Âπτα

HMEPEΣ
KYPIAKH 12 MAΪOY 2002

BYZANTINøN
°EY™EI™
 H KA£HMEPINH
E¶TA HMEPE™
KYPIAKH 12 MA´OY 2002

2-32 A º I E P ø M A
BYZANTINΩN
ΓEYΣEIΣ
Tι τρωγαν οι Bυζαντινο
Tου Johannes Koder

Tιμς αγαθν και

εππεδα διαβωσης
Tου Jean Claude Cheynet

Λαϊκς ταβρνες,
χριστιανικο ξεννες
Tου Ewald Kislinger

Περ τσουκαλιν
και πινακων
Tης ¢‹ÌËÙÚ·˜ ¶··ÓÈÎfiÏ·
-M·ÎÈÚÙ˙‹

Aπορα ελαου... γ"ρος

και λπη
Tου HÏ›· AÓ·ÁÓˆÛÙ¿ÎË

Oπωροφυλ"κιον και
ορνεοσκοπεον
Tου Henry Maguire

Bυζαντιν"... ραπαν"κια
για την $ρεξη
Tων HÏ›· AÓ·ÁÓˆÛÙ¿ÎË
T›ÙÔ˘ ¶··Ì·ÛÙÔÚ¿ÎË

Tροφικς δηλητηρι"σεις
Tου HÏ›· AÓ·ÁÓˆÛÙ¿ÎË

Eνα βυζαντιν$ δεπνο

Tης E‡Ë˜ BÔ˘ÙÛÈÓ¿

O %πνος και ο ξ%πνος

της Kυρ"τζας
Tης EψÓfiÚ·˜ ™ÎÔ˘Ù¤ÚË
-¢È‰·ÛοÏÔ˘

EÍÒÊ˘ÏÏÔ
§ÂÙÔ̤ÚÂÈ· M˘ÛÙÈÎÔ‡ ¢Â›ÓÔ˘ ·fi
ÙÔȯÔÁÚ·Ê›· (1483) ÛÙË MÔÓ‹ MÂÁ¿-
ÏÔ˘ MÂÙÂÒÚÔ˘ (ʈÙ.: «K·ıËÌÂÚÈÓ‹
˙ˆ‹ ÛÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ, EΉfiÛÂȘ K·fiÓ,
Aı‹Ó· 2002.

Yπε
θυνη «Eπτ Hμερν»
E§EY£EPIA TPA´OY

2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
 Tι τρωγαν
οι Bυζαντινο
¶OIE™ HTAN ÔÈ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈ- ¶ÂÚ› ·˘ÙÒÓ Î·È ÁÂÓÈο ÂÚ› ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ì·ÁÂÈÚÂ˘Ì¿ÙˆÓ,
ÓÒÓ; ΔÈ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó Ù· ηıËÌÂÚÈÓ¿ ÙÔ˘˜ Á‡̷ٷ; ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ, Û˘ÌÔÛ›ˆÓ Î·È ÙÚ·Â˙ˆÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È Â-
¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ù· Ì·ÁÂÈÚÈο Î·È ÂÈÙÚ·¤˙È· Û·Ë; ¶Ô‡ Ú› Û΢ÒÓ Î·È ‚ڈ̿وÓ, Û˘˙‹ÙËÛ·Ó EÏÏËÓ˜ Î·È Í¤ÓÔÈ
Û‡¯Ó·˙·Ó ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÁÈ· ηٷӿψÛË Ô›ÓÔ˘ Î·È ÁÈ· ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÛÙËÓ ËÌÂÚ›‰· «¶ÂÚ› ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÛÙÔ μ˘˙¿-
Ê·ÁËÙfi ÂÎÙfi˜ ÛÈÙÈÔ‡; ¶Ò˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ù· ÙÚfiÊÈÌ· ÓÙÈÔ» Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô μ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈ-
ÛÙ· „ËÊȉˆÙ¿ Î·È ÙȘ ÙÔȯÔÁڷʛ˜. ¶ÔÈ- ÛÌÔ‡ ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË – ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘
ÔÈ Â›Ó·È ÔÈ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ› Î·È Ë ÛËÌ·Û›· Eπιμλεια αφιερματος: ÌÂÁ¿Ï˘ ÛÔÓ‰˘ÏˆÙ‹˜ ¤ÎıÂÛ˘ «øÚ˜ B˘-
ÙÔ˘˜. ¶Ò˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·Ó ÔÈ ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ˙·ÓÙ›Ô˘, ¤ÚÁ· Î·È ∏̤Ú˜ ÛÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ»
ÂȉÒÓ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÛÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ; ¶Ô‡ °πøΔ∞ ªÀƒΔ™πøΔ∏ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙÔ ÛΤÏÔ˜ Ù˘ «∫·ıË-
ÔÊ›ÏÔÓÙ·Ó ÔÈ ÙÚÔÊÈΤ˜ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ ÌÂÚÈÓ‹ ∑ˆ‹ ÛÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ» Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛÂ
Î·È ÁÈ·Ù› Ù· Ú··Ó¿ÎÈ· ηٷÎχ˙Ô˘Ó ÛÙ· ÙÚ·¤˙È· ÙÔ˘ ÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô μ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔÓ §Â˘Îfi ¶‡ÚÁÔ.
13Ô˘ Î·È 14Ô˘ ·È. Î·È ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÙË ‚˘˙·- ΔËÓ ËÌÂÚ›‰· ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ‰Â›ÓÔ Ì ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ Ì·ÁÂÈ-
ÓÙÈÓ‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋; ∫È ·ÎfiÌ· ÔȘ ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ Î·È ‰È·ÊÔ- Ú›˜, ˘ÏÔÔÈÒÓÙ·˜ Á¢ÛÙÈο Ù· Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜. ΔÔ ÛË-
Ú¤˜ ÙÔ˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Î·È ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÛÂ Û˘Ó‹- ÌÂÚÈÓfi ·ÊȤڈ̷ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ fi„ÂȘ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜
ıÂȘ Î·È Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ¿ÙÔÓÙ·È ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ‰È·- ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Â‰¤ÛÌ·Ù· Ô˘ ÚÔÛʤÚıË-
ÙÚÔÊ‹˜; ηÓ.

Tου J OHANNES K ODER O ÙÛ·ÁοÚ˘ Ì·˜, ¿ÓÙˆ˜, ‰È¤ÎÔ„Â ¿ÏÈ ÙË

‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ Á‡̷:
Kαθηγητ στο Iνστιτο
το Bυζαντινν … Î·È Ï¤ÁÂÈ ÙËÓ Á˘Ó·›Î·Ó ÙÔ˘Ø
και Nεοελληνικν Σπουδν ÎÂÚ¿ ÌÔ˘, ı˜ ÙÚ·¤˙ÈÓ
του Πανεπιστημου της Bιννης Î·È ÚÒÙÔÓ ı˜ ÙÔ ÂÎ˙ÂÛÙfiÓ,
ÏËÓ ‚Ϥ ӷ ÌË ‚Ú¿˙Ë,
Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔÓ ÙÔ ·ÎÚfi·ÛÙÔÓ
Î·È ÙfiÙ ÙÔ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÙÔÓ!

O TAN •HMEPøNE ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡Ô-

ÏË, ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÙÔ˘ ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ˘,
Ô ÁÂÈÙÔÓ¿˜ ÙÔ˘, ¤Ó·˜ ÙÛ·ÁοÚ˘, ÚÔÙÔ‡
Ó· ·Ú¯›ÛÂÈ ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿, ÊÒÓ·˙ ÙÔÓ ÌÈÎÚfi ÙÔ˘ ηÈ
ÙÔ˘ ¤ÏÂÁ (Û ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÛÙ›¯Ô˘˜):
OÛÔ ÁÈ· ÙÔ «‰Â›ÓÔÓ», ηٿ ηÓfiÓ· ÙÔ ÈÔ ‰·-
·ÓËÚfi Î·È ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Ê·ÁËÙfi, ÙÔ ¤ÙÚˆÁ·Ó ÔÈ
B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ‚Ú¿‰˘, Û˘Ó‹ıˆ˜ ÚÈÓ ‚·ÛÈϤ„ÂÈ Ô
‹ÏÈÔ˜. O ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ˜ ÔÓÂÈÚ‡ÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ
‚Ú¿‰˘ ÎÚ·Û› Î·È ¿ÛÚÔ „ˆÌ› Î·È ÊËÌÈṲ̂ÓÔ
K·È Ó· ·È‰›Ó ÌÔ˘ ÛÙ¿ÌÂÓÔÓ «ÌÔÓfi΢ıÚÔ» Ì ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÎÚ¤·˜ ‹ ÂÓÙfiÛıÈ·.
ÂȘ ÙÔ ¯ÔÚ‰ÔÎÔÈÏ›ÙÛÈÓ MÈ· ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ È·ÙÚÈ΋ Û˘ÓÙ·Á‹ fï˜ Û˘ÓÈÛÙ¿
Î·È Ê¤Ú ÌÂ Î·È ‚Ï·¯ÈÎfiÓ ÁÈ· ÙÔ ‚Ú¿‰˘ ÌfiÓÔÓ «Ô›ÓÔ˘ ÔÙ‹ÚÈ· ‰‡Ô ‹ ÙÚ›·
Ù˘Ú›Ó ÛÙ·ÌÂÓ·Ú¤·Ó Û˘Ó ¿ÚÙˆ ‚Ú·¯Â›», Ï›ÁÔ „ˆÌ› Î·È ÎÚ·Û› ‰ËÏ., ηÈ
Î·È ‰Ô˜ ÌÔÈ Ó· ÚÔÁÂ‡ÛˆÌ·È Ô KÂη˘Ì¤ÓÔ˜, ¤Ó·˜ ·ÓÒÙÂÚÔ˜ ·ÍȈ̷ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘
Î·È ¿ÏÈÓ Ó· ÂÙÛÒÓˆ! 11Ô˘ ·ÈÒÓ· Ì ‡ÊÔ˜ ‰È·ÓÔÔ˘Ì¤ÓÔ˘, ‰È·‚‚·ÈÒ-
AÓ Ú·ÁÌ·ÙÈο Ô Ì¤ÛÔ˜ B˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ÙÔ˘ 12Ô˘ ÓÂÈ: «E›ÂÚ Ô˘Ó Ô˘ ı¤ÏÂȘ ÂÌÂÛÂ›Ó È·ÙÚÒÓ,...
·È. ‹Ù·Ó Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ˜ Û «ÚfiÁÂ˘Ì·» ‰ËÏ. Úˆ- ·¤¯Ô˘ ‰Â›ÓˆÓ Î·È Ô˘Î Ô¯Ï‹ÛÂÈ Û ‡ÏË ÂÁÎÂÈ-
ÈÓfi Ì ·ÙÛ¿, Ù˘Ú›, „ˆÌ› Î·È Ù¤ÛÛÂÚ· Ì ¤ÓÙ ̤ÓË Ùˆ ÛÙÔÌ¿¯ˆ ÛÔ˘». E›Û˘ Ô Mȯ·‹Ï AÔ-
ÔÙ‹ÚÈ· ÎÚ·Û›, fiˆ˜ ‰È·Ù›ÓÂÙ·È Ô ¶Ùˆ¯ÔÚfi- ÛÙfiÏ˘ (15 ·È.) Û˘ÓÈÛÙ¿: «·ÚÈÛÙ¿Ó ÌÂÓ Ôχ, ‰ÂÈ-
Õ «Mαγαρικ», με- ‰ÚÔÌÔ˜, Â›Ó·È Ì¿ÏÏÔÓ ·›ı·ÓÔ ÁÈ· ‰‡Ô ÏfiÁÔ˘˜: ÓÂ›Ó ‰Â ÔÏ›ÁÔÓ», ÂÓÒ ˘ÔÛËÌÂÈÒÓÂÈ fiÙÈ ·˘Ùfi
σοβυζαντινο αμφο- ÚÒÙÔÓ, Ô ÔÈËÙ‹˜ Ì·˜, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, ÈÛ¯‡ÂÈ «Â› ÙˆÓ ÂÚÂıÈ˙fiÓÙˆÓ Â·˘ÙÔ‡˜ ÂȘ Ù·
ρες για τη φλαξη ˘ÂÚ‚¿ÏÏÂÈ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ·˘ÙÔ- ·ÊÚÔ‰›ÛÈ·».
και μεταφορ κρα- ÎÚ¿ÙÔÚ· ÙËÓ ›‰È· ÙÔ˘ ÙË ÊÙÒ¯ÂÈ·, Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, K·Ù¿ Ù· ¿ÏÏ·, ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ›¯·Ó ÁÂÓÈο ¿ÏÏË
σιο –βασικο εδους ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÙË Û˘Ó‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ÚˆÈ- ÛÙ¿ÛË Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÂÌ¿˜ ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙȘ
στη διατροφ των ÓÔ‡. EÙÚˆÁ·Ó ÙÔ «¿ÚÈÛÙÔÓ», ÙÔ ÚÒÙÔ Ê·ÁËÙfi ÓËÛÙ›˜, ÙȘ Ôԛ˜ ÙËÚÔ‡Û·Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË ·ÎÚ›-
Bυζαντινν–, ανα- Ù˘ Ë̤ڷ˜, fi¯È ÙÔ Úˆ›, fiˆ˜ ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ EÏÏË- ‚ÂÈ·. H ÓËÛÙ›· ‹Ù·Ó οÙÈ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ, ۯ‰fiÓ
σκαφικ ερημα στη Ó˜, ·ÏÏ¿ Á‡Úˆ ÛÙÔ ÌÂÛË̤ÚÈ. ηıËÌÂÚÈÓfi: EÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ TÂÙ¿ÚÙË Î·È ÙËÓ ¶·-
Θεσσαλονκη. Φωτο-
γραφικ σνθεση με
φντο λεπτομ!ρεια
απ εικνα του αγου ™ËÌ›ˆÛË «EÙ¿ HÌÂÚÒÓ»: K·ıÔÚÈÛÙÈ΋ ÛÙÔ ·ÊȤڈ̷ ·˘Ùfi ‹Ù·Ó Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ Î. ¢‹ÌËÙÚ·˜ ¶··ÓÈÎfiÏ·-M·ÎÈÚÙ˙‹.
Nικολου (β´ μισ TËÓ Â˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ.
17ου αι.) στο Mου- MÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ù˘ ¤ÎıÂÛ˘ «K·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ÛÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ» (£ÂÛÛ·ÏÔÓ›-
σεο Kανελλοπο- ÎË, §Â˘Îfi˜ ¶‡ÚÁÔ˜, OÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ 2001-I·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜ 2002) ÙˆÓ EΉfiÛÂˆÓ K·fiÓ, ÙȘ Ôԛ˜ ¢¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ.
λου, Aθνα.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 3

H Σκην αλιεας. Tα
ψρια, φρ!σκα  συ-
ντηρημ!να, αποτελο- Ú·Û΢‹, Ô˘ ÙËÚÔ‡Û·Ó fiÏÔ Û¯Â‰fiÓ
σαν συνηθισμ!νο εδος ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ Â-
διατροφς για τους Ú›Ô‰ÔÈ ÌÂÁ¿Ï˘ ÓËÛÙ›·˜, ‰ËÏ. ÙˆÓ
Bυζαντινος. Mικρο- XÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ, Ù˘ MÂÁ¿Ï˘ TÂÛÛ·-
γραφα χειρογρφου Ú·ÎÔÛÙ‹˜, ÙˆÓ AÁ›ˆÓ AÔÛÙfiÏˆÓ Î·È
της Mονς Eσφιγμ!- Ù˘ KÔ›ÌËÛ˘ Ù˘ £ÂÔÙfiÎÔ˘. EÈÚÔ-
νου, Aγιον Oρος. Ûı¤Ùˆ˜, ÔÈ ÌÔÓ·¯Ô› ÙËÚÔ‡Û·Ó Û˘¯Ó¿
·ÎfiÌË Î·È ÙȘ ¢Â˘Ù¤Ú˜, fiˆ˜ Î·È ÙËÓ
·Ú·ÌÔÓ‹ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÌÔÓ·ÛÙÈÎÒÓ
ÂÔÚÙÒÓ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Ù˘ÈÎfi ÙÔ˘˜.
EÙÛÈ, ÔÈ Ï·˚ÎÔ› Ó‹ÛÙ¢·Ó Û˘ÓÔÏÈο
ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 180 ̤Ú˜ Î·È ÔÈ ÌÔÓ·¯Ô›
·ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. H ‚·ÛÈ΋ ·˘Ù‹
ÛÙ¿ÛË ˙ˆ‹˜ ›¯Â ÌÂÁ¿ÏË ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ
Â›‰Ú·ÛË ÛÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ
Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜, ·Ó ÌfiÓÔ
Ï¿‚Ô˘Ì ˘fi„Ë Ì·˜ ÙËÓ ·Ô¯‹ ·fi
ÎÚ¤·Ù· Î·È Ô˘ÏÂÚÈο.
AÚÙÔ˜ Î·È ·ÛÙÔÌ·ÁÂÈÚ›·
TÈ ¤ÙÚˆÁ·Ó, ÏÔÈfiÓ, ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› Ù˘
̤Û˘ ÂÚÈfi‰Ô˘; K·Ù’ ·Ú¯¿˜ „ˆÌ›, Ô˘
‹Ù·Ó ÙÔ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘
ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜. TÔ „ˆÌ› ÂÍ·›-
ÚÂÙ·È ·fi fiϘ ÙȘ ËÁ¤˜Ø ·Ó·Ê¤Úˆ ÂÓ-
‰ÂÈÎÙÈο ÙÔ «E·Ú¯ÈÎfi BȂϛԻ, ÌÈ·
Û˘ÏÏÔÁ‹ ‰È·Ù¿ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ‰ËÌ¿Ú¯Ô˘ Ù˘
KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ηٿ ÙȘ ·Ú¯¤˜
ÙÔ˘ 10Ô˘ ·È., Ô˘ Ú˘ıÌ›˙ÂÈ ÛÂ ¤Ó· ÔÏfi-
ÎÏËÚÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÌfiÓÔÓ Ù· ηı‹ÎÔÓÙ·
ÙˆÓ «·ÚÙÔÔÈÒÓ ‹ÙÔÈ Ì·ÁÎÈˆÓ». T·
ÔÈ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ˘ ·Ú¤-
¯Ô˘Ó Â›Û˘, ·Ú’ fiϘ ÙȘ ˘ÂÚ‚ÔϤ˜
ÙÔ˘˜, ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙȘ
‰È¿ÊÔÚ˜ ÔÈÎÈϛ˜ „ˆÌÈÔ‡: T· ÊÚ¤Ûη
«ÚÔÊÔ‡ÚÓÈ·» Î·È ÙÔ «„ˆÌ›Ó ·ÊÚ·Ù›-
ÙÛÈÓ» ‹Ù·Ó ÂÚÈ˙‹ÙËÙ·Ø ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ
‹Ù·Ó ÙÔ «¿ÛÚÔÓ ÛÂÌȉ·Ï¿ÙÔÓ», ÂÓÒ
4 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
ÙÔ «ÌÂÛÔοı·ÚÔÓ» ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÚËÙ¿
ˆ˜ „ˆÌ› «Ù˘ Ùˆ¯Â›·˜». A˜ ÛËÌÂȈı›
fiÙÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ÊÚ¤ÛÎÔ „ˆÌ›, ÌÂÁ¿ÏË
ÛËÌ·Û›· ›¯Â Â›Û˘ Ô «‰›˘ÚÔ˜ ¿Ú-
ÙÔ˜» ‹ «·Í·Ì¿˜» (ÙÔ ·ÍÈÌ¿‰È), fi¯È Ìfi-
ÓÔ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÊԉȷÛÌfi ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ ηÈ
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜, Û ÂÚ›ÙˆÛË ÂÎ-
ÛÙÚ·Ù›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ÓËÛÙ‹ÛÈÌÔ Ê·-
ÁËÙfi ÙˆÓ ÌÔÓ·¯ÒÓ.
EÎÙfi˜ ·fi ÙÔ „ˆÌ›, ‚·ÛÈο ÙÚfiÊÈÌ·
ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ηٷӿψÛ˘ ‹Ù·Ó ÔÈ
ÂÏȤ˜, ÙÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô Î·È ÙÔ Ù˘Ú›. OÓÔ-
Ì·ÛÙfi ‹Ù·Ó .¯. ÙÔ «‚Ï¿¯ÈÎÔÓ Ù˘Ú›Ó»,
fiˆ˜ Î·È ÙÔ Ù˘Ú› Ô˘ Ô˘ÏÔ‡Û·Ó ÔÈ BÂ-
Ó¤ÙÈÎÔÈ, ÂÓÒ ÙÔ ÎÚËÙÈÎfi Ù˘Ú›, ·Ó Î·È Â›-
¯Â η΋ Ê‹ÌË, ‹Ù·Ó Ôχ ¯Ú‹ÛÈÌÔ
ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÎÔ˘˙›Ó·, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÏ˘-
˙‹ÙËÙÔ ÌÔÓfi΢ıÚÔ, ¤Ó· ‚·Ú‡ Ê·ÁËÙfi
Ô˘ „‹ÓÂÙ·È Û ‹ÏÈÓË Î·ÙÛ·ÚfiÏ·.
Afi ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ·Ú·Û΢-
‹˜ ÙÔ˘ ·Ó·Ê¤Úˆ Ì›· Ì¿ÏÏÔÓ ÓËÛÙ‹ÛÈ-
ÌË, ˆÛÙfiÛÔ ÔÏ˘ÙÂÏ‹: M¤Û· Û ÛÔ‡·
·fi ÎÚ·Û›, Ï¿‰È, ÎÚÂÌ̇‰È·, ÛÎfiÚ‰·,
ÎÚ¿Ì‚Ë, È¤ÚÈ Î·È ¿Ï-
Ï· Ì·¯·ÚÈο „‹ÓÔ-
ÓÙ·È ‰È¿ÊÔÚ· „¿ÚÈ·
Ì·˙› Ì ÎÚËÙÈÎfi Î·È «... Û·Ó¿ÎÈÓ,
‚Ï¿¯ÈÎÔ Ù˘Ú›, ·˘Á¿ ηÈ
Ù˘ÚfiËÁÌ·. ¯Ú˘ÛÔÏ¿¯·ÓÔÓ,
TÔ ÎÚ¤·˜ Î·È Ù· Ô˘-
ÏÂÚÈο ‰ÂÓ ·Ó‹Î·Ó ÛÙ·
ÁÔÁÁ‡ÏÈÓ,
ηıËÌÂÚÈÓ¿ Ê·ÁËÙ¿
Î·È ‹Ù·Ó Ì¿ÏÏÔÓ Û¿-
ÎÔ˘ÓÔ˘›‰ÈÓ»
ÓÈ·, Î·È ·˘Ùfi ÚÒÙ·
·fi fiÏ·, ‰ÈfiÙÈ Ë Î·Ù·-
ӿψۋ ÙÔ˘˜ ηٿ ÙÔ˘˜ ηÏÔηÈÚÈ-
ÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜, Û ˙ÂÛÙfi Îϛ̷, ÌÔÚÔ‡ÛÂ
Ó· Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘ÓË, ηıÒ˜ ÙÔ ÎÚ¤·˜
·ÏÏÔÈÒÓÂÙ·È ÁÚ‹ÁÔÚ·. OÛÔ ÎÚ¤·˜ ‰ÂÓ
ηٷӷψÓfiÙ·Ó ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ÛÊ·-
Á‹ ÙÔ˘ ˙ÒÔ˘, ÔÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÙÔ ¿ÛÙˆ-
Ó·Ó. OÈ ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔ ·ÛÙfi
Î·È ÙË «·ÛÙÔÌ·ÁÂÈÚ›·» ÈÔ Û˘¯Ó¿
Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙÔ ÊÚ¤ÛÎÔ ÎÚ¤·˜. EÙÛÈ
Î·È Ô ÛÙÚ·Ùfi˜ ÙÔ˘ 10Ô˘ ·È. ʤÚÂÈ Ì·˙›
ÙÔ˘ (·Ó¿ÌÂÛ· Û ¿ÏÏ·) «Ï·Ú‰›Ó» ηÈ
«Ô„¿ÚÈ· ·ÛÙ¿». O ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ˜
ÙÚÂÏ·›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ «·ÎÚfi·ÛÙÔÓ», Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÁÈ· ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ «·ÎÚfi·-
ÛÙÔÓ ·¿ÎÈÓ Û‡ÌÏ¢ÚÔÓ», Î·È «Û‡Ï-
Ï·Ú‰ÔÓ». H ¤ÏÏÂÈ„Ë ÎÚ¤·ÙÔ˜ ÔÊ›ÏÂÙ·È
fï˜ Î·È Û ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜:
ÚÒÙÔÓ, ÁÂÓÈο ηٿ ÙȘ ÓËÛÙ›˜ Ë
ηٷӿψÛË ÎÚ¤·ÙÔ˜ ‹Ù·Ó ··ÁÔÚ¢-
̤ÓË ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈο ÂÚÈ-
ÊÚÔÓË̤ÓË, ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, ÔÚÈṲ̂ӷ ˙Ò·
ˆÏÔ‡ÓÙ·Ó ÌfiÓÔÓ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÔ¯¤˜,
fiˆ˜ .¯. ÙÔ ·ÚÓ› ÌfiÓÔÓ «·fi ÙÔ˘ ·Á›-
Ô˘ ¶¿Û¯· ¤ˆ˜ Ù˘ ¶ÂÓÙËÎÔÛÙ‹˜»
(E·Ú¯ÈÎfi BÈ‚Ï›Ô), Î·È ÙÚ›ÙÔ, Ù· ÎÚ¤·-
Ù· ηϋ˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ ‹Ù·Ó ·ÎÚÈ‚¿. TÔ
›‰ÈÔ ›Û¯˘Â ÁÈ· Ù· „¿ÚÈ· Aã ηÙËÁÔÚ›·˜,
ÙÔ˘˜ «Ï¢ÎÔ‡˜ ȯı‡·˜» Î·È ÁÈ· Ù· ·˘Á¿
– ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ ÁÈ·
Ì·˜ Â›Ó·È ÏÈÙfi Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓfi Ê·ÁËÙfi,
fiˆ˜ ÙÔ «ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÙÔÓ» (ÔÌÂϤٷ ‹ ·˘-
Á¿ Ì¿ÙÈ·), ıˆÚÂ›Ù·È ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ·.
°È· ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ
Ù· Ï·¯·ÓÈο ›¯·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›·.
EȉÈο Ù· ÊÚ¤Ûη Ï·¯·ÓÈο ›¯·Ó ȉÈ-
·›ÙÂÚË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ·, fiˆ˜ Ì·ÚÙ˘-
ÚÔ‡Ó ‰È¿ÊÔÚ· ΛÌÂÓ· Ù˘ ÌÂÛÔ‚˘˙·-
ÓÙÈÓ‹˜ ÂÔ¯‹˜. E›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi
fiÙÈ Ô ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ù·
ÂÍ‹˜ Ï·¯·ÓÈο Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ¯Ú‹ÛË:
… Û¤ÏÈÓÔÓ, Ú·ÛÔÌ¿ÚÔ˘ÏÔÓ
Î·È Î¿Ú‰·ÌÔÓ Î·È ÈÓÙ‡‚ÈÓ,
Û·Ó¿ÎÈÓ, ¯Ú˘ÛÔÏ¿¯·ÓÔÓ,
ÁÔÁÁ‡ÏÈÓ, Ì·Ù˙ÈÙ˙¿ÓÈÓ,
ÊÚ‡ÁÈÔÓ ÎÚ¿Ì‚ËÓ Î·È ÁÔ˘Ï›Ó
Î·È ·fi ÙÔ ÎÔ˘ÓÔ˘›‰ÈÓ.
°È· ÔÏÏ¿ ÊÚ¤Ûη Ï·¯·ÓÈο ÔÈ B˘˙·-
ÓÙÈÓÔ› ÁÓÒÚÈ˙·Ó ‰‡Ô ‚·ÛÈο ÛÙ¿‰È·
ηٷӿψÛ˘: ÙÔ ÚÒÈÌÔ ÙˆÓ «·Û·-
Ú¿ÁˆÓ», ÙˆÓ ‚Ï·ÛÙÒÓ ‰ËÏ·‰‹ Î·È ¤Ó·
¿ÏÏÔ, ηٿ ÙÔ ÔÔ›Ô, ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜
Ê¿ÛÂȘ Ù˘ ˆÚÈÌfiÙËÙ·˜, ·Ú·ÙËÚÔ‡ÌÂ
ÙËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË Ê‡ÏψÓ, ‚ÔÏ‚ÒÓ
·ÎfiÌË Î·È ÚÈ˙ÒÓ ÙÔ˘ ȉ›Ô˘ Ê˘ÙÔ‡. EÓÒ
ÔÏÏ¿ Ï·¯·ÓÈο ‹Ù·Ó ‰È·ı¤ÛÈÌ· Ìfi-
ÓÔÓ ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ‹ Î·È Â‚‰ÔÌ¿-
‰Â˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Âȉ¤¯ÔÓÙ·Ó ·Ô-
ı‹Î¢ÛË fiˆ˜ Î·È ÌÂÙ·ÊÔÚ¿. H ‰È·Ù‹-
ÚËÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ ÁÈÓfiÙ·Ó
Ì ͋ڷÓÛË. MÓËÌÔÓ‡ˆ ÛÙÔ ÛËÌ›Ô
·˘Ùfi Ù· fiÛÚÈ·, ȉ›ˆ˜ Ù· ÎÔ˘ÎÎÈ¿, ÙȘ
ʷΤ˜, Ù· Ê·ÛfiÏÈ·, Ù· ı¤ÚÌÈ· (ÏÔ‡È-
Ó·) Î·È Ù· Ú‚›ıÈ·. H ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜
ÛÙ· ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ·, ȉ›ˆ˜ ÛÙËÓ KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÁÈÓfiÙ·Ó ·ÎfiÌË Î·È
·fi ÙȘ ÈÔ ·ÔÌÂÌ·ÎÚ˘Ṳ̂Ó˜ Â·Ú-
¯›Â˜ ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜. ™˘ÓÂ-
Ò˜, ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ·Ó¿ÁÎË Ù· Ï·¯·ÓÈο
·˘Ù¿ Ó· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ÂÚ›¯ˆÚ·
ÙˆÓ fiψÓ.
O ¶·‡ÏÔ˜ Ô AÈÁÈÓ‹-
Ù˘, È·ÙÚfi˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È.
Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› ÁÈ· ÙË
ÌÂÁ¿ÏË ÂÎÙ›ÌËÛË Ù˘
ÔÔ›·˜ ¤¯·ÈÚ·Ó Ù· Û˘-
ÓÙËÚË̤ӷ Ï·¯·ÓÈο ÂÓ
Á¤ÓÂÈØ «Ù· ‰Â ÂȘ ·fiıÂ-
ÛÈÓ Ù·ÚÈ¯Â˘Ì¤Ó· ‰È’ ¿Ï-
Ì˘ ÙÂ Î·È ÔÍ¿ÏÌ˘ ¢-
ÛÙfiÌ·¯¿ Ù ¤ÛÙÈ Î·È Â˘-
fiÚÂÎÙ·». T· «Ù·ÚÈ¯Â˘fi-
ÌÂÓ· ‰È’ ÔÍ¿ÏÌ˘», Ì ͛‰È Î·È ·Ï¿ÙÈ
‰ËÏ·‰‹ ‰È·ÙËÚË̤ӷ Ï·¯·ÓÈο ›ӷÈ
ÁÓˆÛÙ¿ Û‹ÌÂÚ· ˆ˜ ÙÔ˘ÚÛÈ¿.
°È· ÙËÓ ¿ÚÙ˘ÛË ÙˆÓ Ê·ÁËÙÒÓ, ÙÔ
ÛÎfiÚ‰Ô Â›¯Â ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· (›Ûˆ˜ ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚË ·fi fi,ÙÈ Û‹ÌÂÚ·)Ø ÙÔ ·Ï¿ÙÈ
Î·È ÙÔ È¤ÚÈ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ¿ Î·È ‰È·‰Â-
‰Ô̤ӷ, ·ÏÏ¿ ÈÔ ·ÎÚÈ‚¿ Û˘ÁÎÚÈÙÈο
Ì ۋÌÂÚ·, ÂÓÒ ÁÈ· ¤Ó· ¿ÏÏÔ ¿ÚÙ˘Ì·,
ÙÔÓ Á¿ÚÔÓ, ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì Ì ·ÛÊ¿ÏÂÈ·
·Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ‹Ù·Ó ·ÎfiÌ· Û ¯Ú‹ÛË.
O Á¿ÚÔ˜ Â›Ó·È ÌÈ· Û¿ÏÙÛ·, ¿ÁÓˆÛÙË
Û‹ÌÂÚ·, ·fi „¿ÚÈ·, ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· Ì¿˜
Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¤˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ·fi ÙË ÚˆÌ·˚-
΋ ÂÔ¯‹: ¤‚·˙·Ó ÌÈÎÚ¿ „¿ÚÈ· ηÈ
ÂÓÙfiÛıÈ· „·ÚÈÒÓ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ÙÛÔ˘Î¿ÏÈ
(‹ ÁÈ· ÙË «‚ÈÔÌ˯·ÓÈ΋» ·Ú·ÁˆÁ‹ ·˘-
Ù‹˜ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ Û ÂȉÈΤ˜ ÌÈÎÚ¤˜
ÛÙ¤ÚÓ˜), Ù· ·Ï¿ÙÈ˙·Ó (¿ÏÏÔÈ ÚfiÛıÂ-
Ù·Ó Û ·ÏÈfi ÎÚ·Û›) Î·È ÌÂÙ¿ ¿ÊËÓ·Ó
ÙÔ Ì›ÁÌ· ÁÈ· ‰‡Ô ¤ˆ˜ ÙÚÂȘ Ì‹Ó˜
ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔ ÁÈ· Ó· ˙˘Ìˆı›. MÂÙ¿ ¤‚·-
˙·Ó ̤۷ ÛÙÔ ÙÛÔ˘Î¿ÏÈ ¤Ó· ηϿıÈ,
ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ì·˙¢fiÙ·Ó ÙÔ ˘ÁÚfi Î·È ·fi
fiÔ˘ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÓÙÏËı› Ì ÎÔ˘Ù¿-
Ï·. (™‹ÌÂÚ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ›Ûˆ˜ Ó·
ÙÔ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì Ì ÙÔ Nuoc Mam ÙÔ˘
BÈÂÙÓ¿Ì ‹ ÙÔ Nam Pla Ù˘ T·˚ϿӉ˘).
°È· Ù· ÂȉfiÚÈ· ‰ÂÓ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì ÔÏ-
Ϥ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜. O ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ˜
¿ÓÙˆ˜, ·Ú·Î·ÏÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔ-
Ú· Ó· ÙÔ˘ ‰ÒÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ¯ÚËÌ·ÙÈ-
΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ‰È¿ÊÔÚ· ›‰Ë
Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È. ™ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ ÌÈ-
ÎÚÒÓ ·˘ÙÒÓ delicatesses ÛËÌÂÈÒÓÂÈ,
·Ó¿ÌÂÛ· Û ¿ÏÏ·, οÛÙ·Ó· Î·È Ì‡Á‰·-
Ï·, Â›Û˘ ‰È¿ÊÔÚ· ÊÚÔ‡Ù·, fiˆ˜ ÎÂÚ¿-
ÛÈ·, ÂfiÓÈ·, ÌÔ‡ÛÌÔ˘Ï· Î·È Û‡Î·. ™Â
¿ÏÏÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ϤÁÂÈ
ÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ù· ÎfiÏÏ˘‚·: ·Ì‡Á‰·Ï·,
Úfi‰È·, ηڢ‰ÔÎÔ˘ÎÔ˘Ó¿ÚÈ·, ηӷ‚Ô‡-
ÚÈÓ, ʷ΋Ó, ÛÙÚ·Á·ÏÔÛÙ·Ê›‰Â˜.
A˘Ù‹ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· Û˘ÓÙ·Á‹ ‰Â›¯ÓÂÈ
Î·È ¿ÏÈÓ fiÙÈ ÔÚÈṲ̂ӷ ·fi Ù· ÛËÌÂÚÈ-
Ó¿ Ê·ÁËÙ¿ Â›Ó·È Ôχ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ‚˘˙·-
ÓÙÈÓ‹ ·Ú¿‰ÔÛË.
 Tιμς αγαθν
και επ
πεδα
διαβ
ωσης
Tου J EAN C LAUDE C HEYNET
Professeur a l’ Universite de Paris
Sorbonne
∏ ME§ETH ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ ÙˆÓ ÂȉÒÓ
‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·
Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ¯ÈÏÈÂÙ›·˜ ‰ÂÓ
¤¯ÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓ ÌfiÓÔ ·fi ÛÙ·ÙÈÛÙÈ΋
¿Ô„Ë. ∞ÓÔ›ÁÂÈ ÚÔÔÙÈΤ˜ Û ‰È¿ÊÔ-
Ú· ‰›· fiˆ˜: ÙÔ Â›Â‰Ô ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ
ηÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ÙËÓ Âͤ-
ÏÈÍË Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ÙÔÓ
ÙÚfiÔ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ, Ô˘
ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· Á›ÓÔ˘Ó Î·Ù·ÓÔËÙÔ› ÔÈ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈÎÔ› Ì˯·ÓÈÛÌÔ›, ηıÒ˜ Î·È Î¿-
ÔÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜
ÛΤ„˘ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ.
¶Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÂÓı˘Ì›ÛÔ˘Ì fiÙÈ ÙÔ ı¤-
Ì· Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ‰ÂÓ Ù›ıÂ-
Ù·È, ˘fi ηÓÔÓÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, ÁÈ· ÙËÓ
ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ˘ËÎfiˆÓ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ·, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÍÔÈÎÔÓÔÌÔ‡Ó Ù· H Σπορας σε σιταρο-
ÚÔ˜ ÙÔ ˙ËÓ ·fi ÙËÓ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË χραφο. H παραβολ
Ù˘ Á˘ Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ˙Ô˘Ó Û ηıÂ- του σπορα σε χειρ-
ÛÙÒ˜ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋˜ ·˘Ù¿ÚÎÂÈ·˜. ∏ ÙÈÌ‹ γραφο (12ος-13ος αι.)
‰ÂÓ ˘ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È ·Ú¿ ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ô˘ της Mονς Iβρων,
ÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙË ÊÔÚÔÏÔÁÈ΋ Aγιον Oρος.
ÈηÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ. ∂¿Ó
Ë ÙÈÌ‹ Â›Ó·È Ôχ ¯·ÌËÏ‹, ı·
Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÈηÓÔÔÈ‹-
ÛÔ˘Ó ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÊÔ-
ÚÔÏÔÁ›·˜. ∞ÎfiÌË Î·È ÛÙËÓ
H ÂÌÔÚÈ΋ ·Í›·
fiÏË, fiÏÔÈ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ‰ÂÓ Â›-
ÙˆÓ ‰È·ÙÚÔÊÈÎÒÓ
Ó·È ·ÁÔÚ·ÛÙ¤˜, ηıÒ˜ ÔÏ-
ÏÔ›, ·ÎfiÌË Î·È ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·-
ÂȉÒÓ ÛÙË B˘˙·ÓÙÈÓ‹
ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ‰È¤ıÂÙ·Ó ¤Ó·Ó A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·
΋Ô, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ ‹
ÛÙÔ˘˜ ÂχıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜
ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ. ∂ÈϤÔÓ,
ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÔÈ ÌÈÛıÔ› ÙˆÓ ‰ËÌÔ-
Û›ˆÓ ˘·ÏÏ‹ÏˆÓ Û˘ÌÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó
¤Ó· ̤ÚÔ˜ Û ›‰Ô˜, ÙËÓ ·ÓÓfiÓ·, Ô˘
ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙȘ ·Ôı‹Î˜ ÙÚÔÊ›-
ÌˆÓ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÔÈ Ôԛ˜ ÙÚÔÊÔ‰Ô-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 5
 ÙÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÙȘ Û˘ÁÎÔÌȉ¤˜ ÙˆÓ ‰Ë-
ÌÔÛ›ˆÓ Á·ÈÒÓ. Δ¤ÏÔ˜, ÌÈ· ÌÂÚ›‰· ·ÚÈ-
ÛÙÔÎÚ·ÙÒÓ ¤ÊÂÚÓ ·fi Ù· ÎÙ‹Ì·Ù¿
Ù˘, Â¿Ó ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ôχ ·ÔÌ·ÎÚ˘Ṳ̂-
Ó·, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙËÓ
ÔÔ›· Î·Ù·Ó¿ÏˆÓ·Ó ‹ ·Ó·Î·Ù¤ÓÂÌ·Ó
ÛÙÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜ ÙÔ˘˜.
√È ËÁ¤˜ Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÏÏ¿
ÎÂÓ¿ ‰ÈfiÙÈ ÔÈ ¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó
Î·Ó¤Ó·Ó ÏfiÁÔ Ó· ÂӉȷÊÂÚıÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ
ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ Â-
Ú›ÙˆÛË Ù˘ ÛÈÙԉ›·˜, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘ ÏÈ-
ÌÔ‡, ÁÈ· Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ÙÈ̤˜ ¤Êı·-
Ó·Ó Û ˘ÂÚ‚ÔÏÈο ‡„Ë. K¿ÔȘ ·-
Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙ· ΛÌÂÓ·
Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·ÏÔ‡˜ ·ÓıÚÒ-
Ô˘˜, fiˆ˜ ÔÈ «B›ÔÈ ÙˆÓ AÁ›ˆÓ». ¶Ú¤-
ÂÈ Ó· ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ
ÂÌÔÚÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ÙÔÓ ÔÏÏ·-
Ï·ÛÈ·ÛÌfi ÙˆÓ Ê˘Ï·ÁÌ¤ÓˆÓ Û˘Ì‚Ô-
Ï·›ˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ §·Ù›ÓÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔ-
ÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·˘ÍËıÔ‡Ó ·fi ÙÔÓ 13Ô
·ÈÒÓ· Î·È ÌÂÙ¿, Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ.

™ÈÙ¿ÚÈ: ÛÙ·ıÂÚ‹ ·Í›·

ΔÔ ÌfiÓÔ Â›‰Ô˜ ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È·ı¤ÙÔ˘ÌÂ
ÏËÚÔÊÔڛ˜, ·Ú’ fiÏÔ Ô˘ ÌÂÚÈΤ˜
ÊÔÚ¤˜ Â›Ó·È ·Û˘Ó¯›˜, Â›Ó·È Ê˘ÛÈο
ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ, ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÙË ‚¿-
ÛË Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡. ¢È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È
ÙÚÂȘ Ê¿ÛÂȘ. ™ÙËÓ ÚˆÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
ÂÔ¯‹, Ë ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡ Î˘Ì·›ÓÂÙ·È
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ 1/30Ô‡ ‹ 1/40Ô‡ ÙÔ˘ ¯Ú˘-
ÛÔ‡ ÛÔÏ›‰Ô˘ («ÓfiÌÈÛÌ·») ÁÈ· οı Ìfi-
Õ Aγροτικς εργασες ‰ÈÔ (ÌÂÙÚÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›
σε χειργραφο (11ος- Û 17 Ï›ÙÚ·, ›Ù 12,8 ÎÈÏ¿). ∞fi ÙÔÓ 9Ô
12ος αι.) της Mονς ¤ˆ˜ ÙÔÓ 11Ô ·È., Ë ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ·Ó¤Ú¯ÂÙ·È
Eσφιγμνου, Aγιον ÛÙÔ 1/12Ô ÙÔ˘ «ÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜». Δ¤ÏÔ˜,
Oρος. Eπνω, θερισμς ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁˆÓ, ÛÙËÓ
και αλνισμα σιταρι- ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ ÎÔÛÙ›-
ο, βασικο διατροφι- ˙ÂÈ ÊıËÓfiÙÂÚ· ·’ fi,ÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ Â-
κο εδους για τους Bυ- Ú›Ô‰Ô ÙˆÓ ª·Î‰fiÓˆÓ, ηÙfiÈÓ ‰È·È-
ζαντινος. Kτω, αμπε- ÛÙÒÓÂÙ·È ÌÈ· ‚·ıÌÈ·›· ·‡ÍËÛË ÙˆÓ ÙÈ-
λνας και οπωρνας. ÌÒÓ, ηٿÛÙ·ÛË Ô˘ ·ÚfiÌÔÈ¿ Ù˘
Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‚·ıÌfi
ÛÙËÓ ∂ÓÂÙÈ΋ ∫Ú‹ÙË.
¶Ò˜ ÂÍËÁÔ‡ÓÙ·È ·˘Ù¤˜ ÔÈ ‰È·Î˘Ì¿Ó-
ÛÂȘ; ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚˆÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô-
‰Ô, ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ˘,
ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∞›Á˘-
ÙÔ, ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜ ÛÈ-
ÙÔ‚ÔÏÒÓ˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÔ¯‹˜Ø Ô ¿Ï-
ÏÔ˜ ‹Ù·Ó Ë ªÂÛÔÔÙ·Ì›· Ô˘ ¤ÙÚÂÊÂ
ÙËÓ ¶ÂÚÛ›·. ∏ ∞›Á˘ÙÔ˜ ›¯Â ÚÔÌË-
ı‡ÛÂÈ Ì ¿ÊıÔÓÔ Î·È ÊıËÓfi ÛÈÙ¿ÚÈ ÙË
ƒÒÌË Î·È Î·ÙfiÈÓ ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-
ÔÏË. To ¢ÓÔ˚Îfi Îϛ̷ Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘
‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ÙȘ ηٿÏÏËϘ Û˘Óı‹-
Θ ÁÈ· ÌÈ· ˘„ËÏ‹˜ ·fi‰ÔÛ˘ ·Ú·-
ÁˆÁ‹. ∏ ÂÚÛÈ΋ ηٿÎÙËÛË Î·È ÛÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ·Ú·‚È΋, ·ÔÛ¿ ÙËÓ ∞›-
Á˘ÙÔ ·fi ÙËÓ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, Ë ÔÔ›·
·Ó·ÁοÛıËΠӷ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ÂÓ Ì¤-
ÚÂÈ ·fi ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋ ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ Ó· ¯·ı›
Î·È ·˘Ù‹ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘. EÙÛÈ, ÏÔÈfiÓ,
‹Ù·Ó ÔÈ ‰ȿ‰Â˜ Ù˘ £Ú¿Î˘, Ù˘ μÈ-
ı˘Ó›·˜ Î·È ÙÔ˘ ª·È¿Ó‰ÚÔ˘ Ô˘ ÂÍ·-
ÛÊ¿ÏÈÛ·Ó ÙÔÓ ·ÓÂÊԉȷÛÌfi ÂÓfi˜ Û˘Ú-
ÚÈÎӈ̤ÓÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡. ∏ ˘„ËÏ‹ ÙÈ-
Ì‹ ÙÔ˘ 1/12Ô˘ ÙÔ˘ «ÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜» ÂÍË-
ÁÂ›Ù·È ¯ˆÚ›˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ·fi ÙȘ ¯·ÌË-
ÏfiÙÂÚ˜ ·Ô‰fiÛÂȘ ÙˆÓ ‰ȿ‰ˆÓ Ô˘
·¤ÌÂÈÓ·Ó ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜, Û ۯ¤ÛË ÌÂ
ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ.
∞˘Ù‹ Ë ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ Ù˘
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô-
‰Ô ÙÔ˘ MÂÛ·›ˆÓ·, ÔÈ ÌfiÓ˜ ÁÈ· ÙȘ
Ôԛ˜ ¤¯Ô˘Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜, ¯ˆÚ›˜ ·Ì-
ÊÈ‚ÔÏ›· ‰ÂÓ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÌfiÓÔ Û ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈΤ˜ ·Èٛ˜, ·ÏÏ¿ ¤¯ÂÈ Â›Û˘ Î·È ÌÈ·

6 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
ÔÏÈÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË. √È ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜
‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó Ó· ›-
Ó·È ‰È·ÚÎÒ˜ ˘„ËÏ‹ Ë ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÛÈÙ·ÚÈ-
Ô‡, ÊÔ‚Ô‡ÌÂÓÔÈ fiÙÈ ı· ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-
ÛÙÔ‡Ó ·ÓÙÈÏ·˚ÎÔ›: Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ μ·-
Û›ÏÂÈÔ˜ Ô Aã ¿ÓÔÈÍ ÙȘ ‰ËÌfiÛȘ ÛÈÙ·-
Ôı‹Î˜ Î·È ÂÎÌÂÙ·ÏχÙËΠÙÔ ÁÂÁÔ-
Ófi˜ ·˘Ùfi ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ·Á¿Ó‰· ÙÔ˘,
ÂÓÒ ¤Ó·Ó ·ÈÒÓ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, Ô §¤ˆÓ, Ô
·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘
ºˆÎ¿ ηÙËÁÔÚ‹ıËΠfiÙÈ ÎÂÚ‰ÔÛÎfiË-
Û Ì ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ÙÔ˘ ÛÈÙ·-
ÚÈÔ‡, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ÛÙËÓ
ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙËÓ ·ÓÙÈ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ Îfi-
ÛÌÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘.
Èڛ˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì οÔÈ-
˜ ÙÈ̤˜ Û ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÏÈÌÒÓ, ÔÊÂÈÏfi-
ÌÂÓ˜ Û ÂÍ·ÈÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ, ÙȘ
¿Û¯Ë̘ ÎÏÈÌ·ÙÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ‹
ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘ fiÏ˘. √È ÙÈ̤˜
‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ÔÏÏ·Ï·ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó
ÁÚ‹ÁÔÚ· ÌÂ ¤Ó·Ó Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹ ·fi ÙÚ›·
¤ˆ˜ ‰¤Î·, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ηıÈÛÙÔ‡ÛÂ
ÙÔÓ Ìfi‰ÈÔ ÙÔ˘ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡ ·ÚfiÛÈÙÔ ÛÙÔ
Û‡ÓÔÏÔ Û¯Â‰fiÓ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡. OÙ·Ó
¤Ó·˜ ‹ ‰‡Ô ‰ÚÈ̇ٷÙÔÈ ¯ÂÈÌÒÓ˜ ÚÔ-
ηÏÔ‡Û·Ó ÛÈÙԉ›·, ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ‹Ù·Ó
Û ¤Ó‰ÂÈ· Î·È ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·Ó Û·Ó›ˆ˜
ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Âȉ›ӈÓÂ
ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë. ∫¿Ùˆ ·’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈ-
ÛÙ¿ÛÂȘ ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ·’ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ÏÔ‡-
Û·Ó Ù· ÎÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Û ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜
ȉÈÔÎً٘ Ô˘ ›¯·Ó ηÙÔÚıÒÛÂÈ Ó·
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ·Ôı¤Ì·Ù·. ™ÙËÓ
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, fiÏÔÈ ‰ÂÓ Û˘ÌÂÚÈʤ-
ÚÔÓÙ·Ó fiˆ˜ Ô ¿ÁÈÔ˜ §Ô˘Î¿˜ Ô ™Ù˘Ï›-
Ù˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ú 4.000 Ìfi‰ÈÔ˘˜ ÛÈ-
Ù·ÚÈÔ‡ ·fi ÙȘ ·Ôı‹Î˜ ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ
ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ıÚ¤„ÂÈ ÙÔ˘˜ ÊÙˆ¯Ô‡˜, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ ÂÈÓÔ‡Û·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ ÏÈÌfi ÙÔ˘
928.
∏ ÙÈÌ‹ Â›Ó·È ÏÔÈfiÓ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ù˘
˙‹ÙËÛ˘ Î·È Ù˘ ÚÔÛÊÔÚ¿˜. μϤÔ˘-
Ì fï˜, fiÙÈ ·Ú¿ ÙȘ ‰È·Î˘Ì¿ÓÛÂȘ,
Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È Û ÌÈ· ÛÙ·ıÂÚ‹ ·Í›·.
ªÔÚԇ̠ӷ ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ì ·˘Ùfi ÙÔ
Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔÓ·‰ÈÎÔ›, ¿Ï-
ÏÔÙ ÂÂȉ‹ Ë ÁˆÚÁÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹
·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ· Î·È ¿ÏÏÔÙÂ
ÂÂȉ‹ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Ë È‰¤· fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ
ÌÈ· «ÛˆÛÙ‹» ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡. ªÂÙ¿
ÙÔ 1204, ÔÈ ·˘ÍÔÌÂÈÒÛÂȘ ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ Â›-
Ó·È ÈÔ Û·Ê›˜, ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ˘¿Ú¯ÂÈ
Ì›ˆÛË, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·‡ÍËÛË, Ë
ÔÔ›· Â›Ó·È ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ Û fiÏË ÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 14Ô˘ ·ÈÒÓ·. £· ·Ô‰Ò-
ÛÔ˘Ì ·˘Ù‹Ó ÙË Ó¤· ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ
ÙÈÌÒÓ ÛÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ
ÂÌfiÚˆÓ, ΢ڛˆ˜ IÙ·ÏÒÓ, Ô˘ ÛΤÊÙÔ-
ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Ù˘
·ÁÔÚ¿˜. √È ·Èٛ˜ Ù˘ ·‡ÍËÛ˘ ÙˆÓ ÙÈ-
ÌÒÓ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 14Ô˘ ·ÈÒÓ·
‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û ˘Ôı¤ÛÂȘ: Ì›ˆÛË Ù˘
·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂȉËÌ›· Ù˘ ·-
ÓÒÏ˘, ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÛÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·
ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ·‡ÍËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÚ·ÙÒÓ,
ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ÈÙ·ÏÈ-
Τ˜ ·ÁÔÚ¤˜.
AÎÚÈ‚fi˜ Ô Ô›ÓÔ˜
E¯Ô˘Ì Â›Û˘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈÎÒ˜
ÌÂ ÙÔ ÎÚ·Û›, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ÙÈÌ‹ ÂÍ·Ú-
Ù¿Ù·È Â›Û˘ ·fi ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ·, ·Ó ηÈ
Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ ·Ú·Áˆ-
Á‹˜ ÎÚ·ÛÈÔ‡ ‰ÂÓ Â·ÓÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È
ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ∫ÔÌÓËÓÒÓ. H
ηÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ·Ì¤ÏÔ˘ Â›Ó·È ‰È·‰Â-
‰Ô̤ÓË ·ÓÙÔ‡ ÛÙËÓ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·,
ÂÎÙfi˜ Â¿Ó ‰ÂÓ ÙËÓ Â˘ÓÔÔ‡Ó ÔÈ ÎÏÈÌ·ÙÔ-
ÏÔÁÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, ÁÈ·Ù› Ô ¯ˆÚÈÎfi˜
ÏËÚÒÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ Êfi-
ÚÔ˘, Ô˘ÏÒÓÙ·˜ ÙÔ ÎÚ·Û› ÙÔ˘. ™ÙÔ Ù¤-
ÏÔ˜ ÙÔ˘ 13Ô˘ ·È., ÔÈ ‰¤Î· ÌÂ˙Ô‡Ú˜
ÎÚËÙÈÎÔ‡ ÎÚ·ÛÈÔ‡, ‰ËÏ·‰‹ ÂÚ›Ô˘
¤Ó· ÂηÙfiÏÈÙÚÔ, ÎÔÛÙ›˙Ô˘Ó ¤Ó· ˘¤Ú-
˘ÚÔ (ÙÔ ¯Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ·Í›· ‹Ù·Ó Ï›ÁÔ ÌÈÎÚfiÙÂ-
ÚË ·fi ÂΛÓË ÙÔ˘ «ÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜»). ™Ù·
̤۷ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È., Ù· ÎÚ·ÛÈ¿ Ù˘ ÷Ï-
ÎȉÈ΋˜, fiˆ˜ Î·È ÂΛӷ Ù˘ μÈı˘Ó›·˜
–Â›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· fiÙÈ ÛÙËÓ ΔÚ›ÁÏÈ· ˘‹Ú-
¯Â οÔÈ· ·Ú·ÁˆÁ‹– ÎÔÛÙ›˙Ô˘Ó Ôχ
ÈÔ ·ÎÚÈ‚¿. Δ· ÎÚ·ÛÈ¿ Ù˘ ÷ÏÎȉÈ΋˜
ÎÔÛÙ›˙Ô˘Ó 3 1/2 ˘¤Ú˘Ú·, ÔÈ ‰¤Î· ÌÂ-
˙Ô‡Ú˜ Î·È Ù˘ μÈı˘Ó›·˜ 6 7/10 ˘¤Ú-
˘Ú· ÂÓÒ ·˘Ù¿ Ù˘ ∫Ú‹Ù˘, ·Ú’ fiÏÔ
Ô˘ ‹Ù·Ó ·ÈÛıËÙ¿ ÈÔ ·ÎÚÈ‚¿ ·’ fi,ÙÈ
ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ·ÈÒÓ·, ‰È·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÂ
ηχÙÂÚË ÙÈÌ‹: 2 1/2 ˘¤Ú˘Ú·. ∏ ÙÈ-
Ì‹ ·˘Ù‹ Â›Ó·È ÂÚ›Ô˘ ÙÚÈÏ¿ÛÈ· ·fi
ÂΛÓË ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È. ∏ ·‡-
ÍËÛË Â›Ó·È Ôχ ÈÔ ı·̷ÙÈ΋ ·fi
ÂΛÓË ÙÔ˘ ÛÈÙ·ÚÈÔ‡.
ΔÚ›ÙÔ ··Ú·›ÙËÙÔ Â›‰Ô˜, ÙÔ Ï¿‰È,
ˆÏÂ›Ù·È Û¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· Û ÙÈÌ‹ ˘„Ë-
Ï‹: Ù· 20 Ï›ÙÚ· ÎÔÛÙ›˙Ô˘Ó ¤Ó· ˘¤Ú˘-
ÚÔ.
EÙÚÂÊ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ù˘
OÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÛÙÔȯ›· Â›Ó·È ·ÊËÚË̤-
Ó· Â¿Ó ‰ÂÓ Ù· ·ÓÙÈ·Ú·‚¿ÏÏÂÈ Î·Ó›˜
Ì ٷ ÂÈÛÔ‰‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ∂Î Ó¤-
Ô˘, Ë Û‡ÁÎÚÈÛË Ì ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹
Â›Ó·È ··ÙËÏ‹, ‰ÈfiÙÈ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó·
ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÏ· Ù· ÛÙÔȯ›·, ΢ڛˆ˜
Ù· ÂÈÛÔ‰ËÌ¿Ù· Û ›‰Ô˜ Ô˘ ‰›‰ÔÓÙ·Ó
ÛÙÔ˘˜ ˘·ÏÏ‹ÏÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰ËÌÔÛ›-
Ô˘˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡˜ Ù˘ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜.
ΔÔÓ 12Ô ·È., ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ Î·Ó›˜ fiÙÈ
ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Ë ÔÔ›· ·Î-
Ì¿˙ÂÈ ·fi ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈ΋ ¿Ô„Ë Ì Â-
Ú›Ô˘ 300.000 ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Î·È Ë ÔÔ›·
Â›Ó·È Ë ÌÔÓ·‰È΋ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ·ÁÔÚ¿
ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Ì·˙› Ì ÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË,
‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÍÂÁ¤ÚÛÂȘ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘
›ӷ˜. √ ‚·ÛÈÎfi˜ ÌËÓÈ·›Ô˜ ÌÈÛıfi˜
‹Ù·Ó ‰›¯ˆ˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ηÙÒÙÂÚÔ˜ ·fi
¤Ó· ¯Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ·, ·ÏÏ¿ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂ-
Ùfi˜ ÁÈ· Ó· ÙÚ·Ê› ÌÈ· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ‰Â-
‰Ô̤ÓÔ˘ Â›Û˘ fiÙÈ Ë ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ‰È¤-
ıÂÙ ÊÙËÓ¤˜ ÚˆÙÂ˚ÓÔ‡¯Â˜ ÙÚÔʤ˜, η-
ıÒ˜ ¿ÊıÔÓ· ÎÔ¿‰È· „·ÚÈÒÓ (ÛÎÔ˘-
H K A £ H M E P I N H
ÌÚÈ¿ Î·È ÙfiÓÔÈ) ηٿ ÙË ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢-
Û‹ ÙÔ˘˜ ÂÚÓÔ‡Û·Ó ·fi ÙÔÓ μfiÛÔÚÔ,
··Û¯ÔÏÒÓÙ·˜ ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔ˘˜ ·ÏÈ›˜.
√È ÙÈ̤˜ ÂϤÁ¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ‰ÈÔÈÎËÙ‹
Ù˘ fiÏ˘ Î·È Â›Ó·È ¯·ÌËϤ˜: ¤ÓÙÂη
ÛÎÔ˘ÌÚÈ¿ ‰È·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙËÓ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘
ÂÓfi˜ ¯¿ÏÎÈÓÔ˘ ÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜ ¯·ÌËÏ‹˜
·Í›·˜. ™ÙÔ˘˜ ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚÔ˘˜ Ô˘ ‹Û·Ó
Û˘ÁÎÂÓÙڈ̤ÓÔÈ ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·, ÔÈ
ÎÚÂÔÒϘ Ô˘ÏÔ‡Û·Ó ¿ÊıÔÓÔ ÎÚ¤·˜
‚ÔÔÂȉÒÓ Î·È ·ÈÁÔÚÔ‚¿ÙˆÓ, Ù· ÔÔ›·
ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÔÈ ˙ˆ¤ÌÔÚÔÈ ·fi ÙË μÈı˘-
Ó›· Î·È ÙË £Ú¿ÎË. ∏ ·ÓÒÙÂÚË ÙÈÌ‹ ÁÈ·
¤Ó· ·ÚÓ› ‹Ù·Ó ÌÈÛfi ¯Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ·.
∏ ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó
‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì Ò˜ ÛÙÔ
μ˘˙¿ÓÙÈÔ Ë ÁˆÚÁ›· ηٿÊÂÚ ӷ ıÚ¤-
„ÂÈ Û¯Â‰fiÓ ¿ÓÙÔÙ ÈηÓÔÔÈËÙÈο
ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi Ù˘ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
Ú›·˜ ÂÚ›Ô˘ ̤¯ÚÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘. ∂È-
ÙÚ¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ÂÎÙÈÌËı› ¯ÔÓÙÚÈο,
ÙÔ ÂÈÛfi‰ËÌ· ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ Î·È ÙÔ Â›-
Â‰Ô ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯ˆÓ ηÙÔ›-
ÎˆÓ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘.
P Xρυσ νομσματα
(σλιδοι) του Iουστι-
νιανο A´, τελευταο
τταρτο 6ου αι. Bρ-
θηκαν στον ρμο της
Zογερις, Σπτσες.
Mουσεο Σπετσν.
B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 7

Λαϊκς ταβρνες,
Tου E WALD K ISLINGER
Kαθηγητ στο Iνστιτο
το Bυζαντινν ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔ˘˜ ÎÔÛÌÈÎÔ‡˜ ÍÂÓÒÓ˜ Î·È ÙȘ Ù·‚¤Ú-
και Nεοελληνικν Σπουδν
του Πανεπιστημου της Bιννης
H ºI§AN£Pø¶IA Î·È Ë Â˘ÂÚÁÂÛ›· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜
˘ËÎfiÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ̛· ·fi ÙȘ ·ÚÂÙ¤˜, ÔÈ
Ôԛ˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯·Ú·-
ÎÙ‹ÚÈ˙·Ó ¤Ó·Ó ηÏfi ËÁÂÌfiÓ·. O ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ IÛ·-
¿ÎÈÔ˜ Bã AÁÁÂÏÔ˜ (1185-1195) ·¤‰ÂÈÍ ˆ˜ ·˘Ù¤˜ ÔÈ
·ÚÂÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÏÈÙÈ΋ Ú¿ÍË È‰Ú‡Ô-
ÓÙ·˜ ¤Ó· «ÓÔÛÔÎÔÌ›Ի Î·È ÂÚÈı¿ÏÔÓÙ·˜ Ù·ÍȉÈÒ-
Ù˜. °È· ÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜ Ô˘ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·Ó ÙËÓ KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ·Ú¤¯ÔÓÙ·Ó ÂηÙfi ÎϛӘ Î·È ‰È·-
ÙÚÔÊ‹, ÂÓÒ ˘‹Ú¯Â ̤ÚÈÌÓ· Î·È ÁÈ· Ù· ¿ÏÔÁ¿ ÙÔ˘˜. H
ËÁ‹ Ì·˜ Û¯ÂÙÈο Ì ·˘Ù¿, Ô NÈ΋ٷ˜ XˆÓÈ¿Ù˘
(ÛÙËÓ ¤Î‰ÔÛË Van Dieten Û. 445), ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ
›‰Ú˘Ì· «·Ó‰Ô¯Â›Ô» ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ηٿ ÂÚ›ÂÚ-
ÁÔ ÙÚfiÔ ¤Ó·Ó fiÚÔ Ô˘ ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÛËÌ·ÙÔ‰Ô-
ÙÔ‡Û ÙÔ˘˜ Ì¿ÏÏÔÓ Î·ÎfiÊËÌÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ‰È·ÌÔÓ‹˜
Â› ÏËڈ̋. O ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È.
Ì¿ÏÏÔÓ ı· ·Ú·Û‡ÚıËÎÂ ·fi ÙËÓ ÚfiıÂÛ‹ ÙÔ˘ Ó·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÌÈ· ÏfiÁÈ· ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜
ÂÔ¯‹˜, ηıÒ˜ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË Ô fiÚÔ˜
«ÍÂÓԉԯ›Ի ı· Ù·›ÚÈ·˙ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ Ó‡̷
Î·È ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ȉڇ̷ÙÔ˜. EÙÛÈ ÔÓfiÌ·˙Â Ë ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈ΋ ÚfiÓÔÈ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ «ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ˘˜ ·‰ÂÏÊÔ‡˜»
8 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2
(K·Ù¿ M·Ùı. 25, 40) ·fi ÙÔÓ 4Ô ·È. Î·È ¤ÂÈÙ· Ù· ‰È-
ο Ù˘ ȉڇ̷ٷ, Ù· ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Û˘ÓÂȉËÙ¿ ÛÂ
˘‹Ú¯Â ¤Ó· «·Ó‰Ô¯Â›Ô» ÛÙÔ ÔÔ›Ô Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ‰‡Ô
Ó˜ («Î·ËÏ›·»).
K·Ù¿ ÚÔÙ›ÌËÛË Ù· ȉڇ̷ٷ ·˘Ù¿ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó
Ê˘ÛÈο ÛÙ· ÌÂÁ¿Ï· ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ·, Û ÏÈÌ¿ÓÈ· ηÈ
ÛÙÔ˘˜ AÁ›Ô˘˜ TfiÔ˘˜ Ô˘ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·Ó ÚÔÛ΢-
ÓËÙ¤˜. O ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ Aã (527-565)
¤¯ÙÈÛ ÛÙËÓ IÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì ¤Ó·Ó ÍÂÓÒÓ· (Ô fiÚÔ˜ ·˘Ùfi˜
ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· ΢ڛˆ˜ ÓÔÛÔÎÔÌ›·) ÌÂ
ÂηÙfi ÎϛӘ (ηْ ·Ó·ÏÔÁ›· Ì ÙÔ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ›‰Ú˘Ì·
ÙÔ˘ IÛ·¿ÎÈÔ˘), ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·˘Í‹ÛÂÈ ÙÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi
ÙˆÓ ÚÔÛÊÂÚfiÌÂÓˆÓ ÎÏÈÓÒÓ ÛÙ· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ· ̤۷
Î·È Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ fiÏË. K·Ù’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÔÈ
ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ËıÈ-
ÎÔ‡˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ Ô˘ ÂÏÏfi¯Â˘·Ó ÛÙÔ˘˜ ÎÔÛÌÈÎÔ‡˜ ÍÂ-
ÓÒÓ˜, «fiÔ˘ ÌÔχÓÂÙ·È ÌÂÓ ·ÎÔ‹, ÌÔχÓÂÙ·È ‰Â
ÔÊı·ÏÌfi˜». O °ÚËÁfiÚÈÔ˜ N‡ÛÛ˘ Ì ·˘Ù¿ ÙÔ˘ Ù· Ïfi-
ÁÈ· ˘·ÈÓ›ÛÛÂÙ·È ÙfiÛÔ Ù· ¯˘‰·›· ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ÙÚ·-
ÁÔ˘‰Ô‡ÛÂ Û˘¯Ó¿ Ë ÂÏ·Ù›· ÛÙË Ì¤ıË Ù˘ fiÛÔ Î·È ÙÔ
ÚfiÛÙ˘¯· ÓÙ˘Ì¤ÓÔ Î˘Ú›ˆ˜ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ÚÔÛˆÈÎfi, ÙÔ
ÔÔ›Ô Û˘¯Ó¿ ‰ÂÓ ÚfiÛÊÂÚ ÌfiÓÔ Ê·ÁËÙ¿ Î·È ÔÙ¿
ÚÔ˜ ÒÏËÛË.
«•ÂÓԉԯ›·» ··ÓÙÔ‡Ó Î·È ÛÙ· ÌÂÁ¿Ï· ÌÔÓ·ÛÙË-
Úȷο Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ¯Ù›ÛÙËÎ·Ó Á‡Úˆ ·fi Ù·
ÂÚËÌËÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ™˘ÌÂÒÓ ÙÔ˘ ¶ÚÂÛ‚˘Ù¤ÚÔ˘
™Ù˘Ï›ÙË ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÓÔÓfiÌ·ÙÔ˘ NÂÒÙÂÚÔ˘ ™Ù˘Ï›-
ÙË ÛÙË ™˘Ú›·, ›Ù ̤۷ ÛÙ· Ù›¯Ë ÙˆÓ Û˘ÌÏÂÁÌ¿-
ÙˆÓ Â›Ù ÛÙÔ˘˜ ÁÂÈÙÔÓÈÎÔ‡˜ ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜. A˘Ù¿, ˆÛÙfi-
M A ´ O Y 2 0 0 2
Õ Aποθκευση
κρασιο σε αμφο-
ρες. Mικρογραφα
χειρογρφου του
14ου αι. στη Mον
Bατοπεδου, Aγιον
Oρος. H χρση βα-
ρελιν γι’ αυτν
τον σκοπ ξεκνησε
μλις κατ την
υστεροβυζαντιν
εποχ.
ÛÔ, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ù· ÌÔÓ·‰Èο ·ÚfiÌÔÈ· ȉڇ̷ٷ ÛÙËÓ
ÂÚÈÔ¯‹. ™Â ÌÈÎÚ‹ ·ÎÙ›Ó· ·fi ÙÔÓ ÛÙ‡ÏÔ ÙÔ˘ AÁ›Ô˘
ÂȉˆÏÔÏ¿ÙÚ˜ (·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ·!), ÚÔÎÂÈ-
̤ÓÔ˘ Ó· Ô˘Ï‹ÛÔ˘Ó Úfi‚·Ù·, Ù· ÔÔ›· ·Ú¯Èο ›-
¯·Ó ˘ÔÛ¯Âı›» ÁÈ· ÙËÓ ›·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ AÁÈÔ (B›Ô˜
ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ™˘ÌÂÒÓ ™Ù˘Ï›ÙË ÙÔ˘ NÂÒÙÂÚÔ˘, ÂΉ. Van
den Ven ¨163). OÙ·Ó ÔÈ AÈÁ‡ÙÈÔÈ AÓ¿ÚÁ˘ÚÔÈ AÁÈÔÈ
KÔÛÌ¿˜ Î·È ¢·ÌÈ·Ófi˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Û οÔÈÔÓ
·ÛıÂÓ‹ Î·È ÙÔÓ Û˘Ì‚Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ó· ÚÔÌËı¢ı› ÙÚ›·
«Î¿ÓÓÈ·» ÎÚ·Û› ·fi ¤Ó· ·fi Ù· «Î·ËÏ›·» Î·È Ó· ÙÔ
ÈÂÈ, ·˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ ¤ÌÌÂÛ· ˆ˜ Ù¤ÙÔÈ· ηٷÛÙ‹Ì·Ù·
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÎÔÓÙ¿.
KÚ·Û›, Á˘Ó·›Î˜ Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È
TÔ ·Ó›ÂÚÔ ÙÚ›Ù˘¯Ô Ô˘ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û ÛÙȘ Ï·˚Τ˜ Ù·-
‚¤ÚÓ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÎÚ·Û›, Á˘Ó·›Î˜ Î·È ÙÚ·-
ÁÔ‡‰È, Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ Û˘Ó˘‹Ú¯Â Ì ÂÈÙ˘¯›· ‰›Ï·
ÛÙ· ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο ȉڇ̷ٷ. ø˜ Î·È ÌÔÓ·¯Ô› ¤Ì·ÈÓ·Ó
ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÛÙÔÓ ÂÈÚ·ÛÌfi. E¯Ô˘Ì ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Ì·˜
·ÚÎÂÙ¤˜ Û˘ÓÔ‰ÈΤ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ô˘ ··ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÛÂ
ÌÔÓ·¯Ô‡˜ Ó· ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û «·Ó‰Ô¯Â›·», ·Ú¿ Ìfi-
ÓÔÓ Â¿Ó ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ·Ó¿·˘Ï· ηٿ
ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù·ÍȉÈÒÓ. ™˘ÓÂÒ˜, ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó ÛÙÔ˘˜
ÌÔÓ·¯Ô‡˜ Ó· ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ٤ÙÔÈ· ηٷÛÙ‹Ì·Ù·
fiÙ·Ó ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÂÎÙfi˜ ¤‰Ú·˜. EΛ Û˘Ó¿ÓÙËÛ·Ó ÌÈ·
fiÚÓË ÙËÓ ÔÔ›· –fiˆ˜ ‹Ù·Ó ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ Û ÌÈ·
·ÚfiÌÔÈ· ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ·fi ÙËÓ ·ÁÈÔÏÔÁ›·– ηÈ
 P Eφυαλωμ#νο πινκιο 13ου αι., με παρ-
σταση ψαριο. Tα οικιακ σκεη «μιλον»
για τις διατροφικ#ς συνθειες των Bυζαντι-
νν. Γνωρζουμε τι πνω απ πενντα εδη
ψαριν συν#βαλλαν στον πλοτο της βυζα-
ντινς κουζνας (Mουσεο Kορνθου).

H Συμεν ο Στυλτης, μικρογραφα στην

προμετωπδα του Eυαγγελου του Λουκ στη
Mον Διονυσου, Aγιον Oρος, τρτο τ#ταρτο
11ου αι. Aγιοι ξακουστο, πως ο Συμεν ο
Στυλτης, προσ#λκυαν πλθος προσκυνητν,
που δι#μεναν σε χριστιανικος ξεννες κο-
ντ στα ιερ προσκυνματα.

χριστιανικο ξεννες
ÚÔÛËχÙÈÛ·Ó ·Ì¤Ûˆ˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÂΛÓË Ó· ÂÈ-
Û¤ÏıÂÈ ÌÂÙ·ÓȈ̤ÓË Û ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ. O Mȯ·‹Ï æÂÏ-
Ïfi˜ (11Ô˜ ·È.) ·ÓÙ›ıÂÙ· ˘ÔÓÔ› fiÙÈ ¤Ó·˜ Û‡Á¯ÚÔÓfi˜
ÙÔ˘ ÌÔÓ·¯fi˜ ‰ÂÓ Â›¯Â ÂÍ›ÛÔ˘ ¢ÁÂÓ‹ ΛÓËÙÚ· Û ·-
ÚfiÌÔÈÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi. OÈ ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ ÌÔÓ·¯Ô‡ HÏ›·
‰ÂÓ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û οÔÈÔ Â˘Ï·‚ÈÎfi ÂÚËÌËÙ‹ÚÈÔ, ·Ï-
Ï¿ ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Ù·‚ÂÚÓÒÓ Î·È ÙˆÓ Ô›ÎˆÓ ·ÓÔ¯‹˜
Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘. EÙÛÈ ÎÚ·Ù¿ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ
Û¯ÂÙÈο Ì ÔÈ· «Ù·‚ÂÚÓÈ¿ÚÈÛÛ·» ‰Ô˘Ï‡ÂÈ Î·È Û·Ó
ÚÔ·ÁˆÁfi˜, ÂÓÒ Î·Ù¤¯ÂÈ Î·È ¤Ó·Ó ηٿÏÔÁÔ fiÛˆÓ
‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ê·ÓÂÚ¿ Î·È fiÛˆÓ ÎÚ˘Ê¿ ÛÙÔ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚÔ
Â¿ÁÁÂÏÌ· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. øÛÙfiÛÔ, Ë ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ·Á·-
Ó¿ÎÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ٤ÙÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰ÂÓ
Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙÔÓ æÂÏÏfi, ηıÒ˜ ÎÈ ÂΛÓÔ˜ Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ
Û ¿ÏÏ· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘ (fiˆ˜ ÛÙËÓ ÔÌÈÏ›· ·Ú. 16,
ÂΉ. Littlewood) ÌÈ· ·ÚÎÂÙ¿ ·ÎÚÈ‚‹ ÁÓÒÛË Û¯ÂÙÈο
Ì ٷ «ÈÓ» ÛÙ¤ÎÈ· Ù˘ fiÏ˘ (ÙÔ˘ ™·Á·ÓÔ‡, ÙÔ˘ MÂ-
ÏÈÙÚ¿ÁÔ˘). EÈϤÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ì Á·ÛÙÚÈÌ·ÚÁÈ΋
·fiÏ·˘ÛË ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÎÚ¤·ÙÔ˜ Ô˘ „‹ÓÔÓÙ·Ó ÛÙË
ÛÔ‡‚Ï· (ı˘Ì›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ÛËÌÂÚÈÓ¿ ÛÔ˘‚Ï¿ÎÈ·), ÂÓÒ
ʤÚÂÙ·È ˆ˜ ÁÓÒÛÙ˘ ÙÔ˘ Ô‡ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÌËı¢Ù›
ηÓ›˜ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÛÎÔ‡ÚÔ ¯ÈÒÙÈÎÔ ÎÚ·Û›.
§·˚Τ˜ Ù·‚¤ÚÓ˜
¶Ò˜ ‹Ù·Ó fï˜ Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙˆÓ Ù·‚ÂÚÓÒÓ Ô˘ ÚÔ-
Û¤Ï΢·Ó ÙËÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÏÏ¿ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂÈÊ·-
Ó‹ ÂÏ·Ù›·; ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ ‰ÂÓ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì ·ÎfiÌ· Û¯Â-
ÙÈο ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÎÈ ÂÔ̤ӈ˜ ›̷ÛÙÂ
·Ó·ÁηṲ̂ÓÔÈ Ó· ‚·‰›˙Ô˘Ì ÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿ Ì·˜ ÛÙȘ
ÁÚ·Ù¤˜ ËÁ¤˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË Û‡ÁÎÚÈÛË Ì ·ÚfiÌÔÈ·
ηٷÛÙ‹Ì·Ù· ·fi ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ· (ȉȷ›ÙÂÚ· ·˘Ù¿
Ù˘ ¶ÔÌË˝·˜). ¢‡Ô ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙÔȯ›· ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ-
˙·Ó ÙÔÓ ¯ÒÚÔ: Ô ¿ÁÎÔ˜, ÛÙËÓ ÎÔÈÏfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘
‹Ù·Ó ÙÔÔıÂÙË̤ÓÔÈ ÔÈ ·ÌÊÔÚ›˜ ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡ ηÈ
¤Ó· η˙¿ÓÈ Ô˘ ÎÚÂÌfiÙ·Ó ¿Óˆ ·fi Ì›· ÂÛÙ›· ʈ-
ÙÈ¿˜. ™Â ÂΛÓÔ ıÂÚÌ·ÈÓfiÙ·Ó ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÛÌÂÈÍË ÌÂ ÙÔ ÎÚ·Û›. H Ú·-
ÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ·fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ ÛÙÔ ÁÂÁÔ-
Ófi˜ fiÙÈ Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÎÚ·ÛÈ¿ ÂÚÈ›¯·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
ÔÈÓfiÓÂ˘Ì· ·fi Ù· ÛËÌÂÚÈÓ¿ (Ì ÂÍ·›ÚÂÛË Ù· ÎÚ·-
ÛÈ¿ Ù‡Ô˘ «ÔÚÙfi») Ú¿ÁÌ· Ô˘ Ì›ˆÓ ÙËÓ ÔÛfiÙË-
Ù· ηٷӿψÛ˘ ÙÔ˘ «¿ÎÚ·ÙÔ˘ Ô›ÓÔ˘», Î·È ·fi ÙËÓ
¿ÏÏË ÛÙÔ fiÙÈ Ë Î·Î‹ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ηıÈÛÙÔ‡-
Û ÂӉ‰ÂÈÁ̤ÓÔ ÙÔÓ ‚Ú·ÛÌfi ÙÔ˘ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Úfi-
ÛÌÂÈÍ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÎÚ·Û›. ™ÙÔ E·Ú¯ÈÎfi BÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÚÒ-
ÈÌÔ˘ 10Ô˘ ·È. (‰È¿Ù·ÍË 19, 3 «ÂΉ. Koder») ÎÔÈÓÔÔÈ-
Â›Ù·È fiÙÈ Ë ÊÏfiÁ· οو ·fi Ù· «Ï‚‹ÙÈ·» Ú¤ÂÈ Ó·
Û‚‹ÓÂÙ·È ÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ ‚Ú·‰ÈÓÔ‡ ÎÏÂÈ̷ۛÙÔ˜ ÙˆÓ Î·-
Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ, ÁÈ·Ù› ·ÏÏÈÒ˜ Ë ÂÏ·Ù›· ı· Û˘Ó¤¯È˙ ӷ
›ÓÂÈ fiÏË ÙË Ó‡¯Ù·. E‰Ò ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÌÈ· ÛÙ·ıÂÚ¿
Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜ ÛÙȘ Ù·‚¤ÚÓ˜, ÔÈ Ôԛ˜,
fiˆ˜ Ë ·ÁÔÚ¿ Î·È Ù· ‰ËÌfiÛÈ· ÏÔ˘ÙÚ¿, ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó
¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. H ÂÈÎfiÓ·
Ô˘ ·ÔÎÔÌ›˙Ô˘Ì ı˘Ì›˙ÂÈ Ù· fiÛ· Ì·˜ ·Ú·‰›‰ÂÈ Ô
§È‚¿ÓÈÔ˜ ·fi ÙËÓ AÓÙÈfi¯ÂÈ· ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. «™ÙȘ Ï·˚Τ˜
Ù·‚¤ÚÓ˜ ηÓ›˜ ‰ÂÓ ÌÂÙÚ¿ Ù· ¿‰ÂÈ· ÔÙ‹ÚÈ· ·Ú¿
›ÓÂÈ Ì¤Ú· Î·È Ó‡¯Ù· ÛΤٷ ‹ ·Ú·ÈˆÌ¤Ó· ÔÙ¿ ηÈ
η˘¯È¤Ù·È fiÙÈ Â›Ó·È Ô Î‡ÚÈÔ˜ ÙˆÓ ÔÙËÚÈÒÓ, ÂÓÒ Û˘Ì-
‚·›ÓÂÈ Ì¿ÏÏÔÓ ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ».
H ÎÔÈÓ‹ ÁÓÒÌË, ˆÛÙfiÛÔ, ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙Â ÌÂ ÂÓÙÂÏÒ˜
‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙȘ Ï·˚Τ˜ Ù·‚¤ÚÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ÍÂÓÒÓ˜. OÈ ‰Â‡ÙÂÚÔÈ Ì¿ÏÈÛÙ· Ï¿Ì‚·Ó·Ó
ÎÚ·ÙÈΤ˜ ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ, ÂÓÒ ÙÔ ·Í›ˆÌ· ÙÔ˘ ‰È¢ı˘ÓÙ‹
ÙˆÓ ‰È·ÛËÌfiÙÂÚˆÓ Â˘·ÁÒÓ È‰Ú˘Ì¿ÙˆÓ (·ÚΛ Ó·
·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÙÔÓ ÍÂÓÒÓ· ÙÔ˘ ™·Ì„ÒÓÔ˜) ›¯Â ȉȷ›ÙÂ-
ÚÔ Î‡ÚÔ˜. OÈ Î¿ÂϘ ·ÓÙ›ıÂÙ· ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙÌ‹Ì·
ÙˆÓ ÂÚÈıˆÚÈ·ÎÒÓ fiˆ˜ ÔÈ Ì›ÌÔÈ, ÔÈ ·ÎÚÔ‚¿Ù˜ ηÈ
ÔÈ fiÚÓ˜. ¶·Ú¿ Ù·‡Ù· Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
Â·ÁÁÂÏÌ¿ÙˆÓ ¤‚ÚÈÛΠ¿ÓÙ· ÙÔ ÎÔÈÓfi Ù˘ Î·È ÙËÓ
ÂÏ·Ù›· Ù˘ Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ¯È-
ÏÈÂÙ›·˜.
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:
E. Kislinger, «Taverne, alberghi e filantropia
ecclesiastica a Bisanzio», Atti della Accademia delle
scienze di Torino. Cl. sc. mor., stor., e filol. 120
(1986).
H. J. Magoulias, «Bathhouse, Inn, Tavern,
Prostitution and the Stage as seen in the Lives of
Saints of the Sixth and Seventh Centuries», Eπετηρίς
Eταιρείας Bυζαντινών Σπουδών 38 (1971).
K. Mέντζου – Mεϊμάρη, «Eπαρχιακά ευαγή ιδρύ-
ματα μέχρι του τέλους της εικονομαχίας», Bυζαντι-
νά 11 (1982).
R. Volk, «Gesundheitswesen und Wohltätigkeit im
Spiegel der byzantinischen Klostertypika» (Miscellanea
Byzantina Monacensia 28), München 1983.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 9
 Περ τσουκαλιν
Õ Πλινο πιν κιο,
6ος αι. Θεσσαλονκη,
Mουσεο Bυζαντινο
Πολιτισμο.

P Aποψη της εντητας «H ζω στο σπτι», απ

την κθεση «H καθημεριν ζω στο Bυζ ντιο»,
στον Λευκ Πργο της Θεσσαλονκης, Oκτ-
βριος 2001 - Iανου ριος 2002.

10 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
και πινακων
Tης ¢ ◊ª∏Δƒ∞˜ ¶ ∞¶∞¡π∫Ÿ§∞ -
M ¶∞∫πƒΔ∑◊
Aρχαιολ
γου στο Mουσεο
Bυζαντινο Πολιτισμο

T O KAT’ E•OXHN Ì·ÁÂÈÚÈÎfi Û·Ԙ, Ë ¯‡ÙÚ·, fiˆ˜ ·Ó·-

ʤÚÂÙ·È ÛÙ· ·Ú¯·˝˙ÔÓÙ· ΛÌÂÓ· Î·È ÙÛÔ‡Îη ‹ ÙÛÔ˘-
οÏÈ ÛÙ· ‰ËÌÒ‰Ë, ‰ÂÓ ¿ÏÏ·Í ۯ‹Ì· ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔ-
Ù¿ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ¤ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·. ¢ÂÓ ˘‹Ú¯Â ÏfiÁÔ˜, ¿ÏψÛÙÂ,
‰ÈfiÙÈ Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ·Ú¤ÌÂÈÓÂ Ë ›‰È·, ÙÔ Ì·Á›ÚÂ˘Ì· ‰ËÏ·‰‹
ÙÚÔÊ‹˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÓÂÚÔ‡ Î·È ÊˆÙÈ¿˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÎÏÂÈ-
ÛÙfi ˘Ú›Ì·¯Ô Û·Ԙ ÛÙÚÔÁÁ˘ÏÔ‡ Û¯‹Ì·ÙÔ˜, ‰Èfi-
ÙÈ ¤ÙÛÈ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ ÙË Ì¤ÁÈÛÙË ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙÔ
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfiÙÂÚÔ Û¯‹Ì· Î·È ·ÔÚÚÔÊ¿ ıÂÚÌfiÙËÙ·
·fi fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ·. MÂÙ¿ ÙÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ·
¶¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÁÂÓÈÎÔ‡ ·˘ÙÔ‡ Û¯‹Ì·ÙÔ˜ Ù· ÂÈ̤-
ÚÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ¯‡ÙÚ·˜ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ÌÂ
ÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ ·Ú¯›˙ÂÈ
ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘: ¢ڇ ÛÙfiÌÈÔ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ
ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛ‰Ô¯‹ Î·È ÙËÓ ·Ê·›ÚÂÛË Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜,
¯Â›ÏÔ˜ ηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ- ‰È΋ ÙÔ˘ ·ÈÛıËÙÈ΋
ÛÙ·Û›· Ù˘ fiÛÔ ·˘Ù‹ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ Û·Ԙ
Î·È Ì·ÁÂÈÚ‡ÂÙ·È, Î·È ¿ÙÔ˜, ·ÔÛÙÚÔÁÁ˘ÏÂ̤ÓÔ˜ ÛÙ· ÂÈÙÚ·¤˙È·
‹ ÎÔÊÙfi˜ Â›‰Ԙ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ı¤Ú-
Ì·ÓÛ˘. ™Â ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È
ÛÎÂ‡Ë H X λκινη οινοχη,
6ος αι. Λεμεσς, Mε-
Ì›· ‹ ‰‡Ô Ï·‚¤˜, ÙÔ Û¯‹Ì· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ‰È¢ÎÔχ-
σαιωνικ Mουσεο.
ÓÂÈ ÙËÓ ÔÚÈ˙fiÓÙÈ· ‹ ηٷÎfiÚ˘ÊË ÌÂٷΛÓËÛË ÙÔ˘
Û·Ԣ˜. ∏ ¯‡ÙÚ· ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Ú·ÎÙÈÎfi
Û·Ԙ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘, ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘
ÌÂÙ¤¯ÂÈ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÂÈÊ·ÓÂÈÒÓ ÙÔ˘, ÙfiÛÔ ÂÛˆÙÂÚÈο
fiÛÔ Î·È Â͈ÙÂÚÈο. °È’ ·˘Ùfi Î·È ‰ÂÓ Âȉ¯fiÙ·Ó ‰È·ÎfiÛÌË-
ÛË. O ‚˘˙·ÓÙÈÓfi˜ Û¯ÔÏÈ·ÛÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË ÂÈÚˆÓ¢fiÌÂ-
ÓÔ˜ ÙË Ì·Ù·ÈÔÔÓ›· Î·È fiÛÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó Ù·
¿¯ÚËÛÙ· ˆ˜ ¯Ú‹ÛÈÌ·, Ù· ·Û‹Ì·ÓÙ· ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈο, Û¯ÔÏÈ¿-

H Bαθις εφυαλωμνες κοπες υστε-

ροβυζαντινς περιδου κατ λληλες
για σοπες και ζωμος. Bρθηκαν σε
ανασκαφς στη Θεσσαλονκη.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 11

H Παλαιοχριστιανικς πλινες χτρες απ
ανασκαφς στη Θεσσαλονκη. H πλινη χ-
τρα  τσοκκα σε δι φορα μεγθη εξακολο-
θησε και στον βυζαντιν κσμο να εναι το
κατ’ εξοχν μαγειρικ σκεος.
P Πλινα τσουκ λια με-
σοβυζαντινς περιδου,
απ τη Θρ κη.
12 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2
˙ÂÈ: «¯‡ÙÚ·Ó ÔÈΛÏÏÂȘ ‹ ÎfiÚÔÓ ·Ó·-
ı˘ÌÈ¿˜».
I‰È· ¯Ú‹ÛË Ì ÙȘ ‹ÏÈÓ˜ ¯‡ÙÚ˜ ‹
ÙÛÔ‡ÎΘ Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ›¯·Ó Î·È Ù·
ηÎο‚È· Ì ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ ˆ˜ ‹Û·Ó η-
̤̈ӷ ·fi ̤ٷÏÏÔ, ΢ڛˆ˜ ¯·ÏÎfi
ÂÈηÛÛÈÙÂڈ̤ÓÔ.
∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ÙÛÔ˘Î¿ÏÈ· ÛÙÔÓ ÂÍÔ-
ÏÈÛÌfi ÙÔ˘ Ì·ÁÂÈÚ›Ԣ ··Ú·›ÙËÙ·
‹Û·Ó Ù· ÙËÁ¿ÓÈ·Ø Î·ÌˆÌ¤Ó· ·fi ËÏfi
‹ ̤ٷÏÏÔ Â›¯·Ó ÌÂÁ¤ıË ‰È¿ÊÔÚ· ηÈ
‹Û·Ó Ú˯¿ ‹ ‚·ıÈ¿. ™Ù· ˘ÛÙÂÚÔ‚˘˙·-
ÓÙÈÓ¿ Ì¿ÏÈÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È
Î·È ÂÊ˘·ÏˆÌ¤Ó· ÙËÁ¿ÓÈ·. Δ· ÛÊÔ˘Á-
Á·ÙÂÚ¿ Ú¤ÂÈ Ó· ‹Û·Ó ‚·ıÈ¿ ÙËÁ¿ÓÈ·,
̤۷ ÛÙ· ÔÔ›· ·Ú·Û··˙·Ó Ù· Â-
Ú›ÊËÌ· ÛÊÔ˘ÁÁ¿Ù·, ›‰Ô˜ ÔÌÂϤٷ˜ ÌÂ
‰È¿ÊÔÚ· ¯fiÚÙ· ΢ڛˆ˜, fï˜, ÎÚÂÌ̇-
‰È·. ™Ù· ÙËÁ¿ÓÈ· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·Û΢-
¿˙ÔÓÙ·Ó Î·È Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ÙËÁ·ÓËÙ¿
ÁÏ˘Î¿, fiˆ˜ Ù· Ï·Ï¿ÁÁÈ· (Ï·Ï·ÁÁ›Ù˜).
∂ÈÙÚ·¤˙È· Û·Ë
™ÙË ‰È¿ÚıÚˆÛË ÙÔ˘ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ-
ÎÔ‡ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔ ·„ȉˆÙfi ÙÚÈÎÏ›ÓÈÔ ÂÍ·-
ÎÔÏÔ‡ıËÛ ӷ ·›˙ÂÈ ‚·ÛÈÎfi ÚfiÏÔ Â͢-
ËÚÂÙÒÓÙ·˜ ˆ˜ ·›ıÔ˘Û· ˘Ô‰Ô¯‹˜ ηÈ
Û˘ÌÔÛ›ˆÓ. √ ¯ÒÚÔ˜ Ì ٷ ·Ó¿ÎÏÈ-
ÓÙÚ· ÙÚÔÔÔÈÂ›Ù·È Ì ÙÔ ·ÏÔ‡ÛÙÂÚÔ
ÛÙÈ‚¿‰ÈÔ, ›‰Ô˜ ËÌÈ΢ÎÏÈ΋˜ ÛÙÚˆ-
ÌÓ‹˜, fiÔ˘ ÔÈ Û˘Ó‰·ÈÙ˘ÌfiÓ˜ ÌÈÛÔÍ·-
ÏÒÓÔ˘Ó ¤¯ÔÓÙ·˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜ ΢-
ÎÏÈο ·Ú·ÙÚ·¤˙È·. ¶¿Óˆ ÛÙ· ÙÚ·¤-
˙È· ·˘Ù¿ ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È Ù· ‰¤ÛÌ·Ù· ÛÂ
ÛÎÂ‡Ë Ô˘ Â›Ó·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ·‚·ı‹
ÈÓ¿ÎÈ· Û ÌÔÚÊ‹ ‰›ÛÎˆÓ Î·È ‰ÈÛη-
Ú›ˆÓ, ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ΢ڛˆ˜ ‹ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤-
ıÔ˘˜. ΔfiÛÔ Ë ÌÔÚÊ‹ fiÛÔ Î·È ÔÈ ‰È·-
ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ¯Ú‹-
ÛÂȘ ·Ú¿ıÂÛ˘ ÛÙÂÁÓÒÓ Ê·ÁËÙÒÓ,
fiˆ˜ „ËÙÒÓ ‹ ‚Ú·ÛÙÒÓ ÎÚÂ¿ÙˆÓ Î·È
fi¯È Ê·ÁËÙÔ‡ ˘‰·ÚÔ‡˜ ‹ Ì ۿÏÙÛ·.
°È· Ù· ÏÔ‡ÛÈ· ÙÚ·¤˙È· Ù· ÈÓ¿ÎÈ·
·˘Ù¿ ‹Û·Ó ·fi ÔχÙÈÌ· ̤ٷÏÏ·, ΢-
Ú›ˆ˜ ·Û‹ÌÈ. E›¯·Ó ÂÚ›Ù¯ÓË ‰È·Îfi-
ÛÌËÛË Ì ı¤Ì·Ù· ÔÈΛϷ: ·Ú¯·ÈÔÚÂ-
M A ´ O Y 2 0 0 2
‹, ·fi ÙËÓ ¶·Ï·È¿ ¢È·ı‹ÎË Î·È ı¤-
Ì·Ù· ‹ ۇ̂ÔÏ· ηı·Ú¿ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο,
fiˆ˜ Ô ÛÙ·˘Úfi˜. ∏ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ Û˘Ì-
‚fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó·
ÂÚÈfiÚÈ˙ ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜ ÌfiÓÔ ÛÙËÓ
ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·. ¢‹ÏˆÓÂ
·ÏÒ˜ ÙË ı›· ¢ÏÔÁ›· Î·È ·ÚÔ˘Û›·
ÛÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi È· Û›ÙÈ. ∏ ‰È·Îfi-
ÛÌËÛË Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ ÂÁ¯¿Ú·ÎÙË ÌÂ Û˘-
Ó‹ıˆ˜ ÁÚ·ÌÌÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ı¤Ì·Ù·,
‹ ·Ó¿ÁÏ˘ÊË ÛÊ˘Ú‹Ï·ÙË Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ
ÈÔ ÂÚ›ÏÔη ı¤Ì·Ù·.
√ ÏÔ‡ÛÈÔ˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎfi˜ ‰È¿ÎÔÛÌÔ˜
ÛÂ ·ÚÎÂÙ¿ ·fi ·˘Ù¿ ı¤ÙÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·
Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘˜, ÂÚÒÙËÌ· ‰‡ÛÎÔÏÔ
Ó· ··ÓÙËı› Ì ·fiÏ˘ÙÔ ÙÚfiÔ. ™›-
ÁÔ˘Ú· οÔÈ· ·fi ·˘Ù¿ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó
ÛÎÂ‡Ë Â›‰ÂÈ͢, ‰ÒÚ· ÂÂÙÂȷο ‹
‰ÒÚ· ·Ó·ÌÓËÛÙÈο, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ
̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·. øÛÙfiÛÔ ÙÔ Èı·ÓfiÙÂÚÔ
Â›Ó·È Ù· ›‰È· ÛÎÂ‡Ë Ó· Â͢ËÚÂÙÔ‡Û·Ó
ÔÏÏ·ÏÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜Ø ‹Û·Ó ÂÓ›ÔÙÂ
¯ÚËÛÙÈο, ÂÓ›ÔÙ ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο Î·È ¿Ï-
ÏÔÙ ‰ÒÚ·, ·ÎfiÌ· Î·È ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈο.
™Ù· ÈÔ ÊÙˆ¯¿ ÓÔÈÎÔ΢ÚÈ¿ Î·È ÙÚ·-
¤˙È· Ù· ÈÓ¿ÎÈ· ·˘Ù¿ ‹Û·Ó ‹ÏÈÓ·,
η̤̈ӷ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘
·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈÎÈÏ›· ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘, ÔÈfi-
ÙËÙ·˜ Î·È ‰È·ÎfiÛÌËÛ˘.
∫È ÂÓÒ Ù· ÈÓ¿ÎÈ· Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜
‹Ù·Ó Ù· ·ÚÈ· ÛÎÂ‡Ë ÁÈ· ÙÔ Ê·ÁËÙfi,
·ÁÁ›· ÌÂÙ¿ÏÏÈÓ· ‹ ‹ÏÈÓ·, ·Ó¿ÏÔÁ·
Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ οıÂ
ÓÔÈÎÔ·ÚË, ¯ÚË̢ۛ·Ó ÁÈ· ÙÔ ÎÚ·Û›
Î·È ÙÔ ÓÂÚfi, ÌÈ· Î·È fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi
ÙÔ ÎÚ·Û› ÚÔÛÊÂÚfiÙ·Ó ÓÂڈ̤ÓÔ Î·È
Ë ·Ó¿ÌÂÈÍË ÁÈÓfiÙ·Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜
Û˘Ó‰·ÈÙ˘ÌfiÓ˜.
EÊ˘·ÏˆÌ¤Ó·
K·Ù¿ ÙÔÓ 7Ô ·È., Î·È Û‡Ìʈӷ Ì ¿Ï-
ÏÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Ï›ÁÔ ÓˆÚ›ÙÂÚ·, ÛÙ· ÎÂ-
Ú·ÌÈο ÛÎÂ‡Ë ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÌÈ· ·ÏÏ·-
Á‹ Ô˘ ı· ηıÔÚ›ÛÂÈ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
Î·È ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡
ÂÈÙÚ·¤˙ÈÔ˘ Û·Ԣ˜. ∂ÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Ë
Ú·ÎÙÈ΋ Â¤Ó‰˘Û˘ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜
ÙˆÓ ·ÁÁ›ˆÓ Ì ˘¿ÏˆÌ·, Ô˘ ÛÙ·‰È·Î¿
ÂÍ·ÏÒÓÂÙ·È Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ 12Ô, ΢ڛˆ˜
fï˜ ηٿ ÙÔÓ 13Ô Î·È 14Ô ·È., Á›ÓÂÙ·È
ÎÔÈÓfi˜ ÙfiÔ˜. ΔÔ ÛÙÚÒÌ· ÙÔ˘ ˘·ÏÒÌ·-
ÙÔ˜ ÚÔÛ‰›‰ÂÈ Ï¿Ì„Ë, ¯ÚÒÌ· Î·È ‰˘-
Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÎÏÂÙ˘Ṳ̂Ó˘ ‰È·ÎfiÛÌË-
Û˘ ÛÙ· Ù·ÂÈÓ¿ ‹ÏÈÓ· Û·Ë.
ΔËÓ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹, 9Ô˜-12Ô˜ ·È., ÂÌÊ·-
Ó›˙ÔÓÙ·È Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ· Û·Ë, fiˆ˜ Ù·
ÂÚ›ÊËÌ· Û·ÏÙÛ¿ÚÈ·, ÛÎÂ‡Ë ÁÈ· Ó·
ÎÚ·ÙÔ‡Ó ˙ÂÛÙ‹ ÙË Û¿ÏÙÛ· ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È
Î·È ·ÁÁ›· Ì „ËÏfi fi‰È Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó
Ì ÊÚÔ˘ÙȤÚ˜. øÛÙfiÛÔ ÙÔ Ú˯fi ÈÓ¿-
ÎÈÔ Î·È Ë Û¯ÂÙÈο ‚·ıÈ¿ ÎÔ‡·, Î·È Ù·
‰‡Ô Û ÌÂÁ¿ÏÔ Î˘Ú›ˆ˜ ̤ÁÂıÔ˜, ΢-
ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· ·Ó·ÛηÊÈ-
ο ‰Â‰Ô̤ӷ. °ÂÓÈο Ë ÌÔÚÊ‹ Î·È ÙÔ
̤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ Û΢ÒÓ Û˘ÓËÁÔÚ› ÛÙÔ
fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÎÔÈÓ¿ ÛÎÂ‡Ë ·Ú¿-
ıÂÛ˘ ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È Î·È fi¯È
·ÙÔÌÈο ÛÎÂ‡Ë Ï‹„˘ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜. ∞˘-
Ùfi ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Î·È ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó Î·È ÔÈ
·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ «ÙÚ·Â˙ˆÌ¿ÙˆÓ» Ì ¤Ó·,
‰‡Ô ‹ ÙÚ›· Û·Ë, ·’ fiÔ˘ fiÏÔÈ ÔÈ
Û˘Ó‰·ÈÙ˘ÌfiÓ˜ Û‡‰Ô˘Ó, ·ÏÒÓÔ-
ÓÙ·˜ Ù· ¯¤ÚÈ·, Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ ÌÂÚ›‰Èfi
ÙÔ˘˜.
∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ‹ÏÈÓ· ÂÊ˘·ÏˆÌ¤Ó·
ÛÎÂ‡Ë ‰ÂÓ Ï›Ô˘Ó ‚¤‚·È· Ù· ‚·Ú‡ÙÈ-
Ì· Î·È ÂÚ›Ù¯ӷ Û·Ë, Ô˘ ÌÓËÌÔ-
ÓÂ‡Ô˘Ó ÔÈ ËÁ¤˜, η̤̈ӷ ·fi Ôχ-
ÙÈÌ· ̤ٷÏÏ· ‹ ·fi Á˘·Ï›, ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔ-
Ú¤˜ ÂÈ˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂ÓÔ Ì ‰È¿ÏÈı· ÂÍÂ-
˙ËÙË̤ӷ ‰Â̷ۛٷ. øÛÙfiÛÔ Ù· Ôχ-
ÙÈÌ· Û·Ë, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ fiÛ· ¤ÊÙ·-
Û·Ó Û ÂÌ¿˜, Â›Ó·È ÏÈÁfiÙÂÚ· ·fi ·˘Ù¿
Ù˘ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.
∫·Ù¿ ÙËÓ ˘ÛÙÂÚÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô
Ë ÂͤٷÛË ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ Â˘ÚË-
Ì¿ÙˆÓ Î·È ¿ÏÈ, ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Î¿ÔȘ
·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· ÂÈÙÚ·¤˙È· Û·Ë, ·ÏÏ·-
Á¤˜ Ô˘ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ·fi
ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 13Ô˘ ·È.
ΔÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ÂÊ˘·ÏˆÌ¤ÓˆÓ
Û΢ÒÓ ·˘Í¿ÓÂÙ·È ÂÓÒ ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜
ÙÔ˘˜ ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ Î·È ·fi ¿Ô„Ë ÌÔÚÊ‹˜
Á›ÓÔÓÙ·È ÈÔ ‚·ıÈ¿. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙË
Û˘ÓÙÚÈÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ›ӷÈ
ËÌÈÛÊ·ÈÚÈΤ˜ ÎÔ‡˜ ̤Û˘ ‰È·Ì¤ÙÚÔ˘
10-13 ÂÎ. ΔÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ·ÁÁ›ˆÓ Ù˘
˘ÛÙÂÚÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÛÂ Û˘Ó-
‰˘·ÛÌfi Ì ÙÔ Û¯‹Ì· ÙÔ˘˜ Ô‰ËÁ› ÛÙËÓ
¿Ô„Ë ˆ˜ ¯ÚË̢ۛ·Ó ˆ˜ ÛÎÂ‡Ë ÁÈ·
˘‰·Ú‹ Ê·ÁËÙ¿ ÛÔ‡˜ Î·È ˙ˆÌÔ‡˜,
ÂÓÒ ÙÔ ÌÈÎÚfi ÙÔ˘˜ ̤ÁÂıÔ˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡-
ÂÈ ·ÙÔÌÈ΋ ¯Ú‹ÛË ·Ó Î·È ÔÈ ·ÂÈÎÔÓ›-
ÛÂȘ Û˘ÌÔÛ›ˆÓ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ‰ÂÓ
‚ÔËıÔ‡Ó. √È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ÌÔ-
Úԇ̠ӷ ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ì ·fi ·˘Ù¤˜ ›ӷÈ
·ÓÙÈÊ·ÙÈΤ˜Ø ·ÏÏÔ‡ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó·
ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ï›Á· Û·Ë, ·ÏÏÔ‡ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ·. ™›ÁÔ˘Ú· Ù· ÛÎÂ‡Ë ÛÙÔ ÙÚ·¤-
˙È ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÚÔË-
ÁÔ‡ÌÂÓË ÂÚ›Ô‰Ô. øÛÙfiÛÔ, Ë ·ÓÙÈÛÙÔÈ-
¯›· ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ Û˘Ó‰·ÈÙ˘ÌfiÓˆÓ
Î·È ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ Û΢ÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È
·Ó¿ÏÔÁË.
¶ÈÓ¿ÎÈ· Î·È ‰È·ÈÙÔÏfiÁÈÔ
√È ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·È, ‰ËÏ·-
‰‹ ÙÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È Ë ÌÔÚÊ‹ H Aσημνιο παλαιοχριστιανικ πιν κιο
ÙÔ˘ ‚·ı‡ÙÂÚÔ˘ Û·Ԣ˜, ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó με σταυρ. Bυζαντιν και Xριστιανικ
·ÏÏ·Á‹ ÛÙÔ ‰È·ÈÙÔÏfiÁÈÔ ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈ- Mουσεο Aθηνν.
ÓÒÓ, Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Û¯ÂÙÈÛı› ÌÂ
‰‡Ô ·Ú¿ÁÔÓÙ˜: ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘
‰˘ÙÈÎÔ‡ ‰È·ÈÙÔÏÔÁ›Ô˘ ÌÂÙ¿ ÙË Ï·ÙÈÓÈ΋
ηٿÎÙËÛË Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜
Ô˘ ·Ó¿ÁÎ·Û·Ó ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ó·
ÛÙÚ·Ê› Û ÊıËÓfiÙÂÚÔ ‰È·ÈÙÔÏfiÁÈÔ ÌÂ
˙ˆÌÔ‡˜ Î·È ÛÔ‡˜.
Oˆ˜ ÛÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ¤ÙÛÈ Î·È
ÛÙËÓ ˘ÛÙÂÚÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô, Ù·
ÎÏÂÈÛÙ¿ ÂÈÙÚ·¤˙È· Û·Ë, ÁÈ· ÔÙ¿,
Ô˘ ‰È·ÛÒıËÎ·Ó Â›Ó·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ·,
ÔˆÛ‰‹ÔÙ fï˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·. IÛˆ˜
ÚfiÎÂÈÙ·È ·Ï¿ ÁÈ· Ù˘¯·›Ô ‰Â›ÁÌ· ÙˆÓ
·Ó·ÛηÊÈÎÒÓ Â˘ÚËÌ¿ÙˆÓ. øÛÙfiÛÔ ·Ó
Ï¿‚Ô˘Ì ˘fi„Ë Ù· οوıÈ ·fi ÙÔÓ
°ÚËÁÔÚ¿ (14Ô˜ ·È.) «ΔÔÛ·‡ÙË ÂÓ›· η-
Ù›¯ÂÙÔ Ù· ‚·Û›ÏÂÈ· ÒÛÙ Ԣ‰¤Ó ‹Ó
ÙˆÓ ÙÚ˘‚Ï›ˆÓ Î·È ÂÎˆÌ¿ÙˆÓ ÂΛ
H Σιδερνιος πυρο-
στ της, 13ος αι., απ
τη Σπ ρτη.
Õ Eφυαλωμνο πι-
ν κιο, 12ος αι., με
παρ σταση λιοντα-
ριο που σπαρ ζει
ελ φι. Aπ ναυ -
γιο ανοιχτ της
Aλοννσου.
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 13
 ¯Ú˘ÛÔ‡Ó ‹ ·ÚÁ˘ÚÔ‡Ó, ·ÏÏ ÂÓÈ· ÌÂÓ
ηÛÛÈÙ¤ÚÈÓ· Ù· ‰Â ¿ÏÏ· ¿ÓÙ· ÎÂÚ·-
̤· ‹ ÔÛÙÚ¿ÎÈÓ·, ›Ûˆ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‰Â-
¯Ùԇ̠ˆ˜ Ù· ÌÂÙ¿ÏÏÈÓ· Î·È Î˘Ú›ˆ˜
Ù· ÔχÙÈÌ· ÛÎÂ‡Ë ‹Û·Ó ÏÈÁÔÛÙ¿, ÁÈ’
·˘Ùfi Î·È ·Ó·ÏÔÁÈο ÛÒıËÎ·Ó ÂÏ¿¯È-
ÛÙ·.
¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ
Û΢ÒÓ ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÙÚ·¤˙È, ·Ú·-
ÙËÚ› ηÓ›˜ ˆ˜ Ô‡ÙÂ Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ù˘
ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹ Ô‡Ù Ë
‰È¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ¿ÏÏ·Í·Ó
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Ù· ÛÎÂ‡Ë ÛÙÔÓ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ
ˆ˜ Î·È ÙÔ ‰È·ÈÙÔÏfiÁÈÔ ‰ÂÓ ¿ÏÏ·ÍÂ
‰Ú·Ì·ÙÈο. ¶ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ Ù¤-
ÏÔ˜ Ù˘ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ÏÂ-
ÁfiÌÂÓÔ˘˜ «ÛÎÔÙÂÈÓÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜» 7Ô Î·È
8Ô, ÛÙË ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ‚˘-
˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ ·ÔÎÙ¿
Ù· ‰Èο ÙÔ˘ ÂÈÙÚ·¤˙È· ÛÎÂ‡Ë ˘fi ÙË
ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÂÊ˘·ÏˆÌ¤ÓÔ˘ Û·Ԣ˜, ̤-
Ûˆ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙË ‰È΋
ÙÔ˘ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· ·˘Ùfi. ∞fi
ÙËÓ ¿Ô„Ë ˆÛÙfiÛÔ ·Ú¿ıÂÛ˘ Î·È Ï‹-
„˘ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ ‰ÂÓ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È
·fi ÙÔ ÎÔÈÓfi Û·Ԙ ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘
ÙÚ·Â˙ÈÔ‡, Ô˘ ÙÒÚ· ¤¯ÂÈ ÙË ÌÔÚÊ‹
ÙÚ·Â˙ÈÔ‡, fiˆ˜ ÂÚ›Ô˘ ÙÔ ÂÓÓÔÔ‡ÌÂ
Û‹ÌÂÚ· Î·È fi¯È Ì ÙËÓ ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ·-
Ú·ÙÚ·Â˙›ˆÓ Ù˘ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜
ÂÚÈfi‰Ô˘. ΔÔ ‰È·ÈÙÔÏfiÁÈÔ Ú¤ÂÈ Ó·
¤¯ÂÈ ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÌÂÚÈÎÒ˜ Î·È ÔÈ ‰È¿ÊÔÚ˜
Û¿ÏÙÛ˜ Î·È ÂÌ‚¿ÌÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó ÂÌÊ·ÓÈ-
ÛÙ›. ∞‰È¿„¢ÛÙË ·ÚÔ˘Û›· Ù· Û·Ï-
ÙÛ¿ÚÈ·.
™ÙËÓ ˘ÛÙÂÚÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô Î·-
H Eφυαλωμνα καν τια και κοπες, Ù·ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ú·ÁÌ·ÙÈο ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ-
13-14ου αι., απ τη Xαλκιδικ, τις Σρ- ΋ ·ÏÏ·Á‹ ÛÙÔ ÂÈÙÚ·¤˙ÈÔ Û·Ԙ,
ρες και τη Mαρνεια. Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÌÈÎÚfi Î·È ‚·ı‡ ·Ú·¤-
ÌÔÓÙ·˜ Û ·ÙÔÌÈ΋ ¯Ú‹ÛË Î·È Û ‰È-
·ÈÙÔÏfiÁÈÔ Ì ÛÔ‡˜ Î·È ˙ˆÌÔ‡˜ ηÈ
·fi ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ÏÂ˘Ú¿˜ ÊÙˆ¯fi. ∏
‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÂÈÙÚ·¤˙ÈÔ˘
Û·Ԣ˜ ÛÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ ‰Â›¯ÓÂÈ ˆ˜ Ë
ÚÔ‹ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ÙˆÓ
ËÌÂÚÒÓ Î·È ÙˆÓ ˆÚÒÓ ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈ-
P Παλαιοχριστιανικ οι- ΋ ηıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ¤¯ÂÈ ‰ÈÎÔ‡˜ Ù˘
κα Φιλππων (μακτα M. Ú˘ıÌÔ‡˜ Î·È ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙ›‰Ú·Û˘,
Mακρς). Mε τη μετεξλι- Ú˘ıÌÔ‡˜ ›Ûˆ˜ ÈÔ ·ÚÁÔ‡˜ ·ÏÏ¿ ÙÚfi-
ξη της παλαιοχριστιανι- Ô˘˜ ·ÓÙ›‰Ú·Û˘ Û›ÁÔ˘Ú· ÈÔ Â˘·›-
κς κατοικας σε μεσαιω- ÛıËÙÔ˘˜.
νικ βυζαντιν σπτι, η
διαρρθμιση και το μγε-
θος των χρων αλλ ζουν.
Mαζ μετεξελσσεται και ο
οικιακς εξοπλισμς.

14 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
 Aπορα ελαου...
γρος και λπη
Tου H §ÿ∞ A ¡∞°¡ø™ΔÕ∫∏ ÂÏ·ÈÔοÚÔ˘ Î·È Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘ ÙÔ˘
ÂÏ·›Ô˘ Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡ÓÙ·È Û Ӥ˜ ÎÒ̘ ηÈ
KBE/Eθνικ Iδρυμα Eρευν ν ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜
·˘Ù¤˜, fiÔ˘ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂÓÙ·ÙÈ-
΋˜ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›·˜ ·Ú·ÙËÚ›ٷÈ
Î·È ·ÏÌ·Ù҉˘ ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈ΋

E ¶EI¢H, ÙÂÏÂ˘Ù·›·, ‰È¿ÊÔÚÔÈ Á·ÛÙÚÔ-

ÓÔÌÔ‡ÓÙ˜ ʈӷÛÎÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ μ˘˙¿-
ÓÙÈÔ ÙÔ˘ ÂÏ·›Ô˘, ÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ ÙˆÓ
Ï·‰ÂÚÒÓ Î·È Ù˘ ÓËÛÙ›·˜, ı· ¿ÍÈ˙ Ú·Á-
Ì·ÙÈο Ó· ‰Ô‡Ì ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë ı¤ÛË ÙÔ˘
·‡ÍËÛË. √È ¤ÌÔÚÔÈ ÙÔ˘ ÂÏ·›Ô˘
ÂÏËÁÔ› ‰È·ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ÚÔ˚fiÓ ÛÂ
·ÌÊÔÚ›˜ ‰È¿ ı·Ï¿ÛÛ˘ ÚÔ˜
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÂÈ·, πÙ·Ï›·, μfiÚÂÈ· ∞ÊÚÈ΋,
TÔ Ï¿‰È
ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
P Tο λδι , σχεδ
ν εδος πολυτελεας Ï·‰ÈÔ‡ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ‰È·- ª·ÛÛ·Ï›·. ™Â ÂȉÈΤ˜ ¯·Ú·Á-
ÔÈÎÔÓÔÌ›·
στους βυζαντινος χρ
νους, πρτιστα ÙÚÔÊ‹. ̤Ó˜ ÛًϘ Ô˘ ÙÔÔıÂÙÔ‡- Î·È ‰È·ÙÚÔÊ‹
εχρησιμοποιετο στη λατρεα, την ια- ∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ˘ÛÙÂÚÔڈ̷˚ÎÔ‡˜-ÚˆÙÔ‚˘- ÓÙ·Ó ÛÙ· ÏÈÌ¿ÓÈ· (.¯. A‚˘‰Ô)
τρικ, την υγιειν και τον καλλωπισμ
˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Î·È ˆ˜ ÙËÓ ·Ú·‚È΋ ‹ ÛÙȘ ·ÁÔÚ¤˜ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ‰È·-
και ακολοθως ως μσο φωτισμο και ηٿÎÙËÛË (7Ô ·È.) ÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ΤÓÙÚÔ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÂȉÈÎÔ› ‰·ÛÌÔ› ηÈ
εδος διατροφς. Στη φωτογραφα, π- Ù˘ ÂÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ ¢- ÔÈ Ú˘ıÌ›ÛÂȘ ÛÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ ÂÏ·›Ô˘ ηٿ
λινα λυχνρια, 4ος-5ος αι., το να σε Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙȘ ·Ó·ÙÔÏÈΤ˜ Â·Ú¯›Â˜ Î·È ÙË ‰È·ÎÔÌȉ‹ ‹ ÂÌÔÚ›· ÙÔ˘.
σχμα ιχθος απ
τη Θεσσαλονκη (π- Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙËÓ ∫‡ÚÔ, ∫ÈÏÈΛ·, ™˘Ú›·, ¶·- ∏ ÂÏÏËÓÈ΋ ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ˜, Ù· ÓËÛÈ¿ ηÈ
νω). Kτω, πλινο εφυαλωμνο σκεος Ï·ÈÛÙ›ÓË. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÚÈÔ¯¤˜ Ì ÂÎÙÂ- Ë ·Ú¿ÏÈÔ˜ μ¢ ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó
για αρτματα, 12ος-13ος αι. (αριστε- ٷ̤Ó˜ ηÏÏȤÚÁÂȘ ÁÈ· Ì·˙È΋ ·Ú·Áˆ- ‹ÛÛÔÓÔ˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÂÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜
ρ), σαλτσριο με πμα και πινκιο, Á‹ Î·È ÂÍ·ÁˆÁ‹ ÂÏ·›Ô˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ô›ÓÔ˘. ÂÚÈÔ¯¤˜ ÛÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌ›·
10ος αι. (στο κντρο), πλινο εφυαλω- √ÏfiÎÏËÚ· Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· ¤ÎıÏȄ˘ ÙÔ˘ ηٿ ÙÔ˘˜ ÚˆÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜.
μνο πινκιο, 10ος αι. (δεξι). Kαι τα
τρα προρχονται απ
τη Θβα.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 15
 ™ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ·˘Ù¤˜ Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ηÈ
ÂÌÔÚ›· ÂÏ·›Ô˘ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈ-
΋ Û ÌÈ· ÙÔÈ΋ Îϛ̷η Î·È ÌfiÓÔ Î·-
Ù¿ ÙÔ˘˜ ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ηÈ
ÂÍ‹˜, Ì ÙËÓ ·ÒÏÂÈ· ۯ‰fiÓ ÙÔ˘ Û˘-
à Xλκινα λυχν- ÓfiÏÔ˘ ÙˆÓ ÂÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁÈÎÒÓ ÂÚÈÔ-
ρια με λυχνοσττη, ¯ÒÓ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜, ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È
6ος-7ος αι. (φωτ.: ÛÙ·‰È·Î¿ ÌÈ· οÔÈ· ̤ÚÈÌÓ· ηÈ
«Kαθημεριν ζω ÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ ÂÓÙ·ÙÈÎfiÙÂÚË ÂÏ·ÈÔηÏ-
στο Bυζντιο», Kα- ÏȤÚÁÂÈ·. EÏ·ÈÔÓ, ›‰Ô˜ ÔÏ˘ÙÂÏ›·˜,
τλογος κθεσης ÛÂ Û˘Ó¯‹ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈ· ÛÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂ-
Û·ÏÌ·‰·Ú›ˆÓ, ›‰Ô˜ ·ÓÙÔˆÏÒÓ Î·È
ÓÔÌÔıÂÙÈΤ˜ Ú˘ıÌ›ÛÂȘ ÁÈ· ··ÁfiÚ¢-
ÛË ÂÍ·ÁˆÁ‹˜ Î·È ÂÌÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ÂÎÙfi˜
Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó
Û¿ÓÈÓ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ·.
ªÂÙ¿ ÙËÓ ÂÁηٿÏÂÈ„‹ Ù˘ ÙÔÓ 6Ô ·È.
Ë ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓË ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›· ·Ô-
ÙÂÏ› Î·È ¿ÏÈ ÌÈ· Ôχ fi„ÈÌË ˘fiıÂ-
ÛË ÙÔ˘ 13Ô˘ ·È. Î.Â., ΢ڛˆ˜ ÌÔÓÒÓ ÛÙË
ª·Î‰ÔÓ›·, ÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Î·È Ù· ÓË-
ÛÈ¿. √È Â·Ú¯›Â˜ Ù˘ ¶ÚÔÔÓÙ›‰·˜ ηÈ
Θεσσαλονκης ÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ B˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
2002). Ú›·˜ Î·È ¿ÓÙ· Û ·ÚÎÂÙ¿ ˘„ËÏ‹ ‰È·-
Ù›ÌËÛË, Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÔÈ
οÙÔÈÎÔÈ ÓËÛÈÒÓ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘, Ù˘ ¢-
Ú‡ÙÂÚ˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘, ¶ÂÏÔ-
ÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜. ∂ÓÒ Ë ·-
Ú·ÁˆÁ‹, ηٿ ÂÚ›ÙˆÛË, ÌfiÏȘ Ô˘
Â·ÚΛ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ
ηÏÏÈÂÚÁËÙÒÓ, Ô Î‡ÚÈÔ˜ fiÁÎÔ˜ ÚÔÔÚ›-
˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÈηÓÔÔÈ‹ÛÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÙȘ
·Ó¿ÁΘ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜, ÙˆÓ ÌÔÓÒÓ,
ÙˆÓ Î¿ÛÙÚˆÓ-fiÏÂˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÛÙÚ·-
ÙÔ‡. ∏ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Î·È Ô ÛÙÚ·Ùfi˜
ÚÔÌËı‡ÔÓÙ·È ÙÔ ‰ÂÛÔÙÈÎfiÓ Î·È
οÏÏÈÛÙÔÓ ¤Ï·ÈÔÓ ·fi ÙË μÈı˘Ó›·.
™ÙÔÓ 9Ô ·È. Ë Û‡ÏÏË„Ë ·ÓÔÈÎÙ¿ Ù˘
™ÈÎÂÏ›·˜ ¿ÌÔÏÏˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓ Ûη-
ÊÒÓ Ì ÊÔÚÙ›· Ï·‰ÈÔ‡ Î·È Ë ‰ÈÔ¯¤Ù¢-
ÛË ÙÔ˘ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ÔÏË ÌÓËÌÔÓ‡ÂÙ·È ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi
ÁÂÁÔÓfi˜, ηıÒ˜ Û˘ÓÂÙ¤ÏÂÛ ÛÙËÓ ÙÒ-
ÛË Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ÙÔ˘ ÂÏ·›Ô˘. ™ÙÔ ÏÈ·ÓÈÎfi
ÂÌfiÚÈÔ Ù˘ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ ÙÔ Ï¿‰È ˆ-
ÏÂ›Ù·È ÌfiÓÔÓ ·fi ÙË Û˘ÓÙ¯ӛ· ÙˆÓ
Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘ Ì·˙› Ì ٷ ÓËÛÈ¿ ı· ·Ô-
ÙÂÏÔ‡Ó ‰È·¯ÚÔÓÈο ÙȘ ηÙÂÍÔ¯‹Ó ‚˘-
˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÏ·ÈÔÎÔÌÈΤ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ˙Ò-
Ó˜, ·ÏÏ¿ ˆ˜ ÔÈ ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
Û ·Ú·ÁˆÁ‹ Ï·‰ÈÔ‡ Û fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ
ı· ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ·fi B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ηÈ
ͤÓÔ˘˜ Ë §·ÎˆÓ›· Î·È Ë ªÂÛÛËÓ›· Ù˘
¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘.
EÏ·ÈÔÓ Ô˘ ÁˆÚÁÔ‡ÌÂÓ...
ΔÔ Ï¿‰È, ÏÔÈfiÓ, ۯ‰fiÓ Â›‰Ô˜ ÔÏ˘ÙÂ-
Ï›·˜, ÚÒÙÈÛÙ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ÙÔ Î·È
ηٿ ÙÔ˘˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, fiˆ˜
ηٿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ÛÙË Ï·ÙÚ›·,
ÙËÓ È·ÙÚÈ΋ Î·È ˘ÁÈÂÈÓ‹, ÙÔÓ Î·ÏψÈ-
ÛÌfi Î·È ·ÎÔÏÔ‡ıˆ˜ ¯ÚË̢ۛ ˆ˜ ̤-
ÛÔÓ ÊˆÙÈÛÌÔ‡ Î·È Â›‰Ô˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜.
μ‚·›ˆ˜, Ë ‰È·‚¿ıÌÈÛË ·˘Ù‹ ÛÙËÓ ÂÈ-
‰È΋ ¯Ú‹ÛË Î·È Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÔÈΛÏÏÂÈ
Î·È ‰È·Ê¤ÚÂÈ Î·Ù¿ ÂÔ¯‹ Î·È ÂÚÈÔ¯‹,
·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ηٿ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·-
ÛÙڈ̿وÛË. Δ· ‡ÔÚ· ÛÙÚÒÌ·Ù·,
‚·ÛÈÏ›˜, ¿Ú¯ÔÓÙ˜, ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ›,

à «Eλαου λευκασα».

Mικρογραφα
που ει-
κονζονται τρ
ποι για
τη λεκανση του λαδι-
ο: κθεση στον λιο,
μετγγιση σε αγγεο,
βρσιμο με διφορα
β
τανα. Aπ
τον κδι-
κα 652, «Περ λης ια-
τρικς» του Διοσκουρ-
δη, 10ος αι. (The
Pierpont Morgan
Library, Nα Y
ρκη).

16 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
·ÍȈ̷ÙÔ‡¯ÔÈ ‰È¤ıÂÙ·Ó ÙÔ Ï¿‰È Û fiϘ Õ Tο λδι σε
ÙÔ˘ ÙȘ ‰˘Ó·Ù¤˜ ¯Ú‹ÛÂȘ Î·È ‚‚·›ˆ˜ μεγλο βαθμ

ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜. À‹Ú¯Â ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ προοριζ

ταν
Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÚÎÂÙ¿ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ Ê·- με τη χρση
ÁËÙ¿ Ó· ·Ú·Û΢¿˙ÔÓÙ·È ÂÍ ›ÛÔ˘ Ì εντυπωσιακν
‚¿ÛË ÙÔ Ï¿‰È ΢ڛˆ˜ ÔÈ Ì·ÁÂÈÚ›˜ πολυκανδλων
ÔÛÚ›ˆÓ Î·È Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, Ù· ÛÔÁÁ¿Ù· για τον φωτι-
(ÔÌÂϤÙ˜), ÔÈ ˙ˆÌÔ›, Ù· ‚Ú·ÛÙ¿, ÙËÁ·- σμ
ναν,
ÓËÙ¿ („¿ÚÈ·, ·˘Á¿, Ï·ÎÔ‡ÓÙ˜, Ï·- ανακτ
ρων,
Ï¿ÁÁÈ·, ›Ù˜). ™Ù· ÏÔ‡ÛÈ· Ì¿ÏÈÛÙ· λουτρν κ..
ÙÚ·¤˙È· ‚·ÛÈ΋ ‹Ù·Ó Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ (μχρι και
Ï·‰ÈÔ‡ ÛÙȘ ÂÚ›Ù¯Ó˜ Û·‚Ô‡Ú˜, ÛÙȘ 9.000 κανδ-
Û¿ÏÙÛ˜ Î·È ÂÚȯ‡Ì·Ù·, ηıÒ˜ ÙÔ Ï¿- λια για το φω-
‰È ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ηٷϤÁÂ- τισμ
εν
ς μ
-
Ù·È ¿ÓÙ· ÛÙ· ˉ‡ÛÌ·Ù·, ÙȘ ·ÚÙ˘Û›Â˜ νο χρου). Στη
Î·È ÎÔÓ‰È̤ÓÙ·. √ Á¿ÚÔ˜, ·¯‡ÚÚ¢- φωτογραφα,
ÛÙÔ ˘ÁÚfi ·Ú·Û··ÛÌ· Ì ‚¿ÛË ·Ï·- χλκινο πολυ-
ÙÈṲ̂ӷ ÂÓÙfiÛıÈ· ÙˆÓ „·ÚÈÒÓ Î·È Ú›- κνδαλο απ

Á·ÓË, ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙ·ÙË Û¿Ï- την Aγυπτο,

ÙÛ· ÙˆÓ μ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ. ∞ڷȈÓfiÙ·Ó Ì 5ος-7ος αι.
ÓÂÚfi, ÎÚ·Û›, Í›‰È Î·È ‚‚·›ˆ˜ Ì Ͽ‰È, (Mουσεο Λο-
ÙÔ Á·Ú¤Ï·ÈÔÓ ‹ Ô ÂÏ·ÈfiÁ·ÚÔ˜, Î·È ¯ÚË- βρου).
ÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ¿ÚÙ˘ÛË ÙˆÓ
Ê·ÁËÙÒÓ, ΢ڛˆ˜ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, Û·Ï·ÙÒÓ
Î.¿. ™Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÙÚ·¤˙È· ˘‹Ú¯Â
ÙÔ Á·Ú¿ÚÈÔÓ ‹ Á·ÚÂÚfiÓ, Î·È ÙÔ Û·Ï-
ÙÛ¿ÚÈÔÓ, Û·Ԙ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·˘ÙÔ-
ıÂÚÌ·ÈÓfiÌÂÓÔ, Ô˘ ÂÚÈ›¯Â Á¿ÚÔ ‹
¿ÏϘ ÔχÏÔΘ Û¿ÏÙÛ˜ Ï·‰ÈÔ‡ ‹
‚Ô˘Ù‡ÚˆÓ.
¶¿ÓÙˆ˜, ÁÈ· ÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÙÔ˘
ÏËı˘ÛÌÔ‡, ȉȷ›ÙÂÚ· Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙȘ Â-
ÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â˘‰ÔÎÈÌ› Ë ÂÏÈ¿, ÙÔ Ï¿-
‰È ·Ô˘Û›·˙ ·ÓÙÂÏÒ˜ ·fi ÙËÓ Î·ıË-
ÌÂÚÈÓ‹ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ·Ó·-
Ï‹ÚˆÓ·Ó Ù· Ï›Ë. ∫·ıÒ˜ ·fi ÙÔÓ 7Ô
·È. Î·È ÂÍ‹˜ ÂÁηٷÏ›ÔÓÙ·È ÁÈ· ÔÏ-
ÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊfiÚÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·Ú·‰Ô-
ÛȷΤ˜ ηÏÏȤÚÁÂȘ Î·È ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ
·ÔÛ‡ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ·, Ì¿ÏÈÛÙ·
Û ÌË ÂÏ·ÈÔÎÔÌÈΤ˜ ˙ÒÓ˜, ·˘Í¿ÓÂÙ·È
ı·̷ÙÈο Ë ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·. ΔÔ‡ÙÔ Â›¯Â
ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹. ™ÙËÓ ÂÓÙÂ-
ÏÒ˜ ÏÔÈfiÓ ÌÔÓÔÌÂÚ‹ Î·È ‰ÈÂıÏ·Ṳ̂-
ÓË ÂÈÎfiÓ· Ô˘ Ì·˜ ·Ú·‰›‰Ô˘Ó Ù· Δ˘-
Èο ÙˆÓ ÌÔÓÒÓ, ÓËÛÙ›· ‹ Ï¿‰È, Ë ‰È·-
ÙÚÔÊÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÁÈ· ÙÔÓ ÏË-
ı˘ÛÌfi Ù˘ ˘·›ıÚÔ˘ (·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ
¿ÛÙˆÓ) Ô˘ ‰È·ı¤ÙÂÈ ¿ÓÙ· οÔÈ·
Ô˘ÏÂÚÈο, ˙Ò·, ΢ӋÁÈ, „¿ÚÈ· ›ӷÈ
‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋. ∫˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó Ù· ¯fiÚÙ·,
fiÛÚÈ·, Î·È Ù· ·ÔıËÎÂ˘Ì¤Ó· Î·È ÁÈ· ÂÏÈ¿˜, Û ÂÔ¯¤˜ ÏÔ‡ÛÈ·˜ ÂÏ·ÈÔ·Ú·- ÙËÓ Ï·ÛÙÈÎÔÔÈË̤ÓË Î·È ÂȉÂÚÌÈο
¿ÚÙ˘ÛË ÎÚ¤·Ù·, Á·Ï·ÎÙÔÌÈο, Ï›Ë, ÁˆÁ‹˜ ÙÔ Ï¿‰È, fiÛÔ ‰ÂÓ ·ÔÛÙÂÚÔ‡Û·Ó ÂÌÔÚ‡ÛÈÌË ¢fiÍ· ÙÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙË ‚˘-
Ù·Ú›¯Ë Î·È ÂÏ·¯ÈÛÙfiÙ·ÙÔ Ï¿‰È. ·fi ÙÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ¿Ú¯ÔÓÙ˜ Î·È ˙·ÓÙÈÓ‹ Ìfi‰· ÙˆÓ Î·ÈÚÒÓ Ì·˜) Ë ‚˘˙·-
∂·ÓÂÈÏËÌ̤ӈ˜ ÛÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ·, ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÛÙË ÌÂÛÔÁÂÈ- ÓÙÈÓ‹ ÏÔÈfiÓ ÏfiÍ· ÚÔÛ‚¿ÏÏÂÈ ϤÔÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÏÔÁÈ- ·Î‹ ÙÚÈÏÔÁ›· ¿ÚÙÔ˜-Ô›ÓÔ˜-¤Ï·ÈÔÓ ¤Ó· ÌÂÙ¿ Ù· ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈο, ÙËÏÂÔÙÈο,
ο ÏfiÁˆ Îϛ̷ÙÔ˜ ÛÙË ‚·ÏηÓÈ΋ Î·È ·fi Ù· ‚·ÛÈο ›‰Ë ‰È·ÙÚÔÊ‹˜. Δ¤ÏÔ˜, ı·ÙÚÈο, Î·È ‰‹ıÂÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈο ‰ÚÒ-
ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÂ Ô ÂÏ·ÈfiηÚÔ˜ ˘‹ÚÍ Û fiϘ ÙÔ˘ ÙȘ ÌÂÓ· Î·È Ù· Á·ÛÙÚÔÓÔÌÈο Ì·˜ Ú¿Á-
·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÏ·ÈÔÊfiÚÔ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ‰˘Ó·Ù¤˜ ·Ú·Û΢¤˜ Î·È Û˘ÓÙËÚ‹ÛÂȘ Ì·Ù·. MÂÙ¿ ÙȘ ÙÚÂϤ˜ ·ÁÂÏ¿‰Â˜, ÙȘ
›Ûˆ˜ Û ÂÔ¯¤˜ Ì ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ·- Úfi¯ÂÈÚÔ, Û¯ÂÙÈÎÒ˜ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓÔ Î·È ÌÂÙ·ÏÏ¿ÍÂȘ Î·È ÎψÓÔÔÈ‹ÛÂȘ fiÏÔ
Ú·ÁˆÁ‹, Ì·ÚÙ˘ÚÂ›Ù·È Ë ·Ô˘Û›· ÂÏ·›- ÓËÛÙ‹ÛÈÌÔ ‚ÚÒÛÈÌÔ: ÂÏȤ˜ ·ÏÌ¿‰Â˜, Î·È Û˘¯ÓfiÙÂÚ· Î·È fi¯È ¿ÓÙ· ·ÏfiÁÈÛÙ·
Ô˘ Î·È ÁÈ· ÙȘ ηӉ‹Ï˜ ÙˆÓ ÂÎÎÏË- ıÏ·ÛÙ¤˜, ÎÔÏ˘Ì‚¿‰Â˜, ‰ÚÔ˘¿Ù˜, Û ·Ó·˙ËÙÔ‡ÓÙ·È ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ Î·È ıÂÔÏÔÁÈ-
ÛÈÒÓ. ∞ÎfiÌË, Û ÔÏϤ˜ ÌÔÓ¤˜ fiÔ˘ ¿ÏÌË, Ô͇ÌÂÏÈ, Û ͇‰È, Û ÁχÎÔ˜, Ì ο ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·. ™Ù· ȉÂÔÏÔÁÈο ÎÂÓ¿
˘‹Ú¯Â Û·ÓÈfiÙËÙ· ÂÏ·›Ô˘, Ì ‰Â‰Ô- Û¤ÚÌ· Ì·Ú¿ıÔ˘, Î˘Ì›ÓÔ˘, ·Ó‹ıÔ˘ ‹ Ì·˜ ÙÔ ÂÈÎÔÓÔ-ÁÚ·ÊË̤ÓÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ
̤Ó˜ ÙËÓ ··ÁfiÚ¢ÛË ÎÚ¿وÓ, ÏÈ- ÛÂÏ›ÓÔ˘. ·ÓÙÂÈÙ›ıÂÙ·È Î·È Ù· ¿ÓÙ· ÏËÚÔ›
ÒÓ Î·È ÙȘ Ì·ÎÚ¤˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÓËÛÙ›- ™ÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ, ÏÔÈfiÓ, ·Ó Û ÔÚÈṲ̂- ÛÙËÓ ·fiÏ˘ÙË ÂÏ·˚΋ ‹ ÏÈ·Ú‹ ¢fiÍ·
·˜, ÙÔ ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ Ï¿‰È ÚÔÔ- Ó˜ ÌfiÓÔ ÂÚÈÔ¯¤˜ ¤‚Ï˘ÂÓ ¤Ï·ÈÔÓ Ô Ï›- ÙÔ˘. Δ· Ê·ÛÙÊÔ˘ÓÙ¿‰Èη ÛÙÔÓ ·ÓÙ·-
ÚÈ˙fiÙ·Ó ÌfiÓÔ ÁÈ· Ù· ηӉ‹ÏÈ·. ™Â ÌÔ- ıÔ˜, fï˜ Ë ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û· Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi- ÁˆÓÈÛÌfi ÁÈ· ÙË ÓÔÌ‹ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜ ÚÔ-
Ó¤˜ Ì¿ÏÈÛÙ·, Ô˘ ÛÙ· Δ˘Èο ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÙËÙ· Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ·fi Ù›ÓÔ˘Ó Û·Ú·ÎÔÛÙÈ·Ó¿ Î·È ÓËÛÙ‹ÛÈÌ·.
ηٷÁÚ·Ê› Ë ÌÔÓ·ÛÙÈ΋ ‰È·ÙÚÔÊ‹, ÙÔÓ ÌËÙÚÔÔÏ›ÙË ™˘Ó¿‰ˆÓ ‹ ÙÔÓ ¡È- ª¿ÏÈÛÙ·, Û ¤Ó· Îϛ̷ ıÚÈ¿Ì‚Ô˘ ηÈ
‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È Ë ·Ô¯‹ Û fiϘ ÙȘ ÓË- ΋ٷ ª¿ÁÈÛÙÚÔ ÁÈ· ÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›·: ÂÈÎÚ¿ÙËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÌÂÚÈηÓÈÎÔ‡ Ì·ÓÈ-
ÛÙ›˜ ·fi ÙÔ Ï¿‰È Î·È ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ¤Ï·ÈÔÓ Ô˘ ÁˆÚÁÔ‡ÌÂÓ, ‹ Á˘ ·ÔÚÔ‡- ¯Â˚ÛÌÔ‡ (·¯˘Û·ÚΛ· ‹ top model
Ì·ÁÂÈÚ›˜, fiˆ˜ Ê¿‚˜, ÎÔ˘ÎΛ·, ÔÚÔ- Û˘ ÂÏ·›Ô˘, ÒÛÙÂ Î·È ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ˘ ·ÛÎËÙÈÎÒÓ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÎ £Ë‚·˝‰Ô˜
Ê¿ÛÔ˘Ï·, Ï¿¯·Ó· Î·È ¿ÏÏ· fiÛÚÈ· ¯ˆ- ¶¿Û¯· ·ÎfiÌË Î·È ÛÙȘ ÌÔÓ¤˜, ·Ú¿ ÚԉȷÁÚ·ÊÒÓ), Ë ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÛÙÔÓ ÂÓ
Ú›˜ ÂÏ·›Ô˘. ¶¿ÓÙˆ˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÙËÓ ÂӉ¯fiÌÂÓË ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ‰ÈÂ- ̤ÚÂÈ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÛÔ Ù˘ ÂÏ·˚-
¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È., ÛÙÔ ÎÙÚ·ÁÒ‰ËÛË, Ô‡Ù Á·Ú ¿Ï¢ÚÔÓ ‹Ó, ΋˜, med-diet ·ÔÙÂÏ› ϤÔÓ must ÌÂ
·ÁÈÔ˙Ô‡ÌÈ ÙˆÓ ·ÏÒÓ ÌÔÓ·¯ÒÓ, ·ÏÏ¿ Ô‡Ù’ Ô›ÓÔ˜, Ô‡Ù’ ¤Ï·ÈÔÓ, ·ÏÏ¿ ¿ÓÙˆÓ ÛÙfi¯Ô Ó· ηٷÛÙ› Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ÈÔ
Î·È ÛÙÔ ÏÈ·ÚfiÙ·ÙÔ ÌÔÓfi΢ıÚÔÓ ÙˆÓ ·ÎÚÈ‚‹˜ ¤Ó‰ÂÈ·. ˘ÁÈÂÈÓ¿ sexy. ¡· ÏÔÈfiÓ Ô˘ ¤Ó· ÌÔÓÔ-
ËÁÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ÙÔ Ï¿‰È ÚÔÛÂÙ›ıÂÙÔ EÏÂÔ˜, ¤ÏÂÔ˜... ∏ §fiÍ· ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›- ‰È¿Ûٷٷ ¢Û‚¤˜, Ï·‰ÂÚfi ‹ ÓËÛÙ‹ÛÈ-
ÏÔ˘ÛÈÔ¿ÚÔ¯·. Ô˘ (fiˆ˜ ›¯· ·ÔηϤÛÂÈ ÚÈÓ ·fi ÌÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ›
μ‚·›ˆ˜ ÛÙË ˙ÒÓË Î·ÏÏȤÚÁÂÈ·˜ Ù˘ ÌÂÚÈο ¯ÚfiÓÈ·, Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÌÈ· ¤ÎıÂÛË, Î·È Ó· ıÚȷ̂‡ÛÂÈ...

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 17
 Oπωροφυλ
Tου H ENRY M AGUIRE
Kαθηγητ στο Tμ μα Iστορας
της Tχνης, John Hopkins University, HΠA

H H αφθονα των καρπ ν της γης. Λεπτομρεια απ ψηφιδωτ

στη Pοτντα του Aγου Γεωργου στη Θεσσαλονκη.
√ I BYZANTINE™ ÂÎÎÏËۛ˜ ÙÔ˘
5Ô˘ Î·È 6Ô˘ ·È. ‚Ú›ıÔ˘Ó ·fi
·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ ÊÚÔ‡ÙˆÓ Î·È
ηÚÒÓ Ù˘ Á˘, ÁˆÚÁÈÎÒÓ Î·È ÎÙË-
ÓÔÙÚÔÊÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î·È ıËÚ·Ì¿-
ÙˆÓ. √È ÂÈÎfiÓ˜ ·˘Ù¤˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó
ÙËÓ ·ÊıÔÓ›· Ù˘ ʇÛ˘, Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á‹ıËÎÂ Î·È Ì·˜ ‰fiıËΠ·fi ÙÔÓ £Âfi.
§›Á· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·ÚÎÔ‡Ó ÁÈ· Ó·
ÂÚÈÁÚ·Ê› Ë ·ÊıÔÓ›· ÙˆÓ ÚÒÈ̈Ó
·ÂÈÎÔÓ›ÛˆÓ. ™ÙÔ Ù·ÈÓȈÙfi Ï·›ÛÈÔ
ÂÓfi˜ „ËÊȉˆÙÔ‡ ‰·¤‰Ô˘ ÛÙÔ ÈÂÚfi Ù˘
∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÙˆÓ §ÂfiÓÙˆÓ, ÛÙËÓ Umm
Al-Rasas ÛÙËÓ πÔÚ‰·Ó›·, Ë ÔÔ›· ¯ÚÔ-
ÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È., fiˆ˜
‰Â›¯ÓÂÈ Û¯ÂÙÈ΋ ÂÈÁÚ·Ê‹, ˘¿Ú¯Ô˘Ó
ÌÂÙ¿ÏÏÈ· Ô˘ ÂÚȤ¯Ô˘Ó Úfi‰È·, ÙÛ·-
ÌÈ¿ ÛÙ·Ê˘ÏÈÒÓ, ΢‰ÒÓÈ Ì ¤Ó· ‰ÚÂ-
¿ÓÈ, ΢‰ÒÓÈ Ì ¤Ó· Ì·¯·›ÚÈ Î·È ÔÏÏ¿
›‰Ë Ô˘ÏÈÒÓ. ∂›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Ë ˙ÒÓË
Ì ٷ ÊÚÔ‡Ù· Î·È Ù· Ô˘ÏÈ¿ Â‰Ò ¤¯ÂÈ
¤Ó·Ó ηı·Ú¿ ·Ú·‰Â›ÛÈÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi,
ÂÂȉ‹ Ë ÛÎËÓ‹ ÙËÓ ÔÔ›· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ
·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ‰‡Ô ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ· Î·È ‰‡Ô Á·-
˙¤Ï˜ Ó· ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È ÂÈÚËÓÈο ‰ÂÍÈ¿ ηÈ
·ÚÈÛÙÂÚ¿ ·Ô ÙÚ›· ÔˆÚÔÊfiÚ· ‰¤-
ÓÙÚ·.
™Â ¿ÏϘ ÂÎÎÏËۛ˜, fï˜, Ù· ÊÚÔ‡-
Ù· ÌÔÚ› Ó· ·ÔÎÙÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋
ÛËÌ·Û›·, ·ÚÈÛÙ¿ÓÔÓÙ·˜ fi¯È ÊÚÔ‡Ù·
ÙÔ˘ ·Ú·‰Â›ÛÔ˘, ·ÏÏ¿ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ì·˜
– ÂÓfi˜ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ ηÙÔÈ΋ıËΠ·fi
·ÓıÚÒÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÔÌ‹ ÙÔ˘
∞‰¿Ì Î·È Ù˘ ∂‡·˜ ·fi ÙÔÓ ¶·Ú¿‰ÂÈ-
ÛÔ. ™Â ¤Ó· „ËÊȉˆÙfi ‰¿‰Ô, ÏÔÈfiÓ,
ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È., ÛÙÔ ¶·ÚÂÎÎÏ‹-
ÛÈÔ Ù˘ £ÂÔÙfiÎÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
ÛÙÔ fiÚÔ˜ ¡Â‚Ò, Â›Û˘ ÛÙËÓ πÔÚ‰·Ó›·,
‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ͷӿ Ô˘ÏÈ¿ Î·È ÊÚÔ‡Ù· –
Î·È ÛÙ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È
·¯Ï¿‰È·, Úfi‰È·, ÙÛ·ÌÈ¿ ÛÙ·Ê˘ÏÈÒÓ,
¤Ó· ΢‰ÒÓÈ Ì ¤Ó· ‰ÚÂ¿ÓÈ Î·È ¤Ó·
ÊÚÂÛÎÔÎÔÌ̤ÓÔ ÂfiÓÈ, Ì ÙÔ Ì·¯·›ÚÈ
‰›Ï· ÙÔ˘. øÛÙfiÛÔ, Ù· ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο
·˘Ù¿ Û¯¤‰È· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÙÒÚ· ÛÙÔ ÎÂ-
ÓÙÚÈÎfi ÎÏ›ÙÔ˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, Û οÔÈ·
·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙÔ ÈÂÚfi ‚‹Ì· ·fi ÙÔ
ÔÔ›Ô Ù· ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ ‰È¿¯ˆÚÔ fiÔ˘
·Ú¯Èο ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÎËÓ¤˜ ΢ÓËÁÈ-
Ô‡. ∏ ·ÚÔ˘Û›· ÛÎËÓÒÓ Î˘ÓËÁÈÔ‡ ‰ÂÓ
Ì·˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹,
Ó· ‰ÒÛÔ˘Ì ·Ú·‰Â›ÛÈÔ ÓfiËÌ· ÛÙ·
ÊÚÔ‡Ù·, ÂÂȉ‹ ÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ ‰ÂÓ ·ÔÙÂ-
Ï› ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÚˆÙÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ·ÓÙ›-
Ï˄˘ ÙÔ˘ ·Ú·‰Â›ÛÔ˘. £· Ú¤ÂÈ
Ì¿ÏÏÔÓ Ó· ıˆڋÛÔ˘Ì fiÙÈ ÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ
Î·È Ù· ÊÚÔ‡Ù· ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó ÙË
ÁÂÓÓ·ÈÔ‰ˆÚ›· Ù˘ ʇÛ˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á‹ıËΠ·fi ÙÔÓ £Âfi. ΔË ÁÂÓÓ·ÈÔ‰ˆÚ›·
·˘Ù‹, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, Ì·˜ ʤÚ-
ÓÂÈ ÛÙÔ ÓÔ˘ Ë ·Ó·ıËÌ·ÙÈ΋ ÂÈÁÚ·Ê‹
ÙÔ˘ „ËÊȉˆÙÔ‡ ‰·¤‰Ô˘, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂ-
H Tο θαμα της μετατροπς του νερο σε κρασ, λεπτομρεια απ την Ù·È ÛÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÎÏ›ÙÔ˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡,
ψηφιδωτ παρσταση του Eν Kαν Γμου, 14ος αι., στη Mον της X - ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ¿ÎÚË ÙÔ˘, Î·È Ë ÔÔ›·
ρας, Kωνσταντινοπολη. ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÌÈ· Â›ÎÏËÛË ÚÔ˜ ÙÔÓ ÃÚÈ-

18 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
κιον και ορνεοσκοπεον
ÛÙfi, ÙÔÓ £Âfi Ì·˜, ÙÔÓ XÙ›ÛÙË Î·È ¢Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁfi ÙˆÓ ¶¿ÓÙˆÓ...
Δ¤ÙÔȘ ÂÈÎfiÓ˜ ·ÊıÔÓ›·˜, Ì Ô˘-
ÏÈ¿, Ì ÊÚÔ‡Ù· Î·È Ì ηϿıÈ·, ‰ÂÓ ÂÌ-
Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ Û „ËÊȉˆÙ¿ ‰·¤-
‰Ô˘. ¢ÂÓ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· „¿ÍÔ˘Ì ̷-
ÎÚ‡ÙÂÚ· ·fi ÙË PÔÙfiÓÙ· ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ °Â-
ˆÚÁ›Ô˘ ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË ÁÈ· Ó· ‚ÚÔ‡-
Ì ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ù¤ÙÔÈˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ
ÛÙ· ı·˘Ì¿ÛÈ· ıÔψٿ „ËÊȉˆÙ¿ Ù˘
ÂÎÎÏËÛ›·˜ ·˘Ù‹˜.
™ÙËÓ ÚÒÈÌË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô, ÔÈ
ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜ Ô˘ ÊÈÏÔÙ¯ÓÔ‡Û·Ó Ù·
„ËÊȉˆÙ¿ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó, Â›Û˘,
Û˘ÓÂÈÚÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÊıÔÓ›· ÙˆÓ ·Á·-
ıÒÓ ÙˆÓ ˘‰¿ÙˆÓ, Ì ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ „·-
ÚÈÒÓ Î·È ˘‰Úfi‚ÈˆÓ ÙËÓÒÓ. ¶·Ú·‰Â›Á-
Ì·ÙÔ˜ ¯¿ÚÈÓ, ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙˆÓ Ì·Ú-
Ù‡ÚˆÓ §ˆÙ Î·È ¶ÚÔÎÔ›Ô˘, ÛÙË Hirbat
al Mukyayyat, ÔÈ Ù¯ӛÙ˜ Ô˘ ÊÈÏÔÙ¤-
¯ÓËÛ·Ó ÙÔ ‰¿Â‰Ô ·ÂÈÎfiÓÈÛ·Ó ·ÁÚÔ-
ÙÈΤ˜ Î·È ‚Ô˘ÎÔÏÈΤ˜ ÛÎËÓ¤˜ Î·È ÛÎË-
Ó¤˜ ΢ÓËÁÈÔ‡ Ì Û΢ÏÈ¿ ÛÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi
ÎÏ›ÙÔ˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡. ™Ù· ÌÂÙ·ÎÈfiÓÈ· ‰È·-
ÛÙ‹Ì·Ù· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ Î˘Ú›ˆ˜ Ó·fi
Î·È Ù· ÎÏ›ÙË, Î·È ·fi ÙȘ ‰‡Ô Ï¢ڤ˜,
˘‹Ú¯·Ó ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ·ÂÈÎfiÓÈ-
˙·Ó Ù· ÏÔ‡ÙË ÙˆÓ ˘‰¿ÙˆÓ, ÌÂٷ͇
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ÛÎËÓ¤˜
·ÏÈ›·˜ ·fi ÙËÓ ·ÎÙ‹ Î·È ·fi ‚¿ÚΘ,
Î·È ¤Ó·˜ ÛˆÚfi˜ „¿ÚÈ· Î·È ˘‰Úfi‚È·
ÙËÓ¿ Ì ÊfiÓÙÔ Óԇʷڷ ÙÔ˘ ¡Â›ÏÔ˘.
™ÙË ÌÂ۷ȈÓÈ΋ Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›-
Ô˘, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÌ·¯È΋ ÎÚ›ÛË ÙˆÓ
8Ô˘ Î·È 9Ô˘ ·È., ÔÈ ¿ÊıÔÓ˜ ·ÂÈÎÔÓ›-
ÛÂȘ Ô˘ Â͢ÌÓÔ‡Û·Ó ÙË ÁÂÓÓ·ÈÔ‰ˆÚ›·
Ù˘ ʇÛ˘, Î·È ÔÈ Ôԛ˜ ηÙ›¯·Ó Âͤ-
à O Mυστικς Δεπνος.
Tοιχογραφα στον να
του Aγου Aθανασου
στο Γερκι Πελοπονν-
σου, 13ος αι. Tο λιτ
γεμα περιλαμβνει ψ-
ρι, καρβλια και λγα
κρεμμδια  πρσσα
(φωτ. Γεωργου Δημη-
τροκλλη).
¯Ô˘Û· ı¤ÛË ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ηٿ ÙÔ˘˜
ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜, ۯ‰fiÓ ÂÍ·-
Ê·Ó›ÛÙËηÓ. ™Â ¤Ó· ÂÚ›ÊËÌÔ ·fi-
Û·ÛÌ· ·fi ÙÔÓ μ›Ô ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ™ÙÂÊ¿-
ÓÔ˘ ÙÔ˘ ¡ÂÒÙÂÚÔ˘, Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜, Ô˘
¤ÁÚ·„ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùfi ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘
9Ô˘ ·È., ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ò˜ Ô ÂÈÎÔÓÔÎÏ¿-
ÛÙ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∂’
¤Í˘Û ÙȘ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·
Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÙˆÓ μÏ·¯ÂÚÓÒÓ Ì ÛÎË-
Ó¤˜ Ô˘ ¤‰ÂÈ¯Ó·Ó ı·‡Ì·Ù· ÙÔ˘ ÃÚÈ-
ÛÙÔ‡ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈη٤ÛÙËÛ Ì „ËÊÈ-
‰ˆÙ¿ Ô˘ ·ÂÈÎfiÓÈ-
˙·Ó Ô˘ÏÈ¿, ˙Ò·, ‰¤-
ÓÙÚ· Î·È ÎÏÈÌ·Ù›-
‰Â˜. √ ‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜
EÈÎfiÓ˜ ‰ÂÛÌ¿ÙˆÓ
ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ϤÁÂÈ Â- ÛÙȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜
ÚÈÊÚÔÓËÙÈο fiÙÈ ÌÂ
ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi Ô ÂÎÎÏËۛ˜
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÌÂ-
Ù¤ÙÚ„ ÙËÓ ÂÎÎÏË-
Û›· Û «ÔˆÚÔÊ˘Ï¿ÎÈÔÓ Î·È ÔÚÓÂÔ-
ÛÎÔ›ÔÓ».
ΔÔ ¯ˆÚ›Ô ·˘Ùfi Ì·˜ ʤÚÓÂÈ ÛÙÔ ÓÔ˘
‰‡Ô ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÂÈÎÔÓÔÌ·¯›·˜. ¶ÂÚÈÁÚ¿-
ÊÂÈ ÙËÓ ÚÔÛˆÚÈÓ‹ ÂÈÎÔÓÔÌ·¯›·, ÙËÓ
ÂÈÎÔÓÔÌ·¯›· ÙˆÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ì ·Ó-
ıÚÒÈÓ˜ ÌÔÚʤ˜, Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ η-
Ù¿ ÙÔÓ 8Ô Î·È 9Ô ·È. ∫·È ÚÔÌËÓ‡ÂÈ ÙË
ÌfiÓÈÌË ÂÈÎÔÓÔÌ·¯›·, ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹
‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙËÓ ·ÔÊ˘Á‹ ÙˆÓ ·-
Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ù˘ ʇÛ˘ ̤۷ ÛÙȘ ‚˘˙·-
ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜. E¯Ô˘Ì ‰ÂÈ ˆÛÙfiÛÔ
fiÙÈ ÔÈ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ ÊÚÔ‡ÙˆÓ, ˙ÒˆÓ Î·È
Ê˘ÙÒÓ, Ô˘ ·Ô‰fiıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈ-
ÎÔÓÔÏ¿ÙÚ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÛÙÔ˘˜ ÂÈÎÔÓÔ-
ÎÏ¿ÛÙ˜, ‹Ù·Ó ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·
¤Ó· ÚfiÙ˘Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ‰È·-
ÎfiÛÌËÛ˘ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ
Ôχ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÌ·¯›·.
∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ̤ÛÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, Ù· ¤ÓÙÔ-
Ó· ‰È·ÎÔÛÌË̤ӷ ‰¿‰· Ì „ËÊȉˆ-
Ù¿, Ù· ÔÔ›· ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙·Ó ÙȘ ÚÒÙ˜
‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜, ¤·„·Ó Ó· ›-
Ó·È ·Á·ËÙ¿. ∞ÓÙ› ÙˆÓ „ËÊȉˆÙÒÓ ‰·-
¤‰ˆÓ, ÔÈ ÂÎÎÏËۛ˜ ·ÔÎÙÔ‡Û·Ó
·Ï¿, ÏÈıfiÛÙÚˆÙ· ‹ Ï·ÎfiÛÙÚˆÙ· ‰¿-
‰·. √È ·ÊËÚË̤Ó˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙˆÓ
‰·¤‰ˆÓ ·˘ÙÒÓ ‹Ù·Ó Ôχ ÌÈÎÚfiÙÂÚË
·ÂÈÏ‹ ·ÓÙ·ÁˆÓÈ-
ÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙȘ ÌÔÚʤ˜
ÙˆÓ ·Á›ˆÓ Ô˘
·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·Ó
ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ηÈ
ÛÙÔ˘˜ ıfiÏÔ˘˜ Ù˘
ÂÎÎÏËÛ›·˜. ∂Ï¿¯È-
ÛÙ˜ ÛÎËÓ¤˜ ΢ÓË-
ÁÈÔ‡ ‰È·ÛÒıËηÓ
Û ÌÂ۷ȈÓÈΤ˜ ÂÎÎÏËۛ˜, ·ÏÏ¿ ÙÒÚ·
¤ÙÂÈÓ·Ó Ó· ÊÈÏÔÙ¯ÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ηÙÒ-
ÊÏÈ·, ÛÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· ÙˆÓ ÂÈÛfi‰ˆÓ Î·È Á‡-
Úˆ ·fi Ù· ·Ú¿ı˘Ú·.
ΔÚfiÊÈÌ· Î·È ÔÙ¿ ‰ÂÓ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô-
ÓÙ·È ÛÙȘ ÌÂ۷ȈÓÈΤ˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎ-
ÎÏËۛ˜ ·Ú¿ ÌfiÓÔ Û ۯ¤ÛË Ì ·ÂÈ-
ÎÔÓ›ÛÂȘ Ì˘ÛÙËÚ›ˆÓ, fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›-
ÙˆÛË Ù˘ £Â›·˜ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ∞Ô-
ÛÙfiÏˆÓ ‹ fiÙ·Ó Ë ·ÂÈÎfiÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ‰È-
ηÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ·fi ÙË ‚È‚ÏÈ΋ ·Ê‹ÁËÛË,
fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ °¿ÌÔ˘ ÂÓ
∫·Ó¿. ™Â ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ °¿ÌÔ˘ ÂÓ
∫·Ó¿, fiˆ˜ ÂΛÓË Û ¤Ó· „ËÊȉˆÙfi
ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È. ÛÙË MÔÓ‹ Ù˘ XÒÚ·˜,
ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Ë ¤ÌÊ·ÛË
H K A £ H M E P I N H
‰ÈÓfiÙ·Ó, fiˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, ÛÙËÓ ·-
Ú·Û΢‹ ÙÔ˘ Ô›ÓÔ˘ Î·È ÛÙ· ‰Ô¯Â›· Ô˘
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÛÎÔfi ·˘-
Ùfi. ∏ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÎËÓ‹ ·fi ÙË μ›-
‚ÏÔ, Ë ÔÔ›· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ¤Ó· Á‡̷, ›-
Ó·È Ê˘ÛÈο Ô ª˘ÛÙÈÎfi˜ ¢Â›ÓÔ˜, ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ¤Ó· ο-
ˆ˜ ÏÈÙfi Á‡̷. ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜ ¯¿ÚÈÓ,
ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ∞ı·Ó·Û›Ô˘,
ÛÙÔ °ÂÚ¿ÎÈ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ‚Ϥ-
Ô˘Ì ¤Ó· „¿ÚÈ, ÌÂÚÈο ηڂ¤ÏÈ· ηÈ
Ï›Á· Ú··Ó¿ÎÈ·, Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ
ÙÚ·¤˙È Â›¯Â ÛÙÚˆı› ÁÈ· ‰Â›ÓÔ.
∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ, ‰ÂÓ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ϤÔÓ ÛÙȘ
‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ
Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ıˆÚËıÔ‡Ó fiÙÈ
‰ÔÍ¿˙Ô˘Ó Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· Ù˘ Á˘ ·˘Ù¿
ηı·˘Ù¿. ΔÚfiÊÈÌ· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Ìfi-
ÓÔÓ fiÙ·Ó ÙÔ ÂÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÔÈ ÂÚÈÁڷʤ˜
Ù˘ μ›‚ÏÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙfiÙ ÊÂȉˆÏ¿.
§fiÁÔÈ ·fiÚÚȄ˘
¢‡Ô Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÔÈ ÏfiÁÔÈ Ù˘ ·fiÚ-
ÚȄ˘ ÙˆÓ ·Ï·ÈÒÓ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂˆÓ Ù˘
Á‹ÈÓ˘ ·ÊıÔÓ›·˜. √ ÚÒÙÔ˜ ÏfiÁÔ˜
‹Ù·Ó Ë ·ÔÊ˘Á‹ Ù˘ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋˜ ·ÂÈ-
ÎfiÓÈÛ˘ ÁÈ· ıÂÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜. ∏
¶ÂÓı¤ÎÙË √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ™‡ÓÔ‰Ô˜ ÙÔ˘
692 ··ÁfiÚ¢Û ÙË Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ·Ú¿-
ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ ˆ˜ ·ÌÓÔ‡, Û˘ÓÈ-
ÛÙÒÓÙ·˜ ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜ Ó· ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Ô
ÃÚÈÛÙfi˜ ˆ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, Ú¿ÁÌ· Ô˘
‰Â›¯ÓÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙËÓ ÂÓ·ÓıÚÒËÛ‹
ÙÔ˘. ªÂÙ¿ ÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ù˘ √ÈÎÔ˘ÌÂ-
ÓÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ ™˘Ófi‰Ô˘, Ô ∞ÌÓfi˜ ÙÔ˘ £Â-
Ô‡ ۯ‰fiÓ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È ·fi ÙË ‚˘˙·-
B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 19

ÓÙÈÓ‹ Ù¤¯ÓË ·fi ÙÔÓ 8Ô ·È. Î·È ‡ÛÙÂÚ·,
ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ ·˘Ùfi ‰È·ÙËÚ‹ıË-
ΠÛÙË ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ¢‡ÛË. øÛÙfiÛÔ,
fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ‰ÂÈ, Ô ·ÌÓfi˜ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔÓ
Ì›· ·fi ÙȘ ÔÏϤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈ-
ÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÙËÓ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÈ΋ Ù¤¯ÓË ÁÈ· ÙÔÓ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘
ÃÚÈÛÙÔ‡. ΔÔ ÎÚ·Û› Î·È ÙÔ Úfi‰È, ÁÈ· Ó·
‰ÒÛÔ˘Ì ‰‡Ô ÌfiÓÔ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·,
ÌÔÚÔ‡Û·Ó Â›Û˘ Ó· ¤¯Ô˘Ó ¤Ó· Ù¤-
ÙÔÈÔ ÓfiËÌ·. ∏ ·fiÊ·ÛË Ù˘ ¶ÂÓı¤-
ÎÙ˘ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋˜ ™˘Ófi‰Ô˘ ÙÔ˘ 692,
ÂÔ̤ӈ˜, ¤ÙÂÈÓ ӷ ·Ôı·ÚÚ‡ÓÂÈ
fiϘ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi
ÙË Ê‡ÛË Î·È ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÎfi Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi. E¯Ô˘Ì ‰ÂÈ ÌÂ
ÔÈÔ ÙÚfiÔ Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÙÔ˘ μ›Ô˘
ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ™ÙÂÊ¿ÓÔ˘ ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ¯Ï‡·˙Â
ÙÔ˘˜ ÂÈÎÔÓÔÎÏ¿ÛÙ˜, ‰ÈfiÙÈ ÌÂÙ¤ÙÚ„·Ó
ÙËÓ ∂ÎÎÏËÛ›· ÙˆÓ μÏ·¯ÂÚÓÒÓ ÛÂ
«ÔˆÚÔÊ˘Ï¿ÎÈÔÓ Î·È ÔÚÓÂÔÛÎÔ›ÔÓ».
ªÂ ÙÔ ›‰ÈÔ Ó‡̷, Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ˘ÂÚ·-
ÛÈÛÙ‹˜ ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ, Ô πˆ¿ÓÓ˘ Ô ¢·-
Ì·ÛÎËÓfi˜, ¤ÏÂÁÂ: «¢ÂÓ Â›Ó·È ·Û‡ÁÎÚÈ-
Ù· ÈÔ ·ÍȤ·ÈÓÔ Ó· ÛÙÔÏ›ÛÔ˘Ì fiÏÔ˘˜
ÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘ √›ÎÔ˘ ÙÔ˘ £ÂÔ‡ ÌÂ
ÌÔÚʤ˜ Î·È ÂÈÎfiÓ˜ ·Á›ˆÓ ·Ú¿ Ì ˙Ò·
Î·È ‰¤ÓÙÚ·;».
√ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÏfiÁÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ›ӷÈ
Ë ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ÂÈÚÚÔ‹ ÙÔ˘ ·ÛÎËÙÈ-
ÛÌÔ‡ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÛΤ„Ë Î·È Ù¤¯ÓË.
∞ÛÎËÙ¤˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ Û˘Ó¤‰ÂÛ·Ó ÙËÓ
20 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
·‰˘Ó·Ì›· Ù˘ Ï·ÈÌ·ÚÁ›·˜ Ì ÙËÓ ¤ÓÙÔ-
ÓË Û·ÚÎÈ΋ ÂÈı˘Ì›· Î·È Ì ÙÔ ÚÔ·-
ÙÔÚÈÎfi ·Ì¿ÚÙËÌ·, Ô˘ Â¤ÊÂÚ ÙËÓ
ÂΉ›ˆÍË ÙˆÓ ÚˆÙÔÏ¿ÛÙˆÓ ·fi ÙÔÓ
¶·Ú¿‰ÂÈÛÔ - ‰ÈfiÙÈ, Û ÙÂÏÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË,
Ë ‚ÚÒÛË ÙÔ˘ ··ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓÔ˘ ηÚÔ‡
‹Ù·Ó Ë Ú›˙· fiÏˆÓ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ
ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. √ πˆ¿ÓÓ˘ Ô Ù˘ ∫Ï›-
Ì·ÎÔ˜ ‹ ™ÈÓ·˝Ù˘, ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·Èfi ÙÔ˘ ÙÔ
·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙË Ï·ÈÌ·ÚÁ›·, ÂÚÈÁÚ¿-
ÊÂÈ ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· ·˘Ù‹ ˆ˜ ÙËÓ Î˘ÚÈfi-
ÙÂÚË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ, ˆ˜ ‡ÏË
ÙˆÓ ·ıÒÓ, ˆ˜ ·ÈÙ›· Ù˘ ÙÒÛ˘ ÙÔ˘
∞‰¿Ì.
™Â ¤Ó· ÛËÌ›Ô, ÛÙÔ ‰¤Î·ÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ
ÎÂÊ¿Ï·Èfi ÙÔ˘, Ô πˆ¿ÓÓ˘ Ô Ù˘ ∫ϛ̷-
ÎÔ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ò˜ Ë Ï·ÈÌ·ÚÁ›· ‰ÂÓ
ÌÔÚ› ÔÙ¤ Ó· ÈηÓÔÔÈËı›. «£·
Ú¤ÂÈ Ó· ͤÚÂÙ fiÙÈ Ô ‰·›ÌÔÓ·˜ ·˘Ùfi˜
ÂÁηı›ÛÙ·Ù·È ÛÙÔ ÛÙÔÌ¿¯È ÙÔ˘ ·ÓıÚÒ-
Ô˘ Î·È ‰ÂÓ ÙÔÓ ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ·ÈÛı·Óı›
ÈηÓÔÔÈË̤ÓÔ˜ ·ÎfiÌË Î·È ·Ó Ê¿ÁÂÈ
fiÏË ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È ·Ó ÈÂÈ fiÏÔ ÙÔÓ
¡Â›ÏÔ.» ∏ ·Ó·ÊÔÚ¿ ·˘Ù‹ ÛÙÔÓ ¡Â›ÏÔ
ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚÈ΋ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ·ÊıÔÓ›·˜
ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È ÓÂÚÔ‡ ‹Ù·Ó ÎÔÈÓfi˜ Ùfi-
Ô˜ ÛÙËÓ ÚˆÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Ù¤¯ÓË Î·È
ÁÚ·ÌÌ·Ù›·, Î·È ¤¯Ô˘Ì ‹‰Ë ÂÈÛËÌ¿-
ÓÂÈ fiÙÈ ÛÙȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜ Ù˘
ÚÒÈÌ˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó
·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ¡Â›ÏÔ˘ ÁÈ·
Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙ› Ë È‰¤· Ù˘ ·ÊıÔÓ›·˜ ÙˆÓ
1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
Õ Eνα απ τα πιο πλοσια συμπσια
που απεικνισε η βυζαντιν εκκλησια-
στικ τχνη βρσκεται στον εξωνρθηκα
του καθολικο της Mονς Bατοπεδου
στο Aγιον Oρος, αρχς 14ου αι.
·Á·ıÒÓ Ô˘ ¤‰ˆÛÂ Ô £Âfi˜ ÛÙÔÓ ¿Ó-
ıÚˆÔ. AÔ ÙÔÓ ·ÛÎËÙ‹ πˆ¿ÓÓË ÙÔÓ
Ù˘ ∫ϛ̷ÎÔ˜, fï˜, Ô ÔÙ·Ìfi˜ Ù˘ ∞È-
Á‡ÙÔ˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿
Ù˘ Û˘Ó¯ԇ˜ ·Ì·ÚÙ›·˜.
ªÈ· ·ÚfiÌÔÈ· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ ∞È-
Á‡ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¡Â›ÏÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙ·
ÁÚ·Ù¿ ÙÔ˘ ∞Ó‰Ú¤· ∫Ú‹Ù˘. ™ÙÔ ÂÁÎÒ-
ÌÈÔ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶·Ù·›Ô˘, ÙÔ ÔÔ›Ô
¤ÁÚ·„ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 8Ô˘ ·È., ‰›ÓÂÈ
ÌÈ· ·Ó¿ÏÔÁË ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘, ÙÔ˘
ÙfiÔ˘ Á¤ÓÓËÛ˘ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘. ¶ÂÚÈÁÚ¿-
ÊÂÈ ÏÂÙÔÌÂÚÒ˜ ÙËÓ ·ÊıÔÓ›· ÙÔ˘ ¡Â›-
ÏÔ˘, ÙËÓ ÏÔ‡ÛÈ· ÁË, ‡ÊÔÚ· Î·È Î·Ú-
ÂÚ¿ ¯ˆÚ¿ÊÈ·, ÏÈ‚¿‰È· Ì ÎÔ¿‰È· η-
ÙۛΘ, ÁÂÏ¿‰È· Î·È ¯Ô›ÚÔ˘˜ – «ÔÙȉ‹-
ÔÙ», fiˆ˜ ϤÁÂÈ, «Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙÚÔ-
Ê‹ Î·È ·fiÏ·˘ÛË». √ ∞Ó‰Ú¤·˜ ÂÚÈ-
ÁÚ¿ÊÂÈ, Â›Û˘, ÙȘ ÂÙ‹ÛȘ ÏËÌ̇-
Ú˜, Ô˘ ÌÂÙ·ÙÚ¤Ô˘Ó ÁˆÚÁÈΤ˜ ÂÎÙ¿-
ÛÂȘ Û ı¿Ï·ÛÛ·, ÁÂÌ¿ÙË „¿ÚÈ·. ¶ÂÚÈ-
ÁÚ¿ÊÂÈ, fï˜, ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ÏÔ‡ÙÔ˘
Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ÌfiÓÔ ÁÈ· Ó· ‚Á¿ÏÂÈ ¤Ó·
·ÚÓËÙÈÎfi ËıÈÎfi ‰›‰·ÁÌ·: Ô ÔÙ·Ìfi˜
¡Â›ÏÔ˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ÙÔÓ ÊıÔÚÔ-
ÔÈfi ÏÔ‡ÙÔ Ù˘ Û¿Úη˜. ∏ ∞›Á˘ÙÔ˜,
ÁÈ· ÙÔÓ ∞Ó‰Ú¤· KÚ‹Ù˘, Â›Ó·È «ËÁ‹
Á‹ÈÓˆÓ Ù¤Ú„ÂˆÓ, ÚfiÍÂÓÔ˜ ·ıÒÓ,
˘ËÚ¤ÙÚÈ· ˘ÏÈÎÒÓ ·ÔÏ·‡ÛˆÓ, ÚÔ-
ÛÙ¿Ùȉ· Ù˘ Ï¿Û˘ Î·È ÙÔ˘ ËÏÔ‡, ...
Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ô˘ ·ÔηÏÂ›Ù·È ÛÙȘ ÁÚ·-
ʤ˜ ÛÎfiÙÔ˜». ∏ ·ÚÂÙ‹ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘, ϤÁÂÈ
Ô ∞Ó‰Ú¤·˜, ‹Ù·Ó ÂΛÓË Ô˘ ÙÔÓ ·Ó‡-
„ˆÛ ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ ˙fiÊÔ Î·È ÙÔÓ ˘ÏÈ-
ÛÌfi Ù˘ ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ¿˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ¤Î·ÓÂ
Ó· ÚÔۂϤÂÈ ÛÙ· ·ÈÒÓÈ· ÏÔ‡ÙË ÙˆÓ
Ô˘Ú·ÓÒÓ.
¶ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ Î·È fi¯È ˘ÏÈ΋
™Â ΛÌÂÓ· ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ Û˘ÁÁÚ·-
ʤˆÓ, fiˆ˜ ÙÔ˘ πˆ¿ÓÓË Ù˘ ∫ϛ̷ÎÔ˜
Î·È ÙÔ˘ ∞Ó‰Ú¤· KÚ‹Ù˘, ÌÔÚԇ̠ӷ
‰Ô‡Ì ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·ÏÏ·Á‹ Ô˘
Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·ÔÔÌ‹ ·fi ÙȘ ‚˘-
˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ÙˆÓ ·ÂÈÎÔÓ›ÛˆÓ
ÙÔ˘ ÏÔ‡ÙÔ˘ Ù˘ ʇÛ˘. ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ,
ÛÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ-
΋ Ù¤¯ÓË ‚ϤÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ ÂÚÈÁڷʤ˜
ÙˆÓ ÈÔ ÏÔ‡ÛÈˆÓ ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ Â›Ó·È
ÂΛӘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·ÚÓËÙÈ΋ ÛËÌ·Û›·
– fiˆ˜ Ë ˙ˆÓÙ·Ó‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ∞È-
Á‡ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ∞Ó‰Ú¤· ÙÔÓ ∫Ú‹Ù·
Ô‰ËÁ› Û ¤Ó· ·ÚÓËÙÈÎfi ËıÈÎfi ‰›‰·Á-
Ì·. ΔË ÛËÌ·Û›· ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ Î·È ¤Ó· ·fi
Ù· ÈÔ ÏÔ‡ÛÈ· Û˘ÌfiÛÈ· Ô˘ ·ÂÈÎfi-
ÓÈÛÂ Ë ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ Ù¤-
¯ÓË, Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔÓ Â͈-
Ó¿ÚıËη ÙÔ˘ ηıÔÏÈÎÔ‡ Ù˘ ªÔÓ‹˜
ÙÔ˘ μ·ÙÔ‰›Ô˘, ÛÙÔ AÁÈÔ OÚÔ˜. ™Â ÌÈ·
ÙÔȯÔÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È.,
ÌÈ· ·Ú¤· Â͈ÙÈο ÓÙ˘Ì¤ÓˆÓ Û˘Ó‰·È-
Ù˘ÌfiÓˆÓ ÁÂ˘Ì·Ù›˙Ô˘Ó Û ¤Ó· ÏÔ‡ÛÈ·
ÛÙڈ̤ÓÔ ÙÚ·¤˙È, Ì ˘ËÚ¤Ù˜ Á‡Úˆ
ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙË Û˘Óԉ›· ÌÔ˘ÛÈ΋˜,
·fi ÙÔ ¤Á¯ÔÚ‰Ô fiÚÁ·ÓÔ ÂÓfi˜ ÌÔ˘ÛÈ-
ÎÔ‡, Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜, ÌÈÛÔ-
ÎÚ˘Ì̤ÓÔ˜ ·fi ÌÈ· ÎÔ˘ÚÙ›Ó·. ΔËÓ Ô-
Ï˘Ù¤ÏÂÈ· ÙÔ˘ Á‡̷ÙÔ˜ Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó Ù·
È·ÙÈο Î·È Ì·¯·ÈÚÔ›ÚÔ˘Ó·. ΔÔ Ê·ÁË-
Ùfi ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ¤¯ÂÈ ÛÂÚ‚ÈÚÈÛÙ› ÛÂ
ÌÏÂ Î·È ¿ÛÚ· ÎÂÚ·ÌÈο Û·Ë, ÈÛÏ·-
ÌÈ΋˜ ‹ ·ÎfiÌË ÎÈÓÂ˙È΋˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘.
ΔÔ ÎÚ·Û› ÛÂÚ‚›ÚÂÙ·È ÛÂ ÎÔÏÔÓ¿Ù· Ô-
Ù‹ÚÈ· ·fi ˘ËÚ¤Ù˜ Ô˘ ÎÚ·ÙÔ‡Ó Á˘¿-
ÏÈÓ˜ ηڿʘ. ∏ ·ÊıÔÓ›· ÙÔ˘ Ê·ÁË-
ÙÔ‡ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ˘Ô‰ËÏÒÓÂÙ·È ·fi
ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Ì·¯·ÈÚÈÒÓ. ™ÙÔ ÚÒÙÔ
Ï¿ÓÔ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ¤Ó·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÌÂ
ÁÂÌ¿ÙÔ ÙÔ ÛÙfiÌ· ÙÔ˘ Ì ʷÁËÙfi.
Oˆ˜ ·ÚÌfi˙ÂÈ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘
∞Á›Ô˘ OÚÔ˘˜, ÙÔ ‰Â›ÓÔ ·˘Ùfi ¯ÚËÛÈ-
̇ÂÈ ˆ˜ ÚÔÂȉÔÔ›ËÛË ÚÔ˜ ÂΛÓÔ˘˜
Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÌÔÓ·-
ÛÙÈÎfi ‚›Ô, ÂÂȉ‹ Â›Ó·È ÌÈ· ÂÚÈÁÚ·Ê‹
ÙÔ˘ ‰¤Î·ÙÔ˘ ٤ٷÚÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ Ù˘
O˘Ú¿ÓÈ·˜ ∫ϛ̷η˜ ÙÔ˘ πˆ¿ÓÓË ÙÔ˘ ™È-
Ó·˝ÙË. ∏ ›‰È· Ë Îϛ̷η ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È
ÛÙ· ‰ÂÍÈ¿. EÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÌÔÓ·¯Ô‡˜
¤¯ÂÈ ‹‰Ë ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ Ó· ·Ó¤Ú¯ÂÙ·È
ÛÙËÓ Îϛ̷η, Î·È Û˘Óԉ¢fiÌÂÓÔ˜ ·fi
‰‡Ô ‰È·‚fiÏÔ˘˜ ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È Ó· Û˘ÌÌÂ-
Ù¿Û¯ÂÈ ÛÙÔ ‚¿Ú‚·ÚÔ Û˘ÌfiÛÈÔ. ™Â ·˘-
Ù‹Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙËÓ ÙÔȯÔÁÚ·Ê›· ·Ú·ÙË-
Úԇ̠ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÙË ÛËÌ·ÛÈÔÏÔÁ›· Ù˘
·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ Â‰ÂÛÌ¿ÙˆÓ ÛÙȘ ÌÂ-
۷ȈÓÈΤ˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜.
À¿Ú¯ÂÈ ·ÛÊ·ÏÒ˜ οÔÈ· ¢¯·Ú›ÛÙË-
ÛË ÛÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÙˆÓ ÏÂÙÔÌÂÚÂÈÒÓ,
·ÏÏ¿ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÌÈ· ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë
ËıÈ΋ ηٷ‰›ÎË. ∏ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÙÚÔÊ‹
Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ¿ÓÙÔÙ ÙÔ ÚÔ‚¿‰ÈÛÌ·
¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ˘ÏÈ΋˜ ÙÚÔÊ‹˜.
Bυζαντιν…
ραπανκια
για την ρεξη
à Aπ τον 11ο αι., παρτι συνεχ-
ζονται οι απεικονσεις γευμτων
χωρς χλωρδα, στα τραπζια εμ-
φανζονται σταδιακ ραπανκια
 χορταρικ, πως στην ψηφιδω-
τ παρσταση της Φιλοξενας του
Aβραμ στην Capella Palatina,
12ος αι., Σικελα.

Tων H §ÿ∞ A ¡∞°¡ø™ΔÕ∫∏

ΚΒΕ/ΕΙΕ

Δ ÿΔ√À ¶ ∞¶∞ª∞™Δ√ƒÕ∫∏
Πανεπιστμιο Αιγαου

™ TI™ BYZANTINE™ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÎÔÛÌÈÎÒÓ ‹

ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ Û˘ÌÔÛ›ˆÓ, ‰Â›ÓˆÓ Î·È
ÙÚ·Â˙ˆÌ¿ÙˆÓ, ÌÂÙ¿ ÙË ÛÙ·ıÂÚ‹ ϤÔÓ
ÙÚÈÏÔÁ›· ¿ÚÙÔ˘, Ô›ÓÔ˘ Î·È È¯ı‡Ô˜ Ì ÙË ¯ÚÈÛÙÔ-
ÏÔÁÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ ÂÚ›-
ÙˆÛË ÙÔÓ ÌfiÛ¯Ô, ÙÔ ·ÁÚÈÔÁÔ‡ÚÔ˘ÓÔ, Ù· Ô˘-
ÏÂÚÈο Î·È ÙÔ˘˜ Ô‚Âϛ˜, Ù· Ú··Ó¿ÎÈ· ›ӷÈ
·˘Ù¿ Ô˘ Ì·˙› Ì ٷ ‰È¿ÊÔÚ· ÛÎÂ‡Ë ÎÙ˘Ô‡Ó
·Ì¤Ûˆ˜ ÛÙÔ Ì¿ÙÈ Î·È ÛÔ˘ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÙËÓ fiÚÂÍË
Ó· ÂÚ¢ӋÛÂȘ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ. ∫·Ù¿ ÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿
Ì·˜, ÏÔÈfiÓ, ‰È·ÈÛÙÒÛ·Ì fiÙÈ Ù· Ú··Ó¿ÎÈ·,
Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì fiÏ· Ù· ¿ÏÏ· ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Ó-
ı¤ÙÔ˘Ó ÌÈ· ·Ú¿ÛÙ·ÛË Û˘ÌÔÛ›Ô˘, Â›Ó·È Û¯Â-
ÙÈο ÌÈ· fi„ÈÌË ÚÔÛı‹ÎË. Eˆ˜ ÙÔÓ 11Ô ·È.
·Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·ÓÙÂÏÒ˜ Ë ·ÂÈÎfiÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÂ
ÂÍ·›ÚÂÛË ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ‰Â›ÓÔ˘ ÙˆÓ
‚‰ÔÌ‹ÎÔÓÙ· ÛÙËÓ √Îٿ٢¯Ô Ù˘ B·ÙÈηӋ˜
BÈ‚ÏÈÔı‹Î˘ (·Ú. 747), ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 11Ô˘ ·È.
fiÔ˘ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ¤Ó· ›‰Ô˜
Ú·Ê·ÓÔÂȉÒÓ ‹ ÎÚÔÌ̇ˆÓ ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È.
E¯ÂÈ Î·Ó›˜ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ Ô ÂÌÊ·Ó‹˜ ηÈ
ÏËıˆÚÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ ·ÂÈÎfiÓÈÛ‹˜ ÙÔ˘˜, Û ·-
Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ 12Ô ·È. ηıÚÂÊÙ›˙ÂÈ ÙËÓ
·Ú¯·›· ·ÏÏ¿ ÙÚ¤¯Ô˘Û· Î·È ÛÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜
ÏfiÁÈÔ˘˜, ÂÙ˘ÌÔÏÔÁ›·, ÙˆÓ Ú·Ê·Ó›‰ˆÓ Î·È Ú·Ê¿-
ÓˆÓ. OÈ B˘˙·ÓÙÈÓÔ› ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ, ϤÁÂÙ·È Ú·Ê·-
Ó›˜ ·Ú¿ ÙÔ Ú·‰›ˆ˜ Ê·›ÓÂÛı·È, ‰ËÏ·‰‹ ÌfiÏȘ
Û·ÚıÔ‡Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ·Ó·Ê·›ÓÔÓÙ·È, Ê˘ÙÚÒ-

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 21
 Ã Στο τραπεζουντιακ Tυ-
πικ με τους Mνες, του
1346, ο Φεβρουριος εικο-
νζεται ως γροντας μπρο-
στ στη φωτι. Eνας υπη-
ρτης οινοχοε και στην
τρπεζα υπρχουν να μα-
χαρι, μια πιατλα με κρ-
ας και, βεβαως, να μεγ-
λο ραπνι. Tο ραπνι κα-
θσταται βοηθς στην
κρατη οινοποσα που συ-
νιστο"ν οι περ διατης στ-
χοι για τον ψυχρ και νε-
κροποι Φεβρουριο:
«Xρταζε πας και πνε μη
φεδου κρου» (κ#δ. 1199,
Mον Bατοπεδου).

ÓÔ˘Ó. Ö˜ ÙfiÛÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ· fiÛÔ Î·È ÛÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ ˘‹Ú-
¯Â Û‡Á¯˘ÛË ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Â›‰Ô˜ Ï·¯·ÓÈÎÔ‡
·ÔηÏÂ›Ù·È Ú·Ê·Ó›˜, Ú¿Ê·ÓÔ˜, ÚÂÊ·-
Ó›˜ ڤʷÓÔ˜, Ú·Ê¿ÓÈÔÓ ‹ Ú·¿ÓÈÔÓ. H
™Ô‡‰· ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ηÈ
ηٷı¤ÙÂÈ ÙËÓ ÙÚ¤¯Ô˘Û· ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
ÔÓÔÌ·Û›· ıˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ Ú·Ê·Ó›˜ ηÈ
ڤʷÓÔ˜ Â›Ó·È ÙÔ Ú·¿ÓÈ, ÂÓÒ Ú¿Ê·ÓÔ˜
Â›Ó·È Ë ÎÚ¿Ì‚Ë.
¶›ÓÂÈÓ Î·È ÌË ÌÂı‡ÛÎÂÛı·È...
∂Í·ÈÚÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÙˆÓ I·ÙÚÈÎÒÓ, ¶ÂÚ› ‰È·›-
Ù˘ Î·È Ê·Ú̿ΈÓ, ¶ÂÚ› ‚ÔÙ¿ÓˆÓ Î·È °Â-
ˆÔÓÈÎÒÓ Û˘ÁÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÛÙË ÂÈÛÙÔ-
ÏÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ 9Ô˘ -10Ô˘ Î·È 11Ô˘ ·È. ‹
۠ΛÌÂÓ· ·ÁÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘
Ô˘ Ì·˜ ·Ú·‰›‰Ô˘Ó Ï‹ıÔ˜ ÏËÚÔ-
ÊÔÚÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ‰›·ÈÙ· ηÈ
‰È·ÙÚÔÊ‹, ۯ‰fiÓ ÔÙ¤ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ-
ÓÙ·È Ú·Ê·Ó›‰Â˜ ‹ Ú¿Ê·ÓÔÈ. ™‡Ìʈӷ
Ì ٷ °ÂˆÔÓÈο ÛÙÔ˘˜ Ï·¯·ÓfiÎËÔ˘˜
Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÙÔÓ Ì‹Ó· ∞‡-
ÁÔ˘ÛÙÔ Û¤ÚÓÔÓÙ·Ó ÁÔÁÁ‡ÏÈ·, ÎÚ¿Ì-
‚˜ Î·È Ú·¿ÓÈ· Û Ú·ÛȤ˜ Î·È ÌÂÙ·-
Ê˘Ù‡ÔÓÙ·Ó ÙÔÓ ™Â٤̂ÚÈÔ. √È ÏË-
ÚÔÊÔڛ˜ ·˘Ù¤˜ ‰›‰ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ô˘ ÔÌÈÏ› ÂÚ› Ï·¯¿ÓˆÓ, ‰ËÏ·‰‹ Ï·-
¯·ÓÈÎÒÓ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ï·¯¿ÓˆÓ ÂÓÂÚÁ›-
·˜ ˆÊÂÏ›ÌÔ˘˜. £ÂˆÚÔ‡ÌÂ, ÏÔÈfiÓ, fiÙÈ
Û›ÁÔ˘Ú· ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Î·È Ù· Ú·¿ÓÈ·
ÛÙȘ ·Ó·fiÊ¢ÎÙ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÁÂÓÈÎÒ˜
Û Ͽ¯·Ó· ·fi fiÏÔ˘˜ ۯ‰fiÓ ÙÔ˘˜ ÌÂ-
ÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ μ›Ô˘˜ ∞Á›ˆÓ Î·È ·fi
ÙËÓ ÂÈÛÙÔÏÔÁÚ·Ê›·, ·Û¯¤Ùˆ˜ ·Ó ‰ÂÓ
ηÙÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È, fiˆ˜ ηٿ ÂÚ›Ùˆ-
ÛË ·˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· Ì·ÚÔ‡ÏÈ·, ÈÎÚ›‰È·
ÎÏ. ∞˘Ùfi Ì¿ÏÈÛÙ· Ô˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È
ÛÙȘ ˆÊ¤ÏÈ̘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÔÏÏÒÓ Ï·¯·-
ÓÈÎÒÓ Î·È Ú·Ê·ÓÔÂȉÒÓ Â›Ó·È Ë ıËÚÈ·- Ú·¿ÓÈ· ‚ÔËıÔ‡Ó fiÛÔ˘˜ ‚Ô‡ÏÔÓÙ·È Ô-
΋, ÂÌÌÂÙÈ΋ Î·È ÔÚÂÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰Ú¿- Ï‡Ó Ô›ÓÔÓ ›ÓÂÈÓ Î·È ÌË ÌÂı‡ÛÎÂÛı·È.
ÛË, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ fiÙÈ Ë ÎÚ¿Ì‚Ë Î·È ÙÔ
Ú·¿ÓÈ Ì¿¯ÔÓÙ·È, ¯ıÚ‡ÔÓÙ·È, Â›Ó·È T· Ú··Ó¿ÎÈ·
‰ËÏ·‰‹ ·ÓÙ›‰ÔÙ· ÙˆÓ ·ÚÂÓÂÚÁÂÈÒÓ
ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡, Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· Ù˘ ̤ı˘. ÛÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË
∂ȉÈο ÛÙ· °ÂˆÔÓÈο ‰›ÓÔÓÙ·È Ô‰Ë-
Á›Â˜ ÁÈ· ÙÔ Ò˜ Ó· ÂÍ·Ê·Ó›ÛÂȘ Ù· Û˘- Afi Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 11Ô˘ ·È. Î·È Î·ıfiÏË
ÌÙÒÌ·Ù· Ù˘ ÔÈÓÔÔÛ›·˜ Ì·ÛÒÓÙ·˜ Ú·- ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È. ·Ú·ÙËÚ›ٷÈ
¿ÓÈ·: B¿Ï ¯˘Ïfi ·fi Ú·¿ÓÈ· ÛÙÔ ÎÚ·- ÛÙ·‰È·Î¿ Ë ·ÚÔ˘Û›· Ú··Ó·Î›ˆÓ
Û›. ∂›Û˘ Â¿Ó È›˜ Í›‰È Î·È Ê·˜ ÙÔ Ú·- ÛÙȘ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÚ·Â˙ÈÒÓ Û ÛË-
¿ÓÈ Ì ̤ÏÈ Î·È ›Ù˜ Û˘Ó¤Ú¯ÂÛ·È ·fi ÌÂ›Ô Ì¿ÏÈÛÙ· Ô˘ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ÙÚ¿-
ÙË Ì¤ıË. A˘Ùfi fï˜ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ, ¤- Â˙˜ ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÎÔÛÌÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔÓ
Ú·Ó ÙˆÓ ÌÔÓ·ÛÙÈ- ·fi ÙËÓ ·Ó·ÁÓˆÚ›-
ÎÒÓ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ- ÛÈÌË ÙÚÈÏÔÁ›· „ˆ-
ÎÒÓ ··ÍȈÙÈÎÒÓ … Î·È ÁÈ· fiÛÔ˘˜ Ì›, ÎÚ·Û›, Ú·¿ÓÈ.
ÔÚÈÔıÂÙ‹ÛˆÓ, Ë ∂›Ó·È ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ù·
ÎÚ¿Ì‚Ë Î·È Ù· Ú·- «‚Ô‡ÏÔÓÙ·È ÔÏ‡Ó ¯ÚfiÓÈ· (ÁÈ· Ó· ·Ó·-
·Ó¿ÎÈ· ‚ÔËıÔ‡Ó ÊÂÚıԇ̠ÌfiÓÔ ÛÙ·
ÛÙËÓ ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ÔÈ- Ô›ÓÔÓ ›ÓÂÈÓ Î·È ÌË ‰ËÌÔÊÈÏ‹ ‰ËÌÒ‰Ë
ÓÔÔÛ›· Î·È ·ÓÔ›-
ÁÔ˘Ó ÙËÓ fiÚÂÍË ÁÈ·
ÌÂı‡ÛÎÂÛı·È» ÙÔ˘ ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔ-
ÌÔ˘ Î·È ¶ˆÚÈÎÔÏfi-
·ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÔ˘) Ô˘ Ô ÂÈÓ·-
ÎÚ·Û›. Δ· °ÂˆÔÓÈ- Ṳ̂ÓÔ˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ-
ο Î·È ¿ÏÈ Ï¤ÓÂ: fiÛÔÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ›ÓÔ˘Ó Îfi˜ ıˆÚ› Â˘Ù˘¯¤ÛÙÂÚÔ‡˜ ÙÔ˘, ÙÔ˘˜
Ôχ ÎÚ·Û› Î·È Ó· ÌË ÌÂıÔ‡Ó Ú¤ÂÈ Ó· Ú··Ó¿‰Â˜ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¯ÂÈÚÔÙ¯ӷڛ-
ÙÚˆÓ ·fi ÚÈÓ ˆÌfi Ï¿¯·ÓÔ. ∂›Û˘ Ù· Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ˆÏËÙ¤˜ ÎÚ·Ì‚›ˆÓ, Ï·¯·-
Ú··Ó¿ÎÈ· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÙËÓ fiÚÂÍË ÙˆÓ ·ÓÔ- ÓfiÁÔ˘ÏˆÓ, Î·È Ô ƒ¤·ÓÔ˜ ‹ ƒ·¿Ó˘
Ú¤ÎÙˆÓ. ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ‚·ÛÈϤ· K˘‰ÒÓÈÔ ıˆ-
O ™Ëı ÛÙÔ ¶ÂÚ› ÙÚÔÊÒÓ ‰˘Ó¿Ìˆ˜ ÚÂ›Ù·È ÛÙÂÓfi˜ Û˘ÁÁÂÓ‹˜, ÁÈÔ˜ ‹ ·ÓÈ-
ÛÙÔÓ 11Ô ·È., ·ÊÔ‡ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ „Èfi˜, ÙÔ˘ Î˘Ú ∫ÚÂÌ̇‰ÈÔ˘.
·Ï·ÈÔ› ¤ÙÚˆÁ·Ó Ù· Ú··Ó¿ÎÈ· ¯ˆÚ›˜ AÚ·Á ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ˘ÔÛÙËÚÈ-
„ˆÌ›, fiˆ˜ ÂÌ›˜ ÙÒÚ· Ù· ηÚfiÙ· ¯ı› fiÙÈ Î·Ù¿ ÙÔÓ 12Ô ·È. Î·È ÌÂÙ¿, Ù·
(‰·‡ÎÔ˘˜), ı· ·Ó·ÊÂÚı› ÛÂ Û˘Ó‹ıÂȘ Ú··Ó¿ÎÈ· ·ÔÎÙÔ‡Ó ÌÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË
Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘: ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÙˆÓ fi- ÛËÌ·Û›· ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙËÓ ÙÚ¿Â-
ÏÂˆÓ Ù· ÙÚÒÓ ˆÌ¿ Ì Á¿ÚÔ ÚÈÓ ·fi ˙· ÙˆÓ B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ; ¶ÈÛÙ‡ԢÌ fiÙÈ ÔÈ
Ù· ¿ÏÏ· Ê·ÁËÙ¿, ÂÓÒ ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ Î·È Ì fiÔȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È
„ˆÌ› Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÌÂÙ¿ ÙÔ Ê·ÁËÙfi. ™›- ÛÙȘ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ ÙÚÔÊÒÓ, ÙÂÏÈο ‰ÂÓ
ÁÔ˘Ú· ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ı· Û˘Ó¤¯È˙·Ó Ó· ›- ÌÔÚ› Ó· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ η-
ÓÔ˘Ó Ì¤¯ÚÈ ·ÚÁ¿ Î·È Ë ÎÚ¿Ì‚Ë Ì ٷ ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· ÙˆÓ μ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, ·ÏÏ¿
ÌfiÓÔÓ ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÙË
ÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÚÔ‚ÔÏ‹ ‹
˘ÔÁÚ¿ÌÌÈÛË ÂÓfi˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘, ÂÓ ÚÔ-
ÎÂÈ̤ӈ ÙˆÓ Ú·Ê·ÓÔÂȉÒÓ ÛÙËÓ Ù¤-
¯ÓË. ∂Í¿ÏÏÔ˘ ÈÛÙ‡ԢÌ fiÙÈ ÌÂÁ¿ÏË
ηٷӿψÛË Ú·Ê·ÓÔÂȉÒÓ Ú¤ÂÈ Ó·
ÁÈÓfiÙ·Ó Û fiϘ ÙȘ ÂÔ¯¤˜ Î·È Ì¿ÏÈ-
ÛÙ· ÛÙ· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ· ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô-
‰Ô ÙˆÓ ÓËÛÙÂÈÒÓ, ·ÊÔ‡ ¢Ú›· Î·È ‰È·-
ÈÛو̤ÓË ÛÙȘ ËÁ¤˜ Â›Ó·È Ë Î·ÏÏȤÚ-
ÁÂÈ¿ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÁÔÁÁ˘-
Ï›ˆÓ Î·È Ï·¯·ÓÈÎÒÓ.
∞ÏÏ¿ ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó fiÛ·
ÌfiÏȘ ·Ó·Ê¤Ú·Ì ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ
·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙÚ·Â˙ÈÒÓ Ô˘ ηٷ-
Îχ˙ÔÓÙ·È ·fi Ú·¿ÓÈ· ·fi ÙÔÓ 11Ô
·È.; ∂›Ó·È ÁÂÓÈÎÒ˜ ‰È·ÈÛو̤ÓÔ fiÙÈ,
fiÛÔ Î·È ·Ó ÔÈ μ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ˘‹ÚÍ·Ó ¿-
ÓÙ· ‰ÂÈÓÔ› ÔÈÓÔfiÙ˜, ÌfiÓÔÓ ·fi ÙÔÓ
11Ô ·È. ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ‹ Ì·˜ ‰È·ÛÒ˙Ô-
ÓÙ·È ÔÈ ÚÒÙ˜ ıÂÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ·
ÙË Û˘ÌÔÙÈ΋ ¢ˆ¯›· Î·È ÙÚ˘Ê‹ ηÈ
ÙfiÙ ηٷÁÚ¿ÊÂÙ·È Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È,
¤Ú· ·fi Ù· È·ÙÚÈο Î·È ‰È·ÈÙËÙÈο ¤Ú-
Á·, Ë Î·Ù·Í›ˆÛË ÙÔ˘ Ô›ÓÔ˘. TËÓ ›‰È·
ÂÔ¯‹ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ·fi ÙÔÓ æÂÏÏfi ÙÔ
ÚÒÙÔ ÂÁÎÒÌÈÔ ÁÈ· ÙÔ ÎÚ·Û›, ÂÈÎÔÓ›˙Â-
Ù·È ÛÙËÓ OÎٿ٢¯Ô ÙÔ˘ B·ÙÈηÓÔ‡ Ë
ÌÈÎÚÔÁÚ·Ê›· Ì ÙÔÓ NÒ Á˘ÌÓfi Î·È ÛÂ
ÛÙ‡ÛË ·fi ÙÔ Ôχ ÎÚ·Û›, fiÔ˘ ÂÈÎÔ-
Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È Ù· ÚÒÙ· Ú··Ó¿ÎÈ· ÛÂ
ÌÈ· ÙÚ¿Â˙· ¢ˆ¯›·˜ ÙˆÓ Â‚‰ÔÌ‹ÎÔ-
ÓÙ·, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ. ™ÙÔ ÂÍ‹˜
Û ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÂ˘Ì¿ÙˆÓ ı· ÂÈÎÔÓ›-
˙ÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ ¤Ó· ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ ¤ÏÂÈ-
 ·ÓÙÂÏÒ˜, Ë ¯ÏˆÚ›‰·.
EÙÛÈ ÙÔÓ 12Ô ·È. ÛÙËÓ Cappella
Palatina ÛÙÔ ‰Â›ÓÔ ÙÔ˘ ∞‚Ú·¿Ì,
ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ „ˆÌ›, ÙÔ ÎÚ·Û› Î·È ÙÔ
ÎÚ¤·˜, ÛÙÔȯ›· ÛÙ·ıÂÚ¿ Û fiϘ ÙȘ

22 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Õ Στην παρσταση της
¤Ó· ›‰Ô˜ Ï·¯¿ÓˆÓ, ‰ËÏ·‰‹ ¯fiÚÙˆÓ. Oυρανοδρμου κλμακος
TÚÂȘ ‰ÂηÂٛ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙÔ στον εξωνρθηκα της
Monreale, ı· Û˘ÌÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È Mονς Bατοπεδου (αρ-
Ú··Ó¿ÎÈ·. ∞fi ÙÔÓ 13Ô ·È. Ù· Ú·¿- χς 14ου αι.) η απλαυ-
ÓÈ· ı· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ϤÔÓ ·Ó·fiÛ·- ση του απαξιωτικο" συ-
ÛÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË μποσου φανεται στην
οı ›‰Ô˘˜ ‰Â›ÓˆÓ Î·È Û˘ÌÔÛ›ˆÓ, κνηση του Bυζαντινο"
ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ, ··ÍȈÙÈÎÒÓ ‹ ÎÔÛÌÈ- ρχοντα που χαϊδε"ει τη
ÎÒÓ. ™ÙÔ ÙÚ·Â˙Ô˘ÓÙÈ·Îfi Δ˘ÈÎfi Ì γενειδα του και στον ο-
ÙÔ˘˜ ª‹Ó˜, ÙÔ˘ 1346, Û‹ÌÂÚ· ÛÙË νο που μλις καταφθνει
MÔÓ‹ μ·ÙÔ‰›Ô˘, Ô ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ ÂÈ- και προσφρεται. O πρ#-
ÎÔÓ›˙ÂÙ·È ˆ˜ Á¤ÚÔÓÙ·˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙË τος απ τους Bυζαντινο"ς
ʈÙÈ¿. EÓ·˜ ˘ËÚ¤Ù˘ ÔÈÓÔ¯Ô› Î·È ρχοντες που δχεται το
ÛÙËÓ ÙÚ¿Â˙· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¤Ó· Ì·¯·›ÚÈ, κκκινο κρασ κνει μια
ÌÈ· ȷ٤Ϸ Ì ÎÚ¤·˜ ηÈ, ‚‚·›ˆ˜, κνηση αποκαλυπτικ
¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ú·¿ÓÈ. ΔÔ Ú·¿ÓÈ Î·ı›- για τη σχση ονου–ρα-
ÛÙ·Ù·È ‚ÔËıfi˜ ÛÙËÓ ¿ÎÚ·ÙË ÔÈÓÔÔ- πανι#ν: με το να του χ-
Û›· Ô˘ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ ÂÚ› ‰È·›Ù˘ ÛÙ›- ρι υψ#νει το ποτρι του
¯ÔÈ ÁÈ· ÙÔÓ „˘¯Úfi Î·È ÓÂÎÚÔÔÈfi ºÂ- γεμτο κρασ και με το
‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ: ÃfiÚÙ·˙ ·˜ Î·È ›Ó ÌË Ê›- λλο πινει να ραπνι
‰Ô˘ ÎfiÚÔ˘. απ το τραπζι.
ΔÔ ›‰ÈÔ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È Û fiϘ ÙȘ
ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ‰Â›ÓˆÓ
Ì˘ÛÙÈÎÒÓ ‹ Ê·ÓÂÚÒÓ ÙÔ˘ ∫·ıÔÏÈÎÔ‡
Ù˘ ªÔÓ‹˜ μ·ÙÔ‰›Ô˘, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜
ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È. ™ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ì¿ÏÈÛÙ·
ÙÔ˘ Â͈ӿÚıËη, μ˘˙·ÓÙÈÓÔ›, Δ¿Ù·ÚÔÈ,
μ¿Ú·ÁÁÔÈ Û˘ÌÔÛÈ¿˙ÔÓÙ·È, Û ÌÈ· ··-
ÍȈÙÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ÙÚ˘ÊËÏÔ‡ Á‡̷-
ÙÔ˜ Ì ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜. XÂÈÚfiÌ·ÎÙÚ·, Ì·-
¯·›ÚÈ·, ÔÙ‹ÚÈ· ·fi Á˘·Ï›, ÌÂÁ¿ÏË Ô-
ÛfiÙËÙ· Î·È ÔÈÎÈÏ›· ‚ÚˆÌ¿ÙˆÓ –¿Ú-
ÙÔ˜, „¿ÚÈ, ÎÚ¤·˜ Î·È ¿ÏÏ· ‰¤ÛÌ·Ù·–
ÔÚÁ·ÓÔ·›ÎÙ˜, ÔÈÓÔ¯fiÔÈ, Î·È ‚¤‚·È·
Ï‹ıÔ˜ Ú··ÓÈÒÓ. ∏ ·fiÏ·˘ÛË ÙÔ˘
Û˘ÌÔÛ›Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ Î›ÓËÛË ÙÔ˘
B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ¿Ú¯ÔÓÙ· Ô˘ ¯·˚‰Â‡ÂÈ ÙË
ÁÂÓÂÈ¿‰· ÙÔ˘ Î·È ÛÙÔÓ Ô›ÓÔ Ô˘ ÌfiÏȘ
ηٷÊı¿ÓÂÈ Î·È ÚÔÛʤÚÂÙ·È. √ ÚÒ-
ÙÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¿Ú¯ÔÓÙ˜
Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È ÙÔ ı·˘Ì¿ÛÈÔ ÎfiÎÎÈÓÔ ÎÚ·-
Û› οÓÂÈ ÌÈ· ΛÓËÛË ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ΋.
M ÙÔ ¤Ó· ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ ˘„ÒÓÂÈ ÙÔ ÔÙ‹ÚÈ
ÙÔ˘ ÁÂÌ¿ÙÔ Ì ÎÚ·Û›, Î·È Ì ÙÔ ¿ÏÏÔ
È¿ÓÂÈ ¤Ó· Ú·¿ÓÈ ·fi ÙÔ ÙÚ·¤˙È. K·È
‹È·Ó ·˘ÙÔ› ηϿ ÎÈ ÂÌ›˜ ηχÙÂÚ·,
Ì ‹ ¯ˆÚ›˜ Ú··Ó¿ÎÈ·.

Õ Στο πλο"σιο κο-

σμικ γε"μα της
μικρογραφας χει-
ρογρφου του
1362, η χλωρδα,
δα"κοι  ραπαν-
κια, κατχει πλον
σημαντικ θση
μαζ με το κρασ,
τον ρτο, τα πουλε-
ρικ και το γου-
ρουνπουλο (Eθνι-
κ Bιβλιοθκη
Παρισιο").

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 23
Tροφικς δηλητηρι σεις

H Tροφικς δηλητηρι σεις, π ντα συνεργεα του

πονηρο φεως, προκαλονται απ μιαρ ζο,
ποντκι, σαρα  φδι που πφτει στο ψημα, στο
λ δι, στο μλι  στο νερ. Πολ συχν αναφρεται Tου H §ÿ∞ A ¡∞°¡ø™ΔÕ∫∏
φδι που χει πσει  ρξει τον ιν του, το φαρμ -
κι του, μσα στο πιθ ρι του κρασιο. Mικρογρα- ΚΒΕ / Εθνικ Iδρυμα Ερευνν
φα απ το χειργραφο «Θηριακ » του Nικ ν-
δρου, 1ος αι. (Eθνικ Bιβλιοθκη Παρισιο).

¶ APOY™IAZOYME Û˘ÓÔÙÈο ˘fi ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋ ÌÔÚ-

Ê‹ ̤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ÈÛÙ‡ÔÌ ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ
ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· Î·È ÙË ÌÂÙ·ÙfiÈÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÛÂ
ΛÌÂÓ· Ô˘ ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û˘Ì‚¿ÓÙ· ÙÚÔÊÈÎÒÓ ‰ËÏËÙËÚÈ¿-
ÛÂˆÓ Û ÌÈ· ÌÂÙ·‚·ÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ·fi Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. Ò˜
Î·È Ù· ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ·. ∞˘Ùfi Ô˘ Ì·˜ ÂӉȷʤÚÂÈ Â›-
Ó·È ÙÔ ÈÛÙÔÚÔ‡ÌÂÓÔ Û˘Ì‚¿Ó. ¶Ò˜ ·ÈÙÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ·ÎfiÌË Î·È

24 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
 Ã H παραβατικτητα και μιαροφαγα  η εξ
αν γκης επικνδυνη διατροφ προκαλοσε
ομαδικς δηλητηρι σεις, πως απ ανθρωπο-
φαγες, δηλητηριδη χρτα, ακ θαρτα δατα
και ζα, αλλοιωμνα βρματα. Tο ταντ λιο
δεπνο αποτελοσε και για τους λγιους Bυζα-
ντινος να αποτρπαιο, ανθρωποφαγικ παρ -
δειγμα. Στη μικρογραφα κδικα του 12ου αι.
ο T νταλος προσφρει προς βρση τα μλη του
κρεουργημνου Πλοπα (Mον Aγου Παντελε-
μονος, Aγιον Oρος).

·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì˘ıÔÏ·Û›· ‹ ˘ÂÚ‚Ô-

Ï‹ ÌÈ· ı·Ó·ÙËÊfiÚ· ÙÚÔÊÈ΋ ‰ËÏËÙËÚ›·-
ÛË Ô˘ Ì ÙÔ˘˜ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ ı·
·Ô‰›‰·Ì Û ·ÏÏÔÈÒÛÂȘ ‚ڈ̿وÓ, ÛÂ
ÂÏÏÈ‹ ˘ÁÈÂÈÓ‹ ηٿ ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ‹ ·-
Ú·Û΢‹ ÙÔ˘˜. £· ·Û¯ÔÏËıÔ‡ÌÂ Û˘ÓÂ-
Ò˜ fi¯È Ì ʷÚ̷Λ˜, ·ÏÏ¿ Ì ÂÚÈ-
ÙÒÛÂȘ fiÔ˘ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ‰fiÏÔ˜, Î·È Ë
‰ËÏËÙËÚ›·ÛË ÔÊ›ÏÂÙ·È Û ¿ÁÓÔÈ·, ·Ú¿-
ÏÂÈ„Ë, ·Ì¤ÏÂÈ·, ·Ó¿ÁÎË, ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ ηÈ
οÔÙ ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹.

¢ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ ÛÙÔÓ ¶ÚÔÎfiÈÔ

°È· Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋
ÂÚ›ÙˆÛË ÔÌ·‰È΋˜ ÙÚÔÊÈ΋˜ ‰ËÏËÙË-
Ú›·Û˘ Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ô˘ Ô ·˘ÙfiÙ˘ Ì¿Ú-
Ù˘˜ ¶ÚÔÎfiÈÔ˜ Ì·˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È fiÙÈ Û˘Ó¤‚Ë
ÛÙË ªÂıÒÓË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, fiÔ˘
›¯Â ηٷχÛÂÈ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ÙÔ˘ 533 Ô
ÛÙfiÏÔ˜ ˘fi ÙÔÓ μÂÏÈÛÛ¿ÚÈÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÎ-
ÛÙÚ·Ù›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ μ·Ó‰¿ÏˆÓ. ∏
·Ô‚›‚·ÛË Î·È ·Ú·ÌÔÓ‹ ÛÙË ªÂıÒÓË,
Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ıÂÚÌfiÙ·ÙÔ ¯ˆÚ›ÔÓ,
Û˘ÓÂÙ¤ÏÂÛ ÛÙÔÓ ÁÚ‹ÁÔÚÔ ı¿Ó·ÙÔ Â-
ÓÙ·ÎÔÛ›ˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ Ô˘ ‹‰Ë ›¯·Ó
˘ÔÛÙ› ‰ËÏËÙËÚ›·ÛË ·fi ÙÔ „ˆÌ› Ô˘
›¯Â ʤÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ Ô ÛÙfiÏÔ˜ ·fi ÙËÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. √ ¶ÚÔÎfiÈÔ˜ Ì·˜
ϤÂÈ ÏÔÈfiÓ fiÙÈ ÙÔ „ˆÌ› Ô˘ ÚÔÔÚ›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ
ÛÙÚ·Ùfi Ú¤ÂÈ Ó· „‹ÓÂÙ·È ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ (‰È˘Ú›Ù˘) ÁÈ·
Ó· ‰È·ÙËÚ›ٷÈ. Ö˜ ÙÔ‡ÙÔ ‰ÂÓ Â›¯Â ÙËÚËı› ÂÓ ÚÔ-
ÎÂÈ̤ӈ Î·È Î·ÙËÁÔÚ› ÙÔÓ ¤·Ú¯Ô Ô˘ οÓÔÓÙ·˜ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌ›· Û η˘ÛfiÍ˘Ï· Î·È ÌÈÛıÔ‡˜ ·ÚÙÔÔÈÒÓ ÚÔ-
Ì‹ı¢Û ÙÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì· Ì ηÎÔ„Ë̤ÓÔ „ˆÌ›, Ô˘
ÌÂÙ·ÙÚ¿ËÎÂ Î·È ¿ÏÈ Û ·Ï‡ÚÈ, ÌÔ‡¯ÏÈ·ÛÂ Î·È ‚Úˆ-
ÌÔ‡ÛÂ. ∞ӷʤÚÂÈ, Ì¿ÏÈÛÙ·, fiÙÈ ¤Ó· ‹‰Ë ·ÏÏÔȈ̤ÓÔ
„ˆÌ› Û ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ıÂÚÌfi ÂÈÙ¿¯˘Ó ÙÔÓ
ı¿Ó·ÙÔ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ. EӉȷʤÚÔÓ ÛÙËÓ ·Ê‹ÁË-
ÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÔÌ·‰È΋˜ ‰ËÏËÙËÚ›·Û˘ Â›Ó·È Ë ·Ô˘-
Û›· Ù˘ fiÔÈ·˜ ‰·ÈÌÔÓÈ΋˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘ Î·È Ë ·Ó·˙‹-
ÙËÛË ·ÈÙ›ˆÓ Î·È ˘¢ı‡ÓˆÓ. ∏ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ·˘Ù‹
·fi ÙÔÓ ¶ÚÔÎfiÈÔ ÚÔÙ¿ÛÛÂÙ·È Î·ıÒ˜ ·ÔÙÂÏ›
Ì¿ÏÏÔÓ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Ó·Ï˘ÙÈ΋, ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛË Û˘Ì‚¿ÓÙÔ˜ ÙÚÔÊÈ΋˜ ‰ËÏËÙËÚ›·Û˘ Ô˘
ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, Ò˜ ÙÔÓ 11Ô ·È. ∞Ó Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ ·Ú¿
ÔÚıÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜, ·ÏÏ¿ ÁÓ‹ÛÈÔ Ù¤-
ÎÓÔ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘, ηıÒ˜ ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÔȈÓÔ‡˜ ηÈ
ÚÔÁÓÒÛÂȘ, ·ÓÙÈÊ·ÙÈÎfi˜ Î·È ·ÁÓˆÛÙÈÎÈÛÙ‹˜, fï˜
ÂËÚ¿˙ÂÙ·È ·fi Ù· ÎÏ·ÛÈο ÚfiÙ˘¿ ÙÔ˘ Î·È ÚÔ-
Û·ı› Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙÔÓ Ì‡ıÔ Î·È ÙËÓ ÚfiÏË„Ë ·fi
ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·.
∫Ï·ÛÈ΋ ıˆÚÂ›Ù·È Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÏÔÈÌÔ‡ Ù˘
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÙÔ 542 Ì ÚfiÙ˘Ô ÙÔÓ £Ô˘Î˘-
‰›‰Ë. ™ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÏÈÌÔ‡ Ù˘ ƒÒÌ˘ ηٿ ÙËÓ
ÔÏÈÔÚΛ· ÙÔ 546 ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ·ÓıÚˆÔÊ·Á›Â˜ Î·È ‰Ë-
ÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ ·fi ÙȘ ·Î·Ï‹Ê˜ Î·È Ù· „fiÊÈ· ÎÙ‹ÓË
Ì ٷ ÔÔ›· ÂÙÚ¤ÊÔÓÙ·Ó ÔÈ ÔÏÈÔÚÎË̤ÓÔÈ. ™Â fi,ÙÈ
Ì·˜ ÂӉȷʤÚÂÈ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ Á·ÛÙÚÔÓÔÌÈο, fiÛ·
·Ú¿‰ÔÍ· ÂÍÈÛÙÔÚ› ÂÚ› ÙÚÔÊÒÓ, ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È
Ì ÛÎÂÙÈÎÈÛÌfi: ‰›Ï· ÛÙȘ Ï·˚Τ˜ ÚÔÏ‹„ÂȘ ‰›ÓÔ-
ÓÙ·È ÏÔÁÈΤ˜ ÂÍËÁ‹ÛÂȘ. √ ηگ·Ú›·˜, Ô˘ ÙÂÌ¿¯ÈÛ·Ó
Î·È Ù·Ú›¯Â˘Û·Ó ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙÔ˘ μÔÛfiÚÔ˘, ·ÏÒ˜
ÂÍfiÎÂÈÏ ÛÙËÓ ·ÎÙ‹ Î·È ÙÔ Û˘Ì‚¿Ó Ô˘‰¤Ó ÚÔÌËÓ‡ÂÈ.
T· „¿ÚÈ· Ô˘ ¿ÊËÛ ÛÙË ÛÙÂÚÈ¿ ÙÔ ·ÏÈÚÚÔ˚Îfi ·̷
ÙÔ˘ ÛÂÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ ÙÔ 551 Â›Ó·È ÏÔÁÈÎfi
fiÙÈ ‰È·Ï‡ıËηÓ, Î·È ÂÓÒ ‹Ù·Ó ·ÏÏÔȈ̤ӷ, ȯı‡Â˜
‰ˆ‰›ÌÔ˘˜ ‹Á·Ó Ó· Ù· „‹ÛÔ˘Ó. °ÓˆÚ›˙ÂÈ Â›Û˘ ÁÈ·
ÙÔ ÈÎÚfi ̤ÏÈ Ô˘ ÙÚÂÏ·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ΔÚ·-
Â˙Ô‡ÓÙ·˜ Î·È ÙÔ ı·Ó·ÙËÊfiÚÔ ¯fiÚÙÔ Ù˘ ™·Ú‰ËÓ›·˜
ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔηÏ› ı·Ó¿ÛÈÌÔ Û·ÛÌfi
Ô˘ ÌÂÚÈÎÔ› ηÏÔ‡Ó ™·Ú‰ÒÓÈÔÓ Á¤ÏˆÙ·Ø
·ÏÏ¿ ·˘Ù¿, Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ, Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ì-
‚·›ÓÔ˘Ó ÌfiÓÔ ÛÙ· ̤ÚË ·˘Ù¿.
Afi ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈ-
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· Ì¿ÙÈ Ô˘ ·Ú·ÙË- ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË
Ú› Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È Ù· Û˘Ì‚¿ÓÙ·, Ù·
ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ì ηı·ÚfiÙËÙ· Î·È ÛÎÂÙÈ- ÛÙË ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋
ÎÈÛÌfi, ·ÏÏ¿ Ë Ì·ÙÈ¿ ·˘Ù‹ Â›Ó·È È· ÌÔ-
Ó·‰È΋. H‰Ë ·fi ·ÏÈ¿ ‰›Ï· Ù˘ ˘¿Ú-
ÂÚÌËÓ›· ÂÚ› ‰·È-
¯Ô˘Ó Ï‹ıÔ˜ ¿ÏϘ Ô˘ ‚ϤÔ˘Ó ÙÔÓ ÌÔÓÈ΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜
ÔÓËÚfi ‰·›ÌÔÓ· ÛÙËÓ ·ÏÏÔ›ˆÛË ‹ ‰È·-
ÙÚÔÊÈ΋ ·ÚÂÓ¤ÚÁÂÈ· ̤ۈ Ù˘ ¿ÁÓÔÈ·˜
Î·È ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÂÙˆÎfiÙÔ˜ ·ÓıÚÒÔ˘.
™ÙÔ ÂÍ‹˜ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÌÂÙ·ÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ
·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÏÔÁ›ˆÓ ÚÔ˜ ÌÈ· ÌÂÙ·Ê˘-
ÛÈ΋ ÂÓ·Ù¤ÓÈÛË Î·È ‚›ˆÛË Ù˘ ʇÛ˘, ÛÙËÓ ÔÔ›· Â-
ÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·È Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹.
EÍ ÂÓÂÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ÔÓËÚÔ‡
™Ù· ̤۷ ÂÚ›Ô˘ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È. ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È Ë ‰Â‡-
ÙÂÚË ËÁ‹ Ô˘ ÂÈϤͷÌ ӷ Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘ÌÂ, ηıÒ˜
·ÔÙÂÏ› ·ÓÙ›ÛÙÈÍË ÛÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙÔ˘ ¶ÚÔÎÔ›Ô˘
ÂÚ› ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹: Ô μ›Ô˜ ÙÔ˘ £Âfi‰ˆÚÔ˘ ÙÔ˘ ™˘ÎÂÒ-
ÙË. ™›ÁÔ˘Ú· ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¿ÏÏ˘ ηÙËÁÔÚ›·˜ ηٿıÂ-
ÛË, ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ÂÈ¤‰Ô˘ Î·È ÛÙfi¯Â˘Û˘ Ô˘ fï˜
ı· ηٷÛÙ› ÙÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô Ú‡̷ ÛÙ· ÂfiÌÂÓ· ¯ÚfiÓÈ·.
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· μ›Ô fiÔ˘ ÔÈ ÂÚ› ÙˆÓ ‚ڈ̿وÓ
ÏËÚÔÊÔڛ˜ Â›Ó·È ·ÓÙ·¯Ô‡ ·ÚÔ‡Û˜, ÙÔ ›‰ÈÔ Î·È
ÔÈ ÙÚÔÊÈΤ˜ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ. ΔÔ ‰ËÏËÙËÚÈ·Ṳ̂ÓÔ „¿-
ÚÈ Ô˘ ÙË ı·Ó·ÙËÊfiÚˆ ÂÈ‚Ô˘Ï‹ ÙˆÓ ‰·ÈÌfiÓˆÓ ÚÔ-
ÛʤÚÂÙ·È ÛÙÔÓ £Âfi‰ˆÚÔ ·fi ÙÔÓ Ê·ÚÌ·Îfi £Âfi‰ÔÙÔ,
£ÂÔ‡ ¯¿ÚÈÙÈ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂËÚ¿˙ÂÈ. √ Ê·ÚÌ·Îfi˜ ı· ÌÂ-

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 25

H H επιλογ καθαρς, επι-
τρεπτς τροφς και η αποφυ-
γ της μιαροφαγας αποτελε
σταθερ στοιχεο στις περ
διατροφς αναφορς των εκ-
κλησιαστικν κειμνων.
Πτση μιαρν σε αποθηκευ-
μνα υγρ
(λ
δι, κρασ, μ-
λι)  σε χτρες φαγητν ε-
ναι πρξενος δηλητηρι
σε-
ων. Στη μικρογραφα Oκτα-
τεχου του 12ου αι. η υπενθ-
μιση κατ
το Δευτερονμιο
των θεωρομενων καθαρν
και ακ
θαρτων «ζων και
πετεινν» (Mον Bατοπεδου,
Aγιον Oρος).
26 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
Ù·ÓÈÒÛÂÈ ÁÈ· ÙËÓ Ú¿ÍË ÙÔ˘ Î·È ı· η‡ÛÂÈ ÌÚÔÛÙ¿
ÛÙÔÓ fiÛÈÔ ¿Û·˜ Ù· ‚›‚ÏÔ˘˜ Ù˘ Ê·Ú̷Λ·˜ ·˘ÙÔ‡. ™Â
ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÛÙËÓ ∞Ó·ÛÙ·ÛÈÔ‡ÔÏË Ù˘ °·Ï·Ù›·˜ ÔÈ
͢ÏÔ˘ÚÁÔ› Ô˘ ηٷÛ··˙·Ó ÌÈ· ͇ÏÈÓË ·Ôı‹ÎË
¤Ê·Á·Ó ÎÚ¤·˜ Û ÌÔÓ‹ fiÔ˘ ‰ÂÓ ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó Ë ÎÚÂ- ηı·Úfi Û·Ԙ Î·È ‚‚·›ˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ Â˘¯‹ ÈÛÙ‡Â-
ˆÊ·Á›·, ¤ÌÂÈÓ·Ó ËÌÈı·Ó›˜ ̤¯ÚÈ ÙË ıÂÚ·›· ÙÔ˘˜
·fi ÙÔÓ £Âfi‰ˆÚÔ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È, ÏÔÈfiÓ, ÁÈ· ·Ú·ÎÔ‹ Û˘ÌÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ηٿ ÙÚfiÔ ·ÎÚ·›Ô ÌÂ
Ô˘ ÙÈ̈Ú›ٷÈ. ™Â οÔȘ ¿ÏϘ fï˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ
‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ô‡Ù ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ·, Ô‡Ù ·Ú·‰ÂÈÁ-
Ì·ÙÈ΋ ÙÈ̈ڛ·, ·ÏÏ¿ ·fi ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË Û˘- ÎÚ·Û›, ̤ÏÈ Î·È Ó· ϤÓÂÙ·È ÙÔ Û·Ԙ. ∏ ¢¯‹ Î·È ÙÔ
Ó¿ÁÂÙ·È fiÙÈ Â›Ó·È Û˘Ì‚¿ÓÙ· ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÙÚÔÊÈÎÒÓ ‰Ë-
ÏËÙËÚÈ¿ÛˆÓ. √È ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ¿ÓÙ· °È· ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÏÔÈfiÓ Ì¤¯ÚÈ Î·È ÙÔÓ 11Ô ·È. ÈÛ¯‡-
ÛÙÔ˘˜ ‰·›ÌÔÓ˜, fï˜ ÔÏÏ¿ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘
Ì·˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÌÈ· Û‡Á¯ÚÔÓË ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈ-
ÛË: Èı·Ófiٷٷ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È Û ÏËÌÌÂÏ‹ ˘ÁÈÂÈÓ‹
Û΢ÒÓ, ·ÏÏÔÈÒÛÂȘ ˘ÏÈÎÒÓ, ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÙ‹-
ÚËÛË Î·È ›Ûˆ˜ ÔÏ›ÁÔ˜ ÌfiÏ˘‚‰Ô˜.
√È Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÂÓfi˜ ¯ˆÚÈÔ‡ ¤ÛÊ·Í·Ó ¤Ó· ‚fi‰È ηÈ
‹ÛıÈÔÓ ·˘ÙÔ‡ Ù· ÎÚ¤·Ù·. ™˘Ó¤‚Ë, Ì·˜ ϤÂÈ Ô μ›Ô˜, fiÏÔÈ
fiÛÔÈ ¤Ê·Á·Ó ÂÛÂ›Ó ˆ˜ ÓÂÎÚÔ‡˜. OÛ· ÎÚ¤·Ù· ‰ÂÓ Î·-
Ù·Ó·ÏÒıËÎ·Ó ¤ÁÈÓ·Ó Ì·‡Ú· Î·È ‚ÚˆÌÔ‡Û·Ó. ∫¿ÔÈ-
ÔÈ ·fi ÙÔ ¯ˆÚÈfi ÚÔÛ¤ÙÚÂÍ·Ó ÛÙÔÓ fiÛÈÔ, Ô˘ ÙÔ˘˜
ÚÔÌ‹ı¢Û ·ÁÈ·ÛÌfi ÁÈ· Ó· ÛˆıÔ‡Ó. EÓ·˜ ÙÂÏÈο
ÌfiÓÔ ¤ı·Ó ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÚÈ̤ÓÂÈ Î·È
˙‹ÙËÛ ‚Ô‹ıÂÈ· ÁËÙ‡ÙÚÈ·˜. ¶¤ı·ÓÂ, ÏÔÈfiÓ, ÌfiÓÔÓ
·˘Ùfi˜ Ô˘ Î·Ù¤Ê˘Á Û ÍfiÚÎÈ· Î·È Ê˘Ï·ÎÙ¿. ∫·È Ë
ÂÍ‹ÁËÛË ÙÔ˘ Û˘Ì‚¿ÓÙÔ˜: ÌÈ· Ê¿Ï·ÁÁ· ‰·ÈÌfiÓˆÓ ¤-
Ú·Û ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ Ï¤‚ËÙ· Ì ٷ ÎÚ¤·Ù· Î·È ÚÔο-
ÏÂÛÂ ÙËÓ ÙÔÈ·‡ÙËÓ ‚Ï¿‚ËÓ.
EÓ· ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ μ›Ô Ì·˜
ÚÔÛʤÚÂÈ ÌÈ· ¿ÏÏË ·Ú¿ÌÂÙÚÔ, ÙˆÓ Ì¤ÙÚˆÓ ˘ÁÈÂÈ-
Ó‹˜ Î·È ÚÔʇϷ͢ ηٿ ÙÔ Ì·Á›ÚÂÌ·. ™Â Û˘ÓÂ-
ÛÙ›·ÛË ÙÔ˘ ÔÛ›Ô˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ‚Ú·ÛÙ¿ ¯fiÚÙ·
ÛÙÔ˘˜ ηÏÂṲ̂ÓÔ˘˜. ¢È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·˜ Ô fiÛÈÔ˜ fiÙÈ
ÂÊ·ÁÒıËÎ·Ó fiÏ·, ˙‹ÙËÛ ·fi ÙÔÓ ˘ËÚ¤ÙË Ó· ÙÔ˘˜
ÛÂÚ‚›ÚÂÈ ·ÎfiÌË Ï›Á·. ∫È ·˘Ùfi˜ ΤӈÛÂ Î·È Ù· ÂÓ·Ô-
Ì›ӷÓÙ· ÛÙÔÓ Ï¤‚ËÙ· ¯fiÚÙ· ÛÙÔ˘˜ ηÏÂṲ̂ÓÔ˘˜,
Ô˘ ηıÒ˜ Ù· ¤ÙÚˆÁ·Ó ‚Ú‹Î·Ó ÌÈ· Û˘Ó„Ë̤ÓË Ùˆ
Ï·¯¿Óˆ ‰ËÏËÙËÚÈÒ‰Ë ¯ÏˆÚÔÛ·‡Ú· ÎÈ ¿Ú¯ÈÛ·Ó fiÏÔÈ
ÙÔ˘˜ Ó· ·Ó·ÊˆÓÔ‡Ó: ·Âı¿ÓÔÌÂÓ, ·Âı¿ÓÔÌÂÓ... μ¤-
‚·È· Ô fiÛÈÔ˜ ¢ÏÔÁ‹Û·˜ ÔÙ‹ÚÈÔÓ ÎÂÚ¿ÛÌ·ÙÔ˜ ¤‰ˆÎÂÓ
Î·È ÂÛÒıËÛ·Ó, ηٿ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ∂ÏÈÛ·›Ô˘, Ì·˜
ϤÂÈ ¿ÏÈ Ô μ›Ô˜. EÙÛÈ, ÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ı‡Ú·ıÂÓ, ·Ú¯·›-
ˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË Ì·ÙÈ¿
1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
Î·È Î·›ÁÔÓÙ·È ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘
ÔÛ›Ô˘, ÙËÓ ·›ÚÓÂÈ Ë μ›‚ÏÔ˜, Ë ·Ôη-
Ï˘ÙÈ΋ ·Ï‹ıÂÈ·, ÙÔ ı·‡Ì· Î·È Ë ÚÔ-
ÊËÙ›·. ∏ ·ÓıÚÒÈÓË ·Ì¤ÏÂÈ· ‹ ·Ú¿-
ÏÂÈ„Ë, ÙÔ ·Ú¿و̷, Á›ÓÔÓÙ·È Û˘ÓÂÚ-
ÁÔ› ÙÔ˘ ÔÓËÚÔ‡: ™˘Ó¤‚Ë, Ì·˜ ϤÂÈ Ô
Û˘ÓÙ¿ÎÙ˘ ÙÔ˘ μ›Ô˘, Ó· ‚ÚÂı› ÍÂÛΤ-
·ÛÙÔ ÙÔ Û·Ԙ Î·È ÂÍ ÂÓÂÚÁ›·˜ ÙÔ˘
ÔÓËÚÔ‡ Ó· ¤ÛÂÈ Ì¤Û· Ë ÈÔ‚fiÏÔ˜ Û·‡-
Ú· Î·È Ó· Û˘Ì„Ëı› Ì ٷ ¯fiÚÙ·.
ª¤ÙÚ· ÚÔʇϷ͢
Δ· ϤÔÓ Û˘Ó‹ıË ·›ÙÈ·, ¿ÓÙ· Û˘ÓÂÚ-
Á›· ÙÔ˘ ÔÓËÚÔ‡, Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È
ÁÈ· ÙȘ ÂÓ ‰˘Ó¿ÌÂÈ ÙÚÔÊÈΤ˜ ‰ËÏËÙË-
ÚÈ¿ÛÂȘ ηٿ ÙË ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô-
‰Ô Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· Ì·ÓÈÙ¿-
ÚÈ·, Ù· ‰ËÏËÙËÚÈÒ‰Ë ¯fiÚÙ·, Ù· ÎÚ¤·Ù·
·fi ΢ӋÁÈ· Î·È Ù· ÊıÔÓÂÚ¿ ‡‰·Ù·, ÙÔ
·Ê‡Ï·ÎÙÔ ·ÔıË΢ÙÈÎfi ‹ Ì·ÁÂÈÚÈÎfi
Û·Ԙ, ÙÔ ‰ËÏËÙ‹ÚÈÔ Ô˘ Ú›¯ÓÂÙ·È Ì¤-
Û· ‹ ÙÔ ÌÈ·Úfi ˙ÒÔ, ÔÓÙ›ÎÈ, Û·‡Ú·, Ê›-
‰È Ô˘ ¤ÊÙÂÈ ÛÙÔ ¤„ËÌ·, ÛÙÔ ÎÚ·Û›,
Ï¿‰È, ̤ÏÈ ‹ ÓÂÚfi Î·È Î·ıÈÛÙ¿ ÂÈΛÓ-
‰˘ÓÔ, ÊıÔÓÂÚfi Î·È ı·Ó¿ÛÈÌÔ ÙÔ ‚ÚÒ-
Ì· Î·È fiÌ·. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙÔÓ μ›Ô
™˘ÌÂÒÓ ÙÔ˘ ™·ÏÔ‡ ÛÙÔÓ 7Ô ·È. ηÈ
ÛÙÔ˘˜ μ›Ô˘˜ μ·ÛÈÏ›Ԣ ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ÙÔÓ
10Ô ·È. Î·È §·˙¿ÚÔ˘ °·ÏËÛÈÒÙË ÙÔÓ 11Ô
·È. ¤Ó· Ê›‰È ¤¯ÂÈ ¤ÛÂÈ ‹ Ú›ÍÂÈ ÙÔÓ ÈfiÓ
ÙÔ˘, ÙÔ Ê·ÚÌ¿ÎÈ ÙÔ˘, ̤۷ ÛÙÔ Èı¿ÚÈ
ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ·
¤Ó· ›ıÔ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È Ô ™˘ÌÂÒÓ Ì¿ÏÈ-
ÛÙ· ‚ϤÂÈ ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ £¿Ó·ÙÔ˜ ¿-
Óˆ ÛÙÔ Èı¿ÚÈ. OÏÔÈ ÙÔ˘˜ Û˘ÓÙÚ›‚Ô˘Ó
ÙÔ Û·Ԙ Î·È Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÙÔ ÎÚ·-
Û›, ·Ú¿ ÙËÓ ‡·ÚÍË ÂȉÈÎÒÓ Â˘¯ÒÓ ÛÙÔ ∂˘¯ÔÏfiÁÈÔÓ:
¢¯‹ ·ÁÈ¿˙Ô˘Û· Â› ÂÌÂÛfiÓÙÔ˜ ·Î·ı¿ÚÙÔ˘ ıËÚ›Ô˘ ‹ ÔÈ-
Ô˘‰‹ÔÙ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜. ™Â ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·Ô-
Ì·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ÙÔ Ì›·ÛÌ·, ÙÔ ˘ÁÚfi ÌÂÙ·ÎÂÓÒÓÂÙ·È ÛÂ
Ù·È fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ηٷӷψı› ¿ÊÔ‚·. √È fiÛÈÔÈ fï˜
ÌÈ· ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË: ·Ó ¤¯ÂÈ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Ë Û‹„Ë ÙÔ˘
ÂÌÂÛfiÓÙÔ˜ ˙ÒÔ˘ Ú¤ÂÈ Ó· ηٷÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ÙÔ Ï¿‰È,
ı·‡Ì· ¤¯Ô˘Ó Ù· fiÚÈ¿ ÙÔ˘˜….
ÂÈ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÙÚÔÊÈΤ˜ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ Ë ‹‰Ë ÌÂÏÂÙË-
̤ÓË ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÓfiÛÔ˘˜. ∏ ı¤ÛË Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔ˘
ıÂÚ¿ÔÓÙÔ˜ È·ÙÚÔ‡ ˘Ô¯ˆÚ› Î·È Ô ıÂÚ¿ˆÓ ¿ÁÈÔ˜
Ì ÙÔ ı·‡Ì· Î·È ÙÔ ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁfiÓ ¤Ï·ÈÔÓ ‹ ·Á›·ÛÌ·
΢Úȷگ›. ™ÙȘ ΢ڛ·Ú¯Â˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· Ù· ·›ÙÈ·
ÙˆÓ ÙÚÔÊÈÎÒÓ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂˆÓ ÔÈ fiÔȘ ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂȘ
ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙÔÓ Î·ÓfiÓ· Î·È ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÏÏË-
ÓÈ΋ ÛΤ„Ë Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ÂÚ› ‰È-
·›Ù˘ ıˆÚÈÒÓ Î·È Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú¯·Èfi-
ÙËÙÔ˜. £· ‹Ù·Ó, ¿ÓÙˆ˜, ·Ó·ÏËı‹˜ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·
ÌÈ·˜ ÂÈÎfiÓ·˜ ÂÓfi˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ¿‚Ô˘ÏÔ˘ Î·È ·ıËÙÈ-
ÎÔ‡ ηٷӷψً ·ÓÂͤÏÂÁÎÙˆÓ ‚ڈ̿وÓ, ¯ˆÚ›˜ ̤-
ÚÈÌÓ· ÁÈ· ÙË Ê‡Ï·ÍË Î·È Û˘ÓÙ‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·,
ηÓfiÓ˜ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÏÂÈÛÙ¿ÎȘ, ÔÈ ‰Â ÙÚfi-
ÔÈ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó· ȉȷ›ÙÂÚ·
ÏÔ‡ÛÈÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ: Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙÚÔÊÒÓ ÌÂ ·ÔÍ‹-
Ú·ÓÛË, οÓÈÛÌ·, Û ·Ï¿ÙÈ, Ï¿‰È, Í›‰È, ÎÚ·Û›, ̤ÏÈ.
Ö˜ ηٿ ÙÔ˘˜ ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ÂÎÙfi˜
·fi ÙȘ ¤ÎÙ·ÎÙ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÏÈÌÒÓ, ÔÏÈÔÚÎÈÒÓ,
·È¯Ì·ÏˆÛ›·˜, Û¿ÓÈ· ϤÔÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙȘ Ë-
Á¤˜ Û˘Ì‚¿ÓÙ· ÙÚÔÊÈÎÒÓ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛˆÓ, fiˆ˜ Ù·
·Ú·¿Óˆ, ÂÓÒ ·ÓÙ›ıÂÙ· ‰›‰ÂÙ·È ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ ·Ó·-
Ú›ıÌËÙ˜ Ê·Ú̷Λ˜, ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ ÂÎ ‰fiÏÔ˘, ÛË-
Ì·ÈÓfiÓÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ, ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ Â› ·Ú·‰Â›Á-
Ì·ÙÈ. ¶Èı·Ófiٷٷ, οÔȘ ·fi ÙȘ ·ÚÔ˘ÛÈ·˙fiÌÂÓ˜
ˆ˜ Ê·Ú̷Λ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÚÔÊÈΤ˜ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ,
·ÏÏ¿ Ë Î·¯˘Ô„›· Î·È ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙÔ˘ ÌÂ۷ȈÓÈÎÔ‡
·ÓıÚÒÔ˘ ‹ Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ˜ ÙÔÓ Ô‰Ë-
ÁÔ‡Ó Ó· ÈÛÙ¤„ÂÈ ¯ˆÚ›˜ ‰˘ÛÎÔÏ›· ÙËÓ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋
ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ Û˘Ì‚¿ÓÙÔ˜, ¤ÚÁÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙÔ˘ ÔÓË-
ÚÔ‡ ‰·›ÌÔÓÔ˜.
 Eνα βυζαντιν δεπνο

H Xλκινα μαγειρικ σκεη μεσοβυζαντινν

χρνων. Aπ αριστερ, τηγανσχημο αγγεο,
καντι και πινκιο. Kρινθος, Aρχαιολογικ
Mουσεο.

Tης E ⁄∏˜ B √ÀΔ™π¡Õ

Mαγερισσας–συγγραφ ως

T OYTH TH ºOPA ‹Á· ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË Î·ÏÂṲ̂ÓË

·fi ÙÔ MÔ˘ÛÂ›Ô B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· Ó·
Ì·ÁÂÈÚ¤„ˆ ¤Ó· ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ‰Â›ÓÔ Ô˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ
ÙËÓ Î·Ù·ÎÏ›‰· Û ÌÈ· ËÌÂÚ›‰· ÛÙËÓ ÔÔ›· ͤÓÔÈ Î·È
EÏÏËÓ˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÍÂÙ‡ÏÈÍ·Ó Ù˘¯¤˜ Ù˘ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜
ÛÙÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ, ÂÓÒ Û ‰È¿ÊÔÚ· Â›‰· ÙÔ˘ §Â˘ÎÔ‡
¶‡ÚÁÔ˘ ‹Ù·Ó ÛÙË̤ÓË Ë ÛÔ˘‰·›· ¤ÎıÂÛË «øÚ˜ B˘-
˙·ÓÙ›Ô˘» Ì ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ηıËÌÂÚÈÓfiÙË-
Ù·.
¶ÚÔ˜ ÌÂÁ¿ÏË ÌÔ˘ χË ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ· Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘-
ı‹Ûˆ ÙËÓ ËÌÂÚ›‰· ÁÈ·Ù› Ì·Á›Ú¢· ˘ÚÂÙˆ‰Ò˜ ÁÈ· ÙÔ
‰Â›ÓÔ.
OÈ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ ÔÈ ‰˘ÛÎÔϛ˜
ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ Ì·ÁÂÈڤ̷ÙÔ˜ Â›Ó·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ‰·ÈÙ˘-
ÌfiÓˆÓ ·ÏÏ¿, Û·˜ ‚‚·ÈÒÓˆ fiÙÈ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÙÔ ÏÈÁfiÙÂÚÔ
‰‡ÛÎÔÏÔ, ·˘Ù‹ Â›Ó·È Ë ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ Ì¿ÁÂÈÚ·, ÙÔ Ó· Ì·-
ÁÂÈÚ‡ÂÈ Î·Ï¿ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ Î·È –ÔÌÔÏÔÁÔ˘Ì¤Óˆ˜– ÔÈ
ÂηÙfiÓ ÂÍ‹ÓÙ· ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·È ÙfiÛÔÈ ÔÏÏÔ›.
TÔ Ì·Á›ÚÂÌ· ÙˆÓ Ê·ÁËÙÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi
H Tσαμαρλα. Παστ απ κατσκα αρωματισμνη
¿ÏϘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ¤¯ÂÈ ‰‡Ô ÎÂÊ·Ï·ÈÒ‰ÂȘ ‰˘-
με θυμρι, ολιδιο στην Πφο και στα βορειτερα
ÛÎÔϛ˜:
τμματα της Hπερου.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 27
 ñ T· ˘ÏÈο ˘Ôı¤Ùˆ fiÙÈ Â›Ó·È Ôχ
‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË (ÙÔ
B˘˙¿ÓÙÈÔ ÂÓ ÚÔÎÂÈ̤ӈ), ηıÒ˜ ÔÈ
ηÏÏÈÂÚÁËÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ¤¯Ô˘Ó ·ÏÏ¿-
ÍÂÈ, ÔÈ ÛfiÚÔÈ ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ Î·È ÔÈ Ú¿ÙÛ˜
ÙˆÓ ˙ÒˆÓ Â›Ó·È ·ÏÏ·Á̤Ó˜, ›Ûˆ˜ ηÈ
ÌÂÙ·ÏÏ·Á̤Ó˜ Î·È ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ÙÔ˘
‰¿ÊÔ˘˜ Â›Ó·È ÙÚÔÔÔÈË̤Ó˜. MfiÓÔ
ÙËÓ ÂÈ‚¿Ú˘ÓÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
·Ó Ï¿‚Ô˘Ì ˘’ fi„ÈÓ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ‹ ÁÈ·
Ó· ‚‚·Èˆıԇ̠fiÙÈ Ë Á‡ÛË ÙˆÓ ˘ÏÈ-
ÎÒÓ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋
ñ °È· Ù· Ê·ÁËÙ¿ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÏËÚÔ-
ÊÔڛ˜ ۠ΛÌÂÓ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ‰ÂÓ
˘¿Ú¯Ô˘Ó fï˜ ‰ÔÛÔÏÔÁ›Â˜. ¢ÂÓ
˘¿Ú¯ÂÈ ÏÔÈfiÓ Û˘ÓÙ·Á‹ Ì ÙËÓ ¤Ó-
ÓÔÈ· Ô˘ ¤¯ÂÈ Ô fiÚÔ˜ Û‹ÌÂÚ·. EÙÛÈ, ͤ-
ÚÔ˘Ì ÏfiÁÔ˘ ¯¿ÚÈÓ fiÙÈ ¤Ó· Ê·ÁËÙfi ›-
Ó·È ÁÏ˘ÎfiÍÈÓÔ, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ
ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË ÙˆÓ ‰‡Ô
·Ú·ÁfiÓÙˆÓ: fiÛÔ ÁÏ˘Îfi Î·È fiÛÔ ÍÈ-
Ófi. T· ÔÛÔÛÙ¿ ÏÔÈfiÓ Î·ıÔÚ›˙ÔÓÙ·È
·fi ÙÔÓ «‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi» Ù˘ Û˘ÓÙ·Á‹˜,
ÙË Ì·Á›ÚÈÛÛ· ÂÓ ÚÔÎÂÈ̤ӈ, Ì ‚¿-
ÛË ÙË ÁÂÓÈ΋ ȉ¤· Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒ-
ÛÂÈ ÁÈ· ÙȘ ÔÈfiÙËÙ˜ Ù˘ Á‡Û˘ ÙˆÓ
Ê·ÁËÙÒÓ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÔ¯‹.
AÓ Î¿ÙÈ ·Í›˙ÂÈ Ó· ηٷı¤Ûˆ ÂÁÒ Û’
·˘Ùfi ÙÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ Â›Ó·È Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘
ÂÚÁ¿˙ÔÌ·È ÁÈ· Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛˆ ÌÈ· Û˘-
ÓÙ·Á‹ ·fi ÙÔ Ì·ÎÚÈÓfi ·ÚÂÏıfiÓ, η-
ıÒ˜ Î·È Ô ÙÚfiÔ˜ ÂÈÏÔÁ‹˜ ÂÓfi˜ ›‰Ô˘˜
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ¿ÏÏ·.
Oˆ˜ ·Ó¤ÊÂÚ· ‹‰Ë ··ÈÙÂ›Ù·È ÌÈ·
Û¯ÂÙÈ΋ ÁÓÒÛË Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ fiÛÔÓ
·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘
¤ÙÚˆÁ·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ,
Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, ÙÔ˘ ÙÚ·Â˙ÈÔ‡, ηıÒ˜
Î·È Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ, Ù· ÚÔ˚-
fiÓÙ· Î·È ÙË ‰È·Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜. A˘Ùfi˜ ›-
Ó·È Ô Î·Ì‚¿˜ ¿Óˆ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÚÁ·-
ÓÒÓÂÙ·È Ë Û˘ÓÙ·Á‹.
OÍÈÓfiÁÏ˘ÎÔ˜
ÎÚÔηÙÔÌ·ÁÂÈÚ›·
£· ÂÛÙÈ¿Ûˆ Û ÌÈ· ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈ΋: ÁÈ· ÙËÓ ÔÍÈÓfiÁÏ˘ÎÔ ÎÚÔη-
ÙÔÌ·ÁÂÈÚ›· (ÁÏ˘ÎfiÍÈÓÔ Ê·ÁËÙfi Ì·ÁÂÈ-
ÚÂ̤ÓÔ Ì ÎÚfiÎÔ–Û·ÊÚ¿Ó) Ô ¶Ùˆ¯Ô-
Úfi‰ÚÔÌÔ˜ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ: Ϥ-
ÂÈ ÏfiÁÔ˘ ¯¿ÚÈÓ fiÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ «ÛÙ¿¯Ô˜
Û‡ÛÁÔ˘‰ÔÓ, ηڢfiÊ˘ÏÏÔ, ÙÚÈ„›‰ÈÓ».
¢ËÏ·‰‹ ÎÔ·ÓÈṲ̂ӷ ¿ÓıË ˙·ÌÔ‡-
ÎÔ˘ (=ÛÙ¿¯Ô˜ ‹ Ó¿Ú‰Ô˜ Â›Ó·È Ù· ¿ÓıË
Ù˘ ÎÔ˘ÊÔ͢ÏÈ¿˜). TÔ ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi Û‹-
ÌÂÚ· ‰ÂÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È È· ÛÙË Ì·-
ÁÂÈÚÈ΋, ·ÏÏ¿ ÌfiÓÔ ˆ˜ ·Ê¤„ËÌ· ·Ó·-
ÎÔ˘ÊÈÛÙÈÎfi (K‡ÚÔ˜, ¢˘ÙÈ΋ M·Î‰Ô-
Ó›·). ™ÙËÓ ·Ú¯‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û· Ì·˙›
Ì ÙËÓ Î·Ó¤Ï· Î·È Ù· Á·Ú›Ê·Ï·, ÎÔ·-
ÓÈṲ̂ӷ Ù· ˘ÔΛÙÚÈÓ· ÍÂÚ¿ ÏÔ˘ÏÔ‡-
‰È· ÙÔ˘ ˙·ÌÔ‡ÎÔ˘, ·ÏÏ¿ ÙÔ ÙÂÏÈÎfi
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, Ë Û¿ÏÙÛ·, ›¯Â ÌÈ· Û¯Â-
Ψωμ στινο ελαω και μλιτι ηρτυμνον
¢È·‰Èηۛ·
YÏÈο B¿˙ÂÙ ÛÙÔ ÌÔÏ ÙÔ˘ ˙˘ÌÒÌ·ÙÔ˜ ‹ ÙÔ˘ Ì›ÍÂÚ ÙÔ ·Ï‡ÚÈ Ì·˙› Ì ÙË Ì·
ñ 1 ÎÈÏfi ·Ï‡ÚÈ ÁÈ¿, ÙÔ ·Ï¿ÙÈ, ÙÔ Ì¤ÏÈ, ÙÔÓ ÛfiÚÔ ··ÚÔ‡Ó·˜ Î·È Ù· ·ÚÒÌ·Ù·. AÚ¯›
ñ 3 ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ· Ì·ÁÈ¿ ÛÙÂÁÓ‹ ‹ 40 ÁÚ·ÌÌ. Óˆ‹ ˙ÂÙ ӷ ˙˘ÌÒÓÂÙ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ¯ÏÈ·Úfi ÓÂÚfi ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿. OÙ·Ó Ë ˙‡ÌË
ñ 200 ÁÚ·ÌÌ. ̤ÏÈ Â›Ó·È ÂÏ·ÛÙÈ΋ Î·È Ï›· ηÈ, ÂÓÒ ˙˘ÌÒÓÂÙÂ, οÓÂÈ ÊÔ˘ÛοϘ ÚÔÛı¤
ñ 1 ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ ¿ÓıÔ˜ Ù˘ ηӤϷ˜ Û ÛÎfiÓË ÛÙ ÙȘ ÛÙ·Ê›‰Â˜ Î·È Ù· ηڇ‰È· Î·È ˙˘ÌÒÛÙ ÒÛÙ ӷ ·ψıÔ‡Ó ÔÌÔÈ
ñ 1 ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ Î·Ú‰¿ÌˆÌÔ Û ÛÎfiÓË fiÌÔÚÊ· ̤۷ ÛÙË ˙‡ÌË. ¶ÚÔÛı¤ÛÙ ٤ÏÔ˜ ÙÔ Ï¿‰È Î·È Í·Ó·˙˘ÌÒÛÙ ̤
ñ 2 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ ÛfiÚÔ ··ÚÔ‡Ó·˜ ¯ÚÈ Ó· ·ÔÚÚÔÊËı›. ™ÎÂ¿ÛÙ ÙË ˙‡ÌË Î·È ·Ê‹ÛÙ ӷ ·Ó··˘ı› 45ã
ñ 200 ÁÚ·ÌÌ. ÛÙ·Ê›‰Â˜ Ì·‡Ú˜ ¶Ï¿ÛÙ ‰‡Ô ÊÚ·Ù˙fiϘ (ÌÔÚ›Ù ӷ ÙȘ ‚¿ÏÂÙ Û ÊfiÚÌ· ‹ ÛÙÔ ÌÂÁ¿
ñ 250 ÁÚ·ÌÌ. ηڇ‰È· ¯ÔÓÙÚÔÎÔÌ̤ӷ ÏÔ Ù·„› ÙÔ˘ ÊÔ‡ÚÓÔ˘ Ô˘ ÙÔ ¤¯ÂÙ ÛÙÚÒÛÂÈ Ì Ϸ‰fi¯·ÚÙÔ). ™ÎÂ¿ÛÙ
ñ 8 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ Ï¿‰È ¿ÏÈ ÙÔ „ˆÌ› Î·È ·Ê‹ÛÙ ÙÔ Û ¯ÏÈ·Úfi ̤ÚÔ˜ ̤¯ÚÈ Ó· ‰ÈÏ·ÛÈ·ÛÙ› Û
fiÁÎÔ. AÏ›„Ù ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ Ì ¯ÏÈ·Úfi ÓÂÚfi, ÙÚ˘‹ÛÙ ÙÔ Û ‰˘Ô
ÙÚ›· ÛËÌ›· Ì ÙÔ Ì·¯·›ÚÈ Î·È „‹ÛÙ ÙÔ Û ÚÔıÂÚÌ·Ṳ̂ÓÔ ÊÔ‡ÚÓÔ
175ÆC (¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Á‡Úˆ ÛÙË Ì›· ÒÚ·).
Aλειμμα ελις Aλειμμα ψημνου κρεμμυδιο
YÏÈο
ñ 1 ÊÏÈÙ˙¿ÓÈ ÔÏÙfi ÂÏÈ¿˜ (¯ˆÚ›˜ ÊÏÔ‡‰·) YÏÈο
ñ 3 ÛÎÂÏ›‰Â˜ ÛÎfiÚ‰Ô ñ 5 ÌÂÁ¿Ï· ÎÚÂÌ̇‰È·
ñ 50 ÁÚ·ÌÌ. ·Ì‡Á‰·Ï· „Ë̤ӷ Î·È ÙÚÈÌ- ñ ·Ï¿ÙÈ
̤ӷ ñ È¤ÚÈ
ñ 1/2 ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ ı˘Ì¿ÚÈ ñ 4-5 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ Í›‰È
ñ 2 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ Ï¿‰È ñ 4-5 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ Ï¿‰È
¢È·‰Èηۛ· ¢È·‰Èηۛ·
AӷηÙ‡ÂÙ fiÏ· Ù· ˘ÏÈο. ™ÎÂ¿˙ÂÙ ¢È·Ï¤ÁÂÙ ÎÚÂÌ̇‰È· ˘ÁÈ‹ Î·È ÛÊȯٿ. T· Ù˘Ï›ÁÂÙ Û ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ
Ì ÌÂÌ‚Ú¿ÓË Î·È ÙÔ ·Ê‹ÓÂÙ ÌÂÚÈΤ˜ Î·È Ù· „‹ÓÂÙ ÛÙÔÓ ÊÔ‡ÚÓÔ Ì¤¯ÚÈ Ó· Ì·Ï·ÎÒÛÔ˘Ó. MÂÙ¿ Ù· ηı·Ú›
ÒÚ˜ ÚÈÓ ÛÂÚ‚›ÚÂÙÂ. ˙ÂÙÂ, Ù· Îfi‚ÂÙ ÛÙ· Ù¤ÛÛÂÚ· Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÙ ÛÙÔ ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ ÁÈ· Ó·
·Ê‹ÛÔ˘Ó Ù· ˘ÁÚ¿ ÙÔ˘˜. MÂÙ¿ ÔÏÙÔÔț٠ٷ ÎÚÂÌ̇‰È·, Ù· ‚¿˙ÂÙ
Û ¤Ó· ÌÔÏ Î·È Ù· ·Ó·Î·Ù‡ÂÙ Ì fiÏ· Ù· ˘ÏÈο.
TÔ Í›‰È Î·È ÙÔ ·Ï¿ÙÈ Ù· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ ÛÙÔ ÁÔ‡ÛÙÔ Û·˜.
Σφουγγτο με χ ρτα
YÏÈο ¢È·‰Èηۛ·
ñ 1 ÎÈÏfi ¿ÁÚÈ· ¯fiÚÙ· ·ÚˆÌ·ÙÈο (·fi ·˘Ù¿ Ô˘ Â›Ó·È K·ı·Ú›˙ÂÙÂ Î·È ϤÓÂÙ ٷ ¯fiÚÙ·. T· Îfi‚ÂÙ ηÈ
ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· ›Ù˜: η˘Î·Ï‹ıÚ˜, Ï¿·Ù·, ÛηÙ˙›ÎÈ· Ù· ‚¿˙ÂÙ ÛÙÔ Ù·„¿ÎÈ Ì ¤Ó· ÊÏÈÙ˙·Ó¿ÎÈ ÙÔ˘ ηʤ
Î.Ù.Ï.) ‹ 3 Ú¿Û· ÓÂÚfi Î·È ÙÔ Ï¿‰È. T· ‚¿˙ÂÙ ÛÙÔ ÊÔ‡ÚÓÔ Î·È fiÙ·Ó
ñ 1 ¯Ô‡ÊÙ· Û·Ó¿ÎÈ «¤ÛÔ˘Ó» Ù· ·Ï·ÙÔÈÂÚÒÓÂÙÂ Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÙ ӷ
ñ 1 Ì·ÙÛ¿ÎÈ Û¤ÛÎÔ˘Ï· „ËıÔ‡Ó ÁÈ· Ï›ÁÔ. OÙ·Ó ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· Ì·Ï·ÎÒÓÔ˘Ó
ñ 1 Ì·ÙÛ¿ÎÈ Ì·˚ÓÙ·Ófi ÂÚȯ‡ÓÂÙ ¿Óˆ ÛÙ· ¯fiÚÙ· Ù· ·˘Á¿ ¯Ù˘Ë̤ӷ
ñ 8 ÊÚ¤Ûη ÎÚÂÌÌ˘‰¿ÎÈ· Ì ÙÔ Á¿Ï· Î·È ·Ï·ÙÈṲ̂ӷ. •·Ó·‚¿˙ÂÙ ÙÔ Ù·„¿-
ñ 1 ÌÈÎÚfi Ì·ÙÛ¿ÎÈ ‰˘fiÛÌÔ ÎÈ ÛÙÔ ÊÔ‡ÚÓÔ Ì¤¯ÚÈ Ó· ‹ÍÂÈ ÙÔ ·˘Áfi.
ñ ·Ï¿ÙÈ
ñ È¤ÚÈ
ñ 1 ÊÏÈÙ˙·Ó¿ÎÈ ÙÔ˘ ηʤ Ï¿‰È
ñ 6-8 ·˘Á¿
ñ 4 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ Á¿Ï·
Õ Σφουγγ-
το με χρτα.
‰fiÓ ‰˘Û¿ÚÂÛÙË ÎÔÎÎÒ‰Ë ˘Ê‹ ·Ú’ Xορτομαγειρεα
fiÏÔ Ô˘ ‹Ù·Ó Ôχ ÓfiÛÙÈÌË. MÂÙ¿ ÙȘ
ÚÒÙ˜ ·fiÂÈÚ˜ ¤ÊÙÈ·Í· ÂÓ· ‰˘Ó·Ùfi YÏÈο ¢È·‰Èηۛ·
·Ê¤„ËÌ· Ì ÙÔ ˙·ÌÔ‡ÎÔ Î·È Ì’ ·˘Ùfi ñ 700 ÁÚ·ÌÌ. ¯fiÚÙ· ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· ›Ù˜ K·ı·Ú›˙ÂÙ fiÏ· Ù· ¯fiÚÙ· Î·È Ù· Îfi‚ÂÙ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÎÔÌ
Ì·Á›Ú„· ÙÔ Ê·ÁËÙfi. TÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ñ 3-4 Ú¿Û· Ì¿ÙÈ·. T· ϤÓÂÙ ηϿ. B¿˙ÂÙ ÛÙËÓ Î·ÙÛ·ÚfiÏ· ÙÔ ÌÈÛfi Ï¿
‹Ù·Ó ÂÍ›ÛÔ˘ ηÏfi ·ÏÏ¿ ··Ï›ÊıËÎÂ Ë ñ 1 ÌÈÎÚfi ÎÚÂÌ̇‰È Û ÊÂÙ¿ÎÈ· ‰È Î·È ÙÛÈÁ·Ú›˙ÂÙ ÂÏ·ÊÚ¿ ÙȘ ʤÙ˜ ÙÔ˘ ÎÚÂÌÌ˘‰ÈÔ‡. B¿˙ÂÙ
‰˘Û¿ÚÂÛÙË ·›ÛıËÛË Ô˘ ¿ÊËÓ·Ó Ù· ñ 1 Ì·ÙÛ¿ÎÈ Ì·˚ÓÙ·Ófi ·fi ¿Óˆ Ù· ¯fiÚÙ·, fiˆ˜ Â›Ó·È Ì ٷ ÓÂÚ¿ ÙÔ˘ Ï˘Û›Ì·ÙÔ˜
ÍÂÚ¿ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·. M ٤ÙÔȘ ÌÈÎÚ¤˜ ÙÂ- ñ 1 Ì·ÙÛ¿ÎÈ ‰˘fiÛÌÔ ÛÎÂ¿˙ÂÙ ÙËÓ Î·ÙÛ·ÚfiÏ· Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÙ ӷ ·¯ÓÈÛÙÔ‡Ó Î·
¯ÓÈΤ˜ ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ ÚÔÛ·ıÒ Ó· ñ 5-6 ÊÚ¤Ûη ÎÚÂÌÌ˘‰¿ÎÈ· Û ÊÂÙ¿ÎÈ· Ó· «¤ÛÔ˘Ó». TfiÙ ٷ ·Ï·ÙÔÈÂÚÒÓÂÙÂ, ÚÔÛı¤ÙÂÙÂ Î·È ÙÔ
ÎÚ·Ù‹Ûˆ Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ñ 150 ÁÚ·ÌÌ. Ì·ÓÈÙ¿ÚÈ· (ÚÔÙÈÌfiÙÂÚ· Ù· ¿ÁÚÈ·) ˘fiÏÔÈÔ Ï¿‰È Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÙ ӷ ÛÈÁÔÌ·ÁÂÈÚ¢ÙÔ‡Ó Î·È Ó·
ÙÔ Ê·ÁËÙfi, ¯ˆÚ›˜ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ñ 2 ÎÔÏÔ΢ı¿ÎÈ· ·Ó ı¤ÏÂÙ ÂÍ·ÙÌÈÛÙÔ‡Ó Ù· ÂÚÈÙÙ¿ ˘ÁÚ¿.
Û˘ÁÎÚÔ‡ÂÙ·È Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Á¢ÛÙÈ- ñ 100 ml ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô
Τ˜ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Û˜. ¢ÂÓ ı· ÌÔ- ñ ·Ï¿ÙÈ
ÚÔ‡Û· fï˜ Ó· ··Ï›„ˆ ·fi ÙË «Û˘- ñ È¤ÚÈ
ÓÙ·Á‹» ¤Ó· ˘ÏÈÎfi, ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ ¤¯ˆ ÙÂ-
¯ÓÈ΋ ÁÈ· Ó· ÙÔ ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÒ. AÓ·˙Ë-

28 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
 ÙÒ ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ·fi ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ÙÂ-
Ψρι σαβ ρο με μαρες σταφδες
YÏÈο ¢È·‰Èηۛ·
ñ 1ó ÎÈÏfi „¿ÚÈ· (Ì·ÚÌÔ‡ÓÈ· ‹ ʤÙ˜ ·Ï·Ì›‰·˜ ‹ ÌÂÁ¿Ï˜ Áfi˜). K·ı·Ú›˙ÂÙÂ Î·È ϤÓÂÙ ٷ „¿ÚÈ·. T· ·Ï·Ù›˙ÂÙÂ Î·È Ù·
ñ 700 ÁÚ·ÌÌ. Ì·‡Ú˜ ÛÙ·Ê›‰Â˜ ·Ê‹ÓÂÙ ӷ Ì›ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ·Ï¿ÙÈ ¤Ó· ٤ٷÚÙÔ. T· ·Ï¢-
ñ 1 ÎÈÏfi ηÏfi ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô (›Ûˆ˜ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ) ÚÒÓÂÙÂ Î·È Ù· ÙËÁ·Ó›˙ÂÙ ηÓÔÓÈο.
350-400 ml ηÏfi Í›‰È BÁ¿˙ÂÙ ٷ „¿ÚÈ· ·fi ÙÔ ÙËÁ¿ÓÈ Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÙ ӷ
ñ 5-6 ÎψӿÚÈ· ‰ÂÓÙÚÔÏ›‚·ÓÔ. ÎÚ˘ÒÛÔ˘Ó ÙÂÏ›ˆ˜. B¿˙ÂÙ fiÏ· Ù· ˘ÏÈο (ÂÎÙfi˜ ·fi Ù·
ñ 10 ̤ÙÚȘ ÛÎÂÏ›‰Â˜ ÛÎfiÚ‰Ô ÎÔÌ̤Ó˜ Û ÊÂÙ›ÙÛ˜. „¿ÚÈ·) Û ¤Ó· ηÙÛ·ÚfiÏÈ Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÙ ӷ ‚Ú¿ÛÔ˘Ó
ñ ·Ï¿ÙÈ Ì¤¯ÚÈ Ó· Ì·Ï·ÎÒÛÔ˘Ó Ù· ÛÎfiÚ‰· Î·È ÔÈ ÛÙ·Ê›‰Â˜. AÏ·-
Ù›˙ÂÙ ϛÁÔ ÙË Ì·ÚÈÓ¿‰· Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÙ ÁÈ· Ó· ÚÔ-
Ûı¤ÛÂÙÂ, ·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È, ·Ï¿ÙÈ ‹ Í›‰È ‹ fi,ÙÈ ¿ÏÏÔ.
™Â Û·Ԙ ‹ÏÈÓÔ, Á˘¿ÏÈÓÔ ‹ Ï·ÛÙÈÎfi Ú›¯ÓÂÙ ÚÒ-
Ù· Ï›Á˜ ·fi ÙȘ ÛÙ·Ê›‰Â˜ Ù˘ Ì·ÚÈÓ¿‰·˜, Ë ÔÔ›·
Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·˘Ù‹. AÚ·‰È¿˙ÂÙ ·fi ¿Óˆ ÌÈ·
ÛÂÈÚ¿ „¿ÚÈ·, Ù· ÂÚȯ‡ÓÂÙ Ì ÙË ‚Ú·ÛÙ‹ Ì·ÚÈÓ¿‰·
Î·È ·ÏÒÓÂÙ ·fi ¿Óˆ ÛÙ·Ê›‰Â˜. ™˘Ó¯›˙ÂÙ ¤ÙÛÈ
̤¯ÚÈ Ó· ‚¿ÏÂÙ fiÏ· Ù· „¿ÚÈ· Î·È ÙÂÏÂÈÒÓÂÙ ÌÂ
ÛÙ·Ê›‰Â˜. P›¯ÓÂÙ ¿Óˆ ÛÙ· „¿ÚÈ· ÙËÓ ˘fiÏÔÈË
Ì·ÚÈÓ¿‰·Ø Ú¤ÂÈ Ó· ÛÎÂ¿˙ÔÓÙ·È ÂÓÙÂÏÒ˜ ·fi ÙÔ
Ï¿‰È ÁÈ· Ó· ÌË ¯·Ï¿ÛÔ˘Ó. T· ·Ê‹ÓÂÙ 3-4 ̤Ú˜ ÙÔ
ÏÈÁfiÙÂÚÔ Î·È ÌÂÙ¿ ÛÂÚ‚›ÚÂÙÂ. MÔÚ›Ù ӷ Ù· ‰È·ÙË-
Ú‹ÛÂÙ ÛÙÔ „˘ÁÂ›Ô ‹ ·Ï¿ Û ‰ÚÔÛÂÚfi ̤ÚÔ˜.
H Ψρι (παλαμδα) σα-
¯ÓÈÎÒÓ Ô˘ ÈÛÙ‡ˆ fiÙÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
Ô‡ÓÙ·Ó ÙfiÙ ·ÊÔ‡ Ï¿‚ˆ ˘’ fi„ÈÓ ÙȘ
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ÚÔÛı¤Ûˆ ηӤϷ
(ÙÚÈ„›‰È) Î·È Á·Ú›Ê·ÏÏÔ (ηڢfiÊ˘ÏÏÔ)
ÌÂ Û‡ÓÂÛË ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÂÍ·Ê·Ó›Ûˆ ÙË
ÏÂÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÛÙ¿¯Ô˘˜.
¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ‰˘-
ÛÎÔϛ˜ Î·È ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÁÈ· ÙËÓ
·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹ ÙÔ˘˜, ÚÔÛ·ıÒ Ó· Û·˜
‰ÒÛˆ ÌÈ· ȉ¤· ÙÔ˘ Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÚ-
Á·ÛÙ› ηÓ›˜ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÌÈ·˜
Û˘ÓÙ·Á‹˜ ̤۷ ·fi ÁÚ·Ù¤˜ ÏËÚÔ-
ÊÔڛ˜. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÌ›ӈ fiÙÈ ··È-
ÙÂ›Ù·È ÌÈ· ȉ¤· ÁÈ· ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ·Ó¤-
ÊÂÚ· ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜. TȘ ÚÔ¿ÏϘ
¿ÎÔ˘Û· ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË ¤Ó·Ó «Âȉ‹-
ÌÔÓ·» Ó· ÌÈÏ¿ÂÈ ÁÈ· ÂÓ· ‚˘˙·ÓÙÈÓfi Ê·-
ÁËÙfi Ì ÌfiÏÈΘ ·Ù·ÙԇϘ! M· ·˘-
Ù¤˜ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙËÓ E˘ÚÒË ÁÈ· ÚÒÙË
ÊÔÚ¿ Ì ÙÔÓ ºÚ·ÓÙÛ¤ÛÎÔ ¶È˙¿ÚÔ, ÔÏ-
Ï¿ ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ AψÛË Ù˘ B·ÛÈ-
ÏÂ‡Ô˘Û·˜ ·fi ÙȘ ÛÙÚ·ÙȤ˜ ÙÔ˘ Mˆ¿-
ÌÂı ÙÔ˘ K·Ù·ÎÙËÙ‹. O ¶È˙¿ÚÔ ÙȘ ¤ÊÂ-
Ú ·fi ÙÔ ¶ÂÚÔ‡ fiÔ˘ ÙȘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡-
Û·Ó ÔÈ IÓη˜ (·ÚÁfiÙÂÚ· ‚Ú¤ıËÎ·Ó Î·È
βρο με μαρες σταφδες
Aφλια
YÏÈο
ñ 1 ÎÈÏfi ¯ÔÈÚÈÓfi ÎÚ¤·˜ (·fi Ï·ÈÌfi ‹ ·fi ÌÔ‡ÙÈ)
ñ 100 ml Ï¿‰È
ñ ·Ï¿ÙÈ
ñ È¤ÚÈ
ñ 1 ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ ÎfiÏÈ·ÓÙÚÔ ¯ÔÓÙÚÔÛ·Ṳ̂ÓÔ
ñ 1 ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ ÎfiÏÈ·ÓÙÚÔ Û ÛÎfiÓË
ñ ó lt ÌÚÔ‡ÛÎÔ ÎfiÎÎÈÓÔ ÎÚ·Û›
¢È·‰Èηۛ·
Kfi‚ÂÙ ÙÔ ÎÚ¤·˜ Û ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Û·Ó ÌÂÁ¿Ï· ηڇ‰È·. TÔ
ϤÓÂÙÂ Î·È ÙÔ ·Ê‹ÓÂÙ ÛÙÔ ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ Ó· ÛÙÚ·ÁÁ›ÍÂÈ.
B¿˙ÂÙ Û Ú˯‹ ηÙÛ·ÚfiÏ· Ì ¯ÔÓÙÚfi ¿ÙÔ ÙÔ Ï¿‰È ηÈ
fiÙ·Ó ˙ÂÛÙ·ı›, Ú›¯ÓÂÙ ÙÔ ÎÚ¤·˜ Î·È ÙÔ ÙÛÈÁ·Ú›˙ÂÙÂ.
OÙ·Ó ÚÔ‰›ÛÂÈ ÂÏ·ÊÚ¿ ·Ï·ÙÔÈÂÚÒÓÂÙÂ, Ú›¯ÓÂÙ ÙÔ ¯Ô-
ÓÙÚÔÎÔÌ̤ÓÔ ÎfiÏÈ·ÓÙÚÔ Î·È Û‚‹ÓÂÙ Ì ϛÁÔ ·fi ÙÔ
ÎÚ·Û›. ™ÎÂ¿˙ÂÙ ÙËÓ Î·ÙÛ·ÚfiÏ·, ¯·ÌËÏÒÓÂÙ ÙË Êˆ-
ÙÈ¿ Î·È ÙÔ ·Ê‹ÓÂÙ ӷ ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÂÈ. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ı›ÙÂ
ÒÛÙÂ, fiÙ·Ó ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ, Ó· ÚÔÛı¤ÛÂÙÂ ÎÚ·Û›. A˘Ùfi ı·
ÙÔ Â·Ó·Ï¿‚ÂÙ ÙÚÂȘ-Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜. TËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›·
ÊÔÚ¿ ı· ÚÔÛı¤ÛÂÙÂ Î·È ÙÔ ÙÚÈÌ̤ÓÔ ÎfiÏÈ·ÓÙÚÔ. ¢ÔÎÈ-
Ì¿ÛÙ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ ÚÈÓ ·ÔÛ‡ÚÂÙ ÙËÓ Î·ÙÛ·ÚfiÏ·.
P Oξινγλυκος κροκατομαγειρεα. Γλυκξυνο
φαγητ μαγειρεμνο με κρκο-σαφρν.
Oξιν γλυκος κροκατομαγειρεα
YÏÈο
ñ 1 ÎÈÏfi ¯ÔÈÚÈÓfi „·¯Ófi ÌÔ‡ÙÈ
ñ ó ÎÈÏfi ÎÚÂÌÌ˘‰¿ÎÈ· ÙÔ˘ ÛÙÈÊ¿‰Ô˘
ñ 100 ÁÚ. Ú‚›ıÈ·
ñ 2 ÌÈÎÚ¿ ηÚfiÙ·
ñ 2 ÎÔÏÔ΢ı¿ÎÈ· ÌÂÙÚ›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜
ñ 200 ÁÚ. Ì·ÓÈÙ¿ÚÈ·
ñ 300 ÁÚ. ΛÙÚÈÓË ÎÔÏÔ·ı· (·Ó ı¤ÏÂÙÂ)
ñ ó ÊÏÈÙ˙¿ÓÈ ÎÚ·ÛfiÍȉÔ
ñ ó ÊÏÈÙ˙¿ÓÈ Ì¤ÏÈ
ñ 1 Í˘Ï¿ÎÈ Î·Ó¤Ï·
ñ 1 ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ ÎÔÊÙ‹ ÛfiÚÔ Î·Ú·ÁÔ˘¤È (‹ ·ÌÈÓÔ)
ñ 4-5 Á·Ú›Ê·Ï·
ñ 3 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ ÍÂÚ¿ ¿ÓıË ˙·ÌÔ‡ÎÔ˘ (Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ ·Ê¤„ËÌ·
Û fiÏË ÙËÓ EÏÏ¿‰·Ø ÙÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ Û ̷Á·˙È¿ Ì ‚fiÙ·Ó· ηÈ
Ì·¯·ÚÈο)
ñ 1/4 ÁÚ. Û·ÊÚ¿Ó (ÎÚfiÎÔ˜)
ñ 2-3 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ ÛÙ·Ê›‰Â˜ Ì·‡Ú˜
ñ 3-4 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ Ï¿‰È
¢È·‰Èηۛ·
ZËÙ‹ÛÙÂ ·fi ÙÔÓ ÎÚÂÔÒÏË Ó· Û·˜ Îfi„ÂÈ ÙÔ ÎÚ¤·˜ ÌÈÎÚ¿
ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Û·Ó ÌÂÁ¿Ï· ηڇ‰È·, χÓÙ ٷ Î·È ·Ê‹ÛÙ ٷ
Ó· ÛÙÚ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó. B¿ÏÙ Û ÌÈ· ÏÂοÓË ÙÔ Ì¤ÏÈ, ÙÔ Í›‰È ηÈ
ÙÔ Ï¿‰È, ·Ó·Î·Ù¤„Ù ٷ Ó· ÏÈÒÛÂÈ ÙÔ Ì¤ÏÈ Î·È ‚¿ÏÙ ̤۷
ÙÔ ÛÙÚ·ÁÁÈṲ̂ÓÔ ÎÚ¤·˜. KÏ›ÛÙ ÙÔ Û·Ԙ Ì ÌÂÌ‚Ú¿ÓË
Î·È ·Ê‹ÛÙ ÙÔ ÂÎÙfi˜ „˘Á›Ԣ 6-7 ÒÚ˜ ‹ ÛÙÔ „˘ÁÂ›Ô fiÏË
ÙË Ó‡¯Ù·.
OÙ·Ó Â›ÛÙ ¤ÙÔÈÌÔÈ ÁÈ· ÙÔ Ì·Á›ÚÂÌ·, ‚¿ÏÙ 1 Ï›ÙÚÔ ÓÂÚfi
Ó· ÎԯϿÛÂÈ Î·È Ú›ÍÙ ̤۷ Ù· ÍÂÚ¿ ¿ÓıË ÙÔ˘ ˙·ÌÔ‡ÎÔ˘.
™ÎÂ¿ÛÙ ٷ Î·È ·Ê‹ÛÙ ٷ ÁÈ· 20 ÏÂÙ¿. MÂÙ¿ ÛÔ˘ÚÒÛÙÂ
ÙÔ ·Ê¤„ËÌ·. E›Û˘ ‚Ú¿ÛÙ ¯ˆÚÈÛÙ¿ Ù· Ú‚›ıÈ· ̤¯ÚÈ Ó·
Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ¤ÙÔÈÌ·. B¿ÏÙ ÙÒÚ· Û ·ψً Î·È Ú˯‹ η-
ÙÛ·ÚfiÏ· ÙÔ ·Ê¤„ËÌ· ÙÔ˘ ˙·ÌÔ‡ÎÔ˘ Î·È Ù· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙÔ˘
ÎÚ¤·ÙÔ˜ Ô˘ ı· Ù· ¿ÚÂÙ ·fi ÙË Ì·ÚÈÓ¿‰· Ì ÙÚ˘Ë-
Ù‹ ÎÔ˘Ù¿Ï·, ηıÒ˜ Î·È Ù· Ú‚›ıÈ·. AÊ‹ÛÙ ٷ Ó· ‚Ú¿-
ÛÔ˘Ó ·Ó·Î·Ù‡ÔÓÙ·˜ fiÙ–fiÙÂ. ¶ÚÈÓ ÂÍ·ÙÌÈÛÙ› ÙÂÏ›-
ˆ˜ ÙÔ ˘ÁÚfi Ú›ÍÙ ÙË Ì·ÚÈÓ¿‰· Î·È Ù· Ì·¯·ÚÈο, Ì·˙› ÌÂ
Ï›ÁÔ ·Ï·Ù¿ÎÈ. M·ÁÂÈÚ¤„Ù ÙÔ ¤ÙÛÈ ÁÈ· Ï›ÁÔ Û ÛÈÁ·Ó‹
ʈÙÈ¿. OÙ·Ó ÙÔ ÎÚ¤·˜ ÙÚ˘È¤Ù·È ¿ÓÂÙ· Ì ÙË Ì‡ÙË ÙÔ˘
Ì·¯·ÈÚÈÔ‡, ÚÔÛı¤ÛÙ ٷ Ï·¯·ÓÈο Î·È ÙÔ Û·ÊÚ¿Ó. M·-
ÁÂÈÚ¤„Ù Û›ÔÓÙ·˜ ÙËÓ Î·ÙÛ·ÚfiÏ· ·ÏÏ¿ ÌËÓ ‚¿˙ÂÙÂ
ÎÔ˘Ù¿Ï· ÁÈ· Ó· ÌË ¯·Ï¿ÛÂÙÂ ÙËÓ fi„Ë ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡. T¤-
ÏÔ˜, ÚÔÛı¤ÛÙ ÙËÓ ÎÔÏÔ·ı· Û ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Î·È ‚Ú¿ÛÙÂ
·ÎfiÌ· ÁÈ· 10 ÏÂÙ¿. ºÚÔÓÙ›ÛÙ ӷ Ì›ÓÂÈ ÙÔ Ê·ÁËÙfi ÌÂ
Ï›Á· ˘ÁÚ¿ – ÙË Û¿ÏÙÛ· ÙÔ˘ ‰ËÏ·‰‹. AÊ‹ÛÙ ÙÔ ÛÎÂ·-
Ṳ̂ÓÔ ÁÈ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ì›· ÒÚ· ÚÈÓ ÙÔ ÛÂÚ‚›ÚÂÙÂ.
H K A £ H M E P I N H
ÛÙË B. AÌÂÚÈ΋) ÌfiÏȘ ÙÔ 1534. OÈ B˘-
˙·ÓÙÈÓÔ› ¿ÓÙˆ˜ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÙËÓ Â˘Î·È-
Ú›· Ó· Á¢ÙÔ‡Ó ÙÔÓ ‰ËÌÔÊÈÏ‹ Û‹ÌÂÚ·
ηÚfi. £· ÌÔÚÔ‡Û·Ì fï˜ Ó· ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ì È¿Ù· Ì ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ηÈ
Û‡Á¯ÚÔÓ· ÛÙÔȯ›·. AÏÏÔ ·˘Ùfi.
E·Ó¤Ú¯ÔÌ·È ÛÙÔ ı¤Ì· Ì ÙÔ ÂÚÒÙË-
Ì· Ò˜ ÂÈϤÁˆ ÙÔ ÎÚ¤·˜, ·ÊÔ‡ ÔÈ ÏË-
ÚÔÊÔڛ˜ ÙÔ˘ ¶Ùˆ¯ÔÚfi‰ÚÔÌÔ˘ ‰ÂÓ
·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù›ÔÙ· Û¯ÂÙÈÎfi. EÓ·˜ ÌÂÏÂ-
ÙËÙ‹˜ ÈÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ
Ê·ÁËÙfi, ‹Ù·Ó Ì „¿ÚÈ, ÂÂȉ‹ ÛÙ· ¿Ï-
Ï· È¿Ù· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÙÚ·Â˙È-
Ô‡ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È „¿ÚÈ·. H ‰È΋ ÌÔ˘
ÂÎÙ›ÌËÛË Â›Ó·È fiÙÈ Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜
ÔÍÈÓfiÁÏ˘ÎÔ˜ ÎÚÔηÙÔÌ·ÁÂÈÚ›· ·ÊÔÚ¿
¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Ì·ÁÂÈڤ̷ÙÔ˜ Î·È fi¯È ÙÔ
‚·ÛÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÙÔ˘. B¤‚·È· ı· ÌÔÚÔ‡-
Û ӷ Á›ÓÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ Ê·ÁËÙfi Î·È Ì Îfi-
Ù·, ¿È·, ·ÚÓ›ÛÈÔ ÎÚ¤·˜ ‹ „¿ÚÈ.
AÏÒ˜ ÂÈϤÁˆ ÙÔ ¯ÔÈÚÈÓfi ÂÂȉ‹ ·˘Ùfi
‹Ù·Ó ÙÔ ÈÔ ‰ËÌÔÊÈϤ˜ ÎÚ¤·˜ ÙˆÓ ‚˘-
˙·ÓÙÈÓÒÓ. TÔ ›‰ÈÔ È¿ÙÔ ¤¯ˆ Ì·ÁÂÈÚ¤-
„ÂÈ Ì ÎfiÙ·, Ì ˙·Úο‰È, Ì ÂÚ‰›ÎÈ·,
Ì „¿ÚÈ Î.ÙÏ. H ÁÓÒÌË ÌÔ˘ Â›Ó·È fiÙÈ ÙÔ
¯ÔÈÚÈÓfi Î·È ÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ Ù·ÈÚÈ¿˙Ô˘Ó Î·-
χÙÂÚ·. YÔ„È¿˙ÔÌ·È ¿ÓÙˆ˜ fiÙÈ ‰ÂÓ
ı· Ì·Á›Ú¢·Ó „¿ÚÈ Ì ̷ÓÈÙ¿ÚÈ·.
AÏψÛÙ Ï‹ıÔ˜ ¿ÏÏˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ
Ì ‚‚·ÈÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ÛÙÔ „¿ÚÈ ÔÈ ÙfiÓÔÈ
ÙÔ˘ ÁÏ˘ÎÔ‡ ‰›ÓÔÓÙ·Ó Û˘ÓËı¤Ûٷٷ
·fi ÙȘ ÛÙ·Ê›‰Â˜ Ô˘ ÙȘ ¤‚Ú·˙·Ó ÌÂ
Í›‰È ‹ Û ÎÚ·Û›. H Ú·ÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ ‹Ù·Ó
‰ÈÏ‹: ÛÙ·Ê›‰Â˜ ¤‚Ú·˙·Ó ÛÙÔ Í›‰È ηÈ
ÁÈ· Ó· ÙÔ ÓÔÛÙÈÌ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ Î·È Ó· ÙÔ
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÁÈ·
Ó· ·ÚÙ‡ÛÔ˘Ó Î¿ÔÈÔ Ê·ÁËÙfi ‹ Û·Ï¿-
Ù·. TÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÙÔ Í›‰È Â›Ó·È ÎÈ ·˘Ùfi
Û˘ÓÙËÚËÙÈÎfi ÙˆÓ ÙÚÔʛ̈Ó
E˘‰È¿ÎÚÈÙ· ›¯ÓË
T· ›¯ÓË ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ê·ÁËÙÒÓ Â›-
Ó·È Ôχ ¢‰È¿ÎÚÈÙ· ̤۷ ÛÙȘ Û‡Á-
¯ÚÔÓ˜ ÎÔ˘˙›Ó˜ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ. EÓÓÔÒ
ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· ÚÈÓ ÙȘ ¤ˆÏ˜ ·ÏÏ·Á¤˜
Ô˘ Û¿ÚˆÛ·Ó Ù· ›¯ÓË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ηÈ
Ù˘ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·˜ ÌÈ·˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜
Ô˘ ›¯Â ÂÓۈ̷ÙÒÛÂÈ ÙË ÛÔÊ›· ‰Âο-
‰ˆÓ ·ÈÒÓˆÓ.
™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÙÔ˘˜ «Î˘¿ÌÔ˘˜ ‚Â-
‚ÚÂÁ̤ÓÔ˘˜» Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶Ùˆ¯Ô-
Úfi‰ÚÔÌÔ˜ Î·È Ô˘ ·ÏÏÔ‡ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È
ˆ˜ «‚Ú¯ÙfiÎÔ˘Îη» Î·È Ù· ÔÔ›· ÛÂÚ‚È-
B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 29
 Aργυρ σκεη.
Kηροπγιο,
τριυλδα, πιν-
κιο, κοχλιρια,
7ος αι. Ú›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ ‰Â›ÓÔ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È,
ÂÁÒ Ù· ı˘Ì¿Ì·È ·fi Ù· ·È‰Èο ÌÔ˘
¯ÚfiÓÈ· ÛÙË §Â˘Î¿‰·, οı ™·Ú·ÎÔÛÙ‹,
ÛÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ·ÁÔÚ¿ ÛÙÔ ·ÙÛ·Ù˙›‰ÈÎÔ
ÙÔ˘ £·Ó¿ÛË §·‚Ú¿ÓÔ˘, ‰›Ï· ÛÙÔ Ù·„›
Ì ÙË Ê¿‚·, ·Û·ÏÈṲ̂ӷ ÌÂ Ì˘Úˆ‰¿-
ÙË Ú›Á·ÓË Î·È ¯ÔÓÙÚfi ·Ï¿ÙÈ. K·È ÛÙ·
Û›ÙÈ· Ù· Û˘Ó‹ıÈ˙·Ó ÛÙȘ ÍËÚÔÊ·ÁÈΤ˜
ÓËÛÙ›˜. K·È ÛÙËÓ KÚ‹ÙË ÌÔ‡ Ù· Û¤Ú-
‚ÈÚ·Ó ÌÂ˙¤ Ì ÙÛÈÎÔ˘‰È¿.
TȘ Û˘ÎÔÌ·Á›‰Â˜, Ô˘ Ì ÏÂÙÔ̤-
ÚÂȘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô Î·È Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ Â›-
ÛÎÔÔ˜ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ E˘ÛÙ¿ıÈÔ˜, ÙȘ
¤ÊÙÈ·¯ÓÂ Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ÌÔ˘ fiˆ˜ Î·È ÔÈ
KÂÚ΢ڷ›Â˜, ÔÈ ™·ÌÈÒÙÈÛÛ˜, ÔÈ AÚÙÈ-
Ó¤˜, ÔÈ K·‚·ÏÈÒÙÈÛÛ˜ ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜. O Û·-
‚fiÚÔ˜ Ì ÙË ÛÙ·Ê›‰· ‹Ù·Ó ¿ÓÙ· ̤۷
Û ÌÈ· ‹ÏÈÓË ·‰¤Ï· ÛÙÔ Û›ÙÈ ÌÔ˘,
fiÙ Ì ·Ï·Ì›‰·, fiÙ Ì Áfi˜, fi-
Ù Ì Û¿ÚÔ˘˜ Î·È fiÙ Ì Ì·ÚÌÔ‡-
ÓÈ·. OÈ ÏÔ‡ÓÙ˙˜ ‹ ·¿ÎÈ ‹ ÓÔ‡ÌÔ˘ÏÔ
‹ Ïfi˙˜ ÛÙÔÏ›˙Ô˘Ó ·ÎfiÌ· Ù· ηÙÒÁÈ·
ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ ÛÙËÓ K‡ÚÔ, ÙËÓ KÚ‹ÙË,
ÙËÓ K¤Ú΢ڷ, ÙȘ K˘ÎÏ¿‰Â˜. H ÙÛ·Ì·-
ڤϷ Â›Ó·È ·ÚfiÌÔÈÔ (·Ó Î·È È‰È·ÈÙ¤Úˆ˜
ÓÔÛÙÈÌfiÙÂÚÔ) ·ÛÙfi, ÔÏfiȉÈÔ ÛÙËÓ ¶¿-
30 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
ÊÔ Î·È ÛÙ· ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ· ÙÌ‹Ì·Ù· Ù˘
H›ÚÔ˘, fiÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ‰‡ÛÎÔÏ·
ÙÔ ¯ÔÈÚÈÓfi ·ÏÏ¿ ·ÊıÔÓÔ‡ÛÂ Ë Î·Ùۛη.
OÛÔ ÁÈ· ÙȘ ÂÏȤ˜ ¤Ó· ÛˆÚfi B˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ› Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ‰È·ÛÒ˙Ô˘Ó ÙÚfiÔ˘˜
ÁÈ· Ó· ÙȘ ÌÂÙ·ÙÚ¤Ô˘Ó Û ÏÈ¯Ô˘‰È¤˜
›Ù Ì ÙÔ Í›‰È Î·È ÙÔ Ì¤ÏÈ Â›Ù Ì ÙÔ
«Û‹Ú·ÈÔÓ», ÙÔ ÂÙÈ̤˙È, Ì ÎψӷڿÎÈ
ıÚ‡Ì‚Ô˘, Ì ÎfiÏÈ·Ó‰ÚÔ, Ì ÓÂÚ¿ÓÙ˙È
Î.ÙÏ. ™ÙÔ «°ÂˆÔÓÈÎfiÓ» Î·È ÛÙ· «ÁÈ·-
ÙÚÔÛÔÊÈο» οı ÏÔÁ‹˜, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È
Ù¤ÙÔȘ Ù¯ÓÈΤ˜ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘:
«™‡ÓıÂÛȘ ηÏÏ›ÛÙË ÂÏ·ÈÒÓ ÌÂÙ¿
ÁχÎÔ˘˜» Î·È ¿ÂÈ Ï¤ÁÔÓÙ·˜.
£· ··ÈÙÔ‡ÓÙ·Ó ·Ù¤ÏÂȈÙ˜ ÛÂÏ›‰Â˜
Ì ÌÈÎÚ¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ۠ΛÌÂÓ· ÁÈ· Ó·
·ÚÔ˘ÛÈ¿Ûˆ Ì οı ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· Ò˜
·ÎÚÈ‚Ò˜ Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ‰Â›-
ÓÔ, Ú¿ÁÌ· ÂÓÙÂÏÒ˜ ·‰‡Ó·ÙÔ. £·
·Ó·Ê¤Úˆ ÌfiÓÔ Ò˜ Â¤ÏÂÍ· ÙÔ Ù˘Ú›, ÙÔ
«·Ó‚·Ùfi» °Ú‚ÂÓÒÓ. A˘Ùfi ÙÔ Â›‰Ô˜
ÙÔ˘ Ù˘ÚÈÔ‡ ÂÓÒ Â›Ó·È Ì·Ï·Îfi Î·È ·Û¯Ë-
Ì¿ÙÈÛÙÔ (‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ÏÔ˘ˆÌ¤ÓÔ ‰Ë-
Ï·‰‹), ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÓıfiÙ˘ÚÔ (‹ Ì˘˙‹-
ıÚ·), ·ÏÏ¿ Ï‹Ú˜ Ù˘Ú› Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·
fiÙÈ ¤¯ÂÈ fiÏ· ÙÔ˘ Ù· ÏÈ·Ú¿ ηıÒ˜ ÚÔ-
¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ‹ÍË ÙÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜
Î·È fi¯È ÙÔ˘ Ù˘ÚfiÁ·ÏÔ˘ fiˆ˜ Ô ·ÓıfiÙ˘-
ÚÔ˜. H ÈÔ Ô˘ÛÈ҉˘ Ì·ÚÙ˘Ú›· ›ӷÈ
·fi ÙÔÓ HÛ‡¯ÈÔ ÙÔÓ AÏÂÍ·Ó‰Ú¤· (Á‡-
Úˆ ÛÙÔÓ 6Ô ·È.) Ô ÔÔ›Ô˜ ÛÙÔ ÏÂÍÈÎfi
ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÓıfiÙ˘ÚÔ ÙËÓ ÂÍ‹ÁË-
ÛË: «Ù˘Úfi˜ ·Óı›Ó˘, Â›Ó·È Â›‰Ô˜ Ï›·Ó ÏÈ-
·Ú¿˜ Ì˘˙‹ıÚ·˜ ·Ï·ÙÈṲ̂Ó˘» ·ÎÚÈ-
‚Ò˜ fi,ÙÈ Â›Ó·È ÙÔ «·Ó‚·Ùfi». ¢˘ÛÙ˘-
¯Ò˜, ·fi fiÛ· ÁÓˆÚ›˙ˆ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È
·fi ÙÈ Á¿Ï· (·ÁÂÏ·‰ÈÓfi, Úfi‚ÂÈÔ ‹ η-
ÙÛÈΛÛÈÔ) Á›ÓÂÙ·È Ô ·Óı›Ó˘ Ù˘Úfi˜ ÁÈ·
Ó· Ù·˘Ù›ÛÔ˘Ì Ï‹Úˆ˜ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋
‹Íˆ˜ Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. E›Ì·È fï˜ Û›-
ÁÔ˘ÚË fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ۋÌÂ-
Ú· ·ÓıfiÙ˘ÚÔ (‹ Ì˘˙‹ıÚ·) Ô˘ Á›ÓÂÙ·È
·fi ÙÔÓ ÔÚfi ÙÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜, Â›Ó·È Ô ‚˘-
˙·ÓÙÈÓfi˜ «·fiÙ˘ÚÔ˜» fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
E˘ÛÙ¿ıÈÔ˜ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ ÛÙ· Ï·ÔÁÚ·-
ÊÈο ÂÈηÏÔ‡ÌÂÓÔ˜ Î·È Ì·ÚÙ˘Ú›· ·fi
ÙÔÓ NÈ΋ٷ XˆÓÈ¿ÙË. H ϤÍË «Ì˘˙‹-
ıÚ·», ÁÈ· ·˘Ùfi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ Ù˘ÚÈÔ‡ Ô˘
ÂÈϤ¯ıËΠÁÈ· ÙÔ ‰Â›ÓÔ, ¤¯ÂÈ Ì¤¯ÚÈ
Û‹ÌÂÚ· ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ ˆ˜ «ÍÈÓÔÌ˘˙‹ıÚ·» ‹
«ÍÈÓÔ̇˙ËıÚÔ» ÛÙȘ K˘ÎÏ¿‰Â˜, fiÔ˘
Î·È Ë Ù¯ÓÈ΋ Â›Ó·È ›‰È·.
O πνος
και ο ξπνος
της Kυρτζας H Tα χρια της...
Xρια σαν αυτ
της
Kυρ
τζας, της κ
θε
Kυρ
τζας που γνω-
ρζει να ορζει το
νοικοκυρι, να ζυ-
μνει, να μελνει,
να συνθτει γιαχνι-
ÓˆÙÂÚÈÎÒÓ Î·È ÌÂÙ·ÓˆÙÂÚÈÎÒÓ ÁÎÔÈ Î·È Ù¿‚Ϙ, ÎÈ ¤Ó· ÛˆÚfi ÎfiÛÌÔ˜ στ
, ντολμ
δες και
Tης E §∂√¡øƒ∞˜ ™ ∫√ÀΔŒƒ∏ -¢ π¢∞™∫∞§√À πτες, ειδμων των
ˆÛ·‡Ùˆ˜. ª·ÓÙÈψ̤ÓË ÎÈ ·Á¤Ï·ÛÙË, Ó· ͉ȷϤÁÂÈ, Ó· ϤÓÂÈ, Ó· Îfi‚ÂÈ, Ó·
Kοινωνικ ς ανθρωπολγου, Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÛÙ·˘ÚˆÌ¤Ó· ÛÙËÓ ԉȿ ¯Ù˘¿ÂÈ, Ó· Ì·‰¿ÂÈ, Ó· ·Ó·Î·Ù‡ÂÈ, Ó· μικρν και μεγ
-
Τμ μα Ιστορας και Αρχαιολογας, ΑΠΘ Î·È ‚‹Ì· ÌÂÙÚË̤ÓÔ, ‚¿ÏıËΠӷ ÙÚÈ- ÙÛÈÁ·Ú›˙ÂÈ, Ó· ‚Ú¿˙ÂÈ, Ó· „‹ÓÂÈ, Ó· λων μυστικν της
Á˘Ú›˙ÂÈ ÛÙÔ ·Ï·ÈÈÎfi ·Ú¯ÔÓÙÈÎfi, Ì˘Ú›- ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ Î·È Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ, Ó· ÌÈÏ¿ÂÈ, κουζνας, αλλ
και
˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ Ì˘Úˆ‰È¤˜ ÁÈ· Ó· ÓÈÒÛÂÈ ÙË Ó· ‚ϤÂÈ Î·È Ó· ÎÚ›ÓÂÈ. της ζως.

§ ENE ¶ø™ MIA ̤ڷ Ë ∫˘Ú¿Ù˙·

·fi ÙËÓ ∞ÚÈ‚¤ÏÈÙ˙· Ù˘ ƒÔ‡ÌÂ-
Ï˘, ÎÔÈÌ‹ıËΠÛ›ÙÈ Ù˘ ηÈ
͇ÓËÛ ÛÙË μ·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·, ÛÙËÓ ·˘Ï‹
ÂÓfi˜ ·Ï·ÈÔ‡ ‚·ÛÈϤ·. AÏÏÔ‡ ¿ÏÈ Ï¤-
Á‡ÛË ÙÔ˘, ÏÔÁ·ÚÈ¿˙ÔÓÙ·˜ Ù· Ú¿ÁÌ·-
Ù· ÁÈ· Ó· ηٷϿ‚ÂÈ ÙÔ˘˜ ÓÔÈÎÔ΢ڷ›-
Ô˘˜. ª¤Û·, ÎÈ fiÏÔ ·Ú·Ì¤Û·, ÛÙËÓ
ηډȿ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÎÔ‡, ÂΛ ÔÔ‡ ÔÈ Êˆ-
ÙȤ˜ Û˘Ó·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÙȘ Ì˘ÚÔ˘‰È¤˜
EηÓ ÙfiÙ fiˆ˜ οÓÔ˘Ó fiϘ ÔÈ ÓÔÈ-
ÎÔ΢ڤ˜: ·Ó·ÛÎÔ˘ÌÒıËΠӷ ‚ÔËı‹-
ÛÂÈ ÛÙ· Ì·ÁÂÈڤ̷ٷ, Ó· ÙÛÈÌÔÏÔÁ‹-
ÛÂÈ ÏÈ¯Ô˘‰È¤˜, Ó· ÚˆÙ‹ÛÂÈ Ò˜ ÊÙÈ¿-
¯ÓÔÓÙ·È Ù· Ê·ÁÈ¿ Î·È Ù· Ê·Á¿ÎÈ· ÙÔ˘˜.
Ó ˆ˜ ‹Ù·Ó Ë ™Ù·Ìԇψ ‹ Ë §¿Ìˆ, Î·È ÙÔ˘˜ ·¯ÓÔ‡˜, ÂΛ, ·Ó¿ÌÂÛ· Û Ù˙¿- ¢ÂÓ ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ԇÙ ÛÙÈÁÌ‹ Ó· ÚˆÙ¿-
Ë ª·Ï¿Ìˆ ‹ Ë ƒÔ‡Û· Ô˘ ÎÔÈÌ‹ıËΠÎÈ·, ˘ÚÔÛÙȤ˜ Î·È Û‡ÓÙÚ·˘Ï·, Û Ûο- ÂÈ Ò˜ ÔÓÔÌ¿ÙÈ˙·Ó fiÛ· ‰ÂÓ ÁÓÒÚÈ˙Â
ÎÈ ÔÓÂÈÚ‡ÙËΠٷ ·ÏÈ¿ Î·È ˆ˜ ¯ˆÚÈfi Ú˜, ÙËÁ¿ÓÈ· Î·È ¯‡ÙÚ˜, Û ÎÚËÛ¿Ú˜, Î·È Ò˜ ¤ÏÂÁ·Ó fiÛ· ÂΛÓË Ù· ‹ÍÂÚÂ
Ù˘ ‹Ù·Ó Ë ∫·ÏÈ·ÎÔ‡‰·, ÙÔ ∫Ï·„›, ÙÔ ÁÔ˘‰È¿ ÎÈ ·Ï·ÙÔÏfiÁÔ˘˜, Û ÎÔ˘Ù¿ÏÈ·, È- ·ÏÏÈÒ˜, ·ÚfiÏÔ Ô˘ Ù· ¤ÏÂÁ·Ó Ï›ÁÔ Â-
¶·ÏÈÔοÙÔ˘ÓÔ, ÙÔ ¶˘ÚÁÔ˘Ï¿ÎÈ, Ô ¶‡Ú- Ó¿ÎÈ· Î·È ÏÂÁÁ¤ÚÈ·, Û ÏÂÁ¤ÓÈ·, Ù¿ÛÈ· Î·È Ú›ÂÚÁ·. EÙÛÈ ı· ‹Ù·Ó ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙÔ˘˜.
ÁÔ˜ ‹ ˆ˜ Ô ÙfiÔ˜ Ù˘ ‹Ù·Ó Ë ∫Ú‹ÙË, Ï·Á‹ÓÈ·, Û ηӿÙÈ·, ÎÔ‡˜ Î·È ÔÙ‹- ∫·Ù·Ï·‚·›ÓÔÓÙ·Ó, ÎÈ ·˜ ¤ÏÂÁ·Ó ÙȘ
P Tεχντρα του β-
Ô ªÔÚÈ¿˜, Ë £ÂÛÛ·Ï›·, Ë HÂÈÚÔ˜, Ë ÚÈ·, Û οӷ‚Ô˘˜, ‚·Ú¤ÏÈ· Î·È Èı¿ÚÈ·, Ë ÎÔÈÓ¤˜ Á¿ÛÙÚ˜ ÎÚÈ‚¿ÓÔ˘˜, ÙÔ Î·Ú‚¤ÏÈ
ου της, ποιτρια
ª·Î‰ÔÓ›·, Ë £Ú¿ÎË, ÙÔ πfiÓÈÔ ‹ ÙÔ ∞È- ∫˘Ú¿Ù˙· ·ÈÛı¿ÓıËÎÂ Û·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ Á·Ú‚¤ÏÈÓ, Ù· ÎÔ˘Ï›ÎÈ· Î·È Ù· ÎÔ˘ÏÔ‡ÚÈ·
της καθημερινς
Á·›Ô, Ë ∫‡ÚÔ˜, Ô ¶fiÓÙÔ˜, Ë ªÈÎÚ·Û›·. Ù˘. ™ÎÂ‡Ë Î·È ·Ú·Û΢¿ÛÌ·Ù·, ¿- ÎÔÏÏ›ÎÈ·, ÙÔ ϷΈÙfi ϷΛÙË Î·È Ï·-
πρ ξης. Zμωμα
¶¿ÓÙ· Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÈÛÙÔڛ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó
ψωμιο στους Kα-
«Î˘Ú¿Ù˙˜» Ô˘ ÔÓÂÈÚ‡ÔÓÙ·È (¯Ù˜,
λαρτες, 1975
ÚÔ¯Ù¤˜ ‹ οÔÙÂ) Ù·Í›‰È· Û ÎÔÓÙÈÓfi-
(φωτ.: T κης Tλο-
ÙÂÚÔ˘˜ ÚÔÔÚÈÛÌÔ‡˜ ‹ Ì·ÎÚÈÓ¿ ÚÔ-
πας).
ÛÎ˘Ó‹Ì·Ù·.
¶¿ÓÙˆ˜, Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ‡ÓÔ˘ ηÈ
ÙÔ˘ ͇ÓÔ˘ Ù˘ ‰È΋˜ Ì·˜ ∫˘Ú¿Ù˙·˜
·Ú·Ì‡ıÈ Â›Ó·È, Ì·ÁÂÈÚÂ̤ÓÔ ÁÈ· ÙËÓ
ÂÚ›ÛÙ·ÛË. πÛÙÔÚÈԇϷ, Û·Ó fiϘ ÂΛ-
Ó˜ Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ì ÁÈ· ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ
Ì·˜ Ì ٷ ·ÏÈ¿ Î·È Ì ٷ ÙˆÚÈÓ¿, fiÙ·Ó
ÚÔÛ·ıԇ̠ӷ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜
·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó
ÚÔÛ·ıԇ̠ӷ ʈٛÛÔ˘ÌÂ Û˘Ó‹ıÂÈ-
˜, Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜, ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ηÈ
ÂÌÂÈڛ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÈı˘Ì›Â˜, fiÓÂÈÚ·,
Á‡ÛÂȘ, ÔṲ̂˜ Î·È ·ÈÛı‹ÛÂȘ ·ÚÔÛ-
‰ÈfiÚÈÛÙ˜, Ô˘ ·Ê‹ÓÔ˘Ó ·¯Ó¿ Ù· ›¯ÓË
ÙÔ˘˜ Î·È ÙÒÚ·, fiˆ˜ Î·È ÙfiÙÂ: ÂΛ ¯ˆ-
ÓÂ̤ӷ ÛÙÔ ·Ú¯·˚Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ,
Â‰Ò ÂÁÁÂÁÚ·Ì̤ӷ Û’ ¤Ó·Ó ·Ú·‰Ô-
Ûȷο Ì·ıË̤ÓÔ ‚›Ô Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÈ Î·-
ٷʇÁÈÔ ÛÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ Ù˘ ηıËÌÂÚÈ-
ÓfiÙËÙ·˜, Ï›ÁÔ ÚÈÓ ·Ú·‰ÒÛÂÈ ÙË ÛÎÈ¿
ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ÓÂfiÎÔÔ˘˜ ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙ¤˜ Ù˘
ÂÈÛËÌÔÔÈË̤Ó˘ ¶·Ú¿‰ÔÛ˘, Ï¿Ê˘-
ÚÔ Î·È Ê¿ÓÙ·ÛÌ· Ì·˙› ÌÈ·˜ Ú·ÁÌ·ÙÈ-
ÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ Û‚‹ÓÂÈ.

™·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘

™ÙÔ fiÓÂÈÚfi Ù˘ Ë ∫˘Ú¿Ù˙· ͇ÓËÛÂ
fiˆ˜ ›¯Â ÎÔÈÌËı›: ÊÔÚÂ̤ÓË ÙË ÓÔÈ-
ÎÔ΢ÚÔÛ‡ÓË Ù˘ Î·È ÙËÓ Î·Ó·ÁÎÈÔ˘Ú›-
ÛÈ· Ù˘ ÊÔ˘ÛÙ¿Ó·, Û ›ÛÌ· ÙˆÓ Î·È-
ÚÒÓ Î·È ÙˆÓ Û˘ÚÌÒÓ – ·Ï·ÈÔÙ¤ÚˆÓ,

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2 31
ÎÔ‡ÓÙ· Î·È ÙÔ „ˆÌ› „ˆÌ›Ó, Î·È ÌÂÙ¿:
„ˆÌ›· ηı·Ú¿ Î·È ¿ÚÙÔ˜ ÂÎ Û›ÙÔ˘ ηı·-
ÚÔ‡, ·ÓÙ› Ó· ÙÔ Ô‡Ó ÌÈ· Î·È Î·Ï‹ η-
ı¿ÚÈÔ. ¶¿ÓÙˆ˜ Ù· ¿˙˘Ì· Ù· ¤ÏÂÁ·Ó ÎÈ
·˘ÙÔ› ÏÂÈ·Ó¿‚·Ù· Î·È Ù· ·ÍÈÌ¿‰È·
·Í·Ì¿‰Â˜, fiˆ˜ Î·È Î¿·ÚÈÓ ÙËÓ Î¿-
·ÚË, ηÓӤϷ ÙËÓ Î·Ó¤Ï·, È¤ÚÈÓ ÙÔ
È¤ÚÈ ÎÈ ¿Ï·˜ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ. ¢ÂÓ Â›¯Â ÓfiË-
Ì· Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÈÔÚıÒÛÂÈ, ·ÊÔ‡ Ô‡Ù ηÓ
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û˘ÌʈÓÔ‡Û·Ó Î·È Î·ı›˜
Î·È Î·ıÂÌ›· ÎfiÌ·˙ ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ, ÁÈ·
ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ‹ ÁÈ· ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘
Ì’ ·˘Ù¤˜ ›¯Â Ì¿ıÂÈ Ó· Á‡ÂÙ·È: «¤ÙÛÈ ÙÔ
ϤÌ ÂÌ›˜», «ÂÌ›˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ì» ‹
«¤ÙÛÈ ÙÔ ¤Ì·ı·» ÎÈ ·ÎfiÌË «¤ÙÛÈ ÙÔ Â›‰·
ÂΛ» ‹ «ÛÙ· ̤ÚË Ì·˜ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ì ‹ ÙÔ
H Mαστρισσες που κατχουν
να υποτ
σσουν τον χρνο και
να ελγχουν τις δι
ρκεις του
(φωτ.: T
κης Tλοπας). ÙÔÓ ‰Â›ÓÔÓ, ÎÈ Ë ÒÚ· ¤Ú·Û ̒ ¤Ó·
32 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
ÙÚÒÌ ¿ÏÏË ÒÚ·». √‡Ù ÙÔ˘˜ › ˆ˜
Ù· ·Ú¿ÏÂÁ·Ó, fiÙ·Ó Î·Ì¿ÚˆÓ·Ó, ·Îfi-
ÌË Î·È ÁÈ· Ù· ÈÔ ÊÙËÓ¿, «ÙÔ˘ Ì·Î¿-
ÏË», ˆ˜ Ù¿¯· ‹Ù·Ó ÍÂÓfiÊÂÚÙ· ·fi Ùfi-
Ô˘˜ Ì·ÎÚÈÓÔ‡˜ Î·È ˆ˜ ‹Û·Ó ÔχÙÈ-
Ì· ÎÈ ·ÎÚÈ‚¿ (ÔÈ·; ÙÔ È¤ÚÈ, Ë Î·Ó¤-
Ï·, Ô Î·Ê¤˜, Ë ˙¿¯·ÚË!), ÂÓÒ ¿ÏÏ·,
·ÎfiÌË Î·È Ù· ÈÔ ÎÔÈÓ¿, Ô‡Ù Ô˘ Ù·
›¯·Ó ·ÎÔ‡ÛÂÈ. AÏψÛÙÂ, ÎÈ ÔÈ ‰Ô˘ÏÂȤ˜
ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ‹Û·Ó Ôχ Ù·ÎÙÈΤ˜, οıÂ
Ú¿Ì· Î·È Î¿ı ʷÁ› Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘,
ÛÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘: ÂÓÒ ¤ÚÂ ӷ ÊÙÈ¿-
ÍÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ê·Á›
«Ó· È¿ÓÂÈ», ÂÙԛ̷˙·Ó ÚÔÛÊ¿ÁÈ· ÁÈ·
ÙÔ „ˆÌ›, ÂÏȤ˜, Ù˘ÚÈ¿, ÎÚÂÌ̇‰È·, ÎÈ
‹Ù·Ó ÂÚ·Ṳ̂ÓÔ Úˆ› ÎÈ ÂÙԛ̷˙·Ó
ªÔÚԇ̠ӷ ˘Ôı¤ÛÔ˘Ì ˆ˜ ÔÈ
ÎÔÏ·ÙÛÈfi ·ÏÏ¿ Ì ‰›¯ˆ˜ Á‡̷ Î·È ‰›-
¯ˆ˜ ‰ÂÈÏÈÓfi. ™ÎÔÙ›ÓÈ·Û ÎÈ ·ÎfiÌË
ÂÙԛ̷˙·Ó Ù· ‰Â›Ó·.
T· ÛÊ·ÈÚ›·
ÙÔ˘ Î˘Ú ‚·ÛÈϤ·...
∞fiÛÙ·Û ·’ ÙÔ Ù·Í›‰È, ·’ ÙËÓ ÎÔ˘-
‚¤ÓÙ·, ·’ ÙÔ Ê·˝ ÎÈ ·’ fiÛ· ¤‚ÏÂ Á‡-
Úˆ Ù˘ Ë ∫˘Ú¿Ù˙· ÎÈ ¤ÁÂÈÚ ÎÈ ·ÔÎÔÈ-
1 2 M A ´ O Y 2 0 0 2
Ì‹ıËΠÂΛ, ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Î˘Ú ‚·ÛÈ-
Ϥ·, ÛÙÔ ·Ú·ÁÒÓÈ ÙÔ˘, ÎÈ ÔÓÂÈÚ‡ÙËÎÂ
ÙÔ Û›ÙÈ Ù˘, ÔÔ‡ ÙËÓ ‚ڋΠÙÔ ÍË̤-
ڈ̷, ‰›Ï· ÛÙÔ Î·ÓÈṲ̂ÓÔ ·fi ηÈ-
Úfi Ù˙¿ÎÈ. AÎÔ˘Û ÙË ÁÂÈÙfiÓÈÛÛ· Ó· Ù˘
ʈӿ˙ÂÈ ·’ ÙËÓ ·˘Ï‹ «£Â’ Ó· ο̈
ÎÂÊÙ¤‰Â˜ Û‹ÌÂÚ· Î·È ‰ÂÓ ¤¯ˆ ‰˘fiÛÌÔ.
¶·›ÚÓˆ Ï›ÁÔ ·’ ÙË ÁÏ¿ÛÙÚ· ÛÔ˘».
«∫·Ï¤, οÙÛ ӷ ÛÔ˘ ˆ Ò˜ ÊÙÈ¿-
¯ÓÔ˘Ó, ÂΛ Ô˘ ‹Á· „˜, ÙÔ˘˜ ÎÂÊÙ¤-
‰Â˜ ÛÊ·ÈÚ›·, Û·Ó ÙÔ˘˜ ηÏÈ·ÎÔ˘‰‹ÙÈ-
ÎÔ˘˜ Ù˘ Û˘ÌÂı¤Ú·˜, Î·È ‰ÂÓ Í‡ÚÔ˘Ó
Ò˜ Ó· Ô˘Ó ÙÔÓ ÎÈÌ¿ Î·È ÙÔÓ Ï¤Ó ·Ú-
‚ÂÏÈṲ̂ÓÔ ÎÚ¤·˜. ∫¿ÙÛ ӷ ÛÔ˘ ˆ Ù’
fiÓÂÈÚÔ Ô˘ ÔÓÂÈÚ‡ÙËη Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó
ÙÔ ÎÔ˘ÚÎÔ‡ÙÈ ÁÚÔ‡Ù·. E¯ÂȘ ηÈÚfi;».
οÓÂÈ ÙËÓ ∫˘Ú¿Ù˙· Ó· ‰È·Ê¤ÚÂÈ Â›Ó·È
ˆ˜ Ì·˙› Ì ÙËÓ Ù¤¯ÓË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ÙÔ˘
‚›Ô˘ η٤¯ÂÈ Î·È ÙË ÁÓÒÛË Ù˘ Ù¤¯Ó˘
‰˘Ô ηϤ˜ ÁÂÈÙfiÓÈÛÛ˜ ‰ÂÓ ı· ›¯·Ó
ÁÓÒÌË ÁÈ· ÙÔ ·ÌÂÙ¿ıÂÙÔ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ηÈ
ˆ˜ ÔÈ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ù· fiÓÂÈÚ· ı·
¤ÊÙ·Ó·Ó ›Û·Ì ÙÔ˘˜ ÔÓÂÈÚÔÎÚ›Ù˜ Î·È Ù·
‰È¿ÊÔÚ· Ú·ÎÙÈο, Ô˘ Ì’ ·˘Ù¿ ÂÍËÁÔ‡-
Û·Ó Ù’ ·ÓÂÍ‹ÁËÙ·. ªÔÚԇ̠·ÎfiÌË Ó·
˘Ôı¤ÛÔ˘Ì ˆ˜ ÔÙ¤ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ı· ›-
¯·Ó ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÁÈ· ÙË Ì·ÎÚ¿ ‰È¿ÚÎÂÈ·, ÁÈ·
ÙË ‚Ȉ̤ÓË ·Ú¿‰ÔÛË ‹ ÁÈ· Û˘Ó¤¯ÂȘ ηÈ
·Û˘Ó¤¯ÂȘ, ÁÈ· ÙÔ̤˜ Î·È ÁÈ· Ú‹ÍÂȘ (·-
Ú¿ Ù· ÂÚ›ÂÚÁ· Ô˘, fiˆ˜ ¤ÏÂÁ·Ó ÔÈ Î·-
ÊÂÓfi‚ÈÔÈ Û¯ÔÏÈ·ÛÙ¤˜ Ù˘ ÂÈηÈÚfiÙË-
Ù·˜, Ì¿ı·ÈÓ ÛÙ· ·È‰È¿ Ô Ó·Úfi˜ ‰¿-
ÛηÏÔ˜). ∞ÏÒ˜ ·Ó‹Î·Ó Û’ ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘
ÓÈÒıÔ˘Ó ·ÎfiÌË ·ÛÊ·Ï›˜, ÂÂȉ‹ ·ÎÔ˘-
ÌÔ‡Ó ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜ Û ÌÈ·Ó ·fi ·ÏÈ¿
·ÔÎÙË̤ÓË ÁÓÒÛË ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ˘˜
Î·È Ù· ηٷÙfiÈ· ÙÔ˘, ÁÈ· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·,
ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È Ù· Ê·ÁÈ¿ Ù˘ Ì¿Ó·˜
Î·È Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Î·È ÁÈ· fiÛ· ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ
·’ Ù· Û˘ÌÂıÂÚÈ¿, ÙȘ ÎÔ˘Ì·ÚȤ˜ ηÈ
ÙÔ˘˜ Á›ÙÔÓ˜, fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ·ÎÔ‡ÛÂÈ ·’
ÙÔ˘˜ ·Ô‡‰Â˜, fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ‰ÂÈ, fiÛ·
¤¯Ô˘Ó ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· Á›ÓÔ˘Ó Î·È fiÛ·
¤¯Ô˘Ó ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂÈ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜. °ÓÒÚÈ-
˙·Ó, Ì’ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ó· ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÓÔÈÎÔ-
΢ÚÈfi, ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· Î·È ÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘˜,
Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Ù˘ ¯‡ÙÚ·˜,
ÙÔ˘ Ï¿ÛÙË Î·È ÙÔ˘ ÊÔ‡ÚÓÔ˘, Ó· ·Ó·-
È¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ÚÔ˙‡ÌÈ, Ó· ˙˘ÌÒÓÔ˘Ó, Ó·
·ÓÙÚÂ‡Ô˘Ó Â›‰Ë, Ó· ‰¤ÓÔ˘Ó, Ó· ÌÂÏÒ-
ÓÔ˘Ó Î·È, ‚¤‚·È·, Ó· Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÁÈ·¯ÓÈ-
ÛÙ¿, ÓÙÔÏÌ¿‰Â˜ Î·È ›Ù˜, Ó· ÂÁ›ÚÔ˘Ó
ÙȘ ÎÚ˘Ê¤˜ ÂÓÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÛÚ›ˆÓ ηÈ
Ó· ·Ó·ÛÙ·›ÓÔ˘Ó ÙË Á¢ÛÙÈ΋ ÌÔÓ·‰ÈÎfi-
ÙËÙ· ÂÓfi˜ Ì·ÚÔ˘ÏfiÊ˘ÏÏÔ˘ ÓÔÛÙÈÌÈṲ̂-
ÓÔ˘ Ì Ͽ‰È Î·È Ì ͛‰È.
...Î·È ÔÈ Î·ÏÈ·ÎÔ˘‰‹ÙÈÎÔÈ
ÎÂÊÙ¤‰Â˜
∏ ∫˘Ú¿Ù˙·, Ë Î¿ı «Î˘Ú¿Ù˙·» ÙÔ˘ ·-
ÚfiÓÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Ô˘ η-
Ù¤¯ÂÈ ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈο Ì·ıË̤ÓË Î·È Â-
Ú·Á̤ÓË ÁÓÒÛË ˙ˆ‹˜, Â›Ó·È Ù¯ӛÙÚÈ·
ÙÔ˘ ‚›Ô˘ Ù˘, ÔÈ‹ÙÚÈ· Ù˘ ηıËÌÂÚÈ-
Ó‹˜ Ú¿Í˘ Ô˘ ÂÈϤÁÂÈ, Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ Î·È
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›, Ì·ÛÙfiÚÈÛÛ· Ô˘ η٤¯ÂÈ
Ó· ˘ÔÙ¿ÛÛÂÈ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È Ó· ÂϤÁ¯ÂÈ
ÙȘ ‰È¿ÚÎÂȤ˜ ÙÔ˘, Ó· ÂÈı·Ú¯Â› ÙȘ ÔÚ¤-
ÍÂȘ Î·È ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜, Ó· ÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ¯Ò-
ÚÔ, ÙË Û˘ÓÙÚÔÊÈÎfiÙËÙ·, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·
Î·È ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, Âȉ‹ÌˆÓ ÙˆÓ ÌÈ-
ÎÚÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ Ì˘ÛÙÈÎÒÓ Ù˘
ÎÔ˘˙›Ó·˜ Î·È ÂÍ ·ÔÚÚ‹ÙˆÓ Ù˘ ÊÚÔ-
ÓÙ›‰·˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ – fiˆ˜ ÂÚ›Ô˘ ÔÈ
ÚÔ-ÚÔÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜ Ù˘ Ô˘ ›¯·Ó ˙‹ÛÂÈ
ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ Î˘Ú ‚·ÛÈϤ· Î·È ¿ÏψÓ
·ÎfiÌË ·Ú¯·ÈfiÙÂÚˆÓ.
ΔÔ fiÓÂÈÚÔ Ù˘ ∫˘Ú¿Ù˙·˜ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÌÂ
ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ (·ÓıÚˆ-
ÔÏfiÁˆÓ, ·Ú¯·ÈÔÏfiÁˆÓ, ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ),
Ô˘ ÂÁ·ÙÔ˘Ó Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ Û˘-
ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Î·È ÓÔÔÙÚÔ›Â˜ ÙÔ˘ ·ÚÂÏ-
ıfiÓÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ÚÔÛ·ıÒ-
ÓÙ·˜ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó Ò˜ Ì·ÁÂÈÚ‡Â-
Ù·È, ΢ÚÈÔÏÂÎÙÈο Î·È ÌÂÙ·ÊÔÚÈο, Ë
˙ˆ‹: ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, ÚˆÙÔ‡Ó, Û˘ÁÎÚ›-
ÓÔ˘Ó Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Â› ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ÓÔ˘ fiÛ· ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÈÓÔ‡Ó, ÂÂȉ‹
Â›Ó·È ‹ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ÁÓÒÚÈÌ·, fï˜
Î·È fiÏ· ÂΛӷ Ô˘ ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤ-
ÚÔÓ, ÂÂȉ‹ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ·ÏÏÈÒÙÈη ‹ ͤӷ
– οÔÙ ·ÏÈÓ‰ÚÔÌÒÓÙ·˜ ·ÙÂϤÛÊÔ-
Ú·, fiˆ˜ ˆÚ·›· ÙÔ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ô
∏Ï›·˜ ∞Ó·ÁÓˆÛÙ¿Î˘, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ·
ÓÂÒÙÂÚ· Î·È Ù· ·ÏÈfiÙÂÚ·. ∞˘Ùfi Ô˘
ÙÔ˘. °È’ ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô ‡ÓÔ˜ Ù˘ Ô˘
¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›·, ·ÏÏ¿ Ô Í‡ÓÔ˜ Ù˘, Ô Í‡-
ÓÔ˜ Ô˘ Ù˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÈÌ¿ ÌÂ-
Ù¿ ÏfiÁÔ˘ Î·È ڿ͈˜ ÁÓÒÛˆ˜ ÙfiÛÔ Ù·
«ÛÊ·ÈÚ›·» ÙÔ˘ Î˘Ú ‚·ÛÈϤ· fiÛÔ Î·È
ÙÔ˘˜ «Î·ÏÈ·ÎÔ˘‰‹ÙÈÎÔ˘˜ ÎÂÊÙ¤‰Â˜».
™·Ó ¯Ù˜ ÎÔÈÌ‹ıËη Î·È ÔÓÂÈÚ‡ÙË-
η ˆ˜ ͇ÓËÛ· ÛÙËÓ ∞ÚÈ‚¤ÏÈÙ˙·,
ÛÙ˘ ∫˘Ú¿Ù˙·˜. ∞’ ÙËÓ ·˘Ï‹ ÙËÓ
¿ÎÔ˘Û· Ó· ÚˆÙ¿ÂÈ: «E¯ÂȘ ηÈÚfi;». ¡·È,
ÛΤÊÙËη...