰È Ì ÚÔ-
ÔÚÈÛÌfi ÙË ƒÒÌË. √ B˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜
·Û¿ÛÙËΠÙÔ ‰fiÁÌ· Ù˘ Ï·ÙÈÓÈ΋˜ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηÈ
·Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÙÔ ÚˆÙÂ›Ô ÙÔ˘ ¿·. ∏ Ú¿ÍË ·˘Ù‹
Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿·, Ô˘ ˘·ÁÔÚ¢fiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ·Ó¿-
ÁÎË, ‰ÂÓ Â›¯Â Ù· ÂÈı˘ÌËÙ¿ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. ™ÙË
ƒÒÌË Ô πˆ¿ÓÓ˘ Û˘ÓÔÌÔÏfiÁËÛ Ì ÙÔ˘˜ μÂÓÂÙÔ‡˜
Û˘Óı‹ÎË (1370), ÂÓÒ ÂÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÎÚ·Ù‹ıËÎÂ
·ÚÎÂÙfi ηÈÚfi ÛÙË μÂÓÂÙ›· ÁÈ· ÔÊÂÈϤ˜. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜
·˘Ùfi Ê·Ó¤ÚˆÓ ÌÈ· ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ Ì›ˆÛ˘ ÙÔ˘
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ÁÔ‹ÙÚÔ˘.
∞ÓÙ›ıÂÙ· Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜ ÚÔ˜
ÙË ¢‡ÛË, Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ∂ÎÎÏËÛ›· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÛÂ
ÙËÓ È‰¤· Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ù˘ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ ÙˆÓ
ÔÚıfi‰ÔÍˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ μ·ÏηÓÈ΋˜. √È ÚÔÛ¿ıÂÈ-
˜ ÙÔ˘ ·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ›¯·Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ÎÈ-
ÓËÙÔÔ›ËÛË ™¤Ú‚ˆÓ Î·È μÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ. øÛÙfiÛÔ, Ë
B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 3

H Mια τοπογραφικ εικνα της
βυζαντινς Kωνσταντινοπολης
στα 1420 απ το χειργραφο
του Mπουοντελμντι. Διακρνο-
νται τα κρια πολεοδομικ" χα-
ρακτηριστικ": Mνημεα, οδικ
δκτυο, θαλ"σσιο και χερσαο
θεοδοσιαν τεχος και ονομα-
στικ" οι Πλες. Aπ$ναντι ο Γα-
λατ"ς  Π$ρα. Mια "λλη κανο-
νικ πλη, εξαρτμενη απ’
τους Bυζαντινος, ταν ωστσο
αποικιακ εγκατ"σταση των
Γενοβ$ζων. Δεσπζει ο «Mεγ"-
λος Πργος» των Bυζαντινν 
«Πργος του Γαλατ"» σμερα.
Eδ ανεβασμ$νοι οι ξ$νοι πε-
ριηγητ$ς και $παιρναν μια πα-
νοραμικ εικνα της Bασιλε-
ουσας. Mετ" την Aλωση τα τε-
χη στο Π$ρα ισοπεδθηκαν με
διαταγ του Mω"μεθ B´.
4 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
‹ÙÙ· ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÛÙË Ì¿¯Ë ÙÔ˘
E‚ÚÔ˘ (1371) Â¤ÙÚ„ ÛÙÔ˘˜ √ıˆÌ·ÓÔ‡˜ Ó· η-
Ù·Ï¿‚Ô˘Ó ÛÂÚ‚Èο Î·È ‚Ô˘ÏÁ·ÚÈο ‰¿ÊË Î·È Ó·
ÚÔˆıËıÔ‡Ó ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ ª·Î‰ÔÓ›· Î·È ÛÙËÓ
πÏÏ˘Ú›·, ÂÓÒ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙˆÓ Û˘Ó·ÛÈṲ̂ӈÓ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÛÙË Ì¿¯Ë ÙÔ˘ ∫ÔÛÛ˘ÊÔ-
‰›Ô˘ (1389) ÔÈ √ıˆÌ·ÓÔ› ˘¤Ù·Í·Ó ÙË ™ÂÚ‚›·
Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ·Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË
Ù˘ μÔ˘ÏÁ·Ú›·˜.
AÓÙÈÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›·
∞fi ÙÔ 1372 Ë ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ‰È·Û·Ṳ̂ÓË Â‰·-
ÊÈο Î·È ·Ó›Û¯˘ÚË, Â›Ó·È ˘ÔÙÂÏ‹˜ ÛÙÔÓ ÛÔ˘ÏÙ¿-
ÓÔ Î·È ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ (πˆ¿ÓÓ˘ ∂ã,
ª·ÓÔ˘‹Ï μã Î·È πˆ¿ÓÓ˘ ∑ã) ˘Ô¯ÚÂÒÓÔÓÙ·È Ó·
Û˘ÓÂÎÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘. ∂Í¿ÏÏÔ˘, Ì ÙȘ ηٷ-
ÎÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ ÛÙËÓ ∞Û›· Î·È ÛÙËÓ ∂˘ÚÒ-
Ë Ë ›‰È· Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ‚Ú¤ıËΠ۠ηٿ-
ÛÙ·ÛË ÔÏÈÔÚΛ·˜. TÔ 1374 ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÚÂۂ›·
Ô˘ ÛÙ¿ÏıËΠÛÙÔÓ ¿· ‰È¢ÎÚ›ÓÈ˙ fiÙÈ Ë Î·Ù¿
ÙÔ˘˜ ‰˘ÙÈÎÔ‡˜ «·Ó›ÂÚË Û˘ÌÌ·¯›·» ÙˆÓ μ˘˙·ÓÙÈ-
ÓÒÓ Ì ÙÔ˘˜ √ıˆÌ·ÓÔ‡˜ ‹Ù·Ó ·Ï‹ ·Ó·Îˆ¯‹ ηÈ
ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ ¿ÏÏÔ˜ ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ ÂÓË̤-
ÚˆÓ ÙÔÓ ¿· ÁÈ· ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ô˘ ‰È¤ÙÚ¯ Ë
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ‚Ô‹ıÂÈ·˜. °È·
¿ÏÏË Ì›· ÊÔÚ¿ ÔÈ ¢˘ÙÈÎÔ› ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ÔÚÁ·ÓÒ-
ÛÔ˘Ó ·ÓÙÈÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›· Ì ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜
ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ √˘ÁÁ·Ú›·˜ ™ÈÁÈÛÌÔ‡Ó‰Ô. ™ÙË
ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ·˘Ù‹ Âȯ›ÚËÛË Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ·ÍÈfi-
ÏÔÁ˜ Á·ÏÏÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, ÂÓÒ ÔÈ μÂÓÂÙÔ› Û˘ÌÊÒ-
ÓËÛ·Ó Ó· ‰È·ı¤ÛÔ˘Ó ÏÔ›·. ∏ ÂÎÛÙÚ·Ù›· η٤ÏË-
Í ÛÙË Ì¿¯Ë Ù˘ ¡ÈÎfiÔÏ˘ (™Â٤̂ÚÈÔ˜ 1396),
fiÔ˘ ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Û˘ÓÙÚ›ÊÙËηÓ.
™ÙËÓ ·ÔÎÏÂÈṲ̂ÓË ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ë Î·-
Ù¿ÛÙ·ÛË ‹Ù·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÎÚ›ÛÈÌË. ∏ ¤Ó‰ÂÈ· Î·È Ë
›ӷ ›¯·Ó ·Ô‰ÂηٛÛÂÈ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ô˘
ÂÁη٤ÏÂÈ ÙȘ ÂÛٛ˜ ÙÔ˘. ∫·È ÂÓÒ Ô μ·ÁÈ·˙‹Ù ˙‹-
ÙËÛ ӷ ÙÔ˘ ·Ú·‰Ôı› Ë ¶fiÏË, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜
2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
ª·ÓÔ˘‹Ï μã ÛÙÚ¿ÊËΠÚÔ˜ ÙË ¢‡ÛË. ΔÔ ÊıÈÓfi-
ˆÚÔ ÙÔ˘ 1399 Ô ÛÙڷٿگ˘ Boucicaut Ì ÌÈÎÚ‹
‰‡Ó·ÌË ‹Úı ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·È ·Ó¤Ï·-
‚ ÁÈ· ¤Ó· ‰È¿ÛÙËÌ· Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ÙËÓ ¿Ì˘Ó· Ù˘
fiÏ˘. ΔÔÓ ¢ÂΤ̂ÚÈÔ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ Ô ª·ÓÔ˘‹Ï
Âȯ›ÚËÛ ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ‰Èψ̷ÙÈÎfi Ù·Í›‰È
ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘. ªÂ ÂÍ·ÈÚÂÙÈΤ˜
ÙÈ̤˜ ¤ÁÈÓ ‰ÂÎÙfi˜ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ ·fi ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿
Ù˘ °·ÏÏ›·˜ ∫¿ÚÔÏÔ ™Δã Î·È ÛÙÔ §ÔÓ‰›ÓÔ ·fi ÙÔÓ
‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ∞ÁÁÏ›·˜ ∫¿ÚÔÏÔ ¢ã. ∞fi ÙÔ ¶·Ú›ÛÈ Â›-
¯Â Â›Û˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓ˜ Ù˘
πÛ·Ó›·˜. ∞ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙˆÓ Â·ÊÒÓ ÙÔ˘ ª·ÓÔ˘‹Ï
‹Ù·Ó Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ó¤·˜ ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›·˜ ηٿ ÙˆÓ
ΔÔ‡ÚÎˆÓ Î·È ÔÈ ˘ÔÛ¯¤ÛÂȘ Ô˘ ¤Ï·‚ ÙÔÓ Á¤ÌÈ-
Û·Ó Ì ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·. ∂ÓÒ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ·ÎfiÌË ÛÙË ¢‡-
ÛË Ô ª·ÓÔ˘‹Ï ÏËÚÔÊÔÚ‹ıËΠÙËÓ ‹ÙÙ· ÙˆÓ
√ıˆÌ·ÓÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ªÔÁÁfiÏÔ˘˜ ÛÙË Ì¿¯Ë Ù˘
∞Á·ڷ˜ (1402). EÂÈÙ· ·fi Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË ·Ô˘Û›·
Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Â¤ÛÙÚ„ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-
ÔÏË ÙÔÓ πÔ‡ÓÈÔ ÙÔ˘ 1403.
¢È·Î‹Ú˘ÍË ¤ÓˆÛ˘
ΔË ‰È¿Û·ÛË ÙÔ˘ ÔıˆÌ·ÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ·ÎÔÏÔ‡-
ıËÛ ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÂÌʇÏÈˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔ˘˜ ÁÈÔ˘˜ ÙÔ˘ μ·ÁÈ·˙‹Ù. √È ‰‡Ô ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔÈ,
Ô ™Ô˘ÏÂ˚Ì¿Ó Î·È Ô ªˆ¿ÌÂı ∞ã Ô˘ ¤Ù˘¯Â ÙËÓ
ÂÓÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, ηÏÏȤÚÁËÛ·Ó
ÊÈÏÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ μ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜. ∏ ηٿÛÙ·-
ÛË ¿ÏÏ·Í Ì ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë Ù˘ ·Ú¯‹˜ ·fi ÙÔÓ
ªÔ˘Ú¿Ù μã Ô˘ ÙÔ 1422 ÔÏÈfiÚÎËÛ ¯ˆÚ›˜ ÂÈÙ˘-
¯›· ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. ΔÔ ÂfiÌÂÓÔ ¤ÙÔ˜ Ô
ÙfiÙÂ Û˘Ó·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ πˆ¿ÓÓ˘ ∏ã Âȯ›ÚËÛ ‰È-
ψ̷ÙÈÎfi Ù·Í›‰È ÛÙËÓ πÙ·Ï›· Î·È ÛÙËÓ √˘ÁÁ·Ú›·.
∞ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ Ë Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ ηÈ
ÙˆÓ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ (1430). √ πˆ-
¿ÓÓ˘ ∏ã ·ÔÊ¿ÛÈÛ ӷ ÛÙÚ·Ê› Î·È ¿ÏÈ ÚÔ˜
ÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚfiÎÏËÛË Ó¤·˜
ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›·˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ-
·˜ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Î·È Ô ·ÙÚȿگ˘ Ì ÌÂÁ¿ÏË
·ÎÔÏÔ˘ı›· ÌÂÙ·‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ πÙ·Ï›· Î·È ÌÂÙ¤¯Ô˘Ó
ÛÙË ™‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ºÂÚÚ¿Ú·˜ - ºÏˆÚÂÓÙ›·˜ (1438-
1439), fiÔ˘ ÎËÚ‡¯ÙËÎÂ Ë ¤ÓˆÛË ÙˆÓ ∂ÎÎÏËÛÈÒÓ
Ì ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ˘ÔÙ·Á‹ Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜
∂ÎÎÏËÛ›·˜. ∏ ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÌÂ
ÙËÓ ·Ú·Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ‰ÈÔÈÎËÙ‹ Ù˘ ΔÚ·ÓÛ˘Ï‚·Ó›·˜
πˆ¿ÓÓË √˘Ó˘¿‰Ë Î·È ÙË Û‡ÌÚ·ÍË ¶ÔψÓÒÓ,
√‡ÁÁÚˆÓ, μÂÓÂÙÒÓ Î·È μÏ¿¯ˆÓ η٤ÏËÍ Û ԉ˘-
ÓËÚ‹ ‹ÙÙ· ÛÙË Ì¿¯Ë Ù˘ μ¿ÚÓ·˜ (1444), fiÔ˘
ÛÎÔÙÒıËÎÂ Ô √‡ÁÁÚÔ˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ §·‰›ÛÏ·Ô˜ °ã.
™ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ Ê¿ÛË Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·ÁˆÓ›·˜, Ô
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Ô ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜ ·¢ı‡ÓÂÙ·È Î·È
¿ÏÈ ÛÙË ¢‡ÛË ˙ËÙÒÓÙ·˜ ‚Ô‹ıÂÈ·. ∞ÏÏ¿ Ô‡Ù ÔÈ
ÂÎÎÏ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿·, ÙË μÂÓÂÙ›·, ÙËÓ
√˘ÁÁ·Ú›·, ÙË °ÂÚÌ·Ó›· ‹ ÙË °·ÏÏ›· ›¯·Ó Ô˘ÛÈ·-
ÛÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·, Ô‡ÙÂ Ë ‰È·Î‹Ú˘ÍË Ù˘ ¤Óˆ-
Û˘ ÙˆÓ ∂ÎÎÏËÛÈÒÓ ÛÙËÓ ∞Á›· ™ÔÊ›· (12 ¢ÂÎÂÌ-
‚Ú›Ô˘ 1452) ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Û˘ÓÙ¤ÏÂÛ ÛÙË
ÛˆÙËÚ›· Ù˘ ¶fiÏ˘. ∏ Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ
‹Ù·Ó Ìˉ·ÌÈÓ‹ Î·È ‰ÂÓ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó Û ÚˆÙÔ‚Ô˘-
ϛ˜ ËÁÂÌfiÓˆÓ.
™ÙȘ ÂÎÎÏ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›Ô˘ Ë ¢‡ÛË Â›¯Â
·ÓÙ·ÔÎÚÈı› Ì ˘ÔÛ¯¤ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜
‹Ù·Ó ÔÈ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ. ∏ ›‰È· ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿
·ÛÊ·Ï‹˜ Î·È Ô ÙÔ˘ÚÎÈÎfi˜ ΛӉ˘ÓÔ˜ ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË
Ì·ÎÚÈÓfi˜, ÂÓÒ Ë È‰¤· Ù˘ ÛÙ·˘ÚÔÊÔÚ›·˜ ›¯Â ·Ú-
¯›ÛÂÈ Ó· ·Ú·ÎÌ¿˙ÂÈ. ªfiÓÔ Ï›ÁÔÈ È‰ÂÔÏfiÁÔÈ ‹Ù·Ó
Úfiı˘ÌÔÈ Ó· ‰Ú¿ÛÔ˘Ó. ∂Í¿ÏÏÔ˘, Ë ¢‡ÛË, ÔÏÈÙÈο
Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÈÛ¯˘Ú‹, ‰ÂÓ Â›¯Â ÂÁηٷÏ›„ÂÈ ÙȘ
ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯ÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ Ù˘. ∏ ÔÏÈÙÈ΋ ËÁÂÛ›· ÙÔ˘
μ˘˙·ÓÙ›Ô˘, ·È¯Ì¿ÏˆÙË ÙˆÓ ÂÚÈÛÙ¿ÛˆÓ, ›ӷÈ
Úfiı˘ÌË Ó· ˘ÔÙ·Á› ÛÙË ¢‡ÛË ÁÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›-
ÛÂÈ ÙË ÛˆÙËÚ›· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. øÛÙfiÛÔ, ÔÈ
ÏËÁ¤˜ ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ¿ÏˆÛË ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÂÔ˘Ïˆ-
ı›. ∏ ÌÓ‹ÌË Ù˘ ηٷÛÙÚÔÊ‹˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ
·Í›ˆÛË Ù˘ ȉÂÔÏÔÁÈ΋˜ ˘ÔÙ·Á‹˜ ÚÔηÏÔ‡Û·Ó
ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ Î·È Î·ıÈÛÙÔ‡Û·Ó ·‰‡Ó·-
ÙË ÌÈ· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË. ∏ ¢‡ÛË ‰ÂÓ Â›¯Â
ÂÍÈψı› ÁÈ· ÙÔ Îڛ̷ Ô˘ ›¯Â ‰È·Ú¿ÍÂÈ ÙÔ 1204
Î·È Ë ·›ÙËÛË Û˘ÁÁÓÒÌ˘ ı· ηı˘ÛÙÂÚÔ‡Û ·ÎfiÌË
ÂÓÙ¤ÌÈÛÈ ·ÈÒÓ˜.
H σνοδος
της Φερρ
ρας -
Φλωρεντας
Tου ¶ Õƒπ ° √À¡∞ƒÿ¢∏
Eρευνητ στο Iνστιτοτο Bυζαντινν Eρευνν του E.I.E.

T √ 1430, √π T√⁄ƒ∫√π η٤Ϸ‚·Ó ÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË Î·È Ù·

Iˆ¿ÓÓÈÓ·, ‰‡Ô ·fi ÙȘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ‚˘-
˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘. TËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ¿ ·fi ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ÔÏË ÍÂΛÓËÛ ·ÎfiÌË Ì›· ÚÂۂ›· ÛÙÔÓ ¿·, ÁÈ· Ó· Û˘-
ÁÎÏËı› ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ Û‡ÓÔ‰Ô˜ Ô˘ ı· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Û ÙËÓ
EÓˆÛË ÙˆÓ EÎÎÏËÛÈÒÓ, Ì ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ¢‡-
Û˘. H ÚÂۂ›· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Iˆ¿ÓÓË Hã ÙÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfi-
ÁÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë IˆÛ‹Ê Bã ÛÙÔÓ ¿· M·ÚÙ›ÓÔ Eã ·¤-
Ù˘¯Â. EÓ· ¯ÚfiÓÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ÙÔ˘ 1431, Ì ÙË Û‡-
ÁÎÏËÛË Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘ Ù˘ B·ÛÈÏ›·˜, Ë ‰˘ÙÈ΋ EÎÎÏËÛ›· ·ÓÙÈ-
ÌÂÙÒÈ˙ Ӥ· ÎÚ›ÛË. OÈ ™˘ÓÔ‰ÈÎÔ› ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÂÍÔ˘-
Û›· Î·È ÙȘ ‰ÈηÈÔ‰Ôۛ˜ ÙÔ˘ ¿· E˘ÁÂÓ›Ô˘ ¢ã, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â
ÂÎÏÂÁ› ÙÔÓ M¿ÚÙÈÔ ÙÔ˘ 1431, ·ÊÔ‡ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙·Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË
Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ‰›¯ˆ˜ ÙËÓ ·˘ıÂÓÙ›· ÙÔ˘. EÙÛÈ Â˘‰ÔΛÌËÛ ÌÈ·
Ó¤· ·›ÙËÛË ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÁÈ· ÙË Û‡ÁÎÏËÛË Û˘Ófi‰Ô˘. TÔ
1434, ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ›¯·Ó Û˘ÓÔÌÈϛ˜ Î·È Ì ÙȘ ‰‡Ô Ï¢ڤ˜Ø
ÌÈ· ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÚÂۂ›· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙË B·ÛÈÏ›·, ÂÓÒ Ë KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ‰Â¯fiÙ·Ó ÌÈ· ÚÂۂ›· ÙÔ˘ ¿·. TfiÛÔ Ô ¿-
·˜ fiÛÔ Î·È ÔÈ ™˘ÓÔ‰ÈÎÔ› ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÙË Û‡ÁÎÏËÛË ÂÓˆÙÈ΋˜
Û˘Ófi‰Ô˘ ÛÙË ¢‡ÛË, Ì ÙËÓ ˘fiÛ¯ÂÛË Ù˘ ηٷ‚ÔÏ‹˜ ÙˆÓ ÂÍfi-
‰ˆÓ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ Î·È Ù˘ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ¿Ì˘Ó· Ù˘ ¶fiÏ˘.
TÔÓ ™Â٤̂ÚÈÔ ÙÔ˘ 1437, Ì ‰È·ÊÔÚ¿ ÌÂÚÈÎÒÓ ËÌÂÚÒÓ,
¤Êı·Û·Ó ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ‰‡Ô ÛÙÔÏ›ÛÎÔÈ, ÁÈ· Ó· ·-
Ú·Ï¿‚Ô˘Ó ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·ÔÛÙÔÏ‹. O ¤Ó·˜ ›¯Â ÛÙ·Ï› ·fi
ÙÔÓ ¿· E˘Á¤ÓÈÔ, Ô ¿ÏÏÔ˜ ›¯Â
Ó·˘Ïˆı› ·fi ÙÔ˘˜ ™˘ÓÔ‰ÈÎÔ‡˜ Ù˘
B·ÛÈÏ›·˜. TÔ NԤ̂ÚÈÔ ÙÔ˘ 1437,
Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·ÔÛÙÔÏ‹, Ì ÂÈÎÂ-
Ê·Ï‹˜ ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Iˆ¿ÓÓË
Î·È ÙÔÓ ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë IˆÛ‹Ê, ÂÈ‚È‚¿- à O μητροπολτης
ÛÙËΠÛÙ· ÏÔ›· Ô˘ ›¯·Ó Ó·˘Ïˆ- Eφσου Mρκος Eυγε-
ı› ·fi ÙÔÓ ¿·. H ÚÔÙ›ÌËÛË νικς, μλος της βυζα-
ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÌÔÓ¿Ú¯Ë Iˆ¿ÓÓË ντινς αποστολς στη
ÚÔ˜ ÙËÓ ·È΋ ÚfiÙ·ÛË ÔÊÂÈÏfi- σνοδο Φερρρας –
Ù·Ó ÛÙÔ fiÙÈ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡- Φλωρεντας, υποστ-
ÔÏË Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Û ¿ÓÙ· Ë ·ÓÙ›- ριξε σταθερ την ανυ-
ÏË„Ë ˆ˜ Ô ¿·˜ ‹Ù·Ó Ô ÈÛ¯˘Úfi˜ παρξα συμβιβαστικς
ÔÏÈÙÈÎfi˜ ·Ú¿ÁˆÓ Î·È ÌÔÚÔ‡Û λσης με τους Δυτι-
Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ËÁ¤Ù˜ Ù˘ ¢‡- κος. Eναι ο μνος
Û˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó που δεν υπγραψε τον
ÁÈ· ÙË ÛˆÙËÚ›· Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡- «ρο» της Eνωσης και
ÔÏ˘. γρω του συσπειρ"θη-
ø˜ ÙfiÔ˜ Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘ ÔÚ›ÛÙËΠκαν οι ανθενωτικο
Ë ºÂÚÚ¿Ú·. OÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ù˘ Û˘Ófi- (φωτ.: «Iστορα του
‰Ô˘ ‰ÂÓ ¿Ú¯ÈÛ·Ó ·Ì¤Ûˆ˜Ø ÙÔÓ Eλληνικο Eθνους»,
AÚ›ÏÈÔ ÙÔ˘ 1438, Ô ¿·˜ ÚÔ- Eκδοτικ Aθην"ν).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 5

ÛοÏÂÛ ÛÙË Û‡ÓÔ‰Ô ÙÔ˘˜ ıÚËÛ΢ÙÈ-
ÎÔ‡˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ËÁ¤Ù˜ Ù˘ ¢‡Û˘,
‰›ÓÔÓÙ·˜ ‰ÈÔÚ›· ÙÚÈÒÓ ÌËÓÒÓ. H ËÌÂ-
ÚÔÌËÓ›· Ô˘ ›¯Â ÔÚÈÛÙ› ·Ú‹Ïı ·Ï-
Ï¿ ηӤӷ˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ Â›¯Â ·ÚÔ˘-
ÛÈ·ÛÙ› Î·È Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ·Ó¤‚·ÏÂ
Û˘Ó¯Ҙ ÙËÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈ· ÙÂÏÂÙ‹. H
Û‡ÓÔ‰Ô˜ ¿Ú¯ÈÛ Â›ÛËÌ· ÙÔÓ OÎÙÒ-
‚ÚÈÔ. H °·ÏÏ›· Î·È Ë °ÂÚÌ·Ó›· ‰ÂÓ
¤ÛÙÂÈÏ·Ó ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ÌËÓ
ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó ÛÙË ‰È·Ì¿¯Ë ÙˆÓ ™˘ÓÔ‰È-
ÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ¿·. O ‰Ô‡Î·˜ Ù˘ BÔ˘Ú-
ÁÔ˘Ó‰›·˜, Ô º›ÏÈÔ˜ Bã Ô K·Ïfi˜, ‹Ù·Ó
Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ ËÁ¤Ù˘ Ô˘, ÙÔ NԤ̂ÚÈÔ
ÙÔ˘ 1438, ¤ÛÙÂÈÏ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ ÙÔ˘
ÛÙË Û‡ÓÔ‰Ô. AÏÏ¿ Î·È ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ, Ë ‚Ô‹-
ıÂÈ· ÚÔ˜ ÙÔ B˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
‰ÂÓ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ԇÙÂ Î·Ó ÊÚ·ÛÙÈ΋ ̤-
ÚÈÌÓ·.
E·ÓÂÈÏËÌ̤ӷ ‰È·‚‹Ì·Ù·
Afi ‰Èψ̷ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿, Ë ·ÚÔ˘Û›·
ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÌÔÓ¿Ú¯Ë ÛÙË Û‡ÓÔ‰Ô
‰ÂÓ Â›¯Â ηӤӷ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·,
·ÊÔ‡ ‰ÂÓ Â›¯Â ηÌÈ¿ Â·Ê‹ ÌÂ
ÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ ËÁ¤Ù˜, ÂÓÒ Ô ¿-
·˜, Ô˘ ÙÔÓ Â›¯Â ÚÔÛηϤÛÂÈ,
‰ÂÓ ‹Ù·Ó Û ı¤ÛË Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ
ÙËÓ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓË ‚Ô‹ıÂÈ·. TÔ
M¿ÈÔ ÙÔ˘ 1438, ¤Êı·Û ÛÙË ºÂ-
Ú¿Ú· ÙÔ Ó¤Ô fiÙÈ Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜
MÔ˘Ú¿Ù Bã Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ ÛÙÚ·-
Ù‡̷ٷ ÁÈ· Ó· ÔÏÈÔÚ΋ÛÂÈ ÙËÓ
KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. O ·˘ÙÔÎÚ¿-
ÙÔÚ·˜ ·¢ı‡ÓıËΠÛÙÔÓ ¿·, ˙ËÙÒ-
ÓÙ·˜ Ó· ÛÙ·ÏÔ‡Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰‡Ô
ÏÔ›·. TËÓ ·Ú¿ÎÏËÛË ·˘Ù‹, ÔÈ ¿Ó-
ıÚˆÔÈ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙËÓ Â·Ó·-
Ï¿Ì‚·Ó·Ó ÛÙÔÓ ¿· ̤ڷ ·Ú¿ ̤ڷ.
TÂÏÈο, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ·Ó¤ÊÂ-
Ú ÙÔ ·˘ÙÔÓfiËÙÔ, fiÙÈ Ë EÓˆÛË ÙˆÓ ÂÎ-
ÎÏËÛÈÒÓ ı· ›¯Â ÓfiËÌ· fiÛÔ Ë KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Û˘Ó¤¯È˙ ӷ ˘¿Ú¯ÂÈ.
YÛÙÂÚ· ·fi Â·ÓÂÈÏËÌ̤ӷ ‰È·‚‹Ì·-
Ù· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔÈ
ÙÔ˘ ¿· Î·È ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Û˘Ì-
ÊˆÓ‹Û·Ó Ì ÙÔ˘˜ BÂÓÂÙÔ‡˜ ÁÈ· ÙË
Ó·‡ÏˆÛË ÙÚÈÒÓ ÏÔ›ˆÓ, ·fi Ù· ÔÔ›·
Ù· ‰‡Ô Ô ¿·˜. °È· Ó· ÌËÓ ÚÔηϤ-
ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÚÁ‹ ÙˆÓ TÔ‡ÚÎˆÓ Î·Ù¿ ÙˆÓ
BÂÓÂÙÒÓ, Ô˘ ›¯·Ó Û˘ÌʤÚÔÓÙ· ÛÙËÓ
AÓ·ÙÔÏ‹, Ù· ÏÔ›· ı· ›¯·Ó ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
ÛËÌ·›·. K·È ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ¯ÚÔÓÈ¿, ÙÔ
1439, ¤Ó·˜ ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ ¤Êı·Û ·fi
ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ˙ËÙÒÓÙ·˜
‰‡Ô ÂÍÔÏÈṲ̂ӷ ÏÔ›·. TÔ ·›ÙËÌ· ÙÔ˘
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ó· ÛÙ·ÏÔ‡Ó ÛÙËÓ KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î¿ÔÈ· ·fi Ù· ¤ÍÔ‰·
ÁÈ· ÙËÓ ¿Ì˘Ó· ¤ÌÂÈÓ ·Ó·¿ÓÙËÙÔ Î·È
Ô ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ Â¤ÛÙÚ„ ̷˙› ÌÂ
ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜, ÌÂÙ¿
6 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
à O αυτοκρτορας Iωννης H´ Παλαιολγος ει-
σρχεται φιππος στη Φλωρεντα για τη σνοδο
του 1439, που υπογρφηκε η Eνωση των
Eκκλησι"ν. Φλωρεντα, τμμα νωπογραφας
(περ. 1459–63) του Mπεντσο Γκτσολι στο Πα-
λτσο Mντιστι–Pικρντι.
ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ Ù˘ EÓˆÛ˘. °È· ÙÔ B˘-
˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ë ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi
ÙÔÓ ¿· ·Ú¤ÌÂÓÂ Ë ÌÔÓ·‰È΋ ‰È¤ÍÔ-
‰Ô˜. ™Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 1438, ¤ÂÈÙ· ·fi
ÛÂÈÚ¿ ¿Î·ÚˆÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇
B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È §·Ù›ÓˆÓ, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿-
ÙÔÚ·˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ-
ÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜, Ô˘ ›Â˙·Ó ÁÈ· ÂÈ-
ÛÙÚÔÊ‹ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Ó·
‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘
ÛÙË ºÏˆÚÂÓÙ›·. YÔÛ¯¤ıËΠfiÙÈ Ô ¿-
·˜ ı· ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ Ó· Â·Ó¤ÏıÔ˘Ó ÙÈ-
ÌËÙÈο ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·È
Ì·˙› ı· ÛÙ›ÏÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ·.
™Ùfi¯Ô˜ ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÌÔÓ¿Ú¯Ë ‹Ù·Ó
›Ó· ÙÈ ·Á·ıfiÓ Î·È ˆÊ¤ÏÈÌÔÓ Î·Ù·Û΢¿-
ÛˆÌÂÓ ˘¤Ú ·ÙÚ›‰Ô˜ Î·È ¤ÙÛÈ ˘Ô¯ˆ-
ÚÔ‡Û Û fi,ÙÈ ıˆÚÔ‡Û ˆ˜ ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Û ‰ÈηÈÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË Û‡ÁÎÏË-
ÛË Î·È ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘. O Iˆ-
¿ÓÓ˘ Û˘Ì‚È‚¿ÛÙËΠӷ ¤¯ÂÈ ıÚfiÓÔ
¯·ÌËÏfiÙÂÚÔ ·fi ·˘ÙfiÓ ÙÔ˘ ¿· ηÈ
Ó· ÌËÓ ÂÈÛ¤ÏıÂÈ ¤ÊÈÔ˜ ÛÙËÓ ·›ıÔ˘-
Û· Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘. OÙ·Ó ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ù˘
°È· ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜, Ë EÓˆ-
ÛË ÙˆÓ EÎÎÏËÛÈÒÓ ‹Ù·Ó ¤Ó·
̤ÛÔ ÁÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó
ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ
Û˘Ófi‰Ô˘ ¤ÏËÍ·Ó, ÛÙȘ 5 IÔ˘Ï›Ô˘ ÙÔ˘
1439, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜, ·Ó Î·È ÚÔ¤‚·-
Ï ٷ ‰ÈηÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘ Ó· ‰ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿
ÙÔ˘ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ fiÚÔ˘
Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘, Ù˘ ·fiÊ·Û˘ Ù˘ EÓˆ-
Û˘, Û˘Ì‚È‚¿ÛÙËΠӷ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ
ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ¿·.
¶ÔÏÈÙÈ΋ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ·
TÔ ¿ÊÈÏÔÓ Î·È ˘ÂÚÔÙÈÎfiÓ ÙˆÓ §·Ù›ÓˆÓ
ÂÈÎÚ¿ÙËÛ ηٿ ÙȘ Û˘ÓÔÌÈϛ˜ ÌÂÙ·-
͇ ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ AÓ·ÙÔÏ‹˜ ηÈ
¢‡Û˘. ™ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÙÔ˘ ¿· ηÈ
ÙˆÓ ÂÎÚÔÛÒˆÓ ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ B˘˙·-
ÓÙÈÓÔ‡˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ‰¤ÛÔ˙ Ë
ÔÏÈÙÈ΋ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ·. H ··›ÙËÛË
ÙÔ˘ ¿· E˘ÁÂÓ›Ô˘ Ó· ·Û·ÛÙ› Ô B˘-
˙·ÓÙÈÓfi˜ ·ÙÚȿگ˘ IˆÛ‹Ê ÙÔ fi‰È
ÙÔ˘, ›Ûˆ˜ Ó· ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ·Ú·ÛÙ·ÙÈ-
ÎfiÙÂÚË ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· Ó·
ÂÈ‚ÏËıÔ‡Ó ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ÁÔ‹ÙÚÔ˘.
EÍ¿ÏÏÔ˘, Û ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÔÈ
·ÁȈ̤Ó˜ ÚÔηٷϋ„ÂȘ ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Û·Ó ÙÔ ÚfiÛ¯ËÌ· Ô˘ ÔÈ B˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ› ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÁÈ· ÙȘ ‰È·Ì¿¯Â˜
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·
2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘, ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi
Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÂÈ-
ÎÚ¿ÙËÛ ۇÁ¯˘ÛȘ Î·È ‰È¯fiÓÔÈ·Ø
Ù· ̤ÏË Ù˘ ¯ˆÚ›ÛÙËÎ·Ó ÛÂ
˘ÂÚ·ÛÈÛÙ¤˜ Ù˘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·˜
Ù˘ EÓˆÛ˘ Î·È Û ˘¤ÚÌ·¯Ô˘˜
Ù˘ ηı·ÚfiÙËÙ·˜ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈ-
Ó‹˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, Ô˘ ıˆÚÔ‡ÛÂ
ÙÔ˘˜ §·Ù›ÓÔ˘˜ ·ÈÚÂÙÈÎÔ‡˜ ηÈ
ÙËÓ EÓˆÛË ·‰‡Ó·ÙË. K·È ·fi
ÙȘ ‰‡Ô Ï¢ڤ˜ ·Ó·ÁÓˆÚÈ˙fiÙ·Ó
Ë ÔÏÈÙÈ΋ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÁ-
¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜, ‰ËÏ·‰‹ Ó· ÂÍ·ÛÊ·-
ÏÈÛÙ› Ë ‚Ô‹ıÂÈ· ÁÈ· ÙËÓ ¿Ì˘Ó·
Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘. Ö˜,
ÂÓÒ ÁÈ· ÙË ÌÈ· ÌÂÚ›‰·, Ë ÛÎÔÈ-
ÌfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ
Â͇ÚÂÛË Û˘Ì‚È‚·ÛÙÈ΋˜ χ-
Û˘, ÙË Û˘Áηٿ‚·ÛÈ, ÁÈ· ÙÔ˘˜
¿ÏÏÔ˘˜, ÙÔ ‰ÔÎÔ‡Ó Ù˘ ·ÙÚ›‰Ô˜
Û˘ÌʤÚÔÓ ¤ıÂÙ Û ΛӉ˘ÓÔ ÙËÓ
„˘¯È΋ ÛˆÙËÚ›·. H ‰È·Ì¿¯Ë
‰ÂÓ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó Ô‡Ù ÛÙÔ ÏÔÁÈÎfi
·ÙÚȈÙÈÛÌfi Ô‡Ù ÛÙË ÛÎÏËÚ‹
ıÚËÛÎÔÏË„›·. MÂ ÂÍ·›ÚÂ-
ÛË ÙÔ ÌËÙÚÔÔÏ›ÙË Eʤ-
ÛÔ˘ M¿ÚÎÔ E˘ÁÂÓÈÎfi,
Ô˘ ÛÙ·ıÂÚ¿ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍÂ
ÙËÓ ·Ó˘·ÚÍ›· Û˘Ì‚È‚·-
ÛÙÈ΋˜ χÛ˘, ÔÈ B˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ› ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Ù˘
Û˘Ófi‰Ô˘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Î·È
ÛÙÔ ¤Ó· Î·È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ
ÛÙÚ·Ùfi‰Ô, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ
ÚÔÛˆÈÎÒÓ ·ÓÙȉÈÎÈÒÓ
Î·È ÙˆÓ ıÈÁÌ¤ÓˆÓ ÂÁˆÈÛÌÒÓ.
¶¤Ú· ·fi ÙÔ˘˜ ÚˆÙ·ÁˆÓÈ-
ÛÙ¤˜, ˆÛÙfiÛÔ, ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹
·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Î·È Ï‹ıÔ˜ ÂÎÎÏË-
ÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ, ÈÂڿگ˜ Î·È ·-
ÙÚÈ·Ú¯ÈÎÔ› ¿Ú¯ÔÓÙ˜. OÈ ÂÎÎÏË-
ÛÈ·ÛÙÈÎÔ› ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÌÈ·
ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÌ¿‰·, ÛÙËÓ ÏÂÈÔ-
ÓfiÙËÙ¿ Ù˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ΋. B·ÛÈṲ̂ÓÔÈ ·›ÚÓÔ˘Ó Ì¤ÚÔ˜ ÛÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, ÁÈ·Ù›
ÛÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘ Ù˘ÈÎÔ‡ Î·È ÙˆÓ ÁÚ·- ¤ÙÛÈ, ¤ÏÂÁÂ, ÔÈ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ› ‰ÂÓ ı·
ÊÂÈÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ıˆÚÔ‡- ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ô˘Ó fiÙÈ ·Ó·ÁοÛÙËηÓ
Û·Ó fiÙÈ ‹Ù·Ó ÔÈ ÌfiÓÔÈ ·ÚÌfi‰ÈÔÈ Ó· Ó· οÓÔ˘Ó Î¿ÙÈ Ô˘ ‰ÂÓ ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó.
‰È·¯ÂÈÚÈÛıÔ‡Ó ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ- YÔÁÚ·ÌÌ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ô ıÂÔÏÔÁÈÎfi˜
ÎÏËÛ›·˜. ™¯Â‰fiÓ fiÏÔÈ ‹Ù·Ó ·ÓÙ›ıÂÙÔÈ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ‹Ù·Ó ˘fiıÂÛË Ù˘ EÎÎÏË-
ÂÍ ·Ú¯‹˜ ÛÙËÓ È‰¤· Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘ Î·È Û›·˜, ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ¤ÚÂ-
·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ˆ˜  ӷ ‚ÚÂı› οÔÈ· ÌÂÛfiÙËÙ· ÛÙ·
ηı‹ÎÔÓ ˘·ÎÔ‹˜. ™ÙË ‰È·Ì¿¯Ë ·Ó¿- ·‰È¤ÍÔ‰· Ô˘ ÔÈ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ› ·-
ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜, Ë ‚·ÛÈ΋ ·ÏÏËÏÔηÙËÁÔ- ÚÔ˘Û›·˙·Ó ˆ˜ ·Ó˘¤Ú‚ÏËÙ·. Ö˜ Ô
Ú›· ‹Ù·Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ¿ÓÔÈÍ·Ó ‰È¿ÏÔÁÔ Ì ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ‰ÂÓ ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ Î·È Ô ·˘ÙÔ-
ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· ÁÈ· ÙË ıÚËÛ΢- ÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ··›ÙËÛ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi
ÙÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· Ù˘ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ Ó· ·›ÚÓÔ-
Û˘Ófi‰Ô˘ Î·È ·¤‰È‰·Ó ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿- ÓÙ·È ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ì ÏÂÈÔ„ËÊ›·. OÙ·Ó
ÙÔÚ· ÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈË- ·ÔÊ¿ÛÈÛ fiÙÈ Ë EÓˆÛË ¤ÚÂ ӷ
ı› Ë EÓˆÛË. Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı›, ÂÈηϤÛÙËΠÙËÓ
™ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û˘Ófi‰Ô˘, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿- Ú·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎÒÓ Û˘Ófi‰ˆÓ
ÙÔÚ·˜ ›¯Â ··ÁÔÚ‡ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈ- ÁÈ· Ó· ÂÌÔ‰ÈÛÙ› Ë „‹ÊÔ˜ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ
ÎÔ‡˜ ¿Ú¯ÔÓÙ˜ Ô˘ ÙÔÓ Û˘Ófi‰Â˘·Ó Ó· ÙÔ˘ ·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎÔ‡ ÎÏ‹ÚÔ˘ Î·È ÚfiÙÂÈ-
Ó ӷ „ËÊ›ÛÔ˘Ó Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› ¿Ú¯Ô-
ÓÙ˜. OÈ ȤÛÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÙÔ˘
ÛÙÔ˘˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· Ó· Û˘Ìʈ-
Ó‹ÛÔ˘Ó Ì ÙËÓ EÓˆÛË ‹Ù·Ó ·ÊfiÚËÙ˜.
EÍ¿ÏÏÔ˘, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÙÔ˘˜ ··Áfi-
Ú¢Û ӷ ÂͤگÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ fiÏË,
ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙ› Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ¿
ÙÔ˘˜ Ó· ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ó ÙË Û‡ÓÔ‰Ô. TÂ-
ÏÈο, fiÏÔÈ, Ì ÂÍ·›ÚÂÛË ÙÔ M¿ÚÎÔ E˘-
ÁÂÓÈÎfi, ·Ó·ÁοÛÙËÎ·Ó Ó· ˘ÔÁÚ¿-
„Ô˘Ó ÙÔÓ fiÚÔ Ù˘ EÓˆÛ˘. EÙÛÈ, fiÙ·Ó
Â¤ÛÙÚ„·Ó ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-
ÏË, ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ›
·Ó·Î¿ÏÂÛ·Ó ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘˜, ÙÔ-
Ó›˙ÔÓÙ·˜, fiˆ˜ Ô ÌËÙÚÔÔÏ›Ù˘ HÚ·-
ÎÏ›·˜ AÓÙÒÓÈÔ˜, fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÈÓÂ
ÛÙË ºÏˆÚÂÓÙ›· ‹Ù·Ó ηÎfi Î·È ÔϤ-
ıÚÈÔ, ÊıÔÚ¿ Ù˘ ÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ›ÛÙˆ˜
Ô˘ ¤ÁÈÓ Ì ÙË ‚›·, Î.Ï.
H Â›ÛËÌË ·Ó·Î‹Ú˘ÍË Ù˘ EÓˆÛ˘
‰ÂÓ ¤ÁÈÓ ÔÙ¤ ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
Iˆ¿ÓÓË Hã. AÓÙ›ıÂÙ·, ¤Û¢Û ӷ ÂÓË-
ÌÂÚÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÔÚıÔ‰fiÍÔ˘˜, ΢ڛˆ˜ ·˘-
ÙÔ‡˜ Ô˘ ‹Ù·Ó ˘fi Ï·ÙÈÓÈ΋ ΢ÚÈ·Ú-
¯›·, fiÙÈ Ù›ÔÙ· ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙ÂÈ. ™Â ÁÚ¿ÌÌ·
ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÚıfi‰ÔÍÔ ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë
AÏÂÍ·Ó‰Ú›·˜ ºÈÏfiıÂÔ, Î·È ÚÔÊ·ÓÒ˜
Î·È ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÙÚȿگ˜,
ÙÔ˘˜ AÓÙÈԯ›·˜ Î·È IÂÚÔÛÔχ̈Ó, Ùfi-
ÓÈ˙Â fiÙÈ Ë EÓˆÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ
¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ Ù›ÔÙ·, Ô‡Ù ÛÙÔ
ۇ̂ÔÏÔ ›ÛÙˆ˜ Ô‡Ù ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·
Ô‡Ù ÛÙ· ¤ıÈÌ· Ù˘ EÎÎÏËÛ›·˜. Afi ÙÔ
·Ï¿ÙÈ ÂÎÔÚ¢fiÙ·Ó Ë ÚfiıÂÛË ÁÈ·
ÙËÓ Â͇ÚÂÛË ÌÈ·˜ Û˘Ì‚È‚·ÛÙÈ΋˜ χ-
Û˘ Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÂÓˆÙÈÎÔ‡˜, Ô˘ ÛÙËÓ
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ı· ¤ıÂÙÂ ÛÂ ·‰Ú¿-
ÓÂÈ· ÙËÓ EÓˆÛË.
E›Ó·È ۷ʤ˜ fiÙÈ ÁÈ· ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
ÔÏÈÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·, Ë EÓˆÛË ‹Ù·Ó ¤Ó·
̤ÛÔÓ ÁÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ‚Ô‹ıÂÈ·
Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ E˘ÚÒ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ÙÂ-
ÏÂ˘Ù·›· fiÏË Ù˘ ڈ̷˚΋˜ AÓ·ÙÔ-
Ï‹˜. ™ÙȘ 12 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1452 ¤ÁÈÓ Ë
Â›ÛËÌË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘, ‰ËÏ·-
‰‹ Ë ·Ó·Î‹Ú˘ÍË Ù˘ EÓˆÛ˘, ·ÚÔ˘-
Û›· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘,
ÈÂÚ·Ú¯ÒÓ, ÎÏËÚÈÎÒÓ Î·È Ï·˚ÎÒÓ, η-
ıÒ˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÎÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘ ¿·
ηډÈÓ·Ï›Ô˘ IÛȉÒÚÔ˘, ÙÔ˘ ¿ÏÏÔÙÂ
ÌËÙÚÔÔÏ›ÙË KȤ‚Ô˘, Ô˘ ›¯Â Ï¿‚ÂÈ
̤ÚÔ˜ ˆ˜ ̤ÏÔ˜ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·Ô-
ÛÙÔÏ‹˜ ÛÙË Û‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ºÂÚ¿Ú·˜ –
ºÏˆÚÂÓÙ›·˜. H ·Ó·Î‹Ú˘ÍË Ù˘ EÓˆ-
Û˘ ‰ÂÓ ‚Ô‹ıËÛÂ, Ë ÙÒÛË Ù˘ KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ‹Ïı ¤ÓÙ ̋Ó˜
·ÚÁfiÙÂÚ·.
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 7
 Oι δημηγορες Mωμεθ B´
και Kωνσταντνου Παλαιολγου
Tης K ∞Δ∂ƒÿ¡∞˜ N π∫√§Õ√À
Iστορικο
στο Iνστιτο
το Bυζαντινν ¢fiÍ· Î·È Ê‹ÌË
Eρευνν του E.I. E.
E Õ¡ Δ∏¡ ¶Ÿ§π¡ ¡π∫◊™ø, ÛÎÂÊÙfiÙ·Ó Ô Mˆ¿ÌÂı
ηٿ ÙÔ ¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔ ™ÊÚ·ÓÙ˙‹, ˘¤Ú ¿ÓÙ·˜
ÙÔ˘˜ ÚÔ ÂÌÔ‡ ‹‰Ë ÂÔ›ËÛ·, ‰ÈfiÙÈ ·˘ÙÔ› ÌÂÓ Î·-
Ù¿ ًۉ Ù˘ fiψ˜ ÔÏÏ¿ÎȘ ÂÈÚ·ı¤ÓÙ˜ Ô˘‰¤Ó Âη-
ÙfiÚıˆÛ·Ó.
M ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÏ›‰· ÍÂΛÓËÛ ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘
B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜, Ô˘ ‰ԇψÛ ۯ‰fiÓ ¿Û·Ó ÙËÓ
˘Ê‹ÏÈÔÓ, ÒÛÙ ӷ ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ Û ‰fiÍ· ÙÔÓ ·Ù¤Ú·
ÙÔ˘ MÔ˘Ú¿Ù Î·È ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÚÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘. O Ô-
Ï˘‹ÌÂÚÔ˜ ·ÔÎÏÂÈÛÌfi˜ Ù˘ fiÏ˘ Î·È ÔÈ ÚÔÛ¿-
ıÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎfiÚıËÛË ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ·Îfi-
ÌË ‰ÒÛÂÈ Û¿Úη Î·È ÔÛÙ¿ ÛÙÔ fiÓÂÈÚfi ÙÔ˘, fiÙ·Ó ÙË
Ó‡¯Ù· Ù˘ 28˘ M·˝Ô˘, Ô˘ ‚ڋΠÙÔ˘˜ ÏÈÁÔÛÙÔ‡˜
˘ÔÛÙËÚÈÎÙ¤˜ ÂÍ·ÓÙÏË̤ÓÔ˘˜, Ì· ·ÂÏÈṲ̂ӷ Â›-
ÌÔÓÔ˘˜, Î·È ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎËÙ¤˜ ·Ôı·ÚÚ˘Ì¤ÓÔ˘˜
‡ÛÙÂÚ· ·fi Û˘Ó¯›˜ ·ÓÂÈÙ˘¯Â›˜ ÂÊfi‰Ô˘˜, Ù· ÛË-
Ì¿‰È· ÙÔ˘ Ô˘Ú·ÓÔ‡ ¤‰ÂÈÍ·Ó ˆ˜ Ë Ì¤Ú· Ô˘ ı· ÍË-
̤ڈÓ ¤ÌÂÏÏ ӷ Â›Ó·È Î·ıÔÚÈ-
ÛÙÈ΋.
K·Ù¿ ÙËÓ ·ÏÈ¿ Û˘Ó‹ıÂÈ· Ó·
·¢ı‡ÓÔÓÙ·È ÔÈ ·Ú¯ËÁÔ› ÛÙÔ
ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘˜ ÚÈÓ ·fi Ì›· ÌÂÁ¿-
ÏË Ì¿¯Ë, Ô KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·È-
ÔÏfiÁÔ˜ Î·È Ô Mˆ¿ÌÂı Ê·›ÓÂÙ·È
ˆ˜ Ì›ÏËÛ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜
ÙÔ˘˜, ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ˘˜ Ïfi-
ÁÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔ ‹ıÔ˜ Î·È Ù· ȉ·ÓÈο,
ÙȘ ‰Ôͷۛ˜ Î·È ÙȘ ÂÏ›‰Â˜ ‰‡Ô
ÎfiÛ̈Ó, Ô˘ Ë Ù‡¯Ë ÙÔ ’ÊÂÚ ӷ
¿Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰‡Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ËÁ¤-
Ù˜. H ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔ-
ÚÈÒÓ ·ÌÊÈÛ‚ËÙ›ٷÈ, ηıÒ˜ ‚·ÛÈ-
Τ˜ ËÁ¤˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ·ÔÛȈ-
Ô‡Ó ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ›
ÈÛÙÔÚÈÎÔ› Ù˘ AψÛ˘ ‰ÂÓ ·Ó·-
ʤÚÔ˘Ó Ù›ÔÙ· Û¯ÂÙÈο. E¯Ô˘Ó
ÂÎÊÚ·ÛÙ› ·ÌÊÈ‚Ôϛ˜ ÁÈ· ÙÔ ·Ó
ÂÎʈӋıËÎ·Ó ÔÈ ÏfiÁÔÈ Î·È, ÛÙËÓ
ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ·¿ÓÙËÛË ÛÙÔ
ÂÚÒÙËÌ· Â›Ó·È Î·Ù·Ê·ÙÈ΋, ·Ó
ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘
·Ú¤‰ˆÛ ÂÎÙÂÓÒ˜ Ô KÚÈÙfi‚Ô˘-
ÏÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı Î·È Ô ™ÊÚ·-
ÓÙ˙‹˜ ÁÈ· ÙÔÓ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ. E¯ÂÈ
˘ÔÛÙËÚȯı› fiÙÈ Ë ÊÈÏÔÙÔ˘ÚÎÈ-
΋ ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ KÚÈÙfi‚Ô˘ÏÔ˘ Ô‰‹-
ÁËÛÂ ÙÔÓ IÌ‚ÚÈÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ó·
·Ô‰ÒÛÂÈ ÛÙÔ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ ÏfiÁÈ· ÌÂ
Ù· ÔÔ›· ÂͤÊÚ·˙ ÚÔÛˆÈ΋
¿Ô„Ë, ÂÓÒ Ô ÌÔÓ·¯fi˜ ÛÙ· ÙÂ-
ÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘
™ÊÚ·ÓÙ˙‹˜, ÛÙËÓ Ô˘Û›·, Â·Ó¤-
Ï·‚ fiÛ· ·Ó¤ÊÂÚÂ Ô §·Ù›ÓÔ˜ ·Ú-
¯ÈÂ›ÛÎÔÔ˜ §ÂÔÓ¿Ú‰Ô˜ Ô X›Ô˜,
‰È·ÛÒ˙ÔÓÙ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì›·
ÔÌÈÏ›· ηÏÔÁÂÚÈ΋, ·Ú¿ ÙÔ ÏfiÁÔ
ÂÓfi˜ ‚·ÛÈÏÈ¿ Î·È ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡
·Ú¯ËÁÔ‡, Ô˘ ıˆڋıËÎÂ Î·È ˆ˜
8 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
«ÂÈ΋‰ÂÈÔ˜ ÏfiÁÔ˜ Ù˘ PˆÌ·˚΋˜ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜».
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ KÚÈÙfi‚Ô˘ÏÔ, Ô Mˆ¿ÌÂı Û˘Áο-
ÏÂÛ ÙËÓ ÚÔ·Ú·ÌÔÓ‹ Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ Â›ıÂÛ˘, ¿-
ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÂÓ Ù¤ÏÂÈ ÙÂ Î·È ÂÚ› ·˘ÙfiÓ, ... ÙÔ Ù ¿ÁËÌ· ÙÔ˘
ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÙËÓ ÂÚ› ·˘ÙfiÓ ¿Û·Ó ‡ÏËÓ, Î·È ÙÔ˘˜ Ì›-
ÏËÛÂ Û˘ÓÂÙ¿, Ì ÏfiÁÈ· Ô˘ ¤‰ÂÈ¯Ó·Ó ˆ˜, ·Ú¿ ÙÔ
Ó·Úfi Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÙÔ˘, ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ ÙȘ
ÚÔÛˆÈΤ˜ ÊÈÏÔ‰Ô͛˜, Ó· Â›Ó·È ÏÈÙfi˜ Î·È Û˘ÁÎÚ·-
ÙË̤ÓÔ˜. AӷʤÚıËΠÛÙËÓ ÙfiÏÌË Î·È ÛÙËÓ ·Ó‰Ú›·
ÙÔ˘˜, ı˘Ì›˙ÔÓÙ·˜ ˆ˜ fiÛ· Ò˜ ÙfiÙ ›¯·Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ
‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ¯·Ú›ÛÙËηÓ, ·ÏÏ¿ ‹Ù·Ó ¿ıÏ· Ù˘ ·ÚÂÙ‹˜
ÙÔ˘˜. A·Ú›ıÌËÛ ٷ ÔʤÏË, ·Ó ηÙfiÚıˆÓ·Ó Ó· ΢-
ÚȇÛÔ˘Ó ÙËÓ ¶fiÏË: ÏÔ‡ÙË Î¿ı ›‰Ô˘˜ ·fi ·Ï¿-
ÙÈ· Î·È ·Ú¯ÔÓÙfiÛÈÙ·, ¯Ú˘Û¿ Î·È ·ÚÁ˘Ú¿ ·Ó·ı‹Ì·-
Ù·, ÎÂÈÌ‹ÏÈ·, ÔχÙÈÌ· ÂÙÚ¿‰È· Î·È Ì·ÚÁ·ÚÈÙ¿ÚÈ·,
ÁÂÓÓ·›ÔÈ ¿Ú¯ÔÓÙ˜ Ô˘ ı· Á›ÓÔÓÙ·Ó ‰Ô‡ÏÔÈ, Á˘Ó·›-
Θ Î·È ·È‰È¿ Ô˘ ÔÈ Î·Ù·ÎÙËÙ¤˜ ı· ·ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó
ÌÂÙ¿ ÙË ÌÂÁ¿ÏË Ó›ÎË. YÔÛ¯¤ıËΠÙÚÈ‹ÌÂÚË ÏÂËÏ·-
Û›· Ù˘ B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜, ·fiÏ·˘ÛË ˘ÏÈÎÒÓ ·Á·ıÒÓ
Û ¤Ó· ηٷÔÓË̤ÓÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì·, Ô˘ ¤ÚÂ ÙËÓ
ÂÔ̤ÓË Ì οı ÙÚfiÔ Ó· ÓÈ΋ÛÂÈ. ¢ÂÓ ˘‹Ú¯Â η-
χÙÂÚË ÎÈÓËÙ‹ÚÈ· ‰‡Ó·ÌË ÁÈ· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÁÒÓ·
·fi ÙÔ Í‡ÓËÌ· ÙˆÓ ÂÈı˘ÌÈÒÓ. £ÂˆÚÒÓÙ·˜ fï˜
˘ÔÙÈÌËÙÈÎfi ÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘ Ó· ÔÏÂÌÔ‡Ó ÌfiÓÔ
ÁÈ’ ·˘Ù¿, ÊÚfiÓÙÈÛ ӷ ͢Ó‹ÛÂÈ Î·È ÙË ÊÈÏÔ‰ÔÍ›·
ÙÔ˘˜, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ·Á·ıfi: fiÏÈÓ ÙÔÈ·‡ÙËÓ
·ÈÚ‹ÛÂÙ ˘ ÙÔ ÎϤԘ ¿Û·Ó Â‹Ïı ÙËÓ ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓËÓ.
¢fiÍ·, ÏÔÈfiÓ, Î·È Ê‹ÌË ı· ·ÔÎÙÔ‡Û·Ó ·Ó ηÙfiÚ-
ıˆÓ·Ó ·˘Ùfi Ô˘ ̤¯ÚÈ ÂΛÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹ ›¯Â Ê·Ó›
·Î·ÙfiÚıˆÙÔ. °È· Ó· ÙÔ˘˜ ÙÔÓÒÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, Â-
ÚȤÁÚ·„ Ì ˙ÔÊÂÚfi ÙÚfiÔ ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÙÂÈ-
¯ÒÓ Î·È ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎË̤ӈÓ. ¶ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ‰Â›ÍÂÈ
fiÛÔ Â‡ÎÔÏË Ï›· ı· ‹Ù·Ó ÔÈ ÏÈÁÔÛÙÔ› ¿ÓÙÚ˜ Ô˘
¤ÛÙÂÎ·Ó ›Ûˆ ·fi Ù· ÌÈÛÔÁÎÚÂÌÈṲ̂ӷ Ù›¯Ë. K·È
ÚÈÓ ·¢ı˘Óı› Û οı ¤Ó·Ó ¯ˆÚÈÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ·ÓÒ-
Ù·ÙÔ˘˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘, ı‡-
ÌÈÛ ˆ˜ ÙÔ˘ ηÏÒ˜ ÔÏÂÌÂ›Ó ÙÚ›· Â›Ó·È Ù· ·›ÙÈ·, ÙÔ ÙÂ
Âı¤ÏÂÈÓ Î·È ÙÔ ·ÈÛ¯‡ÓÂÛı·È Î·È ÙÔ ÙÔȘ ¿Ú¯Ô˘ÛÈ ›ıÂ-
Ûı·È. E‰ˆÛ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ Ô‰ËÁ›Â˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÚÔ¤-
ÙÚ„ ӷ ‰È·Ï˘ıÔ‡Ó, Ó· ‰ÂÈÓ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ó·-
·˘ıÔ‡Ó.
¶›ÛÙË Î·È ·ÙÚ›‰·
Afi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ, ÙÔ ‚Ú¿‰˘ Ù˘ ¢Â˘-
Ù¤Ú·˜ 28 M·˝Ô˘, fiˆ˜ ‰ÈËÁÂ›Ù·È Ô ™ÊÚ·ÓÙ˙‹˜, Ô KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ Û˘-
ÁÎÈÓËÙÈÎÒÓ Î·È ÎÚ›ÛÈÌˆÓ ÛÎËÓÒÓ.
OÈ ÊˆÓ¤˜ ÙˆÓ ·›ÛÙˆÓ, fiÌÔȘ Ì ‚Ô˘ËÙfi ÙÚÈ΢ÌÈ-
Ṳ̂Ó˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, ¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎË̤ÓÔ˘˜
Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó fiÙÈ Ë ÁÂÓÈ΋ Â›ıÂÛË ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ÙËÓ
ÂfiÌÂÓË Ì¤Ú·. M ÚÔÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ÈÂ-
ڈ̤ÓÔÈ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È Ï¿‚·Ú· Ô‰‹ÁËÛ·Ó
Ù· Á˘Ó·ÈÎfi·È‰· Û ̛· ÏÈÙ·Ó›· ÔÏfiÁ˘Ú· ÛÙ· Ù›¯Ë,
·Ú·Î·ÏÒÓÙ·˜ ÙÔ £Âfi Ó· ÌËÓ ÙÔ˘˜ ·Ú·‰ÒÛÂÈ ÛÙ·
¯ıÚÈο ¯¤ÚÈ·. O ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜ Û˘Ó¿Í·˜ ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜
ÂÓ Ù¤ÏÂÈ ¿Ú¯ÔÓÙ·˜ Î·È ·Ú¯Ô̤ÓÔ˘˜ ‰ËÌ¿Ú¯Ô˘˜ Î·È Âη-
ÙÔÓÙ¿Ú¯Ô˘˜ Î·È ÂÙ¤ÚÔ˘˜ ÚÔÎÚ›ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ·˜ Ù¤ÏÂÛÂ
–ı· ϤÁ·Ì– ¤Ó· Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ. M ÏfiÁÈ· ÛÂÌÓ¿, ÁÂÌ¿Ù·
Ù·ÂÈÓÔÛ‡ÓË, ·¢ı‡ÓıËΠÛÙÔ˘˜ Û˘ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜
ÙÔ˘: «°ÓˆÚ›˙ÂÙ Ôχ ηϿ ·‰ÂÏÊÔ› ÌÔ˘ fiÙÈ Â›Ì·ÛÙÂ
˘Ô¯Úˆ̤ÓÔÈ ÁÈ· Ù¤ÛÛÂÚ· Ú¿ÁÌ·Ù· Ó· ÔÏÂÌ‹-
ÛÔ˘Ì ̤¯ÚÈ ı·Ó¿ÙÔ˘: ÚÒÙÔ, ÁÈ· ÙËÓ ›ÛÙË Î·È ÙË
ıÚËÛΛ· Ì·˜, ‰Â‡ÙÂÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÙÚ›‰· Ì·˜, ÙÚ›ÙÔ
ÁÈ· ÙÔ ‚·ÛÈϤ· Ì·˜, ÙÔÓ ·ÓÙÈÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ K˘Ú›Ô˘,
Î·È Ù¤Ù·ÚÙÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û˘ÁÁÂÓ›˜ Î·È Ê›ÏÔ˘˜ Ì·˜. §ÔÈ-
fiÓ, ·‰ÂÏÊÔ› ÌÔ˘, Â¿Ó ÔÊ›ÏÔ˘Ì ӷ ·ÁˆÓÈ˙fiÌ·ÛÙÂ
̤¯ÚÈ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÁÈ· ¤Ó· ·fi ·˘Ù¿ Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ȉ·ÓÈ-
ο, Ú¤ÂÈ Ó· ›̷ÛÙ Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Úfiı˘ÌÔÈ
Ó· ‰ÒÛÔ˘Ì ÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ Î·È ÁÈ· Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· Ì·˙›».
OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ¤ÚÂ ӷ ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÓÈ΋-
ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ù· ÌÂÁ¿Ï· ȉ·ÓÈο Î·È fi¯È ÁÈ· ·ÔÏ·‡ÛÂȘ
Î·È ÚfiÛηÈÚË Â›ÁÂÈ· ‰fiÍ·. AÓ ËÙÙÔ‡ÓÙ·Ó ı· ¤¯·-
Ó·Ó ÙËÓ ›ÛÙË, ÙËÓ ¤Ó‰ÔÍË ·ÙÚ›‰· Î·È ÙËÓ ÂÏ¢ıÂ-
Ú›·, ÙÔ ¿ÏÏÔÙ ·Ó›Û¯˘ÚÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ı· ÛÙÂ-
ÚÔ‡ÓÙ·Ó ÙÔ˘˜ ·Á·Ë̤ÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜. O KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜
Û˘Ó¤¯ÈÛ ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ ˆ˜ Ô ·ÏÈÙ‹ÚÈÔ˜ ·ÌËÚ¿˜ ı·
ÚÔÛ·ıÔ‡Û Ì οı ÙÚfiÔ Ó· ΢ÚȇÛÂÈ ÙË B·ÛÈ-
ÏÂ‡Ô˘Û· ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔ˜ ÛÙ· ¿ÚÌ·Ù· Î·È ÛÙÔ ÈÈÎfi,
ÛÙË ‰‡Ó·ÌË Î·È ÛÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Ï‹ıÔ˜, ÂÓÒ ÔÈ ˘ÂÚ·-
ÛÈÛÙ¤˜ Ù˘ ¶fiÏ˘ ›¯·Ó ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔ fiÓÔÌ·
ÙÔ˘ £ÂÔ‡, ÛÙ· ›‰È· ÙÔ˘˜ Ù· ¯¤ÚÈ· Î·È ÛÙËÓ ·Ó‰Ú›·
Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰ÒÚÈÛÂ Ë ı›· ‰‡Ó·ÌË.

H ‡ÏË Ì ÙÔ Ó‡̷
TËÓ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÏÔÈfiÓ Ù˘ ‡Ï˘ Ì ÙÔ Ó‡̷
ÚÔ¤‚·ÏÂ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ‰È¿ ÛÙfiÌ·ÙÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘ ˆ˜ H O Kωνσταντνος Πα-
·È¯Ì‹ ÁÈ· ÙË Ì¿¯Ë ÛÙ· Ù›¯Ë Ù˘ B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜. OÈ λαιολ γος (απναντι σελ-
Mˆ·ÌÂı·ÓÔ›, ·ÎfiÌË Î·È ·Ó ¤‰ÈÓ·Ó ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜, ı· Ô˘ ÁÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi 1.000 ¯ÚfiÓÈ· ‰È·Ê˘Ï¿¯ıË- δα) σε μικρογραφα χει-
ΤډÈ˙·Ó ¢‰·ÈÌÔÓ›· Î·È Î·ÏÔ¤Ú·ÛË Ï¿È ÛÙÔÓ Î·Ó ·ÏÏ¿ Î·È ÂÍ·ÏÒıËηÓ. T· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿- ρογρφου του 15ου αι.
AÏÏ¿¯ Î·È fi¯È Û٤ʷÓÔ ·‰·Ì¿ÓÙÈÓÔ ÂÓ Ô˘Ú·ÓÔ›˜ Î·È ÙÔÚ· Ì›ÏËÛ·Ó ÛÙȘ ηډȤ˜ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ, Ô˘ ‰ÂÓ και ο Mωμεθ B´ ο Πορ-
ÌÓ‹ÌË ·ÈÒÓÈ· Î·È ¿ÍÈ· ÂÓ Ùˆ ÎfiÛ̈, fiˆ˜ ÙfiÓÈÛÂ Ô ÛΤÊÙÔÓÙ·Ó È· Ô‡Ù ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Ô‡Ù ÂÚÈÔ˘Û›Â˜, ÂÈ θητς (πνω) σε προσω-
KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘. EÚÂ ÁÈ’ ·˘- ÌË ÌfiÓÔÓ ÙÔ˘ ·Ôı·ÓÂ›Ó ›Ó· ÙËÓ ·ÙÚ›‰· Ê˘Ï¿ÍˆÛÈ. πογραφα του Iταλο ζω-
Ùfi Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Ó· ÚÔ‚¿ÏÂÈ ÙÔ ·‡ıÌÂÓÔ ¯¿ÛÌ· ¶‹Á·Ó Ô Î·ı¤Ó·˜ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜ Ô˘ ‹Ù·Ó γρφου G. Bellini. Mε την
Ô˘ ¯ÒÚÈ˙ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÎfiÛÌÔ˘˜. N· ·Ó·‰Â›ÍÂÈ ÙËÓ ÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ Ó· ˘ÂÚ·ÛÈÛı› Î·È ÂÚ›ÌÂÓ·Ó ÙË ÌÂÁ¿- τελικ κβαση της σ-
·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ˘ÂÚ·ÛÈÛÙÒÓ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙÔ˘, ÏË ÛÙÈÁÌ‹. γκρουσης μεταξ των δο
·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ·ÚËÁÔÚ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÂӉ¯fiÌÂÓË ‹ÙÙ·, ¢‡Ô ÌÂÁ¿ÏÔÈ ¿Ó‰Ú˜ ›¯·Ó ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ÙÔ˘˜ διαφορετικς νοοτροπας
Ô˘ fiÛÔ ÎÈ ·Ó ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ‰Â›ÍÂÈ ˆ˜ ‹Ù·Ó ·›- ÛÙÚ·ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ì›· ÎÚ›ÛÈÌË Ì¿¯Ë. OÈ ÂÈÙÈı¤ÌÂÓÔÈ ηγετ!ν, γρφηκε για τον
ı·ÓË, ÁÓÒÚÈ˙ ˆÛÙfiÛÔ Î·Ï¿ ˆ˜ ‹Ù·Ó ·Ó·fiÊ¢ÎÙË Ì ÔÚÌ‹ Î·È ¿ıÔ˜ ı· Âȉ›ˆÎ·Ó ‰fiÍ· Î·È ˘ÏÈο ·Á·- ναν ο επλογος, εν! για
ˆ˜ ‰›Î·ÈË ÙÈ̈ڛ· ÙÔ˘ ı¿. OÈ ·Ì˘ÓfiÌÂÓÔÈ Â›¯·Ó ÂÈ- τον λλον νοιξε νδοξα η
£ÂÔ‡ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ Ûı› ˆ˜ Ë ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ÙÔ αυλαα. Θρνος για τον
·Ì·Úٛ˜. Ù›ÌËÌ· ÁÈ· Ó· ‰È·Ê˘Ï·¯ı› Ë ναν, ιαχς θριμβου για
ø˜ ¤ÌÂÈÚÔ˜ Î·È ˘‡- OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ¤ÚÂ ӷ ›ÛÙË Î·È Ë ·ÙÚ›‰·. τον λλον (φωτ.: «Iστορα
ı˘ÓÔ˜ ·Ú¯ÈÛÙÚ¿ÙËÁÔ˜ AÓ Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ, ›- του Eλληνικο Eθνους»,
ÚÔ¤‚Ï„ ٷ ̤۷ Ô˘
ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ·ÙÚ›‰· Ó·È ¿ÓÙˆ˜ Èı·Ófi fiÙÈ Î·È ÔÈ Eκδοτικ Aθην!ν).
ÔÈ Â¯ıÚÔ› ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ- Î·È ıÚËÛΛ·, ÂÓÒ ÔÈ Oıˆ- ‰‡Ô ÛÙÚ·ÙËÁÔ› Ì›ÏËÛ·Ó ÛÙÔ˘˜
Ô‡Û·Ó, Î·È ÊÚfiÓÙÈÛ ӷ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜. OÈ ‰‡Ô ‰ËÌË-
ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·- Ì·ÓÔ› ÁÈ· ‰fiÍ· Î·È Ê‹ÌË ÁÔڛ˜, ·Ó ÂÈÒıËηÓ, ‰ÂÓ ‰È·-
ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘. ¢ÂÓ ·Ú¤ÏÂÈ- ÛÒıËÎ·Ó fiˆ˜ ‰È·Ù˘ÒıËηÓ
„ ӷ ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÙËÓ ·fi- ·fi ÙÔ˘˜ ÔÌÈÏËÙ¤˜ Î·È Â›ÙÂ
Ï˘ÙË ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÙÔ˘ ÛÙËÓ ·Ó‰Ú›· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÂʇÚÂÛË ÙˆÓ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤ÚˆÓ Â›Ù ‰È·-
·Ì·˘ÚÒÛÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ¯ıÚÔ‡, ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ Ù˘ÒıËÎ·Ó ÂÎ ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÚÔ-
ÙË ‰ÔÏÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÊÂÚÂÁÁ˘fiÙËÙ¿ ÙÔ˘. A¢ı‡Ó- ÛˆÈΤ˜ ‰Ôͷۛ˜ ÙÔ˘ §ÂÔÓ¿Ú‰Ô˘ ÙÔ˘ X›Ô˘ Î·È ÙÔ˘
ıËΠÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÚÔ˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ÛÒÌ·Ù· ÙˆÓ ¢˘ÙÈ- KÚÈÙfi‚Ô˘ÏÔ˘. AÎfiÌË Î·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Â-
ÎÒÓ, Ô˘ ‹Ù·Ó Ì·˙› ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË Ù˘ ¶fi- Ú›ÙˆÛË fï˜ ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔ˘˜, ʛϷ ÚÔÛΛÌÂ-
Ï˘, Î·È Î·Ù¤ÏËÍÂ: ÓÔ˜ Ô Î·ı¤Ó·˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ú‹ÙÔÚ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·¤‰ˆÛÂ
O˘Î ¤¯ˆ ηÈÚfiÓ ÂÈÂ›Ó ˘Ì›Ó Ï›ÔÓ·. ÌfiÓÔÓ ÙÔ ÙÂÙ·- ÙÔ ÏfiÁÔ, ÂͤÊÚ·Û·Ó Î·È ‰È¤ÛˆÛ·Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„‹
ÂÈӈ̤ÓÔÓ Ë̤ÙÂÚÔÓ Û΋ÙÚÔÓ ÂȘ Ù·˜ ˘ÌÒÓ ¯Â›Ú·˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ‰‡Ô ÎfiÛÌÔ˘˜ ηٷʷÓÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜,
·Ó·Ù›ıËÌÈ, ›Ó· ·˘Ùfi ÌÂÙ’ ¢ÓÔ›·˜ Ê˘Ï¿ÍËÙÂ... ÂÏ›˙ˆ ÂȘ Ô˘ ‹Úı·Ó Û ۇÁÎÚÔ˘ÛË ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ·Ó·ÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘
ıÂfiÓ ˆ˜ Ï˘ÙÚˆı›ËÌÂÓ ËÌ›˜ Ù˘ ÂÓÂÛÙÒÛ˘ ·˘ÙÔ‡ ‰È- ÂÓfi˜ Î·È Ù˘ ‰‡Û˘ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. Oˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, Ô
η›·˜ ·ÂÈÏ‹˜. H Ù‡¯Ë Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ·Ó·Ù¤ıËΠӤԘ, ÔÚÌËÙÈÎfi˜ η٤ÎÙËÛ ÙÔÓ ·Ï·Èfi Ì ٷ fiÏ·,
·fi ÙÔÓ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Û ¯¤ÚÈ· ¿ÍÈ· Ó· ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰‡Ó·ÌË Î·È ÙË ÊÈÏÔ‰ÔÍ›·. O ·Ï·Èfi˜ ·ÓÙÈÛÙ¿ıËÎÂ
Î·È ¤ÙÔÈÌ· Ó· ı˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó fi¯È ÁÈ· ÏÔ‡ÙË Î·È ‰fiÍ·, ÛıÂÓ·Ú¿ ÁÈ· Ó· ÌËÓ ·ÏÏÔÈÒÛÂÈ ›ÛÙË Î·È È‰ÂÒ‰Ë ÁÈ·
·ÏÏ¿ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ¿ÛÈÛË ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ Î·È ÙˆÓ ÔÛ›ˆÓ, Ù· ÔÔ›· ı˘ÛÈ¿ÛÙËÎÂ.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 9
 «Xρονογραφικ
»

EÌ¤Ó ·ÊfiÓÙȘ Ì’ ¤ÎÙÈÛÂÓ Ô Ì¤Á·˜ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜,

¤Î·ÌÂÓ ÂÈÙÚfiÈÛÛ·Ó Î˘Ú¿Ó ÙËÓ O‰ËÁ‹ÙÚÈ·Ó,
Ó· Ì ÙËÚ¿ ÂȘ Ù· ÔÓÒ, Ó· Ì ıˆÚ‹ ˜’ Ù· ¿Û¯ˆØ
Ì· ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ·Ó ÙËÓ Î·Ï‹Ó ¿ÓÙ· ÂʇϷÁ¤ ÌÂ,
Î·È Ù· ÊÔ˘ÛÛ¿Ù· Ù· ÔÏÏ¿ ¿ÓÙ· ÂÙ˙¿ÎÈÛ¿ Ù·Ø
ÏËÓ ÙÒÚ· ÙÔ‡ÙÔÓ ÙÔÓ Î·ÈÚfiÓ, ÙÔÓ ÈÎÚÔηË̤ÓÔÓ
˘„ÒıË Ë ¶·Ó¿¯Ú·ÓÙÔ˜ ˜’ ÙÔ˘˜ Ô˘Ú·ÓÔ‡˜ Â¿Óˆ,
ÁÈ· Ù· ÔÏÏ¿ ÌÔ˘ Îڛ̷ٷ Î·È Ù˜ ·Ú·ÓƠ̂˜
Î·È Î·Ù¿ ·Ú·¯ÒÚËÛÈÓ ÂͤÂÛ· ÙÔ˘ ıÚfiÓÔ˘Ø
¤Ó· Û΢ÏÏ› AÁ·ÚËÓfiÓ, ·‰È¿ÓÙÚÔÔÓ ÎÔ¤ÏÈ
ÙÔ˘ M¯Â̤٠·fiÁÔÓÔÓ, ÙÔ˘ ‰·›ÌÔÓÔ˜ ÙÔ Û¤ÚÌ·,
Âͤ‚ËΠÛÔÊÒÙÂÚÔÓ ·Ú¿ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔÓ fiÏÔÓ,
¤‚ÁËΠ‰ÔÎÈÌÒÙÂÚÔ˜, ¤ÁÈÓÂÓ ÔÏÂÌ¿Ú¯Ô˜,
ÎÈ ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÙÔ˘ ÙÔ›¯Ô˘ ÌÔ˘, ‰ÂÍÈ¿ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜ ÌÔ˘,
¿ÓÙÈÎÚ˘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ÌÔ˘ οÛÙÚÔÓ ¤ÎÙÈÛ ̤Á·,
Î’ ÂȘ Ù· ÏÂ˘Ú¿ Ì’ ·ÎÔ‡ÌËÎÂ Î·È Î·ÙÂÏ‹ÁˆÓ¤ ÌÂ.
OÛ’ ¿ÛÙÚ· ÂȘ ÙÔÓ Ô˘Ú·ÓfiÓ Î·È Ê‡ÏÏ· ÂȘ Ù· ‰¤Ó‰Ú·,
fiÛ· Ô˘Ï¿ÎÈ· ¤ÙÔ˘ÓÙ·È ÂȘ ÙÔ˘˜ ˆÚ·›Ô˘˜ οÌÔ˘˜,
ÙfiÛ· ÊÔ˘ÛÛ¿Ù· ¤Û˘ÚÓÂ, ÙfiÛ˜ ¯ÔÓÙÚ¤˜ ÏÔÌ¿Ú‰Â˜.
K·È ΛÓÔ˜ Ô ·Ú¿ÓÔÌÔ˜ ˆ˜ ‰Ú¿ÎÔ˜ ÂÌÔÚÊÒıË,
‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ‰Ú¿ÎÔ˘ Û¯‹Ì·Ù·, ıËÚ›Ô˘ Ù˜ ÊÔ‚¤Ú˜Ø
¤‰ÂÈÍ ¤ÓÙ ÎÂʷϤ˜, ˆ˜ ÙˆÓ ÊÂȉÈÒÓ ÙÔ Á¤ÓÔ˜,
ÂÁ‡ÚÈÛ Ù˜ ‰›Ϙ ÙÔ˘ Î·È Á¤ÌÈÛ Ù˜ ÛÔ‡‰Â˜
¤ıËΠÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÙÔ˘ ¿ÓÙÈÎÚ˘ ˜’ ÙÔ KÔÛÌ›‰Ë
Î·È ÙËÓ Ô˘Ú¿Ó ÙÔ˘ ‹ψÛÂÓ ÂȘ ÙËÓ XÚ˘Û¤·Ó ¶‡ÏËÓ.
...
TȘ ›‰Â˜ Î·È ÙȘ ‹ÎÔ˘Û ˜’ ÙËÓ ı¿Ï·ÛÛ·Ó ÁÈÔʇÚÈ
Ó· ÂÚ·ÙÔ‡Ó Ù· οÙÂÚÁ· ˜’ ÙÔ˘ °·Ï·Ù¿ ÙÔ˘˜ οÌÔ˘˜
·ÁÓ¿ÓÙÈ· ÂȘ ÙÔ ™ÎÔ‡Ù·ÚÈ, ˜’ ÙÔÓ AÁÈÔÓ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔÓ;
TÚÈÁ‡Úˆ ÂÊ·Ó›ÛıËÛ·Ó, ˆ˜ Ê›‰È· ÛÙÔ ÏÈ‚¿‰È.
¢fiÏÈÔ˜ Ô Û΢Á¿ÙÔÚ·˜, Ô „˘¯Ô·Ú·‰fiÙ˘,
Ô ¯·Ï·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ, Ô X¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ·Ú¯fiÓÙˆÓ,
·˘Ùfi˜ ·Ô‡ η٤‰ÂÈÍÂÓ ÙËÓ ÙÚÔÌÂÚ‹Ó ÏÔÌ¿Ú‰·Ó,
ÁÈ·Ù› ·˘Ù‹Ó ÂÛÙ‹Û·ÛÈ ¿ÓÙÈÎÚ˘ ÂȘ Ù· Ù›¯Ë.
E‰¤ ’ÛÙÚ·¤˜, ‰¤ ‚ÚÔÓÙ¤˜, ÔÔ‡ ’Û˘ÚÓÂÓ Ô Û·ÏÏÔ˜,
‰¤ ÏÈıÔ‚ÔÏ‹Ì·Ù· ˜’ Ù˜ ÛÙ¤ÁˆÛ˜ Ù˘ ¶fiÏ˘! Tης B ∞ƒμÕƒ∞˜ K √ÀΔ∞μÕ –¢ ∂§∏μ√ƒπÕ XÂÈÌÒÓ·˜ / ÊıÈÓfiˆÚÔ 1451:
¶Âı·›ÓÂÈ Ô TÔ‡ÚÎÔ˜ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ MÔ˘-
Eπ. καθηγ τριας Bυζαντιν ς Iστορας Ú¿Ù Bã Î·È ‰È¿‰Ô¯fi˜ ÙÔ˘ ·Ó·ÎËÚ‡ÛÛÂ-
Afi ıÚ‹ÓÔ ÁÈ· ÙËÓ AψÛË Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜Ø Ë ›‰È· Ë στη Φιλοσοφικ Σχολ Ù·È ÛÙËÓ A‰ÚÈ·ÓÔ‡ÔÏË Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘
B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û· ÂÍÈÛÙÔÚ› Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Û ‰È¿ÏÔÁÔ Ì ÙË BÂÓÂÙ›·.
του Πανεπιστημου Aθηνν Mˆ¿ÌÂı, Ô M¯Â̤Ù, M¯¤ÌÂÙȘ, M¯̤-
Ù˘, MÂÂ̤Ù˘ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ËÁÒÓ.
ºıÈÓfiˆÚÔ 1448/¿ÓÔÈÍË 1449: ¢È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ Ï˘ÎÔÊÈÏ›·˜
¶Âı·›ÓÂÈ Ô B˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÌÂٷ͇ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È TÔ‡ÚΈÓ:
Iˆ¿ÓÓ˘ Hã ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜ (OÎÙÒ‚ÚÈÔ˜) ¤ÛÙÂÈÏ·Ó Ú¤Û‚ÂȘ ¯¿ÚÈÓ ·Ú·Ì˘ı›·˜ ηÈ
Î·È ‰È¿‰Ô¯fi˜ ÙÔ˘ ÔÚ›˙ÂÙ·È Ô ·‰ÂÏÊfi˜ Ù˘ ·Ú¯‹˜ ÙËÓ Î·ı‰ڛ·Ó ÚÔÛ·ÁÔÚ‡-
ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ‰ÂÛfiÙ˘ ÙÔ˘ MÔÚ¤- ÛÔÓÙ˜, Ù›Ó˜ Ù›Ó·; ÔÈ ¿ÚÓ˜ ÙÔÓ Ï‡ÎÔÓ, ÔÈ
ˆ˜, Ô˘ ÛÙ¤ÊÂÙ·È ÛÙÔÓ M˘ÛÙÚ¿ (6 I·- ÛÙÚÔ˘ıÔ› ÙÔÓ fiÊÈÓ, ÔÈ „˘¯ÔÚÚ·ÁÔ‡ÓÙ˜
ÓÔ˘·Ú›Ô˘) Î·È Á›ÓÂÙ·È ‰ÂÎÙfi˜ ·Ú¿ ¿- ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔÓØ ˘fi ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË ÌÂ-
ÓÙˆÓ ·Û·Û›ˆ˜ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡- ٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ˆ˜ ı¤Ì· ·È¯Ì‹˜ Ë ÙÔ˘ÚÎÈ-
ÔÏË. ΋ ¯ÔÚËÁ›· ÁÈ· ÙË ‰È·‚›ˆÛË ÛÙËÓ

10 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
αποτ πωση της Aλσεως
Õ Tμμα του τριπλο
χερσαου θεοδοσιανο
τεχους στο ψος της
Πλης της Σηλυβρας.
Tο μεγαλτερο μετ
το Σινικ Tεχος οχυ-
ρωματικ ργο του
μεσαιωνικο και αρ-
χαου κσμου αρχζει,
απ 12 Aπριλου
1453, να δχεται συ-
νεχες κανονιοβολι-
σμος, ιδως οι σημα-
ντικς πλες των τει-
χ!ν. Tο διαβητο με-
γλο καννι του Mω-
μεθ στοχεει σταθε-
ρ την, επσης χερ-
σαα, Πλη του Aγου
Pωμανο. Eτσι, μετ
την Aλωση, η Πλη
που πεσε μαχμενος
ο Παλαιολγος πρε
το νομα Tοπ Kαπο,
δηλ. Πλη των Kανο-
νι!ν (φωτ.: Nτρα
Mηνα#δη «Kωνσταντι-
νοπολη», Eκδ. «Λο-
ση Mπρατζι!τη»).

KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÙÔ˘ OıˆÌ·ÓÔ‡
Ú›ÁÎÈ· OÚ¯¿Ó ‰˘Ó¿ÌÂÈ ·ÓÙ··ÈÙË-
ÙÔ‡ ÙÔ˘ Mˆ¿ÌÂı Bã ÛÙÔ ıÚfiÓÔ. ¢ÂÓ
¤¯Ô˘Ó ηӤӷ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÈ Â·Ê¤˜
B˘˙·ÓÙ›Ô˘ Î·È ¢‡Û˘, ÂÓÒ ·ÓÙ›ıÂÙ·
·Ó·ÓÂÒÓÂÙ·È Ë Û˘Óı‹ÎË ÂÈÚ‹Ó˘ ÙÔ˘
TÔ‡ÚÎÔ˘ ËÁÂÌfiÓ· Ì ÙË BÂÓÂÙ›· ηÈ
Ì ÙÔÓ Iˆ¿ÓÓË O˘Ó˘¿‰Ë ‚Ô‚fi‰· Ù˘
TÚ·ÓÛ˘Ï‚·Ó›·˜ Î·È ‚·ÛÈχÔÓÙ· Ù˘
O˘ÁÁ·Ú›·˜.
XÂÈÌÒÓ·˜ 1451 / ¿ÓÔÈÍË 1452:
O ۯ‰ȷÛÌfi˜ Ó¤Ô˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ÛÙËÓ Â˘-
Úˆ·˚΋ ·ÎÙ‹ ÙÔ˘ BÔÛfiÚÔ˘ ·Ôη-
χÙÂÈ ÙȘ ¿ÌÂÛ˜ ηٷÎÙËÙÈΤ˜ ‚Ϥ-
„ÂȘ ÙÔ˘ Mˆ¿ÌÂı ÁÈ· ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ÔÏËØ Û¯ÂÙÈÎfi ‰È¿‚ËÌ· ‰È·Ì·ÚÙ˘-
Ú›·˜ ·fi ÙÔÓ B˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
ÛÙÔ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ ·Ô‚·›ÓÂÈ ¿Î·ÚÔ.
M¿ÚÙÈÔ˜ / Ù¤ÏË A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘
1452: OÈÎÔ‰ÔÌÂ›Ù·È ÛÙÔ ÛÙÂÓfiÙÂÚÔ
Î·È ÈÔ ‰‡ÛÏ¢ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ BÔ-
ÛfiÚÔ˘ –ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ·ÎÚˆÙ‹ÚÈÔ ºÔ-
Ó‡˜– ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚΋ ·ÎÙ‹ ÙÔ
Boghaz-kesen (·ÚÁfiÙÂÚ· Rûmeli
Hisary) ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ Gûzel Hisâr
(ÁÓˆÛÙfi Î·È ˆ˜ Anadolu Hisâry), Ô˘
›¯Â ÎÙ›ÛÂÈ ÛÙËÓ ·ÛÈ·ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ‹‰Ë
Ô B·ÁÈ·˙‹Ù Aã (1389-1402)Ø Ì ÙËÓ ÂÈ-
ÏÔÁ‹ Ù˘ ı¤Û˘, ÙËÓ ¿ÚÙÈ· ηٷÛ΢‹,
ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Î·È ÙËÓ Â¿Ó‰ÚˆÛ‹
ÙÔ˘ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô Mˆ¿ÌÂı Ô˘
¤Ú¯ÂÙ·È Â› ÙfiÔ˘ Ì ÈÛ¯˘Ú¤˜ ‰˘Ó¿-
ÌÂȘ Î·È ÙËÓ ÎÏ‹ÛÈÓ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ¶·-
Û¯ÂÛ¤Ó ÂΤÏ¢Û ηÏ›Ûı·È, ÂÍÂÏÏËÓÈ˙fi-
ÌÂÓÔÓ ‰Â ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È ÎÂÊ·ÏÔÎfiÙ˘ ‹
§·ÈÌÔÎÔ›Ë Û ¿ÏÏÔ Î›ÌÂÓÔØ Ù· ÔÓfi-
Ì·Ù· ·Ô‰›‰Ô˘Ó ÙËÓ ¿ÌÂÛË Î·È ÙËÓ
¤ÌÌÂÛË Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ÛÙËÓ
¢ڇÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹, ·ÊÔ‡ ÙÔ Ï·ÈÌfi˜ ‰Ë-
ÏÒÓÂÈ Î·È ÙÔ ÛÙÂÓfiØ Ë ‰›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ BÔ-
ÛfiÚÔ˘ ı· ÂϤÁ¯ÂÙ·È ϤÔÓ ·fiÏ˘Ù·
·fi ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜: ·ÔÎÏ›ˆÓ (ÂÓÓ. Ô
Mˆ¿ÌÂı)... Ô˘ ÌfiÓÔÓ Ù·˜ Ë›ÚÔ˘˜
AÛ›·Ó ÙÂ Î·È E˘ÚÒËÓ, ·ÏÏ¿ ‰Ë Î·È Ù·˜
ı·Ï¿ÛÛ·˜ ·ÌÊÔÙ¤Ú·˜, ¿Óˆ ÌÂÓ ÙÔÓ E‡-
ÍÂÈÓÔÓ ¶fiÓÙÔÓ ‰È¿ ÙÔ˘ BÔÛfiÚÔ˘, οو
‰Â ÙÔÓ Ù AÈÁ·›ÔÓ Î·È ¿Û·Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ-
Î‹Ó ı¿Ï·ÛÛ·Ó ‰È¿ ÙÔ˘ EÏÏËÛfiÓÙÔ˘.
IÔ‡ÓÈÔ˜ / IÔ‡ÏÈÔ˜ 1452: §ÂËϷۛ˜
ÙˆÓ TÔ‡ÚÎˆÓ ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ
ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÔ-
‚·Ú¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜
Î·È Ô KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¤ÎÏÂÈÛ ٷ˜ ı‡Ú·˜
Ù˘ fiψ˜.
ºıÈÓfiˆÚÔ 1452: O Mˆ¿ÌÂı ÛÙËÓ
A‰ÚÈ·ÓÔ‡ÔÏË Ô›ÎÔÈ ‰È¿ÁˆÓ ԢΠ‰›‰Ô˘
·Ó¿·˘ÛÈÓ ÙÔȘ ‚ÏÂÊ¿ÚÔȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÓ
Ó˘ÎÙ› Î·È Ë̤ڷ ÙËÓ ¿Û·Ó ÊÚÔÓÙ›‰·
Ù˘ fiψ˜ ›¯Â, ˆ˜ ·˘Ù‹Ó Ï¿‚ÔÈ, ˆ˜
·ÚÈÔ˜ ·˘Ù‹˜ Á¤ÓÔÈÙÔ. O Thurakan

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 11
H Σμφωνα με ορισμνες πηγς αυτς ταν οι θσεις διταξης
Bυζαντιν!ν και Oθωμαν!ν στη διρκεια της πολιορκας. Tο
θεοδοσιαν τεχος, το χερσαο του τμμα ως βση τριγ!νου Beg–TÔ˘Ú·¯¿Ó˘ ¤Ú¯ÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ
στην οχρωση, εκτεινταν απ τον Kερτιο !ς την Προποντ- ÙÔ˘ ¢ÂÛÔÙ¿ÙÔ˘ ÙÔ˘ MÔÚ¤ˆ˜ Î·È Ô
δα σε μκρος 7 και πλον χιλ., εν! το θαλσσιο, κατ μκος Qaragia Beg–K·Ú·Ù˙›· ÂÁ ηÙ‰·Ê›-
της Προποντδας, του Bοσπρου και του Kερτιου, σε 12 χιλ. ˙ÂÈ ÊÚÔ‡ÚÈ· ÛÙËÓ ¶ÚÔÔÓÙ›‰· ηÈ
περπου. Kατ τον ιστορικ Λανικο Xαλκοκονδλη, ο δρ- ÛÙÔÓ E‡ÍÂÈÓÔ. T¯ӛÙ˘ ‰ÔÎÈÌÒÙ·ÙÔ˜
μος που περιβαλλε την πλη ταν 111 περπου στδια, δηλα- –O‡ÁÁÚÔ˜ Èı·Ófiٷٷ–, ÌÂÙ·ˉ¿
δ 20.500 μτρα. Ως στρατιωτικ επιχερηση η πολιορκα και ·fi ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÛÙÔ˘˜ TÔ‡Ú-
η Aλωση της Kωνσταντινοπολης θεωρεται μια απ τις μεγα- ÎÔ˘˜ ¯¿ÚÈÓ ·‰Ú¿˜ ·ÌÔÈ‚‹˜ Î·È ·Ó·-
λτερες στην παγκσμια ιστορα. (Πηγ «Iστορα του Eλληνι- Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ó· ηٷÛ΢¿ÛÂÈ Î·ÓfiÓÈ ÛÂ
κο Eθνους», Eκδοτικ Aθην!ν). ̤ÁÂıÔ˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ÁÈ· Ù· Ù›¯Ë
Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘, ¯ˆÓ›·Ó ÌÂ-
Á¿ÏËÓ ¤ÙÚ·Ó Ê¤ÚÔ˘Û·Ó ˘ÂÚÌÂÁ¤ıË,
fiÛÔÓ ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÏÎ‹Ó Î·È ÙÔ ¿¯Ô˜ ÙÔ˘
Ù›¯Ô˘˜ Ù˘ fiψ˜. B˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÚÂ-
ۂ›˜ ÁÈ· ‚Ô‹ıÂÈ· Êı¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ IÙ·-
Ï›· Î·È ÛÙËÓ O˘ÁÁ·Ú›·Ø Ô Iˆ¿ÓÓ˘ O˘-
Ó˘¿‰Ë˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ¯‹ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜
ÂÓ›Û¯˘Û˘ ˙ËÙ› ˆ˜ ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ÙÔ˘-
12 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙËÓ fiÏË MÂÛËÌ‚Ú›· ÛÙÔÓ
E‡ÍÂÈÓÔ ¶fiÓÙÔ.
NԤ̂ÚÈÔ˜ – ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 1452:
EÓÂÚÁÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔȯÂȈ‰Ò˜ ηÈ
‚·ıÌÈ·›· Ë BÂÓÂÙ›· Î·È Ë °¤ÓÔ‚· ‡ÛÙÂ-
Ú· ·fi ÛÂÈÚ¿ ÛÔ‚·ÚÒÓ ÙÔ˘ÚÎÈÎÒÓ
¯ıÚÈÎÒÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ‰ÈÎÒÓ
ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÒÓ: ˘Ô‚¿ÏÏÔ˘Ó ·ÈÙ‹ÛÂȘ
ÁÈ· ·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙÔÓ ¶¿· NÈÎfiÏ·Ô Eã
Î·È Û ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ ËÁÂÌfiÓ˜, Î·È ·ÔÊ·-
Û›˙Ô˘Ó ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙˆÓ
ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ E‡ÍÂÈÓÔ
¶fiÓÙÔ Î·È ÛÙÔ ¶¤Ú·Ó. ™ÙËÓ KˆÓÛÙ·-
ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Á›ÓÔÓÙ·È ıÂÚÌ¿ ‰ÂÎÙÔ›
·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ô ÂÏÏËÓÈ΋˜ η-
Ù·ÁˆÁ‹˜ IÛ›‰ˆÚÔ˜ ÙÔ˘ KȤ‚Ô˘, ˆ˜ ·Â-
ÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ ÙÔ˘ ¶¿·, Î·È Ô §ÂÔÓ¿Ú-
‰Ô˜ Ô X›Ô˜, §·Ù›ÓÔ˜ Â›ÛÎÔÔ˜ M˘ÙÈ-
Ï‹ÓË˜Ø ÛÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ˘Ê›ÛÙ·ÓÙ·È
‰‡Ô ·Ú·Ù¿ÍÂȘ: ÔÈ ·ÓıÂÓˆÙÈÎÔ› Î·È ÔÈ
ÂÓˆÙÈÎÔ›Ø ÛÙȘ 12 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ ÌÂ Û˘-
Ó·›ÓÂÛË Î·È ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˘ ÎËÚ‡ÛÛÂÙ·È ÛÂ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·Ó ÎÔÈ-
Ó‹Ó… ·Ú’ IÙ·ÏÒÓ Î·È °Ú·ÈÎÒÓ ÛÙËÓ
AÁ›· ™ÔÊ›· Ë ¤ÓˆÛË ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ
ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ¤ÓÙÔÓË ‰ËÌfiÛÈ· ·ÓÙ›-
‰Ú·ÛË ÙˆÓ ·ÓıÂÓˆÙÈÎÒÓØ ÔÈ ‰Â ÂÓ ÙË
ÌÂÁ¿ÏË ÂÎÎÏËÛ›· ·ıÚÔÈÛı¤ÓÙ˜ XÚÈÛÙÈ·-
ÓÔ›… ¤ÛÙÂÚÍ·Ó ÙÔÓ Ù˘ ÂÓÒÛˆ˜ fiÚÔÓ,
Î·È ·˘ÙÔ› ÌÂÙ¿ Û˘Ìʈӛ·˜, ˆ˜ fiÙÈ ·-
ÚÂÏıÔ‡Û˘ Ù˘ ÂÚÈÛÙ¿Ûˆ˜ ÙˆÓ TÔ‡Ú-
ÎˆÓ Î·È Á·Ï‹Ó˘ ÁÂÓÔ̤Ó˘ ηı›Û·ÓÙ¤˜
ÙÈÓ˜ ÙˆÓ ÂÏÏÔÁ›ÌˆÓ ›‰ˆÛÈ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜,
Î·È ÂÈ ¤ÛÙÈ ÙÈ ÙÔ ÌË ÔÚıÔÙÔÌÔ‡Ó, ‰ÈÔÚıÒ-
ÛˆÛÈÓ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÔÈ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘-
Ôϛ٘ ÂΉ¯fiÌÂÓÔÈ ÙËÓ ¿ÊÈÍÈÓ ÙÔ˘ Ù˘-
Ú¿ÓÓÔ˘ ÂÓ ¤·ÚÈ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ηχ-
„Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ·Ó¿-
ÁΘ: ÂÎ ÙˆÓ ÂÓfiÓÙˆÓ ·ÚÂÛ΢¿˙ÔÓÙÔ,
Ù¿ÊÚÔ˘˜ Ù ηı·›ÚÔÓÙ˜ Î·È Ù· ÂÔÓË-
ÎfiÙ· ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜ ·ÓÔÚıÔ‡ÓÙ˜, Ù·˜ ÙÂ
Â¿ÏÍÂȘ ÔÏ›˙ÔÓÙ˜ ‡ÚÁˆÓ ÙÂ Î·È ÌÂÙ·-
˘ÚÁ›ˆÓ, Î·È ÙÔ Ù›¯Ô˜ ¿·Ó ÂÈÛ΢¿˙Ô-
ÓÙ˜ ηٿ ÁËÓ ÙÂ Î·È ı¿Ï·ÛÛ·ÓØ ¤ÙÈ ‰Â
fiÏˆÓ ÙÂ Î·È ‚ÂÏÒÓ Û˘ÏÏÔÁ‹Ó ÂÔÈÔ‡ÓÙÔ
Î·È Ì˯·ÓËÌ¿ÙˆÓ ·ÓÙÔ›ˆÓ, Ù· Ù ¤Íˆ
ÙˆÓ ÊÚÔ˘Ú›ˆÓ ÂÂÛ··˙ÔÓ, fiÏ· ηÈ
Ê˘Ï·Î¿˜ ÂÈ¤ÌÔÓÙ˜, Ù·˜ Ù ӋÛÔ˘˜
ËÛÊ·Ï›˙ÔÓÙÔ, ÌÂÙ¿ ‰Â ÙÔÓ Ì¤Á·Ó ÏÈ̤ӷ
Î·È ÙÔ K¤Ú·˜ ¿·Ó, ·fi ÁÂ ÙˆÓ ÙÔ˘ °·Ï·-
Ù¿ ÓˆڛˆÓ ̤¯ÚÈ ÙˆÓ E˘ÁÂÓ›Ô˘ ˘ÏÒÓ,
‹ÂÚ ÙÔ ÛÙÂÓfiÙ·ÙÔÓ ËÓ, ·Ï‡ÛÂÛÈ Ì·ÎÚ·›˜
‰ÈÂÏ¿Ì‚·ÓÔÓØ ¯Ú‹Ì·Ù¿ Ù ·fi ÙÂ ÙˆÓ ÎÔÈ-
ÓÒÓ Î·È ÙˆÓ È‰›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ Í˘Ó¤ÏÂ-
ÁÔÓ, Û›ÙfiÓ ÙÂ Î·È Ù· ˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹Ó ÂÛÂÎfi-
ÌÈ˙ÔÓ, ÙÔȘ Ù ¿ÏÏÔȘ ¿ÛÈÓ ˆ˜ ‰˘Ó·ÙfiÓ
ÂÍËÚÙ‡ÔÓÙÔ Î·È ÙÔȘ fiÏÔȘ ÂÂÛ··˙ÔÓ
ÙËÓ fiÏÈÓ ÙÂ Î·È Ù· Ù›¯Ë, ˆ˜ ηٿ ÁËÓ
Î·È ı¿Ï·ÛÛ·Ó ÔÏÈÔÚÎËıËÛfiÌÂÓÔÈ.
A¢ı‡ÓÔÓÙ·È ‰ÈÂıÓÒ˜ Ӥ˜ ÂÎÎÏ‹ÛÂȘ
ÁÈ· ‚Ô‹ıÂÈ·: ·Ú¿ ÙÔÓ Ì¤Á·Ó ·Ú¯ÈÂÚ¤·
Ù˘ PÒÌ˘, ˆ Î·È Ì¿ÏÏÔÓ Â›¯ÔÓ ı·ÚÚ›Ó,
¤ÙÈ ‰Â Î·È ·Ú¿ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓ·˜
Ù˘ IÙ·Ï›·˜ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÂÛÂÚ›ˆÓ ÁÂ-
ÓÒÓ, ‰ÂfiÌÂÓÔÈ Í˘ÌÌ·¯›·˜ ÙÂ Î·È ÂÈÎÔ˘-
Ú›·˜ ÙËÓ Ù·¯›ÛÙËÓ Ù˘¯Â›Ó.
M¤Û· ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1452 / ºÂ-
‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ 1453: AÔÊ·Û›˙ÂÙ·È Ó·
·Ú·Ì›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-
ÏË Î·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ¿Ì˘Ó¿
Ù˘ fiÛ· ÏÔ›· ¤¯Ô˘Ó ÂÏÏÈÌÂÓÈÛı› ηْ
ÂÌÔÚ›·Ó, fï˜ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ (‚ÂÓÂ-
ÙÈο) ‰ÂÓ ÂÈı·Ú¯Â› Î·È ·Ô¯ˆÚ› Ê˘-
Á·‰Â‡ÔÓÙ·˜ Î·È ÂηÙÔÓÙ¿‰Â˜ ¿ÙÔÌ·
(700).
AÚ¯¤˜ I·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1453: AÚ¯›˙ÂÈ
Ë ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙÔ˘
Mˆ¿ÌÂı ÛÙËÓ A‰ÚÈ·ÓÔ‡ÔÏË, fiÔ˘
Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÙ·È ÙÔ Ó¤Ô ÌÂÁ¿ÏÔ Î·ÓfiÓÈ.
26 I·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1453: ºı¿ÓÔ˘Ó
ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ‰‡Ô ÁÂÓÔ˘·-
ÙÈο ÏÔ›· Ì 700 ‹ 400 ÌÈÛıÔÊfiÚÔ˘˜
·fi ÙË X›Ô ˘fi ÙȘ ‰È·Ù·Á¤˜ ÙÔ˘
Giovanni Giustiniani LongoØ Ô Iˆ¿Ó-
Ó˘ §fiÁÁÔ˜ ÂÎ ÙˆÓ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÒÓ ‹ Iˆ¿Ó-
Ó˘ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ‹ IÔ˘ÛÙ›ÓÔ˜ ÙˆÓ ‚˘˙·-
ÓÙÈÓÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‰˘Ó·Ùfi˜ ÙÂ Î·È ÙˆÓ Â˘
ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ·ÏÏ¿ ‰Ë Î·È Ù· ÂȘ fiÏÂÌÔÓ
¤ÌÂÈÚÔ˜ Î·È Ì¿Ï· ÁÂÓÓ·›Ô˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È
ÚˆÙÔÛÙÚ¿ÙˆÚ ÙˆÓ ¯ÂÚÛ·›ˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂ-
ˆÓ Ù˘ B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜.
ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ / M¿ÚÙÈÔ˜ 1453:
MÂٷʤÚÂÙ·È Ì ȉȷ›ÙÂÚË ÊÚÔÓÙ›‰·
ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Î·ÓfiÓÈ ·fi ÙËÓ A‰ÚÈ·ÓÔ‡-
ÔÏË ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË: Û¤Ú-
ÓÂÙ·È ·fi 30 ‚Ô˚‰¿Ì·Í˜ Î·È Û˘Óԉ‡-
ÂÙ·È ·fi ÂηÙÔÓÙ¿‰Â˜ (500) ¿Ó‰Ú˜,
Ô˘ ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È
Î·È Ì˯·ÓÈÎÔ› ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó
Ì ÂȉÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜ ÙȘ ·ÓˆÌ·Ï›Â˜
ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜. °›ÓÔÓÙ·È Ó¤Â˜ ÂȯÂÈÚ‹-
ÛÂȘ ÙÔ˘ Qaragia Beg Ì ÛÙfi¯Ô ÊÚÔ‡-
ÚÈ· ÛÙËÓ ¶ÚÔÔÓÙ›‰· Î·È ÛÙÔÓ E‡ÍÂÈ-
ÓÔ.
AÚ¯¤˜ M·ÚÙ›Ô˘ – 6 AÚÈÏ›Ô˘,
¶·Ú·Û΢‹ Ù˘ ¢È·Î·ÈÓËÛ›-
ÌÔ˘: ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ Ù·
ÛÙÚ·ÙȈÙÈο ÛÒÌ·Ù· ÙÔ˘ Mˆ¿ÌÂı ηÈ
·›ÚÓÔ˘Ó ı¤ÛË ÛÙ· ¯ÂÚÛ·›· Ù›¯Ë Ù˘
KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜Ø Ë B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·
ÛÙ·‰È·Î¿ ·ÔÎÏ›ÂÙ·È ·fi ÍËÚ¿˜.
M¤Û· / Ù¤ÏË M·ÚÙ›Ô˘: OÈ B˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ› ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó Ù· Ù›¯Ë, ¯ÂÚÛ·›· ηÈ
ı·Ï¿ÛÛÈ·. H ·ÓÙ›ıÂÛË ÂÓˆÙÈÎÒÓ Î·È
·ÓıÂÓˆÙÈÎÒÓ Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙ ·ÈÛıËÙ‹Ø
Ô Ì¤Á·˜ ‰Ô‡Î·˜ §Ô˘Î¿˜ NÔÙ·Ú¿˜ ϤÁÂ-
Ù·È fiÙÈ fiÙ ›‰ÔÓ ÔÈ PˆÌ·›ÔÈ ÙÔÓ ·Ó·Ú›ı-
ÌËÙÔÓ ÛÙÚ·ÙfiÓ ÙˆÓ TÔ‡ÚΈÓ, ›Â
«ÎÚÂÈÙÙfiÙÂÚfiÓ ÂÛÙÈÓ Âȉ¤Ó·È ÂÓ Ì¤ÛË ÙË
fiÏÂÈ Ê·ÎÈfiÏÈÔÓ ‚·ÛÈχÔÓ TÔ‡ÚÎˆÓ ‹
ηχÙÚ·Ó §·ÙÈÓÈ΋ӻ. K·ıÔÚ›˙ÔÓÙ·È
Ù· ÛËÌ›· ¿Ì˘Ó·˜ Î·È ÔÈ ˘ÂÚ·ÛÈ-
ÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ›, BÂÓÂÙÔ› Î·È °Â-
ÓÔ˘¿ÙÂ˜Ø Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÚÔ-
·Û›˙ÂÈ Ì¿¯È̘ η›ÚȘ ı¤ÛÂȘ Î·È Î˘-
Ú›ˆ˜ ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ¯ÂÚÛ·›· ‡ÏË, ÙËÓ
¶‡ÏË ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ PˆÌ·ÓÔ‡, ÂÓÒ ÛÒÌ·
ÂÓfiÏˆÓ ı· ÎÈÓÂ›Ù·È Û ‰È¿ÊÔÚ· ÛË-
Ì›· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ fiÏË˜Ø ÙÔ Û‡-
ÓÔÏÔ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ÔÏ˘ ˘ÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ 50.000,
ÂÓÒ ÔÈ ¤ÓÔÏÔÈ ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÛÙȘ
5.000 Î·È 2.000 ÔÈ Í¤ÓÔÈ, Ô˘ Â›Ó·È Î˘-
Ú›ˆ˜ °ÂÓÔ˘¿Ù˜ Î·È BÂÓÂÙÔ›Ø Î·È Á·Ú
‡ÎÔÏÔÓ ·Ó ÂÈÂ›Ó Â›Ó·È ¤Ó· PˆÌ·›ˆÓ
ÚÔ˜ ›ÎÔÛÈ TÔ‡ÚÎÔ˘˜.
T¤ÏË M·ÚÙ›Ô˘: EÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó·
Á›ÓÔÓÙ·È Î¿ÔȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ¢˘ÙÈ-
ÎÒÓ «Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ», ˘ÎÓfiÙÂÚ˜ ÙÒÚ·
·ÏÏ¿ ¯ÏÈ·Ú¤˜ Î·È ·ÓȯÓ¢ÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ
‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ Û˘ÌʤÚÔÓØ Î·È ÔÈ ÙˆÓ ÙÔ˘ °·-
Ï·Ù¿ °ÂÓÔ˘›Ù·È, Î·È ÚÔ ÙÔ˘ ÂÏıÂ›Ó ÙÔÓ
Ù‡Ú·ÓÓÔÓ ¤ÙÈ fiÓÙ· ÂÓ A‰ÚÈ·ÓÔ˘fiÏÂÈ,
¤ÛÙÂÈÏ·Ó Ú¤Û‚ÂȘ ·ÁÁ¤ÏÏÔÓÙ˜ ÙËÓ ÂȘ
·˘ÙfiÓ ·ÎÚ·ÈÊÓ‹ ÊÈÏ›·Ó.
2 AÚÈÏ›Ô˘: KÏ›ÓÂÈ Ì ·Ï˘Û›‰· Ë Â›-
ÛÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ KÂÚ¿ÙÈÔ˘ ÎfiÏÔ˘.
5 - 7 AÚÈÏ›Ô˘: EÓ·ÚÍË Ù˘ ÔÏÈÔÚ-
Λ·˜Ø Ô ÛÙÚ·Ùfi˜ ÍËÚ¿˜ ÙÔ˘ Mˆ¿ÌÂı ÙÔ-
ÔıÂÙÂ›Ù·È Û ۯ¤ÛË Ì ٷ Ù›¯Ë ηÈ
Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË ·fi BA ÚÔ˜ N¢ ÌÂ
ÙËÓ ·ÎfiÏÔ˘ıË ‰È¿Ù·ÍË: Ô Saghanos
H H Xρυσπορτα, μα απ
τις 40 χερσαες Πλες των
Pasa –Z¿Á·ÓÔ˜ ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· ·fi ÙÔÓ °·- Bυζαντιν!ν, η τελευταα
Ï·Ù¿ ¤ˆ˜ ÙËÓ •˘Ï›ÓË ¶‡ÏËØ Ô Qaragia προς την Προποντδα, ενσω-
Beg–K·Ú·Ù˙›·˜, ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙˆÓ Â˘Úˆ- ματωμνη στο Γκεντκουλε,
·˚ÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· ·fi ÙËÓ κτσμα του Πορθητ. Στολι-
•˘Ï›ÓË ¶‡ÏË ¤ˆ˜ ÙËÓ ¶‡ÏË ÙÔ˘ X·ÚÈ- σμνη με πολτιμα ανγλυ-
Û›Ô˘Ø Ô Chalil Pasa–X·Ï›Ï˘ Î·È Ô φα, να χρυσ γαλμα της
Sarugia Pasa–™·Ú·Ù˙›·˜ Ì ÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı Nκης στο υπρθυρο, ταν
ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ MÂÛÔÙÂȯ›Ô˘Ø Ô Ishaq για αι!νες η επσημη Πλη
Pasa–IÛ·¿ÎÈÔ˜, IÛ·¿Î ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙˆÓ εισδου των αυτοκρατρων
·ÛÈ·ÙÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· ·fi στερα απ εκστρατεα. Aπ
ÙËÓ ¶‡ÏË ÙÔ˘ M˘ÚÈ·Ó‰Ú›Ô˘ ¤ˆ˜ ÙËÓ δω μπκαν ο Φωκς, ο Tσι-
XÚ˘Û‹ ¶‡ÏË. O fiÁÎÔ˜ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿- μισκς, ο Bασλειος Bουλγα-
ÙˆÓ ÙÔ˘ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˘ ·Ú·‰›‰ÂÙ·È Û ροκτνος, ο Hρκλειτος και
ÔÈΛϷ ÌÂÁ¤ıË ·fi ÙȘ ËÁ¤˜ ο Mιχαλ Παλαιολγος ταν
(160.000–700.000 ¿Ó‰Ú˜)Ø Èı·ÓfiÙÂ- ελευθρωσε την Πλη απ
ÚÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ τους Λατνους. Mπανοντας
260.000–400.000 ·Ó‰ÚÒÓ. ο Mωμεθ, συμβολικ  χι,
9 AÚÈÏ›Ô˘: OÈ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘ÔÏ›- την χτισε (1457/58). (φωτ.:
Ù˜ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙË Ê‡Ï·ÍË Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘ «Aρχιτεκτονικ στα Bαλκ-
ÙÔ˘ KÂÚ¿ÙÈÔ˘ Ì ÏÔ›· (10–40 ηٿ ÙȘ νια 1300–1500», Θεσσαλο-
ËÁ¤˜) ÔÚÌ·ıˉfiÓ ›Ûˆ ·fi ÙËÓ ·Ï˘- νκη 1997).
Û›‰·.
11 AÚÈÏ›Ô˘: TÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙȘ
ÔÚÈÛÙÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ù· ηÓfiÓÈ· ÙÔ˘
Mˆ¿ÌÂıØ Î‡ÚÈÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ Â›Ó·È ÙÔ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ·Ï¿ÙÈ ÛÙȘ BÏ·¯¤ÚÓ˜ ηÈ
ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ‡Ï˜ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ:
Ù· ÙÚ›· ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ· ηÓfiÓÈ· ·Ú·Ù¿Û-
ÛÔÓÙ·È ÛÙÔ MÂÛÔÙ›¯ÈÔÓØ ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ
ηÓfiÓÈ ÛÎÔ‡ÂÈ ÙËÓ ¶‡ÏË ÙÔ˘ AÁ›Ô˘
PˆÌ·ÓÔ‡Ø ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙÔ˘ Î·È ÔÈ ‰˘Ó·-
ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ ·Ú·‰›‰ÔÓÙ·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈ-
Τ˜, ÌÂٷ͇ ıÚ‡ÏÔ˘ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙË-
Ù·˜, Ù¤Ú·˜ ÙÈ ÊÔ‚ÂÚfiÓ Î·È ÂÍ·›ÛÈÔÓ ÌÂ
‹¯Ô ‚ÔÏ‹˜ Ô˘Ú·Ófi‚ÚÔÓÙÔÓ: ›ӷÈ
Ú¿ÁÌ· ÊÔ‚ÂÚÒÙ·ÙÔÓ È‰Â›Ó Î·È Â˜
·ÎÔ‹Ó fiψ˜ ¿ÈÛÙfiÓ ÙÂ Î·È ‰˘Û·Ú¿-
‰ÂÎÙÔÓ.
12 AÚÈÏ›Ô˘: AÚ¯›˙Ô˘Ó Û˘Ó¯›˜ η-
ÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ› ÙˆÓ ¯ÂÚÛ·›ˆÓ ÙÂȯÒÓ
Ë̤ڷ Î·È Ó‡¯Ù·, Á›ÓÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î‹
ÂȯˆÌ¿ÙˆÛË Ù˘ Ù¿ÊÚÔ˘ Ì ‰È¿ÊÔÚ·
ÛÙÂÚ¿ ˘ÏÈο Î·È ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È ˘fiÁÂȘ
‰È·‚¿ÛÂȘ οو ·fi Ù· Ù›¯Ë. OÈ B˘˙·-
ÓÙÈÓÔ› Ì ÂÈÓÔËÙÈÎfiÙËÙ· ÚÔÛ·-
ıÔ‡Ó Ì ÂȉÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜ Ó· ÂÍÔ˘-
‰ÂÙÂÚÒÛÔ˘Ó ÙȘ ‚ÔϤ˜, Ó· ÎÏ›ÛÔ˘Ó ÌÂ
οı ̤ÛÔÓ Ù· Ú‹ÁÌ·Ù· ÛÙ· Ù›¯Ë ηÈ
Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Ó¤· ÚÔηχÌÌ·-
Ù· Î·È ÚÔÌ·¯ÒÓÂ˜Ø ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó
Û¿ÎÔ˘˜ Ì ̷ÏÏ›, ‰¤ÚÌ·Ù·, ÌÂÁ¿Ï· ͇-
ÏÈÓ· ‰Ô¯Â›· ÁÂÌ¿Ù· ¯ÒÌ· Î·È ¤Ó· ›-
‰Ô˜ ÙÂȯ›ÛÌ·ÙÔ˜ ·fi ËÏfi ÂÓÈÛ¯˘Ì¤ÓÔ
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 13
H Tο Pουμελ Xισρ, το μεγα-
λτερο μεσαιωνικ φροριο
στη σημεριν Tουρκα. Bρ-
σκεται στην ευρωπαϊκ ακτ
του Bοσπρου, στο πιο δ-
σπλευστο και στεντερο ση-
μεο: 600 μτρα απ την ασια-
τικ ακτ. Kτστηκε σε ταχ-
τατο χρνο (15 Aπρ. – 31
Aυγ. 1452), με επιβλποντα
τον διο τον Mωμεθ. Στχος,
ο απλυτος λεγχος στα δο
στεν της Kωνσταντινοπο-
λης: Bσπορος βρεια, Δαρ-
δανλια ντια, !στε να εμπο-
δζεται κθε φιξη βοθειας
στην πολιορκομενη πλη.
Στην ασιατικ ακτ υπρχε
δη το Aναντολο Xισρ. Mε
διασταυρομενα πυρ γινταν
πλρης αποκοπ της διδου
στα Στεν (φωτ.: «Aρχιτεκτο-
νικ στα Bαλκνια
1300–1500», Θεσσαλονκη
1997).
14 H K A £ H M E P I N H
Ì ÔÈΛϷ ˘ÏÈο, .¯. Ï›ıÔ˘˜, ͇Ϸ,
¯fiÚÙ·, ‰ÂÌ¿ÙÈ· ·fi ÎÏËÌ·Ùfi‚ÂÚÁ˜ ‹
ηϿÌÈ·Ø Â˘ÚÒÛÙˆ˜ ËÁˆÓ›˙ÔÓÙÔ Ì·¯fiÌÂ-
ÓÔ› Ù ÁÂÓÓ·›ˆ˜ Î·È ·ÓÙÈÌ˯·ÓÒÌÂÓÔÈ
ÚÔ˜ Ù· ·Ú’ ·˘ÙÒÓ Î·È ¿Ú·ÎÙ· ‰ÂÈÎÓ‡-
ÓÙ˜. OÈ Ó·˘ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ÛÔ˘Ï-
Ù¿ÓÔ˘ ˘fi ÙȘ ‰È·Ù·Á¤˜ ÙÔ˘ ‚Ô˘ÏÁ·ÚÈ-
΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜ Balta–Oglu, ÙÔ˘ ¶¿Ï-
‰· ‹ ¶·ÏÙfiÁÏË ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, Û˘-
ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ¢ÈÏÔÎÈfiÓÈÔÓ
ÛÙÔÓ BfiÛÔÚÔ (70–400 ÏÔ›· ηٿ ÙȘ
ËÁ¤˜)Ø ÂȉڿÌÔ˘Ó ÛÙ· ÊÚÔ‡ÚÈ· £Â-
Ú·›Ԣ Î·È ™ÙÔ˘‰›Ô˘ ηıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ
¶Ú›ÁÎÈÔ.
13 AÚÈÏ›Ô˘: H ΢‚¤ÚÓËÛË Ù˘ °¤-
ÓÔ‚·˜ ηÏ› ÂÁÁڿʈ˜ fiÛÔ˘˜ Ôϛ٘
Ù˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹ Ó· Û˘Ó-
‰Ú¿ÌÔ˘Ó ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· KˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ Î·È ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘
¢ËÌ‹ÙÚÈÔ, ‰ÂÛfiÙË ÙÔ˘ MÔÚ¤ˆ˜.
18 AÚÈÏ›Ô˘: 2–6 Ù· ÍËÌÂÚÒÌ·Ù· Á›-
ÓÂÙ·È Ë ÚÒÙË Â›ıÂÛË Î·È ·ÒıËÛË
ÙˆÓ TÔ‡ÚÎˆÓ ÛÙ· Ù›¯Ë.
19 AÚÈÏ›Ô˘: •ÂÎÈÓ¿ÂÈ ·fi ÙË BÂÓÂ-
Ù›· Á·Ï¤Ú· Ì ÛÎÔfi Ó· Û˘Ó‰Ú¿ÌÂÈ
ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·-
ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ¤¯ÂÈ fï˜ ÂÓÙÔÏ‹ Ó· ÚÔ-
ÛÂÁÁ›ÛÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο Î·È fi¯È ÚÈÓ ·fi
ÙȘ 20 M·˝Ô˘.
20 AÚÈÏ›Ô˘: TÚ›· ÂÌÔÚÈο ÁÂÓÔ‚¤-
˙Èη ÏÔ›· Ì fiÏ·, ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ηÈ
ÙÚfiÊÈÌ· ·fi ÙË X›Ô ˘fi ÙȘ ‰È·Ù·Á¤˜
°ÂÓÔ˘·ÙÒÓ Î·È ¤Ó· ‚˘˙·ÓÙÈÓfi Ì ÛÙ¿-
ÚÈ ·fi ÙË ™ÈÎÂÏ›· ˘fi ÙȘ ‰È·Ù·Á¤˜ ÙÔ˘
Francesco Lecanella, ÙÔ‡ÓÔÌ· ºÏ·ÓÙ·-
ÓÂÏ¿˜, ÂÚÓÔ‡Ó ÛÙËÓ ¶ÚÔÔÓÙ›‰· ηÈ
ÌÂÙ¿ ÙÚ›ˆÚË Ì¿¯Ë Ì ٷ ÙÔ˘ÚÎÈο
ÏÔ›· Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ KÂÚ¿ÙÈÔØ Ô Mˆ¿-
ÌÂı ÂÍÔÚÁÈṲ̂ÓÔ˜ «˘fi Ù˘ ¿Á·Ó ·Ï·-
B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
˙ÔÓ›·˜ ÔÚÌ‹Û·˜ ÂÓ ÙË ı·Ï¿ÛÛË ÂÔ¯Ô‡-
ÌÂÓÔ˜ ›ˆ, ÂÊ·ÓÙ¿˙ÂÙÔ Û¯›˙ÂÈÓ ÙËÓ ı¿-
Ï·ÛÛ·Ó Î·È ¤ˆ˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÓËÒÓ ‰È¿ ÙÔ˘
›Ô˘ χ۷Ȼ, Ú·‚‰›˙ÂÈ Ì ٷ ›‰È· ÙÔ˘
Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔÓ ¶·ÏÙfiÁÏË Î·È ÙËÓ ÂÔ̤-
ÓË ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ Ó¤Ô ·Ú¯ËÁfi ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘
ÙÔÓ Hamza Beg–X·ÌÔ˘˙¿.
21 AÚÈÏ›Ô˘: K·Ù·ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ·fi
ÙÔ˘˜ ηÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ ¤Ó·˜ ‡ÚÁÔ˜
Î·È Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜.
22 AÚÈÏ›Ô˘: O Mˆ¿ÌÂı Ù¯ӿ˙ÂÙ·È
ÁÂÓÓ·›ÔÓ ÙÈ Î·È ·Ó‰Ú›ÔÓ ÛfiÊÈÛÌ·: ÌÂÙ·-
ʤÚÔÓÙ·È ‰È¿ ÍËÚ¿˜ ÙÔ˘ÚÎÈο ÏÔ›·
̤۷ ÛÙÔÓ KÂÚ¿ÙÈÔØ Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Á›ÓÂ-
Ù·È ·ÓËÁ˘ÚÈο Î·È ÌÂ Ù˘Ì·ÓÔÎÚÔ˘-
ۛ˜ ·fi ÂȉÈο ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔ ‰›Ô‰Ô,
‰›ÔÏÎÔ, ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ °·Ï·Ù¿, ·fi
ÙÔ ¢ÈÏÔÎÈfiÓÈÔÓ ¤ˆ˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ KÔ-
ÛÌ›‰ÈÔÓ ÂÚ›Ô˘Ø Î·È ËÓ È‰Â›Ó ı¤·Ì· ͤ-
ÓÔÓ Î·È ·ÎÔ·›˜ ¿ÈÛÙÔÓ ÏËÓ ÙˆÓ ÙÂı·-
Ì¤ÓˆÓ Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ÙËÓ ÁËÓ Âı·Ï¿ÛÛˆ-
ÛÂÓ Î·È ÙËÓ ÍËÚ¿Ó ˆ˜ ˘ÁÚ¿Ó ‰È·‚¿˜ ÙÔ˘˜
PˆÌ·›Ô˘˜ ËÊ¿ÓÈÛÂ.
23–28 AÚÈÏ›Ô˘: OÈ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘-
Ôϛ٘ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÔ˘Ó
ÙË Ê‡Ï·ÍË ÙˆÓ ı·Ï¿ÛÛÈˆÓ ÙÂȯÒÓØ Á›-
ÓÔÓÙ·È ÔÈΛϷ Û¯¤‰È· Â›ıÂÛ˘ ÛÙ·
ÙÔ˘ÚÎÈο ÏÔ›·, Ô˘ ÂÓ Ì¤ÚÂÈ Î·Ù·‰›-
‰ÔÓÙ·È ·fi οÔÈÔÓ °ÂÓÔ‚¤˙Ô ÛÙÔÓ
Mˆ¿ÌÂı, Î·È Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó Û ·ÔÙ˘¯›·
Î·È ·ÒÏÂȘ.
1-2 M·˝Ô˘: ™˘Ó¯›˙ÔÓÙ·È ÔÈ Î·ÓÔÓÈÔ-
‚ÔÏÈÛÌÔ› Ì ÂȉÈΤ˜ ÊÚÔÓÙ›‰Â˜ ÁÈ· Ó·
ÌËÓ ÂÎÚ·Á› Ë ÌÂÁ¿ÏË ¯ˆÓ›· Î·È ÌÂ
Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡˜ Î·È ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÛËÌ›-
ˆÓ ‚ÔÏ‹˜ ÁÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. OÈ °ÂÓÔ˘¿Ù˜ ÙÔ˘ °·Ï·-
Ù¿ Ì ȉȷ›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó
ˆ˜ Û‡ÌÌ·¯ÔÈ Î·È Ì ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜ ηÈ
Ì ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜, ·ÔηχÙÔ-
ÓÙ·˜ ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜
ÙÔ‡˜ ·Ì˘ÓÙÈÎÔ‡˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ Û˘-
Ì·ÙÚÈÒÙË ÙÔ˘˜ Iˆ¿ÓÓË IÔ˘ÛÙÈÓÈ¿ÓË.
™ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ Â›Ó·È È· ȉÈ-
·›ÙÂÚ· ·ÈÛıËÙ‹ Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë ÙÚÔʛ̈Ó.
3 M·˝Ô˘: º‹Ì˜ ÁÈ· ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi BÂ-
ÓÂÙ›· Î·È Iˆ¿ÓÓË O˘Ó˘¿‰Ë ΢ÎÏÔÊÔ-
ÚÔ‡Ó Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ·ÓÙ›·Ï· ÛÙÚ·ÙfiÂ-
‰·.
3-6 M·˝Ô˘: IÛ¯˘ÚÔ› ηÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ›
ÛÙÔÓ KÂÚ¿ÙÈÔ –Î·È ÛÙ· Ù›¯Ë Î·È ÛÙ·
ÏÔ›·– ·fi ηÓfiÓÈ· ÙÔ˘ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˘
Ô˘ ÌÂٷʤÚıËÎ·Ó ÛÙÔÓ °·Ï·Ù¿ Ô‰Ë-
ÁÔ‡Ó ÛÂ ÚÔÛˆÚÈÓ‹ ·fiÛ˘ÚÛË ÙˆÓ
ÏÔ›ˆÓ ·fi ÙËÓ ¿Ï˘ÛÔ.
7 M·˝Ô˘: °›ÓÂÙ·È ·ÔÙ˘¯Ë̤ÓË Â›-
ıÂÛË Î·Ù¿ ÙˆÓ ¯ÂÚÛ·›ˆÓ ÙÂȯÒÓ ÌÂ
30.000 ¿Ó‰Ú˜ Î·È ÈÛ¯˘Ú¤˜ ·ÒÏÂȘ
ÁÈ· ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜. H Û‡ÁÎÏËÙÔ˜ Ù˘
BÂÓÂÙ›·˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ÛÙ›ÏÂÈ ‰ÒÚ·
ÛÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı (·Í›·˜ 500 ¯Ú˘ÛÒÓ ‰Ô˘-
οوÓ) Î·È ÛÙfiÏÔ ˘fi ÙÔÓ Jacopo
Loredan ÁÈ· ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔ˘˜ KˆÓÛÙ·-
ÓÙÈÓÔ˘Ôϛ٘ Ì Ôχ ·˘ÛÙËÚ¤˜ ηÈ
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÚÔÛÂÎÙÈ-
΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜
TÔ‡ÚÎÔ˘˜.
8 M·˝Ô˘: OÚ›˙ÂÙ·È Î·È ·ÔÛÙ¤ÏÏÂÙ·È
Ì ÙÔÓ ÛÙfiÏÔ BÂÓÂÙfi˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜
ÚÔ˜ ÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı. BÔϤ˜ ·fi ÙÔ ÌÂÁ¿-
ÏÔ Î·ÓfiÓÈ ÛÙËÓ ¶‡ÏË ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ PˆÌ·-
ÓÔ‡.
11 M·˝Ô˘: ™Ô‚·Ú¤˜ ηٷÛÙÚÔʤ˜
·fi ηÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ ÛÙ· ¯ÂÚÛ·›·
Ù›¯Ë.
12 M·˝Ô˘: MÂÁ¿ÏË Â›ıÂÛË ÙÔ˘ Mˆ-
¿ÌÂı Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Ì ‰‡Ó·ÌË
50.000 ·Ó‰ÚÒÓ Ù· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù·Ø Û ̿-
¯Ë ÎÔÓÙ¿ ÛÙ· ·Ó¿ÎÙÔÚ· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È
ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÒÏÂȘ Î·È ÁÈ· Ù· ‰‡Ô ̤ÚË.
O ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ‰ÂÓ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÚÔ-
ÙÚÔ‹ ·fi ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ-
ÓÙfi˜ ÙÔ˘ Ó· ÂÁηٷÏ›„ÂÈ ÙËÓ ¶fiÏË.
14 M·˝Ô˘: ¶ÚÔÛ‚ÔϤ˜ ÛÙ· ‚ÔÚÂÈfiÙÂ-
Ú· ÛËÌ›· ÙˆÓ ı·Ï¿ÛÛÈˆÓ ÙÂȯÒÓ ·fi
Ù· ηÓfiÓÈ· Ô˘ ›¯·Ó ÌÂÙ·ÊÂÚı›
ÛÙÔÓ °·Ï·Ù¿Ø ·ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È Ó¤· ÌÂÙ·-
ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ·fi ÙËÓ ¶‡ÏË
ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ PˆÌ·ÓÔ‡, fiÔ˘ ÔÈ Î·ÓÔÓÈÔ-
‚ÔÏÈÛÌÔ› Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ·‰È¿ÎÔÔÈ Ì¤Ú·
Ó‡¯Ù· Î·È ÔÈ Î·Ù·ÛÙÚÔʤ˜ ÛËÌ·ÓÙÈ-
Τ˜.
15 M·˝Ô˘: ™ÙË BÂÓÂÙ›· Ë Û‡ÁÎÏËÙÔ˜
ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·È΋˜ ÚfiÙ·Û˘ (Ë
ÚfiÙ·ÛË ¤ÁÈÓ ÙËÓ 1Ë M·˝Ô˘ Î·È Î¿-
Ï˘ÙÂ Î·È ÙË ‰·¿ÓË) ‰¤¯ÂÙ·È Ó·
Â·Ó‰ÚÒÛÂÈ ¤ÓÙ ÏÔ›· Ô˘ ı· ÛÙ·-
ÏÔ‡Ó Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ˘Ôϛ٘.
16, 17 M·˝Ô˘: TÔ‡ÚÎÈη ÂÈÚ·ÙÈο
ηڿ‚È· ÂÈÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙ· ÏÔ›· Ô˘
Ê˘Ï¿ÛÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ï˘Û›‰· ÙÔ˘ KÂÚ¿ÙÈ-
Ô˘.
19 M·˝Ô˘: K·Ù·Û΢¿˙ÂÙ·È Á¤Ê˘Ú·
ÛÙÔ Ì˘¯fi ÙÔ˘ KÂÚ¿ÙÈÔ˘ ÛÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘
¶fiÚÙ·˜ ÙˆÓ K˘ÓËÁÒÓ ·fi ÔÈÓÔ‰fi¯·
·ÁÁ›· ˘¤Ú Ù· ¯›ÏÈ· Ô˘ Û˘Ó¤‰ÂÛ·Ó Î·È
Â¤ÛÙÚˆÛ·Ó Ì ۷ӛ‰Â˜ ÒÛÙ ·fiÓˆ˜ ¤-
ÓÙ ηٿ Ï¿ÙÔ˜ ‰È¤Ú¯ÂÛı·È ÛÙÚ·ÙÈÒÙ·˜
Â˙Ô‡˜.
21 M·˝Ô˘: O KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ‰ÂÓ ‰¤-
¯ÂÙ·È ÚfiÙ·ÛË ÙÔ˘ Mˆ¿ÌÂı, Ó· ·Ú·-
‰ÒÛÂÈ ÙËÓ fiÏË Ì ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ÙËÓ
ÂÏ¢ıÂÚ›· Î·È ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘
Î·È ÙˆÓ ·Ú¯fiÓÙˆÓ ÙÔ˘: ÙÔ ‰Â ÙËÓ fiÏÈÓ
ÛÔÈ ‰Ô‡Ó·È Ô‡Ù’ ÂÌfiÓ ÂÛÙÈ Ô‡Ù’ ¿ÏÏÔ˘ ÙˆÓ
ηÙÔÈÎÔ‡ÓÙˆÓ ÂÓ Ù·‡ÙËØ ÎÔÈÓ‹ Á·Ú ÁÓÒ-
ÌË ¿ÓÙ˜ ·˘ÙÔÚÔ·ÈÚ¤Ùˆ˜ ·Ôı·ÓÔ‡-
ÌÂÓ Î·È Ô˘ ÊÂÈÛfiÌÂı· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ËÌÒÓ.
20-25 M·˝Ô˘: OÈ Î·ÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ›
Î·È ÔÈ ˘fiÁÂȘ ÛÙÔ¤˜ (ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ
ÂÙ¿) Ô˘ ‰È·ÚÎÒ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È
·Ô‰˘Ó·ÌÒÓÔ˘Ó Û˘Ó¯Ҙ Ù· ¯ÂÚÛ·›·
Ù›¯Ë.
25-26 M·˝Ô˘: ™˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ·
ÂÓÙ˘ˆÛȷο ‰˘ÛÔ›ˆÓ·: ¤ÊÙÂÈ Î¿Ùˆ
Ë ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ηٿ ÙË ÏÈÙ¿-
ÓÂ˘Û‹ Ù˘ Î·È ÙÔ‡ÙÔ ·Ú¿ ‰fiÍ·Ó ÁÂÁÔ-
Ófi˜ ÊÚ›ÎËÓ Ù ÔÏÏ‹Ó Î·È ·ÁˆÓ›·Ó ÌÂÁ›-
ÛÙËÓ Î·È Êfi‚Ô˜ ¿ÛÈÓ ÂÓ¤‚·ÏÂÓØ Â›
ϤÔÓ ÍÂÛ¿ ÌÂÁ¿ÏË ÓÂÚÔÔÓÙ‹ ÌÂ
‚ÚÔÓÙ¤˜, ·ÛÙÚ·¤˜ Î·È ¯·Ï¿˙È, ÂÓÒ
ÙËÓ ÂÔ̤ÓË Ó¤ÊÔ˜ ‚·ı‡ ÙËÓ fiÏÈÓ ¿-
Û·Ó ÂÚÈÂÎ¿Ï˘„ ·fi Úˆ˝˜ ‚·ı›·˜ ¤ˆ˜
ÂÛ¤Ú·˜. ™¯Â‰È¿˙ÂÙ·È Ë ÙÂÏÈ΋ ÙÔ˘ÚÎÈ-
΋ Â›ıÂÛË: ÛÙ· ¯ÂÚÛ·›· Ù›¯Ë ı· ›-
Ó·È ÔÈ Qaragia Beg, Ishaq Pasa,
Sarugia Pasa Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô Mˆ¿ÌÂı,
ÛÙ· ı·Ï¿ÛÛÈ· Ù›¯Ë ÛÙÔÓ KÂÚ¿ÙÈÔ Ô
Saghanos Pasa Î·È ÛÙ· ı·Ï¿ÛÛÈ· Ù›-
¯Ë ÛÙËÓ ¶ÚÔÔÓÙ›‰· Ô Â› ÎÂÊ·Ï‹˜
ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ Hamza Beg.
26/27 M·˝Ô˘: O ÙÔ˘ÚÎÈÎfi˜ ÛÙÚ·Ùfi˜
ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È Ì ÓËÛÙ›·. ºˆÙÔ¯˘-
Û›· η ıÔÚ˘‚Ò‰ÂȘ Ó˘¯ÙÂÚÈÓÔ› ÂÔÚÙ·-
ÛÌÔ› ÛÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ·ÓÈ-
ÎÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎÔ‡ÌÂÓÔ˘˜Ø Ô
Mˆ¿ÌÂı ÂÚfiÛÙ·ÙÙ ÂÓ ¿ÛË ÛÎËÓ‹
ÊÒÙ· ÌÂÁ¿Ï· Î·È ˘Úη˚¿˜ ·Ó¿„·È, ηÈ
ÙˆÓ ÊÒÙˆÓ ·Ó·Êı¤ÓÙˆÓ ¿ÓÙ·˜ Û˘Ó
‹¯ˆ Î·È ‚Ô‹ ·Ï·Ï¿Í·È ÙËÓ ÌÈ·Ú¿Ó ·˘ÙÒÓ
ÊˆÓ‹Ó ÙËÓ ‰ËÏÔ‡Û·Ó ÙËÓ ·˘ÙÒÓ ·Û¤‚ÂÈ-
·ÓØ Ù· ÊÒÙ· ˘¤Ú ÙÔÓ ‹ÏÈÔÓ ¤Ï·ÌÔÓ ÙËÓ
¿Û·Ó fiÏÈÓ, ÙÔÓ °·Ï·Ù¿ÓØ OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ›
ÔÚÒÓÙ˜ ·˘ÙÒÓ Ù·˜ ÔÚ¯‹ÛÂȘ, Î·È Ù·˜ ¢-
ÊÚÔÛ‡ÓÔ˘˜ ·ÎÔ‡ÔÓÙ˜ ·Ï·Ï·Á¿˜ Ù·˜ ÁÂ-
ÓÔ̤ӷ˜ ÚÔÂÒÚˆÓ ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ.
27 M·˝Ô˘, K˘Úȷ΋ ÙˆÓ AÁ›ˆÓ
¶¿ÓÙˆÓ: O Ù‡ÚÚ·ÓÔ˜ ‹ÚÍ·ÙÔ Û˘Ó¿-
ÙÂÈÓ fiÏÂÌÔÓ Î·ıÔÏÈÎfiÓ. Ù· ÏËÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓØ Î·È ËÓ
28 M·˝Ô˘: O Mˆ¿ÌÂı ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ È‰Â›Ó ÙËÓ ¿·Û·Ó fiÏÈÓ ÂÓ Ù·È˜ ÛÎËÓ·›˜
ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘ fiÙÈ ÙËÓ ÂÔ̤ÓË ı· Á›- ÙÔ˘ ÊÔÛÛ¿ÙÔ˘, ÙËÓ ‰Â fiÏÈÓ ¤ÚËÌÔÓ ÓÂ-
ÓÂÈ Ë ÌÂÁ¿ÏË Â›ıÂÛËØ Â·ÎÔÏÔ˘ı› ÎÚ¿Ó ÎÂÈ̤ÓËÓ, Á˘ÌÓ‹Ó ¿ÊˆÓÔÓ, ÌË
ÁÂÓÈ΋ ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË: ˘ÔÛ¯¤ÛÂȘ ¤¯Ô˘Û·Ó ›‰Ô˜ Ô˘‰¤ οÏÏÔ˜.
·ÓÙ·ÌÔÈ‚ÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜, ÚÔ- ¶ÂÚ› ÌÂÓ ÙÔ˘˜ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ EÏÏËÓ·˜
Û¢¯¤˜ Î·È ËıÈ΋ ÂÓ›Û¯˘ÛË, ÂÓÂÚÁÔ- ÙÔÛ·‡Ù· ÂÁ¤ÓÂÙÔØ ‰ÔΛ ‰Â Ë Í˘ÌÊÔÚ¿
Ô›ËÛË ÔÈÎ›ÏˆÓ ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎÒÓ Î·- ·‡ÙË ÌÂÁ›ÛÙË ÙˆÓ Î·Ù¿ Ù‹Ó ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓËÓ
Ù·Û΢ÒÓ, ·ÏÏÂ¿ÏÏËÏÔÈ Î·ÓÔÓÈÔ‚Ô- ÁÂÓÔÌ¤ÓˆÓ ˘ÂÚ‚·Ï¤Ûı·È Ùˆ ¿ıÂÈ.
ÏÈÛÌÔ›. O KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜ E¿Ïˆ ÙÔ›Ó˘Ó Â› KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ‚·ÛÈϤ-
Î·È Ô Giovanni Giustiniani Longo ˘Â- ˆ˜, ‚‰fiÌÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘, ÂÓ¿ÙË Î·È ÂÈ-
Ú·Û›˙Ô˘Ó ÙËÓ ¶‡ÏË ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ PˆÌ·- ÎÔÛÙ‹ Êı›ÓÔÓÙÔ˜ M·˝Ô˘ ·Ú¿ PˆÌ·›ÔȘ,
ÓÔ‡. ÂÍ‹ÎÔÓÙÔ˜ ¤ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ·’ ·Ú¯‹˜ ÂÓfi˜ ÙÂ
29 M·˝Ô˘, Ù˘ AÁ›·˜ £Ô‰ÔÛ›·˜: Î·È ÂÍËÎÔÛÙÔ‡ ·Ú¿ ÙÔȘ ÂÓÓ·ÎÔÛ›ÔȘ ÙÂ
H Â›ıÂÛË ·Ú¯›˙ÂÈ ÛÙȘ ÙÚÂȘ ÙË Ó‡¯Ù·Ø η ÂÍ·ÎÈÛ¯ÈÏ›ÔȘ, ·fi ‰Â ÎÙ›ÛÂÒ˜ Ù ηÈ
·ÚÈÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ë ¶‡ÏË ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ͢ÓÔÈ΋Ûˆ˜ Ù·‡Ù˘ ¤ÙÂÛÈ Ù¤ÙÙ·ÚÛÈ Î·È
PˆÌ·ÓÔ‡Ø Á›ÓÔÓÙ·È ·ÏÏÂ¿ÏÏËϘ ÚÔ- ›ÎÔÛÈ Î·È ÂηÙfiÓ ÚÔ˜ ÙÔȘ ¯ÈÏ›ÔȘ.
Û¿ıÂȘ ÂÈÛfi‰Ô˘ ÛÙ· Ù›¯Ë, ÂÓÒ ÂÍ·-
ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÔÈ Î·ÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ›Ø ·Ú¿
ÙË ÛıÂÓ·Ú¿ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÔÚ-
ÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ۯ‰fiÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÂÈ-
Ù˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ë ‰È›ۉ˘ÛË ÙˆÓ TÔ‡ÚΈÓ
·fi ÙËÓ KÂÚÎfiÔÚÙ· Î·È ·fi ÙËÓ ¶‡-
ÏË ÙÔ˘ X·ÚÈÛ›Ô˘Ø Ë KÂÚÎfiÔÚÙ· ›ӷÈ
˘fiÁÂÈ· ÎÚ˘Ê‹ ·ÏÈ¿ ›ÛÔ‰Ô˜, ·Ú·-
fiÚÙÈÔÓ, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ·Ï¿ÙÈ Ô˘ ›¯·Ó
ÚfiÛÊ·Ù· ·ÓÔ›ÍÂÈ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜
·Ó¿ÁΘ ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ›. O Giovanni
Giustiniani Longo, Èı·ÓfiÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈ- P H Aγα Σοφα σε οθωμανικ μικρογραφα
Ṳ̂ÓÔ˜, ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ‰›Ô του 1581. Προς το μεσημρι της 29ης Mα#ου,
Ù˘ Ì¿¯Ë˜ Î·È Î·Ù·Ê‡ÁÂÈ ÛÙÔ ÏÔ›Ô , κατ’ λλους την επομνη, ο Πορθητς,
ÙÔ˘. KÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ¶‡ÏË ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ Pˆ- μπανοντας φιππος με τη συνοδεα του στην
Ì·ÓÔ‡ Á›ÓÂÙ·È ÛÊÔ‰Ú‹ Ì¿¯Ë ÛÒÌ· Ì Πλη, τρβηξε κατ’ ευθεαν στην Aγα Σοφα
ÛÒÌ·, ËÓ Ô˘Ó ·Ú’ ·ÌÊÔÙ¤ÚˆÓ ÎÚ·˘Á‹ και κανε την πρ!τη του προσευχ. Eτσι το
ÔÏÏ‹ Î·È ‚›· ͢ÌÌÈÁ‹˜, ‚Ï·ÛÊËÌÔ‡- σμβολο της χριστιανικς Kωνσταντινοπο-
ÓÙˆÓ, ˘‚ÚÈ˙fiÓÙˆÓ, ·ÂÈÏÔ‡ÓÙˆÓ, ˆıÔ‡- λης μεταβλθηκε σε τζαμ της μουσουλμανι-
ÓÙˆÓ, ˆıÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ‚·ÏÏfiÓÙˆÓ, ‚·ÏÏÔ̤- κς πλον Iσταμπολ. Eμεινε απ ττε για
ÓˆÓ, ÎÙÂÈÓfiÓÙˆÓ, ÎÙÂÈÓÔ̤ӈÓ, ¿ÓÙ· αι!νες τμενος. Mε απφαση του Kεμλ Aτα-
‰ÂÈÓ¿ ÔÈÔ‡ÓÙˆÓ ÌÂÙ¿ ı˘ÌÔ‡ Î·È ÔÚÁ‹˜Ø τορκ (24-11-1934) μετετρπη και παραμ-
ÂΛ Ì¿ÏÏÔÓ ÛÎÔÙÒÓÂÙ·È Î·È Ô ·˘ÙÔ- νει Mουσεο.
ÎÚ¿ÙÔÚ·˜, ›Ï ÙÔ Í˘Ó·Ôı·ÓÂ›Ó ÙË ·-
ÙÚ›‰È ÙÂ Î·È ÙÔȘ ·Ú¯Ô̤ÓÔȘ, Ì¿ÏÏÔÓ ‰Â
Î·È ÚÔ·Ôı·ÓÂ›Ó ·˘Ùfi˜, fiˆ˜ ÌË Ù·‡-
ÙËÓ Ù ·ÏÔ‡Û·Ó Â›‰ÔÈ. EÈÎÚ·Ù› ·ÓÈ-
Îfi˜ Î·È fiÏÔÈ Î·Ù·ÎÙËÙ¤˜ Î·È ÌË Î·Ù¢-
ı‡ÓÔÓÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ fiÏ˘Ø
ıÚ›·Ì‚Ô˜, ÏÂËÏ·Û›·, ·ÁÚÈfiÙËÙ· Î·È ‚È-
·ÈÔÚ·Á›Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηٷÎÙËÙ¤˜Ø ÛÊ·-
Á‹, ·È¯Ì·ÏˆÛ›·, οı ›‰Ô˘˜ ·Ù›ÌˆÛË
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηٷÎÙË̤ÓÔ˘˜Ø ÌÂٷ͇ ÙˆÓ
ÓÂÎÚÒÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·È Ô TÔ‡Ú-
ÎÔ˜ Ú›ÁÎÈ·˜ OÚ¯¿Ó. O‡Ùˆ˜ ‰Â ¿Û·Ó
Ù·‡ÙËÓ ÂÎΤӈÛ (ÂÓÓ. Ô Mˆ¿ÌÂı) ηÈ
Ëڋ̈ÛÂ Î·È ˘Úfi˜ ‰›ÎËÓ ËÊ¿ÓÈÛ ηÈ
ËÌ·‡ÚˆÛÂÓ ÒÛı’ fiψ˜ ·ÈÛÙËı‹Ó·È ÂÈ
Î·È ËÓ ÂÓ ·˘Ù‹ ÔÙ ‹ ·ÓıÚÒˆÓ Ô›ÎËÛȘ
‹ ÏÔ‡ÙÔ˜ ‹ ÂÚÈÔ˘Û›· fiψ˜ ‹ ¿ÏÏË
ÙȘ ηْ Ô›ÎÔÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÂ Î·È ÂÚÈÊ¿-
ÓÂÈ·, Î·È Ù·‡Ù· Ô‡Ùˆ Ï·ÌÚ¿˜ Î·È ÌÂÁ¿-
Ï˘ ˘·Ú¯Ô‡Û˘ fiψ˜. Aȯ̷ψٛ˙Â-
Ù·È Î·È ı·Ó·ÙÒÓÂÙ·È ÙËÓ ÂÔ̤ÓË Ô Ì¤-
Á·˜ ‰Ô‡Î·˜ §Ô˘Î¿˜ NÔÙ·Ú¿˜. OÈ °Â-
ÓÔ˘¿Ù˜ ÙÔ˘ ¶¤Ú·Ó Û˘ÓıËÎÔÏÔÁÔ‡Ó
Ì ÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı: ÔÈ ÂÓ Ùˆ °·Ï·Ù¿, ˆ˜ ›-
‰Ô˜ ÙËÓ fiÏÈÓ Â¯Ô̤ÓËÓ ‹‰Ë Î·È ‰È·Ú·-
˙Ô̤ÓËÓ, ¢ı‡˜ ÚÔÛ¯ÒÚËÛ·Ó ÔÌÔÏÔ-
Á›· Ùˆ ‚·ÛÈÏ› (‰ËÏ. ÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı) Â›
Ùˆ Ìˉ¤Ó ÙÈ Î·ÎfiÓ ·ı›Ó, Î·È ·Óԛͷ-
ÓÙ˜ Ù·˜ ‡Ï·˜ ÂÛ‰¤¯ÔÓÙÔ ÙÔÓ Z¿Á·ÓÔÓ
ÌÂÙ¿ Ù˘ ÛÙÚ·ÙÈ¿˜, Î·È ·˘ÙÔ› Ô˘‰¤Ó fiψ˜
ˉ›ÎÔÓÙÔ. ¢È·Ê‡ÁÔ˘Ó ‰Âη¤ÍÈ ÏÔ›·
Î·È ÂÏ¿¯ÈÛÙÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ¤ÁÎÏÂÈÛÙÔ˘˜,
·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ÌÂÚÈÎÔ› ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘
η٤ÁÚ·„·Ó ÙËÓ AψÛË: Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜
™ÊÚ·ÓÙ˙‹˜, Ô Jacopo Tedaldi, Ô Nicolo
BarbaroØ ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈ΋ ›ÛÔ‰Ô˜ ÙÔ˘
Mˆ¿ÌÂı ¤ÊÈÔ˘ ÛÙËÓ ¶fiÏË, ÛÙÔ Î¤-
ÓÙÚÔ Ù˘ Î·È ÙËÓ AÁ›· ™ÔÊ›·.
31 M·˝Ô˘: O Mˆ¿ÌÂı ‰È·Ù¿ÛÛÂÈ Â›-
ÛËÌ· ÙË ‰È·ÎÔ‹ ÙˆÓ ‚È·ÈÔÚ·ÁÈÒÓ
Î·È ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ηÈ
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 15
Oι ιστορικο της Aλσεως
16 H K A £ H M E P I N H
H O Γεργιος Φραντζς εναι ο μνος απ τους ιστορικος που
γεθηκε ως αυτπτης το πικρ γεγονς της Aλωσης. Aιχμλωτος
των Tορκων (Mιος – Σεπτ. 1453), εξαγορζοντας την ελευθερα
του κατφυγε στον Mυστρ. Oταν το 1460 σβησε η τελευταα βυζα-
ντιν εστα στην Πελοπννησο, κατφυγε στην Kρκυρα, που
γραψε το «Xρονικ». Tο 1468, εκρη μοναχς με το νομα Γρηγ-
ριος στη μον Tαρχανιτν. Eπιστθιος φλος του Παλαιολγου, ο
Φ. Kντογλου, διακοσμντας το Δημαρχεο της Aθνας, τον τοπο-
θετε δπλα του (φωτ.: Nκος Zας «Φτης Kντογλου», εκδ. Eμπο-
ρικ Tρπεζα της Eλλδος).
B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
Tου T ∞•πÕƒÃ∏ °. K Ÿ§π∞
Kαθηγητ Bυζαντιν ς Iστορας
στο Tμ μα Iστορας και Aρχαιολογας
Πανεπιστ μου Iωανννων
T √ °∂°√¡Ÿ˜ Δ∏˜ A§fl™∂ø˜ Ù˘ B·-
ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜ ÚÔοÏÂÛ ÙÂÚ¿-
ÛÙÈ· ÂÓÙ‡ˆÛË ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒ-
Ô˘˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Î·È ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏÔ˜ Ô
·fi˯fi˜ ÙÔ˘ ۠ΛÌÂÓ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜
ÂΛӢ Î·È Û ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ·. K˘ÚÈfi-
ÙÂÚ˜ ËÁ¤˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÚ˘Ê·›Ô ·˘Ùfi ÁÂ-
ÁÔÓfi˜ Â›Ó·È ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› Ù˘ ÂÔ¯‹˜,
̤۷ ÛÙ· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÔÙ˘Ò-
ÓÂÙ·È Ë ÛÙ¿ÛË ÙˆÓ Û˘Á¯ÚfiÓˆÓ Î·È ÔÈ
Ù¿ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·Ó ˘fi ÙȘ
Ӥ˜ Û˘Óı‹Î˜.
K¿ıÂ Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÂÎı¤ÙÂÈ Ù· ÁÂÁÔ-
ÓfiÙ· ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›·.
OÏÔÈ, fiˆ˜ ›Û¯˘Â ηٿ ηÓfiÓ· ÁÈ·
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ¿ÙÔ˘˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜,
·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙ· ·ÓÒÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈο
ÛÙÚÒÌ·Ù·, η٤¯Ô˘Ó ·ÍÈÒÌ·Ù·, ηÈ
¤ÙÛÈ –¿ÏÏÔ˜ Ï›ÁÔ ¿ÏÏÔ˜ Ôχ– Û˘Ì-
‚¿ÏÏÂÈ ÛÙ· ÙÂÎÙ·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È ‰È·ÌÔÚ-
ÊÒÓÂÈ ‰È΋ ÙÔ˘ ¿Ô„Ë ÁÈ’ ·˘Ù¿.
OÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ Ô˘
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ Ë̤Ú˜
Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘, ÁÓˆÛÙÔ› ηÈ
ˆ˜ «IÛÙÔÚÈÎÔ› Ù˘ AÏÒÛˆ˜», Â›Ó·È ÔÈ
·ÎfiÏÔ˘ıÔÈ:
O ¢Ô‡Î·˜ Û˘Ó¤ÁÚ·„ ÈÛÙÔÚÈÎfi ¤Ú-
ÁÔ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙËÓ «ÎÙ›ÛË
ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘» Î·È ÊÙ¿ÓÂÈ ¤ˆ˜ ÙÔ 1462.
TÔ ‚·ÙÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ· ‰ÂÓ Â›Ó·È
ÁÓˆÛÙfi, Èı·ÓÔÏÔÁÂ›Ù·È fï˜ fiÙÈ
‹Ù·Ó Mȯ·‹Ï. °ÂÓÓ‹ıËΠÂÚ›Ô˘ ÙÔ
¤ÙÔ˜ 1400 Î·È ¤ı·Ó Á‡Úˆ ÛÙÔ 1470.
™˘Ó‰¤ıËΠ̠ÙË ºÒηȷ, ¶·Ï·È¿ ηÈ
N¤· Î·È Ì ÙË §¤Û‚Ô, ÙËÓ ÔÔ›· η-
Ù›¯·Ó ÔÈ °·ÙÂÏÔ‡˙ÔÈ. EÛÙ¿ÏË Â·ÓÂÈ-
ÏËÌ̤ӈ˜ ˆ˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜ Î·È Ú¤ÂÈ
Ó· ÁÓÒÚÈ˙ ÙÔ˘ÚÎÈο. ™Ù·Ì·Ù¿ÂÈ ÙËÓ
·Ê‹ÁËÛË Í·ÊÓÈο ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1462, ÂÓÒ
‰ÈËÁÂ›Ù·È ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘ M˘ÙÈÏ‹-
Ó˘ ·fi ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜Ø ‰ÂÓ ·ÔÎÏ›-
ÂÙ·È Ó· ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛıËΠ‹ Ó· ÊÔÓ‡-
ıËÎÂ.
K·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ TÔ‡Ú-
ÎˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘ B·ÛÈχ-
Ô˘Û·˜ ‹Ù·Ó ·ÚÒÓ. A̤ۈ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ
AψÛË ÂÈÛΤÊıËΠÙËÓ ¶fiÏË Î·È Â›-
‰Â ÙȘ ηٷÛÙÚÔʤ˜. ¢ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ
·Ó ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÁÚ¿ÊÂÈ ÂËÚ·Ṳ̂ÓÔ˜
·fi ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ‹ ÓˆÚ›ÙÂÚ·. ¶¿-
ÓÙˆ˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ¿¯ıËΠÌÂٷ͇
ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1450-1462. O˘ÛÈ·ÛÙÈο Û˘Á-
ÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁˆÓ,
·ÊÔ‡ ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ô-
χ Û‡ÓÙÔÌÔ˜. Afi ÙÔ ¤ÙÔ˜ ·Ófi‰Ô˘
ÛÙÔÓ ıÚfiÓÔ ÙÔ˘ M·ÓÔ˘‹Ï Bã Î·È ÌÂÙ¿
·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂ-
Ú·.
O ¢Ô‡Î·˜ ıˆÚ› fiÙÈ Ë ‰˘Ó·ÛÙ›·
 Ã H βιεννζικη κδοση (τυπογραφεο Mαρκ-
δες Πολιου, 1796) του «Xρονικο» του Γερ-
γιου Φραντζ. H εικονογραφικ σνθεση αλ-
λ και το λεκτικ του εξωφλλου δεχνουν ε-
γλωττα την αντληψη της εποχς και το βρος
του κοσμοϊστορικο γεγοντος (φωτ.: «Πεντα-
κσια Xρνια Eντυπης Παρδοσης του Nου
Eλληνισμο», Bουλ των Eλλνων).

ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁˆÓ Î·È ÙˆÓ OıˆÌ·ÓÒÓ
ÂÌÊ·Ó›ÛıËÎ·Ó Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Î·È ÚfiÎÂÈ-
Ù·È Ó· ηٷÛÙÚ·ÊÔ‡Ó Ì·˙›. ø˜ EÏÏË-
Ó·˜ Î·È ÔÚıfi‰ÔÍÔ˜ ÓÈÒıÂÈ ÓÙÚÔ‹ Ô˘
·ÊËÁÂ›Ù·È Ù· ÌÂÁ·ÏÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· ‚·Ú‚¿-
ÚÔ˘ Î·È ˙ËÙ› Û˘ÁÁÓÒÌË. ™ÙË ‰È‹ÁËÛ‹
ÙÔ˘ Â›Ó·È Û‡ÓÙÔÌÔ˜. ¶ÚÔ‚·›ÓÂÈ Û ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÔÓÙ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌÔ‡˜ ÚÔÛÒ-
ˆÓ, .¯. Ô Mˆ¿ÌÂı Â›Ó·È «Ô ÎÔÈÓfi˜
Ù˘ ÔÈÎÔ˘Ì¤Ó˘ fiÏÂıÚÔ˜». M ˙ˆÓÙ¿-
ÓÈ· Ô˘ ÚÔηÏ› Û˘ÁΛÓËÛË ·ÚÔ˘-
ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ÔÏÈÔÚΛ·˜
·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ Âı·›ÓÂÈØ ÂÍ·È-
ÚÂÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ AÏÒÛÂ-
ˆ˜ Î·È Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋ Ë ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘
Ì·ÚÙ˘Ú›Ô˘ ÙÔ˘ §Ô˘Î¿ NÔÙ·Ú¿.
O Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ì·˜, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
ÛÙËÓ ˘ËÚÂÛ›· ÙˆÓ °ÂÓÔ˘·ÙÒÓ, ›ӷÈ
˘¤Ú Ù˘ ÂÓÒÛˆ˜ ÙˆÓ EÎÎÏËÛÈÒÓ,
fi¯È fï˜ ÙfiÛÔ ÁÈ· ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜ Ïfi-
ÁÔ˘˜ fiÛÔ ·fi ÔÏÈÙÈ΋ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ·.
E›Ó·È ·ÚÈÛÙÔÎÚ¿Ù˘ Î·È ‰Â›¯ÓÂÈ ÂÚÈ-
ÊÚfiÓËÛË ÚÔ˜ ÙÔÓ fi¯ÏÔ. O ¢Ô‡Î·˜ È-
ÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ Ë ÔıˆÌ·ÓÈ΋ ΢ÚÈ·Ú¯›· ‰ÂÓ
ı· ‰È·ÚΤÛÂÈ ÁÈ· Ôχ.
O §·fiÓÈÎÔ˜ X·ÏÎÔÎÔÓ‰‡Ï˘
(ÂÚ›Ô˘ 1423–ÂÚ. 1490) Û˘Ó¤ÁÚ·„Â
ÙȘ «Aԉ›ÍÂȘ ÈÛÙÔÚÈÒÓ», Ô˘ ·Ó·Ê¤-
ÚÔÓÙ·È ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ‰È·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜
1298–1463. HÙ·Ó Ì¤ÏÔ˜ ·Ï·È¿˜ ηÈ
ÈÛ¯˘Ú‹˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Ù˘ Aı‹Ó·˜ ηÈ
›¯Â ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜
ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜Ø Èı·ÓÒ˜ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔÓ
·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, fiÔ˘
Î·Ù¤Ê˘Á ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÂÓÂÚÁÂÈ-
ÒÓ ÙÔ˘ ηٿ ÙˆÓ Acciaioli Ù˘ Aı‹Ó·˜.
OÙ·Ó ¤ÁÈÓÂ Ë ÔÏÈÔÚΛ· Î·È Ë AψÛË
‰ÂÓ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-
ÔÏË.
O X·ÏÎÔÎÔÓ‰‡Ï˘ ‰ÂÓ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Êı›ÓÔÓÙÔ˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡
ÎÚ¿ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ÙˆÓ ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓˆÓ
OıˆÌ·ÓÒÓ TÔ‡ÚΈÓ. °È· ÙËÓ AψÛË
‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÎÙÂÓ‹˜. ¶ÚÔÛʤÚÂÈ ˘ÏÈÎfi
ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ Ï·Ô‡˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ηٿ
οÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ Úfi-
ÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ·ÁÎfiÛÌÈ· ÈÛÙÔÚ›·.
°Ú¿ÊÔÓÙ·˜ «EÏÏËÓ˜» ‰ÂÓ ÂÓÓÔ›
ϤÔÓ ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜, ·ÏÏ¿
ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ˘˜
¤¯ÔÓÙ˜ ÂÏÏËÓÈ΋ ηٷÁˆÁ‹ Î·È ÔÌÈ-
ÏÔ‡ÓÙ˜ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋. O B˘˙·ÓÙÈÓfi˜
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ «‚·ÛÈ-
χ˜ EÏÏ‹ÓˆÓ» ‹ «B˘˙·ÓÙ›Ô˘ ‚·ÛÈ-
χ˜». O «PˆÌ·›ˆÓ ‚·ÛÈχ˜» Â›Ó·È Ô
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Ù˘ ¢‡Û˘, ÂÓÒ Ô «‚·-
ÛÈχ˜», ¯ˆÚ›˜ ¿ÏÏÔ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi, ›-
Ó·È Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜. «PˆÌ·›ÔÈ» ϤÔÓ ÁÈ·
ÙÔÓ X·ÏÎÔÎÔÓ‰‡ÏË Â›Ó·È Â›Ù ÔÈ ·Ú¯·›-
ÔÈ Â›Ù ÔÈ §·Ù›ÓÔÈ. EӉȷʤÚÔ˘Û· ›ӷÈ
Ë ¿Ô„Ë ÙÔ˘ N. TˆÌ·‰¿ÎË, Ô ÔÔ›Ô˜
ıˆÚ› fiÙÈ Ô X·ÏÎÔÎÔÓ‰‡Ï˘ ÚÈÓ ·fi
ÙÔÓ ¶··ÚÚËÁfiÔ˘ÏÔ Î·È ÙÔÓ Z·Ì¤-
ÏÈÔ Û˘Ó¤‰ÂÛ ÙÔÓ NÂÒÙÂÚÔ EÏÏËÓÈÛÌfi
Ì ÙÔÓ AÚ¯·›Ô, ̤ۈ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡.
EËÚ¿˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ HÚfi‰ÔÙÔ Î·È
ÌÈÌÂ›Ù·È ÙÔ ‡ÊÔ˜ Î·È ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘
£Ô˘Î˘‰›‰Ë. °È· Ù· ıÚËÛ΢ÙÈο Î·È Ù·
‰ÔÁÌ·ÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· ‰ÂÓ ÂӉȷʤÚÂ-
Ù·È È‰È·›ÙÂÚ· Î·È ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ·ÈÛÈÔ-
‰ÔÍ›· ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·-
Ô‡.
Yfi ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘
™ÊÚ·ÓÙ˙‹ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ‰‡Ô ΛÌÂÓ·.
EÓ· Û‡ÓÙÔÌÔ, ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ Chronicom
minus Î·È ¤Ó· ÂÎÙÂÓ¤˜, ÙÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔ
Chronicom majus. O ™ÊÚ·ÓÙ˙‹˜ ÁÂÓ-
Ó‹ıËΠÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÙÔ
1401 Î·È ¤ı·Ó Á‡Úˆ ÛÙÔ 1478. YË-
Ú¤ÙËÛ Â› ‰ÂηÂٛ˜ ηْ ·Ú¯‹Ó ÙÔÓ
M·ÓÔ˘‹Ï Bã Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔÓ KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ, Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô
‹Ù·Ó ÛÙÂÓÔ› Ê›ÏÔÈ. K·Ù¤Ï·‚ ·ÓÒٷٷ
·ÍÈÒÌ·Ù· Î·È ·Ó¤Ï·‚ ·ÔÛÙÔϤ˜ ÛÙÔ
Â͈ÙÂÚÈÎfi. M¤Û· ÛÙË ‰›ÓË ÙˆÓ ËÌÂ-
ÚÒÓ ÙÔ˘ ›‰Â Ù· ¤ÓÙ ·È‰È¿ ÙÔ˘ Ó·
Âı·›ÓÔ˘Ó. K·Ù¿ ÙËÓ AψÛË ·È¯Ì·Ïˆ-
Ù›˙ÂÙ·È Ì·˙› Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘,
‰È·Ê‡ÁÂÈ fï˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ
Ì ÙË Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ÎfiÚË Ô˘
ÙÔ˘ ›¯Â ·ÔÌ›ÓÂÈ. EΛ Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÙȘ
·ÔÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘. MÂÙ¿ ÙËÓ ÙÒÛË Ù˘
¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·Ù¤Ê˘Á ÛÙËÓ K¤Ú-
΢ڷ, fiÔ˘ ÂοÚË ÌÔÓ·¯fi˜.
TÔ «MÈÎÚfi XÚÔÓÈÎfi» Â›Ó·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ-
ο ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÙÔ˘
™ÊÚ·ÓÙ˙‹ ·fi ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1413 ¤ˆ˜ ÙÔ
1477/1478. °ÂÁÔÓfiÙ· fiˆ˜ Ë AψÛË
ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÂÓ Û˘ÓÙÔÌ›·. K˘Ú›ˆ˜
ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÂΛӷ Ô˘ ¤Ï·‚·Ó
¯ÒÚ· ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·È
ÙÔÓ M˘ÛÙÚ¿ Î·È ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ
Û˘ÁÁڷʤ·. ¢ÂÓ ¤‰ˆÛ ÛÙÔ «MÈÎÚfi
XÚÔÓÈÎfi» Ì›· ÙÂÏÈ΋ ÌÔÚÊ‹, Ô‡Ù ÙÔ
ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛÂ.
TÔ «MÂÁ¿ÏÔ XÚÔÓÈÎfi» ·ÏÒÓÂÙ·È ÛÂ
¤ÎÙ·ÛË Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ôχ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ·fi fi,ÙÈ ÙÔ ÚÒÙÔ. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿-
ÓÂÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁˆÓ ηÈ
ÙˆÓ OıˆÌ·ÓÒÓ ¤ˆ˜ ÙÔ 1478. E›Ó·È ÌÂ-
Ù·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ ÙÔ˘ «MÈÎÚÔ‡», ÙÔ ÔÔ›Ô
ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Û¯Â‰fiÓ ·˘ÙÔ‡ÛÈÔ. H
AψÛË ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÂÎÙÂÓÒ˜. E¯ÂÈ
˘ÔÛÙ› ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Î·È ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ
·ÓÙÈÊ¿ÛÂȘ ÚÔ˜ ÙȘ ËÁ¤˜ Î·È ÙÔ ·Ú-
¯ÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ™ÊÚ·ÓÙ˙‹. O Û˘ÁÁڷʤ-
·˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÔÚıfi‰ÔÍÔ˜ Î·È ·ÓıÂ-
ÓˆÙÈÎfi˜, fi¯È fï˜ ÏfiÁˆ ÙˆÓ ‰ÔÁÌ·ÙÈ-
ÎÒÓ ÙÔ˘ ·fi„ˆÓ, ·ÏÏ¿ ÂÂȉ‹ Ù· ÎÚÈ-
Ù‹ÚÈ¿ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÔÏÈÙÈο.
O Mȯ·‹Ï KÚÈÙfi‚Ô˘ÏÔ˜ ÁÂÓÓ‹-
ıËΠϛÁÔ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1400 ·fi ·Ú¯ÔÓÙÈ΋
ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ IÌ‚ÚÔ˘ Î·È ¤ı·Ó ÌÂ-
Ù¿ ÙÔ 1467. ™˘Ó¤ÁÚ·„ ÙÔ ¤ÚÁÔ «IÛÙÔ-
Ú›·È», ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ Â-
Ú›Ô‰Ô 1451–1467. MÂÙ¿ ÙËÓ ÙÒÛË
Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ·Ó¤Ï·‚ Ô-
ÏÈÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. TËÓ IÌ‚ÚÔ ÙËÓ
˘‹Á·Á ÂÈÚËÓÈο ÛÙÔÓ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ Î·È
ÙËÓ ‰È¤ÛˆÛ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi ·fi
ÙË ÏÂËÏ·Û›·. TÔ 1466, ÔÈ BÂÓÂÙÔ› η٤-
Ï·‚·Ó ÙËÓ IÌ‚ÚÔ Î·È Ô KÚÈÙfi‚Ô˘ÏÔ˜
‰È¤Ê˘Á ÛÙËÓ ¶fiÏË. ¶Èı·ÓÒ˜ Û˘Ó¤-
ÁÚ·„ ÂΛ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ·
›Ûˆ˜ Ì ÙÔÓ ÛÎÔfi Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ
ÙËÓ Â‡ÓÔÈ· ÙÔ˘ Mˆ¿ÌÂı.
H ÈÛÙÔÚ›· ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi Ì›· ÂÈ-
ÛÙÔÏ‹ ÚÔ˜ ÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı Î·È ¤ÓÙ ‚È-
‚Ï›·. ™ÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹ Â›Ó·È ÂÁΈÌÈ·ÛÙÈ-
Îfi˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ.
¢ÂÓ ˘‹ÚÍ ·˘ÙfiÙ˘ Ì¿Ú-
Ù˘Ú·˜ Ù˘ AÏÒÛˆ˜, ÛÙËÓ
ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ‹‰Ë ÛÙÔ OÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› ·ÔÙ˘-
ÚÒÙÔ ‚È‚Ï›Ô. AÈÛı¿ÓÂÙ·È
ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ‹-
ÒÓÔ˘Ó, ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ô Î·ı¤-
ÛÂÈ ÁÈ·Ù›, η›ÙÔÈ EÏÏËÓ·˜, Ó·˜ ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÏÂ˘Ú¿,
ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙfiÛÔ
‰˘Û¿ÚÂÛÙ·. TÔ ¤ÚÁÔ ·ÔÙÂ- ÙÔ ÎÔÛÌÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜
Ï› ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÂÁÎÒÌÈÔ
ÛÙÔÓ Mˆ¿ÌÂı Bã Î·È ¤¯ÂÈ
ÁÚ·Ê› ·fi ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›· Ù˘
ÙÔ˘ÚÎÈ΋˜ ÏÂ˘Ú¿˜. H ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË
·ÎÔÏÔ˘ı› Ù· ¤ÙË ‚·ÛÈÏ›·˜ ÙÔ˘ Mˆ¿-
ÌÂı Î·È ÙËÓ «ÎÙ›ÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘». O
ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ·ÔηÏÂ›Ù·È «·˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ
̤ÁÈÛÙÔ˜» Î·È «‚·ÛÈχ˜ ‚·ÛÈÏÂÒÓ»Ø
ÙÔ˘ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Ù›ÙÏÔÈ Ô˘ ̤¯ÚÈ ÙfiÙÂ
·Ó‹Î·Ó ÌfiÓÔ ÛÙÔÓ PˆÌ·›Ô ·˘ÙÔÎÚ¿-
ÙÔÚ·. AÚÓËÙÈο ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔÓ Mˆ¿-
ÌÂı ·Ú·Ï›ÔÓÙ·È. O KÚÈÙfi‚Ô˘ÏÔ˜
Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó ·ÓÙ›ıÂÙÔ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ
Û˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙË ¢‡ÛË Î·È ÙÔÓ ¶¿-
·Ø ¿ÓÙˆ˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÂӉȷʤ-
ÚÂÙ·È ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ıÚËÛ΢ÙÈο.
°Ú¿ÊÂÈ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1467, ‰ËÏ·‰‹ ·ÊÔ‡
›¯·Ó ·Ú¤ÏıÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 14 ¯Úfi-
ÓÈ· ·fi ÙËÓ ÙÒÛËØ ¤ÙÛÈ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›-
˙Ô˘Ì fiÙ η٤ÏËÍ Û ·˘Ù¤˜ ÙȘ
·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ. ¢ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ·Ó ·Ú¯Èο
‹ÏÈ˙ ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜
Î·È Ù˘ ¢‡Û˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ·Ó·Áο-
ÛıËΠfï˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi-
ÛÂÈ ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÛÙȘ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 17
 Πς εδαν οι Oθωμανο
Tου ª ∞ƒÿ¡√À ™ ∞ƒ∏°πÕ¡¡∏
Iστορικο ÛË Ù˘ ¶fiÏ˘ ̤۷ Û ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ÊÚ¿-
∏ A§ø™∏ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-
Ï˘ ·fi ÙÔÓ ªˆ¿ÌÂı (ªÂ¯-
̤Ù) μã ÙÔÓ ¶ÔÚıËÙ‹ ÛÙȘ 29
ª·˝Ô˘ 1453, ‚ÈÒıËΠ·fi ÙÔ˘˜ μ˘˙·-
ÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ ˆ˜ Ë Î·Ù¿-
ÏËÍË ÌÈ·˜ Ì·ÎÚ¿˜ ÔÚ›·˜ ·Ú·ÎÌ‹˜,
Û˘¯Ó¿ ‰Â Î·È ˆ˜ ıÂ›Ô ı¤ÏËÌ· ÚÔÎÂÈ-
̤ÓÔ˘ Ó· ÙÈ̈ÚËıÔ‡Ó ‹ Î·È Ó· ÂÍÈψ-
ıÔ‡Ó ÔÈ ·Ì·Úٛ˜ ÙˆÓ √ÚıÔ‰fi͈Ó.
¶Ò˜ ›‰·Ó fï˜ ÙËÓ AψÛË ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ
ηٷÎÙËÙ¤˜, ÔÈ √ıˆÌ·ÓÔ› ‰ËÏ·‰‹;
¶Ò˜ ›‰Â ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ¤Ó· ÎÚ¿ÙÔ˜ Ô˘
̤۷ Û ÌÈÛfi ·ÈÒÓ· ·fi ÌÈ· ‚·Ú‡Ù·ÙË
‹ÙÙ· (·fi ÙÔÓ Δ·ÌÂÚÏ¿ÓÔ ÙÔ 1402)
‚Ú¤ıËΠӷ η٤¯ÂÈ ÙËÓ Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ fiÏË, ÙËÓ fiÏË ÙËÓ
ÔÔ›· Ô £Âfi˜ ›¯Â ˘ÔÛ¯Âı›
ÛÙÔ˘˜ ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ ‹‰Ë ·fi
Ù· ÚÒÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì1 Î·È Ë
ÔÔ›· ˆÛÙfiÛÔ Â›¯Â ÛıÂÓ·Ú¿ ·ÓÙÈ-
ÛÙ·ı› Û οı ۯÂÙÈ΋ ÚÔÛ¿-
ıÂÈ· Â› ÔÎÙÒ Û¯Â‰fiÓ ·ÈÒÓ˜;
∂›Ó·È ۷ʤ˜ fiÙÈ Ë AψÛË Ù˘
¶fiÏ˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÁÈ· ÙÔ˘˜
√ıˆÌ·ÓÔ‡˜ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÌÈ·˜ Ó¤·˜
ÂÚÈfi‰Ô˘, fiÔ˘ Ë ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘˜
ȉÂÔÏÔÁ›· ÌÔÚ› ¿ÓÂÙ· È· Ó·
ÂÁÎÔÏˆı› ÙÔ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi Î·È ÔÈ-
ÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ȉÂ҉˜ (‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÏψÛÙÂ
Ù˘¯·›Ô fiÙÈ ÙÔ ÚÔÛˆÓ‡ÌÈÔ ÙÔ˘ ªÂ¯Ì¤Ù
μã ‹Ù·Ó Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο, fiˆ˜ ηÈ
ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο, «Ô ¶ÔÚıËÙ‹˜», º·Ù›¯).
∏ ›‰È· Ë ÔıˆÌ·ÓÈ΋ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·,
Ô˘ ı· ·ÔÙÂϤÛÂÈ Â‰Ò Î·È ÙË ‚·ÛÈ΋
ËÁ‹ Ì·˜, ı· ÂÁηٷÏ›„ÂÈ ‚·ıÌÈ·›·
ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ·Ï‹˜ ¯ÚÔÓÈÎÔÁÚ·-
Ê›·˜ – Ô˘ ÂÓ›ÔÙÂ ÂÚÈÔÚÈ˙fiÙ·Ó Ó·
·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙȘ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ √ıˆÌ·-
ÓÒÓ ˆ˜ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÓÈÎÒÓ ÛÙÔ È‰ÂÔÏÔÁÈ-
Îfi Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÔϤÌÔ˘ (Ù˙ȯ¿-
ÓÙ)–( OÈ ¯ÚÔÓÈÎÔÁÚ¿ÊÔÈ ·˘ÙÔ›, ¤Ó·˜
·fi ÙÔ˘˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘˜ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Â›Ó·È Ô ∞ۛΠ¶·Û¿ ∑·ÓÙ¤
(ÂÚ›Ô˘ 1400–ÌÂÙ¿ ÙÔ 1484), ı· ‰Ò-
ÛÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Û ÌÈ·
ÛÂÈÚ¿ ÏfiÁÈˆÓ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊˆÓ fiˆ˜ Ô
¡ÂÛÚ‹ (ı·Ó. ÚÈÓ ·fi
ÙÔ 1520) ‹ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô
™·’·ÓÙÂÓÙ›Ó (Ù¤ÏË
16Ô˘ ·ÈÒÓ·) Ô˘ ÁÚ¿-
ÊÔ˘Ó Û ÌÈ· ÂÎÏÂÙ˘-
Ṳ̂ÓË, ÁÏ·Ê˘Ú‹ ηÈ
ÔÈËÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ÛÙÔ
ʈ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
ÚÈÎÔ‡ ȉÂÒ‰Ô˘˜.
AۛΠZ·ÓÙ¤
ΔÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ۛΠ·-
Û¿ ∑·ÓÙ¤, Ô ÔÔ›Ô˜
ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ù· ÁÂÁÔ-
ÓfiÙ· ̤¯ÚÈ ÙÔ 1484
ÂÓۈ̷ÙÒÓÔÓÙ·˜ ηÈ
·Ï·ÈfiÙÂÚ· ¯ÚÔÓÈο2,
ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ ¯Ù›ÛÈ-
ÌÔ ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ƒÔ‡-
ÌÂÏË–¯ÈÛ·Ú› (ªÔ-
18 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
Á¿˙–ÎÂÛ¤Ó ‹ §·ÈÌÔÎÔ›·, ÁÈ· ÙÔ˘˜ B˘-
˙·ÓÙÈÓÔ‡˜) Î·È ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Î·È Aψ-
ÛÂȘ, Û·Ó Ó· ÌËÓ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ·Ú¿ ÁÈ·
ÌÈ· ·ÎfiÌË Ó›ÎË ÙˆÓ Á·˙‹‰ˆÓ ÂÓ¿ÓÙÈ·
ÛÙÔ˘˜ ¿ÈÛÙÔ˘˜: Ë fiÏË ÔÏÈÔÚ΋ıË-
Π·fi ÛÙÂÚÈ¿ Î·È ı¿Ï·ÛÛ· Â› ÂÓ‹-
ÓÙ· ̤Ú˜ Î·È Î·ÙÂÏ‹ÊıË fiÙ·Ó Ô
ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ¤‰ˆÛ ÂÓÙÔÏ‹, ‹ Ì¿ÏÏÔÓ
¿‰ÂÈ·, ÁÈ· ÏÂËÏ·Û›· (ÁÈ·ÁÌ¿)3, ÔÏÏÔ›
ıËÛ·˘ÚÔ› ÏÂËÏ·Ù‹ıËηÓ, ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ
·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËη, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜
(ÙÂÎÊÔ‡Ú)4 ÛÎÔÙÒıËÎÂ. π‰È·›ÙÂÚË ¤Ì-
Ê·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ «ÚÔ‰ÔÛ›·» ÙÔ˘
ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ‚Â˙›ÚË Ã·Ï›Ï ¶·Û¿, Ô ÔÔ›Ô˜
ʤÚÂÙ·È Ó· ‰ˆÚÔ‰Ô΋ıËΠ·fi ÙÔÓ
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·.
∏ ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ ∞ۛΠ·Û¿ ∑·ÓÙ¤
ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ô Î·Ì‚¿˜ ¿Óˆ ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È ÏÂ-
™‡Á¯ÚÔÓ· Î·È ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂ-
Ú· ΛÌÂÓ· TÔ‡ÚÎˆÓ ÈÛÙÔÚÈ-
ÎÒÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿-
ÎÙËÛË Ù˘ B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜
ÙÔ̤ÚÂȘ ÔÈ ÂfiÌÂÓÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› ηÈ
¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔÈ, fiˆ˜ Ô ΔÔ˘ÚÛÔ‡Ó ª¤-
˘ (ÌÂÙ¿ ÙÔ 1425–ÌÂÙ¿ ÙÔ 1491), Ô
¡ÂÛÚ‹ ‹ Ô √ÚÔ‡Ù˜ (Ù¤ÏË 15Ô˘–·Ú¯¤˜
16Ô˘ ·ÈÒÓ·). OÏÔÈ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó
·Ó·Ï˘ÙÈο ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÙÔ˘ ο-
ÛÙÚÔ˘ ƒÔ‡ÌÂÏË–¯ÈÛ·Ú›, ÙÔ ÔÔ›Ô ·¤-
ÎÏÂÈÛ ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ·fi
οı ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi ÙË ÌÂÚÈ¿ Ù˘ ª·‡-
Ú˘ £¿Ï·ÛÛ·˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Ôıˆ-
Ì·ÓÈÎfi ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô
¯ÂÈÌÒÓ·˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ 1453 «¤Ú·Û ÌÂ
ÙÔÓ fiıÔ Î·È ÙË ¯·Ú¿ Ù˘ ηٿÎÙË-
Û˘» (Ô ªÂ¯Ì¤Ù μã ¤ÛÙÂÈÏ ·ÓÙÔ‡ ÂÈ-
ÛÙÔϤ˜, Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ ÛÙÚ·Ù‡̷-
Ù· ·fi ÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Î·È Ù· μ·Ïο-
ÓÈ·, Î·È Ì ÙË Ú‹ÛË «Ô ÈÂÚfi˜ fiÏÂÌÔ˜
Â›Ó·È ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ (ηı‹ÎÔÓ)» ‚¿‰È-
Û ÚÔ˜ ÙËÓ ¶fiÏË5, Û˘Óԉ¢fiÌÂÓÔ˜
·fi ÏÔÁ‹˜ ÏÔÁ‹˜ ‰ÂÚ‚›Ûˉ˜, Û½¯Ë-
‰Â˜ Î·È ÓÔÌÔÌ·ı›˜ (Ô˘ÏÂÌ¿‰Â˜). ∂ÎÙÂ-
ÓÒ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ù· ηٷÛ΢·Ṳ̂-
Ó· ÛÙËÓ ∞‰ÚÈ·ÓÔ‡ÔÏË ÙËÏ‚fiÏ·, Ù·
ÔÔ›· ·ÚÔÌÔÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈËÙÈο ÌÂ
‰Ú¿ÎÔ˘˜ Î·È ÛËÏȤ˜ (Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi,
¿ÏψÛÙÂ, fiÙÈ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ÂÈÙ˘-
¯›·˜ ÙˆÓ √ıˆÌ·ÓÒÓ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ ‚·-
Ú‡ ˘ÚÔ‚ÔÏÈÎfi ÙÔ˘˜).
√È ¿ÈÛÙÔÈ, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿, ›-
¯·Ó Î·È ÂΛÓÔÈ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÙÔ˘˜
ηχÙÂÚÔ˘˜ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜, ÁÚ¿ÊÂÈ Ô
ΔÔ˘ÚÛÔ‡Ó ª¤Ë˜. ™ÙÔÓ √ÚÔ‡Ù˜ Ì¿ÏÈ-
ÛÙ· ‰È·‚¿˙Ô˘Ì fiÙÈ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜,
¤ÌÏÂÔ˜ ˙‹ÏÔ˘, ‰ÂÓ ˙‹ÙËÛ ¤ÏÂÔ˜
«ÂÂȉ‹ ›ÛÙ„ οÔÈÔ˘˜ ÌÔÓ·¯Ô‡˜,
Ô˘ ›·Ó fiÙÈ ÛÙÔ Â˘·ÁÁ¤ÏÈÔ (ÁÚ¿ÊÂÙ·È
fiÙÈ) ‰ÂÓ ·›ÚÓÂÙ·È (Ë ¶fiÏË). E‚·Ï ÏÔÈ-
fiÓ ÎÈ ·˘Ùfi˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È Î·ÓfiÓÈ·
ÛÙȘ Â¿ÏÍÂȘ Î·È ¤ÏÂÁ·Ó οı ›‰Ô˘˜
·ÓÔËۛ˜, ·ÏÒÓÔÓÙ·˜ ÁÏÒÛÛ· ·ÎfiÌË
Î·È ÛÙÔÓ ¶ÚÔÊ‹ÙË» –ÁÈ· ÙËÓ ·Ï·˙Ô-
Ó›· ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹ ÙÔ˘˜ ÙÈÌÒÚËÛÂ Ô £Âfi˜.
¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ÔÈ Ì¿¯Â˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È
ÛÎÏËÚ¤˜, ÂÓ›ÔÙ ̿ÏÈÛÙ· Ì ÔÈËÙÈΤ˜
ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ: Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¡ÂÛÚ‹,
ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, οı ÔÏÂÌÈÛÙ‹˜ «Ì¤-
ı˘Û Ì ÙÔ ÎÚ·Û› ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÔϤÌÔ˘»
Î·È Ù· Ù›¯Ë ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÌÂÙ·ÙÚ¿Ë-
Î·Ó ·fi ÙÔ ·›Ì· Û «·ÓıÒÓ˜ ÙÔ˘ÏÈ-
ÒÓ». ∞ӷʤÚÂÙ·È Ë ‰È¯fiÓÔÈ· ·Ó¿ÌÂ-
Û· Û B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È «ºÚ¿ÁÎÔ˘˜» (Ô
¡ÂÛÚ‹ Ì¿ÏÈÛÙ· ÁÚ¿ÊÂÈ fiÙÈ, ÂÓÒ Ô ·˘-
ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Î·È Ô ∫ÈÚ–§Ô˘Î¿ (§Ô˘Î¿˜
¡ÔÙ·Ú¿˜) ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·Ú·‰ÒÛÔ˘Ó ÙÔ
οÛÙÚÔ, ÔÈ ºÚ¿ÁÎÔÈ ·ÚÓ‹ıËηÓ.
Δ¤ÏÔ˜, Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó·
ÂÈÙÚ¤„ÂÈ ÙË ÏÂËÏ·Û›·. H ÙÂÏÂ˘Ù·›·
Â›ıÂÛË ·Ú¯›˙ÂÈ Î·È, οو ·fi Ù· ‚¤ÏË
Ô˘ ¤ÊÙÔ˘Ó «Û·Ó ·ÚÈÏÈ¿ÙÈÎË ‚ÚÔ-
¯‹», Ô ·Ú¯ËÁfi˜ ÙˆÓ ºÚ¿ÁÎˆÓ (πÔ˘ÛÙÈ-
ÓÈ¿Ó˘) ÏËÁÒÓÂÙ·È Î·È ÔÈ ˘ÂÚ·-
ÛÈÛÙ¤˜ ˘Ô¯ˆÚÔ‡Ó. √È ÁÂÓ›ÙÛ·-
ÚÔÈ Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ Á·˙‹‰Â˜ Ì·›ÓÔ˘Ó
ÛÙËÓ fiÏË ·fi οı ÌÂÚÈ¿, ¿Ï-
ÏÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏˆÙ›˙ÔÓÙ·˜, ¿ÏÏÔ˘˜
ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·˜ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÚ¤Ô-
ÓÙ·˜ ÛÂ Ê˘Á‹. OÛÔ ÁÈ· ÙÔÓ ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ·, Ô ÌÂÓ ¡ÂÛÚ‹ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ
·ÏÒ˜ fiÙÈ «ÙÔ˘ ¤ÎÔ„·Ó ÙÔ ÎÂÊ¿-
ÏÈ», ÂÓÒ Ô ΔÔ˘ÚÛÔ‡Ó ª¤Ë˜ fiÙÈ
ÔÏÂÌÒÓÙ·˜ ÂÈÙ¤ıËΠ۠¤Ó·Ó
ÙÚ·˘Ì·ÙÈṲ̂ÓÔ ÛÙÚ·ÙÈÒÙË, Ô ÔÔ›Ô˜
fï˜ ηٿÊÂÚ ӷ ÙÔÓ Ú›ÍÂÈ ·fi ÙÔ
¿ÏÔÁÔ Î·È Ó· ÙÔÓ ÛÎÔÙÒÛÂÈ (·Ú¿‰ÔÛË
Ô˘ ·Ú·‰›‰ÂÙ·È Î·È ·fi ÌÂÙ·ÁÂÓ¤-
ÛÙÂÚÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜).
∏ ÙÚÈ‹ÌÂÚË ÏÂËÏ·Û›· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È
ÂÎÙÂÓÒ˜ ·fi ÙÔ˘˜ OıˆÌ·ÓÔ‡˜ ÈÛÙÔÚÈ-
ÎÔ‡˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ΔÔ˘ÚÛÔ‡Ó
ª¤Ë, «ÔÏÏÔ› ÊÙˆ¯Ô› ¤ÁÈÓ·Ó ÏÔ‡ÛÈ-
ÔÈ», ηٿ ÙÔÓ √ÚÔ‡Ù˜, ÔÈ ÓÈÎËÙ¤˜ ÏÂË-
Ï¿ÙËÛ·Ó fiÏ· Ù· ·Á·ı¿ Ô˘ ›¯·Ó Ì·-
˙¢Ù› ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË «·fi
ÙËÓ ›‰Ú˘Û‹ Ù˘ ÚÈÓ ·fi 2400 ¯Úfi-
ÓÈ·», ÂÓÒ Ô ¡ÂÛÚ‹ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙËÓ ¤Î-
ÊÚ·ÛË «∞fi ÙË ÏÂËÏ·Û›· Ù˘ ¶fiÏ˘
ÙÚ¤ÊÂÛ·È;», Ë ÔÔ›· ÏÂÁfiÙ·Ó ¯ÚfiÓÈ·
ÌÂÙ¿ ÁÈ· οÔÈÔÓ Ô˘ ÏÔ‡ÙÈ˙ ·ÓÂÍ‹-
ÁËÙ·. Δ¤ÏÔ˜, ¿ÓÔÈÍ·Ó ÔÈ ‡Ï˜ Î·È Ì‹-
ÎÂ Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ÛÙÔ ¿ÏÔÁÔ, «Û·Ó Ó·
ÙÚÈÁ‡ÚÈ˙ ÛÙÔÓ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ», Û‡Ìʈӷ
Ì ٷ ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ΔÔ˘ÚÛÔ‡Ó, Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÂ
ı·˘Ì·ÛÌfi ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ‰È¿ Ì·ÎÚÒÓ ÙËÓ
∞Á›· ™ÔÊ›·.
E‚ÏÈÁÈ¿ TÛÂÏÂÌ‹
∞˘Ù‹ Â›Ó·È Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Ë ÂÚÈ-
ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ OıˆÌ·ÓÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÈ·
ÙËÓ AψÛË Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘
(ÔÈ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ›, fiˆ˜ Ô
ÃÔÙ˙¿ ™·’·ÓÙÂÓÙ›Ó, Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó
ÙÔ˘˜ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˘˜, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜
ÙÔ ‡ÊÔ˜ (·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi
ÛÙ˘Ï Ù˘ ÂÔ¯‹˜) Î·È Î¿ÔȘ ÏÂÙÔ-
̤ÚÂȘ6. ¢È·ÎfiÛÈ· ÂÚ›Ô˘ ¯ÚfiÓÈ· ÌÂ-
Ù¿, ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡Ì ÛÙÔ Ô‰ÔÈÔÚÈ-
Îfi ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÂÚÈËÁËÙ‹ ∂‚ÏÈÁÈ¿
ΔÛÂÏÂÌ‹ Ò˜ Ë ·Ú¿‰ÔÛË ·˘Ù‹ Â¤-
˙ËÛ ÛÙË Ï·˚΋ ÌÓ‹ÌË ÙˆÓ ΔÔ‡ÚΈÓ
Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘: Ô ∂‚ÏÈÁÈ¿,
την Aλωση
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ô ÚÔ¿Ô˘˜, fiˆ˜ ÁÚ¿-
ÊÂÈ, ‹Ù·Ó ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔ‰Ô‡˜ ÙÔ˘
¶ÔÚıËÙ‹ ÛÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ·, ÂÈ̤ÓÂÈ
ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· «·Á›ˆÓ ·Ó-
ıÚÒˆÓ, ÛÔÊÒÓ Î·È ‰ÂÚ‚›ÛˉˆÓ»
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÔıˆÌ·ÓÈο ÛÙÚ·Ù‡̷-
Ù·. EÓ·˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi ·˘ÙÔ‡˜, Ô ÂÚ›-
ÊËÌÔ˜ ∞Ζ™ÂÌÛÂÓÙ›Ó, › ÛÙÔÓ ÛÔ˘Ï-
Ù¿ÓÔ fiÙÈ ÛÙËÓ ¶fiÏË ˙Ô‡Û ¤Ó·˜ ÌÔ˘-
ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˜ ¿ÁÈÔ˜ ÔÓfiÌ·ÙÈ μ·ÓÙÔ‡ÓÙ –
fiÛÔ ˙Ô‡ÛÂ Ë ¶fiÏË ı· ‹Ù·Ó ¿·ÚÙË,
Û ÂÓ‹ÓÙ· ̤Ú˜ fï˜ ı· ¤ı·ÈÓÂ
Î·È ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ ı· ¤ÂÊÙ ÛÙ· ¯¤ÚÈ·
ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ. OÓÙˆ˜, ÌfiÏȘ Ô
ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ Ì‹Î ÛÙËÓ ∞Á›· ™ÔÊ›·,
ÙËÓ ÔÔ›· Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÂÚÈËÁËÙ‹
˘ÂÚ·Û›˙ÔÓÙ·Ó ‰Ò‰Âη ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÌÔ-
Ó·¯Ô› Â› ÙÚÂȘ Ë̤Ú˜, Ô ¿ÁÈÔ˜ ·˘Ùfi˜
‚Ú¤ıËΠÓÂÎÚfi˜. ∏ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘
∂‚ÏÈÁÈ¿ ÁÈ· ÙËÓ AψÛË ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È
Î·È Ì ¿ÏϘ Ï·˚Τ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ, fiˆ˜
ÁÈ· ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ °¿ÏÏÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿, Ë
ÔÔ›· ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËΠÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ Á˘-
Ó·›Î· ÙÔ˘ ªˆ¿ÌÂı Î·È ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘
μ·ÁÈ·˙‹Ù μã7, ‹ ÁÈ· ¤Ó·Ó ÎÂÚ·˘Ófi Ô˘
¯Ù‡ËÛ ÙËÓ ÔÏÈÔÚÎË̤ÓË fiÏË ÌÂ-
Ù¿ ·fi ÙȘ ÚÔÛ¢¯¤˜ ÙˆÓ Ô˘ÏÂÌ¿‰ˆÓ.
√È ıÚ‡ÏÔÈ ·˘ÙÔ› ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Î·ı·Ú¿ Ò˜
ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ AψÛ˘ Â¤˙ËÛ ÛÙËÓ
Ï·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË ·ÈÒÓ˜ ÌÂÙ¿, ·ÎÚÈ-
‚Ò˜ fiˆ˜ Û˘Ó¤‚Ë Î·È Ì ÙË ÌÂÙ·‚˘˙·-
ÓÙÈÓ‹ Ï·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·.

™HMEIø™EI™:

1. ∏ ˘fiÛ¯ÂÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ

‚¤‚·È· ÛÙÔ ∫ÔÚ¿ÓÈ, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È
fï˜ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÈÂÚ¤˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ
(¯·ÓÙ›ı).

2. μÏ. Û¯ÂÙÈο ∂. ∑·¯·ÚÈ¿‰Ô˘, «πÛÙÔ-

Ú›· Î·È £Ú‡ÏÔÈ ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÒÓ ™Ô˘Ï-
Ù¿ÓˆÓ (1300–1400)», ∞ı‹Ó· 1991.

3. ∏ ÚÔÛÙ·Á‹ ·˘Ù‹ Û‹Ì·ÈÓÂ fiÙÈ Ë

fiÏË ı· ıˆÚ›ÙÔ Î·ÙÂÈÏËÌ̤ÓË ÌÂ
ÙË ‚›· Î·È Ù· Ï¿Ê˘Ú· Ô˘ ı· Ì·˙‡-
ÔÓÙ·Ó Â› ÙÚÂȘ Ë̤Ú˜ ı· ·Ó‹Î·Ó
ÛÙÔ˘˜ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜.

4. √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›Ô˘,

·ÏÏ¿ Î·È ¿ÏÏÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ËÁÂÌfiÓ˜,
·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «ÙÂÎ-
ÊÔ‡Ú», Ô ÔÔ›Ô˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÚÔ¤Ú-
¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·ÚÌÂÓÈ΋ ϤÍË Ù·Î·-
‚fiÚ (‚·ÛÈÏÈ¿˜). AÏϘ ·fi„ÂȘ ÙÔÓ
Û¯ÂÙ›˙Ô˘Ó Ì ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ϤÍÂȘ
«¡ÈÎËÊfiÚÔ˜» ‹ «ÙÔ˘ ΢ڛԢ».

5. ∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È
ÛÙȘ ÔıˆÌ·ÓÈΤ˜ ËÁ¤˜ ›Ù ˆ˜ πÛÙ·-
ÌÔ‡Ï Â›Ù Ì ÙËÓ Â›ÛËÌË ÔÓÔÌ·-
Û›· Ù˘, ∫ÔÛÙ·ÓÙÈÓ›ÁÈÂ. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ı·
ÂÌÊ·ÓÈÛÙ› Î·È Ë ·Ú·ÏÏ·Á‹ πÛÏ·-
ÌfiÏ, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ «ÁÂÌ¿ÙË ·fi
πÛÏ¿Ì».

6. μÏ. .¯. ¡. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, «∏ ¿Ïˆ-

ÛȘ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ ηٿ
H Aποψη της Kωνσταντινο πολης απ τον Oθω-
Ù·˜ ÙÔ˘ÚÎÈο˜ ËÁ¿˜», 1453–1953: ∏
μαν μικρογρφο Nασο χ Mατρακτσ, 1537/8.
ÂÓÙËÎÔÛÈÔÛÙ‹ Â¤ÙÂÈÔ˜ ·fi Ù˘ Διακρνονται λεπτομερς τα μεγλα δημσια κτ-
AÏÒÛˆ˜ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜, ρια (Tοπ–Kαπ, η Aγα Σοφα ως τζαμ, η σκεπα-
L’ Hellénisme Contemporain 1953. στ αγορ κ..), με τα οποα οι Oθωμανο βαλαν
7. √ ıÚ‡ÏÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È Èı·- τη σφραγδα τους στην κατακτημνη πλη.
ÓfiÓ ·fi ÙËÓ ¿ÏˆÛË Ù˘ ¶fiÏ˘ ·fi
ÙÔ˘˜ ºÚ¿ÁÎÔ˘˜ ÙÔ 1204 (‚Ï. ™Ù. ƒ¿Ó-
ÛÈÌ·Ó, «∏ AψÛË Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ˘fiψ˜», ∞ı‹Ó· 1979, Û. 270).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 19
 H εδηση της Aλωσης
Tου K fl™Δ∞ °. T ™π∫¡Õ∫∏
Iστορικο °È· ÙȘ ·ÓÙȉڿÛÂȘ Ô˘ ˘‹ÚÍ·Ó ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
H ∂ÿ¢∏™∏ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ·fi
ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜ ÚÔοÏÂÛ ÌÂÁ¿ÏË ·›ÛıËÛË ÛÙȘ ÂÏÏË-
ÓÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. OÛÔÈ ‰È¤Ê˘Á·Ó ·fi ÙËÓ ¶fiÏË, ÌÂÙ¤ÊÂ-
Ú·Ó ÙË ‰˘Û¿ÚÂÛÙË ÂͤÏÈÍË ·Ú¯Èο ÛÙȘ ÏËÛȤÛÙÂÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
Î·È Ù· ÓËÛÈ¿, ÛÙ· ÔÔ›· Î·Ù¤Ê˘Á·Ó. TÔ Î‡Ì· ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ Î·È
§·Ù›ÓˆÓ ÚÔÛʇÁˆÓ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ‰È·¯¤ÂÙ·È ÙȘ ‚‰ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘
·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ·ÓÙÔ‡. AÓ‰Ú˜, Á˘Ó·›Î˜ Î·È ·È‰È¿ Ô˘ ηÙfiÚ-
ıˆÛ·Ó Ó· ÂÈ˙‹ÛÔ˘Ó Ù˘ ·ÈÌ·ÙËÚ‹˜ ÂÈÛ‚ÔÏ‹˜, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÌÂ-
Á¿Ï˜ ÂÚÈ¤ÙÂȘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙË §¤Û‚Ô, ÙË Pfi‰Ô Î·È ÙËÓ K‡-
ÚÔ, fiÔ˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÙËÎ·Ó ÌÂ Û˘Ì¿ıÂÈ· ·fi ÙÔ˘˜ ÓÙfiÈÔ˘˜
ηÙÔ›ÎÔ˘˜. ™ÙË X›Ô, Ë ÔÔ›· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô
ÙˆÓ °ÂÓÔ˘·ÙÒÓ, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÚÔÛʇÁˆÓ Ô˘ Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ÛÙÔ
ÓËÛ› ‹Ù·Ó Ô °ÂÓÔ˘¿Ù˘ §ÂÔÓ¿Ú‰Ô˜ Ô X›Ô˜, §·Ù›ÓÔ˜ ·Ú¯ÈÂ›ÛÎÔ-
Ô˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘. ™Â Ì·ÎÚÔÛÎÂÏ‹ ÂÈÛÙÔÏ‹-¤ÎıÂÛ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ
¿· NÈÎfiÏ·Ô Eã ÛÙȘ 16 A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1453, ÂÚȤÁÚ·„ Ì οıÂ
ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÙȘ ÂÊÈ·ÏÙÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ Ô˘ ¤˙ËÛ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ÔÏË. OÈ ‚ÂÓÂÙÈΤ˜ ÎÙ‹ÛÂȘ Ù˘ E‡‚ÔÈ·˜, Ù˘ KÚ‹Ù˘, Ù˘
MÂıÒÓ˘, Ù˘ KÔÚÒÓ˘ Î·È Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ˘‹ÚÍ·Ó Â›Û˘ ¯Ò-
ÚÔÈ ˘Ô‰Ô¯‹˜ ‰Âο‰ˆÓ ÚÔÛʇÁˆÓ. M¤Ûˆ ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ Ô˘ ÎÈ-
ÓÔ‡ÓÙ·Ó ‰È·ÚÎÒ˜ ÛÙÔ AÈÁ·›Ô ÙÔ ¿Û¯ËÌÔ Ó¤Ô ¤ÁÈÓ ÁÓˆÛÙfi Û‡-
ÓÙÔÌ· ÛÙË ¢‡ÛË. K·È ÂΛ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ËÁ¤˜, ÚÔͤÓËÛÂ
ÌÂÁ¿ÏË ıÏ›„Ë.
™ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙË ÌÔÓ·‰È΋ ϤÔÓ
ÂχıÂÚË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚÈÔ¯‹, Ë Â›‰ËÛË Ù˘ AψÛ˘ ÁÓˆÛÙÔÔÈ-
‹ıËΠ̠ÙÔÓ ÈÔ Â›ÛËÌÔ ÙÚfiÔ. TËÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛÂ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜
°ÂÒÚÁÈÔ˜ ™ÊÚ·ÓÙ˙‹˜ Ô ÔÔ›Ô˜, ·fi ÙÔÓ M¿ÈÔ Ò˜ ÙÔÓ ™Â٤̂ÚÈÔ
ÙÔ˘ 1453, ÁÓÒÚÈÛ ÌÈ· ÚÔÛˆÈ΋ ÂÚÈ¤ÙÂÈ·. K·Ù¿ ÙËÓ Î·Ù¿-
ÏË„Ë Ù˘ ¶fiÏ˘ ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËΠ·fi ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜ Î·È ˆÏ‹-
ıËÎÂ Û·Ó ÛÎÏ¿‚Ô˜. TÂÏÈο ÂÍ·ÁÔÚ¿ÛÙËÎÂ Î·È Î·Ù¤Ê˘Á ÛÙÔ M˘-
γος
πως ει-
γρα-
νου
μενης φιλο-
σωπο τον «μαρμα-
20 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
ÛÙÚ¿, ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙˆÓ ‰ÂÛÔÙÒÓ £ˆÌ¿ Î·È ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ¶·Ï·ÈÔ-
ÏfiÁˆÓ, ·‰ÂÏÊÒÓ ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘.
¤¯Ô˘Ó ‰È·Ûˆı› ·ÚÎÂÙ¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÛÙÔ˘˜ ¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ Ù˘
ÂÔ¯‹˜. AÔÎ·Ï˘ÙÈ΋ Â›Ó·È Ë Û¯ÂÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ §·fiÓÈÎÔ˘
X·ÏÎÔÎÔÓ‰‡ÏË. TË B˘˙·ÓÙ›Ô˘ Û˘ÌÊÔÚ¿Ó ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙËÓ E‡‚ÔÈ·
ÁÂÓÔ˘·ÙÈο ÏÔ›· Ù· ÔÔ›· ηÙfiÚıˆÛ·Ó Ó· ÍÂʇÁÔ˘Ó Ì¤Û· ÛÙË
Û‡Á¯˘ÛË Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎÂ. A̤ۈ˜ ‰È·‰fiıËΠÙÔ Ó¤Ô ÛÙȘ
ÁÂÈÙÔÓÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ fiÔ˘, fiˆ˜ ‹Ù·Ó ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ, ÂÈÎÚ¿ÙË-
Û ·ÓÈÎfi˜. OÏÔÈ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ·Ó·˙‹ÙËÛ·Ó ÙÚfiÔ˘˜ ‰È·Ê˘Á‹˜,
ηıÒ˜ ıˆÚÔ‡Û·Ó fiÙÈ Û‡ÓÙÔÌ· ı· ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙËÓ ›‰È· Ù‡¯Ë.
Oˆ˜ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ ·Ú·ÛÙ·ÙÈο Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Ù˘ AψÛ˘ Î·È ·È
Ó‹ÛÔÈ ·È ÂÓ Ùˆ AÈÁ·›ˆ ۯ‰fiÓ ÙÈ Í‡Ì·Û·È ÒÚÌËÓÙÔ Â˜ Ê˘Á‹Ó, Î·È ÔÈ
ËÁÂÌfiÓ˜ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÔÈ ÂÚ› ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔÓ Û˘ÌÊÔÚ¿ Â-
ÏËÁ̤ÓÔÈ ÒÚÌËÓÙÔ Â› ÙËÓ ı¿Ï·ÛÛ·Ó.
™Â ·ÚÎÂÙ¿ ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ· ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜
ÂÚÈÔ¯¤˜ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÂÓı˘Ì‹ÛÂȘ Ô˘ ·ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó Ì ÙÔÓ ÈÔ
‡ÁψÙÙÔ ÙÚfiÔ ÙÔÓ fiÓÔ ÙÔ˘ ·ÏÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÌfiÏȘ ÏËÚÔÊÔ-
Ú‹ıËΠÙËÓ AψÛË. AÓ¿ÌÂÛ· ÛÙ· ΛÌÂÓ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜, ÍÂ-
¯ˆÚ›˙ÂÈ ÂΛÓÔ Ô˘ ‰È·ÛÒ˙ÂÙ·È ÛÙÔ XÚÔÓÈÎfiÓ ÙÔ˘ §ÂfiÓÙÈÔ˘ M·-
¯·ÈÚ¿, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Ù˘ ‚·Û›ÏÈÛÛ·˜ Ù˘
K‡ÚÔ˘ EϤÓ˘ ¶·Ï·ÈÔÏÔÁ›Ó·˜, ÎfiÚ˘ ÙÔ˘ ‰ÂÛfiÙË ÙÔ˘ MÔÚÈ¿
£ÂÔ‰ÒÚÔ˘ Bã ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘ Î·È ·ÓÈ„È¿˜ ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ‚˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·. M ÙËÓ ·Ó·ÁÁÂÏ›· fiÙÈ Â‹ÚÂÓ Ô ¿ÓÔÌÔ˜ TÔ‡Ú-
ÎÔ˜ ÙËÓ ¶fiÏÈÓ ÙË ÎË Ì·˝Ô˘, ÂÔ›ÎÂÓ ÌÂÁ¿ÏËÓ Ï‡ËÓ Ë ¿ÓˆıÂÓ Ú‹-
Á·ÈÓ· ÂȘ ÙËÓ K‡ÚÔÓ, ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο.
™ÙȘ MÔÓˆ‰›Â˜ ÁÓˆÛÙÒÓ ÏÔÁ›ˆÓ ÈÂÚˆÌ¤ÓˆÓ -fiˆ˜ ÙÔ˘ Iˆ¿ÓÓË
E˘ÁÂÓÈÎÔ‡, ÙÔ˘ M·Ùı·›Ô˘ K·Ì·ÚÈÒÙË, ÙÔ˘ M·ÓÔ˘‹Ï XÚÈÛÙÒÓ˘-
ÌÔ˘ Î·È ÙÔ˘ AÓ‰ÚfiÓÈÎÔ˘ K¿ÏÏÈÛÙÔ˘- ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È fiÏË Ë ÈÎÚ›·
ÁÈ· ÙËÓ ·ÒÏÂÈ· Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘. H ·ÔηٿÛÙ·ÛË Ù˘
ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˘ ηٿÛÙ·Û˘, fiˆ˜ ·Ê‹ÓÂÙ·È Ó· ÂÓÓÔËı›, ‹Ù·Ó
ı¤Ì· ¯ÚfiÓÔ˘. ™ÙÔ˘˜ ¤ÌÌÂÙÚÔ˘˜ £Ú‹ÓÔ˘˜ Ô˘ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È, ·fi
·ÓÒÓ˘ÌÔ˘˜ ηٿ ηÓfiÓ· Û˘ÓÙ¿ÎÙ˜, ÂÁΈÌÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ËÚˆÈΤ˜
Õ O Kωνσταντνος
Παλαιολ
κονζεται σε χειρ
φο του 16ου αι. που
περιχει τους «Xρη-
σμος Λοντος του Σο-
φο». Oι γνωστες
συνθκες θαντου του
τελευταου αυτοκρτο-
ρα υπθαλψαν απ
την πρ!τη στιγμ τη
γνεση προφητει!ν
και χρησμ!ν. Mε την
προδο του χρ
πραν μορφ θρλου.
Eναι το μακρ κεφ-
λαιο της χρησμολογι-
κς λεγ
λογας με κεντρικ
πρ
ρωμνο βασιλι»
(φωτ.: «Iστορα του
Eλληνικο Eθνους»,
Eκδοτικ Aθην!ν).
στις ελληνικς περιοχς
Ú¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ˘ÂÚ·ÛÈÛÙÒÓ Ù˘ ¶fiÏ˘. ¶ÚÔ¤ÎÙ·Û‹
της του
ÙÔ˘˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÔÈ Ï·˚ÎÔ› ıÚ‡ÏÔÈ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Ù· Âfi-
ÌÂÓ· ¯ÚfiÓÈ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ AψÛË, ÌÂÙ·‰Ô̤ÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ KˆÓ-
γος
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘Ôϛ٘ ÚfiÛÊ˘Á˜.
ς, σε μι-
™ÙËÓ KÚ‹ÙË
OÈ Ì·ÎÚ·›ˆÓÔÈ ‰ÂÛÌÔ› Ô˘ Û˘Ó¤‰Â·Ó ÙËÓ KÚ‹ÙË Ì ÙË ‚˘˙·-
γο
ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÙÔ ÓËÛ› ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜
ÙÔ˘ 13Ô˘ ·ÈÒÓ· ›¯Â ÂÚȤÏıÂÈ ÛÙÔ ‚ÂÓÂÙÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜, ·Ú¤ÌÂÓ·Ó
¿ÚÚËÎÙÔÈ. º˘ÛÈÎfi ÏÔÈfiÓ ‹Ù·Ó Ó· ÎÈÓËÙÔÔÈËı› Ô ÏËı˘ÛÌfi˜
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙Â Ë KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. ™ÙËÓ ÚÒÙË Ê¿ÛË Ù˘ ÔÏÈÔÚΛ·˜, Ù¤ÛÛÂÚ·
ÎÚËÙÈο ÂÌÔÚÈο ÏÔ›· ‰È¤Û·Û·Ó ÙÔÓ ·ÛÊ˘ÎÙÈÎfi ÎÏÔÈfi ηÈ
νο μσα
Ì‹Î·Ó ÛÙÔÓ KÂÚ¿ÙÈÔ KfiÏÔ ÌÂٷʤÚÔÓÙ·˜ ÙÚfiÊÈÌ·. AÏÏ¿ ηÈ
συμβιβασμ
ηٿ ÙÔ ÎÚ›ÛÈÌÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ù˘ ÙÔ˘ÚÎÈ΋˜ Â›ıÂÛ˘ Ë ‚Ô‹ıÂÈ·
Ô˘ ÚÔÛʤÚıËΠ·fi ÙÔ˘˜ KÚËÙÈÎÔ‡˜ ‹Ù·Ó ·ÍÈfiÏÔÁË. ™ÙËÓ Ô-
σο, το 1460
ÏÂÌÈ΋ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË ¤Ï·‚·Ó ̤ÚÔ˜ ·fi ÙËÓ KÚ‹ÙË ‰‡Ô ‹ ÙÚÂȘ
ÔÏÂÌÈΤ˜ Á·Ï¤Ú˜. E›Û˘ ÙÚ›· ÂÌÔÚÈο ÛοÊË, Ì ΢‚ÂÚÓ‹-
Ù˜ ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔ ™ÁÔ˘Úfi, ÙÔÓ AÓÙÒÓÈÔ °˘·ÏÈÓ¿ Î·È ÙÔÓ AÓÙÒÓÈÔ
ºÈÏÔÌ¿ÙË.
K·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÏÔÎÒÓ Ô˘ ÂÎÙ˘Ï›¯ÙËÎ·Ó ÛÙ· Ù›-
τειχο
¯Ë ÔÈ Ó·‡Ù˜ ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ ·fi ÙËÓ KÚ‹ÙË Â¤‰ÂÈÍ·Ó ··Ú¿ÌÈÏÏÔ
που πθανε ως
ı¿ÚÚÔ˜. AÎfiÌË Î·È fiÙ·Ó Ê·ÈÓfiÙ·Ó fiÙÈ ¤¯ÂÈ ÎÚÈı› Ë Ì¿¯Ë, fiˆ˜
ς Δαβδ το
‰ÈËÁÂ›Ù·È Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ™ÊÚ·ÓÙ˙‹˜, Û˘Ó¤¯ÈÛ·Ó Ó· ·Óı›ÛÙ·ÓÙ·È ÌÂ
ËÚˆÈÛÌfi. TÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÚÔοÏÂÛ ÙÔ ı·˘Ì·ÛÌfi ÙÔ˘ Mˆ¿ÌÂı ηÈ
̤ۈ ÙÔ˘ ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ‹Ïı Û ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ì·˙›
ÙÔ˘˜. TÂÏÈο, ÂÁη٤ÏÂÈ„·Ó ÔÈ KÚËÙÈÎÔ› ÙÔÓ ·ÁÒÓ·, ÌfiÓÔ ·ÊÔ‡
ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¿ËΠӷ ÌÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ Ó· ÂÓÔ¯ÏËıÔ‡Ó ÛÙ· ηڿ‚È·
ÙÔ˘˜ Î·È Ì·˙› Ì ٷ fiÏ· Î·È ÙȘ ·ÔÛ΢¤˜ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ó·¯ˆÚ‹-
ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÓËÛ› ÙÔ˘˜.
H ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ú¿ÍË ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó ÔÈ KÚËÙÈÎÔ›
ÁÚ¿ÊÙËΠ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ï›Á˜ ̤Ú˜ ÛÙË ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜. T· ÏÔ›·
ÛÙ· ÔÔ›· Â¤‚·ÈÓ·Ó ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ X¿Ó‰·Î·, ÌÂٷʤÚÔÓÙ·˜ ÙË
ıÏÈ‚ÂÚ‹ ›‰ËÛË. N· Ò˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÙˆÓ
ηÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ KÚ‹Ù˘ Û ÌÈ· ÂÓı‡ÌËÛË ÎÒ‰Èη ÙÔ˘ BÚÂÙ·ÓÈÎÔ‡
MÔ˘Û›Ԣ (Lond. Brit. Mus. Addit. 34060, Ê. 1v), Ô ÔÔ›Ô˜ ÚÔ-
¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙË ÁÓˆÛÙ‹ ÌÔÓ‹ Ù˘ AÁηڿıÔ˘:
... K·È ÂÁ¤ÓÔÙÔ Ô˘Ó ıÏ›„Ș Î·È Ôχ ÎÏ·˘ıÌfi˜ ÂȘ ÙËÓ KÚ‹-
ÙËÓ ‰È¿ ÙÔ ıÏÈ‚ÂÚfiÓ Ì‹Ó˘Ì· fiÂÚ ‹ÏıÂ, fiÙÈ ¯Â›ÚÔÓ ÙÔ‡ÙÔ˘
Ô˘ Á¤ÁÔÓÂÓ, Ô‡Ù ÁÂÓ‹ÛÂÙ·È. K·È K‡ÚÈÔ˜ Ô £Âfi˜ ÂÏ‹۷È
ËÌ¿˜ Î·È Ï˘ÙÚÒÛÂÙ·È ËÌ¿˜ Ù˘ ÊÔ‚ÂÚ¿˜ ·˘ÙÔ‡ ·ÂÈÏ‹˜.
¶›Ûˆ ·fi Û˘ÁÎÈÓËÛȷο ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˜ ϤÍÂȘ Ù˘ ÂÓı‡ÌËÛ˘
·ÔηχÙÂÙ·È Ë ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ÂΛӘ ÙȘ ̤-
Ú˜ ÛÙË MÂÁ·ÏfiÓËÛÔ. ¢È·Ê·›ÓÂÙ·È ˆÛÙfiÛÔ Î·È Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ Êfi‚Ô˜
Ô˘ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ΢ÚȇÂÈ ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ. O ΛÓ-
‰˘ÓÔ˜ Ó· ‰Â¯ı› Â›ıÂÛË ÙÔ ÓËÛ› ·fi ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ϥ-
ÔÓ ÔÚ·Ùfi˜.
TË ıÏÈ‚ÂÚ‹ ›‰ËÛË ¤ÛÂ˘Û·Ó Ó· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÛÙË ¢‡ÛË ÌÂ
ÂÈÛÙÔϤ˜ ÙÔ˘˜ ·ÚÎÂÙ¿ ÚfiÛˆ· Ô˘ Û˘Ó¤ÂÛ ӷ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È
ÂΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÛÙÔ ÓËÛ›. ¶ÚÔËÁ‹ıËÎÂ Ë ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÂÍfi-
ÚÈÛÙÔ˘ ÓÔÌÈÎÔ‡ Paolo Dotti ÚÔ˜ ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ ÛÙËÓ ¶¿ÓÙÔ-
‚·, ÛÙȘ 11 IÔ˘Ó›Ô˘. TÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÌÂٷ͇ 5-26 IÔ˘Ï›Ô˘
ÔÏÏÔ› ¿ÏÏÔÈ –ηډÈÓ¿ÏÈÔ˜ IÛ›‰ˆÚÔ˜, ÊÈÏÈÎfi ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ IÛ›-
‰ˆÚÔ˘ (Èı·Ófiٷٷ Ô ·ÓıÚˆÈÛÙ‹˜ Francesco Griffolini d’
Arezzo), fra Girolamo da Firenze, Lauro Quirini– ÂÓË̤ڈ۷Ó
ÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ·ÎÏÔ˘˜ ÙfiÛÔ ÁÈ·
ÙËÓ AψÛË fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ Ó¤Ô ÛÎËÓÈÎfi Ô˘ ›¯Â ‰È·ÌÔÚʈı›.
™ÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜ ۯ‰fiÓ ÔÈ ÂÈÛÙÔÏÔÁÚ¿ÊÔÈ ‰ÂÓ ·¤ÎÏÂÈ·Ó ÙÔ
ÂӉ¯fiÌÂÓÔ Ó· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚԤϷۋ ÙÔ˘˜ ÔÈ TÔ‡ÚÎÔÈ Î·È
Ó· ÛÙÚ·ÊÔ‡Ó ÙÂÏÈο ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ¢‡Û˘. OÈ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ηÚ-
‰ÈÓ¿ÏÈÔ˘ IÛ›‰ˆÚÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰È¤Ê˘Á ·fi ÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ·È¯Ì·-
ψۛ· ηÈ, ̤ۈ X›Ô˘, ‰È·ÛÒıËΠÛÙËÓ KÚ‹ÙË, ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Û ·˘-
Ùfi ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ Ì‹ÎÔ˜ ·̷ÙÔ˜. ™Â ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿·
NÈÎfiÏ·Ô Eã, ÛÙȘ 15 IÔ˘Ï›Ô˘ 1453, ÂÚȤÁÚ·Ê ٷ ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘
›¯·Ó ‰È·‰Ú·Ì·ÙÈÛÙ› ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÛÙ· ÔÔ›· ‹Ù·Ó
·˘ÙfiÙ˘ Ì¿ÚÙ˘Ú·˜. ™¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÌÂÁ¿ÏË ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ›¯Â
·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ϤÔÓ Ô Mˆ¿ÌÂı ÂÈÛ‹Ì·ÈÓ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ó· ÂÍ·Ô-
χÛÂÈ Â›ıÂÛË ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ IÙ·Ï›·˜. ™ÙËÓ ›‰È· ‰È·›ÛÙˆÛË Â›¯Â
ηٷϋÍÂÈ Ë BÂÓÂÙ›· Ë ÔÔ›·, ıÔÚ˘‚Ë̤ÓË, ·Ó·˙‹ÙËÛ ÙÚfiÔ˘˜
ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈ΋˜ Â›ıÂÛ˘.
à O δεσπ
Mορως Δημ-
τριος Παλαιολ
ως μοναχ
κρογραφα χειρο-
γρφου του 15ου
αι. Mε τον Δημ-
τριο Παλαιολ
σβνει η τελευταα
εστα του Bυζαντ-
ου. Eβλεπε την επι-
βωσ του στον
Mυστρ μετ την
Aλωση μ
απ
με τους Tορκους.
Ωστ
υποδουλ!θηκε
στον Πορθητ και
πφτοντας σε δυ-
σμνεια εξορστηκε
στο Διδυμ
μοναχ
1470 (φωτ.: «Iστο-
ρα του Eλληνικο
Eθνους», Eκδοτικ
Aθην!ν).
TÔ Îϛ̷ ¤ÓÙ·Û˘ Ô˘ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û ÛÙËÓ KÚ‹ÙË Û˘ÓÙËÚÔ‡-
Û·Ó ÔÈ ‰Âο‰Â˜ ÚfiÛÊ˘Á˜ ·fi ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ô˘ ›-
¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· Û˘ÚÚ¤Ô˘Ó. OÏÔÈ ÙÔ˘˜, ÎÔ˘‚·ÏÒÓÙ·˜ ÂÊÈ·ÏÙÈΤ˜
ÌӋ̘, ‚Ú‹Î·Ó ·ÛʷϤ˜ ηٷʇÁÈÔ ÛÙÔ ÓËÛ›. ¶ÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜
‹Ù·Ó fiÙÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡
ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
AÏÏ¿ Î·È ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Â›¯·Ó
ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ë KÚ‹ÙË ÚÔÔÚÈ˙fiÙ·Ó Ó· ˘ԉ¯Ù› Î·È Ó·
‰È·Ê˘Ï¿ÍÂÈ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿. EÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ› ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹-
„ÂˆÓ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó Â›Ó·È ÔÈ ÛÙ›-
¯ÔÈ ÙÔ˘ ıÚËÓËÙÈÎÔ‡ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Aӷο-
ÏËÌ· Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓfiÔÏ˘ ÙÔ ÔÔ›Ô,
Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¤Ú¢ӷ, ÁÚ¿ÊÙËÎÂ
...K·È ÂÁ¤ÓÔÙÔ Ô˘Ó ıÏ›„Ș
ÛÙËÓ K‡ÚÔ ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒ-
Ó·. ™ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÛÙÈÁ̤˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜
Î·È Ôχ˜ ÎÏ·˘ıÌfi˜...
ÙÔ˘ Ô KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜,
ÁÈ· Ó· ÌËÓ ¤ÛÂÈ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ
¯ıÚÒÓ ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘, ˙ËÙ› ·fi ÙÔ˘˜ PˆÌÈÔ‡˜ Ó· ÙÔÓ ·ÔÎÂÊ·-
Ï›ÛÔ˘Ó. OÈ Û˘ÌÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ KÚ‹ÙË Ó· ÛÙ¤ÚÍÔ˘Ó Ó·
ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÓËÛ› ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÙÔ ÌÔÈÚÔÏÔÁ‹-
ÛÔ˘Ó. O Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi˜ Â›Ó·È ÍÂοı·ÚÔ˜.
Kfi„ÂÙ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈÓ ÌÔ˘, ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› PˆÌ·›ÔÈØ
Â¿ÚÂÙ¤ ÙÔ, KÚËÙÈÎÔ›, ‚·Ûٿ٠ÙÔ ÛÙËÓ KÚ‹ÙËÓ
Ó· ÙÔ È‰Ô‡Ó ÔÈ KÚËÙÈÎÔ› Ó· ηډÈÔÔÓ¤ÛÔ˘Ó,
Ó· ‰Â›ÚÔ˘ÛÈ Ù· ÛÙ‹ıË ÙÔ˘˜, Ó· ¯‡ÛÔ˘Ó Ì·‡Ú· ‰¿ÎÚ˘·
Î·È Ó· Ì ̷ηڛÛÔ˘ÛÈÓ fiÙÈ Ô‡ÏÔ˘˜ ÙÔ‡˜ ·Á¿Ô˘Ó.
K¿Ùˆ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÚfiÛÊÔÚ˜ Û˘Óı‹Î˜ ÂΉËÏÒıËΠÛÙËÓ
KÚ‹ÙË, ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ï›ÁÔ˘˜ Ì‹Ó˜, Û˘ÓˆÌÔÛ›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ‚Â-
ÓÂÙÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙË ÁÓˆÛÙ‹ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘
ÚˆÙÂÚÁ¿ÙË Ù˘ ˆ˜ «Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ™‹ÊË BÏ·ÛÙÔ‡». ™Â ·˘-
Ù‹Ó ‹Ú·Ó ̤ÚÔ˜ ÔÈ ·ÓÙ›·ÏÔÈ Ù˘ EÓˆÛ˘ Ù˘ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜ ηÈ
ÔÈ ÚfiÛÊ˘Á˜ ·fi ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. H ÂͤÁÂÚÛË ˆÛÙfiÛÔ
ηÙÂÛÙ¿ÏË ÁÚ‹ÁÔÚ· ·fi ÙȘ ‚ÂÓÂÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Î·È ÙÈ-
̈ڋıËÎ·Ó ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈο ÔÈ ˘ÔÎÈÓËÙ¤˜ Ù˘. MÂٷ͇ ÙˆÓ Î·-
ÙËÁÔÚÈÒÓ Ô˘ ·‹ÁÁÂÈÏ ÙÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙˆÓ ¢¤Î· ÛÙȘ 14 NÔÂÌ-
‚Ú›Ô˘ 1454 ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ÔÚıÔ‰fiÍˆÓ ÈÂÚˆÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ÚˆÙÔ-
ÛÙ¿ÙËÛ·Ó ÛÙË Û˘ÓˆÌÔÛ›·, ‹Ù·Ó fiÙÈ ÁÈ· Ó· ÂÙ‡¯Ô˘Ó ÙÔ ÛÙfi¯Ô
ÙÔ˘˜ ηٷÛ··Û·Ó ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·. H ÏËÚÔÊÔÚ›·
Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ ÙË ÛÙ·ıÂÚ‹ ÚÔۋψÛË Ô˘ ›¯Â Ô ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÏË-
ı˘ÛÌfi˜ Ù˘ KÚ‹Ù˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ B˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 21
 H εδηση της Aλωσης
Tου X ∞ƒÕ§∞ª¶√À ° Õ™¶∞ƒ∏
Kριου Eρευνητ στο
Iνστιτοτο Bυζαντινν Eρευνν του E.I.E.
H AψÛË Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÛÙȘ
29 ª·˝Ô˘ 1453 ÂËÚ¤·Û ÔÏfi-
ÎÏËÚË ÙËÓ ∂˘ÚÒË, Î·È Î˘Ú›ˆ˜
ÙË B·ÏηÓÈ΋ ¯ÂÚÛfiÓËÛÔØ ¤Ó· ÔÏÈÙÈÎfi
ÁÂÁÔÓfi˜ ÎÔÚ˘Ê·›·˜ ÛËÌ·Û›·˜, ·fi ·˘Ù¿
Ô˘ ÁÚ‹ÁÔÚ· –fiÛÔ ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ù·
¯ÚfiÓÈ· ÂΛӷ– ¤ÁÈÓ·Ó ÁÓˆÛÙ¿ Û ÔÏfi-
ÎÏËÚÔ ÎfiÛÌÔ. √È ı·Ï¿ÛÛÈÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ ‹Ù·Ó
ÂΛÓÔÈ Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Û·Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο
ÛÙËÓ Ù·¯‡ÙÂÚË ÌÂÙ¿‰ÔÛË ÙˆÓ Âȉ‹ÛÂ-
ˆÓ. ¢Âο‰Â˜ Ù¤ÙÔÈÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ ‹Ù·Ó «¯·-
Ú·Á̤ÓÔÈ» ÛÙË ÏÂοÓË Ù˘ MÂÛÔÁ›Ԣ.
∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÛË-
ÌÂ›Ô ·ÊÂÙËÚ›·˜ Î·È Î·Ù¿ÏË͢ ÂÓfi˜ ·fi
ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎfiÙÂ-
ÚÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜
Ô˘ Û˘Ó¤‰ÂÂ
ÙË ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·-
H ηٿÎÙËÛË Ù˘ ¶fiÏ˘
ÙÔÏÈ΋ MÂÛfi- ·fi ÙÔ˘˜ OıˆÌ·ÓÔ‡˜
ÁÂÈÔ Î·È ÙË
M·‡ÚË £¿Ï·Û- ÚÔοÏÂÛ ·ÈÛı‹Ì·Ù·
Û· Ì ÙË ‰˘ÙÈ-
΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ,
Êfi‚Ô˘ ÛÙËÓ E˘ÚÒË
ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋
Î·È ÙË ‚fiÚÂÈ·
∂˘ÚÒË. O ›‰ÈÔ˜ ‰ÚfiÌÔ˜ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·ÓÂ
ÛËÌ·ÓÙÈο ÎÔÌ‚Èο ÛËÌ›·–ÏÈÌ¿ÓÈ·
ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ, fiÔ˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡ÛÂ
¿ÏÏÔ˘˜ ÛÔ˘‰·›Ô˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÂÌÔÚ›Ô˘
Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. μÂÓÂÙÔ›
Î·È °ÂÓÔ‚¤˙ÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔÈ ÔÚÁ·-
ÓˆÙ¤˜ Î·È ¯Ú‹ÛÙ˜ ÙˆÓ ‰ÚfiÌˆÓ ·˘ÙÒÓ.
T· ÙÂÚ¿ÛÙÈ· Û˘ÌʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó
¿ÌÂÛ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ӷ Ì ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ‹Ù·Ó ·Ó·fi-
Ê¢ÎÙÔ Ó· ·Ú·Ì›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·-
ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ì¤¯ÚÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÁÈ· Ó· Ù·
ÚÔ·Û›ÛÔ˘Ó. BÂÓÂÙÔ› Î·È °ÂÓÔ˘¿Ù˜
ÏÔÈfiÓ, EÏÏËÓ˜ ÚfiÛÊ˘Á˜ Î·È B·Ïο-
ÓÈÔÈ Á›ÙÔÓ˜ ˆ˜ ·˘ÙfiÙ˜ Ì¿ÚÙ˘Ú˜
·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙÔ˘˜ ΢ÚÈfiÙÂÚÔ˘˜ ÊÔÚ›˜
Ù˘ ›‰ËÛ˘ ÛÙÔÓ ˘fiÏÔÈÔ ÎfiÛÌÔ ·Ì¤-
Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ AψÛË Ù˘ B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜.
∏ ‰È·‰Èηۛ· ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ Ù˘ ›‰ËÛ˘
ÁÈ· ÙËÓ AψÛË Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘
ÚÔ¯ÒÚËÛ ηٿ ÙÚfiÔ Ô˘ ı˘Ì›˙ÂÈ Ù·
·̷ٷ, Ì ÂӉȿÌÂÛ· ÛËÌ›·–ÛÙ·ı-
ÌÔ‡˜, fiÔ˘ ‰È·ÛÙ·˘ÚÒÓÔÓÙ·Ó ÏËÚÔÊÔ-
ڛ˜ ·fi ÔÏϤ˜ ËÁ¤˜, ÁÈ· Ó· ÌÂÙ·‰Ô-
ıÔ‡Ó Í·Ó¿ ÚÔ˜ ¿ÏϘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ.
∞fi ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ë Â›‰ËÛË
¤ÊÙ·Û ÚÒÙ· ÛÙȘ Ï·ÙÈÓÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓ˜
ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, ÁÈ· Ó·
ÌÂÙ·‰Ôı› ·fi ÂΛ ÛÙȘ ÈÙ·ÏÈΤ˜ fiÏÂȘ
Î·È ·fi ÂΛ ¿ÏÈ ÛÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ∂˘ÚÒ-
Ë. ÛԘ, ∂‡‚ÔÈ·, ƒfi‰Ô˜, ∫Ú‹ÙË, ∫¤Ú΢-
Ú· ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙÔ˘˜ ΢ÚÈfiÙÂÚÔ˘˜ ÛÙ·ı-
ÌÔ‡˜ ·Ó·ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ Ù˘ ›‰ËÛ˘ ΢ڛˆ˜
ÚÔ˜ ÙË μÂÓÂÙ›· Î·È ÙË °¤ÓÔ‚·, ·ÏÏ¿ ηÈ
ÚÔ˜ ÙË ƒÒÌË, ÙË ºÏˆÚÂÓÙ›·, ÙËÓ ¶¿-
ÓÙÔ‚· ‹ ÙËÓ ªÔÏfiÓÈ·. ∞fi Ù· ÛËÌ·-
ÓÙÈο ·˘Ù¿ ÈÙ·ÏÈο ΤÓÙÚ· Ë Â›‰ËÛË
·Ó·ÌÂÙ·‰fiıËΠÚÔ˜ ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ÈÙ·-
ÏÈΤ˜ fiÏÂȘ, fiˆ˜ ÙË ¡¿ÔÏË, ÙÔ ªÈÏ¿-
ÓÔ, ÙË ™È¤Ó·, ÙËÓ ¶·‚›· Î.·., ÚÔ˜ ÙË
22 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
°·ÏÏ›·, ÙË °ÂÚÌ·Ó›·, ÙËÓ ∞ÁÁÏ›·, ÙËÓ
√˘ÁÁ·Ú›·, ÙÔ °ÎÚ·Ù˜ (¤‰Ú· ÙfiÙ Ù˘ ÁÂÚ-
Ì·ÓÈ΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜). EÓ·˜ Â›Û˘
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ‰ÚfiÌÔ˜ ·Ó·ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ Ù˘
›‰ËÛ˘ ÂÚÓÔ‡Û ·fi ÙË ™ÂÚ‚›· Î·È ÙË
ƒˆÛ›· ÚÔ˜ ÙË μÔ˘ÏÁ·Ú›·, ÙË ƒÔ˘Ì·Ó›·,
ÙËÓ ¶Ôψӛ· Î·È ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ÎÂ-
ÓÙÚÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘.
∏ ÙÚÔÌÂÚ‹ ›‰ËÛË ‹Ù·Ó ·Ó·ÌÂÓfiÌÂ-
ÓÔ Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ÚÒÙ· ÛÙȘ ÓËÛȈÙÈΤ˜
Î·È ÛÙȘ ËÂÈÚˆÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜ ÙÔ˘ ÂÏÏ·‰È-
ÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. EÏÏËÓ˜ Î·È §·Ù›ÓÔÈ ·˘Ùfi-
Ù˜ Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ÂÚȤÁÚ·„·Ó Ù· ÁÂÁÔÓfi-
Ù· Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÛÙË §¤Û‚Ô, ÙË Ã›Ô,
ÙËÓ ∂‡‚ÔÈ·, ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ÙË ƒfi-
‰Ô, ÙËÓ ∫‡ÚÔ, ÙËÓ ∫Ú‹ÙË Î·È Ù· ∂Ù¿-
ÓËÛ·. ™Ù· ·Ú·¿Óˆ ̤ÚË ‚ڋηÓ
ÚÔÛˆÚÈÓfi ηٷʇÁÈÔ ÔÏÏ¿ ÚfiÛˆ·
Ù· ÔÔ›· Ì ÂÈÛÙÔϤ˜, ¯ÚÔÓÈο ‹ ηÈ
·Ï¿ ÁÚ·Ù¿ ÌË-
Ӈ̷ٷ ÚÔ˜ ÂÎ-
ÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ηÈ
ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ·Ú¯Ë-
ÁÔ‡˜ ‹ ÚÔÛˆÈ-
ÎfiÙËÙ˜ Ù˘ ∂˘ÚÒ-
˘ ÂÚȤÁÚ·„·Ó
Ù· ÙÚ·ÁÈο ÁÂÁÔ-
ÓfiÙ· Ù˘ AψÛ˘,
·Ó¤Ù˘Í·Ó ÙȘ ‰È-
Τ˜ ÙÔ˘˜ ÂÎÙÈÌ‹-
ÛÂȘ ÁÈ· Ù· Ï¿ıË ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, ·ÏÏ¿
Î·È ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ÌÔ˘-
ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ ·ÂÈÏ‹, ¿Ú¯ÈÛ·Ó ·Ì¤Ûˆ˜
Ó· ÛΤÙÔÓÙ·È ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÙÚfi-
Ô˘˜ ·Ó¿ÎÙËÛ˘ Ù˘ ¯·Ì¤Ó˘ μ·ÛÈχ-
Ô˘Û·˜.
™Â fiÏË ÙËÓ E˘ÚÒË
∏ μÂÓÂÙ›· ‹Ù·Ó Ë ÚÒÙË fiÏË Ô˘ ‰¤-
¯ÙËΠÙÔ Ó¤Ô, ÏfiÁˆ ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ ·ÔÈ-
ÎÈÒÓ Ù˘ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ÙÔ˘
˘ÎÓÔ‡ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ ı·Ï¿ÛÛÈˆÓ ‰ÚfïÓ
Ô˘ ‰È¤ıÂÙ ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È Ì¤¯ÚÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘
1453 Ë Â›‰ËÛË Ù˘ AψÛ˘ ›¯Â ÊÙ¿ÛÂÈ
Û fiÏË Û¯Â‰fiÓ ÙËÓ ∂˘ÚÒË. ΔÔ ÙÚ·ÁÈÎfi
Ó¤Ô ¤ÊÙ·Û ÛÙË μÂÓÂÙ›· ̤۷ ÛÙÔÓ πÔ‡-
ÓÈÔ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ Ë-
Á¤˜. OÈ ÙÚÂȘ ‚ÂÓÂÙÈΤ˜ Á·Ï¤Ú˜ Ô˘ ›-
¯·Ó Ï¿‚ÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Î·È Â›-
¯·Ó ηÙÔÚıÒÛÂÈ Ó· ‰È·Ê‡ÁÔ˘Ó ·fi ÙËÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙËÓ ∂‡-
‚ÔÈ· ÛÙȘ 3 πÔ˘Ó›Ô˘. ∞fi ÂΛ ¿ÏÏÔ
ÏÔ›Ô, ¤Ó·˜ Ù·¯‡˜ ÁÚ›Ô˜, ·Ú¤Ï·‚ ˆ˜
ÚÔÔÌfi˜ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ÂÈÛÙÔϤ˜ ÁÈ·
Ó· ÙȘ ÌÂٷʤÚÂÈ ÛÙË μÂÓÂÙ›·, fiÔ˘
¤ÊÙ·Û ϛÁÔ ÚÈÓ ·fi ÙÔ ‚Ú¿‰˘ Ù˘ 29˘
πÔ˘Ó›Ô˘ 1453. Δ¤ÛÛÂÚȘ ̤Ú˜ ·ÚÁfiÙÂÚ·,
ÙÔ Úˆ› Ù˘ 4˘ πÔ˘Ï›Ô˘, ¤Êı·Û·Ó ηÈ
Ù· ˘fiÏÔÈ· ÏÔ›· Ì ÙÔÓ Î·ÈÙ¿ÓÔ
Alvise Diedo, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓË̤ڈÛ Â›-
ÛËÌ·, ÁÚ·Ù¿ Î·È ÚÔÊÔÚÈο, ÙȘ ·Ú¯¤˜
Ù˘ °·ÏËÓÔÙ¿Ù˘.
™Ù· ÏÈÌ¿ÓÈ· ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘ Ë Â›‰ËÛË ÌÂ-
Ù·ÊÂÚfiÙ·Ó ·fi ÛÙfiÌ· Û ÛÙfiÌ· Î·È ·fi
ÂΛ Û ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜. Oˆ˜, ÁÈ· ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ·, Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ·fi Ù· ÁÚ·Ù¿ ÙÔ˘
Peter Rot ·fi ÙË μ·ÛÈÏ›·, ÛÙȘ 12 πÔ˘-
Ó›Ô˘ ÙÔ ÏÔ›Ô Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Â¤ÛÙÚÂÊÂ
2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
στην Eυρπη
·fi Ù· πÂÚÔÛfiÏ˘Ì·, fiÔ˘ ›¯Â ¿ÂÈ ÁÈ·
Ó· ÚÔÛ΢ӋÛÂÈ, ÛÙ¿ıÌ¢Û ÁÈ· Ï›ÁÔ
ÛÙË ªÂıÒÓË. ∂Λ Û˘Ó¿ÓÙËÛ·Ó ÙȘ ÙÚÂȘ
·Ú·¿Óˆ ‚ÂÓÂÙÈΤ˜ Á·Ï¤Ú˜ Ô˘ ›¯·Ó
‰È·Ê‡ÁÂÈ ·fi ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË
Î·È ÔÈ Ôԛ˜ ηÙ¢ı‡ÓÔÓÙ·Ó ÚÔ˜ ÙË
BÂÓÂÙ›·. Δ· ÏËÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ ‰ÈË-
Á‹ıËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ∂˘Úˆ·›Ô˘˜ ÚÔÛ΢ÓË-
Ù¤˜ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ›¯·Ó ˙‹ÛÂÈ, ηÈ
ÂΛÓÔÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ Ù· ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó
ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙ· ÏÈÌ¿ÓÈ· ηÈ
ÙȘ fiÏÂȘ Ô˘ ÛÙ¿ıÌÂ˘Û·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ
¿ÊÈÍË ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ˘˜.
Afi ¤Ó·Ó ¿ÏÏÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙ·ıÌfi
·Ó·ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘, ÙË Pfi‰Ô, Ô MÂÁ¿ÏÔ˜
ª¿ÁÈÛÙÚÔ˜ ¤ÛÙÂÈÏ ÛÙȘ 23 πÔ˘Ï›Ô˘ ÂÈ-
ÛÙÔÏ‹ ÚÔ˜ ÙË °ÂÚÌ·Ó›·, ÂÓÒ ÚÔ˜ Ù·
Ù¤ÏË ÙÔ˘ 1453 ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÙËΠÛÙ· ÁÂÚ-
Ì·ÓÈο ÌÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿, ÁÚ·Ì̤ÓË ÚÒÙ·
ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο, Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ÁÂÁÔÓfiÙ·
Ù˘ AψÛ˘. ™ÙÔ °ÎÚ·Ù˜ ¤ÊÙ·Û·Ó Âȉ‹-
ÛÂȘ Î·È Ì¤Ûˆ ™ÂÚ‚›·˜ Î·È μÂÓÂÙ›·˜.
∂ÓÙfi˜ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ¤ÊÙ·ÛÂ Ë Â›‰ËÛË
Î·È ÛÙËÓ °·ÏÏ›·, ÚÒÙ· ·’ fiÏ· ÛÙËÓ
∞‚ÈÓÈfiÓ Ì ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ºÏˆÚÂÓÙÈ-
ÓÔ‡ ¤ÌÔÚ· π¿Îˆ‚Ô˘ Tedaldi, Ë ÔÔ›·
ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÙËΠÛÙ· Á·ÏÏÈο. ™ÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ· ÔÈ Âȉ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÂÍ·-
ÏÒıËÎ·Ó Û fiÏË ÙË °·ÏÏ›· ·fi ÂÈ-
ÛÙÔϤ˜ Î·È ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÚÔ-
ÛÒˆÓ ÚÔ˜ ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Ô‡-
Θ Ù˘ °·ÏÏ›·˜. ∞fi ÙË °·ÏÏ›· ¤ÊÙ·ÛÂ
Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÛÙËÓ IÛ·Ó›· Î·È ÙËÓ
∞ÁÁÏ›·.
ΔËÓ Â›‰ËÛË Ù˘ AψÛ˘ ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔ-
ÏÈ΋ ∂˘ÚÒË ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÙfiÛÔ ÔÈ ÛÙÚ·-
ÙÈÒÙ˜ ·fi ÙȘ ¯ÒÚ˜ ·˘Ù¤˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË Ù˘
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ‹ ·ÎfiÌË Î·È ÛÙÔ
ÛÙÚ·Ùfi ÙˆÓ √ıˆÌ·ÓÒÓ, fiÛÔ Î·È ÔÈ ˘fi-
ÏÔÈÔÈ Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó ÂΛ Î·È Î·Ù¤Ê˘Á·Ó
ˆ˜ ÚfiÛÊ˘Á˜ ›Ûˆ ÛÙȘ ·ÙÚ›‰Â˜ ÙÔ˘˜.
™¤Ú‚ÔÈ, ƒÒÛÔÈ, μÏ¿¯ÔÈ Î·È ¿ÏÏÔÈ Â¤-
ÛÙÚ„·Ó ÛÙȘ ·ÙÚ›‰Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È ‰ÈËÁ‹-
ıËÎ·Ó fiÏ· Ù· ÙÚ·ÁÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ›-
¯·Ó ˙‹ÛÂÈ ÂΛ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÚˆÛÈ΋
ÁÚ·Ù‹ ·Ú¿‰ÔÛË ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÙËΠÔχ
ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ÛÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ÛÏ·‚ÈΤ˜
ÁÏÒÛÛ˜, ÏËÚÔÊÔÚÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Û‡Á-
¯ÚÔÓÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÁÂÓȤ˜
H πολιορκ α της ÁÈ· ÙËÓ AψÛË. ∞fi ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ B·Ï-
Kωνσταντινοπολης ηÓÈ΋˜ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ Ë Â›‰ËÛË ÌÂÙ·‰fi-
το 1453, σε μικρο- ıËΠ·ÎfiÌË ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ· ÚÔ˜ √˘ÁÁ·-
γραφ α γαλλικο Ú›·, μÔËÌ›·, ªÔÚ·‚›·, ¶Ôψӛ· ̤¯ÚÈ
χειρογρφου του Î·È ÙȘ ÛηӉÈÓ·‚ÈΤ˜ ¯ÒÚ˜.
15ου αι. Kοσμε «Tο
θαλασσιν ταξ δι» A˘ÙfiÙ˜ Ì¿ÚÙ˘Ú˜
του Bertrandon de
la Broquiere. Eξα- ¶ÔÈÔÈ ‹Ù·Ó fï˜ ·˘ÙÔ› Ô˘ ÌÂÙ¤‰ˆÛ·Ó
πλωμνη η ε δηση ÁÚ·Ù¿ Ù· Û˘ÓÙ·Ú·ÎÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· ηÈ
της Aλωσης στην Eυ- ¯¿ÚË ÛÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ ‰È·ı¤-
ρπη, εκτς των ÙÔ˘Ì ۋÌÂÚ· ÙfiÛ˜ ÂÚÈÁڷʤ˜, fi¯È
εμπορικν συμφερ- ÌfiÓÔ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ·ÏÏ¿
ντων που εθ γοντο Î·È ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ
και του αποκλεισμο ·˘ÙÒÓ Î·Ù¿ ÙȘ ÙÚ·ÁÈΤ˜ ÂΛӘ ÛÙÈÁ-
θαλσσιων δρμων, ̤˜; √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¤˙ËÛ·Ó ·fi ÎÔÓÙ¿
ξπνησε στους Δυτι- ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘
κος πιο ντονα το ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ Î·È Î·Ù¿ÊÂÚ·Ó Ó·
α σθημα της οθωμα- ÁÏÈÙÒÛÔ˘Ó ¿ÏÏÔÈ Â‡ÎÔÏ· Î·È ¿ÏÏÔÈ Ôχ
νικς απειλς. ‰‡ÛÎÔÏ· Î·È ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÔÏϤ˜ ηÎÔ˘-
H K A £ H M E P I N H
¯›Â˜. ∂ÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ¤˜ ·fi
ÙËÓ ∂˘ÚÒË Ô˘ ›¯·Ó ÚÔÛÊÂÚı› Ó·
‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ¿Ì˘Ó· Ù˘ fiÏ˘, ÁÈ·
¤ÌÔÚÔ˘˜ Ô˘ Ù˘¯·›· ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÂΛ ηÈ
·ÔÎÏ›ÛÙËηÓ, ÁÈ· ÌfiÓÈÌ· ÂÁηÙÂÛÙË-
̤ÓÔ˘˜ ¤ÌÔÚÔ˘˜ ΢ڛˆ˜ ·fi ÙË μÂÓÂ-
Ù›· Î·È ÙË °¤ÓÔ‚·, ÁÈ· ·ÍȈ̷ÙÔ‡¯Ô˘˜
ÙˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ ÈÙ·ÏÈ-
ÎÒÓ fiψÓ, ÁÈ· ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ¿Ú¯Ô-
ÓÙ˜, ÌÔÓ·¯Ô‡˜ ηÈ, Ù¤ÏÔ˜, ÁÈ· EÏÏËÓ˜
ÏÔÁ›Ô˘˜ ‹ Î·È ·ÏÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ Û˘Ó¤¯ÈÛ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÔ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘˜,
fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ ˘fiÏÔÈÔ
ÎfiÛÌÔ ÁÈ· ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Î·Îfi, ·ÏÏ¿ Î·È Ó·
ÚÔÛ·ıÔ‡Ó ÁÈ· ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ¢‡Û˘ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ «·›-
ÛÙˆÓ».
∏ ∂˘ÚÒË ¤Ì·ı Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‹
ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ̤-
Û· ·fi ¯ÚÔÓÈο, ÂÈÛÙÔϤ˜, Â›ÛË̘
·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ Î·È
ıÚ‹ÓÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ¯·Ìfi Ù˘ μ·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜.
T· ΛÌÂÓ· ·˘Ù¿, ¿ÏÏ· ÁÚ·Ì̤ӷ ·fi
·˘ÙfiÙ˜ Ì¿ÚÙ˘Ú˜ Î·È ¿ÏÏ· ·fi ·Ó-
ıÚÒÔ˘˜ Ô˘ Ù· ‰È¿‚·Û·Ó ‹ Ù· ¿ÎÔ˘-
Û·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜, Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ·
¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó, ·ÎfiÌË Î·È
ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ӷ, Û ÔÏϤ˜ ÁˆÓȤ˜ Ù˘
∂˘ÚÒ˘.
ΔÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ AψÛ˘ Ù˘
KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿-
ÏÔ, Ô˘ Ô ·fi˯fi˜ ÙÔ˘, fiˆ˜ ¤ÊÙ·Û ÛÂ
ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ‹Ù·Ó ÂÍ›ÛÔ˘ ‰˘-
Ó·Ùfi˜. EΛӷ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÔÏfiÎÏËÚË Ë
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ∂˘ÚÒË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ ÙÔ
ÁÂÁÔÓfi˜ Ì ‰¤Ô˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂÙ¿ ÙËÓ
ÚÒÙË ¤ÎÏËÍË Á¤ÓÓËÛ ·ÈÛı‹Ì·Ù·
Êfi‚Ô˘, ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ù¿ÛË
«ÂΉ›ÎËÛ˘» ÁÈ· ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË
Ù˘ Ù¿Í˘. °È· ÙËÓ ∂˘ÚÒË Ë AψÛË
Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ˘‹ÚÍ ÌÈ·
·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ¤Ó· ÛÔ‚·Úfi ·ÔÏÔÁÈÛÌfi
Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Î·È ÙˆÓ Ï·ıÒÓ Ù˘ ·¤-
Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ÛÔ‚·Úfi Úfi‚ÏËÌ· ÙÔ˘ Ôıˆ-
Ì·ÓÈÎÔ‡ ÂÂÎÙ·ÙÈÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È ÚÔ˜
ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ·˘-
ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, Ô˘ ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÛÙËÓ ·Ú¯‹
‰ÔÁÌ·ÙÈο Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÏÈÙÈο
ÙËÓ Â›¯·Ó ·ÔÌÔÓÒÛÂÈ ·fi ÙÔÓ ÎÔÚÌfi
Ù˘ ˘fiÏÔÈ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘.
∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ ¿ÓÙˆ˜ fiÙÈ, ·Ú¿ ÙȘ ‰È·-
ÊÔÚ¤˜, ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ‹ ÔÏÈÙÈΤ˜, ÔÏfi-
ÎÏËÚË Ë ∂˘ÚÒË ·ÈÛı¿ÓıËΠfiÙÈ Ë
ÙÒÛË Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÛÙ· ¯¤-
ÚÈ· ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ √ıˆÌ·ÓÒÓ ÙËÓ
¤ıÈÁ ¿ÌÂÛ·, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ˆ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ-
Îfi Û‡ÓÔÏÔ ·Ú¿ ˆ˜ Û‡ÓÔÏÔ ·fi ÌÂÌÔ-
ӈ̤ӷ ÎÚ·ÙÈο Û¯‹Ì·Ù·, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ
ÔÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ú¤ÌÂÓ·Ó ÌÂÁ¿Ï˜ Î·È ÛË-
Ì·ÓÙÈΤ˜. ΔÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Ó‡̷, ·ÏÏ¿
Î·È Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, Ì ÙËÓ ÔÔ›·
›¯Â Ù·˘ÙÈÛÙ› ηٿ ÙÔ˘˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘˜
·ÈÒÓ˜ Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, Ô‰‹-
ÁËÛÂ, ¤ÛÙˆ Î·È Ì ÙȘ ηٿ ÂÔ¯¤˜ ·Ó˘-
¤Ú‚ÏËÙ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜, ÛÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi
ÂÓfi˜ ÂÓÈ·›Ô˘ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ÌÂÙÒÔ˘, ÙÔ
ÔÔ›Ô ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÌÂÌÔӈ̤Ó˜ ÚÔ-
Û¿ıÂȘ, ‰ÔΛ̷Û ηٿ ÙÔ˘˜ ÂfiÌÂ-
ÓÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÙÔÓ Ôıˆ-
Ì·ÓÈÎfi ΛӉ˘ÓÔ.
B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 23
 Eλληνες πρ σφυγες
μετ την Aλωση
Tης A °°∂§π∫◊˜ ¶ ∞¡√¶√⁄§√À
Iστορικο
, Iνστιτο
το Bυζαντινν
Eρευνν-Eθνικ Iδρυμα Eρευνν

O π ∞¶√¢∏ªÿ∂˜ ∂§§∏¡π∫fl¡
ÏËı˘ÛÌÒÓ ‹Ù·Ó ¤Ó· Ê·ÈÓfi-
ÌÂÓÔ Ô˘ ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ ÚÈÓ
·fi ÙËÓ ¿ÏˆÛË Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-
Ï˘ Î·È Û˘Ó¯›ÛÙËΠÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÌÂ
ÙË ÛÙ·‰È·Î‹ ηٿÏË„Ë ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ
Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΢ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜
TÔ‡ÚÎÔ˘˜. TȘ ·ıÚfi˜ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ‡ÛÂȘ
Î·È ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ Â¤‚·Ï·Ó ÔÈ ÙÔ˘ÚÎÈ-
ÎÔ› ÂÔÈÎÈÛÌÔ›, ÔÈ ÂÍÈÛÏ·ÌÈÛÌÔ› Î·È ÔÈ
·È¯Ì·ÏˆÛ›Â˜.
H ·ÂÏÈṲ̂ÓË ·Ó·˙‹ÙËÛË ·ÛÊ·-
ϤÛÙÂÚˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈ-
ÎÔ‡˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÏˆÛË
Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ Î·È Ë ˘Ô‰Ô-
¯‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ
ÙfiˆÓ Ô˘ ÂÁηٷÛÙ¿ıËηÓ, ÂÚÈ-
ÁÚ¿ÊÂÙ·È ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ·fi ÙÔÓ ÚÒÙÔ
ÌÂÙ¿ ÙËÓ AψÛË ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ·-
ÙÚÈ¿Ú¯Ë, °ÂÓÓ¿‰ÈÔ: «¶¿Û·È ÌÂÓ ‹ÂÈ-
ÚÔÈ, ¿Û·È ‰Â Ó‹ÛÔÈ Î·ı¿ÂÚ ¿¯ıÔ˜ ÙÈ
ÌÂÁ· Â·ÈÙÔ‡ÓÙ˜ ¿¯ÚÈ Î·È Ó˘Ó ‰¤¯Ô-
ÓÙ·È».
º˘Á¿‰Â˜ ·fi ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-
ÏË, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ¤ÊÙ·-
Û·Ó ÛÙË £¿ÛÔ, ÛÙË M˘ÙÈÏ‹ÓË, ÛÙË
X›Ô Î·È ÛÙËÓ Iηڛ·. AÏÏÔÈ ¿ÏÈ Î·Ù¤-
Ê˘Á·Ó ÛÙËÓ K‡ÚÔ, ÛÙË Pfi‰Ô, ÛÙËÓ
KÚ‹ÙË, ÛÙËÓ E‡‚ÔÈ· Î·È ÛÙËÓ ¶ÂÏÔ-
fiÓÓËÛÔ. AÍÈfiÏÔÁÔ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ¢ÙÈÎfi
Ú‡̷ ÛËÌÂÈÒıËÎÂ Î·È ÚÔ˜ ÙË ¢‡ÛË,
Û fiÏÂȘ Ù˘ ÈÙ·ÏÈ΋˜ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘
Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙË BÂÓÂÙ›·.
H ¿ÏˆÛË fï˜ Î·È Ô Êfi‚Ô˜ Ù˘ ÂÈ-
ΛÌÂÓ˘ ηٿÏ˄˘ ÙˆÓ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ

à Xριστς Παντοκρ τωρ. Φορητ εικ-

να (παν σε ξλο, 110x79 εκ.) των αρ-
χν του 14ου αι. Aριστο δεγμα παλαι-
ολγειας τχνης, την φερε απ την
Kωνσταντινοπολη φυγ δας η Aννα
Nοταρ -Παλαιολογνα και τη δρησε,
σμφωνα με αρχειακ μαρτυρα του
1528, στην Eλληνικ Aδελφτητα της
Bενετας. Tοποθετθηκε και βρσκεται
στ’ αριστερ της Ωραας Πλης του να-
ο του Aγου Γεωργου των Eλλνων.

24 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
ÂÚÈÔ¯ÒÓ ÒıËÛÂ Î·È ÙÔ˘˜ ÏËı˘-
ς της K-
ÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓË-
ννης B´
ıÔ‡Ó ·ÓÈÎfi‚ÏËÙÔÈ Û ·ÛʷϤÛÙÂÚ·
̤ÚË. MfiÓÔ ·fi ÙË §‹ÌÓÔ, fiˆ˜ ·Ó·-
ʤÚÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜
μο (1441)
KÚÈÙfi‚Ô˘ÏÔ˜, ·¤‰ÚˆÓ... ÂÁÁ‡˜ Ô˘ ‰È·-
ÎfiÛÈÔÈ ¿Ó‰Ú˜ Í˘Ó Á˘Ó·ÈÍ› Î·È Ù¤ÎÓÔȘ, ÔÈ
ÌÂÓ Â˜ KÚ‹ÙËÓ, ÔÈ ‰Â ˜ X›ÔÓ, ÔÈ ‰Â ˜ E‡-
Θεδω-
‚ÔÈ·Ó ··¯ı¤ÓÙ˜.
™ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔ
του τελευταου
M˘ÛÙÚ¿ ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÔÏϤ˜ ·ÚÈ-
τορα. H Eλ-
ÛÙÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ, ηıÒ˜ ηÈ
δυναμι-
ÂÎÚfiÛˆÔÈ ÙˆÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÛÙÚˆ-
Ì¿ÙˆÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ Î·È
ÈÛÙÔÚÈÎÔ›. AÓ¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜
Ô˘ Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ
Û˘ÁηٷÏÂÁfiÙ·Ó Î·È Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ™ÊÚ·-
την Aλωση,
ÓÙ˙‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ú¯Èο ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙË-
ÎÂ, ηÙfiÚıˆÛ fï˜ ÌÂÙ¿ Ï›ÁÔ˘˜ Ì‹-
Ó˜ Ó· ÂÍ·ÁÔÚ¿ÛÂÈ ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· ÙÔ˘
Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·Ù¤Ê˘Á ÛÙËÓ ¶Â-
ÏÔfiÓÓËÛÔ, ÛÙËÓ ˘ËÚÂÛ›· ÙÔ˘ ‰Â-
ÛfiÙË £ˆÌ¿ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘. OÈ Úfi-
ÛÊ˘Á˜, ÊÔÚ›˜ ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Ù˘ Úˆ-
νων, λγο ξω απ
ÙÂ‡Ô˘Û·˜, ¤‰ˆÛ·Ó Ó¤· ÓÔ‹ ÛÙÔÓ Â-
ÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ Î·È Û˘ÓÙ¤ÏÂÛ·Ó
ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡ ηÈ
ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜. Afi ÙȘ Â-
ÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ÛÙȘ Ôԛ˜
ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÔÏÏÔ› ÚfiÛÊ˘Á˜
‹Ù·Ó ÔÈ ‚ÂÓÂÙÈΤ˜ ÎÙ‹ÛÂȘ: ÙÔ N·‡-
ÏÈÔ, ÙÔ AÚÁÔ˜, Ë MÂıÒÓË Î·È Ë KÔ-
ÚÒÓË. OÈ BÂÓÂÙÔ› Ì¿ÏÈÛÙ· ÁÈ· ·Ì˘ÓÙÈ-
ÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜, ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ÚÔ-
ÛÂÏ·ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ê˘Á¿‰Â˜, ÚÔÎÂÈ̤-
ÓÔ˘ Ó· ÂÁηٷÛÙ·ıÔ‡Ó ÌfiÓÈÌ· ÛÙ·
οÛÙÚ· ÙÔ˘˜.
™ÙËÓ K‡ÚÔ ÌÂÙ¿ ÙËÓ AψÛË Î·Ù¤-
Ê˘Á·Ó ÎÔÛÌÈÎÔ› Î·È ÌÔÓ·¯Ô›, fiˆ˜
Ì·ÚÙ˘Ú› Ô Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ K‡ÚÈÔ˜ ÈÛÙÔ-
ÚÈÎfi˜ §ÂfiÓÙÈÔ˜ M·¯·ÈÚ¿˜. ™ÙÔ ıÚfiÓÔ
ÙÔ˘ B·ÛÈÏ›Ԣ Ù˘ K‡ÚÔ˘ ÙËÓ ÂÚ›Ô-
‰Ô ·˘Ù‹ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ë EϤÓË ¶·Ï·ÈÔÏÔ-
Á›Ó·, ÎfiÚË ÙÔ˘ £Âfi‰ˆÚÔ˘ Bã ¶·Ï·ÈÔ-
ÏfiÁÔ˘, ‰ÂÛfiÙË ÙÔ˘ MÔÚÈ¿ Î·È ·ÓÈ„È¿
ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿-
ÙÔÚ·:
K·È ¤¯ÔÓÙ· Î·È ÂȘ ÙÔ˘˜ ·˘ÓÁã Â‹ÚÂÓ
Ô ¿ÓÔÌÔ˜ TÔ‡ÚÎÔ˜ ÙËÓ ¶fiÏÈÓ ÙË ÎËã
Ì·˝Ô˘, ÂÔ›ÎÂÓ ÌÂÁ¿ÏËÓ Ï‡ËÓ Ë ¿ÓˆıÂÓ
Ú‹Á·ÈÓ· ÂȘ ÙËÓ K‡ÚÔÓØ Î·È ‹Ïı·Ó ÂȘ
ÙËÓ K‡ÚÔÓ ÔÏÏÔ› ηÏÔ› ¿Ó‰Ú˜ ·fi
ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏÈÓ, Î·È ÔÏÏÔ› η-
ÏÔÁ‹ÚÔÈ, Î·È ‰È¿ Ó· ÙÔ˘˜ ·Ó·¿„Ë, Â‹-
ÚÂÓ ÙÔÓ AÁÈÔÓ °ÂÒÚÁÈÔÓ ÂÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓÔÓ
M¿Áηӷ Î·È ¤ÎÙÈÛÂÓ Î·È ÂÔ›ÎÂÓ ÙÔ˘˜
ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈÓ, Î·È Â¯¿ÚÈÛÂÓ ¯ˆÚÁÈ¿ ηÈ
ÔÏϘ Ú¤ÓÙ˜, ‰È¿ Ó· ÌÓËÌÔÓ‡ÁÂÙ·È.
H ‚·Û›ÏÈÛÛ· ÁÈ· Ó· ·Ó·ÎÔ˘Ê›ÛÂÈ
ÙÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘Á˜ ÊÚfiÓÙÈÛ ӷ Â·ÓÈ-
‰Ú‡ÛÂÈ ÙË ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘
ÙˆÓ M·ÁÁ¿ÓˆÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ §Â˘-
Έۛ·˜, ÚÔÈΛ˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Ì ÔÏÏ¿
¯ˆÚÈ¿ Î·È ÎÙ‹Ì·Ù·. OÈ EÏÏËÓ˜ Úfi-
ÛÊ˘Á˜ ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÔ ÓËÛ› ÔχÙÈÌ·
‚È‚Ï›· Î·È ‰È¤‰ˆÛ·Ó Ù‡Ô˘˜ ÁÚ·Ê‹˜,
fiˆ˜ Ë ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ «Ù‡Ô˘ O‰ËÁÒÓ».
™Â Û‡ÓÙÔÌÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ë ÌÔÓ‹
ÙˆÓ M·ÁÁ¿ÓˆÓ ÂÍÂÏ›¯ıËΠ۠ΤÓÙÚÔ
·ÓÙÈÁÚ·Ê‹˜ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, Û˘ÓÂ-
¯›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÙË-
Ú›ˆÓ ·ÓÙÈÁÚ·Ê‹˜ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ Ù˘
KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘.
H KÚ‹ÙË ·ÔÙ¤ÏÂÛ ·ÛʷϤ˜ ηٷ-
ʇÁÈÔ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ÚfiÛÊ˘Á˜, ¢ÁÂ-
Ó›˜, ÏfiÁÈÔ˘˜ Î·È ÎÏËÚÈÎÔ‡˜. O BÂÓÂÙfi˜
·ÓıÚˆÈÛÙ‹˜ Lauro Quirini ·Ó¤ÎÚÈÓÂ
ÚfiÛÊ˘Á˜ Ô˘ ¤ÊÙ·Ó·Ó ·fi ÙËÓ
KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ˙ËÙÒÓÙ·˜ Ó· Ì¿-
ıÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÁÈ· Ù·
ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ›¯·Ó ‰È·‰Ú·Ì·ÙÈÛÙ›.
™Â ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿· NÈÎfi- Õ O βασιλι
Ï·Ô Eã ÛÙȘ 15 IÔ˘Ï›Ô˘ 1453 ÌÂÙ¤ÊÂÚ πρου Iω
ÙËÓ ÏËÚÔÊÔÚ›· fiÙÈ, ÌfiÏȘ ÂÈÛ‹ÏıÂ Ô (1432–1458), ο οπο-
Mˆ¿ÌÂı ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈο ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·- ος παντρετηκε σε
ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÂΉ‹ÏˆÛ ÌÚÔÛÙ¿ δετερο γ
ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘ ÙËÓ ÚfiıÂ- την Eλνη Παλαιολο-
Û‹ ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ ÙË N¤· Ó· ˘ÔÙ¿ÍÂÈ Î·È γνα, κρη του Δεσπ-
ÙËÓ ¶·Ï·È¿ PÒÌË. AÓÙ›ÁÚ·ÊÔ Ù˘ τη του Mορι
·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ Quirini ¤ÊÙ·Û ÛÙË BÂ- ρου Παλαιολγου και
ÓÂÙ›· ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ ηډÈÓ¿ÏÈÔ˘ BËÛ- ανιψι
Û·Ú›ˆÓ·, Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÂÙ¤ÊÂÚ ÙËÓ ÏË- αυτοκρ
ÚÔÊÔÚ›· ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ fiÏ˘. A˘Ù¤˜ νη, εξαιρετικ
fiˆ˜ ‹Ù·Ó Ê˘ÛÈÎfi ·ÓËÛ‡¯ËÛ·Ó Î·È κ γυνακα, ασκοσε
·Ó·˙‹ÙËÛ·Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÚÔ- τση επιρρο στο σ-
‹ Èı·Ó‹˜ ÙÔ˘ÚÎÈ΋˜ Â›ıÂÛ˘. ζυγ της στε ανακη-
TÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘Á˜ fï˜ ÔÈ ‚ÂÓÂÙÈΤ˜ ρχθηκε αντιβασλισ-
·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó Ì σα. Mετ
η¯˘Ô„›·. E·Ó·ÛÙ·ÙÈΤ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ πολλο πρσφυγες,
Ô˘ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ιδιατερα μοναχο λ-
ÛÙÔ ÓËÛ› Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ¤Ï¢ÛË γιοι, φτασαν στην
ÙˆÓ ÚÔÛʇÁˆÓ, fiˆ˜ Ë Û˘ÓˆÌÔÛ›· Kπρο και η Eλνη
ÙÔ˘ ™‹ÊË BÏ·ÛÙÔ‡ ÛÙÔ P¤ı˘ÌÓÔ ÙÔ τους εγκατστησε στο
1453. OÈ Â·Ó·Ûٿ٘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· μοναστρι των Mαγ-
ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘˜ ÂÈηϤ- γ
ÛÙËÎ·Ó Ï·ÛÙ‹ ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ B˘˙·- τα τεχη της Λευκω-
ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·. ™˘ÓˆÌÔÙÈ΋ Λ- σας.
ÓËÛË ÍÂΛÓËÛÂ Î·È ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1460-
1462, ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ
ÙˆÓ ¢¤Î· Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜ Ó· ‰È·Ù¿ÍÂÈ
ÙÔÓ ¢Ô‡Î· Ù˘ KÚ‹Ù˘ Ó· ‰ÈÂÍ¿ÁÂÈ Ì˘-
ÛÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘-
Á˜, ¢ÁÂÓ›˜, ·ÛÙÔ‡˜, ÈÂÚ›˜ Î·È ÌÔÓ·-
¯Ô‡˜ Ô˘ ›¯·Ó ¤ÏıÂÈ ·fi ÙËÓ KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·È ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓË-
ÛÔ. OÛ· ÚfiÛˆ· ÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó ÂÈΛÓ-
‰˘Ó· ¤ÚÂ ӷ ·ÂÏ·ıÔ‡Ó ·fi ÙÔ ÓË-
Û›. OÈ BÂÓÂÙÔ› ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ
AψÛË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó Ì ÂÈÊ˘Ï·ÎÙÈ-
ÎfiÙËÙ· ÙÔ˘˜ ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜
ÙˆÓ ÎÙ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜. AÚÎÂÙ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÌÂ-
Ù¿, ÙÔ 1840, Ô ¶·ÙÚȿگ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ˘fiψ˜ M¿ÍÈÌÔ˜ Ô °ã, Û ÂÈÛÙÔÏ‹ ÛηÏÔ‡Û·Ó Û˘¯Ó¿ EÏÏËÓ˜ ÎÏËÚÈÎÔ‡˜,
ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔ ‰fiÁË Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜, ·Ó¤- ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Û˘Óԉ‡ÔÓÙ·Ó ·fi ÂÌfi-
ÊÂÚ ÁÈ· ÙȘ ηٷȤÛÂȘ Ô˘ ˘Ê›ÛÙ·- ÚÔ˘˜, Ù¯ӛÙ˜ Î·È ·Ú¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ˜. H
ÓÙÔ ÔÈ ÔÚıfi‰ÔÍÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ‚ÂÓÂÙÔ- AψÛË Û˘ÓÙ¤ÏÂÛ ÛÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙˆÓ
ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ. ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÚÔ˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÔ-
¶ÔÏÏÔ› EÏÏËÓ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ AψÛË, ¯¤˜, ÂÓÒ ÔÈ ËÁÂÌfiÓ˜ Ù˘ BÏ·¯›·˜ ηÈ
΢ڛˆ˜ ÚfiÛÊ˘Á˜ ·fi ÙȘ ·¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ MÔω·‚›·˜ ÊÚfiÓÙÈÛ·Ó Ó· ÙÔÓÒ-
ËÂÈÚˆÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜, ˙‹ÙËÛ·Ó ¿Û˘ÏÔ ÛÔ˘Ó ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ EÎÎÏËÛÈÒÓ ÙÔ˘˜
ÛÙ· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ IÔÓ›Ô˘, K¤Ú΢ڷ, KÂÊ·- Ì ÙÔ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô Î·È ÌÂ
ÏÔÓÈ¿, Z¿Î˘ÓıÔ Î·È §Â˘Î¿‰·. Ù· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ OÚÔ˘˜ ηÈ
EÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ EÏÏ‹ÓˆÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÙÔ˘ ™ÈÓ¿.
ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó Î·È Û fi- ™˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·-
ÏÂȘ Ù˘ ÓfiÙÈ·˜ IÙ·Ï›·˜ Î·È Ù˘ ™ÈÎÂ- ÊÂÚı› fiÙÈ Û˘Ó¤-
Ï›·˜. MÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ fï˜ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ¢ÙÈ- ÂȘ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
Îfi Ú‡̷ ÎÈÓ‹ıËΠÚÔ˜ ÙË BÂÓÂÙ›·. ÌÂÙ·Ó·ÛÙ‡ÛÂˆÓ ¶·ÓÈÎfi‚ÏËÙÔ˜ Ô ÂÏÏË-
H‰Ë ·fi ÙÔÓ 11Ô Î·È 12Ô ·È. ÛÙËÓ fi- ‹Ù·Ó Ë ‰ËÌÔÁÚ·-
ÏË ÙˆÓ ‰fiÁˉˆÓ ›¯·Ó ÂÚÁ·Ûı› EÏÏË- ÊÈ΋ Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ÓÈÎfi˜ ÏËı˘ÛÌfi˜ η-
Ó˜ Ù¯ӛÙ˜ Î·È Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˜, ÂÓÒ Î·- ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÏËı˘-
Ù¿ ÙÔÓ 13Ô Î·È 14Ô ·È. ÂÁηٷÛÙ¿ıË- ÛÌÔ‡, ΢ڛˆ˜ ÙˆÓ Ù¤Ê¢Á Û ·ÛʷϤ-
Î·Ó ¤ÌÔÚÔÈ, Ó·˘ÙÈÎÔ› Î·È ÏfiÁÈÔÈ. MÂ-
Ù¿ ÙËÓ AψÛË Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ
fiψÓ, ÂÓÒ Ó¤ÔÈ
ÔÈÎÈÛÌÔ› ‰ËÌÈÔ˘Ú-
ÛÙÂÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
Ô˘ ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÙË BÂÓÂÙ›· ·˘Í‹ıËΠÁ‹ıËÎ·Ó Û ÔÚÂÈ-
Ú·Á‰·›·. TÔ Ú‡̷ ÂÓÙ¿ıËΠ̠ÙË Ó¤˜ Î·È ·ÚfiÛÈÙ˜
ÛÙ·‰È·Î‹ ηٿÏË„Ë ·fi ÙÔ˘˜ OıˆÌ·- ÂÚÈÔ¯¤˜. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·
ÓÔ‡˜ ÙˆÓ ÎÙ‹ÛÂˆÓ Ù˘ BÂÓÂÙ›·˜ ÛÙËÓ Ô˘ ·Ú·ÙËÚ‹ıËÎ·Ó ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘-
¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È Ù˘ K‡ÚÔ˘. AÓ¿ÌÂ- Ù‹ ‹Ù·Ó:
Û· ÛÙÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘Á˜ Ô˘ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·) ¶‡ÎÓˆÛË ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÙˆÓ
AψÛË Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ÛÙË BÂÓÂÙ›· ͯÒ- ÔÚÂÈÓÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ¯ÂÚ-
ÚÈÛÂ Ë AÓÓ· ¶·Ï·ÈÔÏÔÁ›Ó· NÔÙ·Ú¿, ÛÔÓ‹ÛÔ˘ (HÂÈÚÔ˜, M·Î‰ÔÓ›·, ¢˘ÙÈ-
ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ ¢Ô˘Îfi˜ NÔÙ·- ΋ ™ÙÂÚ¿ EÏÏ¿‰·, ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ˜).
Ú¿, Ë ÔÔ›· ÌÂÙ¤ÊÂÚ ÛÙË Ó¤· ·ÙÚ›‰· ‚) MÂٷΛÓËÛË ÏËı˘ÛÌÒÓ ÚÔ˜ ÙȘ
Ù˘ ÔÏÏ¿ ÎÂÈÌ‹ÏÈ·, fiˆ˜ Ë ÂÈÎfiÓ· Ï·ÙÈÓÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (‚ÂÓÂÙÈ-
ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡ «ÂÓ ‰fiÍË» Ì ÙÔ˘˜ ¢Ò‰Â- Τ˜ ÎÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, KÚ‹-
η AÔÛÙfiÏÔ˘˜, ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÙË, K‡ÚÔ, ÓËÛÈ¿ IÔÓ›Ô˘, ÓËÛÈ¿ AÈÁ·›-
ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÒÚÈÛ ÛÙËÓ EÏÏËÓÈ΋ Ô˘).
A‰ÂÏÊfiÙËÙ· BÂÓÂÙ›·˜. Á). MÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË Û fiÏÂȘ Ù˘ Bfi-
OÈ ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚Ș ¯ÒÚ˜ Â›Û˘ ÚÂÈ·˜ B·ÏηÓÈ΋˜ Î·È ÙÔ˘ E˘ÍÂÈÓÔ˘
›¯·Ó ‰Â¯ı› ÔÏÏÔ‡˜ EÏÏËÓ˜ Úfi- ¶fiÓÙÔ˘, ÙËÓ I‚ËÚ›·, ÙË °ÂˆÚÁ›·, ÙÔÓ
ÛÊ˘Á˜ ‹‰Ë ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·È- K·‡Î·ÛÔ Î·È Û fiÏÂȘ Ù˘ IÙ·Ï›·˜,
ÒÓ·. EÍ¿ÏÏÔ˘ ÔÈ ËÁÂÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜ ÚÔ- ΢ڛˆ˜ ÛÙË BÂÓÂÙ›·.
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 25
 Bυζαντινο λγιοι
Tης E πƒ◊¡∏˜ X ƒ◊™Δ√À
Iστορικο
, Πανεπιστμιο Aθηνν

H ∂π∫Ÿ¡∞ Δ√À E§§∏¡∞ ™√º√⁄,

Ô˘ ¤Ê¢Á ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ
TÔ‡ÚÎÔ Î·Ù·ÎÙËÙ‹ ÛÊ›ÁÁÔ-
ÓÙ·˜ ÔχÙÈÌ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ‰È·ÛÒ˙Ô-
ÓÙ·˜ Î·È ÌÂٷʤÚÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ú¯·›·
ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÚ·ÌÌ·Ù›· ÛÙË ¢‡ÛË, ›ӷÈ
Û¯ËÌ·ÙÈ΋ Î·È ‰ÂÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È
ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. T· ÂÏÏËÓÈο
¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ·Ó·˙ËÙÔ‡ÓÙ·Ó Î·È ·ÁÔÚ¿-
˙ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜ ÔÏÏ¿ ¯Úfi-
ÓÈ· ÚÈÓ ·fi ÙËÓ AψÛË Î·È B˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ› ÏfiÁÈÔÈ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙË ¢‡ÛË, fiÔ˘
‰›‰·Í·Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È ‰È¤-
‰ˆÛ·Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÛΤ„Ë ‰ÂηÂٛ˜
ÚÈÓ ·fi ÙÔ 1453.
™ÙÂÚÂfiÙ˘Ë Â›Ó·È Î·È Ë ¿Ô„Ë fiÙÈ
ÙÔ Î‡Ì· Ù˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ ÙˆÓ B˘-
˙·ÓÙÈÓÒÓ ÏÔÁ›ˆÓ ÛÙËÓ IÙ·Ï›· ·Ì¤Ûˆ˜
ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÏˆÛË Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-
ÔÏ˘, Î·È Ë Ì¤Ûˆ ·˘ÙÒÓ ·Ó·‚›ˆÛË
Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·È‰Â›·˜ ÛÙË ¢‡ÛË,
‹Ù·Ó Ô ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔ˜ ÏfiÁÔ˜ Ù˘ ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ AÓ·Á¤ÓÓËÛ˘. H AÓ·-
Á¤ÓÓËÛË fï˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ì›· ·fiÙÔÌË
ηÌ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ MÂÛ·›ˆÓ· Î·È ÙÔ
ÓÂfiÙÂÚÔ ÎfiÛÌÔ Ô‡Ù ÚÔ‹Ïı ·˘ÙfiÌ·-
Ù· ˆ˜ ·fiÚÚÔÈ· ÂÓfi˜ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜, Ô˘
Û˘Ó¤‚Ë ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ E˘ÚÒË ÛÙ·
̤۷ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·ÏÏ¿ ›¯Â ‚·-
ıȤ˜ Ú›˙˜ ÛÙÔ ÁfiÓÈÌÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÙÔ˘ ·-
ÚÂÏıfiÓÙÔ˜. OÈ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂȘ Ô˘
Û˘ÓÙÂϤÛıËÎ·Ó ·fi ÙÔ 12Ô Î·È ÙÔ 13Ô
·ÈÒÓ· ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, Ë
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ¿ÓıËÛË, Ë ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋
·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÙˆÓ ÎÚ·Ùȉ›ˆÓ Ù˘ IÙ·-
Ï›·˜, Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡
Ó‡̷ÙÔ˜ Î·È ·fi ÙËÓ EÎÎÏËÛ›·, ÙÔ
Îϛ̷ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠÛÙÔ˘˜ ·-
ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÎÏÔ˘˜ Ô‰‹ÁËÛ·Ó
ÛÙËÓ ·Ó·Ó¤ˆÛË Ù˘ ÓÔÔÙÚÔ›·˜, ÛÙËÓ
·Ó¿‰ÂÈÍË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Î·È ÛÙËÓ ·Ó·˙‹-
ÙËÛË Ó¤ˆÓ ȉˆ‰ÒÓ. H Û˘Ó¯‹˜ Â·-
Ê‹ Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ‰È·ÓfiËÛ˘ Ì ٷ ÂÈ-
Ù‡ÁÌ·Ù· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜,
fiˆ˜ ·˘Ù‹ ›¯Â ‰È·Ê˘Ï·¯ı› Î·È ‰È·-
ÌÔÚʈı› ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË,

Õ Σε μικρογραφα χειρογρ φου του

15ου αι. ο καθηγητς της Σορβννης
G. Fishet προσφρει ρητορικ του σγ-
γραμμα στον καρδιν λιο Bησσαρωνα,
ως δεγμα της αναγνρισς του για τη
δι δοση της πλατωνικς σκψης στην
κεντρικ Eυρπη. (φωτ.: Kων. Σπ.
Στ ικος «Bιβλιοθκη. Aπ την αρχαι-
τητα ως την Aναγννηση», 1996)

26 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
στη Δση
ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ÛÙÔ M˘ÛÙÚ¿ ηÈ
ÛÙË ÓfiÙÈ· IÙ·Ï›·, ¤·ÈÍ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi
ννης Aργυ-
ÚfiÏÔ ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙÔ˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡
σκων
ÔÚ›˙ÔÓÙ· Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ AÓ·-
Á¤ÓÓËÛ˘, ΢ڛˆ˜ Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ
ÚˆÙfiÙ˘ˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ.
¶Úfi‰ÚÔÌÔÈ
-
¶Úfi‰ÚÔ̘ ÌÔÚʤ˜, fiˆ˜ Ô M¿ÍÈÌÔ˜
¶Ï·ÓÔ‡‰Ë˜, ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙ‹˜ ¤ÚÁˆÓ §·-
Ù›ÓˆÓ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο Î·È ÌÂÏÂÙËÙ‹˜
Ù˘ Ï·ÙÈÓÈ΋˜ ÊÈÏÔÏÔÁ›·˜ Î·È ‰˘ÙÈ΋˜
ıÂÔÏÔÁ›·˜, Ô EÏÏËÓ·˜ ÌÔÓ·¯fi˜ ·fi ÙË
ÓfiÙÈ· IÙ·Ï›· B·ÚÏ·¿Ì Ô K·Ï·‚Úfi˜,
ικος, «Bιβλιοθ-
·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ Ô˘ ‰È¤‰ˆÛ ÙË
ÁÓÒÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÙËÓ IÙ·Ï›·,
‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÙÚ¿Ú¯Ë, Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜
K˘‰ÒÓ˘ Î·È Ô ·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘ ¶Úfi¯Ô-
ÚÔ˜, ¤ÊÂÚ·Ó Û Â·Ê‹ ÙÔ‡˜ ‰‡Ô Îfi-
ÛÌÔ˘˜ ‹‰Ë ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È-
ÒÓ·. EȉÈο Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ K˘‰ÒÓ˘ ÂÚ-
Á¿ÛÙËΠfiÛÔ Î·Ó¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ
ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÚÔÛ¤Á-
ÁÈÛË AÓ·ÙÔÏ‹˜ Î·È ¢‡Û˘ Ì ٷ͛‰È·
ÛÙËÓ IÙ·Ï›· Î·È ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ ۠Λ-
ÌÂÓ· ÙÔ˘ AÎÈÓ¿ÙË Î·È ÙÔ˘ A˘ÁÔ˘ÛÙ›-
ÓÔ˘.
O ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˜ fï˜ ·fi ÙÔ˘˜
«ÚÒÈÌÔ˘˜» B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÏÔÁ›Ô˘˜, Ô˘
ÂÚÁ¿ÛÙËΠÛÙË ¢‡ÛË Ì ÂÈÙ˘¯›· ‰È-
‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ ÂÏÏËÓÈο Û ¤Ó·Ó ·ÎÏÔ
IÙ·ÏÒÓ ‰È·ÓÔÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ‹Ù·Ó Ô M·ÓÔ˘-
‹Ï XÚ˘ÛÔψڿ˜. ¢›‰·Í ÙËÓ ·Ú¯·›·
ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÚ·ÌÌ·Ù›· ÛÙÔ Studium
Ù˘ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜ (1396–1399) Î·È Û˘-
Ó¤Ù·ÍÂ Ù· «EÚˆÙ‹Ì·Ù·», Ì›· °Ú·ÌÌ·-
ÙÈ΋, Ô˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙÔ ‚·ÛÈÎfiÙÂÚÔ
ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ-
΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ÁÈ· ÂÓ¿ÌÈÛË ·ÈÒÓ·. TÔ
‚È‚Ï›Ô Ù˘ÒıËΠÁ‡Úˆ ÛÙÔ 1471 ·fi
¤Ó· °ÂÚÌ·Ófi Ù˘ÔÁÚ¿ÊÔ Î·È ·ÔÙÂÏ›
ÙËÓ ÚÒÙË ·fiÂÈÚ· ÁÈ· ÂÎÙ‡ˆÛË
ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘. TÔ fiÚ·Ì· ÙÔ˘ XÚ˘-
ÛÔψڿ Ó· ÌÂÙ·ÊÚ·ÛıÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·-
‰ÔıÔ‡Ó Ù· ÂÏÏËÓÈο ¤ÚÁ· Û ¢ڇÙÂÚ·
ÛÙÚÒÌ·Ù· ΤÓÙÚÈÛ·Ó ÙÔ ¿ıÔ˜ ÙˆÓ
ºÏˆÚÂÓÙÈÓÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÂÏ-
ÏËÓÈÎÒÓ Îˆ‰›ÎˆÓ Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË
ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ. O XÚ˘ÛÔψ-
Ú¿˜ Û˘Ó¤¯ÈÛ ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ ÛÙËÓ
¶·‚›· Î·È ÛÙÔ MÈÏ¿ÓÔ Î·È Ù·Í›‰Â„ ÛÂ
ÔÏϤ˜ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ˆ˜ ‰Èψ-
Ì·ÙÈÎfi˜ ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿-
ÙÔÚ· M·ÓÔ˘‹Ï ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘.
IÙ·ÏÔ› Ô˘Ì·ÓÈÛÙ¤˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó
Ù· ÂfiÌÂÓ· ¯ÚfiÓÈ· ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ ÙÔ˘˜
ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË –̤¯ÚÈ ÙËÓ
AψÛË ‹Ù·Ó ÙÔ ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔ Î¤ÓÙÚÔ
ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛ-
Û·˜–, ·fi fiÔ˘ ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙËÓ ·-
ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·. ™ÙÔ
ÌÂٷ͇, Á‡Úˆ ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒ-
Ó·, ÛÙËÓ Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈ΋ ÛÎËÓ‹ Ù˘ IÙ·-
Ï›·˜ ‰¤ÛÔ˙Â Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ TÚ·Â˙Ô‡-
ÓÙÈÔ˜, ‰È·ÚÂ‹˜ Ï·ÙÈÓÈÛÙ‹˜, Ô˘
ÂËÚ¤·ÛÂ Â˘Ú‡Ù·ÙÔ Î‡ÎÏÔ IÙ·ÏÒÓ ÏÔ-
Á›ˆÓ. MÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÏˆÛË Ù˘ £ÂÛÛ·ÏÔ-
ӛ΢ ·fi ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜ (1430), Ô Ïfi-
ÁÈÔ˜ £Âfi‰ˆÚÔ˜ °·˙‹˜ ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎÂ
à O Iω
ρπουλος, διδ
στο Kαθολικ Mου-
σεο του Ξεννα στην
Kωνσταντινοπολη,
15ο αι. O Aργυρ-
πουλος εχε σπουδ
σει πριν απ την
Aλωση στην Iταλα
και ταν μεταξ των
πρτων λογων που
κατφυγαν στη Δση.
(φωτ.: Kων. Σπ.
Στ
κη. Aπ την αρχαι-
τητα ως την Aναγν-
νηση», 1996)
ÛÙËÓ IÙ·Ï›·, ‰›‰·Í ÂÏÏËÓÈο ÛÙË ™È¤-
Ó· Î·È ÛÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ ºÂÚ¿Ú·˜
Î·È ÂÚÁ¿ÛÙËΠÛÙË PÒÌË Î·È ÛÙË N¿-
ÔÏË ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙ‹˜ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ¤Ú-
ÁˆÓ ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο.
EÈÛËÁËÙ¤˜ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·
H Û‡ÓÔ‰Ô˜ Ù˘ ºÂÚ¿Ú·˜–ºÏˆÚÂÓÙ›·˜
(1438–39) ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙÔ ·ÔÎÔڇʈ-
Ì· Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ AÓ·-
ÙÔÏ‹˜–¢‡Û˘. EΛ ‰fiıËÎÂ Ë Â˘Î·ÈÚ›·
Ó· Û˘ÓÔÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ ÛÔÊÔ› ÙˆÓ ‰‡Ô
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÎfiÛÌˆÓ ÁÈ· ıÂÔÏÔÁÈο
Î·È ÊÈÏÔÛÔÊÈο ı¤Ì·Ù·. ™ÙȘ Û˘˙ËÙ‹-
ÛÂȘ ¤Ï·Ì„·Ó ‰‡Ô ÎÔÚ˘Ê·›· ÂÏÏËÓÈο
Ó‡̷ٷ, Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶Ï‹ıˆÓ °ÂÌÈ-
ÛÙfi˜ Î·È Ô BËÛÛ·Ú›ˆÓ. HÙ·Ó Ë Â˘Î·È-
Ú›· Ô˘ ÔÈ ¢˘ÙÈÎÔ› ÁÓÒÚÈÛ·Ó, ÂÎÙfi˜
·fi ÙÔÓ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, Ô˘ ÙÔÓ ‹ÍÂÚ·Ó
·fi ·Ú·‚ÈΤ˜ ΢ڛˆ˜ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ,
ÙËÓ Ï·ÙˆÓÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·. O ÓÂÔÏ·-
ÙˆÓÈÎfi˜ °ÂÌÈÛÙfi˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ¤ÌÂÈÓÂ
ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÛÙËÓ IÙ·Ï›·, ÚÔοÏÂÛ ÌÂ-
Á¿ÏË ÂÓÙ‡ˆÛË Î·È ·Á·‹ıËΠȉȷ›-
ÙÂÚ·. OÈ ·Ú·‰fiÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÙÚ¿ÊËηÓ
ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË ·fi
ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·. EÍËÁÔ‡Û ÁÈ·Ù› ıˆÚÔ‡-
Û ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ· ·ÓÒÙÂÚÔ ·fi ÙÔÓ
AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, Î·È Û˘Ó¤ÁÚ·„ ÙÔ ¤ÚÁÔ
«¶ÂÚ› ˆÓ AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ÚÔ˜ ¶Ï¿ÙˆÓ·
‰È·Ê¤ÚÂÙ·È», Ô˘ ÁÓÒÚÈÛ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·
΢ÎÏÔÊÔÚ›·. H ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Û˘ÓÂ-
Ù¤ÏÂÛ ÛÙËÓ ·Ô‰¤ÛÌ¢ÛË ÙÔ˘ Â˘Úˆ-
·˚ÎÔ‡ Ó‡̷ÙÔ˜ ·fi ÙËÓ ·ÚÈÛÙÔÙÂ-
ÏÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· Î·È ÛÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔ-
ÏÈÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔ˜ Ì›· Ó¤· ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘
ÎfiÛÌÔ˘. O BËÛÛ·Ú›ˆÓ, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘
¶Ï‹ıˆÓ·, Ô ÈÔ ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈÎfi˜
ÂÎÚfiÛˆÔ˜ ÙÔ˘ ÎÔÛÌÔÔÏ›ÙÈÎÔ˘ ¯·-
Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ·ÓıÚˆÈ-
ÛÙÒÓ, ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙË B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·
Î·È ÂÁηٷÛÙ¿ıËΠÛÙË PÒÌË. EΛ
¤ÁÈÓÂ Ô ˘Ú‹Ó·˜ ÙˆÓ
ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÔ˘‰ÒÓ
ÛÙËÓ IÙ·Ï›·, Ô ÚÔ-
ÛÙ¿Ù˘ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈ- KÔÌÈÛÙ¤˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋˜
ÓÒÓ ÏÔÁ›ˆÓ Ô˘ η٤-
Ê˘Á·Ó ÛÙË ¢‡ÛË ÚÈÓ
·Ú¿‰ÔÛ˘ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘,
Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ AψÛË ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛ·Ó ÙÔ Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈÎfi
(°ÂÒÚÁÈÔ˜ TÚ·Â˙Ô‡-
ÓÙÈÔ˜, £Âfi‰ˆÚÔ˜ °·- ΛÓËÌ·, ȉ›ˆ˜ ÛÙËÓ IÙ·Ï›·
˙‹˜, Mȯ·‹Ï AÔÛÙfi-
Ï˘, AÓ‰ÚfiÓÈÎÔ˜ K¿Ï-
ÏÈÛÙÔ˜), Ô ·ÎÔ‡Ú·ÛÙÔ˜ Û˘ÏϤÎÙ˘ ÂÏ-
ÏËÓÈÎÒÓ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ (Ë ÏÔ‡ÛÈ·
ÚÔÛˆÈ΋ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ·fi ÂÏÏËÓÈ-
ο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙÔÓ ˘Ú‹-
Ó· Ù˘ M·ÚÎÈ·Ó‹˜ BÈ‚ÏÈÔı‹Î˘ ÛÙË
BÂÓÂÙ›·) Î·È Ô ÂÌ¢ÛÙ‹˜ Ù˘ ȉ¤·˜ fiÙÈ
Ô EÏÏËÓÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ ¯¿ıËΠ̠ÙËÓ ¿Ïˆ-
ÛË Ù˘ ¶fiÏ˘, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ÔÈ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ›
Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ› ÊÔÚ›˜ ¤ÚÂ ӷ ÂÚÁ·-
ÛıÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ÌfiÚʈÛË Î·È ·ÂÏ¢ı¤-
ÚˆÛ‹ ÙÔ˘.
MÂÙ¿ ÙËÓ ÙÒÛË Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 27
Ã O Mανουλ Xρυ-
σολωρ
ς, προδρομι-
κ μορφ Bυζαντινο
λογου στην Iταλα.
H παρουσα του ταυ-
τζεται με την αφετη-
ρα των ελληνικν
σπουδν στη Δση.
Συνταξε τα «Eρωτ-
ματα», μια γραμματι-
κ της ελληνικς που
αποτλεσε βασικ εγ-
χειρδιο για εν
μιση
αινα. (φωτ.: «Iστο-
ρα του Eλληνικο
Eθνους», Eκδοτικ
Aθηνν)
-
Eθνους», τμος
ÓÔ‡ÔÏ˘, Ó¤Ô Î‡Ì· ÏÔÁ›ˆÓ ÚÔÛʇ-
ÁˆÓ Î·Ù¤Ê˘Á ÛÙËÓ IÙ·Ï›· ÁÈ· Ó· ‰È-
‰¿ÍÂÈ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È ÙËÓ
και Γενικς Παιδεας, Aθ-
ÂÏÏËÓÈ΋ ÛΤ„Ë. ¶ÔÏÏÔ› §·Ù›ÓÔÈ Â›¯·Ó
‹‰Ë ¿ÚÂÈ Ì·ı‹Ì·Ù· ÂÏÏËÓÈ΋˜ ηÈ
¿Ú¯ÈÛ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·ÓÙÈ˙ËÏ›· ÌÂ-
ٷ͇ EÏÏ‹ÓˆÓ Î·È §·Ù›ÓˆÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·-
Ù¿ÎÙËÛË ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ı¤ÛˆÓ.
νορα– Λιβνη,
™ÙË ºÏˆÚÂÓÙ›· Ì›· ÂÓıÔ˘ÛÈ҉˘ ·-
Ú¤· ÏÔÁ›ˆÓ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ÙËÓ «Aη‰Ë-
Ì›·», fiÔ˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·Ó ÓÂ˘Ì·-
ÙÈÎÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ ÁÈ· Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó ÌÂ
ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÚ·ÌÌ·Ù›·. ™ÙËÓ fiÏË
ÙˆÓ M‰›ÎˆÓ ÚÔÛÎÏ‹ıËΠÙÔ 1456 Ô
Iˆ¿ÓÓ˘ AÚÁ˘ÚfiÔ˘ÏÔ˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·Ï¿-
‚ÂÈ ÙËÓ ¤‰Ú· ÙˆÓ EÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÙÔ ·-
ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, fiÔ˘ ·Ú¤ÌÂÈÓ Ҙ ÙÔ
1471, ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Î·È
¶Ï¿ÙˆÓ· Î·È ‰›ÓÔÓÙ·˜ Ó¤· ÒıËÛË
ÛÙËÓ Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈ΋ ȉ¤·. TÔÓ AÚÁ˘Úfi-
Ô˘ÏÔ ‰È·‰¤¯ıËΠÛÙË ºÏˆÚÂÓÙ›·
(1471–1476) Ô AÓ‰ÚfiÓÈÎÔ˜ K¿ÏÏÈÛÙÔ˜,
Ô˘ ·¤ÎÙËÛ ¤ÓıÂÚÌÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ ηÈ
Û˘Ó¯ÈÛÙ¤˜ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘. ™ÙË
PÒÌË ¤Ó·˜ ·ÎÏÔ˜ IÙ·ÏÒÓ ÏÔÁ›ˆÓ ηÈ
Ù˘ÔÁڿʈÓ, Ì ÙË ÛÙÂÓ‹ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·
ÙÔ˘ °·˙‹ Î·È ÙË Û˘Ì·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘
ηډÈÓ·Ï›Ô˘ BËÛÛ·Ú›ˆÓ·, ›‰Ú˘Û·Ó
Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈÎfi Ù˘ÔÁÚ·Ê›Ô.
H ÂfiÌÂÓË ÌÂÁ¿ÏË ÌÔÚÊ‹ B˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ ÏÔÁ›Ô˘ Ì ‰Ú¿ÛË ÛÙËÓ IÙ·Ï›· ÌÂÙ¿
Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒÓ· ‹Ù·Ó Ô ¢ËÌ‹-
ÙÚÈÔ˜ X·ÏÎÔÎÔÓ‰‡Ï˘ (1423–1511),
Ô˘ ‰›‰·Í ÛÙ· ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Ù˘ ¶¿-
‰Ô‚·˜, Ù˘ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜ Î·È ÙÔ˘ MÈÏ¿-
ÓÔ˘. ™ÙËÓ ¶¿‰Ô‚· Ì¿ÏÈÛÙ· ˘ÂÓı‡ÌÈ˙Â
ÛÙÔ˘˜ ·ÎÚÔ·Ù¤˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÔÈ §·Ù›ÓÔÈ ·-
ڤϷ‚·Ó ÙËÓ ·ÓıÚˆÈÛÙÈ΋ ·È‰Â›·
·fi ÙÔ˘˜ EÏÏËÓ˜ Î·È Î·ÏÔ‡Û Û ‚Ô‹-
ıÂÈ· ÙˆÓ ‰˘ÛÙ˘¯ÈÛÌ¤ÓˆÓ Û˘Ì·ÙÚȈ-
ÙÒÓ ÙÔ˘ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜. AÛ¯Ô-
Ï‹ıËΠ̠ÙÔ ÂΉÔÙÈÎfi ¤ÚÁÔ, Î·È ÛÙË
ºÏˆÚÂÓÙ›·, Ì ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ¢Ë-
ÌËÙÚ›Ô˘ ¢·ÌÈÏ¿, Ù‡ˆÛ ÙÔ 1488 ÙÔ
ÚÒÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜
28 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
ÙÔ˘ MÈÏ¿ÓÔ˘, ·ÏÏ¿ ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈ-
ÁÚ·ÌÌ·Ù›·˜ ÛÙÔ ÚˆÙfiÙ˘Ô, «OÌ‹ÚÔ˘
Ù· Ûˆ˙fiÌÂÓ·». O ¢·ÌÈÏ¿˜ ‹Ù·Ó Â›Û˘
Ô ÂΉfiÙ˘ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁË̤-
ÓÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ Ù‡ˆÛÂ
EÏÏËÓ·˜ (MÈÏ¿ÓÔ,1476), ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›-
Ô˘ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋˜ «EÈÙÔÌ‹ ÙˆÓ ÔÎÙÒ
ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÌÂÚÒÓ» ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
§¿ÛηÚË (1434–1501), Ô ÔÔ›Ô˜ ‰›‰·ÍÂ
΢ڛˆ˜ ÛÙË MÂÛÛ‹ÓË Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜.
EÏÏËÓ˜ ÏfiÁÈÔÈ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Î·È Û ¯Ò-
Ú˜ ¤Ú· ·fi ÙȘ AÏÂȘ. EÏÏËÓÈο ‰›-
‰·Í ·fi ÙÔ 1476 ÛÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ
Ù˘ ™ÔÚ‚fiÓÓ˘ Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ EÚÌÒÓ˘-
ÌÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ °ÂÌÈÛÙÔ‡, Ô˘, ·Ú¿
ÙË ÌÂÙÚÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘, ›¯Â ÙËÓ Ù‡¯Ë Ó·
·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÊÔÚ›˜
ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÙȘ ·ÙÚ›-
‰Â˜ ÙÔ˘˜, ÙÔÓ OÏÏ·Ó‰fi EÚ·ÛÌÔ Î·È ÙÔ
°¿ÏÏÔ Guillaume Budé, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ.
O I·Ófi˜ §¿ÛηÚȘ (ÂÚ. 1445–1535)
‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·ÎfiÌË EÏÏËÓ·˜ ÏfiÁÈÔ˜, Ô˘
ÛÔ‡‰·Û ÛÙËÓ IÙ·Ï›·, ‰›‰·Í ÁÈ· Ï›ÁÔ
ÛÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜,
¤ÁÈÓ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÎÔ‡ KÔÏÂ-
Á›Ô˘ ÛÙË PÒÌË, ÂÓÒ ·¤ÎÙËÛ ÔÏϤ˜
Â·Ê¤˜ Ì ÙË Á·ÏÏÈ΋ ·˘Ï‹ Î·È ‰ÈÂÙ¤-
ÏÂÛ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜ Ù˘ °·ÏÏ›·˜ ÛÙË BÂ-
ÓÂÙ›· Î·È ÛÙË PÒÌË. ø˜ ‚È‚ÏÈÔıËο-
ÚÈÔ˜ ÛÙÔ ·Ó¿ÎÙÔÚÔ ÙÔ˘ §·˘Ú¤ÓÙÈÔ˘
M¤‰ÈÎÔ˘, Û˘Ó¤ÏÂÍ ÂÏÏËÓÈο ¯ÂÈÚfi-
ÁÚ·Ê·, Ô˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙÔÓ ˘Ú‹Ó·
Ù˘ §·˘ÚÂÓÙÈ·Ó‹˜ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Ù˘
ºÏˆÚÂÓÙ›·˜. TÔ ÂÈÙ¿ÊÈÔ Â›ÁÚ·ÌÌ·,
Ô˘ Û˘Ó¤Ù·ÍÂ Ô ›‰ÈÔ˜, ‰Â›¯ÓÂÈ ÙË ÓÔ-
ÛÙ·ÏÁ›· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘: §¿-
ÛηÚȘ ·ÏÏÔ‰·‹ Á·›Ë... ™ÙË °·ÏÏ›·
¤‰Ú·Û ·ÚÁfiÙÂÚ· (ÚÒÙÔ ÌÈÛfi 16Ô˘
·ÈÒÓ·) Ô ÏfiÁÈÔ˜ Î·È ·ÓÙÈÁڷʤ·˜ AÁÁÂ-
ÏÔ˜ BÂÚÁ›ÎÈÔ˜.
™ÙËÓ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·
AÍÈfiÏÔÁÔÈ ÏfiÁÈÔÈ ˘‹ÚÍ·Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ,
Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÒÙË
ÁÂÓÈ¿ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Î·È ‰È·-
2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0
ÛÎÔÚ›ÛÙËÎ·Ó Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ Ï·ÙÚ›· ÙˆÓ OÚıÔ‰fi͈Ó, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ
ÙfiÔ˘˜, ÂÎÙfi˜ Ù˘ IÙ·Ï›·˜. EÏÏËÓ˜ ¶·Ù¤Ú˜.
AÏÏ¿ ÙÔ Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÏfiÁÈÔÈ Û˘Ó¤ÏÂÍ·Ó, ·ÓÙ¤-
ÛÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÁÚ·„·Ó Î·È Âͤ‰ˆÛ·Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋
ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÁÚ·ÌÌ·Ù›·. ¢›‰·Í·Ó ÊÈÏÔÏÔÁ›· ηÈ
ηÏÏȤÚÁÂÈ· ÙÔ˘ Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈÎÔ‡ ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ˘‹ÚÍ·Ó Û˘Ó¯ÈÛÙ¤˜ Ù˘
Ó‡̷ÙÔ˜, ÂȉÈο ÛÙËÓ IÙ·Ï›·, ·Ú¿‰ÔÛ˘ Ù˘ AÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·˜ Î·È Ù˘
‹Ù·Ó Ë ›‰Ú˘ÛË ÙˆÓ Ù˘ÔÁÚ·- KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÛÙË ¢‡ÛË. ™ÙÔ
Ê›ˆÓ, Ô˘ ·ÚÈÔ ÛÙfi¯Ô ›¯·Ó ‰˘ÙÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ¤ÊÂÚ·Ó ÙË ÊÈÏÔÛÔ-
ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÎÂÈ̤- ÊÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘, Ô˘
ÓˆÓ. Y‹Ú¯·Ó Ù· Ù˘ÔÁÚ·Ê›· ÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙÔÓ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Î·È
Ù˘ PÒÌ˘, Ù˘ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜ Î·È ÛÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË Û˘ÌÊÈÏ›ˆ-
ÛË Ù˘ Ï·ÙˆÓÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ì ÙÔ
ÎfiÙÂÚÔ Î·È ÈÔ ÊËÌÈṲ̂ÓÔ ‰fiÁÌ· Ù˘ EÎÎÏËÛ›·˜. K·ÙfiÚıˆÛ·Ó,
‹Ù·Ó ÙÔ Ù˘ÔÁÚ·ÊÂ›Ô Ù˘ BÂÓÂ- Ù¤ÏÔ˜, ÛÙȘ ·Û·Ê›˜ ÚÔ¤˜ Ù˘ ÈÙ·ÏÈ-
Ù›·˜ ÙÔ˘ AÏ‰Ô˘ M·ÓÔ‡ÙÈÔ˘. ΋˜ ·Ó·Á¤ÓÓËÛ˘ Ó· ÚÔÛ‰ÒÛÔ˘Ó ÊÈ-
EΛ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ÏÔÛÔÊÈΤ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Ì ÙË Û˘Ì-
Ù˘ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ Î·È ÂΉÔÙÈ΋˜ ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·Ó·Á¤Ó-
ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈÓfiÙ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÓËÛË Ù˘ IÙ·Ï›·˜ Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ
EÏÏËÓ˜ ÂÁηÙÂÛÙË̤ÓÔ˘˜ ÛÙË ·Ó·‰fiÌËÛË ÙˆÓ Î˘ÚÈfiÙÂÚˆÓ ÛÙÔȯ›-
BÂÓÂÙ›·. K‡ÚÈÔ˜ ÂΉfiÙ˘ ‹Ù·Ó ˆÓ ÙÔ˘ Ï·ÙÈÓÈÎÔ‡ Ô˘Ì·ÓÈÛÌÔ‡ Î·È ÛÙË
Ô KÚËÙÈÎfi˜ M¿ÚÎÔ˜ MÔ˘ÛÔ‡- ‰È·Î›ÓËÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ E˘-
ÚÔ˜ (1470–1515), ÈηÓfi˜ ‰¿- ÚÒË. Û
ÛηÏÔ˜ ÛÔ˘‰·›ˆÓ Ô˘Ì·ÓÈ-
ÛÙÒÓ Ù˘ ¢‡Û˘ (Ô EÚ·ÛÌÔ˜ EÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο
·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ Ì·ı‹Ì·Ù¿ K.I. Γιαννακπουλος, «Eλληνες λγιοι
ÙÔ˘), ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ AÚÛ¤ÓÈÔ˜ AÔ- εις την Bενεταν», κδ. Γ. Φξη, Aθνα
ÛÙfiÏ˘ Î·È ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ¢Ô‡Î·˜, 1965.
Ô ÔÔ›Ô˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ‚Ú¤ıËÎÂ Î·È K. Γιαννακπουλος, «Bυζντιο και Δ
ÛÙËÓ IÛ·Ó›· ÁÈ· ÂΉÔÙÈÎÔ‡˜ ση», Bιβλιοπωλεον της Eστας, Aθνα
ÏfiÁÔ˘˜. AÓÂÍ¿ÚÙËÙË ·fi ÙÔ Ù˘- 1985.
ÔÁÚ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ AÏ‰Ô˘ ‹Ù·Ó Ë
«Iστορα του Eλληνικο
ÂΉÔÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÙÔ‡ Â›Û˘ I’, Eκδοτικ Aθηνν, Aθνα 1974.
KÚËÙÈÎÔ‡ Z·¯·Ú›· K·ÏÏȤÚÁË,
ÌÂ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË ÙÔ K. Σπ. Στικος, «Xρτα της Eλληνικς
ÏfiÁÈÔ NÈÎfiÏ·Ô BÏ·ÛÙfi. ™ÙÔ Ù˘- Tυπογραφας», Aθνα 1989.
ÔÁÚ·ÊÂ›Ô ÙˆÓ ‰‡Ô KÚËÙÈÎÒÓ ÂÚÁ¿˙Ô- B.N. Tατκης,« H βυζαντιν Φιλοσο-
ÓÙ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο EÏÏËÓ˜. H BÂÓÂ- φα», Eταιρεα Σπουδν Nεοελληνικο
Ù›· ·fi ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ Πολιτισμο
15Ô˘ ·ÈÒÓ· ̤¯ÚÈ ÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ να 1977.
16Ô˘ ·ÈÒÓ· ‹Ú ٷ ÚˆÙ›· ·fi ÙË Π. Tζερμις, «Tο λλο Bυζντιο», Eλλη-
ºÏˆÚÂÓÙ›· Î·È ¤ÁÈÓ ÙÔ ÚÒÙÔ Î¤ÓÙÚÔ νικ Eυρωεκδοτικ, Aθνα 1995.
ÛÙËÓ E˘ÚÒË ÁÈ· ÙȘ Ô˘Ì·ÓÈÛÙÈΤ˜
ÛÔ˘‰¤˜. EΛ ÂΉfiıËÎÂ Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜ N.G. Wilson,« Aπ το Bυζντιο στην
Aναγννηση», Nα Σ
·ÚÈıÌfi˜ ÔÚıfi‰ÔÍˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‚È-
Aθνα 1994.
‚Ï›ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ηıËÌÂÚÈÓ‹
H O Δημτριος Xαλκοκονδλης (1423-
1511), επιφανς μορφ μεταξ των Bυζαντι-
νν λογων στην Iταλα, δδαξε σε γνωστ
της εποχς πανεπιστμια, εν συγχρνως
επιδθηκε μαζ με τον Δημτριο Δαμιλ
στην εκτπωση σημαντικν ργων της ελλη-
νικς γραμματεας στο πρωττυπο.
«Aυτς ο τελευτα
ος Eλληνας!»
H H Aναγννηση της
Eλλδος, θμα σε λαϊκ
πνακα (ακουαρλα). H
κουρου Kαθηγητ Bυζαντινς Φιλολογ
ας ÁÔ˘, Ô˘ ÙÔÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ó «O EÏÏÂÓ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔÓ».
Kωνσταντινοπολη στο β-
ου Aθηνν
θος με την Aγα Σοφα και
μπροστ ο Mωμεθ εμβρ-
ντητος παρακολουθε. Tα
δο αυτ στοιχεα και ο τε-
λευταος αυτοκρτορας
υπρξαν για αι!νες καη-
μς και ραμα των σκλα-
βωμνων ορθοδξων. Ως
θματα επανρχονται τα-
κτικ σε λαϊκς λιθογρα-
φες, σε τοιχογραφες αρ-
χοντικ!ν σε Θεσσαλα και
Mακεδονα, σε αναμνηστι-
κ αντικεμενα κ.. (φωτ.:
Mουσεο Mπενκη).
Tου º flΔ∏ ¢ ∏ª∏Δƒ∞∫Ÿ¶√À§√À
Eπ
Πανεπιστημ
M·˙› Ì ÙËÓ ›ÛÙË Î·È ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜, Ì’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜
ª√ƒº◊ Δ√À Kø¡™Δ∞¡Δÿ¡√À ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ·
H Ì ÙÔ ÎÔÛÌÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ ·ÏÒÛˆ˜ Ù˘ ¶fiÏ˘,
Î·È ¤ÙÛÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÚÓ¿ÂÈ ÛÙȘ ÔÈΛϘ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘
Ù¤¯Ó˘, Û ÂÚÈÁڷʤ˜, ÔÈ‹Ì·Ù· Î·È ·ÊËÁ‹ÛÂȘ. Y¿Ú¯Ô˘Ó
ˆÛÙfiÛÔ Î·È Î›ÌÂÓ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÒ˜ ÛÙÔÓ ÙÂ-
ÏÂ˘Ù·›Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ÂÓÒ Ë ¿ÏˆÛË ÂÚÓ¿ÂÈ Û ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›-
‰Ô. E‰Ò ı· ÂÚÈÔÚÈÛÙԇ̠ӷ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÔÚÈṲ̂ӷ ÌfiÓÔ
·fi Ù· ΛÌÂÓ· ·˘Ù¿, ‰ÈfiÙÈ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÂÎÙÂٷ̤ÓÔ
ÒÛÙ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÔÙÂϤÛÂÈ ı¤Ì· ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
™ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ, ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ, ıÚ‡ÏÔ˘˜, ÚÔÚÚ‹ÛÂȘ, ÛÙÔ˘˜
ıÚ‹ÓÔ˘˜ Î·È ÛÙ· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡
˘¿Ú¯ÂÈ Ï‹ıÔ˜ ·Ó·ÊÔÚÒÓ ÛÙËÓ AψÛË ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ÌÔÚ-
Ê‹ ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ÙÔ˘ Ì·Ú̷ڈ̤ÓÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿. OÈ
«£Ú‹ÓÔÈ» Â›Ó·È ÏfiÁÈ· ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÔÈ‹Ì·Ù·, fiÔ˘ ·Ô-
Ù˘ÒÓÂÙ·È Ô fiÓÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÙÒÛË Ù˘ B·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜ ·ÏÏ¿
Î·È Ë ÂÏ›‰· fiÙÈ fiÏ· ı· Á›ÓÔ˘Ó Í·Ó¿ Û·Ó ÚÒÙ·. O ËÚˆÈÎfi˜
‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÙÔ˘ ÛÙÈÁ̤˜ ΢ڛˆ˜
ÛÙÔ £Ú‹ÓÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ «AӷοÏËÌ· Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-
Ï˘». Afi ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ Ë ÈÔ ÁÓˆÛÙ‹ Â›Ó·È ÁÈ· ÙÔÓ M·Ú-
̷ڈ̤ÓÔ ‚·ÛÈÏÈ¿, Ô˘ Ï›ÁÔ ÚÈÓ ÛÎÔÙˆı› ÙÔÓ ¿Ú·Í ¿Á-
ÁÂÏÔ˜ K˘Ú›Ô˘ Î·È ÙÔÓ ·fiıÂÛ Û ÌÈ· ÛËÏÈ¿, fiÔ˘ ı· ·-
Ú·Ì›ÓÂÈ Ì·Ú̷ڈ̤ÓÔ˜ ÒÛÔ˘ Ó· ÙÔÓ ÛËÎÒÛÂÈ Ô ¿ÁÁÂÏÔ˜
ÁÈ· Ó· Í·Ó·¿ÚÂÈ ›Ûˆ ÙËÓ ¶fiÏË. ™Â ÔÏÏ¿ ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·-
ÁÔ‡‰È· ÁÈ· ÙËÓ ¿ÏˆÛË ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ô ËÚˆÈÎfi˜ ÙÔ˘ ı¿Ó·ÙÔ˜
ηıÒ˜ Î·È Ô Ì˘ÛÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ Ù¿ÊÔ˜ οÔ˘ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
H K A £ H M E P I N H
ÓÔ‡ÔÏË. Afi ·˘Ù¿ Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ΢ڛˆ˜ Ù· ÔÓÙȷο, ˘fi
ÙË ÌÔÚÊ‹ ıÚ‹ÓˆÓ, ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfi-
ıÚ‹ÓÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ıÚ‡ÏÔ˘˜ Î·È ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÛÙ·-
ÛË ÙÔ˘ °¤ÓÔ˘˜, ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó ÙȘ ÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘˜ ÔÈ Ú·ÁÈ¿‰Â˜
ÛÙ· ‰‡ÛÎÔÏ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ÔıˆÌ·ÓÈ΋˜ ηÙÔ¯‹˜. E›Ó·È ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ Ë ÓÔÌÈ΋ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ KÔÏÔÎÔÙÚÒÓË
Û ۯÂÙÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË Ì ÙÔÓ Î·ÈÙ¿Ó X¿ÌÈÏÙÔÓ: «O ‚·ÛÈ-
χ˜ Ì·˜ (=Ô ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜) ÂÛÎÔÙÒıË, η̛· Û˘Óı‹ÎË ‰ÂÓ
¤Î·Ó». K·È Ú¿ÁÌ·ÙÈ ¤ÙÛÈ Â›Ó·È, Ë ¶fiÏË ‰ÂÓ ·Ú·‰fiıËÎÂ,
ÁÈ’ ·˘Ùfi ϤÂÈ Ô KÔÏÔÎÔÙÚÒÓ˘: «EÌ›˜ ηÈÙ¿Ó X¿ÌÈÏÙÔÓ Ô-
Ù¤ ‰ÂÓ Âο̷ÌÂ Û˘Ì‚È‚·ÛÌfi Ì ÙÔ˘˜ TÔ‡ÚÎÔ˘˜....
¶ÔÈ‹Ì·Ù· Î·È ÙÚ·Áˆ‰›Â˜
TÔ ÚÒÙÔ ‰Ú·Ì·ÙÔ˘ÚÁÈÎfi ΛÌÂÓÔ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ
¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ Â›Ó·È Ë ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ Iˆ¿ÓÓÔ˘ Z·ÌÂÏ›Ô˘ «KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜» Ô˘ ÁÚ¿ÊÙËΠÙÔ 1818 Î·È ÁÓÒÚÈÛÂ
οÔÈ· ÛÎËÓÈ΋ ÂÈÙ˘¯›·. T· ÌÂÁ¿Ï· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙfiÚˆÓ Î·È Ù· ÛÔ˘‰·›· ÈÛÙÔÚÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ A˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÏËÛÌÔÓËı›. O ÌÂÁ·ÏÔ˚‰Â·ÙÈÛÌfi˜ ηÈ
Ë ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ·ÔηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ ÛÙË ÓÂÔÂÏÏË-
ÓÈ΋ Û˘Ó›‰ËÛË, ·fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· Î·È ÌÂÙ¿,
¤‰ˆÛ ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ Ó· ÁÚ·ÊÙÔ‡Ó ÔÈ‹Ì·Ù· Î·È ÙÚ·Áˆ‰›Â˜
Ì ı¤Ì· ÙËÓ ¿ÏˆÛË Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ ΢ڛˆ˜, fiÔ˘
‚¤‚·È· ÚÔÂÍ¿Ú¯ÂÈ Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘. ™Ù· ¤ÚÁ·
ÙÔ˘ TÂÚÙÛ¤ÙË «KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜» Î·È «TÔ fiÓÂÈÚÔÓ
ÙÔ˘ B·ÛÈϤˆ˜» ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜,
Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ô OıˆÓ·˜ ‚ϤÂÈ ÛÙÔÓ ‡ÓÔ ÙÔ˘ ÙÔÓ
¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ. TÔ 1894 ·›¯ÙËΠÛÙËÓ Aı‹Ó· Ë «¶fiψ˜ Aψ-
B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 29
 H Πανοραμικ ποψη της Kωνσταντινοπολης
απ τη θλασσα. Mε τους αριθμος επισημα-
νονται οι πλες και τα κυριτερα μνημεα, βυ-
ζαντιν και οθωμανικ. Eναι η βση στο απο-
κλειστικ τμμα χαρτογραφικς ιστρησης της
Kωνσταντινοπολης που δημοσιεει στη Xρτα
του ο Pγας Φεραος το 1796.
H O Kωνσταντνος Παλαιολγος με τον Xρο-
ντα. Mικρογραφα απ εικονογραφημνο κ!-
δικα της Mαρκιανς Bιβλιοθκης της Bενε-
τας. Eικονογραφθηκε απ τον Kρητικ ζω-
γρφο Γε!ργιο Kλτζα στα χρνια 1590-92.
Aμσως μετ την Aλωση, που συμπαγς χρι-
στιανικς πληθυσμς, κυκλοφοροσαν παραλ-
λαγμνες διφορες παραδσεις χοντας κε-
ντρικ πρσωπο τον τελευταο αυτοκρτορα
(φωτ.: Aθ. Παλιορα «O ζωγρφος Γε!ργιος
Kλτζας (1540-1608) και αι μικρογραφαι
του κ!δικος αυτο», εκδ. «Γρηγρη», 1977).
30 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 8 M A ´ O Y
ÛȘ» ÙÔ˘ MˆÚ·˚Ù›‰Ë, ÂÓÒ ÙÔ 1891 Ô ¶·-
·‰È·Ì¿ÓÙ˘ ÛÙÔ Ô›ËÌ¿ ÙÔ˘ «H ÎÔÈÌ¿-
ÌÂÓË ‚·ÛÈÏÔԇϷ» ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ ÛÙÔ
ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ ÚÈÁΛÈÛÛ·˜ AÏÂÍ¿Ó‰Ú·˜,
·ÊÈÂÚÒÓÂÈ ÙȘ ÈÔ ÔÏϤ˜ ÛÙÚÔʤ˜ ÛÙÔÓ
M·Ú̷ڈ̤ÓÔ ‚·ÛÈÏÈ¿. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ÙÔ
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ıÂÌ·ÙÔÁÚ·Ê›· ÛÙË
NÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ
ۯ‰fiÓ ·ÓÂÚ‡ÓËÙÔ.
TÔ ÂÎÙÂٷ̤ÓÔ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi Ô›ËÌ·
ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ XÚ.
Z·ÏÔÎÒÛÙ· «TÔ
Û·ı› Î·È Ë ÎÔÚÒÓ·»
ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂ ·Ú-
¢È·‰Ô¯ÈΤ˜ Î·È ÔÈΛ-
ÎÂÙ‹ ÂÈÙ˘¯›· ÙȘ Ϙ Â›Ó·È ÔÈ ·Ó·ÊÔÚ¤˜
ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÛÙÈÁ̤˜
Î·È ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ Ù˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ ÏÔÁÔ-
KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ¶·-
Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘, Ì ۷- Ù¯ӛ·˜ ÛÙÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô
ʤ˜ Ï·˚ÎfiÙÚÔÔ
·ÓÙȉ˘ÙÈÎfi ̤ÓÔ˜.
B˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
™ÙÔ ›‰ÈÔ Îϛ̷ ›ӷÈ
ÁÚ·Ì̤ÓÔ Î·È ÙÔ
Ô›ËÌ· ÙÔ˘ A¯ÈÏϤˆ˜ ¶·Ú¿Û¯Ô˘ «AÈ ‰˘Ô
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·È». O °ÂÒÚÁÈÔ˜ BÈ˙˘ËÓfi˜ ÛÙËÓ
ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁ‹ «AÙı›‰Â˜ A‡Ú·È»
¤¯ÂÈ ¤Ó· ÔχÛÙÈ¯Ô Ô›ËÌ· Ì ٛÙÏÔ «O
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜» Ô˘ ·˯› ÙÔÓ
ıÚ‡ÏÔ ÁÈ· ÙÔÓ Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ οو
·fi ÙÔÓ ¶‡ÚÁÔ Ù˘ XÚ˘Û‹˜ ¶‡Ï˘. TÔÓ
Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ô˘ ÎÔÈÌ¿Ù·È Î¿Ùˆ
·fi Ù· ˘fiÁÂÈ· Ù˘ AÁ›·˜ ™ÔÊ›·˜ ÌÓË-
ÌÔÓ‡ÂÈ Ô MˆÚ·˚Ù›‰Ë˜ Û ·Û¯·ÏÈÓ¿ ¿Ú-
ıÚ· ÙÔ˘ 1888 Î·È ÈÔ ÂÎÙÂٷ̤ӷ ÛÙÔ
‰È‹ÁËÌ· «XÚÈÛÙfi˜ BÔÛÎÚ¤˜» ÙÔ˘ 1901.
T›ÙÏÔ˘˜ fiˆ˜ «O Ì·Ú̷ڈ̤ÓÔ˜ ‚·ÛÈ-
ÏÈ¿˜» Î·È «H ÌÂÁ¿ÏË È‰¤·» ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙ·
ÁÚ·ÊÙ¿ ÙÔ˘ XÚ‹ÛÙÔ˘ XÚËÛÙÔ‚·Û›ÏË.
H ‰Â‡ÙÂÚË ·ıËÓ·˚΋ Û¯ÔÏ‹, Ì ÚÔÂ-
Í¿Ú¯ÔÓÙ˜ ÙÔÓ KˆÛÙ‹ ¶·Ï·Ì¿ Î·È ÙÔÓ
°ÂÒÚÁÈÔ ¢ÚÔÛ›ÓË, ı˘Ì¿Ù·È Û˘¯Ó¿ ÙËÓ
ËÚˆÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘. °È·
·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·ÊÂÚı›
ÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ KˆÛÙ‹ ¶·Ï·Ì¿ «TÔ N·-
ÓÔ‡ÚÈÛÌ·», ÙÔ˘ ¢ÚÔÛ›ÓË «¶¤ÓÙ AÈÒÓ˜»
Î·È «O ‰ÈΤʷÏÔ˜», Î·È ÙÔ˘ Iˆ¿ÓÓË ¶ÔϤ-
ÌË «H ‚Ô˘‚‹ ηÌ¿Ó·» Î·È «TÔ ¯Ú˘Ûfi ‰È-
ÛÎÔfiÙËÚÔ». H ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˘ Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÙÈο ηٿ
ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÂÈÙ˘¯ÈÒÓ ÙÔ˘
1912-1920, ·ÎfiÌË Î·È Û ÏÈıÔÁڷʛ˜
ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ıÚËÓËÙÈο ÌÂ-
Ù¿ ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ 1922.
O KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ K·‚¿Ê˘, Ô˘ ›ӷÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·fi fi,ÙÈ ÙÔÓ
Ê·ÓÙ·˙fiÌ·ÛÙÂ, ‰È·‚¿˙ÂÈ Î·È ·˘Ùfi˜ ÔÏ-
Ï¿ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ΛÌÂÓ· Î·È ÌÂϤÙ˜, ‰‡Ô
Û ÔÈ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, ÙÔ «£ÂfiÊÈÏÔ˜ ¶·Ï·ÈÔ-
ÏfiÁÔ˜» (1923) Î·È «¶¿ÚıÂÓ» (1921) ·Ô-
Ù˘ÒÓÔ˘Ó Û˘ÁÎÈÓËÙÈο ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘
2 0 0 0
KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ÙÔ ¿ÚÛÈÌÔ Ù˘ ¶fi-
Ï˘. O ™ÙÚ·Ù‹˜ M˘ÚÈ‚‹Ï˘ ÛÙ· ‰ÈËÁ‹-
Ì·Ù¿ ÙÔ˘ «¶fiÏÂÌÔ˜», «TÔ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È Ù˘
ʈÙÈ¿˜», ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Ì˘ıÈÛÙfiÚËÌ¿ ÙÔ˘
«H Zˆ‹ ÂÓ Ù¿Êˆ» ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂÁ·ÏÔ˚‰Â-
·Ù›ÛÙÈΘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡, ÌÂ
·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ M·Ú̷ڈ̤ÓÔ ‚·ÛÈÏÈ¿.
IÛˆ˜ ÙÔ ÈÔ Û˘ÁÎÈÓËÙÈÎfi ‰È‹ÁËÌ· ÌÂ
Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘
Â›Ó·È ÙÔ «XÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· ÙÔ˘ 1448 Ì.X.»
ÙÔ˘ M. K·Ú·Á¿-
ÙÛË. Oˆ˜ Î·È Ë
ÈÔ ÂÈÙ˘¯Ë̤-
ÓË ÙÚ·Áˆ‰›· ›-
Ó·È «O KˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfi-
ÁÔ˜» ÙÔ˘ N›ÎÔ˘
K·˙·ÓÙ˙¿ÎË,
Ô˘ ÌÂÏÔÔÈ‹-
ıËÎÂ ·fi ÙÔÓ
K·ÏÔÌÔ›ÚË.
AÚÎÂÙ¤˜ ÙÚ·Áˆ-
‰›Â˜ Ì ٛÙÏÔ
KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜, fi¯È ÙfiÛÔ
ÁÓˆÛÙÒÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ, ¤¯Ô˘Ó ηٿ ηÈ-
ÚÔ‡˜ ·Ú·ÛÙ·ı› ı·ÙÚÈο. MÈ· ¿ÏÏË
ÂÓfiÙËÙ· Â›Ó·È ÔÈ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·ÙÚȈÙÈΤ˜
Î·È Û¯ÔÏÈΤ˜ ÔÈËÙÈΤ˜ ·ÓıÔÏÔÁ›Â˜,
fiÔ˘ Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ù¤ÙÔÈ· ı¤Ì·Ù·.
ø˜ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·-
ÊÂÚı› Ë Û˘ÏÏÔÁ‹ «N¤· Û¯ÔÏÈ΋ MÔ‡Û·»
ÙÔ˘ K˘Ú›Ô˘ Iˆ¿ÓÓÔ˘ ¶ÂÚ‰›Ô˘, §Â˘Îˆ-
Û›· 1931, ÛÙȘ ÚÒÙ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ Ù˘ ÔÔ›-
·˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÔÈ‹Ì·Ù· Ì ٛÙÏÔ˘˜
fiˆ˜, «O ‰ÈΤʷÏÔ˜ ·ÂÙfi˜», «H ·ÔÊÚ¿˜
TÚ›ÙË», «H ÎÔÌ̤ÓË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ¿», «™ÙÔÓ
KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔÓ», «™Ò·ÛÂ
Î˘Ú¿ ¢¤ÛÔÈÓ·». M¤Û· ÛÙËÓ K·ÙÔ¯‹, Ô
ΈÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘ÔÏ›Ù˘ N›ÎÔ˜ EÁÁÔÓfi-
Ô˘ÏÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ
¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ ÛÙÔ Ô›ËÌ· «MÔÏÈ‚¿Ú»,
fiÔ˘ Ë ÔÈËÙÈ΋ ʈӋ ÚˆÙ¿ ÙÔÓ ÓÔÙÈÔ-
·ÌÂÚÈηÓfi ‹Úˆ·: «M‹ˆ˜ Ó¿Û·È, ¿Ú·-
Á˜, ÌÈ· ·fi ÙȘ ̇ÚȘ ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ‹-
ÚÂ, ÎÈ ¿ÊËÛÂ, ‰È·‰Ô¯Èο, Ô KˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜;»
MÂÙ·ÔÏÂÌÈο
T· ÙÂÙÚ·ÎfiÛÈ· ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ AψÛË
ÁÈÔÚÙ¿ÛÙËÎ·Ó Â›ÛËÌ· Î·È ·ÓËÁ˘ÚÈο
ÙÔ 1953, Î·È ÔÏÏÔ› Í·Ó·ı˘Ì‹ıËÎ·Ó ÙÔÓ
ËÚˆÈÎfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, fiˆ˜ Ô £. ºÚ·-
ÁÎfiÔ˘ÏÔ˜ ÛÙÔ Ô›ËÌ¿ ÙÔ˘ «ø˜ ÙËÓ Aψ-
ÛË». O ºÒÙ˘ KfiÓÙÔÁÏÔ˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ÙÔ
«£ÚËÓËÙÈÎfi Û˘Ó·Í¿ÚÈ ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘», ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ô˘ «Ë ÎÔÚfi-
Ó· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÙÔ ·ÁοıÈÓÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ ÙÔ˘
XÚÈÛÙÔ‡» Î·È ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙËÓ fiÌÔÚÊË ÂÈ-
ÎfiÓ· ÙÔ˘ ˆ˜ ·Á›Ô˘.
 EÍ¿ÏÏÔ˘, ÌÈ· ΈÌÈ΋ ÛÎËÓ‹ ·fi ·-
Ú¿ÛÙ·ÛË Î¿ÔÈ·˜ AψÛ˘ Ù˘ KˆÓÛÙ·-
ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ÛÙË «§ˆÍ¿-
ÓÙÚ·» Ù˘ M·Ú›·˜ IÔÚ‰·Ó›‰Ô˘, fiÔ˘ Ô
αν», Aθνα, Γ. Φξης, 1965.
Mˆ¿ÌÂı ÌÔÓÔÌ·¯Â› Ì ÙÔÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ
Î·È ÔÈ ı·٤˜ ÂÈÙ›ıÂÓÙ·È Î·Ù¿ ÙÔ˘ Mˆ-
¿ÌÂı ÔÚÌÒÓÙ·˜ ¿Óˆ ÛÙË ÛÎËÓ‹!
ον της Eστ
ας, 1985.
TÔ 1972 ÛÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ «A›ÓÔ˜ ηÈ
ıÚ‹ÓÔ˜» Ô °. Aı¿Ó·˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ù·
α», Aθ-
ÔÈ‹Ì·Ù·, «O M·Ú̷ڈ̤ÓÔ˜», «KfiÎÎÈÓË
ÌËÏÈ¿» Î·È «O KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜». AÏÏ¿ ÙÔ
ÈÔ ı·˘Ì·ÛÙfi ·fi Ù· ÔÈ‹Ì·Ù· Ô˘
¤¯Ô˘Ó ÁÚ·ÊÙ› ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÙË Û˘Ï-
ÏÔÁ‹ «T· ÂÙÂÚÔı·Ï‹» (1974), ÙÔ˘ O‰˘Û-
αι προ της Aλ-
Û¤· EχÙË Î·È ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ «£¿Ó·ÙÔ˜ ηÈ
αι του Mωμεθ και του Πα-
AÓ¿ÛÙ·ÛȘ ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfi-
ÁÔ˘». AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ı¤ÛÔ˘Ì ϛÁÔ˘˜ ÛÙ›-
¯Ô˘˜ ·fi ÙÔ Ô›ËÌ·: «EÙÛÈ Î·ıÒ˜ ÂÛÙ¤-
ÎÔÓÙ·Ó ÔÚıfi˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ¶‡ÏË ÎÈ
¿·ÚÙÔ˜ ÌÂÛ’ ÛÙË Ï‡Ë ÙÔ˘ M·ÎÚÈ¿ ÙÔ˘
ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ë „˘¯‹ ÙÔ˘ Á‡Ú¢ ӷ ÏÔ-
Á·ÚÈ¿ÛÂÈ ÛÙÔ Ê¿Ú‰Ô˜ ¶·Ú·‰Â›ÛÔ˘ ηÈ
ÛÎÏËÚfi˜ ÈÔ ÎÈ ·’ ÙËÓ ¤ÙÚ· Ô˘ ‰ÂÓ
α του Eλληνικο Eθνους», τομ. Θ´-
ÙÔÓ Â›¯·Ó ÎÔÈÙ¿ÍÂÈ ÙÚ˘ÊÂÚ¿ ÔÙ¤ [...]
¶¿ÓÙÔÙ Ì ÌÈ· ϤÍË ÌÂÛ’ ÛÙ· ‰fiÓÙÈ·
α του Bυζα-
ÙÔ˘ ¿Û·ÛÙË ÎÂÈÙ¿ÌÂÓÔ˜ A˘Ùfi˜ Ô ÙÂÏ¢-
Ù·›Ô˜ EÏÏËÓ·˜!».
™Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ¤¯Ô˘Ó Â›Û˘
νος ο Παλαιο-
α και λωσις της
Aλσεως
των τεσσρων ιστοριο-
ου», Aθνα
τας, 1994.
‰ËÌÔÛÈ¢ı› ·ÚÎÂÙ¿ Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹Ì·Ù·,
Ì˘ıÈÛÙÔÚËÌ·ÙÈΤ˜ ‚ÈÔÁڷʛ˜, ı·ÙÚÈο
¤ÚÁ·, ·ÏÏ¿ Î·È ‚È‚Ï›· ÁÈ· ·È‰È¿, Ì ٛÙ-
ÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ
‹ ÙËÓ AψÛË. Afi ·˘Ù¿ ͯˆÚ›˙Ô˘Ó
ÙÚ›· ¤ÚÁ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù›ÙÏÔ «KˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˜ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˜», ÙˆÓ XÚ. Z·ÏÔÎÒÛÙ·,
KÒÛÙ· K˘ÚÈ·˙‹ Î·È AÏÎË TÚÔ·È¿ÙË,
ÂÓÒ ·fi Ù· Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹Ì·Ù· ͯˆÚ›˙Ô˘Ó
ÙÔ «E¿Ïˆ Ë ¶fiÏȘ» Ù˘ T·ÙÈ¿Ó·˜ ™Ù·‡ÚÔ˘
Î·È ÙÔ «¶‹Ú·Ó ÙËÓ ¶fiÏË, ‹Ú·Ó ÙËÓ...»,
Ù˘ M·Ú›·˜ §·Ì·‰·Ú›‰Ô˘ - ¶fiıÔ˘.
OÛ· ÌÓËÌÔÓ‡ıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ,
·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÏÒ˜ ÌÈÎÚfi ‰Â›ÁÌ· ÂÓfi˜
·fi Ù· ˆÚ·ÈfiÙÂÚ·, fiÛÔ Î·È ·ÁÓÔË̤ӷ,
ÎÂÊ¿Ï·È· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÎÚÈÙÈ΋˜ Ù˘
ÓÂfiÙÂÚ˘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ Ì·˜.
TÔ ·ÊȤڈ̷ ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏ› ÚfiÙ·ÛË ÙÔ˘
ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ B˘˙¿ÓÙÈÔ Î·È ¢‡-
ÛË ÙÔ˘ K¤ÓÙÚÔ˘ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ EÚ¢ÓÒÓ ÙÔ˘
EıÓÈÎÔ‡ I‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ EÚ¢ÓÒÓ. TÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·
¢¯·ÚÈÛÙ› fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ Ô˘ Û˘-
ÓÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘
·ÊÈÂÚÒÌ·ÙÔ˜.
Õ Eπσημο δπλωμα
του Συλλγου «Kων-
σταντνος ο Παλαιο-
λγος» φιλοτεχνημνο
απ το λαϊκ ζωγρ-
φο Σωτ. Xρηστδη.
Aριστερ η Aκρπο-
λη, δεξι η Aγι Σο-
φι – τζαμ, στο κ-
ντρο ο δικφαλος αε-
τς των Bυζαντιν!ν
κτω απ χρυσ δξα
ανατλλοντος ηλου,
εν! ο τελευταος αυτο-
κρτορας ως μνμη
σε ανδριντα, δεχνει
συμβολικ. H λη
σνθεση εναι ενδει-
κτικ των ελληνικ!ν
οραμτων, μχρι τη
δετερη δεκαετα του
20ο αι. (φωτ.: Σωτ-
ριος Xρηστδης,
1858-1940, εκδ.
E.Λ.I.A.).
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
°ÂÓÈ΋ BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
Γιαννακπουλος, K. I., «Eλληνες λγιοι εις
την Bενετ
Γιαννακπουλος, K., «Bυζντιο και Δση»,
Aθνα, Bιβλιοπωλε
Zακυθηνς, Δ.A., «H Aλωσις της Kωνστα-
ντινουπλεως και η Tουρκοκρατ
να 1954.
Zακυθηνς, Δ.A. «Tο Bυζντιον απ του
1071 μχρι του 1453», Aθνα 1972.
Zρας, Γ.Θ. «Aι τελευτα
σεως δημηγορ
λαιολγου», Akten des XI.
Internationalen Byzantinistenkongresses
M‡nchen 1958, Mναχο 1960, 679-682.
«L’ Hellenisme Contemporain. 1453-
1953. H πεντακοσιοστ επτειος απ της
Aλσεως της Kωνσταντινουπλεως. Aνα-
μνηστικς τμος», Aθνα 29 Mα&ου 1953.
«Iστορ
I´, Aθνα, Eκδοτικ Aθηνν, 1974 και
1979. Ostrogorsky, G., «Iστορ
ντινο Kρτους», τομ. 3 Aθνα, Iστορικς
εκδσεις Στφ. Δ. Bασιλπουλος, 1981.
Pertusi, A. (επιμ.) «La caduta di
Costantinopoli, τομ. 1 (Le testimonianze
dei contemporanei)», τμ. 2 «(L’ eco nel
mondo)», τομ. 3 «(Testi inediti e poco
noti sulla caduta di Costantinopoli)»,
Mιλνο - Mπολνια 1976-1983.
Pertusi, A., «Fine di Bisanzio e fine del
mondo. Significate e ruolo storico delle
profezie sulla caduta di Costantinopoli
in Oriente e in Occidente», επιμ. R.
Morini, Pμη 1988.
Runciman, St., «H Aλωση της Kωνσταντι-
νουπλεως, 1453», Aθνα 1980.
Σλουμβερζ, Γ., «Kωνσταντ
λγος και η πολιορκ
Kωνσταντινουπλεως υπ των Tορκων»,
Mετφρ. Σπ. Γ. Λμπρος, Aθνα 1914.
Tζερμις, Π., «Tο λλο Bυζντιο», Aθνα,
Eλληνικ Eυρωεκδοτικ, 1995.
Tωμαδκης, N.B., «Δοκα - Kριτοβολου -
Σφραντζ - Xαλκοκονδλη, Περ
της Kωνσταντινουπλεως. Συναγωγ κει-
μνων μετ προλγου και βιογραφικν
μελετημτων περ
γρφων και του Iωσφ Bρυενν
1969.
Xρυσς, E. (επιμ.) «H Aλωση της Πλης»,
Aθνα, Eκδσεις Aκρ
Wilson, N. G. «Aπ το Bυζντιο στην Aνα-
γννηση», Aθνα, Nα Σνορα - Λιβνη,
1994.
2 8 M A ´ O Y 2 0 0 0 31