24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist

Scientist stamboom mensheid


(https://www.newscientist.nl/)

NIEUWS (/NIEUWS/)
BLOGS (/BLOGS)
PREMIUM ARTIKELEN (HTTPS://WWW.NEWSCIENTI

 
MENSELIJKE GESCHIEDENIS
(HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/NIEUWS/CATEGORIE/MENSELIJKE-GESCHIEDENIS/)

Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van

onze evolutie

16 maart 2022 Michael Marshall

Beeld: chenspec via Pixabay

Onderzoekers hebben een enorme stamboom van onze soort opgetekend,

gebaseerd op duizenden menselijke genomen. Dit geeft inzicht in een aantal
grote vragen: waar is onze soort ontstaan, en hoe hebben wij ons vervolgens
over de wereld verspreid?

De stamboom van de mensheid (https://www.science.org/doi/10.1126/science.abi8264) geeft

een beeld van twee miljoen jaar menselijke evolutie. De boom is opgebouwd uit de
genetische gegevens van duizenden moderne en prehistorische mensen. ‘Mensen zijn
uiteindelijk allemaal aan elkaar verwant’, zegt hoogleraar statistiek Gil McVean
(https://www.ndm.ox.ac.uk/team/professor-gil-mcvean) van de Universiteit van Oxford in het
Verenigd Koninkrijk.

De wortels van de stamboom lijken in Noordoost-Afrika te liggen. Daarnaast lijkt het erop dat
Amerika en Papoea-Nieuw-Guinea tienduizenden jaren eerder zijn bereikt dan
archeologische vondsten tot nu toe deden vermoeden. Beide ideeën moeten echter nog door
archeologen worden bevestigd.

LEES OOK
(https://www.newscientist.nl/premium/een-
Een nieuwe draai aan nieuwe-draai-aan-de-zwaartekracht/)
de zwaartekracht

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 1/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

Kleine puzzelstukjes
Genetici zijn al twee decennia in staat het genoom van mensen uit te lezen. McVean en zijn
collega’s verzamelden 3609 volledige genomen. Deze behoorden bijna allemaal tot onze
soort, Homo sapiens. De uitzondering zijn drie neanderthalers en één individu uit de
denisovagroep (https://www.newscientist.nl/premium/verloren-verwanten/), die een
ondersoort van Homo sapiens of een aparte soort kan zijn.

Het was een uitdaging om ze allemaal samen te brengen in een boom. ‘De verschillende
datasets zijn op verschillende momenten geproduceerd, met behulp van verschillende
technologieën, en ook nog eens op verschillende manieren geanalyseerd’, zegt McVean.

Het team focuste op kleine stukjes DNA die per persoon verschillen. De onderzoekers
identificeerden 6.412.717 DNA-variaties en probeerden uit te zoeken waar en wanneer elk van
die varianten is ontstaan. Om dit te doen, keken ze ook naar nog eens 3589 monsters van oud
DNA die niet goed genoeg waren om in de stamboom op te nemen, maar wel licht wierpen
op wanneer de varianten ontstonden.

Soedanese mensheid
McVean kon de oorsprong van 72.000 jaar oude varianten herleiden naar Noordoost-Afrika.
De oudste honderd varianten kwamen ook daarvandaan, specifiek uit wat nu Soedan is. Deze
oudste varianten zijn grofweg twee miljoen jaar oud. Ze zijn dus ouder dan onze soort, Homo
sapiens, die ‘slechts’ 300.000 jaar oud is. Deze varianten behoren dan ook toe aan de eerste
leden van ons geslacht, Homo.

Je zou nu simpel kunnen stellen dat de mensheid in deze regio is ontstaan, maar het is
aannemelijk dat latere migraties de data hebben verstoord. ‘Ik zou zeker niet naïef uitgaan
van het voor de hand liggende antwoord’, zegt genetisch antropoloog Jennifer Raff
(https://anthropology.ku.edu/jennifer-raff) van de Universiteit van Kansas in de Verenigde
Staten.

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 2/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

Een visualisatie van alle relaties die deze

stamboom blootlegde tussen onze voorouders
en hun nakomelingen. Beeld: Wohns et al. 2022.

Geen centrale start

De oudste fossielen van H. sapiens zijn gevonden in het noorden en het oosten van Afrika. Er
zijn er echter maar weinig ontdekt, waardoor we het vroege verspreidingsgebied van onze
soort niet met zekerheid kunnen vaststellen.

De oudste vondsten komen uit Jebel Irhoud (https://nl.wikipedia.org/wiki/Djebel_Irhoud) in

Marokko, in Noord-Afrika, en zijn misschien 315.000 jaar oud. De op-één-na oudste zijn die uit
Omo-Kibish in Ethiopië, in het oosten. Het vermoeden was eerst dat ze 197.000 jaar oud
waren, maar een in januari gepubliceerd artikel toont aan dat ze eerder 233.000 jaar oud
(https://www.nature.com/articles/s41586-021-04275-8) zijn.

Veel antropologen denken nu dat er meerdere volkeren verspreid over Afrika leefden, die
soms samen en soms gescheiden van elkaar leefden. Als dat klopt, heeft de mensheid geen
centraal ontstaanspunt.

‘Onze bevindingen sluiten goed aan op deze theorie’, stelt McVean. ‘De stamboom laat zien
dat er veel afstammingslijnen in Afrika zijn die heel diep gaan. De splitsingen zijn erg vroeg
opgetreden en er is een flinke afstand tussen de lijnen ontstaan. Dit wijst erop dat er
meerdere bronpopulaties zijn.’

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 3/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

In het verlengde hiervan keek een tweede studie, die vorige week is gepubliceerd, naar DNA
van zes Afrikaanse mensen (https://www.nature.com/articles/s41586-022-04430-9) die in de
afgelopen 18.000 jaar leefden ten zuiden van de Sahara. Hun genoom bevatte DNA van drie
verschillende oude afstammingslijnen uit oostelijk, centraal en zuidelijk Afrika. Vanaf 50.000
jaar geleden kruisten deze groepen met elkaar, maar ongeveer 20.000 jaar geleden gingen ze
grotendeels uit elkaar (https://theconversation.com/ancient-dna-helps-reveal-social-
changes-in-africa-50-000-years-ago-that-shaped-the-human-story-175436).  

Vroege migraties
De nieuwe stamboom geeft niet alleen aanwijzingen over de oorsprong van de mensheid,
maar hint ook op vroege reizen (https://www.newscientist.nl/nieuws/klimaatreconstructie-
laat-zien-wanneer-en-waar-homo-sapiens-uit-afrika-kon-migreren/). Het doet vermoeden dat
de migratiestromen veel eerder begonnen (https://www.newscientist.nl/nieuws/moderne-
mens-arriveerde-165-000-jaar-eerder-in-europa-dan-we-dachten/) dan we dachten.

Zo zouden er 140.000 jaar geleden al mensen in Papoea-Nieuw-Guinea hebben geleefd, bijna

100.000 jaar voor de eerst gedocumenteerde inwoners. Evenzo geeft dit onderzoek aan dat
56.000 jaar geleden onze soort al Amerika bevolkte, ondanks het feit dat veel archeologen tot
nu toe dachten dat dit pas 18.000 jaar geleden gebeurde.

Het idee dat mensen zo vroeg Amerika bevolkten, is controversieel, omdat toentertijd grote
ijskappen in het noorden de migratie zouden blokkeren. Toch heeft een ander onderzoek
voetafdrukken gevonden (https://www.science.org/doi/10.1126/science.abg7586) in het
White Sands-natuurpark in New Mexico. Die wijzen erop dat de mens tussen de 23.000 en
21.000 jaar geleden in Amerika was. Er is bovendien omstreden bewijs dat mensen 33.000
jaar geleden in de Chiquihuitegrot in Mexico leefden. Maar 56.000 jaar geleden is ineens wel
een grote sprong.

De verspreiding van Homo sapiens naar Oceanië en Amerika.  Bron: NordNordWest.

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 4/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

Amerikanen uit Azië

‘Ik denk dat er drie mogelijke verklaringen zijn’, zegt McVean. ‘De eerste is dat we het mis
hebben. De tweede is dat er echt al heel vroeg mensen op deze plekken waren.’

De derde mogelijkheid is een complex scenario. De eerste mensen die naar Amerika
migreerden, kwamen uit Oost-Azië. Het is goed mogelijk dat de populatie waarvan zij
afkomstig waren, nu is uitgestorven in Azië. Dit betekent dat de oudste Amerikaans ogende
genetische varianten in feite afkomstig zijn van mensen die in Azië leefden. De enige mensen
met die varianten die vandaag de dag nog leven, wonen in Amerika, waardoor de analyse in
het honderd loopt.

Een soortgelijk verhaal kan zich hebben afgespeeld in Papoea-Nieuw-Guinea. ‘Het is

gebruikelijk dat onze genen stukjes van genetische lijnen
(https://www.newscientist.nl/nieuws/prehistorische-europeanen-reisden-via-siberie-naar-
amerika/) bevatten die ondertussen uitgestorven
(https://www.newscientist.nl/nieuws/neanderthaler-dna-zit-in-onze-genen/) zijn’, zegt Raff.
‘Dat is volkomen plausibel.’

(https://www.newscientist.nl/product/de-reis-van-onze-genen/)

Leestip: (https://www.newscientist.nl/product/de-reis-
van-onze-genen/)
In De reis van onze genen lees je
meer over dit onderwerp.
Verkrijgbaar in onze webshop.
(https://www.newscientist.nl/product/de-reis-van-
onze-genen/)

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 5/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

DELEN:






OVER DE AUTEUR

Michael Marshall

Freelance wetenschapsjournalist Michael Marshall (https://www.michaelcmarshall.com/)

schrijft voor onder meer New Scientist en de BBC.

REACTIES Reacties tonen

Verbunt
23 maart 2022 om 17:08 (https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-
mensheid/#comment-521597)

Ben nieuwsgierig naar jullie informatie

Beantwoorden

Guido Brandt Corstius (http://Www)

23 maart 2022 om 17:42 (https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-
mensheid/#comment-521612)

Inderdaad migreerden we vanuit Afrika. De Neanderthaler was een aap uit een circus.

We begonnen als een longvis

Goed te zien in Zoo Amersfoort.

Mvg GuidoBC.

Beantwoorden

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 6/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

PLAATS EEN REACTIE

Klik hier om in te loggen (https://www.newscientist.nl/wp/wp-login.php?

redirect_to=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.nl%2Fnieuws%2Fstamboom-mensheid%2F).

Verplichte velden zijn gemarkeerd met een *.

Naam *

Email *

Website

Mijn naam, e-mail en site bewaren in deze browser voor de volgende keer wanneer ik een
reactie plaats.

Reactie *

PLAATS REACTIE

GERELATEERDE ARTIKELEN

AARDE & KLIMAAT

(HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/NIEUWS/CATEGORIE/AARDE-KLIMAAT/)

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 7/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

MENSELIJKE GESCHIEDENIS
(HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/NIEUWS/CATEGORIE/MENSELIJKE-
GESCHIEDENIS/)

27 augustus 2021
Klimaatreconstructie laat zien wanneer en waar Homo sapiens uit Afrika kon migreren
(https://www.newscientist.nl/nieuws/klimaatreconstructie-laat-zien-wanneer-en-
waar-homo-sapiens-uit-afrika-kon-migreren/)

GEZONDHEID
(HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/NIEUWS/CATEGORIE/GEZONDHEID/)

26 maart 2021
Overstap naar kleine prooien drijvende kracht achter menselijke evolutie?
(https://www.newscientist.nl/nieuws/overstap-naar-kleine-prooien-drijvende-kracht-
achter-menselijke-evolutie/)

BIOLOGIE
(HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/NIEUWS/CATEGORIE/BIOLOGIE/)

19 april 2020
Apen trokken minstens twee keer van Afrika naar Zuid-Amerika
(https://www.newscientist.nl/nieuws/apen-trokken-minstens-twee-keer-van-afrika-
naar-zuid-amerika/)

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 8/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

BLIJF OP DE HOOGTE, MELD JE AAN VOOR ONZE NIEUWSBRIEF

Al 41.000 wetenschapsliefhebbers gingen u voor!

INSCHRIJVEN

(HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/NIEUWSBRIEF/)

(https://www.newscientist.nl/)

Volg ons





(htt (htt (htt

ps:// ps:// p://l

ww 
ww inke

w.fa (htt w.in din.c

ceb ps:// stag om/

ook. twitt ram. com

com er.c com pan

/Ne om/ /ne y/ne

wSci New wsci w-

enti Scie enti scie

stNL ntist stnl/ ntist

)
NL)
)
-nl)

© 2022 VEELGESTELDE VRAGEN (/VEELGESTELDEVRAGEN)

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+230… 9/10
24-03-2022 09:02 Grootste stamboom van de mens ooit geeft gedetailleerd beeld van onze evolutie New Scientist stamboom mensheid

OVER ONS (HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/OVER-ONS/)

CONTACT (HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/CONTACT/)

COLOFON (HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/COLOFON/)

ALGEMENE VOORWAARDEN (HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/ALGEMENE-VOORWAARDEN/)

PRIVACY- EN COOKIEBELEID (HTTPS://WWW.NEWSCIENTIST.NL/CONTACT/PRIVACY-EN-

COOKIEBELEID/)

https://www.newscientist.nl/nieuws/stamboom-mensheid/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+23… 10/10