You are on page 1of 291

‫ثبغيطاليبى ٍ هْرثبى آلالّيي آدييال‬

‫موغان يئر آدالرينين کؤکو‬

‫آراضذيريت تَپاليبى‪:‬‬

‫س ّيد محّمد ارباهيمي‬


‫سرشناسنامه ‪ :‬ابراَيمي سيد محمد‬
‫عنوان و نام پذیذآورنذه‪ :‬مًغبن يئر آدالري ويه كؤكً‪ /‬سيد محمد ابراَيمي‬
‫مشخصات نشر ‪ :‬تُران ‪ :‬اوديشٍ وً ‪9393 ،‬‬
‫مشخصات ظاهری‪ 292 :‬ص‬
‫شابک‪6-۶54-979-6۶۶-978 :‬‬
‫وضعیت فهرست نویسی‪ :‬فيپب‬
‫یادداشت‪ :‬تركی‬
‫موضوع ‪ :‬وبم َبي جغرافيبيي – ايران ‪ -‬مغبن‪ -‬ياژٌ وبمٍ َب‬
‫موضوع ‪ :‬وبم َبي جغرافيبيي – ايران ‪ -‬مغبن‪ -‬ريشٍ شىبسي‬
‫موضوع ‪ :‬وبم َبي جغرافيبيي – ايران ‪ -‬مغبن‬
‫رده بنذی كنگره‪249392 :‬الف‪ 35‬غ‪DSR2۶53/‬‬
‫رده بنذی دیویی‪955/327 :‬‬
‫شماره كتابشناسی ملی‪3384439 :‬‬

‫يبزيًيي آدي‪٤ٝ :‬مب‪ ٟ‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬


‫آراضذيريت تَپاليبى‪ٕ :‬يي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‬
‫لبثيغيي طرحي‪ٞٝ :‬غيي ػ‪ٚٞ‬ييي‬
‫لطع‪ُ٣ :‬يَي‬
‫سبيي‪ 1000 :‬ػ‪ٚ‬ي‬
‫چبح سبيي‪ :‬اي‪ِٚ‬‬
‫يبييي ايلي‪1393 :‬‬
‫دَيَر‪ 10000 :‬س‪٠ٝ٤‬‬
‫‪ISBN:978-600-179-054-6‬‬ ‫ضبثه‪6-054-179-600-978 :‬‬
‫يبييي ائَي‪" :‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ا‪١‬يي‪ " ٤١ ٦ٚ‬س‪َ٨‬ا‪ - ٟ‬هيبثب‪ ٟ‬ا‪َ١‬الة‪٣ٍ ،‬ثَ‪٣‬ي ىا‪ٖٚ١‬ب‪ ٥‬س‪َ٨‬ا‪ ،ٟ‬دبٕبّ ىَ‪١ُ٣‬ي‪،٥‬‬
‫ُيَ ‪ْٞ٧‬و‪ ،‬دالُ ‪ 101‬س‪ٚ‬ي‪66953959 : ٠‬‬
‫يبزي سًََلَر؛‬

‫اؤز ويوليىلري يَلًَذا چبليطبى‬

‫لَچبق ٍآسالى اٍغَلالر ٍ ليسالرا‬


‫ايچيٌذُويلر‬
‫ائَرُ (‪ٝ‬يل‪)٦‬‬ ‫ثبضليك (ف‪٤٢‬ا‪)ٟ‬‬

‫‪َٝ‬ي‪7...................................................................................................................... :٦ٝ‬‬
‫ائ‪ٕ ٟ‬ـــــــــاُ ‪10 ....................................................................................................‬‬
‫ثيريٌجي ثؤلَم‬
‫‪٤ٝ‬مب‪٧ ٟ‬بٍاىيَ ‪15 .....................................................................................................‬‬
‫ايىيٌجي ثؤلَم‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٣ َ٨ٙ ٠‬ثو٘ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪42-19 .......................................................... ٤‬‬
‫اٍچًَجَ ثؤلَم‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬ؿبي آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪52-43 ..................................................................... ٤‬‬
‫دؤردًٍجَ ثؤلَم‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬ىاك آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪72-53 ........................................................................ ٤‬‬
‫ثئطيٌجي ثؤلَم‬
‫‪٤ٝ‬مب‪٢ّ ٟ‬ي آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪262-73........................................................................ ٤‬‬
‫آلتيٌجي ثؤلَم‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬بالٍ ‪284-263 .................................................................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بًالٍ ‪292-285 ...................................................................................................‬‬
‫وتبثذا ايطلٌَي الفجب‬
‫ٕٖ‪ٚ‬ي‪َٚ‬ي‪ ٠‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي‬
‫ا‪ٝ( ِ١ٍ٣‬يظبٗ)‬ ‫ا‪ٙ‬يجبي‬ ‫ا‪ٙ‬يجبي‬ ‫ا‪ٙ‬يجبي‬
‫س‪ٍّ٤‬ي‬ ‫س‪ٍّ٤‬ي‬ ‫س‪ٍّ٤‬ي‬ ‫ىبٍٕي‬
‫س‪ٍّ٤‬ي السي‪٠‬‬ ‫ىبٍٕي‬ ‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‬ ‫السي‪٠‬‬ ‫‪٣‬فَثي‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‬
‫آاليال‬ ‫‪Alayla‬‬ ‫آ‪ٙ‬ي‪٦ٚ‬‬ ‫آ‬ ‫‪a،A‬‬ ‫آ‬
‫اَىـ‪٦‬‬ ‫‪Әfcә‬‬ ‫اَىـ‪٦‬‬ ‫ا ‪ ٥‬ـ‪٦‬‬ ‫‪ә،Ә‬‬ ‫اَ‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ي ـ ُئي‪٥٤‬‬ ‫‪Germy - Zeyvә‬‬ ‫َِٕ‪ٝ‬ي ـ ُِي‪٥٤‬‬ ‫ائـ ‪ ،‬ئ ‪ ،‬ﺉ‬ ‫‪e،E‬‬ ‫اِ‬
‫ث‪ِٙ٤‬نبٍؿبيي‬ ‫‪Bοlĝar çayi‬‬ ‫ث‪ٚ‬نبٍؿبي‬ ‫ا‪٣ ، ٣‬‬ ‫‪ο،O‬‬ ‫ـ‬
‫ٕاي سذ‪٦‬‬ ‫‪GöyTәpә‬‬ ‫ٕ‪ ٓ٤‬سذ‪٦‬‬ ‫ائ ‪ ،‬ئ‬ ‫‪Öö،‬‬ ‫ـ‬
‫ا‪٤ٖ١ˇ٣‬ر ـ‬
‫‪Üngüt - TüLün‬‬ ‫ا‪٤ٖ١‬ر ـ س‪ٟ٤ٙ٤‬‬ ‫ا‪ˇ٣ ،ˇ٣‬‬ ‫‪Üü،‬‬ ‫ـ‬
‫س‪ٟˇ٤ٙˇ٤‬‬
‫ا‪ُ٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي‬ ‫‪Ucarli‬‬ ‫اػبٍ‪٣‬ى‬ ‫ا‪ُ٣ ،ُ٣‬‬ ‫‪u،U‬‬ ‫ا‪٣‬‬
‫اي‪٢‬ي ـ ايِ‪ٝ‬بٍا‬ ‫‪İni - İzmara‬‬ ‫ا‪١‬ي ـ اؽ‪ٞ‬بٍ‪٥‬‬ ‫ايـ ‪ ،‬يـ ‪ ،‬ي‬ ‫‪i،İ‬‬ ‫ايـ‬
‫ايـˆ ‪ ،‬يـˆ‪،‬‬
‫ٍيٍِبالٕي‬ ‫‪QIzqalasi‬‬ ‫ٍٍِ‪ٚ‬ق‪ٕ ٦‬ي‬ ‫‪I،I‬‬ ‫ـ‬
‫ي‬

‫ٕٔ ٕيِ‪َٙ‬ي‪ ٠‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي‬


‫م‬ ‫ؽ‬ ‫ع‬ ‫ر (ط)‬ ‫ح‬ ‫ة‬
‫‪x،X‬‬ ‫‪Ç،ç‬‬ ‫‪c،C‬‬ ‫‪t،T‬‬ ‫‪p،P‬‬ ‫‪b،B‬‬
‫ٗ‬ ‫ٓ (ص‪)ٛ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫ُ (ً‪ ،‬ػ‪)ٟ،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ى‬
‫‪Ş،ş‬‬ ‫‪s،S‬‬ ‫‪Ј،ј‬‬ ‫‪z،Z‬‬ ‫‪r،R‬‬ ‫‪d،D‬‬
‫ٗ‬ ‫ٓ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫ً‬ ‫ك‬
‫‪l،L‬‬ ‫‪g،G‬‬ ‫‪k،K‬‬ ‫‪f،F‬‬ ‫‪q،Q‬‬ ‫‪Ĝ، ĝ‬‬
‫ي‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪( ٥‬ف)‬ ‫‪ٟ‬‬ ‫‪ٛ‬‬
‫‪y،Y‬‬ ‫‪v،V‬‬ ‫‪h،H‬‬ ‫‪n،N‬‬ ‫‪m،M‬‬
‫مقذمه‬
‫«‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ّ »٤‬شبثي‪١‬ي‪ٕ ،٠‬بيي‪ٕ ٠‬يي ‪ٝ‬ل‪ّٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ؿب‪ٙ‬ي‪ٞٚ‬بٕياي‪٦ٚ‬‬
‫كبضَال‪ٞ١‬بٕي ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬ي‪٢ّ ،َ٨ٙ ٠‬ي‪ ،‬ىاك ‪ ٣‬ؿبي آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٟ٤١٤‬آٍا‪ٙ‬ييَي‪ٞٚ‬بٕي‬
‫ائُٗ ‪ ٣‬ىَيََ‪ٙ‬ي ثيَ اي‪ٚ‬ييَ‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬اي‪٢‬ييي‪ّ ٦‬ي‪ٞ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ اي٘ ا‪ ٟ‬آُي اٍىثي٘‪٤ٝ -‬مب‪٢ٝ ٟ‬غَ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اٍ‪ٝ٦ٞٙ٣‬ي‪ٚ‬ييَ‪.‬‬
‫عجيقي ّي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍ٤‬دبمي‪ ،‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪٤ٝ ٦ٚ‬مب‪ ٟ‬ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي ؿ‪٤‬م إْي ‪١ ٣‬ئـ‪ٝ ٦‬ي‪٠‬‬
‫اي‪ٚٚ‬يِ س‪ٞ‬ي‪ٝ ٦ّ١‬ب‪ ِٙ‬ثيَ س‪ٍ٤‬دبً ‪ ٣‬ثا‪٦ٖٙ‬ىيَ‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٝ ٠‬وش‪ٚ‬و ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٍ٣٣ِ٤ٕ« ٣ ٥‬جَي» ‪ govur qәbiri‬آىال‪١‬ب‪ ٟ‬إْي‬
‫ٍجَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م ٍيي‪ُٝ ٜ‬ب‪١‬الٍا فبيي ث‪ ٣ ٤ٚٙ٤‬ىَيََ‪ٙ‬ي يئَ آ‪ٙ‬شي ا‪ٙ‬يبءالٍي‪ ٠‬سبدي‪ٞٚ‬بٕي‪٤ٝ ،‬مب‪ٟ‬‬
‫‪٢ٝ‬غَ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي ؿ‪ِ٤‬م ا‪١ ٣ ٟ٣ُ٣‬ئـ‪ٝ ٦‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يِ ثيَ سبٍين ‪ ٣‬س‪ٞ‬ي‪ ٦١‬ثبمالييَ‪.‬‬
‫عجيقيىيَ ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ٝ ٦‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يِ س‪ٞ‬ي‪ ٦١‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪٢ٝ ٟ‬غَ‪١٦‬ي‪٢ّ ،َ٨ٙ ٠‬ي‪ ،‬ىاك ‪ ٣‬ؿبي‬
‫آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪٤‬ىا إْي سبٍيو‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آىالٍ ا‪١٤ٖٙ٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪٢ٝ ٟ‬غَ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ٍ ٤‬يٍ «ٕ‪ٍ ٍ٣٣ِ٤‬جَ»‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬سبدي‪ٞٚ‬بٕي ‪ ٣‬ث‪ٍ ٤‬جَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ايـي‪٢‬ي‪ّ ٥‬يـيِ‬
‫ا‪ٙ٣‬بٍالٍي‪ ٠‬ا‪٣‬ي‪٢‬بىيَالٍي آ‪ٙ‬يَالٍىا‪ ٟ‬س‪٤‬سي‪ٍ ،٣‬بىي‪٢‬الٍي‪ٍ ٠‬يِي٘ ث‪٤‬ي‪ ٟ٤‬ثبمي‪ -‬ثي‪َُٚ‬يِ‪-‬‬
‫‪َٙ‬ي ‪ّ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪َٙ‬ي‪ٍ ،٦ٍٞ ٠‬ي‪ٚ‬ي‪٢‬غ ‪ ٣‬ا‪ِ٣‬م آ‪ٙ‬ز‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬فال‪ ٥٣‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا ٕ‪١٤‬ي‪ٙ٥‬يِ‬
‫يب‪ٙ‬ب‪ ٛ‬ائ‪ٍ ٤‬بةالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ىى‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بٕي ٕإشَيَّي‪٧ ،‬وب‪ٕ ٣ َٙ٘٢ٝ‬بٕب‪١‬ي‪ َٙ‬ىئ‪َٞ١‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫‪ ٛ٤َٕٝ‬ا‪٣‬ال‪ٍُ ٟ‬س‪ٚ‬ز ىي‪٢‬ي‪١‬ي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪ ،‬ث‪٢ٝ ٤‬غَ‪ ٦‬ى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا‬
‫ي‪٤‬ه‪ ٣ ٗ٤ٝ٤‬ث‪ٍ٤‬اىا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ ميَ ٍُس‪ٚ‬شي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍ اي‪ ٦ٚ‬يب‪ٙ‬بييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ ٣ 1‬ث‪٤‬‬
‫‪ِٝ‬اٍالٍىا‪ ٟ‬ؿيوب‪ ٟ‬س‪ٞ‬ي‪ ٟ‬اطَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪٧ ٥‬ئؾ ثيَيٖي ٍُس‪ٚ‬ز اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍياي‪ ٦ٚ‬يب‪ٙ‬بيب‪ٟ‬‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍا فبيي ىئيي٘ ‪ٍُ ٣‬س‪ٚ‬ز ىي‪٢‬ي‪٢‬ي ائُ كْ‪ٝ٤‬ز‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ٍٕٞ ٠‬ي ىي‪٢‬ي افال‪ ٟ‬ائي‪ٟ‬‬
‫كْ‪ٝ٤‬ز‪ ٥َٙ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ي‪ٚ‬يني ي‪٤‬هي‪.ٍ٣‬‬

‫‪ 8-10 ٠ٝ - 1‬يب‪ٙ‬الٍي آٍإي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ُٝ ٟ‬ب‪١‬الٍ ‪٧ 1341-1343 ٣‬ؼَي ‪ٖٞٙ‬ي اي‪ َٚٚ‬آٍإي ُا‪َ٧‬ا آىال‪١‬ب‪٢ّ ٟ‬يي‪ٞ‬يِي‪ ٟ٤ٕ ٠‬ثبسب‪١‬ي‪٢‬يا ‪ُ٤ٍ ٣‬ئي‬
‫آىال‪١‬ب‪ ٟ‬يئَ‪َٙ‬ى‪ ،ٟ‬آسب‪ ٣ ٛ‬ف‪ٞ‬ي‪َٙ‬ي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب ‪٢ّ ٜ٧‬ي‪ٙ‬ي‪َٚ‬ي‪ٞ‬يِ‪ ٦ٙ‬ثيَ‪ٙ‬يْي‪ ٥‬ث‪ٍ ٍ٣٣ِ٤ٕ ٤‬جَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ٍ ٠‬بُ‪ٝ‬بٕي‪١‬ي‪ٙ ٠‬ب‪٧‬يي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ـب‪ ٣ ٛ‬ثـ‪ٍ ٤‬جَ‪ٙ‬ـَى‪ٟ‬‬
‫ؿيوب‪ ٟ‬آىا‪َٙ ُ٤ٝ٤ٕ ٛ‬ي ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا ٍ‪ٞ‬ـ‪ٍ ،٦‬ي‪ٚ‬يـ‪٢‬غ‪ ،‬ا‪٣‬م ا‪٣‬ػـالٍي‪ٍ ،‬يِيـ٘ ٕـيٍَب‪ ،‬ثي‪َُٚ‬يـِ ‪ ٣‬ا‪ٙ٣‬ـبً ٍجَ‪َٙ‬ي‪٢‬ـي‪ ٟ‬ؿيوـب‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ـيٌ‬
‫ا‪٣‬ي‪١٤‬ؼبٍالٍي ‪ ٣‬إْي ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬يب‪ٙ‬ب‪ٕ٣ ٛ‬بئ٘ ‪َٙ‬ي ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬بهٖي ٍبثالٍي ‪ ٣‬كشي ٍجَى‪ ٟ‬ؿيوب‪ ٟ‬آر إْ‪ٚ‬شي‪١‬ي ٕاُ‪ٕ ٦ٚٝ٣‬اٍ‪.ٜٙ٤ٝ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪8‬‬

‫ٍُس‪ٚ‬ز ىي‪٢‬ي‪ ٦٢‬اي‪٢‬ب‪١‬ب‪١‬الٍ ائ‪َٙ٤ٙ‬ي‪٢‬ي يئَى‪ٍ ٥‬بُيال‪ٍ ٟ‬جَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ىى‪ ٠‬ائش‪َِٝٞ‬ي‪ ،َٚٚ‬ث‪ ٦ْٚ‬ا‪١٣‬الٍي‬
‫يب‪ٙ‬بىيَالٍي يئَ‪َٙ‬ى‪ٖ١ ٟ‬جشبً ا‪ُ٣‬اً‪ ،‬سذ‪ ٦‬ثب‪ٙ‬الٍي‪٢‬يا ‪ٍ٤ٍ ٣‬ى‪ٙ٤ٍ -‬الٍ يئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اهبٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ .1‬ا‪١٣‬الٍ ائ‪َٙ٤ٙ‬ي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا ىا ‪٧‬ئؾ ُ‪ٝ‬ب‪ ٟ‬يب‪ٙ‬ب‪ٕ٣ ٛ‬بئ٘‪َٙ‬ي ‪ ٣‬يب ىىبفي‬
‫‪ٝ٣ِٚٝ‬بر ‪-‬ىا ىى‪ ٠‬ائش‪َِٝٞ‬ي‪.َٚٚ‬‬
‫ائ‪َٙ٤ٙ‬ي‪ٍ ٠‬جَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ىى‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بٕي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬يب‪١‬ي‪٢‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٕ٣ ٛ‬بئ‪ٚ‬ي ‪ ٣‬ائ‪ ٟ٤١٤ٙ‬ائُٗ كيبسي‪٢‬يا‬
‫ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬و‪ٞ‬ي ‪ٕ٣‬بئ٘‪َٙ‬ي‪٢‬ي ا‪ِٝ ٟ٤١٣‬اٍي ايـي‪٢‬ي‪٤ٍ ٥‬ي‪ٞ‬بً ‪ ٣‬ائ‪٤ٙ‬اي‪ ٦ٚ‬ىى‪ ٠‬ائش‪،ِٞ‬‬
‫س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ٖٞٚٝ ٠‬ب‪ ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٝ‬ي‪ٚ‬يا‪ٍ ٟ‬بثبً اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬فبىر ‪٣‬‬
‫ٍٕ‪َٚٞ‬ي‪٢‬ي‪١‬ييَ‪ .‬كشي ث‪ ،ٟ٤ٕ ٤‬ائ‪ ٠َٙ‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬ب ثيَ‪ ،‬ا‪٣‬ؽ‪ ،‬يئيىي‪ٍ ،‬يَم ‪ ٣‬اي٘ ىئ‪ ٤ٝ٤١‬س‪٤‬س‪ٞ‬بً‬
‫‪َٝ‬إ‪َٚٞ‬ي ى‪ ٥‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬إال‪ٝ‬يا‪ٍ ٟ‬بثبً اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ٍ ٟ‬بال‪ ٟ‬فبىر ‪ٍَٕٚٞ ٣‬ى‪١‬ييَ‪.2‬‬
‫سإٕو ‪ َٙ‬ا‪١٣٤ٙ ، ٟ٤ٖٙ٣‬يٖ‪ ٜ‬سيَْ‪َٙ‬ي إبٕي‪٢‬يا ٍضبهب‪ ٟ‬ىئٍ‪١٣‬ي‪ٍٕٞ ٣ ٥‬ي ٕ‪٢‬ي‪َٙ‬ى‪٥‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ‪ٙ‬ي ‪١ ٣‬ئـ‪ ٦‬ي‪ ٣ ُ٤‬يب ‪١‬ئـ‪ٝ ٦‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يِ ‪٢ّ ،َ٨ٙ‬ي‪ ،‬ىاك ‪ ٣‬ؿبي‬
‫آىالٍي‪٢‬ي ٍٕ‪ٞ‬ي ثَ‪١‬ب‪ ٦ٝ‬ا‪ٍَُ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىَيي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ ٣‬ىبٍٕال‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ؛ ا‪ ٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬ا‪ٍٝ٣‬ي‪،٦‬‬
‫ٍَ‪٥‬ؿ‪٥ٍَ ،٠ٞ‬ىاك ‪ ٣‬آػي ؿبي آىالٍي‪٢‬ي ٍضبئي‪ٕ ،٦‬يب‪ ٥‬ؿ‪ ،٠ٞ‬إٍجبٍا‪ ٣ ،ٟ‬س‪ٚ‬و‪٣ٍ٦‬ى‬
‫ٍ‪٤‬ي‪ٙ٤ٞ‬الٍ ؛ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ي ثي‪٦ٞٚ‬ىيْ‪َٚ‬ي ثقضي آىالٍي ىا ائُ ‪٣‬اٍقي ‪ ٣‬ا‪ٚٝ‬ي‬
‫ٕٖ‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪ُ٣‬اٍال‪ٙ‬ييَاٍاً ىبٍٕال‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ي٘ ‪ ٣‬يب ىبٍٕؼبيب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بس‪ٞ‬بمب ؿب‪ٙ‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬الٍ‪.‬‬
‫‪ٝ‬ظالً ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٍِ٤ٝ ٠‬ا‪٢ٝ ٟ‬غَ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ه‪ ٌٚ‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىئيي‪« ٠ٚ‬دََ‪ٝ‬ئييَ» (‪٢ّ )pәrmeyir‬ي آىي‪٢‬ي‬
‫«دَُ‪« ٣ »َ٨ٝ‬آ‪ٍ٤ٕ٣‬ا‪ »ٟ‬آىي‪٢‬ي «اىٖ‪ٍ٤‬ا‪ُ« ٣ »ٟ‬ي‪ٖ٢‬يَ» آىي‪٢‬ي «ُ‪ٖ١‬يَ» ٍ‪٤‬ي‪ٙ٤ٞ‬الٍ!‬
‫ث‪ ٤‬ثيَ كب‪ٙ‬ياىيَ ّي‪٤ٝ ،‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿ‪٤‬ه‪٢ّ ،َ٨ٙ ٤ٚ‬ي‪ ،‬ىاك ‪ ٣‬ؿبي آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِى‪ ٥‬ث‪ٚٚ‬ي ىيَ‪ ،‬ثقضي آىالٍي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ ٤ْ١٤ٕ ٤‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬آؿيٌ‪-‬‬
‫آييي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بٕب ىا‪ ،‬ا‪ٝ ٟ٤١٣‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ي ؿ‪٤‬م إْي ُ‪ٝ‬ب‪١‬الٍىا ‪١ ٣‬ئـ‪ٝ ٦‬ي‪ ٠‬ث‪١٤‬يا‪ٍ ٟ‬بثبٍْي‬
‫اي‪َٚٚ‬ى‪ ٣ ٥‬آًٍثبيؼب‪١‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ‪ٙ‬ي دَ‪٣‬س‪ ٤‬س‪ ٍُ٤‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آهشبٍ‪ٝ‬بً الُ‪ٝ‬ييَ‪.‬‬

‫‪ٚٝ - 1‬يل‪٨ٝ ٦‬ي‪٣‬ي «ٕٖيي‪ ،٦‬ىا‪ ٘١‬ا‪َ٧‬ي‪ّ »٠ٞ‬شبة ‪ٝ‬ب‪ ٥‬اىثيبر ‪ ٣‬ىٖ‪ٚ‬ي‪)1379( 40 / ٗ ،٦‬‬
‫‪ - 2‬ثبم‪« :‬سب‪ َٖ١‬يب‪١‬يِ‪ٍ »ٛ‬اىبئ٘ ثٍِسي‪٤٢‬ه (إْي س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٣ ٠‬س‪ َٚ٢ٍّٞ٤‬ي‪ ٠‬ىي‪َٚ٢‬ي)‪ ،‬سَػ‪ ،٦ٞ‬س‪٢‬ؾي‪َٝ ٣ ٜ‬ي‪ :٦ٝ‬ىّشَ ٍك‪ٞ‬ز ٍبضيب‪١‬ي‬
‫‪Tengrianizm-Religion of Turks…. Rafael Bezertinov‬‬
‫‪9‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕيي ‪ٝ‬ل‪ّٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م اَ‪َٝ َِٝ‬ه ائش‪ٞ‬ي٘ ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪٠‬‬
‫ّاّ‪٢ٕ ٤١٤‬ي‪ ٥َٙ‬ىايب‪١‬بٍاً آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ي٘‪ ،‬آؿيَال‪ٝ‬ي٘ ‪ ٣‬ث‪ّ ٤‬شبثيا ٕشيَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪.‬‬
‫اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي ّشبثي‪ ٠‬ثيَ ؿ‪٤‬م يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آىالٍي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ي آؿيَال‪ٝ‬بمب ثقضي‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍا ىىق‪ ٦َٙٙ٦‬إش‪٢‬بى ائش‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪ٍ ٣‬بي‪٢‬بٍالٍي‪ ٠‬آىي‪٢‬ي سَْاٍ ائش‪ٞ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ ،‬ث‪ ٤‬سَْاٍ‬
‫ا‪١٣‬بٕاٍ‪ ٥‬ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ّ ٍ٣‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ه‪٤‬ػ‪٢ّ ،َ٨ٙ ٤‬ي ‪ ٣‬يب ثب‪َٙ‬ب ثيَ ‪ْٝ‬ب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ٟ٤ُٕ٣‬‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ّ ٟ٤‬شبثي‪٧ ٠‬ب‪ٝ‬يٖي‪٢‬ي ‪ ٣‬يب ثب‪َٙ‬ب ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ي ا‪٣‬ه‪ٝ٤‬بىا‪ ٟ‬يب‪٢ٙ‬يِ ‪ٝ‬بٍامي‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آى ‪ٝ‬ليي‪ٕ٦‬ي‪َٝ ٦٢‬اػق‪ ٦‬ائيٍَٕ‪ ،٦‬آىي‪ّ ٠‬اّ‪ ٣ ٤١٤‬ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫ٕ‪٢‬يٕيِ آؿيَال‪ٝ‬بالٍال ا‪ -ُ٣‬ا‪ٍ ٥ُ٣‬ب‪ٞٙ‬بٕي‪.٠‬‬
‫ث‪ّ ٤‬شبثيا ا‪٣‬ه‪٤‬ػ‪٤ٝ ،٤‬مب‪٢ٝ ٟ‬غَ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ ٠ََٚٙ‬ؿ‪٤‬ه‪٢ّ ،َ٨ٙ ٤ٚ‬ي‪ ،‬ىاك ‪ ٣‬ؿبي آىالٍي‬
‫‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٤‬اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي٘ ا‪ ،ٍ٤ٙ٣‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪ٝ ٠‬قب‪١ ،َٝ‬ئـ‪ ٦‬ي‪ ُ٤‬اي‪ٚٚ‬يِ ‪ ٣‬يب ؿ‪٤‬م إْي‬
‫ُ‪ٝ‬ب‪١‬الٍا ٍبيييا‪١ ٟ‬ئـ‪ٝ ٦‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يِ ّاّ‪ ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ثي‪ٖٚ‬ي‪٢َ٢ٙ‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا آ‪١‬ب ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬ى‪٣‬مَ‪-٣‬‬
‫ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬يبُي‪ٞٚ‬بٕي‪٢‬ي ىا ٕاُ ائ‪١٤١‬ي‪ٕ ٥‬اٍ‪ ،ٍ٣‬ؿ‪ ٤ْ١٤‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي ث‪َٝ ٤‬ك‪٦ٚ‬ى‪-٥‬‬
‫ى‪ ٥‬ائُ سؼَث‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي ٕي‪٢‬ب‪ٝ‬ي٘ ‪ ٣‬ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِي‪ٕ ٠‬اُٗ ‪١‬ظَ يبُيٖي‪٢‬ي ىا ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بىا اٍائ‪٦‬‬
‫ائش‪ٞ‬ي‪ٚ‬ييَ‪.‬‬
‫ٕبيي‪ٕ ٠‬يي ‪ٝ‬ل‪ّٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ث‪ّ ٤‬شبثي يبُ‪ٝ‬بٍيا ؿ‪٤‬ه‪ُ ٤ٚ‬ك‪ٞ‬ش‪ٍ ٥َٚ‬بسال‪ٞٙ‬ي٘ ‪٤ٝ ٣‬مب‪ٟ‬‬
‫‪٢ٝ‬غَ‪ٕ٦‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ػنَاىيبيي آىالٍي‪٢‬ي ‪ ٣‬ا‪ّ ٟ٤١٣‬اّ‪ ٤١٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بٍيا كشّي ‪٢ٝ‬غَ‪١٦‬ي‪ ٠‬يب‪ٚٙ‬ي‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي اي‪ٕ ٦ٚ‬بفبسالٍ ا‪٣‬س‪٣ٍ٤‬ة ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ ٣‬يبىىا‪ٙ‬شالٍ ٕاس‪ٙ٤ٍٝ٤‬ي‪.ٍ٣‬‬
‫آٍُ‪ ٣‬ائييَ‪ ٛ‬كاٍ‪ٝ‬ش‪ٚ‬ي ا‪٣‬ه‪٤‬ػ‪٤‬الٍ‪ّٚٝ ،‬شي‪ٞ‬يِي‪ِ٤ٕ ٠‬ي‪ّ -‬اّ‪٤‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م‬
‫إْي سبٍيوي ثا‪َٙ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٟ‬بييال‪٤ٝ ٟ‬مب‪٢ٝ ٟ‬غَ‪ٕ٦‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يئَ آىالٍي اي‪ ٣ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪٠‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي٘ ا‪ٞٙ٣‬بمب ث‪ّ ٤‬شبثيا‪ ٟ‬الُ‪ٝ‬ي ٍَيٍَ ىبييا آدبٍا ثي‪ٖٚ‬ي‪.َٙ٠‬‬
‫كٖ‪ٍ ٠‬ا‪ٙ‬يي‬
‫‪14/9/1392‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪10‬‬

‫اؤى سؤز‪:‬‬
‫‪ َ٧‬ثيَ ‪ٚٝ‬شي‪ ٠‬آيبً ا‪ٕ٣‬ش‪ٍ ٦‬ب‪ٞٙ‬بٕي ‪ٚٝ ٣‬ش‪ َٚ‬آٍإي‪٢‬يا ٕبيي‪ٞٚ‬بٕي ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪٣ ٟ٤١٣‬اٍ‪ٙ‬يني‪٣ ٠‬‬
‫ّي‪ٚٞ‬يٖي‪ٕ ٠‬إشَ‪ ٟ‬ثيَ دبٍا ث‪٢ٕ( َٙ٦ٖٚ‬ي‪ )َٙ‬الُ‪ٝ‬ييَ‪ .‬ىاٗ يبُيالٍ‪ ،‬سبٍيوي يئَ‪ ...٣ َٙ‬ث‪٤‬‬
‫ث‪َٙ٦ٖٚ‬ى‪ٕ ٟ‬بيي‪ٖٚ‬بالٍىا‪ ،‬يئَآىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا ائُٗ يئَي ‪٣‬اٍىيَ‪ُٙ .‬ج‪ٕ٦٨‬يِ ثيَ‬
‫ثا‪١٦ٖٙ‬ي‪٤ّ ٠‬س‪٤ٕ ٦ٚ‬ي‪ٙ٤ّ ،ٟ٤‬ش‪ ،ٟ٣ٍ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٧ ٠‬بثئ‪ ٦ٚ‬سبٍيوي‪ ٠‬سب‪١‬ي‪ٞ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪ٍ٣‬ا‪١‬ي‪ ٠‬يئَ‬
‫آىالٍي‪ ٠‬آؿيَال‪ٝ‬بً ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ثيَ ي‪ٙ٤‬ي‪ َ٧ .ٍ٣‬ثيَ ّ‪٢‬ي‪ ،َ٨ٙ ،‬ىاك‪ ،‬ىٍ‪ ،٥‬ؿبي‪ ،‬ث‪٤‬الً ‪...٣‬‬
‫آىي‪ ٠‬آؿيَاليب‪١‬يا‪ ،‬ا‪ٍ٣‬اىا يب‪ٙ‬بيب‪ّٚٝ ٟ‬شي‪ّ ،٠‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼي ‪ ٣‬يب‪ٙ‬ب‪ ٛ‬عَُي كبٍيا ىيََ‪ٙ‬ي‬
‫ثي‪ٖٚ‬ي‪ َٚ‬ا‪ٙ‬ي‪ ٥‬ائش‪ ِٞ‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪ ٤‬آىالٍا ٕاٍ‪ ٥‬ى‪ ٣ ٟ٤ُٕ٣‬ىٍي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍ آدبٍي‪ٖٚ‬ب‪َ٧ ،‬‬
‫ثيَ ي‪ٍ٤‬ىىا‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ؿبمالٍىا ا‪٣ ُ٣‬ئَ‪ ٟ‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬ا‪٣‬اليالٍي‪١ ٠‬ي‪١‬ي‪ ،‬يئَي ‪٧ ٣‬ب‪ٖ١‬ي ؿبمب‬
‫فبيي ا‪ٞٙ٣‬بٕي آييي‪٢‬ال‪ٙ‬بٍ‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ىيَّي ‪ٚٝ‬ش‪ َٚ‬ؿب‪ٙ‬ي‪ٚ‬يَالٍ ث‪ ٤‬آىالٍي ٍ‪٣ٍ٤‬ي‪٤‬ة‪،‬‬
‫ٕ‪ٖ١ ٠ٚ‬ي‪ ٥َٚٚ‬ؿبسييَٕي‪٠‬الٍ‪.‬‬
‫ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي يب‪ٙ‬بيب‪٢ٝ ٟ‬غَ‪َٙ٦‬ي‪ ٠‬يئَآىالٍي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪ ،‬اي‪٢‬ييي‪ّ ٦‬ي‪ٞ‬ي ٕئ‪( ٘٢‬ف‪ٞ‬ـ‪ٝ٤‬ي)‬
‫آهشبٍي٘ آدبٍي‪ٞٚ‬ب‪ٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آٍاـ ٕيَا ثيَ دبٍإي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٣ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕـي)‬
‫آييي‪٢‬ال‪ٙ‬ييَي‪ٞٚ‬ي٘ ٕبىا‪ ،‬إبٓ ثا‪ٍ ٤ٝ٤ٙ‬بٍا‪ٚ١‬يٌ ٍب‪ٙ‬يجييَ‪ .‬آًٍثبيؼب‪ٚٝ ٟ‬شي‪١‬ـي‪ّ ٠‬اّ‪١٤‬ـ‪ٟ٤‬‬
‫‪٧‬ب‪ٖ١‬ي ائ‪ ،َٚٚ‬سبييبالٍ ‪٤ٕ ٣‬يالٍىا‪ٝ ٟ‬ييا‪١‬ب ٕ‪ٕ٦ٞٚ‬ي‪٢‬ي ‪ ٣‬ث‪ٚٝ ٤‬شي‪ ٠‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٤١٤‬آٍسيـٌ‪،‬‬
‫ثي‪ٚ‬ي‪( ٜ‬ف‪ٕ )ٜٚ‬إشَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ ،‬آ‪١‬ؼبً ٕإشَي‪ ٠ٚ‬ث‪ٕ ٤‬ئَؿْ‪ٚ‬يْ‪َٚ‬ي‪ ٠‬ىا‪٧‬ب ىٍي‪٧ ٣ ٠‬ـَ يا‪ٚ١‬ـ‪٤‬‬
‫اي‪ٚ‬يَال‪١‬ييَي‪ٞٚ‬بٕي‪٢‬يا‪ ،‬يئَ آىالٍي ّاّ‪ ٟ٤١٤‬آؿيَال‪ٞ١‬بٕي ثاي‪ ُ٤‬ا‪ ٜ١٣‬ىا‪ٙ‬يييَ‪.‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ائيَ‪١‬ي‪ٝ٦ٞٚ‬ي٘ يئَآىالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثيَي ‪ ٣‬ؿ‪٤‬م ائ‪ٚٞ١‬يٕي‪ ،‬ائ‪١٦ْٙ‬ي‪ ٠‬سبٍيوي‬
‫يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪٤ٝ ٟ‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬س‪ ٘ٞ‬ىا‪ٙ‬ي‪٢‬ـي ٍ‪٤‬يب‪١‬ـالٍ‪ ،‬ا‪ٙ‬ش‪ٞ‬بٍي ىي‪ٚٚ‬ي؛‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪٧ ،‬ـــ‪ٍ٤‬ي‪٧ ،‬يشـــي‪ٝ ،‬يْــي‪ّ ،‬بٓ‪ ،ٟ٤٧ ،‬ث‪َٙ٤‬بٍ‪٤ٍ ،‬سي‪٤ٙ٤ٙ ،ٔ١ُ ،‬ثي‪ٝ ،‬ب‪١‬ب‪١‬ب‪ٝ ،‬بى‪،‬‬
‫ٕبّب‪ ،‬دبٍر‪ٕ ،‬ب‪٣‬يَ‪ ،‬آ‪٣‬اٍ‪ ،‬هٍِ‪ّ ،‬ي‪ ،َٞ‬آ‪ٙ‬جب‪ّ ،ٟ‬بٕذي‪ٍ ،‬جـبً‪ ،‬ه‪ٚ‬غ‪ّ ،‬بى‪ٕ٣‬ي‪ ،‬آال‪،ٟ‬‬
‫آ‪ٝ‬بٍى‪ ،‬ا‪٣‬سي‪ٕ ،‬ي٘‪ٕ ،‬بٕبٍسي‪ٍ ،‬بٍٍبٍ‪ٕ ،‬بّٖي‪ ...٣ ٠‬هب‪َٙ‬الٍ ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ـالٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫‪11‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ائ٘ سبييبالٍ يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ ي‪ٍ٤‬ى‪ ٟ٣‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آؿيَال‪ٞ١‬بٕي‪ ،‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞ٧‬يش‪ٚ‬ي ىيَ‪ .‬ثيِ ث‪٤١٤‬‬
‫ثب‪ٙ‬ب ى‪٤ٙ٣‬ة ‪ ٣‬ث‪ ٤‬اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬ؿشي‪ٚ٢‬يِ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثي‪ ٦ٚ‬ـ ثي‪ ،٦ٚ‬ا‪١٣‬ـ‪ ٤‬ث‪٤‬ي‪ُ٤ٝ٤٢‬ا آ‪ٙ‬ــييٌ ‪٣‬‬
‫آ‪ٙ‬ال‪٧‬ب ؿ‪٤‬م ‪ ٍ٤ّ٤ٙ‬ا‪َٙ٤٨ٕ ،ٟ٤ٖٙ٣‬ي‪ٞ‬يِ ا‪ٖٙ٣‬بىا‪ ،‬ا‪١٣‬ـ‪ ٤‬آُ ـ ؿ‪٤‬م يئَي‪ ٦٢‬يئشيَىيِ‪.‬‬
‫آٍُي‪ ٜ‬ثـــ‪٤‬ى‪ ،ٍ٣‬ي‪ٍ٤‬ىىا‪ٙ‬الٍي‪َٙ٤٨ٕ ٜ‬ي‪ٞ‬ي‪ٕ ٟ‬اُ ائٍس‪٤‬ة ‪ ٣‬ائُ هب‪َٙ‬الٍي‪١‬ي‪ٍ ٠‬بٍا‪ٚ١‬يٌ‬
‫ىئ‪َٚٞ١‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬يَال‪١‬ييَ‪ٝ‬بمب ‪ ٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬اي‪َٚٚ‬ي‪ ٠‬ىا‪ٙ‬ي‪ ٠‬س‪٤‬س‪ٞ‬بمب‪ ،‬يبىا ثئ‪ ٦ٚ‬اي‪َٚٚ‬ي‪ ٠‬ىا‪ٙ‬ي‪ ٠‬س‪٤‬سب‪١‬الٍا‬
‫ىٕشِ ا‪ٞٙ٣‬بمب ؿب‪ٙ‬ي‪ٚ‬بالٍ‪ ،‬آسبالٍ ىئ‪ٞ‬ي‪٠ْٚ‬؛ ‪٣‬يَ ىئ‪٣ ِٞ‬يَ‪ٝ‬بٍيا‪ ٟ‬آٍسيٌ ىيَ‪.‬‬
‫ثيِي‪ ٜ‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍ ‪ ٣‬آؿيَال‪ٝ‬بالٍ ٕإشَيَّي‪ٝ ،‬ي‪١‬ي ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يني‪ٞ‬يِي‪ ٠‬ا‪ ٤ٙ٤ٍ ٜ٨ٝ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫يئَ آىالٍي‪ٞ‬يِ ّئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪ ٤‬آ‪ٝ‬ب‪ٖ١‬يِ سلَيي‪ٝ ٦‬قَ‪ٍ ٟ٣‬ب‪ٙ‬يجييَ‪ .‬ث‪ ٟ٤١٤‬آؿيَال‪ٝ‬بمب‬
‫‪٧‬ئؾ ثيَ اكشيبػي ا‪ٞٙ٣‬بيب‪ ٣ ٟ‬ػب‪ٚ١‬ي ‪ٕ٦١٤ٞ١‬ي‪ٍ ،‬ضبهب‪ ٟ‬ىئ‪١٣ٍ٣‬ي‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬اليب‪ ٟ‬آ‪١‬شي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬يبٕشيىيَ‪ .‬ثي‪ٚ‬ييٖي‪ٞ‬يِ ّي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬ىئ‪ٍ٣‬ى‪ ٟ‬افشجبٍاً ‪ ٦١‬اي‪ْ٢‬ي ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِي‪ ،‬ائ‪٦ٚ‬ػ‪٦‬‬
‫ى‪ٝ ٥‬ق‪٤٢‬ي ‪ٝ‬ي‪١‬يشي‪ٞ‬يِي‪ٖ١ُ ٠‬ي‪ ٠‬اٍطي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَآىالٍي‪ٞ‬يِي ‪ ٣‬كشي ‪ٙ‬و‪ ٜ‬آىالٍي‪ٞ‬يِي ثئ‪٦ٚ‬‬
‫‪ٝ‬ل‪ ٤‬ائش‪ٕ ِٞ‬يبٕشي‪ ،‬ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ٝ ٤ٕ٣‬ي‪١‬ي ٕ‪٤‬ي ٍيَي‪ٕ ٜ‬يبٕشي ي‪٣ٍ٤‬ى‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪ ٤‬ى‪ٝ٣ٍ٣‬يا‬
‫آػي‪٢‬بػبٍ‪ٚ‬ي كبٗ ث‪٤‬ى‪ٍّ٣‬ي‪ ،‬يئَ آىالٍي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬سلَيو‪ ،‬سبال‪ٍ ٣ ٟ‬يَمي‪٢‬ب ‪ٝ‬قَ‪ٍ ٟ٣‬ب‪ٙ‬ييني‪٢‬ب‬
‫اي‪٢‬ب‪١‬ب‪١‬الٍ ‪ ٣‬ا‪ ٣‬كبٍيا ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬الٍ ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬ا‪٣‬مَ‪١٣‬يا ؿب‪ٙ‬ي‪ٚ‬ب‪١‬الٍ‪" ،‬دب‪ٟ‬س‪ٍّ٤‬يٖز"‬
‫آىال‪١‬ييَي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪ ٟ‬آُي ٍي‪٢‬ب‪١‬ي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬يئَآىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬يي‪ٞ‬بالٍي ٕإشَيَّي ث‪ ٤‬آىالٍىا هب‪َٙ‬ي‪ٝ ،٠‬بىي ‪ٝ ٣‬ق‪٤٢‬ي‬
‫‪ٝ‬ي‪١‬يشي ائُ ا‪١‬قْبٕي‪٢‬ي سبد‪ٞ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬اىا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَآىالٍي يب ‪ٝ‬قي‪ٙ ٠‬و‪ ٜ‬آىي اي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬يييَ (‪ٝ‬بُا‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬المي‪ ،‬ػقيَآثبى ‪ ،)...٣‬يب ‪٢ٝ‬يي هبٍاّشئَ ىا‪ٙ‬يييَ (ى‪ٝ‬يَؿي‪،‬‬
‫ث‪ٍُ٤‬آ‪٣‬اى ‪ ،)...٣‬يب ىي‪٢‬ي ىقب‪ٙ‬يش‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪ٕ( ٍ٤ٙ٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪ُ ،‬ئي‪ ،)٥٤‬يب ػ‪٤‬مَاىي ه‪ٝ٤ٞ‬يز‪-‬‬
‫‪َٙ‬ي فْٔ ائشييَيَ (ا‪ٟ٣ُ٣‬سذ‪ ،٦‬آكىٍ‪ٍ ،٥‬بسيَي‪ٍ٤‬ا‪ ،)ٟ‬يب ‪ٝ‬يي‪ ٦َٙٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ (ا‪ٝ٣‬بٕشب‪،ٟ‬‬
‫ؿب‪ٞٙ‬بّ‪٢‬يي ‪ ،)...٣‬يب ثيَ ٕيَا ا‪٣‬اليالٍي هبعيَالىيَ (آٗ‪٣‬ئَىي‪ٚ‬ي)‪ ،‬يب سبييبالٍي‪ ٠‬آىي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ (ٕبميَالٍ (ٕبُ ايَ الٍ)‪َْٙ ،‬ا‪ٙ( ٣‬بُ اٍ ا‪٤ٍ ،)٣‬ػبثي‪ٚ‬ي ‪ٍ .)..٣‬ئيي‬
‫ائيُ‪ ،‬آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬آىالٍي ٕ‪ ٠ٚ‬ث‪٤‬س‪٤١٤ٍ ٟ٤‬الٍىا‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪12‬‬

‫يئَآىالٍي ‪٣‬اٍ آ‪١‬ؼبً ‪ٝ‬يو‪ ،‬إبعيَ ‪ ٣‬سبييب آىالٍي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ آىالٍي‪ ،‬سب‪ٛ‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ً٤ٚ‬س‪ْٚ‬ي٘ ائي‪ ٍُ٥‬آدبٍيؼي ٍ‪ ٗ٣‬ا‪٣‬ي‪٢‬بييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬يبُيــيا ؿب‪ٙ‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬يٌ آ‪١‬ب ي‪ٍ٤‬ى‪ٝ٣‬ــ‪ٝ ُ٤‬ـــ‪٤‬مب‪١‬ي‪ ٠‬يئـــَ آىالٍيــــ‪ ٠‬س‪٤‬دالييت ‪٣‬‬
‫ا‪١٣‬الٍي ثي‪ٖٚ‬ي‪ٝ‬يِ ؿبسب‪ ٟ‬يئَ‪ّ ٥‬ي‪ٞ‬ي آؿيَاليبً ‪ ٣‬ا‪٤ٝ٣‬ى‪٣ ُ٤ٝ٣‬اٍ ا‪٣‬ه‪٤‬ػ‪٤‬الٍ ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ .‬يبُي‪٢‬ي ا‪٣‬ه‪ٝ٤‬بىا‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼ‪ ٦‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ٕ ٦‬اُ‪ٍ ٣‬ئيي ائش‪ ِٞ‬ايٖشَىي‪ٜ‬؛‬
‫ـ ّيشبثيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يبُيالٍ ‪ ٣‬آؿيَال‪ٝ‬بالٍي‪ ٠‬ثيَ دبٍإي ‪ٙ‬بيي ثقضي ا‪٣‬ه‪٤‬ػ‪٤‬الٍ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬سِ‪-٥‬‬
‫‪ٙ‬يٖي ‪ ٣‬كشي ثقضي آؿيَال‪ٝ‬بالٍي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪ٞ١‬بمي ثقضي‪َٙ‬ي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ؿشي‪ ٠‬ا‪٣‬ال‪٢ٝ ،‬ؼ‪ ٦‬ث‪ٟ٤١٤‬‬
‫ٕججي ثيِى‪ ٥‬ي‪٤‬م‪ ،‬س‪ ٍُ٤‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬اىثي اٍطي‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪٦ْٙ‬ى‪ ٥‬يبي‪ٞٚ‬ب‪ٝ‬بٕيىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ؿبمب ّي‪ٞ‬ي‬
‫ث‪ ٤‬اىثي اٍطي‪ ،٠‬إبعيَ‪َٙ‬ي‪ ،‬اىٖب‪َٙ٦١‬ي‪١ ،‬بمي‪ٚ‬الٍي‪ ،‬ىث‪َٚ‬ي‪ ،‬آىاة ‪ٝ٤ٍٕ ٣‬الٍي ‪...٣‬‬
‫ٕيِ‪ٙ‬ي‪ٍ ٠‬ب‪ٙ‬يت ‪ ٣‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ‪ٚٝ‬شي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤‬ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا سب‪ٕ ٛ‬ب‪٣‬اىٕيِىيَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ كب‪ٙ‬يا ثيِ ّيشبثيا‬
‫آؿيَال‪ٝ‬بالٍ ى‪ ُ٣‬ا‪ ٟ٤ٖٙ٣‬ىئيـــ‪ٝ ٦‬ؼجـــ‪ٍ ٍ٤‬ب‪ٙ‬يت‪ ،‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬آىالٍي ٕ‪ ٠ٚ‬س‪ٍُ٤‬‬
‫سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬اىثي اٍطي‪٢‬ي‪ ٟ‬ىبيياال‪ٞ١‬ي‪ٚ‬يٌ‪.‬‬
‫ـ ثقضـي آىا‪ٝ‬الٍيـ‪ ٠‬ا‪ ُ٣‬ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يـِى‪ٕ ٥‬ب‪٣‬اىٕـيِ ‪ٞ٧‬ـي‪ ٥‬ا‪ ُ٣‬ىَ‪٢٧‬ـٔ‪ٙ٤ّ ،‬ش‪١٣ٍ٤‬ـ‪ ٦‬يبثـب‪١‬ؼي‬
‫ا‪ٙ٣‬ي‪ٍ٣‬الٍي ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬يب‪ٙ‬بىيني يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٟ٤‬ثب‪َٙ‬ب ىي٘‪ ،‬ىَ‪٢٧‬ـٔ ‪ٙ٤ّ ٣‬شـ‪ٍ٤‬ى‪٥‬‬
‫آهشبٍيَالٍ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬م ي‪٧ ٗ٤‬ئؾ ثيَ ُاى سبدـب ثي‪ٞٚ‬يَ‪ٙ‬ـَ‪ ،‬آ‪١‬ؼـبً ثقضـي كـب‪ٙ‬الٍىا ا‪ٙ٣‬ـ‪ٍّ٤‬ي‪،‬‬
‫ائُٕ‪ ٦‬ىي‪ٚ‬ي‪ ٥‬آهشبٍىيَالٍي ٕاُ‪ ٥َٙ‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ٕ‪ ٦َُٙٙ٤‬سـ‪ٕٚ ٗ٤‬يَ‪ٙ‬ـَ ‪ ٣‬ائ‪ٚ‬ـ‪ ٦‬ىيْيَ‪ٚٙ‬ـيَ‪َٙ‬‬
‫ّــي سبدــييَالٍي آ‪١‬ال‪ٝ‬ــالٍ ى‪ُ٣‬ى‪ .ٍ٣‬ثــ‪ ٤‬ثيَكب‪ٙ‬ــياىيَّي ف‪ٞٚ‬ــي ػ‪٨‬شــي‪٧ ٟ‬ــَ ثيــَ ثئ‪ٚ‬ــ‪٦‬‬
‫آهشبٍي‪ٚ‬ــالٍ‪ َُٕ ،‬هب‪َٙ‬يـــ‪ ٠‬ا‪ ُ٣‬ىي‪ٚ‬ي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬ينـي‪ ،‬ىـــَ‪ٙ٤ّ ٣ ٔ٢٧‬شــــ‪ ٣ٍ٤‬إبٕـي‪٢‬يا‬
‫ا‪٣‬ال‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬آىا‪ٝ‬الٍىا‪ٟ‬؛ ُي ‪ٖ٢‬يَ ّ‪٢‬ـيي‪ ٠‬ىبٍٕـؼب ٕـب‪١‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ـ‪٤‬؛ َُ‪ٕ ٣ ٟ‬يـَ يـبىا ُيـ‪ٕ٠‬يـَ‬
‫(ٕيَ‪١‬ي‪ُ ٥‬ي‪ ٠‬إت) ٕاُ‪َٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬ثبماليب‪١‬الٍ‪٦ٖٕ٤ٙ ،‬ىٍ‪٢ّ ٥‬يي‪ٕ٣ٍ ٠‬ـؼب ٕـب‪١‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ـ‪٤‬؛‬
‫ىٍ‪َٕٕ ٥‬جِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ ،َٚ٢ٚ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا آاليال ىئيي‪٢ّ ٠ٚ‬يي آ‪ٙ‬ي‪ ٦ٚ‬يبُيت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ـ‪ ٤‬فَثؼـ‪٦‬‬
‫ٕب‪١‬يت‪ ،‬آىي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ٟ٤‬؛ ‪ٙ‬ي٘ ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبماليب‪١‬الٍ‪َْٙ ،‬ا‪ ٣‬يب ‪َْٙ‬اة ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـ‪٠‬‬
‫‪13‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ىبٍٕؼب ٕب‪١‬يت ‪ ٣‬ا‪٤١٣‬؛ ‪ ٣ َْٙ‬آة ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت‪ٕ ،‬ب‪ْ١‬ي ‪ٙ‬يَي‪ ٠‬ؿبي ى‪ُٙ٣‬ـي‪...٣ َٚ١‬‬
‫آى ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ـ س‪ٚ‬يؼ يب‪٢ٙ‬ي٘‪ٙ‬يَالٍي‪ ٠‬آٍاىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬يئَ آىالٍي‪ ،٠‬فَة ا‪ٙ‬يجبٕي‪٢‬يا‪ ٟ‬فال‪،٥٣‬‬
‫السي‪ ٠‬ا‪ٙ‬يجبٕي اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬يبُيت ‪ ٣‬ث‪ ٤‬ا‪ٙ‬يجبالٍي‪١ ٠‬ئؼ‪ ٦‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٠‬ثي‪ ٔٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪ ٤١٣‬ا‪ٕ٣‬ش‪٦‬‬
‫(‪ٕ )6ٛ‬شيَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يِ‪.‬‬
‫ـ ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَ دبٍا ّ‪٢‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً‪ ،‬ث‪ٍ٤‬اىا يب‪ٙ‬بيب‪ٙ ٟ‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ ٟ٤‬سبييبٕي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬سيَ‪َٙ٥‬ي آىي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪ .‬ثيِ ا‪١٣‬الٍي يبُا ـ يبُا‪ ،‬يئَي ٕ‪٢ٚ‬ي‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي كبٍيا ىا ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬يٌ‪.‬‬
‫ـ ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا آىالٍي ثيَـ ثيَي‪ ٦٢‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بيب‪١ ٟ‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ا‪١٣‬الٍي ثيَـ‬
‫ثيَي‪٢‬ي‪ ٟ‬آييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬؛ آ‪ٙ‬بمب‪ ،‬ي‪٤‬هبٍي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سب ّي‪ٞ‬ي ٕاُ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬يبٍاٍال‪١‬يَالٍ‬
‫(ىبيياال‪١‬يَالٍ)‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍ ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ف‪ٚ‬يب‪ٕ ،‬ي‪ٚ‬ي ‪ٕ٣ ٣‬غي يبىا ثٍِٓ ‪٤ّ ٣‬ؿِ‬
‫ّي‪ٞ‬ي ٕاُ‪ ٦َٙٙ‬يبُي‪ٚ‬يَ‪ ،‬ثيِ ايٖ‪ ٦‬ا‪١٣‬الٍي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يٌ‪ .‬ائٍ‪ِ١‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ٕ ٟ٤‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬اي‪٢‬ي ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪ ٠‬ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ؛ (ي‪٤‬هبٍي اي‪٢‬ي‪ ،‬ا‪ٍ٣‬سب اي‪٢‬ي‪،‬‬
‫آ‪ٙ‬بمب اي‪٢‬ي)‪ .‬ىئ‪ ،ِٞ‬اي‪ ِٚ‬ا‪١٣‬ؼ‪ ٦‬اي‪٢‬ي آى‪ٙ‬ي ثيَ يب‪ٙ‬بيي٘ يئــــَي (ّ‪٢‬ـــــي) ى‪َُٙ٣‬يت‪،‬‬
‫ّ‪٢‬ي ثاي‪٤‬ى‪ّ٣‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ ،‬يبه‪٤‬ى ثب‪َٙ‬ب ‪٧ َ٧‬ب‪ٖ١‬ي ثيَ ٕججي‪ ٟ‬إٓي‪ٚ‬ي ا‪٣‬الٍاً ا‪٧‬ب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ‬
‫ك‪ٕ٦ٞ‬ي ي‪٤‬هبٍي عَىي‪ ٥‬يئ‪٢‬ي يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي ى‪َُٙ٣‬ييت ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬ا‪١‬ي ي‪٤‬هبٍي آىال‪١‬ييَيت‪.‬‬
‫آييي‪٠‬ىيَّي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي اي‪٢‬ي ّ‪٢‬يي آٍسيٌ آ‪ٙ‬بمب اي‪٢‬ي آىي‪٢‬ي ىا‪ٙ‬ي‪ٞ‬ب‪ٙ‬ي ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬يئ‪٣ ٦٢‬‬
‫‪٧‬ب‪ٖ١‬ي ثيَ ٕججي‪ ٟ‬ايٖ‪ ٦‬ا‪٧‬ب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ ك‪ٕ٦ٞ‬ي ث‪ ٤‬ىئ‪ ٦١‬ي‪٤‬هبٍي ‪ ٣‬آ‪ٙ‬بمب اي‪٢‬ي ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‬
‫آٍإي‪٢‬يا يئ‪٢‬ي يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي يبٍاس‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬ايب ا‪ٍ٣‬سباي‪٢‬ي آىي ‪٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪ ،َٚٚ‬ؿ‪٤ْ١٤‬‬
‫ى‪٣‬مَ‪٣‬ىا‪١‬يا ا‪ ،٣‬ايْي «اي‪٢‬ي» ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثيِ ث‪٢ّ٤‬ي‪َٙ‬ي ثيَ ّ‪٢‬ي ّي‪ٞ‬ي‪،‬‬
‫ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍ «اي‪٢‬ي» آىي آ‪ٙ‬شي‪٢‬يا آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يٌ‪.‬‬
‫ـ ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪ ٠‬ى‪ٙ٣‬شي يبُيالٍىا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي ‪ ٣‬ىبٍٕؼبىا ٕشيـَيت‪ ،‬آ‪١‬ؼبً ا‪١٣‬الٍي‬
‫آٍُثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي ثا‪١٤ٝ٤ٙ‬ي‪ ٥‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يٌ ‪  ٣‬فال‪ٝ‬شي‪٢‬ي‪ ٟ‬ائ‪٦ٚ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪14‬‬

‫كب‪ٙ‬الٍي ‪ٝ‬قيّ‪ ٠‬ائش‪ ِٞ‬ا‪٣‬ؿـ‪ ٟ٤‬يبٍاٍال‪ٞ١‬ي‪ٚ‬يــٌ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬؛ ‪١‬ؾَف‪ٚ‬يثالمي ‪‬‬


‫‪ٍِ١‬آ‪ٙ‬يث‪٤‬المي‪ ،‬يق‪٢‬ي ‪١‬ؾَف‪ٚ‬يثالمي ّ‪٢‬يي‪ٍِ١ ،‬آ‪ٙ‬يث‪٤‬المي آىي آ‪ٙ‬شي‪٢‬يا آٍا‪ٙ‬ييَي‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫ـ ثيَدبٍا ّ‪٢‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬ـالٍالٍي‪ ٠‬يبٍا‪ٞ١‬بٕـي يـبهي‪ ٠‬ؿـبمالٍ ا‪ٙ٣‬ـي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿـ‪ ٣ ٟ٤‬آىالٍي‪٢‬ـي‪،‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ٙ ٤ٚ‬و‪ ٜ‬آىالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ييَالٍي ‪ّ ٣‬اّ‪َٚ‬ي آييي‪ ٠‬ثي‪ٚ‬ي‪ٕ٦ٞ٢‬ـي ا‪٣‬ؿـ‪ ،ٟ٤‬ا‪١٣‬ـالٍي‬
‫يبُ‪ٝ‬بٍيا‪ ٟ‬ؿْي‪ٞ٢‬ي‪ٚ‬يِ‪ .‬ثئ‪٢ّ ٦ٚ‬ي‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً ‪١‬ئـ‪ٕ٦‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ؿْيَيِ؛‬
‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ ٍكي‪ٚٞ‬ي‪٨ٝ ،‬ييهب‪ٚ١‬ي ‪،...٣‬‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ كٖي ّ‪٢‬يي‪ ،‬اّىٍ‪ٙ‬ي ‪،...٣‬‬
‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ ٕييػ‪٤‬اى‪ٙ‬ي‪ٕ ،‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي‪ٙ‬ي ‪،...٣‬‬
‫ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ ‪َٞ١‬اهللثي‪ٚ‬ي‪ٍ٤١ ،‬اهللثي‪ٚ‬ي ‪،...٣‬‬
‫ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ ىا‪٣‬ىٍي‪ٚ‬المي‪ُ٣ٍ٤١ ،‬آثبى ‪...٣‬‬
‫ٍي‪ٚ‬الٍي‪ٙ‬ز‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ ٕ‪َ٨‬اة آثبىٍي‪ٚ‬المي‪ ،‬مال‪ٝ‬لٖي‪٢ّ ٠‬يي ‪،...٣‬‬
‫دبٍٕبآثبى‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ ك‪ٞ‬ياهللآثبى‪ٝ ،‬ؼييآثبى ‪،...٣‬‬
‫إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬؛ ‪ٝ‬لج‪٤‬ة ّ‪٢‬يي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ّ‪٢‬يي ‪...٣‬‬
‫ا‪٤ٝ٣‬ى ائييَيِ كاٍ‪ٝ‬ش‪ٚ‬ي ايياٍ‪ ٥‬ثب‪ٙ‬ـيالٍي‪ٞ‬يِ‪ ،‬يئَ آىالٍي‪٢‬ب ث‪١٤‬يا‪ ٟ‬آٍسيٌ ائ‪٣ ٜ١‬ئَيت‪،‬‬
‫آىالٍي‪ٞ‬يِي ى‪ٙ٣‬شي ٕ‪٢‬ي‪ ،َٙ‬سبث‪٤ٚ‬الٍ ‪ ...٣‬ى‪ ،٥‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ىئييْي ّي‪ٞ‬ي يبُاالٍ‪.‬‬
‫ٕ‪١٤‬يا‪ ،‬يبُي‪١‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ىئ‪َٜٙ١‬ي‪٢‬ي‪َٝ( ٥‬ك‪َٙ٦ٚ‬ي‪٢‬ي‪ )٥‬ثيِى‪ ٟ‬يبٍىي‪ٞ‬الٍي‪٢‬ي إيَٕ‪٦ٝ٦‬ي‪٠‬؛‬
‫ي‪ٙ٤‬يا‪ٙ‬الٍي‪ٞ‬ب‪ ،‬ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب ‪ ٣‬يبُي ا‪٣‬ؿ‪ ٦٢ٝ ٟ٤‬اي‪ْٞ‬ب‪ ٟ‬يبٍاىا‪ ٟ‬كاٍ‪ٝ‬ش‪ٚ‬ي فبئ‪ٞ٧ ،٦ٝ٦ٚ‬ي‪٥‬‬
‫ث‪ ٤‬يبُييا‪ ،‬يبُيالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬يبٍاٍال‪١‬ييني‪ ٜ‬يبُيـيالٍا ‪ ...٣‬ىٍي‪ٝ ٠‬ي‪٢٢‬شياٍ‪ٙ‬يني‪ٞ‬ي ثي‪ٚ‬ييَيت‪،‬‬
‫‪٧‬ب‪ٝ‬يالٍي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ػب‪ٕ ٟ‬بم‪ٚ‬يني‪ ،‬ا‪ ٟ٣ُ٣‬يب‪ٙ‬بيي٘ ‪ ٣‬ا‪٣‬م‪ٍ٤‬الٍ آٍُيالييَا‪.ٛ‬‬
‫ٕيي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ٍ‪٤ُٙ٤‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ٕ ٠‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‬
‫ثبيَا‪ ٛ‬آيي ‪1391‬‬
‫ثيريٌجي ثؤلَم‬

‫هــَغبى ّبراديــــر‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪16‬‬

‫ثيريٌجي ثؤلَم ـ هَغبى ّبرادير‬


‫ٍ‪٤‬ؿبٍالٍ‪ ،‬ايٖيي‪ٕ ٣ َٙ‬اُ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ٕ ٠‬اُ‪ٚٙ‬يٖي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘ ػئيَا‪١‬الٍ ي‪ٍ٤‬ى‪٤ٝ ٣‬مب‪،ٟ‬‬
‫ايَا‪ ٟ‬إال‪ ٛ‬ػ‪ٍ٤٨ٞ‬يّشي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ئي ثبسيٖي‪ ،‬هٍِ ى‪١‬يِي‪١‬ي‪ ٠‬ثبسيٕي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٝ 17 ٟ‬ي‪km2 ٠‬‬
‫ٕئ‪٢‬ي‪ٚٚ‬يٖ‪ ٦‬يي‪ ٠١٦ٙ٦‬ثيَ ثا‪٦ٖٙ‬ىيَ‪ُ٤ٍ .‬ئيي‪ ٟ‬آٍاُ ‪ ٍ٤ّ ٣‬ؿبيالٍي‪١٤ٕ ،‬ئيي‪ٕ ٟ‬بال‪٣‬ار ٕيَا‬
‫ىامالٍي‪ ،‬ثبسييا‪ٍ ٟ‬بٍإــــ‪( ٤‬ىٍ‪٥‬ائٍى)‪ ،‬ى‪٣‬م‪٤‬ىا‪ ٟ‬ايٖ‪ ٦‬هٍِ ى‪١‬يِي‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬ي‪٠‬‬
‫ى‪٣‬مبٗ (عجيقي) ٕي‪٢‬يَالٍي‪َٕ( ٠‬كي‪َٙ‬ي‪ََُٙٝ ،٠‬ي‪ )٠‬ى‪ُٙ٣‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثا‪ُ٤ٍ ٦ٖٙ‬ئيي‪ٙ ٟ‬يَ‪٣‬ا‪ٟ‬‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١٤ٕ ،‬ئيي‪ ٟ‬سب‪ٙ‬ي٘ ‪ ٣‬اٍ‪ٝ ٦ٙ‬بكب‪ٙ‬الٍي‪ ،‬ى‪٣‬م‪٤‬ىا‪ ٟ‬هٍِ ى‪١‬يِي ‪ ٣‬ثبسييا‪ ٟ‬ايٖ‪ٍ ٦‬بٍاىاك‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي اي‪٤ٚ١٤ٍ ٦ٚ‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫‪ٝ‬ـــ‪٤‬مب‪ ٟ‬ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪ ،‬ايــــَا‪ ٟ‬اي‪ٕ٣ٍ ٦ٚ‬ي‪ ٦‬آٍإي‪٢‬يا ثبمال‪١‬ب‪ٖٕٚ ٟ‬شب‪ ٣ ٟ‬س‪ٍّٞ٤‬ـ‪٠‬ؿبي‬
‫آ‪١‬ال‪ٞٙ‬بالٍي‪٢‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ ،‬ايْي ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪١٤ٙ‬ي‪ .٣‬ى‪٣‬م‪ُ٤ٍ ٣ ٤‬ئي ى‪٣‬م‪ ٤‬ثا‪ٝ٤ٙ‬ــ‪ٝ11 ،٤‬ي‪٠‬‬
‫‪ km2‬ـ ى‪ ٟ‬آٍسيٌ ٕئ‪٢‬ي‪ٚٚ‬يٖي اي‪٤ٝ« ،٦ٚ‬مب‪ »ٟ‬يب «‪ٝ‬ي٘‪٤ٝ‬مب‪ »ٟ‬آىي اي‪ُ٤ٍ ،٦ٚ‬ئي آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫(آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ػ‪ٍ٤٨ٞ‬يّشي) ‪ ٣‬ثبسي ‪١٤ٕ ٣‬ئيثبسي ثا‪ٝ 5 ،٤ٝ٤ٙ‬ي‪ km2 226 ٠‬ـ ى‪ ٟ‬آٍسيٌ‬
‫ٕئ‪٢‬ي‪ٚٚ‬يٖي اي‪١٤ٕ ،٦ٚ‬ئيآًٍثبيؼب‪١‬ب (ايَا‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪٢‬ب) ثبم‪ٚ‬ي ا‪ٙ٣‬ي‪.٣‬‬
‫ا‪٣‬سبي ‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬يب ه‪٤‬ى ‪ٝ‬ي٘‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬؛ «ٕب‪ٙ‬يب‪« ،»ٟ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ»‪،‬‬
‫«إٓشبٍهب‪(»ٟ‬ػ‪ٚ‬ي٘آ‪٣‬اى)‪ٕ« ،‬بثيَآ‪٣‬اى» ‪ ٣‬ث‪٤‬سبي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬؛ «دبٍٕبآثبى‬
‫(ٍ‪٤‬ؽٍي‪ٚ‬المي‪ٙ٤ٍ ،‬بسذ‪٤ٝ ،٦‬مب‪« ،»)َ٨ٟٙ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ» ‪ٕ« ٣‬ئَ‪ٝ‬ي» ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ي‬
‫ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ث‪ ٤‬يبُييا ثيِي‪ٕ ٜ‬اُ‪ ُ٤ٝ٣‬ث‪٤‬سبي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬يئَ آىالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ا‪٣‬الػبً‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪ّ 75 ،‬ي‪ٝ٤ٚ‬شَ هــــٍِ ى‪١‬يِي‪٢‬ي‪ ٟ‬آٍا‪ٙ‬يييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آٍا ثقضي يئَ‪َٙ‬ى‪40 ٥‬‬
‫ّي‪ٝ٤ٚ‬شَ‪ ٥‬ائ‪٢‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثا‪ُ٤ٍ ٦ٖٙ‬ئي ‪ ٣‬ى‪٣‬م‪٤‬ىا‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ػ‪ٍ٤٨ٞ‬يّشي‪١٤ٕ ،‬ئيي‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫ػ‪ٍ٤٨ٞ‬يّشي ‪ ٣‬هيب‪٣‬ي‪ ٠‬اٍ‪ ٦ٙ‬ثا‪ ٣ ٤ٝ٤ٙ‬ثبسييا‪ ٟ‬ايٖ‪ٍ ٦‬بٍاىامي‪ ٠‬ا‪ّٚ ٣ َ٧‬ئيجَ ‪ََٙ٨ٙ‬ي اي‪٦ٚ‬‬
‫َٕكيىيَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ى‪٣‬مبٗ (عجيقي) ٕي‪٢‬يَالٍي (‪ََُٙٝ‬ي)‪ُ٤ٍ ،‬ئيي‪ ٥‬آٍاُؿبيي‪١٤ٕ ،‬ئيي‪٥‬‬
‫ٕبال‪٣‬ار ىامالٍي‪ ،‬ى‪٣‬م‪ ٟ٤١٤‬ثيَ آُي ‪١٤ٕ ٣‬ئي ى‪٣‬م‪٤‬ىا ث‪ٙ٤‬نبٍؿبيي (ثب‪ٙ‬نبٍي‪ ،‬ثب‪٨ٙ‬بٍي‪،‬‬
‫ثب‪٨ٙ‬بٍ‪٣‬ى) ‪ ٣‬ثبسييا ٍبٍإ‪ ٤‬يب ىٍ‪٥‬ائٍى ؿبييييَ‪.‬‬
‫‪17‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٕ 5226/9 km2 ٠‬ئ‪٢‬ي‪ٚٚ‬يٖي ‪٣‬اٍ‪ .‬اي‪٢‬ييْي اٍىثي٘ ا‪ٕ٣‬شب‪١‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ُ٤‬ى‪29/1 ٥‬‬
‫ٕئ‪٢‬ي‪ٚٚ‬يٖي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪٢‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثا‪1372 ٦ٖٙ‬ـ ػي ٕ‪ ٘١٤‬اي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼـــ‪ ٦‬ى‪٣‬مــــ‪ ٤‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫ا‪ٕ٣‬شب‪١‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ دبٍؿبٕي اييي‪1372 .‬ـ ػي ٕ‪ ٘١٤‬اي‪ٚ‬ي‪ ،‬آمالٍٕ‪( َٙ٤‬ىَ‪ٍ٣‬ىي‪ )٠‬آيي‪١‬ي‪٠‬‬
‫‪ 22‬ـ ػي ٕ‪١٤١٤‬ي‪ ،ٟ‬اٍىثي٘ ا‪ٕ٣‬شب‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪١‬يا‪ ،‬ا‪١٣‬ب ٍ‪ٙ٤ٙ٤‬ي‪ .٣‬ث‪ ٤‬ثا‪ ٦ٖٙ‬اي‪٢‬يي ا‪ٕ٣‬شب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ؽ‬
‫ائ‪ٚٞ١‬ي (‪َٕ٨ٙ )ٜ٨ٝ‬شب‪١‬ي‪ ٠‬ائُ‪١٣‬ي‪ ٥‬يئَ ‪٣‬ئَيَ‪ .‬ا‪ٕ٣‬شب‪١‬ي‪َِّٝ ٠‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬اٍىثي‪ٚ‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪،‬‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ؿ‪٤‬م ‪٤١‬ى‪َ٨ٙ ٤ٕٚ٤‬ي‪ ،‬دبٍٕبآثبى‪ ،‬ث‪ ٤‬ثا‪٦ٖٙ‬ى‪ ٥‬يئَ‪َٚٙ‬يَ‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ائسَِ (سبٍين) ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثا‪ َٙ٦ٖٙ‬آٍإي‪٢‬يا ائُٗ يئَي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ٍ٤‬اىا سبٍين‬
‫ث‪٤‬ي‪ ٤‬ائ‪٦ْٙ‬ى‪ ٥‬ىٍي‪ ٠‬ائشٖي (سبطيَ) ث‪ٍ٤‬اهب‪ ٟ‬ا‪١٣‬الٍػب ائ‪ٚٞ١‬ي ا‪٣‬الي ثبٗ ‪٣‬ئَيت‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪٠‬‬
‫‪ ٦ٚ٧‬يبهي‪ّ ٠‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬ى‪ ٥‬ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬بً ؿ‪٤‬م ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬ي ‪ ٣‬ائ‪ٚ‬يش‪ٙ٦ٞ‬يييَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬ي‪١ ٠‬ئـ‪ ٦‬اي٘‬
‫ائ‪١‬ؼ‪ّ ٦‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚ‬يش‪ ِٞ‬ا‪٣‬ؿ‪ٕ ٟ٤‬بيي‪ ٠‬إٍغ‪ٝ ٤‬ؼَىي (‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬آٍاُ ٕيش‪ٕ٦‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫‪ٝ‬ييَي) ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ٍ‪ً٣ٍ٤ٙ٤ٙ٤‬؛ «سو‪ٞ‬ي‪٢‬بً ‪ 50‬اي٘ ث‪١٤‬يا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪٤ٝ ٦ٚ٧‬مب‪١‬ي‪ ٠‬سبٍيوي‬
‫‪٣‬ك‪ٚ‬ي ؿا‪َٚٙ‬ي ا‪ْٙ‬شَيِ ‪ٝ‬يْب‪١‬يِ ى‪ٝ‬يَي سب‪١‬ي‪ٞ‬يَىي‪ .‬اعَاه ‪ٝ‬ئ‪٦ٚ‬ى‪ٕٚ ٟ‬يت آٍاُ‬
‫ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٤ٕ ٟ‬ايـيت آمبػالٍ ّا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ٝ ٥‬ئ‪ ٠١٦ٙ٦‬ى‪ ،ُ٤١٣‬ؿبٍَبٗ‪ ،‬س‪ٍ٤‬اع‪ٍ ،‬بٍسبٗ‪،‬‬
‫ؿ‪ٗ٤‬دي‪ٚ‬يٖي‪ٍ ،‬بٍاثبسياً ‪ٍ ٣‬يِي٘ ‪ٙ‬ال‪ٕ٦ٙ‬ي‪ ٦٢‬ث‪٥ِ٢‬ي‪ ٠‬ػئيَا‪ ٦ٚ٧ ٤ٕ٣ٍ٤ٕ ٟ‬سَاّش‪ٍ٤‬الٍي‪٠‬‬
‫ٍ‪٤‬الً آدبٍا‪ٖٕ ٟ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٜٕ ،‬ذ‪ ٠‬عيّبٍ‪َٙ٥‬ي‪١ ٠‬قَ‪ٕ٥‬ي‪٢‬ي ائ‪ٚ‬يش‪ٝ٦ٞ‬ي‪ٚ‬يي‪ .‬ه‪ٝ ٤ُٙ٣ٍ٤‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‬
‫َٕر ى‪ٍ٣‬ا‪ ٟ‬آك ىاك اسْ‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٍُ٦ٙ٣‬آػيائ‪١٦ٞٚ‬ي ّئـيت «ٍ‪٤‬ؽ ٍي‪ٚ‬المي»‪١‬ب‬
‫ائ‪ ٠٢‬ػئيَا‪ ٤ٕ٣ٍ٤ٕ ٟ‬ه‪ٝ٤ٞ‬ي‪ ٦ٚ‬ث‪٧ ٤‬بي ـ ّ‪٤‬يي‪٢ّ ٟ‬بٍ اييي‪.‬‬
‫اي‪٢‬يي ّي ٍ‪٢‬ي ّبٍهب‪١‬بٕي يئَ‪ ٠َٚٙ‬سذ‪٦‬ي‪« ٦‬يئ٘آسب‪ »ٟ‬ىئيَىي‪٣ .َٚ‬اهز ا‪ٍ٤ٙ٣‬ى‪ ٣‬ػئيَا‪١‬الٍ‬
‫ىا‪٧‬ي ‪ٙ‬بفيَ ‪ٞٝ‬ي ‪ٍ٣٣‬م‪ ٟ٤‬ىئ‪ٞ‬ي‪" :٠ْٚ‬يئَى‪ ٟ‬آيبمي‪٢‬ي ٍ‪ّ ٗ٤‬ي‪ٞ‬ي ا‪٣ُ٣‬ة‪ ،‬يبي ّي‪ٞ‬ي‬
‫ىاٍسي‪٢‬يت ا‪٣‬م ّي‪ٞ‬ي ٕ‪٣ُ٤‬ة‪ ،‬يئ‪ ٦٢‬ائُ ٕ‪١ ٤١٣ٍ٤‬ؾب‪ٝ‬ال ى‪٣ُ٣‬ة" ٕايـِ آٍاُىا‪٤ٕ ٟ‬‬
‫ايـ‪ ِٞ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬يئ٘آسب‪١‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬يَىيالٍ‪ٕ ....‬اٍ‪٤ٝ َٚ١‬مب‪ ٟ‬ػئيَا‪١‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬سقَيي‪٦ٚ‬ييَ‪:َٙ‬‬
‫ث‪٤‬ي‪٤ٕ ٣ُ٤٢‬ى‪ٍ ،٥‬بٍ‪١‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪ٙ‬شي ؿ‪ٕ٦٢‬ي‪٢‬ي‪٤ٍ ٟ‬يَ‪٣‬م‪١٤‬ب ٍيٍ آك ‪ٍَٕ٤ّ ٣‬ي ث‪ُ٤‬ا ‪ٝ‬بيي٘‪،‬‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي ايٖ‪ ٦‬ايَي ا‪ .ٗ٤ٍٝ٤ٙ٣‬ىئيي‪ٕ ٦٢َٚ‬اٍ‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬يا ػئيَا‪١‬الٍي‪ ٠‬إبٓ ا‪٣‬سالمي ‪٣‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪18‬‬

‫ا‪٣‬سَامي آػيائ‪٦ٞٚ‬ى‪ ٟ‬ا‪ٕ٣‬شـــ‪ ٦‬آك ىاميــ‪ ٠‬يب‪ٝ‬بػالٍي ا‪ٍٝ٤ٙ٣‬ــ‪ .ٗ٤‬ا‪١٣‬الٍ آ‪١‬ؼبً‬


‫ا‪ٍ٣‬اىا ٍ‪ٍ٤‬اٍ‪ٚ‬يٌ ا‪٣‬الٍّ‪ٍ٤ُٙ٤ٕ٤ٕ ٠‬يا‪ ٟ‬آٍاُا ىئ‪َٝ١‬ي‪ .َٚٚ‬اي‪٢‬ييْي دبٍٕبآثبى ‪َ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫‪َِّٝ‬ي دبٕٖب‪٥‬ىا‪ ٟ‬آك ‪ٝ‬بُاٍاػبً ه‪ٝ٤ٞ‬ي‪َِّٝ ٦ٚ‬ي ‪ٝ‬وبثَاسي‪ٍ ٠‬بثبمي‪٢‬يا ّئـيي‪َٙ‬‬
‫‪٣‬اٍ‪ٝ‬ي٘ ّي‪ ،‬ا‪١٣‬الٍا ػئيَا‪٣٤ٕ ٟ‬اسي ىئيــَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬ػئيَا‪١‬الٍ‪ ،‬ه‪٤ٚ‬ر ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬يا‪ٟ‬‬
‫ث‪ٍ٤‬االٍي ائُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ي‪ّ ٗ٤‬ي‪ٞ‬ي ٕئـَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬دي‪َٚ‬ىز يب ‪ٞ٧‬ب‪ ٟ‬ايَ‪ٙ٥‬ي‪٦ٚ‬يي٘ ثيَ ٕئَؿِ‬
‫ا‪٣‬الي ّي‪ٞ‬ي ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬بُىيَ‪ ،‬آ‪ٝ‬ب دبٍٕبآثبى ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬اعَاىي ‪ْٝ‬ب‪١‬يِ‪ ٥‬اّي‪ ٦٢‬ا‪ٕ ُ٣‬شيَ‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫سبٕو ّي ىي‪ٖٚ‬يِ ػئيَا‪١‬الٍي‪ ٠‬دبيي ث‪ ٤‬س‪ٍ٤‬دبمي‪ ٠‬ا‪ٍُ٣‬ي‪٢‬ي‪٧ ،٥‬ئؾ ‪٣‬اهز ّي‪ ٦ٖٞ‬عَىي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫‪١‬ؾَى‪ ٥‬س‪٤‬س‪ٞٙ٤‬بىي‪٧ ،‬ئؾ ثيَ اٍاى‪ ،٥‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬كيبسي‪١‬ي‪ ٠‬ىا‪٣‬ا‪ٝ‬ي‪٢‬ب كٌ ‪٣‬ئَ‪٦ٝ‬ىي‪ .‬ث‪ٕ ٤‬ججي‪ٟ‬ى‪٥‬‬
‫ٍ‪٣‬ي‪ٕ٦‬يِ ا‪ ٣ ٕٔ ،ٜٕ ،٣٣‬ثب‪َٙ‬ب ك‪ َٙ٦ٚٞ‬آٍاُي‪ ٠‬ث‪ ٤‬سبيي‪٢‬يا ػئيَا‪١‬الٍي‪ ٠‬كيبسي‪٢‬ب ٕ‪ٟ٤‬‬
‫ٍ‪٤‬يي‪ .٣‬ا‪١٣‬الٍ يب ا‪٣٣‬ال‪١‬يي يبىا ّي آٍاُي‪ ٠‬ا‪ ٣‬ثيَي سبيي‪٢‬ب ا‪ُ٣‬س‪٤‬سي‪.٣‬‬
‫ىئيي‪ٕ ٦٢ٚ‬اٍ‪ ٥‬آُي ‪1340‬ـ ػي اي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ث‪٤‬يب‪١‬ب ىا‪٧‬ب ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَى‪٦١‬ى‪ ٥‬ا‪ ٟ٤ٖٙ٣‬ػئيَا‪ٟ‬‬
‫ٕاٍ‪٦ٞ١٣‬ىي‪ .‬ث‪ ٤‬ى‪ٚ٧‬ش‪ٚ‬يييَ‪ ،‬ثقضبً ٕ‪ 500 ٤ٕ٣ٍ٤‬ثب‪ٙ‬ب ؿبسب‪ ٟ‬ػئيَا‪١‬الٍي‪٣ ٠‬ك‪ٚ‬ي كيبسي‬
‫ث‪ ٤‬ػ‪ ٍ٤‬مَيتػ‪ٕ٦‬ي‪١٤ٕ ٦٢‬ب يئش‪ٞ‬ي‪ٚ‬ييَ‪...‬‬
‫‪ 1384‬اي‪ ِٚ‬ثب‪٧‬بٍ‪ ،‬آه‪ٚ‬ب‪ّ ٛ‬ــ‪ْٚٙ٤‬ـــَي اي‪ٚ‬يٌ ـ اي‪ٚ‬يٌ إيَ‪ ،‬آيبمي‪ ٜ‬ا‪٤ٙ‬ا‪ ٟ‬ؿيـْ‪٣ ٥َٚ‬‬
‫ا‪٣‬سالٍا ى‪٣‬ال‪ٙ‬ب ـ ى‪٣‬ال‪ٙ‬ب يئ٘آسب‪ ٟ‬سذ‪٦‬ػيْ‪َٚ‬ي‪٢‬ي آ‪ٙ‬يَا‪ ،ٛ‬ا‪١٣‬الٍىا‪ ٟ‬ا‪ ٣‬ؿاٗ ٍيِالٍي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫‪٧‬ئؾ ثيَ ايِ ي‪٤‬هي‪ .ٍ٣‬اي‪٢‬يي ا‪١٣‬الٍ يب‪٢ٙ‬يِ ث‪ ٤‬سذ‪٦‬ػيْ‪َٚ‬ي‪ ٠‬هبعيَ‪ٕ٥‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَالٍ!»‬
‫ايىيٌجي ثؤلَم‬

‫هَغبًيي ضْــر ٍ ثخــص‬


‫آدالريًيي وؤوَ‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪20‬‬

‫ايىيٌجي ثؤلَم ـ هَغبًيي ضْر ٍ ثخص آدالريًيي وؤوَ‬


‫‪1‬ـ آسالًذٍز )‪(Aslanduz‬‬
‫إٓال‪١‬ي‪ ،ُ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪« ٦‬إٓال‪« ٣ »ٟ‬ى‪ »ُ٣‬يب «ى‪ٕ »٣ُ٣‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪ ،‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫«س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي) إٓال‪١‬الٍ ى‪ ٣ُ٣‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ»‪ )1(.‬إٓال‪ٝ ٟ‬ئ‪١٦ٚ‬ي‪ٙ ٠‬ب‪٧‬ي‬
‫آىال‪١‬يَ‪ .‬آٍسيٌ ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ ا‪ ٟ٤١٣‬ييَسيؼي ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬ب ثبه‪ٞ‬بيبٍاً‪ ،‬ايٖيي‪َٙ‬ي‪٣ٍ٣٣ ،‬ة ـ‬
‫ييو‪ٞ‬بٍيا ‪ ٣‬ا‪ٍّٚ٣‬ي ‪ٍ٤ٍ ٣‬ه‪ٞ‬بُ ا‪ٞٙ٣‬بٍيا إٓال‪١‬ب ث‪َِ٢‬ىيَ‪ .َٙ‬ثيَ ٕاُى‪ ٥‬ىئِٖ‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ‬
‫إٓال‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖيي‪ٙ‬يِ ‪ٝ‬ييشي‪ ٦٢‬اي‪٢‬ب‪١‬يَالٍ‪ .‬ث‪ٍ٤‬ايب‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ايٖيي ‪ ٣‬إٓال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪٤‬آى ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يت‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬يبُي‪ٞٚ‬ب ى‪ٍٝ٤‬بٕي‬
‫«إٓـــال‪١‬ي‪ »ُ٣‬ى‪ ٍ٣‬آ‪ٝ‬ب ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا‪ ،‬يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً ا‪ٝ‬ال‪١‬ي‪ّ ُ٣‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪)2(.‬‬
‫ٕبيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يبُىيني‪٢‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬إبعيَى‪ ٥‬إٓال‪ٚ١ ٘١٤ٕ ،ٟ‬ب‪ٕ٦١‬ي ٕبيي‪ٚ‬يَ‪)3(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ اٍ‪ٙ‬بىيىَى‪ ،‬ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪2 34ٛ ،‬ـ اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي؛ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ‬
‫ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪3 273ٛ ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪54ٛ ،‬‬

‫‪2‬ـ اَثَر ضر (‪)Əbərşər‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي «اثَ‪ »َٙ‬يب «اثَ‪ٙ‬بٍ» ىيَ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬آى ثقضي يبُاٍالٍي‪٠‬‬
‫ىيَْي‪٢‬ؼ‪٧« ٦‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬بٍا» ‪١‬ي‪ ٠‬اي‪ ِٚ‬آىيييَ‪ .‬ىبٍٕؼب يبُيالٍىا «اثَ‪ »َ٨ٙ‬يبُيال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬آى‪ ،‬اثَ ‪٣‬‬
‫‪ٙ‬بٍ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئَ آىي ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬اثَ‪ٙ‬بٍي‪٢‬يا آىي‪ ،‬آ‪٣‬اٍ‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ ،‬ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي «اَثََ» ‪« ٣‬آثبٍ» ّي‪ٞ‬يى‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يَ‪« .‬آ‪٣‬اٍ‪ ،‬اثَ يب‬
‫آثبٍ؛ َٕر‪ٝ ،‬لْ‪َٝ ٣ ٜ‬ب‪ ٛ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ»‪ٙ )1(.‬بٍ ايٖ‪٦‬؛ اي‪ٚ‬يٌ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫اثَ‪ٙ‬بٍ؛ اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي اَثََ يبىا ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬اي‪ٚ‬يٌ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤١٤‬اثََ‪ٕ َ٨ٙ‬ب‪ٖ١‬بً‪َٕ ،‬ر‪ٝ ،‬لْ‪٣ ٜ‬‬
‫‪َٝ‬ب‪ َ٨ٙ ٛ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ‪٧‬يئز؛ س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬سبٍين ‪ ٣‬ىَ‪ٖ٢٧‬ي‪ ٦٢‬ثيَ ثبهي٘‪2 32ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي‬
‫ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪337ٛ ،‬‬
‫‪21‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪3‬ـ اَليثَي (‪)Əlibəy‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي اَ‪ٙ‬يثَي يب ىبٍٕؼب ىئِٖ «ف‪ٚ‬يثئ» آىال‪١‬يَ‪ )1(.‬ث‪٤‬‬
‫آى اٗ يب آٗ ‪ ٣‬ثَي ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬آٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و)‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٍ ،٘١٤ٕ ،ٟ‬يَ‪ٝ‬يِي‪ ،‬ا‪٣‬ػب ‪٤ٕ ٣‬ع‪ )2(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬اَٗ (‪ّ )Әl‬ي‪ٞ‬ي‬
‫ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا ٍُ‪٣‬ا‪ ٟ‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ ٠‬فال‪ٝ‬شي ا‪ )3(.ٍ٤ٙ٣‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬ثَي ٕاُ‪،٣‬‬
‫ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ «ى‪ٙ٣‬ش‪ٚ‬ي‪ٖ١ُ ،‬ي‪٣ ،٠‬اٍ‪ٙ‬ي‪ ،‬ثاي‪ ٜ٧ »ُ٤‬ى‪« ٥‬ثب‪ٙ‬ـي‪ٍ ،‬يئ‪ ،‬كبّ‪ ،ٜ‬كْ‪َٞ‬ا‪ٟ‬‬
‫‪ ٣‬آمب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .)4(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬اَ‪ٙ‬يثَي؛ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬كبّ‪ ٜ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي «ا‪ٙ‬يثَي»‬
‫ٕاُ‪٣ٍُ ،ٟ٣‬ا‪ ٟ‬سب‪َ١‬يٕي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪)5(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪2 214،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 38،ٟ‬ـ‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪4 145ٛ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪ّ ،‬اؿ‪،ٍٟ٤‬‬
‫ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪5 512 ٣ 413ٛ 1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪183ٛ ،‬‬

‫‪4‬ـ اٍجبرلي (‪)Ucarli‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئي‪٢‬ي‪ ٥‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ثا‪ ٦ٖٙ‬آىي «ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي»ىيـــَ‪ .‬ائ٘ ايـي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ ٤‬آى ىئيي‪٠ٚ‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي آىال‪ٖ١‬بىا ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــــــيا «اػبٍ‪٣‬ى» ّي‪ٞ‬ــــــي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثا‪١٦ٖٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕــــــاٍ‪ ٥‬ايْي ىيْيَ ٕاي‪ ِٝ٦ٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَي‪٢‬ؼي؛ س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪٥‬‬
‫ا‪٣‬ػبٍ؛ «‪١٤٧‬ي‪« ،»ٍ٣‬ا‪٣‬ػب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪١‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػبيئَ‪ٙ‬ي ٕبي‪ٞ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ى‪ ُ٣‬ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ثــــــــ‪ٍ٤‬ا ‪ٝ‬ــــــ‪٤‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ؤ‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب يئــــــــَي‬
‫ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مــــــــ‪١٤‬ب ٕـــــــــاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ىيْيَي‪ٞ‬يِ‪ ،‬ث‪ ٤‬آىي ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بٍييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬ثا‪ٍ٤١٤ٙ‬؛ ا‪ ،٣‬ػبٍ‪ٙ ،‬ي‪ .‬ا‪٣‬؛ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٍٙ٣ُ ،٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬ػبٍ يبه‪٤‬ى ؿبٍ ٕاُ‪،٣‬‬
‫ا‪٣‬ى‪ ،‬اي‪ٚ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٙ« )2(.‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪٦‬؛ آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪١٤ٝ‬بٕيجشي‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪22‬‬

‫ّئيييز‪ٝ ،‬بكيج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يّز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)3(.‬‬


‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي؛ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬ا‪٣‬ى يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا ؿ‪٤‬م ٕبي‪ٚ‬ي ٍبالالٍي‪٠‬‬
‫ايِ‪ٙ‬ــَي ٍب‪ٙ‬يـــــــَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬بالالٍىا ا‪٣‬ال‪ٚٙ٤ّ ٟ‬ــــــــَ‪ٍُ ،‬س‪ٙ٤‬ز ىي‪٢‬ـــــي ا‪٣‬ػبٍــــــالٍي‪٠‬‬
‫آ‪١‬ي‪ٖٞ‬بىيَ(هبعيَالىيَ)‪ .‬ث‪ٍ ٤‬بالالٍا ثبهب‪١‬يا ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي آىي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٤‬ايْي‪٢‬ؼي ىيَْي‪ٞ‬يِ‪٦ٙ‬‬
‫ا‪٣‬ين‪ٕ ٟ٤‬اٍ‪.ٍ٤١٣‬‬
‫‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪ٕ ،‬اُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪« ٥‬آػبٍ‪٣‬ى» (‪ٕ )Acarod‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬آى آدبٍيت ‪ ٣‬ا‪٤١٣‬‬
‫«ثاي‪ ُ٤‬ا‪٣‬ى» (ىبٍٕؼب آس٘ ثٍِٓ) ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ثي‪ٚ‬يت‪ )4(.‬ث‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ ٛ‬ثيِي‪ٜ‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ىيَْي‪ٞ‬يِ‪ ٦ٙ‬ثيَىيَ آ‪١‬ؼبً آىي‪ ٠‬يبُي‪ٚ‬ي٘ ى‪ٍٝ٤‬بٕي ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ـــــــي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـ‪ٍٕٞ ٠‬ي يبُيــــــــالٍىا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ـــي‪« ،‬اػبٍ‪٣‬ى»‬
‫ثي‪ ،ِٖٚ‬ىئي‪٦‬ثي‪َٚ‬ــــــــَيِ ث‪ ٤‬يبُي‪ٚ‬يـــــ٘ ى‪ٍٝ٤‬ــــــــ‪٤‬ىا س‪ٍّ٤‬ؼــــــ‪« ٦‬آػبٍ‪٣‬ى»‬
‫ٕاُ‪١٣‬ــــــي‪ٕ ٟ‬اس‪٤ٙ٣ٍ٤‬ة ‪ ٣‬ى‪٣‬م‪ٞ‬ب ٕـــــــاُى‪ ٜ٧ .ٍ٣‬ى‪ٙ ٥‬ب‪ٞ٧‬ــــَٕي‪ٞ٧ ،‬ي‪٠‬‬
‫ٕاُ‪ٙ‬ـ‪١141 ٟ٤ٕ٤‬ؼي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ــــــــي‪ ،٥‬ى‪٣‬مَ‪ٕ٣‬ــــ‪ ٤‬ســـــ‪ٕ ٍُ٤‬ــــــاُ‪ ٣‬ا‪٣‬ال‪،ٟ‬‬
‫ثبُاٍ ٕــــــاُ‪ ٟ٣‬آؿيَاليب‪١‬ــــــــيا‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬ثيَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ػبٍ (‪ )Ocar‬ثي‪ٚ‬يجييَ‪ .‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ا‪٣‬الٍٕب؛ ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي‪ ،‬ثبُاٍ يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ٕبيي‪ ٠‬ميبٍيى‪ ٥‬ا‪٣‬ػبٍ ٕــــــــــــاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ ،‬آػبٍ ٕـــــــاُ‪ٟ٣‬؛ ٕــــ‪٤‬ػ‪،٤ٚ‬‬
‫ا‪ٙ‬ي ســ‪٤‬سبٍ‪ٙ‬ـــي‪ ،‬ثبػبٍيَ‪ٚ‬ـــــــــي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ــــــــيا ثي‪ٚ‬يـــــــَ‪ .‬ا‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬يبُيـــــــَ؛‬
‫آػبٍ‪ٍ ،‬يَبُ ائ‪ٚٚ‬ــــــــَي‪١‬ي‪ ٠‬ثيـــــــَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيىيــــــَ‪ )5(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــــيا‪ٟ‬‬
‫ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ــــي يب آػبٍ‪ٙ‬ـي؛ ٕـــــــ‪٤‬ػ‪ ٣ ٤ٚ‬ثبػبٍيَ‪ٚ‬ـــــــي ّي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ـــــَ يـــــ‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬يبىا‬
‫آػبٍ سبييبٕـــي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يــــــ‪ٍ٤‬ى ىئ‪ْٞ‬ــــــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ٣ 65ٛ ،ٟ‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫‪ٍَٙ‬ي ‪2 149ٛ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 125ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي‬
‫آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪4 74ٛ ،‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ـ سَّي ‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪5 33ٛ ،‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪8ٛ ،‬‬
‫‪23‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪5‬ـ اٍلتبى ـ آلتبى (‪ Altan‬ـ‪)Oltan‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي يئَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي «ا‪ٙ٣‬شب‪ »ٟ‬ىيَ‪ .‬ىّشَ ‪ٝ‬ييَي‪ ٠‬يبُىيني‪٢‬ب إبٕبً‪ ،‬ا‪ٙ٣‬شب‪ ٟ‬يب‬
‫آ‪ٙ‬شب‪ ٟ‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ آ‪ٙ‬ز ‪ ٣‬آ‪ .ٟ‬آ‪ٙ‬ز ث‪٦ّٞٚ ٤‬ى‪ّ ٥‬اُ ٕبيي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬آ‪ ٟ‬ايٖ‪٦‬‬
‫آٍسيَيؼيييَ‪ )1( .‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪« ٥‬آٗ» ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬س‪٤‬س‪ ،ٗ٤ٞٙ٤‬آ‪ٙ‬ش‪ ،ٟ٤‬آ‪ٙ‬شي‪ ٣ ٠‬آ‪ٙ‬شب‪ٟ‬؛ ٍيِي٘‬
‫يبه‪٤‬ى ٍيِي٘ ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي ‪ٙ‬ئي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ا‪ ٣ ٤ٙ٣‬سب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬ثئ‪٦ٚ‬ى‪ ٥‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ ا‪ٕ ٤ٙ٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬‬
‫«ؿ‪٤‬م ثاي‪ ،ُ٤‬ؤ‪ ٟ‬ثاي‪ ،ُ٤‬ثاي‪ »ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )2(.‬سب‪ ٟ‬يبه‪٤‬ى ىا‪ٟ‬؛ ى‪٣‬م‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫ا‪٣‬الٍاً س‪َٝ ٍُ٤‬يٓ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬ىيَ‪٢ٝ )3(.‬ؼ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ ٕ‪ٚ١٤‬ي آ‪١‬ي‪ٖٞ‬بىا‪ٟ‬‬
‫(هبعيَالىا‪ٕ )ٟ‬اُى‪ ٣ ٍ٣‬ا‪ٙ٣‬شب‪ ٟ‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٟ‬؛ ثاي‪ ٘١٤ٕ ُ٤‬يئَي يب ى‪٣‬م‪٤‬ىا يئَ‪٠َٚٙ‬‬
‫ثاي‪ ُ٤‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫آ‪ٙ‬شب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ،٤١٣‬آٗ ‪ ٣‬سب‪ ٟ‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٦٢‬ى‪ ٥‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬آٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ٍُ٤‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٍ ،٘١٤ٕ ،ٟ‬يَ‪ٝ‬يِي‪ ،‬ا‪٣‬ػب‪،‬‬
‫ٕ‪٤‬ع‪ ٜ٧ )4(.‬ى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬اَٗ (ىبٍٕؼب‪ ،‬ىٕز) ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا‪ ،‬ػبي‪٢‬بً (ىبٍٕؼب‪ ،‬د‪٢‬ؼ‪)٦‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪٣ٍُ ٣‬ا‪ ٟ‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ ٠‬فال‪ٝ‬شي ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ )5( .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬سب‪ ٟ‬ايٖ‪ ،٦‬ى‪٣‬م‪٤‬‬
‫(‪ ،)ًَٙ‬آالس‪ٍ٤‬ا‪ ،ٟ‬ىا‪ ٟ‬ؿبمي (ٕذيي‪ ٥‬ى‪ ،)ٛ‬آالٍ (ىؼَ‪ ،‬ثب‪ٝ‬ياى) ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ )6(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب‪،‬‬
‫آ‪ٙ‬شب‪ٟ‬؛ آالس‪ٍ٤‬ا‪ٚ١٤ٕ ٟ‬ي‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي آالس‪ٍ٤‬ا‪ ٘١٤ٕ ،ٟ‬ا‪ٙ‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػب اٗ ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ثقضي يبُاٍالٍي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ ٦‬ا‪ٙ٣‬شب‪١‬ي‪ ٠‬إْي آىي ‪ٍٕ٣‬ب‪ ٟ‬ىيَ‪.‬‬
‫ؿبيالٍ ّشبثي‪٢‬يا‪ ،‬آ‪ٙ‬شب‪ٍ ،ٟ‬يَ‪ٝ‬يِي ىا‪ ٟ‬يئَي‪ ٦٢‬ك‪ َٞ‬ا‪ ٗ٤ٞ١٤ٙ٣‬آى ‪ ٣‬آ‪ٙ‬ش‪ ٟ٤‬ايٖ‪ ،٦‬س‪ٟ٤‬‬
‫(ٕ‪ٚ١٤‬ي‪ ٠‬ثبسب‪ ٟ‬يئَي)‪ ،‬يئَي‪ ٦٢‬ك‪ َٞ‬ا‪ ٗ٤ٞ١٤ٙ٣‬آى‪ ،‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪)7(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ؛ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪2 78ٛ ،ٟ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛‬
‫ّاؿ‪ ،ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪3 2605ٛ3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪4 118ٛ ،ٜ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪24‬‬

‫‪6‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪7 209ٛ ،ٟ‬ـ‬ ‫‪5‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪25ٛ ،‬‬ ‫آًٍثبيؼب‪38ٛ ،ٟ‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪286 ٛ ،‬‬

‫‪6‬ـ اٍلجبيتَ آٍاد (‪)Olcayto avad‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪٤‬آ‪٣‬اى يب ىبٍٓ يبُيالٍي‪٢‬يا يبُيال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫ىئِٖ‪ ،‬ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪٤‬آثبى آىال‪١‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ا‪ٙ٣‬ؼب س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬م‪٢‬ي‪ٞ‬ز‪ ،‬ثَّز ‪ ٣‬ث‪ً٤ٚٙ٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ؼبي ‪ ٣‬ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪٤‬؛ ‪ٝ‬جبٍُ‪ ،‬ه‪ٙ٤‬جوز ‪ ٣‬ه‪ ٗ٤‬عب‪ٙ‬ـ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ‪٣‬‬
‫سب‪َ١‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬يش‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪١‬ييَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ميبٍيى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪ٕ ٤‬اُ‪ٟ٣‬؛ ثوشي آؿيٌ‪ ،‬عب‪ٙ‬ـ‪ٙ‬ي ‪٣‬‬
‫ا‪٣‬م‪ ٤ٍٙ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ )1(.‬ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪ ،٤‬مبُا‪ٟ‬هب‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا سبهشب اَي‪٤ٝ ٠ٙ٦ٚ‬م‪ٗ٤‬‬
‫اي‪ٚ‬وب‪١‬يييَ‪ .‬ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪ ٤‬إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي‪ٍ ٠‬ج‪ ٗ٤‬ائي‪١‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا آىي‪ٕٚ ٠‬غب‪ٝ ٟ‬ل‪ٞ‬ي هياث‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ٍ‪٤‬ي‪٤‬ة‪ٙ ،‬يق‪ ٦‬ىي‪٢‬ي‪ٍٕٞ ٠‬ي افال‪ ٛ‬ائشيي‪ .‬ى‪١‬يبىا َّديؼ‪ ٦ٚ‬سيْي‪ٞٚ‬ي٘ ا‪ ٟ‬ثاي‪ ُ٤‬سيْي‪٢‬شي‬
‫ٕبييال‪ٕٚ ٟ‬غب‪١‬ي‪١٤ٕ ٦‬جِي‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬ىَيََ‪ٙ‬ي اي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪١‬ييَ‪ .‬ه‪٤‬ا‪١‬ي‪ٝ‬يَي‪" ٠‬كجيت ا‪ٖٙ‬يَ" ى‪ّ ٥‬ي‬
‫يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪٥‬؛ ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪٤‬آ‪٣‬اى ‪َ٨ٙ‬ي ى‪ ،٥‬ا‪ ٟ٤١٣‬ا‪َٝ‬ي اي‪ ٦ٚ‬سيْي‪ٚ‬ييٖي ا‪٣‬ؿ‪،ٟ٤‬‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آىي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ )2(.‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي ثقضي يبُيالٍىا ٕ‪ٚ‬غب‪ٟ‬آ‪٣‬اى‬
‫(ىبٍٕؼب ٕ‪ٚ‬غب‪ ٟ‬آثبى) ّي‪ٞ‬ي ى‪ٍ ٥‬ئيي ا‪٤ٙ٣‬ثي‪.ٍ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬نب‪ ٟ‬ىٍ ٌٍٕٕب‪ ٥‬سبٍين‪١ ،‬ب‪َٝ‬ي‪54 ،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪121ٛ ،‬‬

‫‪7‬ـ اًٍگَت (‪)Üngüt‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ا‪٤ٖ١‬ر يبُيال‪ ٣ ٟ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي‬
‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪ٝ ٤‬بكب‪ٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ّيشبثي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪ٖ١‬ز ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬يا يبُي‪ٚ‬يت‬
‫‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬ىَي‪ ٦‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ثيَ ٍ‪ ٗ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ٝ٤ٕ .‬ب‪ّ ٟ‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪َٚٚ‬ى‪ ٥‬ث‪ٝ ٤‬بكبٗ ث‪ٟ٤ٙ٤ٍ ٤‬‬
‫يب‪ٙ‬ب‪ ٛ‬يئَي اي‪ٞ‬ي٘‪ .‬اٍ‪ٙ‬بىيىَى‪ ،‬ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سـَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‬
‫ّيشبثي‪٢‬يا ‪ ٣‬إشَآثبىي ٕ‪ٖ٢‬الم ٕاُ‪٤ٙ‬ي‪١٤‬ي‪ )28ٛ(٥‬ث‪ ٤‬آىي ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ىئيي‪ ٠ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.َٙ‬‬
‫‪25‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ث‪ ٤‬آى آ‪٤َ١‬ر ‪ْٚٙ‬ي‪٢‬ي‪٥‬ى‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىئ‪ ِٞ‬يئَي‪ ٦٢‬ى‪ّ َٙ٣‬ي آ‪٤َ١‬ر يب ا‪٤ٖ١٣‬ر‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ إْي ثيَ سبييب آىيييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪٤ٝ ٥‬م‪ٙ٤‬الٍي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييبالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثيَيٕي آ‪٤َ١‬ر آىي‪٢‬ياىيَ‪ )1( .‬ث‪ ٤‬ثا‪١٦ٖٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٜ٧ ٠‬ى‪ ٥‬ائ‪٤ّ ٣ ٟ‬ر (ٕ‪٤‬ر) ٕاُ‪َٙ‬ي‪٦٢‬‬
‫ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ائ‪ٟ‬؛ ٍبثبً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا (‪٤ّ ٣ )2‬ر ايٖ‪ ٦‬سبييب آىيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٚ‬ال‬
‫ا‪٤ٖ١٣‬ر؛ ا‪ٟ٣‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٍ ،ٟ‬بثبميا ا‪٣‬ال‪٤ّ ٟ‬ر يبىا ٍبثبٍؼي٘ ّ‪٤‬ر ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ٟ‬؛ اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪2 317 ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪،ٍٟ٤‬‬
‫ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2703ٛ 3‬‬

‫‪8‬ـ ايسفٌذار (‪)İsfəndar‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي «ايٖي‪٢‬ياٍ» يب «ايٖي‪٢‬ييبٍ» ىيَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ىيَْي‪٢‬ؼ‪ ،٦‬ايٖي‪٢‬ياٍ يب إْ‪٢‬يٍ ٕاُ‪« ،٣‬ػ‪ٝ٤‬بٍى (ػ‪٤‬ا‪َٞ١‬ى) ّي‪ٚ‬ي‪٢ّ َٚ‬يي يبىا اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي‬
‫ّ‪٢‬يي‪ّ ٠‬ي‪ٚ‬ي‪َٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ث‪ ٤‬آى ايــٔ‪ ،‬ى‪٢‬ــي يب ّ‪٢‬ــي ‪ ٣‬اٍ ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ـي‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬ائ؛ ‪ ٜ٧‬اي‪ٚ‬يٌ ‪ ٜ٧‬ى‪ٙ ٥‬ئ‪ٍ ،٦‬ع‪٤‬ثز ‪ ٣‬اٍ؛ ّي‪ٚ‬ي‪ ،‬اٍ‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ ‪٢ّ ٣‬ي‬
‫ٕاُ‪١٤١٣‬ي‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‪ .‬ايٖي‪٢‬ياٍ ‪ ٜ٧‬ى‪ٙ« ٥‬ئ‪ٚ٨‬ي ي‪ٍ٤‬ى»(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 158ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪295،294 ٜٝ ،‬‬

‫‪9‬ـ ثبجرٍاى (‪)Bacrəvan‬‬


‫ائسَِ ٕ٘ (سبٍيوي) ثبػَ‪٣‬ا‪َ٨ٙ ٟ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ٟ‬؛ ثؼيَ‪ ،‬آ‪ ٣ ٣‬ا‪ ٟ‬ىا‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يجييَ‪ .‬ثؼيَ؛ ؿ‪٤‬م ثي‪ٞٚ‬ي٘‪ ،‬سيثيَ‪ٙ‬ي‪ُ ،‬يَُ‪ ،‬آمي‪ٚٚ‬ي آىا‪ ٛ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آ‪٣‬؛‬
‫يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ ‪ ٣‬آ‪١‬بٍ ٍضب‪١‬ي‪ ٠‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي آى‪ٙ‬ي ّيشبثي‪٢‬ياّي يبُيٖي‪٢‬ب‬
‫إبٕبً‪ ،‬آ‪ٟ‬؛ «ائ‪ ،٦ْٙ‬يئَ‪ ،‬ؿ‪٤‬ه‪ ،ً٤ٚ‬س‪٤‬د‪ »٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬إشَيؼيىيَ‪ ٜ٧ )1( .‬ى‪،٥‬‬
‫«ّئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٖي‪،‬‬
‫ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬إغ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي «سب‪َ١‬ي» ‪٣‬‬
‫«ٕايسب‪َ١‬ي» ىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ثبػَ‪٣‬ا‪ ٟ‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ثبػيَا‪٣‬ا‪ ٟ‬يب ثؼيَا‪٣‬ا‪ ٣ ٟ‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٟ٣‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪26‬‬

‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ،‬ؿ‪٤‬م ثي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ُ ٣‬يَُ ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ٍ .‬ئيي ائيُ‪ ،‬آ‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪،٣‬‬
‫ايال‪ٝ‬الٍىا اي‪ٕ ٠٢َٚٚ‬اُ‪َٙ‬ى‪١‬ييَ‪ٕ .‬ي‪ٞ‬ي‪٠‬ىَ؛ «‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ٝ ٠٨‬يب‪ »٦١‬آى‪ٙ‬ي‬
‫ّشبثي‪١‬ي‪ 75 ٠‬ـ ػي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبُيَ‪ :‬ثئ‪ ٦ٚ‬فبميال ٕ‪ٚ‬يَ «ثؼيَ ‪ ٣‬ثيؼيَ» ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٥‬‬
‫‪ٙ‬و‪ ٜ‬يب ه‪٤‬ى إْي سبييب آىي اي‪ٞ‬ي٘‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ثؼيَا‪٣‬ا‪َ٨ٙ ٟ‬ي‪ ،‬ثؼيَسبييبٕي‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪ َ٨ٙ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يييَ‪ٍُ ،‬س‪ٙ٤‬ز ىي‪٢‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬س‪٤‬د‪ٝ٤ٚ‬يا (ػب‪ٝ‬ق‪٦‬ى‪)٥‬‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ‪ ،‬ا‪٣‬ؽ ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪ٍ٤١٤ٙ‬ى‪ .َٙ٣‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي «إَ‪٣‬ا‪ »ٟ‬آىال‪١‬يَىي‪.‬‬
‫إَ‪٣‬ا‪١‬الٍ ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي‪ّ« ،‬ب‪٧‬ي‪ »َٚ٢‬يبه‪٤‬ى «ا‪٣‬رٕاُسـي‪َٚ‬ي» اي‪ٞ‬ي‪ )3(.َٚٚ‬إَ‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪٣‬‬
‫ثبػَ‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بييَ ‪ ٣‬ائ‪٤ٝ ٦ٚ‬مب‪١‬ي‪ٍُ ٠‬س‪ٙ٤‬ز اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يٕي‪ ،‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٥‬آٍسيٌ ىٍز‬
‫ائش‪ٖٞ‬ي ايٖش‪٦‬ييــَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬يبُيـيــــالٍ ثبػَ‪٣‬ا‪ٚ١‬يالٍي‪ ٠‬ىئي‪ٚٙ٤‬ــَى‪ ٥‬ايٖيي‪ٙ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫‪ٞٙ٣ٍ٣٣‬بالٍي‪٢‬يا‪ ،ٟ‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ ٦ٚ‬إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬ب ٕ‪ ٠ٚ‬ؿبمالٍىا ٕاُ‬
‫آؿيجالٍ ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب إبٕبً ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪٢ْٙ‬يي (‪َِّٝ‬ي) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬يئَي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ب‪ ،‬اي‪ِٚ‬‬
‫يبُىيني‪ٞ‬يِ آ‪١‬ال‪ ٛ‬ؿ‪٤‬م ا‪٣‬ين‪ ٣ ٟ٤‬يئَ‪ٙ‬ي ٕاٍ‪.ٍ٤١٣‬‬
‫ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬يئـــــــــَي‪ ٠‬آىيـــــــ‪ ٠‬ث‪ ٤‬ثا‪ٚٝ٤ٙ‬ــــــَ‪٥‬ى‪ ٥‬ث‪ ِٞٙ٤‬ا‪٣‬الٍ؛ ثبػي ‪ +‬اٍ ‪٣ +‬ا‪ٟ‬‬
‫‪ ٣‬ثبػبٍ ‪٣ +‬ا‪ٟ‬؛ ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪ ٟ٤ٝ٤ٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــــــي؛ ايٖيــــــــي ثبػي آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يني ‪٣‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ٟ٤ٝ٤ٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــي؛ ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪١‬الٍي‪ ٠‬يئَي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪٠‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي اي‪ ِٚ‬يبُيال‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ ٛ‬اي‪ ٦ٚ‬ثيَىيَ‪.‬‬
‫يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕ ِٞ‬ييَ؛ ‪٣‬ا‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪( ٗ٤ٕ ٥‬ىبٍٕؼب إشوَ‪ ،‬ىٍيبؿ‪)٦‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )4(.‬ث‪َ٨‬ا‪ ٛ‬إيي آىشبة آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍٕيٕي‪٢‬ي‪« ،٥‬ػنَاىي آىالٍي‪ٞ‬يِي‪٠‬‬
‫آؿبٍالٍي» آى‪ٙ‬ي يبُييا‪١ ،‬ئـ‪ ٦‬ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪٣« ٥‬ا‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٣‬كبٍَي‪٢‬يا يبُيالٍ يبُ‪ٝ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪٥‬‬
‫ىيََ‪ٙ‬ي ثي‪ٖٚ‬ي‪٣ َٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٣« ٦‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪٣‬‬
‫آثبى‪ٙ‬يٌ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي ىا‪ٙ‬يييَ»‪)5( .‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪27‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آ‪١‬بٍ ٍضب؛ ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي‪ّ ،‬اؿ‪٢٨ٝ ٍٟ٤‬يٓ ‪ٝ‬ل‪ٞ‬يي‪2 22ٛ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٥‬‬
‫‪٧‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 44٣43ٛ ،ٟ‬ـ إْ‪٢‬يٍي‪ ،‬ىٍ سبٍيْي ‪ِ٧‬اٍ‪٧ ٥‬ب‪4 170ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٥‬‬
‫‪٧‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪5 159ٛ ،ٟ‬ـ آىشبة آًٍثبيؼب‪46 ،ٟ‬ـ‪١45‬ؼي ٕبي‪54ٛ ،‬‬

‫‪10‬ـ ثَـــس (‪)Bəz‬‬


‫فَة ا‪ٙ‬يجبٕي اي‪ ٦ٚ‬آٍاىا ثٌ ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ،ٟ‬ثَِ (‪ )Bәz‬يب ثبُ ‪َ٨ٙ‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫إْي ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ َ٨ٙ ٤‬ثبثِ ىئٍ‪١٣‬ي‪ ٥‬ه‪ٍّٝ٤‬ي‪َٚ‬ي‪ ٠‬ثب‪٢ْٙ‬يي (دبيشوشي)‬
‫ا‪٤ٙ٣‬ة‪ ،‬ثاي‪ ُ٤‬آى ٍبُا‪١‬يت ‪ ٣‬فجبٕي‪ َٚ‬ا‪ٝ‬ذَاس‪٤ٍٙ٤‬م‪١٤‬يا‪ ،‬ا‪ٙ٣‬بٍيا‪ ٟ‬ثاي‪ ٦ٕ٤‬ث‪٤‬س‪ٟ٤‬‬
‫ػب‪ٝ‬بفبر ا‪ ٤١٣‬سب‪١‬ييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪َ٨ٙ .‬ي‪٧ ٠‬بٍاىا يئَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي آييي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بٕبىا ثيَ دبٍا يبُيـيالٍ‬
‫ا‪ّٚ ٤١٣‬ئيجَ يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا ‪ ٣‬ثيَ دبٍا ايٖ‪٤ٝ ٦‬مب‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئي‪٢‬ي‪ٕ ،٥‬ئَ‪ٝ‬ي يبىا ا‪ ٟ٤١٣‬يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا‬
‫ثي‪ٚ‬يَ‪٤ٕ٤ٝ .َٙ‬ي ‪َّ٦٢١‬ا‪١‬ي ؿ‪٤‬م آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ائ‪٦ٚ‬‬
‫ٕب‪ٞ١‬ب‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍ ّي «ثٌ»‪َٕٝ« ،‬ي» ائُ‪ ٣‬يبىا ا‪ ٟ٤١٣‬كي‪٣‬ىالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال»(‪ٕ )1‬قيي ‪١‬ييٖيى‪٥‬؛‬
‫ثبثِ هَ‪ٝ‬يي‪ ٠‬ىال‪ ٍ٣‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي ّشبثي‪٢‬يا‪ ،‬ثٌ ‪َ٨ٙ‬ي‪٤ٝ ٠‬مب‪١‬ي‪ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪ ٟ‬عَىي‪٢‬ي‪،٥‬‬
‫سب‪ٙ‬ي‪ ٦ٚ‬يبهي‪ ،٠‬ىام‪ٚ‬يٌ يئَ‪َٙ‬ى‪ٕ( ٥‬ئَ‪ٝ‬ي يب ا‪ ٟ٤١٣‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬ي) ثي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬ػ‪٤‬ىر ػ‪٢‬بثالٍيىا‬
‫ا‪٤ٝ ٟ٤١٣‬مب‪١‬يا ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬يا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬يَ‪ )3( .‬ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬ائُ‪١٣‬ي‪ ٣ ٥‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آى‪ٙ‬ي‪ٍ ٜ‬بالالٍ‬
‫‪٣‬اٍ اي‪ٞ‬ي٘‪ٕ .‬ئَ‪ٝ‬ي‪٢‬ي‪ ،‬ثِ ‪َ٨ٙ‬ي ثي‪ ،ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا ٍبالثب‪ٙ‬ي يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬ثبٗ ٍبال‪ ،‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ثِ ٍبالٕي ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ا‪١٣‬يا ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ىئــــ‪ٍ٤‬بالٕي‪ ،‬آُ‪١‬بٍبالٕـــي‪،‬‬
‫اي‪٢‬ــي ٍبالٕي‪ ،‬س‪ٍ ٟ٤ٙ٤‬بالٕي‪ ،‬اٍَاَة (فـــــَة) ٕ‪ٖ٢‬ــــَي‪ ،‬هب‪ٖ٢ٕٟ‬ــــَي‪،‬‬
‫ٍيــــٍِبالٕي‪ ،‬ى‪٥٣‬ث‪٤‬ي‪ ٤١٤‬يب ‪٤٧‬ىٍبالٕي ‪ ...٣‬ثبثِ ا‪ٍ٣‬ى‪ ٟ٤١٤ٕ٣‬ىَيََ‪ٙ‬ي ٍبالالٍي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫ا‪ٍ٤ٙ٣‬الٍ‪ .‬آٍسيَ‪ٝ‬بً َّٕ‪ٚ‬يييَ‪ ،‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا آُي ا‪٣‬س‪ٍ ُ٤‬بال ‪٣‬اٍ ّي ث‪١٤‬الٍي‪٠‬‬
‫اييَ‪ٝ‬يٕي ٕئَ‪ٝ‬ي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪« ،٠‬ث‪« ٣ »٦‬آُ» ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪ِٞٙ‬‬
‫َّٕييَ‪« .‬ث‪ »٦‬يب «ثب»‪ ،‬ثبك ىئ‪ْٞ‬ييَ‪« )4( .‬آُ» يب «آٓ» ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪28‬‬

‫«آُ» يب «آٓ» إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬سبييب‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّيشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ـي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪٦ٚ‬‬
‫ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب ٕ‪ٗ٤‬سْي‪ ٣ ٠‬س‪١٤‬ي‪ ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ٗ٤ٕ« .‬سْي‪»٠‬‬
‫آثيي‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪24 ٠‬ـ‪ 23‬ـ ػ‪ ٤‬هغي‪٢‬ي‪« ،٥‬آُ»الٍي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ؿاٗ يبى ائيي‪ٚ‬يَ‪« :‬آُ‬
‫ؿا‪َٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آُاٍ (ّي‪ٚ‬ي) سبديي‪ .ٜ‬ثي٘ ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يئَي‪ ٜ‬آُىيَ»‪ٕ .‬اٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬آثيي‪ ٥‬ى‪٥‬‬
‫ثيَي‪٢‬ؼي «آُ»‪ ،‬يئَ آىي‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي «آُ» ايٖ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍ ،ٟ‬جي‪ ٦ٚ‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪ٞ٢َٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪)5(.‬‬
‫إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي ىا «ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي ثي‪ٚ‬يت‪،‬‬
‫يبُيَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪.ٍ٤١٣‬‬
‫«ٕاٍّ‪ٚٞ‬ي سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يييَ‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ‪ ،‬اٍ‪ ،‬ثبي‬
‫‪ٕ ٣‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ؛ آُ ‪ٙ‬نزى‪٥‬‬
‫ا‪٣‬م‪ ٣ ٍ٤‬هئيَ ‪١‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪ )6(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ثِ؛ آُ‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثبمي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييــــــٌ‪ ،‬ثيــــــــِى‪ ٥‬ائُٕــــــــ‪ ،٦‬يبى ‪ ٣‬يبثب‪١‬ـــــــــي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــيا ا‪٣‬ال‪،ٟ‬‬
‫ثبُ (‪ٕ )Baz‬ــــاُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ثبُ ‪٨ٙ‬ـــــــَي؛ يبى ‪َ٨ٙ‬ي يبىا يبىالٍ ‪َ٨ٙ‬ي‬
‫ىئ‪ْٞ‬ــــــــييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ‪ ٣‬آػيــــٌ (ه‪ )ٜٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــيا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ثيــــــِى‪ ،٥‬ثبٓ ٕاُ‪٣ ٣‬اٍ‪)7(.‬‬
‫ثبٓ ٕـــــــاُ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ثبٕ‪ٞ‬بً‪ ،‬ثبَٕيـــ‪ ٠‬ائش‪ ِٞ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــيا ا‪٣‬الثي‪ٚ‬ــــَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب‬
‫ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ث‪٨ٙ ٤‬ــــــَى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍ ‪ٞ٧‬ي‪ ٦ٚ‬ىئي‪َٚٙ٤‬ى‪ٍ ٥‬بثبٍالٍي‪٢‬ياّي ا‪ٍ٣‬ى‪٤١٣‬‬
‫ثبَٕي‪ ٠‬ائشييْ‪َٚ‬ي ا‪٣‬ؿـــ‪ ،ٟ٤‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بييـــ٘ يئــــــــَ‪َٙ‬ي ثبٓ يب ثبُ آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ثـــــَُ‪ ،‬ثــــَاُ‪ ،‬ثبٍُ ‪ ٣‬ثبٍاُ ّي‪ٞ‬ـــــيى‪ٕ ٥‬ب‪ٞ١‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــــي؛ آُ سبييبٕي‪١‬ي‪٣ٍ٤ٍ ٠‬ػ‪ٝ( ً٤ٙ٤‬لبىؾز)‪ٕ ،‬ــ‪ُ٤‬ســي‪ٙ‬يِ يئـــــَي‬
‫ا‪٨ٙ .ٍ٤ٙ٣‬ـــــَي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬فــــــــَة يبُاٍالٍي آٍاىا‪ ،‬ثــــــِي‪ّ (Bәzin( ٠‬ي‪ٞ‬يــــي‪٥‬‬
‫يبُيجالٍ‪« .‬ثــــــِي‪»٠‬؛ ايْي ثــــِ يبىا ٍــ‪ٙ٤‬ب ثــــِ ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪.‬‬
‫‪29‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ سبٍين اٍىثي٘ ‪ ٣‬ىا‪٢ٞٚ١‬يا‪٤ٕ٤ٝ ،ٟ‬ي ‪َّ ٦٢١‬ا‪١‬ي‪2 124،‬ـ ‪ٝ‬نب‪ ٟ‬ىٍ ٕٖشَ‪ ٥‬سبٍين‪ٍٞٚ ،‬ي‪3 146،‬ـ‬
‫ػ‪٤‬ىر‪ٍ ،‬يب‪٨ٝ‬ب ‪٨ٍٙ٤ٙ ٣‬ب‪4 51ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪5 26ٛ ،‬ــبي‪ٚ‬ي؛‬
‫ا‪ٝ٣‬بي‪6 120ٛ ،‬ـ ّ‪ ،ٟ٤ٕ٤ٚ‬ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪ٕ ٥‬يِى‪ٝ ،ٜ٧‬بى‪67ٛ AZ ٥‬ـ‪7 266‬ـ‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪26 ٛ ،‬‬

‫‪11‬ـ ثـــرزًذ (‪)Bərzənd‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ََٙ٨ٙ ٜ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي ثَُ‪١‬ي ىيَ‪ .‬ث‪َ١٤ٕ َ٨ٙ ٤‬ا ىامي‪ٖٚ‬بىا‪ ،‬آٍاىا‪ٟ‬‬
‫ٕئش‪٦ٞ‬يت ‪ ٣‬إْي‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ا‪ ٍُ٣‬ى‪ٕ ٤ٙ٣‬اُ‪٢ّ ،٦ٙ‬ي ّي‪ٞ‬ي‪ ،‬ائُ‪ ٟ٣‬ثيِي‪ ٜ‬ؿبمب ؿبسييَيت‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬سبٍيوي يئَي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ ثَ ‪١ُ ٣‬ي‪« .‬ثَ» يب «ثبٍ» ٕاُ‪ٕ ٣‬اُسـي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪١ُ .‬ي ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ايٖ‪ ٦‬دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ي ُاٍؿ‪َٖٙ١ ،‬ي ّ‪٤‬سب‪ ٥‬ثَ سبٍيوـ‪٦‬ي‬
‫هظ ‪ ٣‬ا‪ٙ‬يجب يبُيٕي‪٢‬يا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «اٍ‪ٙ‬بً ا‪ٝ‬ذَاس‪٤ٍٙ٤‬م‪« ٟ٤١٤‬ثبالٗ ; ثبالّي‪ٚ‬ــي ; ثالٗ»‬
‫(‪ 51‬ـ ‪ )ٛ78‬آى‪ٙ‬ي ثيَ ‪ٙ‬ب‪٧‬ي‪ ،‬آٍاىا‪ ٟ‬آُ ٍبال ٕئش‪ٞ‬ي٘ ٍُس‪ٙ٤‬شي‪َٚ‬ي‪ ٠‬ىي‪٢‬ي ّشبثي ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ا‪٣‬يٖشب‪١‬ي‪ ٠‬س‪٤‬دال‪ٞ١‬بٕي‪٢‬ب ا‪٣ َٝ‬ئَيَ‪ .‬ث‪ ٤‬س‪٤‬دبال‪١‬ب‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪« ٠‬آ‪٣‬يٖشب ُ‪١٥‬يشي»‬
‫ٍ‪٤‬ي‪ٍ٤‬الٍ‪ .‬ث‪ ٟ٤١٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ايٖ‪ ،٦‬ا‪٣‬يٖشب‪١‬ي‪ٍٕٞ ٠‬ي يبٕبالٍي (ٍ‪٤‬ا‪١‬ي‪٤ٍ ٣ ٠‬افي ٍٕ‪ٞ‬ي ا‪ٕ٣‬شب)‬
‫ىيَ‪ٞ٧ .‬ي‪١٥ُ ٠‬يز ٕاُ‪ٕ ٣‬ئي ـ ٕئي‪١ُ ،٥‬ي ٕاُ‪ ٦١٣‬ؿا‪ .»ٍ٤١‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ثَُ‪١‬ي يب ىا‪٧‬ب‬
‫ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬ثَُ‪١٥‬يز‪ ،‬ثَُ‪١‬ز؛ ُ‪١‬ي ٕاُسـيٖي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثبال‪ٙ‬ي‪ ٠‬ا‪َٝ‬ي اي‪ ٦ٚ‬س‪٤‬دال‪١‬ب‪ٟ‬‬
‫ّشبة ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ث‪َ٨ٙ ٤‬ى‪ ٥‬ثبٗ س‪٤‬س‪٤‬ة ‪ ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا ٕبهال‪١‬ي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬ا ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫آٍسيَاً ّي ثيِى‪١ُ ٥‬ي ٕاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ُ« ٣ »ُٟ« ،‬ا‪ٕ »ٟ‬اُ‪َٙ‬يى‪ ٥‬ا‪٤ٙ٣‬ة ‪ ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ آىالٍي‪ٞ‬يِىا ىا يبيي‪ٚ‬يت‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ايٖ‪٦‬؛ "آى‪ٙ‬ي‪( "ٜ‬ىبٍٕؼب ‪ )ٍ٤٨ٚٝ‬ىيَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ثَُ‪١‬ي يب ثَُ‪ٟ‬؛ آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬اُسـي‪ٙ‬يِ يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ،َ٨ٙ ٜ‬اي‪٢‬يي‬
‫ٍبالثَُ‪١‬ي آىي اي‪٢ّ ٦ٚ‬ي ّي‪ٞ‬ي ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثبسيٕي‪٢‬يا (ٕ‪ٟ٤‬ثبسب‪١‬ي‪٢‬يا) ‪ ٣‬اٍىثي٘ ـ ٕئَ‪ٝ‬ي‬
‫ي‪ٍ ٟ٤١٤ٙ٤‬يَامي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ‪.‬‬
‫‪12‬ـ ثَلخبة (‪)Bolxab‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪30‬‬

‫سبٍيوي‪ ٥‬ث‪ٙ٤‬وبة (ثب‪ٙ‬وبة) يب ث‪َٙ٤‬بة (ثب‪َٙ‬بة) ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٤ٝ ،َ٨ٙ ٤‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي‬
‫يئَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬يئَي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ «ثب‪ »ٌٙ‬يب «ثب‪ٙ‬ن» ‪« ٣‬آة» يب‬
‫«آ‪ٕ .»٣‬اُ‪ ٟ٣‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬ثب‪ "ٌٙ‬يبه‪٤‬ى "ثب‪ٙ‬ن" إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪ٕ ،٥‬بؿب‪ ٟ‬اي‪ٚ‬يٌ‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪ٕ ٠٢َٚٚ‬اُى‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ث‪َٙ٤‬بٍ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياىا ‪ٞ٧‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يا‬
‫ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ،٤ٝ٤ٙ‬آة» يب «آ‪ٝ٤ٕ ،»٣‬ئَ‪َٙ‬ى‪ٍ ٟ‬بال‪ٍ ٣ ٟ‬بدي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٕاُى‪ .ٍ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ آ‪٣‬؛ ائ‪ٕ ٤‬اُ‪ّ ٣‬ي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال ثي‪ .َٚ‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىبٍٕؼب آة (س‪ٍّ٤‬ؼ‪٤ٕ ٦‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٚٝ‬ي) ٕاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ٙ‬يني ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬آٍا‪ٙ‬ييَيؼيالٍي يب‪٧‬ب‪ٙ‬ييت ‪٣‬‬
‫ؿب‪ٙ‬ييَيجييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ث‪َٙ٤‬بة‪ ،‬اي‪ٚ‬يٌ ٕبؿب‪ٍ ٟ‬بدي يبه‪٤‬ى اي‪ٚ‬يٌ ٕبؿب‪ ٟ‬ائ‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ث‪َٙ٤‬بة ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ث‪َٙ٤‬بٍ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬

‫‪13‬ـ ثيلِســَار (‪)Biləsuar‬‬


‫ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ََٙ٨ٙ ٜ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيىيَ‪ .‬ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يت؛ «ثي‪٤ٕ« ٣ »٦ٚ‬اٍ»‪ .‬ثي‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ٖ٢ٕ ٣‬الم ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪ ،٥‬ثي‪ ٣ ٠ٚ‬آ‪١‬اليب‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫ٕ‪ٚ‬يت‪ )1( .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪ ،٥‬ثي‪ّ ٦ٖٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫ايٖ‪ ،٦‬ىا‪٢ٞٚ١‬ي‪ ،‬فب‪ ،ٜٙ‬كْي‪ ٣ ٜ‬هَى‪٢ٝ‬ي ىيَ‪ )2(.‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪،٤ٝ٤ٙ‬‬
‫ٕ‪٤‬اٍ‪ ،‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬سبٍين يبُاٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ٕ ٦‬بثيَ‪ٕ ،‬بثبٍ‪ٕ ،‬ب‪٣‬اٍ يب ٕ‪٤‬اٍ آىال‪١‬ب‪ ٟ‬إْي‬
‫س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي ػ‪٢‬بثالٍي ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪٥‬‬
‫ٕاُٗ يبُيالٍ يبُيت‪ .‬ث‪١٤‬يا‪١ ٟ‬ئـ‪ٕ ٦‬غَ ا‪٣‬ه‪ٝ٤‬بً ىبييا‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍ؛ «ّب‪ٙ‬نَ‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪٣‬‬
‫ثبالٕبمــ‪ٕ ٟ٤‬ــاُ‪ ،٣‬ثي‪١ ٜٞٚ‬ي‪ ،ٟ‬ثيِي‪« ٜ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ» ‪َ٨ٙ‬ي‪٢‬ي ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يبىي‪ٞ‬ب ٕب‪ٙ‬يَ! ث‪١٤‬الٍي‪٠‬‬
‫ث‪ٍِٙ٢‬يٖي ‪٣‬اٍ‪ٝ‬ي؟ إبٕبً «ٕ‪٤‬اٍ» إْي ثيَ س‪ ٍُ٤‬ائ‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ىيَ‪« ،‬ىي٘» ‪ٝ‬ي‪ ِٞ٢‬اي‪٦ٚ‬‬
‫‪٧‬ئؾ ثيَ اي‪ٖٚ‬يٕي ي‪٤‬هي‪ّ ٍ٣‬ي‪ ،‬ا‪١٣‬يا‪« ٟ‬دي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ» آىي ى‪ُٞٙ٣‬ي٘ ا‪٣‬ال! ثي‪ٚ‬يَٕيِ ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا‬
‫ى‪ ٥٣‬ث‪ٙ٤‬ي‪ ٍ٣‬آ‪ّٝ‬ب «ىي٘‪ /‬دي٘» ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ىئيي٘‪٧ ،‬ي‪٢‬ي‪ٕ٣‬شب‪١‬يا ا‪ !ٍ٤ٙ٣‬يبُيٌ ث‪ ٤‬آى ىيي‪ َٚ٢ٚ‬ثيَ يئَ‬
‫آىي‪٢‬ي ىيي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ؿ‪٤‬م ٕ‪٤‬ػ‪ٞ٢‬ي٘ ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَالٍ‪)3(»...‬‬
‫‪31‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي ثقضي سبٍيوي ّشبثالٍىا‪ ،‬ثال‪ٖٙ‬ب‪ ٣ ٟ‬ثال‪ٙ‬ؼب‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي ٍئيي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪٤‬‬
‫آى ‪٢ٝ‬ؼ‪٧ ٦‬ب‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ثبالٕبم‪ ،ٟ٤‬ثبالٕٖب‪١‬ييَ ‪ ٣‬فَة يبُيـيالٍي ا‪ ٤١٣‬ا‪ ُ٣‬ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ ٤‬ى‪ٍٝ٤‬بيب‬
‫ٕب‪ٙ‬يجالٍ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬ثبال‪ٖٙ‬ب‪ ٟ‬ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ ثبالٗ ‪ٕ ٣‬ب‪.ٟ‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬ا‪ ٗ٣‬ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬ثبالٗ‪ ،‬دبٍر ا‪ٝ‬ذَاس‪٤ٍٙ٤‬م‪ ٟ٤١٤‬ايٖيَ‪ٝ‬ي ايْي‪٢‬ؼي‪ ،‬ايٖيَ‪ٝ‬ي‬
‫ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ؼي‪ ،‬ايٖيَ‪ٝ‬ي آ‪ٙ‬شي‪٢‬ؼي‪ ،‬ايٖيَ‪ٝ‬ي يئيىي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ايٖيَ‪ٝ‬ي ْْٕيِي‪٢‬ؼي ‪ٙ‬ب‪٧‬الٍي‪١‬ي‪)٠‬‬
‫آىيييَ‪ .‬ثبال‪ٖٙ‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٕ ،٤ٝ٤ٙ‬ب‪ ٟ‬ىيَ‪« .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٍ ،‬ب‪ ،ٟ‬مب‪ ٣ ٟ‬هب‪ٟ‬‬
‫ّي‪ٞ‬يي‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يَ ‪ٝ ٣‬يييِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ،‬آسب‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬يبٍاىا‪ ٣ ٟ‬سب‪َ١‬ي» ىيَ‪ )4(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫ثبال‪ٖٙ‬ب‪ٟ‬؛ ثبالٗ آسب‪١‬ي‪َ٨ٙ ٠‬ي‪ ،‬يبىا ثبالٗ يبٍاىا‪ َ٨ٙ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪،‬‬
‫ّ‪٨٧٤‬بي آًٍثبيؼب‪ّ ٟ‬شبثي‪٢‬يا ث‪ ٤‬آى‪ ،‬ثي‪٣ ٣ ٤ٕ ،٦ٚ‬اٍ يب ثبٍ ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤١٤ٙ‬ة ‪٤ٕ ٣‬‬
‫ٕاُسـيٕي‪١‬ي‪ )5(٤ٙ٤ٕ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪ ٣‬ؿبيالٍ ّشبثي‪٢‬يا ايٖ‪٤ٕ ،٦‬ثبٍالٍي‪ ٠‬ثي‪ٕ٦ٚ‬ي (الح‬
‫ّيـيِ ٕ‪ )٤ٙ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪)6(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ إشَآثبىي؛ ٕ‪ٖ٢‬الم‪2 98،‬ـ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪3 256ٛ ،‬ـ‪ٞ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ٟ‬‬
‫ثَي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي؛ إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي؛ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يٌ ىٍٕيٖي ثب‪٧‬بٍ‪ ،‬يبي‪ ،‬دبييِ؛ ‪4 1375‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي‬
‫آًٍثبيؼب‪5 173،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪6 349ٛ ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪300 ٛ ،‬‬

‫‪14‬ـ پبرسبآثبد (لَضبتپِ‪،‬لَچ ليطالغي‪،‬هَغبى ضْر) (‪)Parsa abad‬‬


‫اي‪٢‬ـــــــــــيي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا دبٍٕبآثبى آىال‪١‬ب‪٨ٙ ٟ‬ــــــــــــَ‪ ،‬اي‪ ِٚ‬ىئ‪٦١‬‬
‫ػَيَـــــــــَ‪ٙ‬ي (‪ )Cәfәrli‬سبييبٕــــي‪١‬يــــــ‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬المــــي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‪،‬‬
‫ٍ‪ٙ٤‬بسذـــــــــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يــــــَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫ث‪ٍ٤‬ايب ٍ‪ٙ٤‬بسذ‪ ٦‬آىي‪١‬ي‪٣ ٠‬ئــــَي‪ٕ ٦ٞٚ‬ججي ثـــــــ‪٤‬ى‪ٍ٣‬؛ اي‪٢‬ييْــــي ثيــــــَي‪٢‬ؼي‬
‫ٕبي‪ٚ‬ي ‪ٝ‬وبثَار اىاٍ‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يــــــــــَامي‪٢‬ـيا‪ ،‬ثيَ ا‪١‬ؼيــــــــــَ آمبػي ‪ ٣‬يب‪ ٟ‬ـ يب‪١‬ب‬
‫ىايب‪ٞ١‬ي٘ ايْي سذ‪٣ ٦‬اٍ اي‪ٞ‬يـــــــ٘‪ .‬ث‪ ٤‬سذ‪ َٙ٦‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‪ٙ٤ٍ ،‬بسذــــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫ثيـــــَ آُ ٕ‪َ١٤‬االٍ ٍ‪ٙ٤‬بسذـــــــ‪ ٦‬آىال‪١‬ب‪ ٟ‬يئـــــــــــَ ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ثيَ ثب‪َٙ‬ب آىىا ٍبُا‪١‬يَ‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪32‬‬

‫ا‪٣‬ىا ٍ‪٤‬ؽٍي‪ٚ‬ــــــــــــالمي ىيــــــــَ‪ .‬ا‪ٝ‬ب ‪ 1330‬ـ ػــ‪ ٤‬اي‪ٚٚ‬ـــَى‪ٙ ،ٟ‬يبٍ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‬
‫ثيَ ‪َّٙ‬ز ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬اي‪ْ٢‬ي‪ٚ‬بىي ي‪١٤ٙ٤‬ــــــــيا اي‪ ٦ٚ‬ثب‪ٙ‬الييَ‪.‬‬
‫ث‪ٙ ٤‬ــــــــَّشي‪ٝ ٠‬ــــــييَ فب‪ٚٝ‬ي‪٣ ،‬اهشي‪ٚ‬ــــــــ‪ ٦‬آ‪ ٣ ُٗ٤ٝ‬دَ‪ُ٣ ٍٗ٣‬يَي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ٍبٍىا‪ٙ‬ي‪٢٨ٝ ،‬ـــــــــــــيٓ اثَا‪٧‬ي‪ ٜ‬دبٍٕب آى‪ٙ‬ي ثيــــــــَ ‪ٙ‬و‪ ٜ‬اي‪ٞ‬ي٘‪ .‬ث‪ٙ ٤‬و‪ٜ‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا ىيََ‪ٙ‬ي اي‪ٚٚ‬ــــَ ٕاٍ‪َّٙ ٣ ٍ٣‬شي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ـي‪ٚ‬ــــــــَي ا‪٣‬ؿـــــــ‪ٙ٤ٍ ،ٟ٤‬بسذ‪ ٦‬يب‬
‫ٍ‪٤‬ؽٍي‪ٚ‬المي آىال‪١‬ب‪ ٟ‬يئـــــــَى‪ ٥‬ثيَ ّيـيِ ‪ٕ َُ٨ٙ‬ب‪ٙ‬ييَيَ‪ .‬ث‪َ١٤ٕ َُ٨ٙ ٤‬االٍ‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آىي اي‪ ٦ٚ‬دبٍٕبآثبى آىال‪١‬يَ ‪ ٣‬دبٍٕبآثبى ‪٨ٙ‬ــــَُ ى‪١٤ٍٝ٤‬يا‪ ٟ‬ؿيويت ‪٥َ٨ٙ‬‬
‫ؿا‪٢١‬ي‪ ٣ ٥‬ث‪ٍ٤‬ايب اي‪ ِٚ‬ىئ‪٨ٙ ٦١‬ــــــــَىاٍي ‪٣‬ئَي‪٢ٚ‬ـــــــي‪٨ٙ ،٥‬ـــــَي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪٥‬‬
‫ىيْيَ‪ٕ َٙ‬اي‪٢َٚ‬يــــَ ‪٨١ ٣‬بيز ٍَاٍا آ‪ٙ‬ي‪٢‬يــــــــَ ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪٤ٝ ،‬مب‪ َ٨ٟٙ‬ا‪٣‬ال‪ .‬آ‪١‬ؼبً ث‪ ٤‬آى‬
‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــــــيا ٕئ‪٢‬ي٘ يبيي‪ٚ‬يت‪ ،‬اي‪٢َٚٚ‬ي‪ٞٚ‬ــــــ‪٦‬ى‪ ،ٟ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ـــياىا يبىىا‪ٟ‬‬
‫ؿيويَ ‪٨ٙ ٣‬ــــــــَي‪ ٠‬آىي‪ ،‬دبٍٕبآثبى ّي‪ٞ‬ي ٍب‪ٙ‬يـــــــَ‪.‬‬
‫اي‪٢‬يي ث‪٨ٙ ٤‬ــــــــَي‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــــيا دبٍٓ ٕـــــــاُ‪١٣‬ي‪ٕ ٟ‬ـــ‪َ١٤‬ا ايْي «ا‪ٙ‬و»‬
‫يبُاػــــــي‪١‬ي‪( ٠‬كـــــَىي‪١‬ي‪ )٠‬ىاٗ ثب ىاٗ ٕ‪ٞٚ‬ــــــ‪ٕ٦‬ي‪ٕ ،‬جت ا‪٤ٙ٣‬ة ا‪ٙ‬يي‪ ٠‬ثيَي‬
‫ىئيي‪ٞ‬ــــــي‪ ٥‬ايش‪ ٣ ٦‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْــــ‪ ٦‬ا‪ ٟ٤١٣‬اي‪٢‬ييْي آىي؛ ٍ‪ٙ٤‬بسذـــــ‪٤ٍ ،٦‬ؽٍي‪ٚ‬المي‪،‬‬
‫دبٍٕبآثبى ‪٤ٝ ٣‬مب‪٨ٟٙ‬ـــــَ ي‪٤‬م‪ ،‬دبٍٓآثبى ّي‪ٞ‬ي ٕٖ‪٢َٚ‬ـــــ‪ .٦‬دبٍٓآثبى ٕاُ‪ ٣‬اي‪٢‬يي‬
‫يب‪٢ٙ‬يِ ‪٧‬ئؾ ثيَ ‪ٖ١‬جشي ا‪ٞٙ٣‬بىا‪ ،ٟ‬دبٍٓ ٕاُ‪ ٟ٣‬آ‪١‬ي‪ٖٞ‬بىيَ (هبعيَالييَ) ‪ ٣‬ث‪ ٤‬آى ث‪َ٨ٙ ٤‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬يبٍإٍيِ ثيَ آىىيَ‪٢ٝ .‬ؼـــ‪٨ٙ ٦‬ــــــَي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬؛ ٍ‪ٙ٤‬بسذ‪٤ٝ ٣ ٦‬مب‪٨ٟٙ‬ـــَ‬
‫يئـــَ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ا‪٣‬ين‪ ٟ٤‬آىالٍىيَ‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي؛ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪260ٛ ،ٟ‬‬

‫‪15‬ـ تسُوٌذ (‪)Təzəkənd‬‬


‫آًٍثبيؼب‪١‬يا ّئـ‪ٞ‬ي٘ يب‪ٙ‬بيي٘ يئــــــــَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئ‪٢‬ي آثبى ا‪ٗ٤ٞٙ٣‬‬
‫ّ‪٢‬ـــــــي‪ ،٥َٙ‬ســـــِ‪٢ّ٥‬ي آىي ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يَ‪٤ٝ .‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــــــياىا ثئ‪ٚ‬ـــ‪٢ّ ٦‬ـــي‪ َٙ‬آُ‬
‫ىئيي‪ٚ‬ييَ‪ .‬ث‪٢ّ٤‬ـــــــــــي‪َٙ‬ي ثيَثيَي‪٢‬ي‪ ٟ‬آيَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪١٣‬الٍي‪ ،‬يئَ‪ٚٙ‬ييٖي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٠‬‬
‫‪33‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫آىي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬ييَيَالٍ؛ ا‪ٖ١٣‬ـــ‪٤‬ر سِ‪٢ّ٥‬ــــيي‪ ،‬دبٍٕبآثبىســــِ‪٢ّ٥‬ــــــيي‪،‬‬


‫‪ٝ‬ــ‪ٍ٤‬ا‪ٟ‬ســــــِ‪٢ّ٥‬ـــيي‪ٍ ،‬بٍاث‪٤‬الًســــــِ‪٢ّ٥‬ـــــيي ‪...٣‬‬
‫ســــــِ‪٢ّ٥‬ي دبٍٕبآثبىىا ثيـــــــــَ آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ــــــي ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ثيـــــــــَ ثوـــــ٘ آىي‬
‫‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ا‪ٖ١٣‬ـــــ‪٤‬ر ثو‪ٚ‬ــــي ‪١‬ي‪َّٝ ٠‬ـــــِي ‪١‬يــــ‪ ٠‬آىي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مـــــــ‪ ٤‬ا‪٣‬ؿــــ‪ٟ٤‬‬
‫ثيــــــِ ث‪ ٤‬آىي ث‪ ٤‬ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ٕ ٥‬شيـــــــَىيِ‪.‬‬
‫‪16‬ـ جعفرآثبد (‪)Cəfərabad‬‬
‫اي‪٢‬ييْي ػقيَآثبى‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ،٥‬ػي‪٤ٚ‬ىاٍ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬المي اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿبمالٍ‪،‬‬
‫ّاثََ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ي‪ٙ٣٤‬ب‪ٚ١‬ي يب ي‪ٙ٣٤‬ب‪ٚ١‬ي ٍي‪ٚ‬المي ّي‪ٞ‬ي آىال‪١‬يت ‪ ٣‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪« )1(.‬ي‪ٙ٣٤‬ب‪،ٟ‬‬
‫ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني يبٍي‪ٝ ٜ‬شَ‪٥‬ىُ يئشي‪ٕ ٠ٚ‬بٍي يب ٍيَ‪ٝ‬يِي ؿيـْ‪ٚ‬ي ثيشٖيىيَ»(‪« ٣ )2‬ي‪ٙ٤‬ب‪ٚ١‬ي‪،‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬ي‪ٙ٣٤‬ب‪ ٟ‬ثيش‪ ٠‬يئَ»(‪ )3‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ي‪ٙ٣٤‬ب‪ٚ١‬ي ٍي‪ٚ‬المي ‪1328‬ـ ػي اي‪َٚٚ‬ى‪ٙ ،٥‬يبٍ‬
‫آًٍثبيؼب‪َّٙ ٟ‬شي اي‪ ٦ٚ‬ثب‪ٙ‬اليب‪ ٟ‬ؿبمالٍ‪ٙ ،‬ب‪ ٥‬ا‪َٝ‬ياي‪ ٦ٚ‬آثبىال‪ٙ‬يت ىئي‪ٙ ،٦‬ب‪٥‬آثبى‬
‫آىال‪١‬يت‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬إال‪ ٛ‬ا‪َ١‬الثي‪٢‬يا‪ٍ ٟ‬بثبٍْي آىي «‪ٙ‬ب‪٥‬آثبى» اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪َ١‬الة‬
‫ثب‪ٙ‬ال‪١‬ب‪١‬يا (‪« ،)1357‬ػي‪٤ٚ‬ىاٍ‪ٙ‬ي» سبييبٕي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪« ٟ‬هب‪ٟ‬ثبثبػقيَهب‪١‬ي» آى‪ٙ‬ي ثيَ آىا‪ٛ‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا ّا‪١‬ياٍ‪َٝ‬ي اَ‪ٙ‬ي اي‪٢ٙ٦َٚٙ٤ٕ ٦ٚ‬يت ‪٨ٙ ٣‬يي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪ ٤‬آىا‪ ٛ‬ىئ‪ٚٞ‬ي‪ ،‬ا‪َ١‬الثيا ث‪ٝ ٤‬بكب‪ٙ‬ي‪٠‬‬
‫اي‪٨ٙ ِٚ‬ييي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬آىي ث‪ ٤‬يئَ‪٣ ٥‬ئَي‪ٚ‬يت‪)4( .‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ ،ٟ‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪2 240ٛ ،‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪135ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـأًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪،‬ع‪3 2892 ،3‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ ،ٟ‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪240،‬‬

‫‪17‬ـ ديگآثبر (‪)Digabar‬‬


‫ىئآثبٍ ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ٕ ،٥‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا (ٕ‪ٟ٤‬ؿيوب‪١‬ي‪٢‬يا)‪ ،‬اي‪٢‬ي ‪٤ُٙ٤ٍ ٣‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ ٣ ٠َٚٙ‬اي‪٢‬ييٖ‪ ٦‬هبٍاثب‪ٙ‬يني ٍبال‪ ٟ‬إْي ‪ََٙ٨ٙ‬ى‪ ٟ‬ثيَي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيييَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي ‪ ٣‬ائ‪« ٦ٚ‬ىئآثبٍ»ي‪٢‬يا آىي‪ ،‬آ‪٣‬اٍ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي «آثبٍ» ‪« ٣‬اَثََ» ّي‪ٞ‬يى‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يَ‪« .‬آ‪٣‬اٍ يب آثبٍ؛ َٕر‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪34‬‬

‫‪ٝ‬لْ‪َٝ ٣ ٜ‬ب‪ ٛ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ»‪ )1(.‬ىيِ يبه‪٤‬ى سيِ ٕاُ‪ ،٣‬سذ‪ ،٦‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ ‪ ٣‬سيْي‪٢‬شي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ىئآثبٍ‪َٕ« ،‬ر ‪ٝ ٣‬لْ‪ ٜ‬سيْي‪٢‬شي» يبه‪٤‬ى «آثبٍ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫سيْي‪٢‬شي يئَي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪ ٤‬إْي يئَ‪ ٥‬يبهي‪٤ٕ« ،٠‬ىاة‪ »soodab/‬آى‪ٙ‬ي ثب‪َٙ‬ب‬
‫ثيَ إْي ‪ َ٨ٙ‬ى‪٣ ٥‬اٍي‪ٞ‬ي٘ ّي ثيِ ٕ‪٤‬ىاة ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٥‬ا‪ ٤١٣‬آؿيَال‪ٝ‬ي‪ٚ‬يٌ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ‪٧‬يئز؛ س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬سبٍين ‪ ٣‬ىَ‪ٖ٢٧‬ي‪ ٦٢‬ثيَ ثبهي٘ ‪32ٛ‬‬

‫‪18‬ـ زاّـــرا (ظبّرا)(‪)Zahra‬‬


‫‪ٝ‬ـــ‪ٍ٤‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬يـــــ‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٣ ٜ‬ا‪ٍ٣‬سبً ّ‪٢‬ــــــــيي ٕبييال‪ُ ٟ‬ا‪٧‬ــَا ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪،‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬ــيي‪ ٠‬اي‪ ِٚ‬س‪٘ٞ‬ىا‪ٙ‬يــــــ‪ٍ ٠‬ـــــــــ‪٤‬يب‪ُ ٟ‬ا‪٧‬يـــــــــَاَ‪ٙ‬ي يب ُا‪٧‬يــــــــــَآ‪ٙ‬ي‬
‫(فَثؼـــ‪ ٦‬ىئٖــــــــِ‪ ،‬ؽب‪٧‬ــــَف‪ٚ‬ـي) آى‪ٙ‬ي ثيــــَ ‪ٙ‬و‪ٞ‬يــــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ّ ٜ‬ي‪ٚ‬ـــــــي‪١‬ي‪ ٠‬سبييـــَ (عب‪٧‬ـــــــَ) آى‪ٙ‬ي ا‪٣‬م‪ٚ‬ــــ‪ ٤‬ا‪٤ٙ٣‬ة ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬ايٖ‪ٞ٧ ٦‬ز‬
‫‪ ٣‬اي‪ٞ‬ب‪ٟ‬آ‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ــــي ايْــي ا‪٣‬م‪ٚ‬ــــــ‪ ٤‬ا‪٤ٙ٣‬ة ‪٢ّ ٣‬يي‪ ٠‬اي‪٢‬ـــــــييْي ي‪٤‬هبٍي ثبٗ ‪٣‬‬
‫آ‪ٙ‬بمب ثبٗ ‪ٝ‬ل‪ّٚ‬ــــــ‪َٙ٦‬ي ث‪ ٤‬ايْي آىا‪ٝ‬يـــــ‪٤ٕ ٠‬ي‪١٤‬يا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يـــــَالٍ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ى‪ٙ٣‬ز‬
‫يبُيالٍي‪٢‬ــــــيا "ُ‪٧‬ــــــــَا " ّي‪ٞ‬ــــــي يبُيـــــال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬آى ثـ‪ ٤‬يئــــــَي‪ ٠‬آىي‬
‫ا‪٣‬ؿـــــ‪ ٟ٤‬يبٍإٍيـــــــِ ٕاٍ‪١٣‬ـــــــ‪ ،ٍ٤‬ا‪١٣‬ب ٕـــاٍ‪ّ ٥‬ي ّ‪٢‬ــــيي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ٟ٤‬‬
‫ثي‪ٞٚ‬ــــ‪٦‬ي‪٧ َ٧ ٠‬ب‪ٖ١‬ي ثيَ ّي‪ٖٞ‬ـــ‪٧ُ ،٦‬ــــــــَا ٕاُ‪ٕ ٟ٣‬اٍ‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬اي‪ ِٚ‬ائ‪١‬ؼـــــ‪٦‬‬
‫ائ‪ ٦ٚ‬ىيْيـــــــَ‪َٚٙ‬يَّي ا‪ ٣‬ثيـــــــَ هب‪١‬ي‪ ٜ‬آىيـــــــــييَ‪.‬‬
‫ُا‪َ٧‬ا ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ُ ،٤ٕ٣‬ا‪٧‬يــــــَآ‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي ّي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ث‪ٍ٤‬اىا‬
‫ثيَ آُ ٕئ‪٢‬ي٘ آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً يئــــــَ‪ٙ‬ي ٕاٍ‪ .ٍ٤١٣‬ثيَ ‪١‬ئـــــــــــ‪ ٦‬يبُاٍالٍ ا‪ ٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬‬
‫دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ــــــــي «ُ‪١»٥ٍ٥‬ــــــي آًٍثبيؼب‪١‬ـــــيا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ إْي ثيَ ائ٘ آىي ثي‪ٚ‬يَ‪٣ َٙ‬‬
‫ٍُس‪ٙ٤‬ز ٕـــــــاُ‪ٟ٣‬؛ ُ‪ ٥ٍ٥‬سـ‪ٙ٤‬شــــــــ‪٥ٍ٦‬؛ "ُ‪ "٥ٍ٥‬ائ‪ٚ‬ــــــي‪١‬يــ‪ ٠‬ائ‪١‬ـــــيٍي‪،‬‬
‫ثب‪ٙ‬ـيٕي ‪ ٣‬ثي‪ٖٚ‬ي‪٢‬ـــي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــــيا ثي‪ٚ‬يـــــــَ‪)1(.َٙ‬‬
‫‪35‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ــي يبييال‪١‬ـــــــيا‪ٕ ٟ‬ــــــ‪َ١٤‬ا‪ُ ،‬ا‪٧‬ـــــــــــــَا ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬ب‬


‫ى‪ٞٙ٣‬ـــــــ‪ٕ "٥ٍ٥ُ" ٗ٤‬ــــــــاُ‪ ،٣‬إْي ثيـــَ ســــ‪ٕ ٍُ٤‬ــــــاُ‪ٕ ٣‬بيي‪ٚ‬يـــــــَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬ــــاُ س‪ٍّ٤‬ؼـــــ‪" ٦‬آٗ" ‪ٙ" ٣‬ي" ٕـــــاُ‪َٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬ثيــــــــَٕ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪١‬يا‬
‫إْيي‪ّ ٟ‬ي‪ٚ‬ي آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪٥ٍ٥ُ« ،٠٢َٚٚ‬آ‪ٙ‬ي» يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مــــَ‪ُ ٤ٕ٣‬ا‪٧‬يــــــَا‪ٙ‬ي‬
‫آىيــ‪ ٠‬يبٍاىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّ‪ٞٚ‬بر سَّي ىهي٘ ىٍ ُثب‪ ٟ‬ىبٍٕي ‪ ٣‬ىيَٖ ُثب‪٨١‬ب‪ ،‬دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ي ُاٍؿ‪َٚ١ ،‬ي‪ ٦‬آ‪ٍ٣‬ي‪ ٠‬ه‪٤‬ي‬
‫آثب‪)www.avrinkhoy.blogfa.com( 85ٟ‬‬

‫‪19‬ـ سبٍاالى )‪(Savalan‬‬


‫ٕب‪٣‬اال‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ىامي ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا ثيَ ثا‪ ٣ ٦ٖٙ‬ؿ‪٤‬م ٕبييا ‪ٙ‬و‪ٜ‬‬
‫آىيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ «ٕب‪« ٣ »٣‬آال‪ٕ .»ٟ‬ب‪٣‬؛ إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪٥‬؛ ٕبة‪،‬‬
‫ث‪ٕ ،ٕٔ ٟ٤ٕ٤‬اُ ـ ٕ‪ّ ٣٤‬ي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ ‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي «ٕاُ» ى‪« .ٍ٣‬آال‪ »ٟ‬ايٖ‪ٜ٧ ،٦‬‬
‫«ا‪ٙ‬ي‪٥‬ائش‪( »ِٞ‬ىبٍٕؼب ٕيَ‪١‬ي‪ ٜ٧ )٥‬ى‪ٝ« ٥‬ييا‪ »ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ« ٦ٚ‬ب‪٣‬اال‪»ٟ‬‬
‫(ٕب‪+٣‬آال‪ٕ ،ٕٔ« )ٟ‬اُ آال‪( »ٟ‬ىبٍٕؼب ٕيَ‪١‬ي‪ ٩‬ديب‪ )ٛ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٝ٤ٕ .‬ب‪ ٟ‬ائيي‪ٚ‬يَ ّي‬
‫ٍُس‪ٙ٤‬ز ‪ ٣‬ثب‪َٙ‬ب دين‪ٞ‬جَ‪ ٥َٙ‬ث‪ٍ٤‬ىا ٕب‪٣( ٣‬كي) ٕ‪ٚ‬ييٖي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬ىي٘ى‪١‬يِ‬
‫ّشبثي‪٢‬يا ث‪ ٤‬آىال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ ٕب‪ٕ ،٣‬اُ ‪ ٣‬آال‪ٝ ،ٟ‬ييا‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ ‪ٕ ٣‬ب‪٣‬آال‪ٕ ،ٟ‬اُ‬
‫(‪٣‬كي) ‪ٝ‬ييا‪١‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪)1( .‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪510 ٣ 509ٛ ،‬‬

‫‪20‬ـ سَداة (‪)soodab‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ٕ ،٥‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا (ٕ‪ٟ٤‬ؿيوب‪١‬ي‪٢‬يا)‪ ،‬ي‪٤‬هبٍي اي‪٢‬ي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سب‬
‫اي‪٢‬ي ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا ‪ ٣‬اي‪٢‬يي ٍبٍاهب‪ ٟ‬آىال‪١‬ب‪ ٟ‬يئَى‪ ،٥‬إْي ثيَ ‪٣ َ٨ٙ‬اٍي‪ٞ‬ي٘ ّي‪،‬‬
‫اي‪٢‬يي يئَ‪ٙ‬ي‪ َٚ‬ا‪ٍ٣‬ا‪١‬ي ؿ‪٤‬ه‪ٍ ،٤ٚ‬بٍاهب‪ ٟ‬آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬يييَالٍ آ‪١‬ؼبً يب‪ٚٙ‬يالٍ ا‪١٣‬ب ثب‪َٙ‬ب ثيَ‬
‫آى ىا ىئييَ‪ ٣ َٙ‬ا‪٣‬ىا «ٕ‪٤‬ىاة» ‪َ٨ٙ‬يييَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪36‬‬

‫«آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اىثي ىي‪ٚ‬ي سبٍيوي» ّشبثي‪١‬ي‪ ٠‬يبُاٍي ثب‪َٙ‬ب ثيَ ٕ‪٢‬ي‪ ٥‬ىايب‪١‬بٍاً‪ٍ ،‬يَبُ ‪٣‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ائش‪٢‬يِ ػنَاىيبٕي‪٢‬يا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬بٍّ‪ ،٠‬د‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ىي‪ٚ‬ييؼ‪ ،٦‬ثيَي‪٢‬ؼي ف‪َٞ‬ى‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬اىا‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪١ ٟ‬ئـ‪ ٦‬سبييبالٍىا‪ ٟ‬آى آدبٍيَّي‪ ،‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي «ٕ‪٤‬ى» الٍىيَ‪ .‬آة ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪٦‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ئ‪َٚ‬ى‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٍبدي‪ٍَ٨ٙ ،‬بديٖي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثيَ ٕاُى‪ .ٍ٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ّئـ‪ٞ‬ي٘ ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪٠‬‬
‫ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪َ٨ٙ ٜ‬ي‪ ،‬ا‪ ُ٣‬آىي‪٤ٕ« ٠‬ى» سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬يجييَ ‪٤ٕ« ٣‬ى سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ٍبديٖي‪ ،‬يئَي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬

‫‪21‬ـ گئــرهي (‪)Germi‬‬


‫اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا "ٕئَ‪ٝ‬ي" آىي‪٢‬يا ايْي يئَ ‪٣‬اٍ‪ ،‬ثيَي آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬يييَ ‪ ٣‬ا‪٣‬‬
‫ثيَيٕي ايٖ‪ ٦‬ا‪٤ٖ١٣‬رى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬ئَ‪ٝ‬يىيَ‪ .‬ث‪١٤‬الٍي آييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ّ ٟ٤‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٟ‬‬
‫ا‪١٣‬الٍي ىاكٕئَ‪ٝ‬ي ‪ ٣‬ؿبيٕئَ‪ٝ‬ي آىي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬ييَيجالٍ‪ .‬ىاكٕئَ‪ٝ‬ي ثاي‪٤‬ي‪٤‬ة‪٥َ٨ٙ ،‬‬
‫ؿا‪٤١‬ة ‪ ٣‬اي‪٢‬يي ائ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي آىال‪١‬يَ‪ ،‬آ‪١‬ؼبً ؿبي ٕاُ‪ ٣‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠َٚٙ‬‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ي‪٦ٚ٧ ٥‬ى‪ٍ ٥‬ب‪ٙ‬يَ‪ٕ .‬ئـــَ‪ٝ‬ي‪ٝ ،‬ــ‪٤‬مب‪١‬ي‪ ٠‬اي‪٢‬ييْي آى‪ٙ‬ي‪ََٙ٨ٙ ٜ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثيَيييَ‪٢ٝ .‬ؼ‪ ٦‬ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ «ٕئـــــَ» ‪ٝ« ٣‬ـــي»‪.‬‬
‫«ٕئـــــَ» ٕـــــاُ‪ ٣‬إْي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يــِي‪ ٠‬ثيَي ‪ ٣‬ائـــ‪ّ ،٤‬اؿـــَي ائ‪ٚٚ‬ـــَ يب‪ٙ‬بيب‪ٟ‬‬
‫آالؿيٌ‪ ،‬ؿبىيــَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيـــَ‪ٝ« )1(.‬ـــي» ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ٝ٤ٕ ٦‬ئــــَػ‪ٕ ،٦‬ايٖ٘ يبٕبالٍ‬
‫(ٍ‪٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬إٓ‪ٞ‬ب‪١‬ي) ‪ٍ ٣‬ب‪١٤١‬الٍا ىئيي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي؛ ٕايٖ٘ يبٕبالٍ ائ‪٤‬ي يب‬
‫ٕايٖ٘ يبٕبالٍ يئــَي ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪ٝ« .‬ـــي» ٕــاُ‪ ٟ٣‬ثب‪َٙ‬ب يئـــَ آىالٍي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪،ٟ‬‬
‫‪ٝ‬يب‪١‬ب (‪ٝ‬ـي ‪ +‬آ‪١‬ب)‪ ،‬ا‪ٍٝ٣‬ي (ا‪ٝ +ٍ٣‬ي) ‪ٕ ...٣‬اٍ‪ ِٝ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ثيَدبٍا آىا‪ٝ‬الٍ ٕئـــــَ‪ٝ‬ي ٕاُ‪ٍٝ٣٤ٕ ،ٟ٣‬ــــــي ٕب‪١‬يَالٍ ‪ ٣‬ا‪ ٤١٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬سبييب ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٕــ‪ٕ( ٍ٣٣٤‬ب‪ )ٍ٣‬الٍال ثبم‪ٚ‬ـــي ثي‪ٚ‬يــَ‪ .َٙ‬ث‪٨ٙ ٤‬ـــــَي‪ ٠‬آىي‪ٕ ،٠‬ئـــــَا‪ٕ ٦ٝ‬اُ‪١٣‬ي‪ٟ‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب‪ٕ ٟ‬اُ ّي‪ٞ‬يى‪ ٥‬ثي‪٣ َٚ٢ٚ‬اٍ‪ٕ .‬ئــَا‪ٍُ ٦ٝ‬س‪ٙ٤‬ز ىئ‪١٣ٍ٣‬ي‪ٍ ٟ‬بثبً ّاؿــــَي‬
‫س‪٤‬د‪ٝ٤ٚ‬الٍىا‪ ،‬ثا‪ ٤ٖٙ‬آىي ّي‪ٞ‬ــي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫‪37‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ثيَدبٍا آىا‪ٝ‬الٍىا ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪ٕ ،٠‬ئــَ‪ٝ‬ي ‪ ٣‬ثيَ دبٍاىا ٕـَٕـَ آى‪ٙ‬ي سبييب آىياي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ثي‪ٚ‬يَ‪ )3(.َٙ‬سبٍيوي‪َٕٝ ،٥‬ي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ــَ يب َٕ‪ٝ‬يب‪ٟ‬ا‪٣‬مـــ‪ٙ٤‬الٍي كْ‪ٝ٤‬شي‪ ٠‬ث‪ ٤‬سبييب آىا‪ٝ‬الٍي‬
‫يبٍاىيجالٍ‪ٕ .‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬س‪٘ٞ‬ىا‪ٙ‬ي ‪ٝ‬يالىىا‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼ‪٤ٍ ٦‬ي‪٤ٙ٤‬ة ‪ ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا‪ ٟ‬ؿيوب‪ ٟ‬يئَآ‪ٙ‬شي‬
‫سبٍيوي ‪ٙ‬ئي‪ ٣ َٙ‬ثبٍٗبال (اي‪٢‬يي ٍبالثب‪ٙ‬ي آىال‪١‬يــَ)‪ ،‬ىئ‪ٍ٤‬بالٕي‪ ،‬إٓشِ ‪ٝ‬ييا‪١‬ي‪،‬‬
‫ّ‪٤‬س‪٤ٝ ،ٗ٤‬ػبٍا‪ ،‬آُ‪١‬ب‪ٍ ،‬يـــَا‪ ،ٟ‬ى‪١٤ٙ٣‬ي‪ ،ٍ٣‬ايَ‪١‬ب‪٣‬اٗ‪ٝ ،‬ب‪١‬ــيآٍهي‪ ،‬هَ‪،٦١ٍََُ ،٦ََٖ٢‬‬
‫ٍبٍاهب‪ٟ‬ىامي‪١ ،‬ب‪ٝ‬بُىٍ‪ٕ٥‬ي ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍػب ثئ‪ ٦ٚ‬سبٍيوي يئَآىالٍي ‪ ...٣‬ا‪١٣‬ب ٍب‪١‬يز(ى‪ٙ‬ي٘)ىيَ‪.‬‬
‫ث‪٨ٙ ٤‬ــَي‪ ٠‬يئ‪٢‬ي ىئ‪ٍ٣‬ى‪ٕٚ ٥‬ي‪ٕ٦ٞٚ‬ي (س‪ٕ٤‬ق‪ٕ٦‬ي) ‪ٝ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمـــــي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪َٚٙ٣‬ي‪ٍ ٦٢‬بييييَ‪.‬‬
‫ا‪ ٣‬اي‪ٚٚ‬ــَى‪ ٥‬اٍى‪٧‬بٗ ‪٨ٙ‬ـــَي‪ ٦٢‬ثبم‪ٚ‬ــي ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬هب‪ٚ١‬ــي سبييبٕـي ثب‪ٙ‬ــــيا ا‪ٞٙ٣‬بٍال‪،‬‬
‫ثئ٘ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييب سـ‪ٍّ٤‬يـــــ‪٦‬ى‪ّ ٟ‬اؿـــــ‪٤‬ة ث‪ٍ٤‬اىا ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٞٙ‬ي‪ٚ‬ـــــالٍ‪.‬‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يــــِى‪ٕ ٥‬ئـــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ‪ٍ« ٣‬بال‪ ،‬ك‪ٞ‬بٍ‪ ،‬آ‪ٙ‬ي‪ٞ٢‬بُ‪،‬‬
‫يئ‪٢‬ي‪ ،ِٞٚ‬ى‪ٕ ٦٢ٞٙ٣‬ي‪ ٍٟ٦ٕ ٦٢‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ )4(»"٠َٕٝ" ،ٟ‬اُ‪٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 213ٛ ،ٟ‬ـ آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪٥‬؛ ا‪ٝ‬يي‬
‫‪١‬يبي٘‪ ٜ٧ 88ٛ ،‬ى‪ ٥‬ثبم‪ ،‬ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪3 293 ،282ٜٝ ،‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ٕ ،ٟ‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ياثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪،‬‬
‫‪4 299ٛ‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪104ٛ ،‬‬

‫‪22‬ـ هحوَدآٍاد (‪)Məhmudavad‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪٨ٙ‬ـــــَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيــــَي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ـــــــــ‪٤‬ىآ‪٣‬اى يب ‪ٝ‬بك‪ٞ‬ـــ‪٤‬ىآ‪٣‬اى ىيَ‪.‬‬
‫ك‪ٞ‬ياهلل ‪ٖٝ‬ش‪٤‬ىي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕــــاٍ‪ ،٥‬ث‪٨ٙ ٤‬ـــَ اي‪ٚ‬وب‪١‬الٍ ‪ٙ‬ب‪٧‬ــــــالٍي‪٢‬ــيا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫مبُا‪ٟ‬هب‪١‬يــ‪ ٠‬ا‪ٝ‬ـَي اي‪ٚ‬ــــــــ‪٤ٝ ٦‬مب‪ٟ‬ىا ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬مبُا‪ٟ‬هب‪ ٟ‬إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي‪ٍ ٠‬ـــج‪ ٗ٤‬ائي‪١‬ي‪ٟ‬‬
‫ٕــــ‪َ١٤‬ا ائُ‪ٝ ٟ٣‬ل‪ٞ‬ـــــــــ‪٤‬ى آىال‪١‬ييَيت‪ .‬ثـ‪٨ٙ ٤‬ـــــــَ ثبػــــــــــَ‪٣‬ا‪َ٨ٙ ٟ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ٕ‪ٟ٤‬ؿيوـب‪ ٟ‬ا‪ٙ‬ي‪٢‬ــــــي‪ ٥‬يئـــــــَ‪ٚٙ‬يــــَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬

‫‪23‬ـ هـَراى (‪)Moran‬‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪38‬‬

‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثا‪َٙ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٣ ٟ‬ئــــــَ‪ٝ‬ي ‪٨ٙ‬ـــــَٕشب‪١‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثو٘‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬


‫ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثا‪١٦ٖٙ‬ي‪ ٠‬اي‪٢‬ـــــيي ثيَ ٍيٖ‪ٞ‬ي ٍ‪ُ٤‬ئي آًٍثبيؼب‪١‬ياىيــَ‪ .‬ثيِي‪ ٜ‬آًٍثبيؼب‪١‬يا‬
‫ا‪٣‬ال‪ٝ ٟ‬ـــــــ‪ٍ٤‬ا‪١‬يـ‪ ٠‬آ‪ٙ‬ش‪ٞ‬يــ٘ يئــــــيىي دبٍؿب ّ‪٢‬ـــــــــــيي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪ ،ٟ‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼــــ‪ ٦‬ى‪ ٥‬ؿبي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىيــــَ ‪ٝ٤ٕ ٣‬ب‪ ٟ‬ا‪ ٍ٤ٙ٣‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ٝ ٜ‬بكبٗ‪،‬‬
‫يبمي‪ٚ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ك ا‪ٞٙ٣‬بٕي ‪ ٣‬ث‪ٙ٤‬نبٍؿبيي ‪ ٣‬ا‪١ ٟ٤١٣‬ئـ‪ ٟ٤١٤ٙ٤ٍ ٦‬آه‪ٞ‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت‪ .‬يبمي‪ٚ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ٍ٤ٝ ٥‬ا‪١‬ي‪ ٠‬ىامالٍي ا‪ٍٝ٣‬ب‪ٚ١‬ينب (‪ٝ‬ئ‪ٙ٦ٚ‬يٖ‪ )٦‬ؿا‪٤١‬ة‬
‫‪ ٣‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٕ ٠‬اٍ‪ٝ‬ــــ‪ٙ٦‬ي ‪ِٕٝ ٣‬ــ‪ٙ٦‬ي يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــــي‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪)1(.‬‬
‫ك‪ٞ‬يا‪ٖٝ ٦ٙ‬شـــ‪٤‬ىي ‪٦٧ِ١‬ا‪٤َٚٙ‬ة ّيشبثي‪٢‬ـــــــيا اي‪٢‬ـــــييْي «ٍيـــِي٘ا‪»ُٟ٣‬‬
‫ؿبيي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬ــــــــــيا يبُيــــَ‪ ،‬إْي ؿبمــــــــالٍ ســــــــ‪ ٍَّٚ٤‬ث‪ ٤‬ؿبيي‬
‫«‪٧‬ــــ‪٤‬ال‪ٝ ٟ‬ــــ‪ٍ٤‬ا‪ »ٟ‬آىي اي‪ٚ‬ــــــــ‪ ٦‬آىال‪١‬ييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ـــــالٍ‪.‬‬
‫‪٨ٚٝ‬ـــــ‪ٝ ٍ٤‬ــ‪ٍ٤‬م ‪ٙ ٣‬ــٍَ‪٢ٚ‬بٓ ‪ٙ‬يٖشـــَ‪١‬غ ى‪" ٥‬هالىز ‪ٙ‬ـــــــٍَي"‬
‫ّيشبثي‪٢‬ـــــــــيا "‪٧‬ــــ‪٤‬ال‪ٝ ٟ‬ــــــــ‪ٍ٤‬ا‪ٕ "ٟ‬ـــــاُ‪١٣‬ـ‪ٍ« ٤‬يــــــــَ‪ٝ‬يــــِي ؿبي»‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــــيا ثي‪ٚ‬يــــــَ‪)2(.‬‬
‫‪ٝ‬ــــ‪٤‬مـ‪ٙ٤‬ؼبىا ‪ٝ‬ــــــــ‪ٍٟ٤‬؛ ى‪١‬يـــــــِ‪ ،‬ؿبي‪ٕ٣ٍ ،‬ؼـب ‪ٝ‬ـــــــــ‪ٍ٤‬؛ ى‪١‬يـــــــــِ ‪٣‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب آ‪٣ٍ٣‬دب ىي‪ٚٚ‬ـــــَي‪٢‬ي‪ٝ ٥‬ئــــَ؛ ى‪١‬يـــِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيــــَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬ـــــــاُ ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى‬
‫ّشبثي‪٢‬ــــــــــــــيا‪ ،‬ســـــــــــــ‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬آسبٕـــي ـ ا‪٣‬مــــــــــــ‪ُ٤‬ـ ا‪ٙ٣‬ـــ‪ٕ٤‬ــــــــــ‪١٤‬ب‬
‫هغبة ٕــــ‪٤‬ي‪٦ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٕٚ ،٥‬يت‪:‬‬
‫«‪ٕ ٠ٝ‬يِ‪ ٥َٙ‬ا‪ٙ٣‬ي‪ٍ ٛ٣‬بمب‪ٟ‬‬
‫آال‪ٙ‬ي‪ ٜ‬يبي اي‪ٍ ٦ٚ‬ب‪َٙ‬ب‪ٟ‬‬
‫ٕ‪ ُ٤‬ـ ٍ‪ٍ٤‬ى ثيِ‪ ٥‬ا‪ ٟ٤ٖٙ٣‬ا‪ٍ٣‬ا‪ٕ( ٟ‬ب‪٣‬اٗ ‪١‬قَ‪ٕ٥‬ي)‬
‫ى‪ٝ‬يَ ٍبٍمي الٍىا‪ ٟ‬ا‪ٍٝ٣‬ب‪ٟ‬‬
‫آ‪٣‬الٍيا ي‪٤ٍ ٟ٤ٕ٣ٍ٤‬ال‪ٟ‬‬
‫‪ ٜ٧‬آ‪ٙ‬ب‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ى‪١‬يِ‪ٍ٤ٝ ،‬ا‪( ٟ‬ؿبي)‬
‫‪39‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕ‪ ٟ٤‬س‪٤‬ك ا‪ٍ٤ّ ُ٤ٕ ،ٟ٤ٖٙ٣‬يْب‪( ٟ‬ؿبىيَ)»‪)3(.‬‬


‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ ٦٧ِ١‬ا‪٤َٚٙ‬ة ك‪ٞ‬يا‪ٖٝ ٦ٙ‬ش‪٤‬ىي‪ ،‬ث‪ ٦‬ا‪٧‬ش‪ٞ‬ب‪ٛ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ ،ٟ‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪336ٛ ،‬‬
‫‪ٖٙ‬شَ‪١‬غ‪ / 217ٛ ،‬هالىز ‪ٍَٙ‬ي ‪ٖٙ‬شَ‪١‬غ‪ /‬في‪ ٠‬كب‪ٙ‬يا ‪ٝ‬بٍّ‪ ٤‬د‪ٕ ٤ٙ٤‬يَ‪١‬ب‪ٕ ٦ٝ‬ي‪٢‬ي‪ ( ٥‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ث‪٤‬ف‪ٚ‬ي ‪ٝ ،‬شَػ‪ٕ ٜ‬يي‬
‫‪ٕ ٍ٤ٞ٢ٝ‬ؼبىي ‪٧ 1369 ،‬ؼَي ‪ٖٞٙ‬ي اي‪ٚ‬ي ) ‪ٝ 126،151،154‬ليي‪َٙ ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ائ‪٢‬ي ثيَ ‪ٝ‬بي٘ كي‪٣‬ى‪١٣‬يا ا‪٣‬ال‪" ٟ‬‬
‫ٍَ‪ٍ٤ٝ ٥‬ا‪( " ٟ‬ثاي‪ ُ٤‬ؿبي ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ؿبي آىي‪٢‬ب ا‪ٙ‬بٍ‪ ٥‬ا‪3 ٍ٤١٤ٙ٣‬ـ ‪ٝ‬يَا‪ٟ‬؛ ٍ‪ٍ٤‬ىالٍا ٕبٍي‪7ٛ ،‬‬

‫‪24‬ـ هـَغبى (‪)Muğan‬‬


‫‪ٝ‬بمب‪ٕ ٟ‬ــــــاُ‪ٝ٤ٕ ٣‬ئــــــــَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬يئـــَ آىي ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ثيـَ ‪١‬ئـــــــ‪٦‬‬
‫يبُيـيالٍ ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ثيِي‪٤ٝ ٜ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ؿـــ‪٤‬م ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ٙ‬ينــــي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪٤‬‬
‫ا‪٣‬ؿــــــ‪ٝ ،ٟ٤‬ــــــ‪٤‬مب‪١‬ي ‪ٞ٧‬ـب‪ٝ ٟ‬بمـب‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يــــــــَ‪ ٜ٧ )1(.َٙ‬ى‪٧ ٥‬ــــــــــَ‪٣‬ى‪٣‬ر‬
‫‪ٝ‬بىالٍىا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬بٍّــــــ‪ ،٠‬آ‪ٙ‬شي ‪ٝ‬بى ائ‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ي ؿْيــــــــــَ‪ .‬ثـ‪ ٤‬ائ‪ٚٚ‬ــــــَي‪٠‬‬
‫ثيــــَيٕي ‪ٝ‬ـــ‪٤‬ك الٍىيـــَ‪.‬‬
‫«ث‪ّٞٚ ٤‬ـــــ‪ ٦‬ا‪ ٟ‬إْي ىئ‪ٍَٙ٣‬ى‪ ٟ‬ســــــــــ‪ ٍُ٤‬ائ‪ٚٚ‬ـــَي ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ـــــــــــي‪،٥‬‬
‫‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ـــــــي‪ّ ،‬ب‪٧‬ـــ‪ ،٠‬ىب‪ٙ‬ــــي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ــــي ‪ٝ ...٣‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ـــــــيا ا‪ٗ٤ٞٙ٣‬‬
‫‪ُ ٣‬ا‪ٝ‬ب‪ّ ٟ‬ئــــــييْؼـــــــ‪ٍُ ،٦‬س‪ٙ٤‬شــــ‪ُٝ٤‬ــــــ‪ ٟ٤‬ثبٍي‪ٞ٢‬بٕــــي اي‪ٚ‬ــــــــ‪٦‬‬
‫اي‪ٖٚ‬ي‪ٚ‬ــــي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ــــي‪٣ٍ ،‬كب‪١‬ــــي‪ٍُ ،‬ســ‪ٙ٤‬ز ىي‪٢‬ـي‪١‬يــــ‪٣ٍ ٠‬كب‪١‬يٖــــي‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــــيا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ــــييَ‪.‬‬
‫‪١‬ؾَ‪ ،٠ٕٚ ٥‬ث‪ّٞٚ ٤‬ـــــــ‪ ٦‬الح ا‪ َٚٙ٣‬ا‪ّ ٣‬يـيِ ائ٘‪ ،‬ا‪٣‬ثب ‪ ٣‬ىٕشـــــ‪٦‬ي‪٦‬‬
‫ىئيي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ـــــــــييَّي‪ ،‬ا‪ّ ٟ٤١٣‬ي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ــــَي ‪ٍ ٣‬بىي‪٢‬الٍي‪١‬يــ‪ ٠‬ؿ‪٤‬هــــــــ‪ ،٤‬مئيجــي‪ٟ‬‬
‫هجــَ ‪٣‬ئـــَ‪ ،ِٝ‬ىب‪ٙ‬ـي‪ٚ‬يـــٌ‪ّ ،‬ب‪٧‬ي‪ٚ٢‬يِ ‪ ٣‬ث‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي اثشيايــي ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ آٍإي‪٢‬ـيا‬
‫ا‪ٞٙ٣‬ــــــ‪ ٗ٤‬هَاىبسي اي‪ٚٝ ٦َٙٚٚ‬ن‪ ٗ٤‬ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬الٍ ‪ُ ٣‬ا‪ٝ‬ب‪ّ ٟ‬ئـييْؼ‪ ٦‬ث‪ ٦ّٞٚ ٤‬ائ٘ ‪٣‬‬
‫سبييب آىي‪٢‬ب ؿئ‪ٍ٤‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ـــييَ‪)2(».‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪40‬‬

‫«ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شــــــــَُ ‪ ٟ٣‬يبُىيني‪٢‬ب ‪ٝ ٣‬يـــــَف‪ٚ‬ـي ٕيياه‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب‬


‫إبٕبً‪ٍ ،‬يي‪ ٜ‬ســـ‪ ٍُ٤‬ائ‪ٚٚ‬ــــــــَي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــــ‪٦‬ى‪٧ ٟ‬ـــــــ‪١٤‬ــالٍىا‪ّ ،‬ب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٛ‬‬
‫ّ‪ٞٚ‬ـــــــ‪ٕ٦‬ـي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ـــــي‪ ،‬آٍاكْي‪ٞ‬ـــــي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ـــــي‪ّ ،‬ب‪٧‬يـــــ‪،٠‬‬
‫ىب‪ٙ‬ـــــي‪ ،‬عجيت‪ ،‬كْيـــــ‪ ،ٜ‬فب‪ٙ‬يـ‪ ،ٜ‬ىي‪ٖٚ‬ـــــــ‪٤‬ه ‪ٝ ... ٣‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ـــــــيا‬
‫اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ــــــييَ (ا‪٣‬مـــ‪ٕٚ ُ٤‬غ‪٢‬شي؛ آ‪ٙ‬شبي ‪ٞٝ‬ـــــــي‪٣‬ه‪ ،‬ثبّــــــي ‪)273ٛ ،1992‬‬
‫يق‪٢‬ي ثيــــــَ ‪١‬ـ‪٤‬ؿ اكشـــــــــــَا‪ٚٝ‬ي ‪َٝ ٣‬ـــــيٓ ٕــــــاُ ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ـــــــــي‪ ٣ ٍ٣‬ث‪١٤‬ب‬
‫ٕــــاٍ‪ ٥‬ى‪٧ ٥‬ــ‪١٤‬ـــــــالٍ ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــي‪ ،٥‬ائـــ٘ ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ّب‪ْٙ ٛ‬ي٘‪ٙ‬ـَي‪٢‬ــــــي‪٥‬‬
‫يق‪٢‬ــــي "آسب ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪" ،"ٟ‬آٍهبىاٗ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٝ "ٟ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــــــيا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ـــــــــي‪.ٍ٣‬‬
‫"ائ٘" إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــي‪ ٜ٧ ٥‬ى‪ ٥‬آٍهبىاٗ‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ــــــياٗ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا‬
‫ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ـــــــي‪( .ٍ٣‬ىيـــــــ‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شـــــــــــــــَُ‪ ،‬ع‪" )458٣47 ٛ ،1‬آسب ـ ّب‪ٛ‬‬
‫; آسب ـ ٍب‪ّٞٚ "ٛ‬ــــ‪ٕ٦‬ي ه‪ٚ‬ـٌ عـَىي‪٢‬ــــــي‪َٝ ٟ‬ــــــــيٓ ّ‪ّ ٦ٞٚ‬ي‪ٞ‬ي‪ ٜ٧ ،‬ى‪ّ ٥‬ي‪ٚ‬ي‬
‫آىي ا‪٣‬الٍاً ٍ‪ٙ٤‬ال‪ٞ١‬يــــ٘ ‪ٕ ٣‬اٍ‪١٣‬ــــي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ــي‪ ،‬ؿـــــ‪٤‬م اي‪ٞ٢ٚٚ‬ـــِ‬
‫‪١‬شيؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ــــي‪ٍ ،٥‬ب‪ ٛ‬ـ آسب‪ّ ،‬ب‪ ٛ‬ـ آسب ‪ْٚٙ‬ي‪٢‬ـــــــــــ‪٦‬ى‪ ٥‬ى‪ٞٙ٣‬ـ‪ٙ٤‬ــــــــــي‪.ٍ٣‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ائش‪ٞ‬ــــِ ا‪٣‬الٍ‪ٝ ،‬ـــــــ‪٤‬ك ّ‪ٞٚ‬ـــ‪ٕ٦‬ي ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٕ٦ّٞٚ ٛ٤ٍ ; ٛ‬ــــي‪١‬ي‪٠‬‬
‫فْٖي‪٢‬ـــــ‪ ٦‬س‪ٚ‬يؾـ‪٤‬ى‪ٝ( .ٍ٣‬بُ ـ ‪ٝ‬بً ـ ‪ ً٤ٝ‬ـ ‪٤ٝ‬ك)»‪)3(.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثب‪َٙ‬ب ثيــــــــَ ىيْـــــــَى‪ ٥‬ث‪٤‬ى‪ٍّ٣‬ي‪ ،‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي إْي‪،‬‬
‫‪ٝ‬يِ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪ .‬ثــــــ‪ ٤‬سبييب يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئـــــــَ‪َٙ‬ي‪ ،‬ا‪ ٣‬سبييب‪١‬يـــ‪٠‬‬
‫ٍ‪ٚ١٤‬ـــــــــ‪٤‬الٍي‪ٝ ،‬يْب‪ ٟ‬آىي اي‪ٚ‬ــــــــ‪ ٦‬سب‪١‬ي‪ٞ‬يـــــ٘ ‪ ٣‬آىال‪١‬ــييـَيـَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ــــــالٍ‪)4(.‬‬
‫ثـ‪ ٤‬آى ٕئـــــــي ـ ٕئــــــــي‪ٝ ،٥‬يَـب‪ٝ ،ٟ‬ينـب‪ٝ ٣ ٟ‬ـ‪٤‬مب‪ ٟ‬ىـ‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬ب ى‪ٙ٣‬ــــــ‪٤‬ة ‪٣‬‬
‫اي‪٢‬ــــييْي ‪ْٚٙ‬ي‪ ٥‬ثيــِ‪ ٥‬ؿبسيجــييَ‪.‬‬
‫‪١‬بئجي‪١‬ي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼــــ‪ٝ ،٦‬نب‪ٝ ; ٟ‬نَب‪ٕ ٟ‬ــــاُ‪ٝ ،٣‬ـــــ‪٤‬ك (; ا‪ٓ٣‬؛ ىبٍٕؼب هــــَى) ‪٣‬‬
‫ٍب‪(;( ٟ‬اُ) يئـــــَ) ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت ‪ ٣‬ى‪ٙ٣‬ــ‪١٤‬ؼ‪( ٦‬ا‪١‬يي‪ ٣ )٦ٚ‬ا‪( ٓ٣‬فَ٘)‬
‫يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‪.‬‬
‫‪41‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍــــــالٍ؛ ‪1‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يــــــــٌ‪ٝ٤ٕ ،‬ئــــــــَ سبٍيوـــــي‪١‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬يــــــــٌ ا‪١٣ُ٣‬ــــــ‪ ٦‬ؿيو‪ٞ‬بٕـــــي‪،‬‬
‫‪2‬ـ دَ‪٣‬ىٖــــــــــ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايـــــــــــَا‪ ٟ‬س‪ٍّٚ٤‬ـــــــــَي‪١‬ي‪ ٠‬إْـــــي سبٍيوـــــــي‪،‬‬ ‫ك‪ٞ‬بٍي‪46ٛ ،‬‬
‫‪4‬ـ اٍـــــَاٍف‪ٚ‬ــــــي اه؛ ىام‪ٚ‬يــــٌ ٍــــَ‪ ٥‬ثبك‪،‬‬ ‫‪3‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪536 ٟ‬‬ ‫ثيـــــَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ـــــــي‪530ٛ ،‬‬
‫ّاؿـــــ‪ ،ٍٟ٤‬ث‪٨‬ـــــَاى‪29 ٛ ،‬‬

‫‪25‬ـ ٍاراًب (‪)Varana‬‬


‫‪٣‬اٍا‪١‬ب يب ‪٤ٝ ٦١ٍََ٣‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي ‪٨ٙ‬ــــــَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ىبٍٕؼب يبُيالٍىا ‪٣‬اٍا‪ٌ١‬‬
‫يب ‪ّ ٌ١ٍ٣‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يت‪ .‬آىي آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿــــــــــ‪ ٟ٤‬ا‪٣ ،٤١٣‬اٍ يب ‪ ٣ ٍ٣‬آ‪١‬ب يب ا‪٦١‬‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪َّٕ ِٞٙ‬ييَ‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬اي‪ ِٚ‬ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــــ‪ ٍ٣ ،٤‬يب ‪٣‬اٍ؛ ٍبال‪ ،‬اٍُ‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬آ‪١‬ب ٕاُ‪١٤١٣‬ي‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٣ ٦ٚ‬اٍا‪١‬ب؛ آ‪١‬ب ٍبال ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪٥‬‬
‫‪٣‬اٍ ٕاُ‪٣ٍ٤ٍ ،ٟ٣‬ؿ‪ٝ( ٤‬لبىؼ) ‪ٕ ٣‬اُسؼي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــيا ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ثبٍ ىا ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪،‬‬
‫ا‪١٣‬يا ثبٍا‪١‬ب؛ ٕاُسؼــــي آ‪١‬ب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييــــٌ‪ ،‬يبُيالٍىا‪ ٍ٣ ،‬يب ‪٣‬اٍ‬
‫آى‪ٙ‬ي ثيَ سبييب آىي ىا ‪٣‬اٍ‪ )2(.‬ثئ‪ٚ‬ــ‪ ٦‬ا‪ٖٙ٣‬ب ‪٣‬اٍا‪١‬ب؛ ‪٣‬اٍ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬بٕي ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 581ٛ ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪406ٛ ،ٟ‬‬

‫‪26‬ـ ٍرسبى (‪)Vərsan‬‬


‫‪ٍٕ٣‬ب‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي آى‪ٙ‬ي‪٨ٙ ٜ‬ــــــــَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيـــييَ‪ .‬آٍا‪ٙ‬ييَيؼيالٍي‪٠‬‬
‫ىيَْي‪٢‬ؼ‪ ٦‬ث‪َ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬يئَي اي‪٢‬ييْي ا‪ٙ٣‬شب‪٢ّ ٟ‬يي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬يييَ‪.‬‬
‫‪ٍٕ٣‬ب‪ٕ ٟ‬ـــــاُ‪ ٣‬ايْــــي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ ‪ٕ ٣ ٍ٣‬ب‪ ٍ٣ .ٟ‬يب ‪٣‬اٍ ٕــــــاُ‪٣‬؛‬
‫ٍبال‪ ،‬اٍُ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ‪ٕ )1(.‬ب‪ ٟ‬ايٖ‪٦‬؛ آى (‪١‬ب‪ ،)ٛ‬آىٕب‪٨ٙ( ٟ‬ــــــَر)‪٣ ،‬‬
‫ٕا‪ٞ١٣‬ــِ (اىشوبٍ) ىئ‪ْٞ‬ـــــــييَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــ‪ٍٕ٣ ٦‬ب‪ ،ٟ‬آىٕب‪ٍ ٟ‬بُا‪ٞ١‬يــ٘ ٍبال‬
‫يبىا ٕا‪ٞ١٣‬ـــــــ‪ٙ٦‬ي ٍبال ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪42‬‬

‫آٍسيــــــَ‪ٝ‬بً ٕـَّـــــييَّي‪ ،‬يبُيــــــــــــالٍىا‪ ٍ٣ ،‬يب ‪٣‬اٍ آى‪ٙ‬ــــي ثيـــَ سبييب‬


‫آىي ىا ‪٣‬اٍىيــــــــَ‪ )3(.‬ثئ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬ا‪ٖٙ٣‬ب ‪٣‬إٍب‪ٟ‬؛ آى‪ٙ‬ي‪ٕ ،‬ب‪ٚ١‬ـــــي ‪٣‬اٍ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫يــــ‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪310ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍــــالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىــــــَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٙ ٟ‬ــــٍَي‪581ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪406ٛ ،ٟ‬‬

‫‪27‬ـ ّبهبضبرا (‪)Hamaşara‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي آى‪ٙ‬ي‪ََٙ٨ٙ ٜ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪٧ ،‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬بٍا يب آ‪ٝ‬ب‪ٙ‬بٍا ‪ ٣‬ىبٍٕؼب ىئِٖ‬
‫‪ ٥َ٨ٚٞ٧‬ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آىي ‪٧‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬بٍا ثي‪ ،ِٖٚ‬ا‪٧ ٤١٣‬ب‪ٝ‬بٗ ‪ ٣‬اٍ ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪٧ ،‬ب‪ٝ‬بٗ س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪ ٥‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ ٣‬ي‪ٗ٤‬ي‪ٙ٤‬يا‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬آىي‪٠‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آٍ» ايٖ‪ّ« ،٦‬ي‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ )2(.‬يياه ػ‪٢‬بثالٍييا ث‪ٕ ٤‬اُ‪٣‬‬
‫س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي ‪٤ٍ ٣‬ؿبً آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪٣‬‬
‫ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ‪ ،‬هٍِ‪ٍ ،‬بػبٍ ‪ٕ ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪)3(.‬‬
‫ث‪ ٤‬آىي «ا‪ٙ٦ٝ‬بٍا» (‪ٕ )Әmәşara‬ب‪١‬يت‪ ،‬ا‪ٙ ٣ ٦ٝ‬بٍا ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ثئ‪٦ٚ‬ى‪٥‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ا‪ ،ٛ‬ا‪ ٦ٝ‬يبه‪٤‬ى آ‪ٝ‬ب ٕاُ‪ ،٣‬آ‪١‬ب ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٙ )4(.‬بٍا ايٖ‪ ،٦‬اي‪ٚ‬يٌ‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )5(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪ٙ٦ٝ‬بٍا؛ آ‪١‬ب اي‪ٚ‬يٌ يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثقضي يبُاٍالٍي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬‬
‫ا‪ٙ٦ٝ‬بٍا‪١‬ي‪ ٠‬ايِ آىي «اثـَ‪ٙ‬ـَ» (ىبٍٕؼب‪ ،‬اَثَــَ‪٨ٙ‬ــَ) ىيــَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪2 131ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪،ٟ‬‬
‫‪4‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬ ‫‪3‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪ ،ٟ‬ائ‪100 ٥ٍ٤‬‬ ‫ائ‪33 ٥ٍ٤‬‬
‫‪5‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪337ٛ ٟ‬‬ ‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪84ٛ‬‬
‫اؤچًَجَ ثؤلَم‬

‫هَغبًيي چبي آدالريًيي وؤوَ‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪44‬‬

‫اؤچًَجَ ثؤلَم ـ هَغبًيي چبي آدالريًيي وؤوَ‬

‫‪28‬ـ آةثيلر چبيي (‪)Abbəylər çayı‬‬


‫آةثَي‪ َٚ‬ؿبيي ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ىامالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬يت ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي ٕ‪ٙ٣٣٤‬ب‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ ،‬ا‪٣‬سبييا‬
‫ث‪َٙ٤‬بٍؿبيي‪٢‬ب ٍبٍي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٟ٤١٤‬آىي‪٢‬ب «آًثَي‪ »َٚ‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬آة ٕاُ‪ٝ٤ٕ ٣‬ئ‪َٚ‬ى‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٍبدي‪،‬‬
‫‪ٍَ٨ٙ‬بديٖي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىبٍٕؼب آة ٕاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ٙ‬يَي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬آٍا‪ٙ‬ييَيؼيالٍي يب‪٧‬ب‪ٙ‬ييت ‪ ٣‬ؿب‪ٙ‬ييَيجييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آةثَي‪ ،َٚ‬ثَي‪ٍَٚ‬بديٖي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪ ٠‬آىي آكثي‪ َٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ا‪١٣‬يا آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬الٍ؛ آك‪ٕ ،‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٍ ٥‬بٍ ‪٣‬‬
‫ٕ‪٤‬ى ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي (ٍ‪ٖٚ١‬ي) ‪ٙ( ٦٢ٖ١‬ئي) ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آك ٕاُ‪ّ ٣‬يـيِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪.‬‬
‫ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً ٍبٍإ‪٤‬؛ ٕ‪٤‬ي‪ ٤‬ؿ‪٤‬م ‪ ٣‬ثاي‪ ُ٤‬ؿبي‪ ،‬آك ٕ‪٤‬؛ ٕ‪٤‬ي‪ ٤‬آُ ‪ّ ٣‬يـيِ ؿبي‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬آًٍثبيؼب‪١‬ي ىبٍٕي ٕاُ‪1148 ٟ٤١٤ٕ٤ٙ‬ـ ػي‬
‫‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ،٥‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ ٥‬ى ىا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي آؿيَاليب‪١‬يا‪ٕ ،‬ئ‪ٕ ٣ ٠‬ئ‪٢‬ي٘ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫دَ‪٣‬ىٖ‪ٕ ٍ٤‬يياه آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪َٚ‬ي‪ ٠‬ى‪ّ ٠َّ١٤ٙ٣‬شبثي‪١‬ي‪205 ٠‬ـ ػي‬
‫‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬يي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ،٥‬آك ٕاُ‪ٟ٤١٣‬؛ ثاي‪ ،ُ٤‬ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا‬
‫اي‪ٕ٦ٞ٢ٚٚ‬ي‪ ٠‬ثي‪ٚ‬ييَيَ‪ٍٙ .‬بى ٕ‪٢‬غي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ّ ،٦‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ّٚٝ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪،‬‬
‫ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪٤‬‬
‫(ٕ‪ٟ٤‬ؿيوب‪ ،)ًَٙ ،ٟ‬يب‪ٙ‬ي٘‪ ،‬ثبسي (ٕ‪ٟ٤‬ثبسب‪ ،ٟ‬مَة)‪ ،‬آك‪١٤ٕ ،‬ئي (ػ‪٤٢‬ة)‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪،‬‬
‫ٍ‪ُ٤‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ) ٍبٍا ‪ ٣‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ايٖ‪٦‬؛ ٕبٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )1(.‬آك ث‪٤‬يب ثب‪َٙ‬ب‬
‫ث‪٤‬يبالٍي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ي ‪ ٣‬آمب‪ٙ‬يٌ (كبّ‪ٞ‬يّز) ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي اي‪ٞ‬ي٘‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬؛ آًثَي‪ ،َٚ‬ثاي‪ُ٤‬‬
‫ثَي‪َٚ‬يئَي‪ ،‬ثب‪ٙ‬ـي (كبّ‪ )ٜ‬ايٖيي‪ َٙ‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪َ٧ .ٍ٤ٙ٣‬كب‪ٙ‬يا آييي‪٢‬ييَ ؿبي‪ ،‬ثي‪َٚ‬‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ي‪ٍ٤‬ىىا‪ ٟ‬ثبٗ س‪٤‬س‪٤‬ة آهييني‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪23 ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ٍٟ٤‬؛ ٍ‪14 ،٠ٙ٣‬‬
‫‪45‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪29‬ـ آجيدرُ چبيي (‪)Acıdərə çayı‬‬


‫آػيىٍ‪٥‬ؿبيي إٓال‪١‬ي‪ ُ٣‬ىامالٍي‪١‬ي‪ٝ 700 ٠‬شَ‪ٙ‬يِ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬يت ٍ‪ُ٤‬ئي ـ‬
‫ٕ‪ٟ٤‬ى‪٣‬مب‪ ٟ‬عَى‪ ٦‬آهيت‪َ١٤ٕ ،‬اىا «ٍَ‪ »٤ٕ٥‬ؿبيي‪٢‬ب ٍبٍي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪ ٠‬ا‪٤ٚ١٣ُ٣‬م‪24 ٤‬‬
‫ّي‪ٝ٤ٚ‬شَىيَ‪ )1(.‬آػي ٕاُ‪ٙ ،٣‬يَي‪٢‬ي‪ ٠‬ضييّي‪ ،‬س‪( ٍٗ٤‬س‪ٚ‬ن) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ؿبي ‪ٍ٤ٙ‬‬
‫س‪ٍ٤‬دبٍ‪ٚ‬ي ىٍ‪٥‬ى‪ ٟ‬آهبٍّ‪٤ٕ ٠‬ي‪ ٤‬آػي ا‪ ٣ ٍ٤ٙ٣‬ا‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬آػيىٍ‪ ٥‬ؿبيي آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪.‬‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪ ،‬آػي ٕاُ‪ ٣‬إغ‪ ٥ٍ٤‬ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ ،ٟ‬ثَّز ‪ٍ ٣‬ك‪ٞ‬ز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ىيَ‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪283ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪17 ٛ ،‬‬

‫‪30‬ـ آراز چبيي (‪)Araz çayı‬‬


‫آٍاُ آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬يا آهب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ؿبي آىيييَ ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ايْي ٕاُى‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يت؛ «آٍ» ‪« ٣‬آُ»‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي «آٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪« :‬آٍ» يب «اٍ» ّ‪٦‬‬
‫آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا «ائَ» ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ّ« ،‬ي‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ )1(.‬يياه ػ‪٢‬بثالٍي ىا ث‪ٕ ٤‬اُ‪٣‬‬
‫س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ ٣‬ثي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ا‪ّ ٤١٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ٕاُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ )2(.‬آٍاُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آُ» يب «آٓ» ٕاُ‪٣‬ى‪« .ٍ٣‬آ» إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪٤‬‬
‫ٍغق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪٦ٚ‬‬
‫يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ،»٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز‬
‫ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ٗ٤ٕ« .‬سْي‪ »٠‬آثيي‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪24 ٠‬ـ‪23‬ـ ػ‪ ٤‬هغي‪٢‬ي‪« ،٥‬آُ»الٍي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ؿاٗ يبى ائيي‪ٚ‬يَ‪« :‬آُ ؿا‪َٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آُاٍ (ّي‪ٚ‬ي) سبديي‪ .ٜ‬ثي٘ ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يئَي‪ ٜ‬آُىيَ»‪.‬‬
‫ٕاٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬آثيي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ثيَي‪٢‬ؼي «آُ»‪ ،‬يئَ آىي‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي «آُ» ايٖ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍ ،ٟ‬جي‪٦ٚ‬‬
‫آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪ٞ٢َٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ )3(.‬ايٖ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي ى‪« ٥‬ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا آُالٍي‬
‫ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي آىي ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬يبُيَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ٕ« .ٍ٤١٣‬اٍّ‪ٚٞ‬ي سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يييَ ّي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪46‬‬

‫ٕاُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪ +‬اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ ٟ‬يب ٍب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ ‪ :‬آً ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ٣ ٍ٤‬هئيَ ‪١‬يّز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيييَ ‪ ٣‬ثبٍس‪ٙ٤‬ي آً يب آُالٍي‪ ٠‬س‪ٍّ٤‬ئ٘ سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬اسيبٍي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬ي‪ٙ‬يَالٍي‪٢‬ي ا‪٣‬الٕي‬
‫ٕاٍ‪)4(.»ٍ٣‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آٍاُ «ايٖيي آُ» يب «آُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ايٖييي» ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آُالٍي‪ ٠‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪٠‬‬
‫ٍيَامالٍي‪٢‬يا ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪ ٠‬آىي ا‪ ٣‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫ث‪٤١٤‬ىا ٍئيي ائيُ؛ «آُ» ثقضي ٕاُػ‪َّٚ٤‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ،ٟ‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ى‪ ،٥‬ا‪٣‬ػب‪،‬‬
‫ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ ‪ ٣‬ا‪٣‬ػب عب‪ٙ‬ـ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ائ‪2 33 ٥ٍ٤‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ‬
‫سبٍين ايَا‪ ،ٟ‬ائ‪3 100 ٥ٍ٤‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪ ،‬ائ‪4 120 ٥ٍ٤‬ـ ّ‪ٟ٤ٕ٤ٚ‬؛ ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪٥‬‬
‫ٕيِى‪ٝ ،ٜ٧‬بى‪ AZ ٥‬ائ‪67 ٥ٍ٤‬ـ‪266‬‬

‫‪31‬ـ آالزارچبيي ‪ ‬آالُاٍ‬

‫‪32‬ـ آلتبى چبيي ‪ ‬آ‪ٙ‬شب‪ ٣ ٟ‬ا‪ٙ٣‬شب‪ٟ‬‬

‫‪33‬ـ اٍجبرلي چبيي ‪ ‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي‬

‫‪34‬ـ ثبلْبرٍد ‪ ‬ث‪ٚ‬نبٍؿبيي‬

‫‪35‬ـ ثرزًذ چبيي‪ ‬ثَُ‪١‬ي‬


‫‪47‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪36‬ـ ثَلغبرچبيي (‪(Bοlĝarçayı‬‬


‫ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ؿبييـ‪ ٠‬آىي ‪ٝ‬يــــــالىىا‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼــــــ‪١٤ٕ ٣ ٦‬ـَاّي ‪ٝ‬يـــــ‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬ـــــَى‪٥‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍ٤‬دبٍــــالٍي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــــ‪٦‬ى‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬يـــــ‪ ٠‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ؿبيي‪١‬يــــ‪٠‬‬
‫ٍيَامي‪٢‬ـــيا يئــــَ‪ٞٚٙ‬يــــ٘‪ ،‬ث‪ٙ٤‬نبٍ يب ث‪َٙ٤‬بٍ آى‪ٙ‬ي سبييب‪١‬يــــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫ٕ‪ٖ٢‬الم ٕـــاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ـــــي‪ ٥‬ث‪َٙ٤‬بٍالٍىا‪ ،ٟ‬ث‪ٚ‬نبٍث‪ّٞ ٠‬بٍي ث‪ ٠‬يبىض ث‪٤١ ٠‬ف (ؿ)‬
‫ّي‪ٞ‬ي آى آدبٍي‪ٚ‬يت‪ )1(.‬ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي إْي س‪ٍّ٤‬ؼــــــــ‪٦‬ى‪ٕ ،٥‬بؿب‪ ٟ‬اي‪ٚ‬يـــٌ‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــيا اي‪٢َٚٚ‬ــــ‪ ،٠‬ثب‪ٙ‬ــٌ يبهــــ‪٤‬ى ثب‪ٙ‬ــــــن ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫اٍ‪ٙ‬بىيىـــــَى يبُيــــــَ‪« :‬ث‪ٚ‬نبٍ ٕــــــــاُ‪ٕ ٣‬ـــآ ســـ‪ٍّٚ٤‬ـَي‪ ٠‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــي‪،٥‬‬
‫ٍبٍي‪ٚ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يت»‪ )2(.‬ميــــبٍيى‪ ٥‬ثـــــ‪ٙ٤‬نبٍالٍال ثبم‪ٚ‬ـــــي ٕــــــاُٗ‬
‫ثي‪ٖٚ‬ي‪٣ َٙ‬ئَيت؛ «ثـــ‪ٙ٤‬نبٍ؛ سـ‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ـــــــي‪ ٟ‬ىيَ‪ .‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬مـــــ‪ ٍ٤‬ائ‪ٚ‬يــييَ‪.‬‬
‫ا‪٣‬مــــ‪ ٣ ٍ٤‬ا‪٣‬مــــــ‪ٕ ُ٤‬ـــــــاُ‪َٙ‬ي في‪٢‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ىا‪ٙ‬ييـــَ‪ .‬ث‪ ٤‬ايْــي ٍبٍىاٗ ائ٘‪،‬‬
‫‪ٝ‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبٍْي ؿبمـــــالٍىا آيَي‪ٞٚ‬يــــــ٘ مـَثـــــــ‪ ٦‬ى‪٣‬مــــَ‪ٕ ٣‬ئــــي‪َٚ١٥‬ي‪٠‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــــي‪ٖٕ »ُ« ٥‬ـي ‪١‬يــ‪ ٠‬يئــــَي‪٢‬ي «ٍ» ٕٖـــــــي آ‪ٞٙ‬ي‪ٚ‬ــــــييـَ‪.‬‬
‫ث‪َٙ٤‬بٍ (ث‪ٙ٤‬نبٍ) ســـــــ‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــي‪ٍ ٥‬بٍي‪ٚ‬يت ـ ثيــــَ‪ٝ ِٞٚٙ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــياىيَ‬
‫ٍبٍاى‪١‬يــــِ ٕبك‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــــي‪ ٥‬ا‪٣‬مـــــــ‪ ُ٤‬ائ‪ٚٚ‬ــــــــَي‪١‬ي‪ٍ ٠‬بٍي‪ٚ‬يت ثيَ‪ٞٚٙ‬ـــــــ‪ٕ٦‬ي‪٦٢‬‬
‫ٕـاٍ‪ ٥‬ا‪١٣‬ـــــالٍا ثــــ‪َٙ٤‬بٍ ىئييت‪ .َٙ‬ا‪١٣‬ـــــــالٍي‪ٍ٤ٍ ٠‬ى‪ٍ٣‬ـــــالٍي ى‪ٙ٣‬ز‪« ،‬ثــاي‪ُ٤‬‬
‫ث‪ٙ٤‬نبٍيب ى‪ٙ٣‬شـــي» آىال‪ٞ١‬ي‪ٚ‬ـــــييَ‪ .‬اي‪٢‬ـــــــييْي ث‪ٚ‬نبٍٕشب‪ ٟ‬ائ‪ْٙ‬ــــــــ‪ٕ٦‬يـــــي‪ ٥‬ائُ‬
‫آىي‪٢‬ي ث‪ ٤‬ائ‪ٚ‬ـــــــي‪ ٟ‬آ‪ٞٙ‬ي‪ٚ‬ــــــــييَ»‪)3(.‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ـــــي ايٖــــ‪ ٦‬ؿبيـــــــالٍ ّيشبثي‪١‬يــــــ‪ 64 ٠‬ـ ػ‪ٝ ٤‬يل‪ٕ٦‬يـــــ‪٢‬ي‪ ،٥‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪٠‬‬
‫آىي‪ ،٠‬ثبٗ‪٧‬ب ؿبيي يبُيت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕــاٍ‪ ٥‬ىيَـــــــَ‪ٙ‬ي ثي‪ٖٚ‬يـــــ‪٣ َٚ‬ئَيت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ إشَآثبىي؛ ٕ‪ٖ٢‬الم‪2 90،‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىــَى؛ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬ســَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪،‬‬
‫‪3 65ٛ‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪52ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪48‬‬

‫‪37‬ـ جيي سَ چبيي (‪)Cinsu çayı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ٚٞ‬ي ؿبيالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ػي‪٤ٕ٠‬ؿبيي هٍِ ى‪١‬يِي ك‪٤‬ض‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ّ ٥‬ي‬
‫ؿبيالٍىا‪ ٟ‬كٖبة ا‪ُ٤ٍ .ٍ٤ٙ٣‬ئي ى‪٣‬م‪ ٤‬يا‪ ٦١‬آهي٘ ائي‪ ٟ‬ث‪ ٤‬ؿبي ‪ٝ 1950‬شَ‪ٙ‬يِ‬
‫ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَيا‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬يت‪ّ35‬ي‪ٝ٤ٚ‬شَ ي‪ٕ ٗ٤‬ئي‪١‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ‪ٝ270‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَيا ثبٗ‪٧‬ب ؿبيي‪٢‬ب‬
‫س‪ )1(ٍ٤ٙ٤ّ٤‬ؿبي ػي‪٢ّ٠‬يي‪١‬ي‪ ٠‬يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا‪ ٟ‬آهييني ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬ثيِ ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا ث‪ٕ ٤‬اُ كبٍّي‪٢‬يا آؿيَال‪ٝ‬ب ‪٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يِ‪ .‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب‪ ،‬آٍاىا‪،‬‬
‫ػئيي‪ ٠‬ؿبيييا ىئيي‪ٚ‬يَ‪٢ٝ .‬ؼ‪ ٦‬ػئيي‪ٕ ٠‬اُ‪ٕ ٣‬ئيي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ ‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ايٖ‪ٕ ،٦‬ئي سبييبٕي‪-‬‬
‫‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪٤‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪2 91ٛ ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪328 ٣ 319 ٜٝ ٟ‬‬

‫‪38‬ـ خَفِ لي چبيي (‪)Xəfəli çayı‬‬


‫ىبٍٕؼب «ه‪٤‬ى‪٤ٚ‬ؿبي» ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬ؿبي ا‪٤ٖ١٣‬ر ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪٥‬ىيَ‪ٕٚ .‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي‬
‫"هَي‪ٕ "٦‬اُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «ه‪٦‬ى‪ٍ٤ٍ )Xәfә( ٦‬ه‪ .٤ٙ٤‬س‪ٙ٦ّ٤ٚ٨‬ي يئَ‪ٍ .‬بٍا‪ٚ١‬يٌ‪،‬‬
‫‪٧‬ب‪٣‬إيِ ا‪٣‬سبً‪ٝ .‬ظ٘ ‪٣‬اٍ‪ :‬ه‪٦‬ى‪ ٦‬يئَى‪ ٥‬ؤى‪ٍٝ٤ٍ ٦‬ب»‪ٕ )1(.‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ ّيشبثي‪١‬ي‪103 ٠‬ـ‬
‫ػ‪ ٤‬ائ‪ٕ٥ٍ٤‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪ ٠‬آىي‪« ،٠‬ه‪٤‬ى‪٢‬ب‪ »٣‬يبُييت ‪ ٣‬ا‪ ٤١٣‬ه‪٤‬اة‪ٙ‬ي ٕ‪ ،٤‬ه‪٤‬اثي‪٢‬ب آهبٍ «‪»٤١‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يت ىيَ‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي؛ ٕاُ ايـي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اُ‪ّ ،‬اؿ‪ ،ٍٟ٤‬ائ٘ ا‪٣‬م‪2 58ٛ ،٤ٚ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪311ٛ ،‬‬

‫‪39‬ـ دٍهَلي چبيي ‪ ‬ى‪ٙ٤ٝ٣‬ي‬

‫‪40‬ـ ديسدُ چبيي ‪ ‬ىيِى‪٥‬‬


‫‪49‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪41‬ـ زريٌجِ چبيي (‪)Zərincə çayı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يــ‪ٕ ٠‬ئالة ؿبيالٍي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٍُ« ٟ‬ي‪٢‬ؼــ‪ »٦‬ؿبيي‪ ،‬هـــــٍِ ك‪٤‬ض‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿبيالٍىا‪١‬ييَ‪ .‬ي‪ُ٤ٍ ٤١٤ٙ٤‬ئيى‪٣‬مــــ‪ ٤‬يــــا‪ٕ ٦١‬بال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬ؿبي ‪ٝ 500‬شَ‪ٙ‬يِ ثيَ‬
‫ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَالٍىا‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬يت ‪ّ 6‬ي‪ٝ٤ٚ‬شَ ي‪ٕ ٗ٤‬ئـــــــي‪١‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ‪ٝ350‬شــَ‪ٙ‬يِ ثيَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَيا‬
‫«ٕبٍيٍ‪ٞ‬ي٘» ؿبيي‪٢‬ب ساّـ‪ )1(.ٍ٤ٙ٤‬ث‪ ٤‬آىي آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪١٣‬ـ‪" ،"ٍُ" ٤‬ي‪٣ "٠‬‬
‫"ػ‪ "٦‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪َّٕ ِٞٙ‬ـــــــييَ‪٣ٍُ .‬ا‪ ٟ‬ىي‪٢‬يـــــــ‪ ٦٢‬فبيي ا‪٣‬ال‪ٕ "ٍُ" ٟ‬اُ‪،٣‬‬
‫اي‪ٚ‬يٌ ‪ ،‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يٌ ‪ ٣‬اّي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪" )2(.‬ي‪ "٠‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪" ٤ٕ٣‬آ‪ٕ "ٟ‬اُ‪ ،٣‬يئَ‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى‬
‫ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪" .‬ػ‪ "٦‬ايٖــ‪ ٦‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ (‪ٝ‬ب‪٢١‬ي) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــ‪ٍُ ٦‬ي‪٢‬ؼــــ‪٦‬؛‬
‫"ٍُ (اي‪ٚ‬يٌ‪ ،‬اّي‪ )٠‬يئــــَي‪ ٦٢‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ يئـــَ" ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪312 ٛ ،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪113ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪230 ٛ ،ٟ‬‬
‫‪42‬ـ سبريلويص چبيي (‪)Sarıqəmiş çayı‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ٕبٍي آىي اي‪ ٦ٚ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬ب‪ ٟ‬ثيَ ‪١‬ئـــــــ‪ ٦‬يئَ آىي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪ ٠‬ثيَي‬
‫"ٕبٍيٍ‪ٞ‬ـ٘" ؿبييــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ؿبيي‪ ٠‬آىي ايْي ٕـــاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٕبٍي" ‪٣‬‬
‫"ٍ‪ٞ‬ي٘"‪ٕ" .‬بٍي" ٕـاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼــــــ‪ ٦‬ثيَ ث‪٤‬يب (ٍ‪ )ٔ١‬ىيَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب "ٕبٍ‪ٙ‬يــ‪،"٠‬‬
‫"آالٍ"‪" ،‬آ‪ٙ‬ش‪١٤‬ؼب" ‪ ...٣‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يـَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيـــَ؛ «يئَ ـ ي‪ٍ٤‬ى آىالٍي‪٢‬ـــيا‪ ،‬اي‪ ٠٢َٚٚ‬آك‪،‬‬
‫ٍبٍا‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٕ ،‬بٍي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إبعيـــَ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يـــــــييَالٍ‪ٍ« .‬يَ‪ٝ‬يِي» ‪ٕ« ٣‬بٍي»‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي ايٖ‪ٚ١٤ٕ ،٦‬ي يبىا ٕب‪ٙ‬يَ‪ٍٞ" )1(.‬ي٘" يب "ٍب‪ٝ‬ي٘" ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ ٦‬؛ «ٕ‪٤‬الً يئَى‪٥‬‬
‫ثيش‪ ٠‬ا‪ ،ٟ٣ُ٣‬ايـي ث‪ٕ ٗ٤‬اى‪ٙ٥‬ي‪ ،‬ث‪٤‬م‪ ٤ٚٝ٤‬ثيــــَ ثيشٖي‪ٍ ،‬بٍمي»(‪)2‬ىيــَ‪ .‬ث‪ ٤‬ؿبييا‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ٕ ٤ٚ‬بٍي ٍب‪ٝ‬ي٘ ثيشـــييٖي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ــي ‪٤ٙ‬مشــي؛ ّاؿ‪،ٍٟ٤‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ يـــ‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪128 ٛ ،ٜ‬‬
‫ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪1819ٛ 2‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪50‬‬

‫‪43‬ـ سبهجَر چبيي (‪)Sambur çayı‬‬


‫ٕب‪ٝ‬جيــَ‪ٕٞ ،‬جــ‪ٕ ،ٍ٤‬ب‪ٝ‬جـــ‪ٕ ،ٗ٤‬ب‪١‬جيـــــ٘ ‪ٕ ٣‬ب‪١‬جبٗ ّي‪ٞ‬ـي ى‪ ٥‬يبُيــــال‪ٕ ٟ‬ب‪ٝ‬جــــ‪ٍ٤‬‬
‫ٕـــــاُ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يــــ‪ ٠‬ا‪ٖ١٣‬ـــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــيا آهب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيــــــَ ؿبي آىيــــــييَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬يئٕ٘ــ‪٤‬يـــــــــ‪ٍ٤‬بالٕي‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ـــــيا ٕب‪ٝ‬جــــــ‪ٍٍ٤‬بالٕي ىا آىال‪١‬يَ‪)1(.‬‬
‫ٕب‪ٝ‬ج‪ٕ ٍ٤‬اُ‪١٣‬ي‪ ٥‬اي‪ٕ" ٠٢َٚٚ‬ب‪ٕ "ٛ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬ـــاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ؛ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‬
‫ّيشبثي‪٢‬ـــيا ٕب‪ٛ‬؛ ىٍ‪ٝ‬ب‪ ،ٟ‬ىا‪٣‬ا آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫ث‪ٍ ٟ٤ٕ٤‬بٍاىاك ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيـــــــَدبٍا ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬ب‪ٝ‬ال‪ٝ‬بً ٕاُ‪ ٣‬اي‪٢ٚٚ‬يـــَ؛‬
‫ىيَيش‪ ،ِٞ‬ػب‪١‬ال‪١‬ييَ‪ٝ‬بً‪ ،‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ؿبي‪ٚ‬ـي يبُيــــــَ؛ «ٕب‪ٕ٣ٍ ٛ‬ش‪ٜ‬ي‪٠‬‬
‫ثبثبٕيـــــــييَ‪ .‬ث‪١٤‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ىا ث‪ٕ ٤‬ـاُ ثيَ ؿب‪ٙ‬ني آٍاػـــــي (‪ٕ٣‬ي‪ٚ‬ـــ‪ٕ٦‬ي)ىيَ»‪)2(.‬‬
‫إ‪ٞ‬بفيـــــ٘ ‪٧‬بىي ػ‪٢‬بثــــــالٍي ىا ٕب‪ٕ ٛ‬ــــاُ‪ٟ٣‬؛ آمــ‪ )ٜٕ( ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ثي‪ٚ‬يَ‪)3(.‬‬
‫ٕب‪ٝ‬جـــــــ‪ٕ ٍ٤‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼـــي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــــــــ‪ ،٤‬ثبٗ ٕــــاُ‪١٣‬ـ‪ٕ ٦‬ـــــاٍ‪٥‬‬
‫‪ٚ٧‬ـــــــ‪ٙ٦‬يِ ث‪١٤‬ـ‪ ٤‬ىئيــــ‪ ٦‬ثي‪ٚ‬ــَيِ؛ ثيــــــــــــِى‪" ٥‬ثبٗآٍيٖــــــي" اي‪٦ٚ‬‬
‫اي‪ٖٚ‬يــــــــي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ثبٗ ٕـــــاُ‪٣ ٣‬اٍ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ؿبييــــــ‪ ٠‬آىي‪ٕ ٠‬ب‪١‬جبٗ ثي‪ٖٚ‬ـــِ؛ آ‪ٚ١‬ــــــي (‪ٝ‬شيـــ‪ ،)٠‬آميــــــــَ (ٕ‪ٖ٢‬ي‪٣ )٠‬‬
‫ىيَــــــَ‪ٙ‬ي )ثباٍُٗ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــيا ا‪٢ٝ ٣ ٍ٤ٙ٣‬ؼـــــ‪ ٦‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٚ‬ــــــال ثبهٖبً‪ ،‬ىئ‪ِٞ‬‬
‫ا‪٣‬الٍ ؿبييـــ‪ ٠‬آىي ث‪ٍ٤‬اىا ا‪٣‬ال‪ٍ ٟ‬بال‪١‬يــــــ‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت ‪ٕ ٣‬ب‪ٝ‬جـــــــ‪ٍٍ٤‬بالٕي‬
‫ايٖــــ‪ ،٦‬آ‪ٚ١‬ي‪ ،‬ىيَــــَ‪ٙ‬ي ٍبال ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ‪.‬‬
‫ٕـــ‪١٤‬يا ث‪١٤‬ـ‪٤‬ىا ٍئيـــي ائش‪ ِٞ‬يئــــَ‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍّي ثيــــِى‪َ٢ٕ ٥‬ـــَ‪ٕ ،‬ــ‪َ١٤‬بٍ ‪٣‬‬
‫ٕ‪َ١٤‬ـــ‪ّ ٍ٤‬ي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ،ٟ‬ا‪ٙ٤ٍ ٣٣‬ـ‪ٕٚ ٣ ٤‬ؼ‪ٍ٤‬ـــــــالٍ ىئ‪١٣ٍ٣‬ي‪ ٥‬آك ٕ‪َ١٤‬ـــــ‪ٍ٤‬الٍ‬
‫آى‪ٙ‬ي ثيــــَ كْ‪ٝ٤‬ز ا‪٤ٙ٣‬ة‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـذْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ ،ٟ‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪2 198 ٣ 57 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ٖ١ ،‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧٥‬بي إبعيَي‬
‫آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪3 149 ،‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪507 ،‬‬
‫‪51‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪44‬ـ لبراسَ (‪)Qarasu‬‬


‫ٍبٍإـ‪٤ٝ ٤‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬يـــ‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ؿبيالٍي‪١‬يـــ‪ ٠‬ثيَيــــييَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب «ىٍ‪٥‬ائٍى» ى‪٥‬‬
‫ىئيي‪ٚ‬يـَ‪ .‬ثـ‪ ٤‬ؿبييـ‪ ٠‬آىي ايْـــــي ٕـــاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ ٍبٍا ‪ٕ ٣‬ــ‪.٤‬‬
‫ٍبٍا ٕـاُ‪٧ ،٣‬ـ‪ ٜ‬آك ث‪٤‬يب‪١‬يـــــ‪ ٔ١ٍ( ٠‬يـــــ‪ٍ )٠‬بثبمي‪٢‬ـــــــــــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثــ‪٤‬يب (ٍ‪١‬ـٔ)‬
‫‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬يئْـــــ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ـــــــياىيَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثــــــالٍي ىئييــــــَ؛‬
‫«إبعيـــــــَ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬ــــــــيا‪ٍ« ٟ‬بٍا» يئــــــَ آ‪ٙ‬شي يبٍاىيؼي‪٢‬ــي يبىا ٕب‪ٞٙ‬بً ا‪٣‬ؿـــــ‪ٟ٤‬‬
‫اي‪ ٦ٚ‬آدبٍي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ـــــييَ»‪)1(.‬‬
‫يئــــَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪ٞ‬ـِ َّٕ‪ٚ‬ـيىيــــَّي‪ٍٙ ،‬بى ٕ‪٢‬ؼيـــ‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼـــــــ‪٦‬؛‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼـــــالٍي‪٢‬ـــــيا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــ‪٦‬ى‪ ٟ‬ســــــــ‪ٍَّٚ٤‬ى‪،٥‬‬
‫ى‪١‬يب‪١‬يـــ‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبمــي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕــي‪ ،‬ثئــــ٘ ث‪٤‬يب (ٍ‪ )ٔ١‬اي‪ٚ‬ـــ‪ ٦‬سب‪١‬ي‪٢‬يــــَ‪ٝ‬يـ٘‪.‬‬
‫ى‪٣‬مـــ‪ٟ٤ٕ( ٤‬ؿيـوب‪ٙ ،ٟ‬ـــــًَ)؛ يب‪ٙ‬يــــ٘‪ ،‬ثبســـــــي (ٕـ‪ٟ٤‬ثبسب‪ ،ٟ‬مــــَة)؛ آك‪،‬‬
‫ٕـ‪١٤‬ئــي (ػ‪٢‬ــــــ‪٤‬ة)؛ ٍيـــــَ‪ٝ‬يِي‪ٍ ،‬ـ‪ُ٤‬ئـي (‪ٞٙ‬بٗ)؛ ٍبٍا ‪ ٣‬ى‪١‬يب‪١‬يـــــ‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ايٖ‪٦‬؛‬
‫ٕبٍي ثـ‪٤‬يب اي‪ٚ‬ـ‪ ٦‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬يـ٘‪ٕ" .)2(.‬ـــــ‪ "٤‬ايٖـــ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٚ‬ـــــــــ‪ٙ٦‬يْ‪ٍ ٦ٚ‬بٍإــــ‪٤‬ؿبيي؛ ٕـــــ‪٤‬يــــ‪ ٤‬ؿــــــــ‪٤‬م ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿبي يبىا‬
‫ٍ‪ُ٤‬ئيــــــي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿـبي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‪.‬‬
‫ىٍ‪ ٥‬ائٍى ٕـــاُ‪ٕ ٦١٣‬ـاٍ‪ ٥‬ىئ‪ٞ‬ـــــــــ‪ٙ٦‬يييِ ّي‪ ،‬ا‪١٣‬ـــــ‪ ٟ٤‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي ‪٣‬‬
‫ىئيي‪ٞ‬ـي‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــــــي‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ــــــــي يـــــــ‪ٍ٤‬ى ىٍ‪ٕ٥‬ي ىيـَ ‪ ٣‬ث‪٤‬‬
‫ىبٍٕؼبيب ؿئــ‪ٍ٤‬ي‪٢ٚ‬ــــي‪ ٥‬ىٍ‪ ٥‬يـــــــ‪ٍ٤‬ى ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬اي‪٢‬ـــــييٖ‪ ٦‬ىٍ‪٥‬ائٍ آىال‪١‬يـــَ‪.‬‬
‫آٍسيــــَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪ ،‬ىٍ‪٥‬ائٍى ٕــــــ‪« ،ٟ٣ُ٤‬ىٍ‪ ٥‬ائٍر» ّي‪ٞ‬ــــــي ثي‪ٚ٢ٚ‬ـــــَى‪٣ ٥‬اٍ‪ .‬ؿبي ي‪٠‬‬
‫آىيـــــ‪ ٠‬ثقضــي ّ‪٢‬ـــــي‪َٙ‬ى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئـــَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ٍبٍاؿبي ىا ىئييـــــَ‪.َٙ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬ىٍ إبعيَ سَُ‪،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪12 ٛ ،ٜ‬‬
‫ّاؿ‪14ٛ ،٠ٙ٣ٍ ،ٍٟ٤‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪52‬‬

‫‪45‬ـ لَرٍچبي (‪)Quru çay‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ؿبيي‪ ٠‬آىي ٍ‪٣ٍ٤‬ؿبي ىيَ‪ .‬اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬يبمي٘ ‪ٍ ٣‬بٍ ا‪٣‬ال‪َٚ١٤ٕ ٟ‬ي‪،‬‬
‫ائُ‪ٚٙ‬يْ‪( güz ُ٤ٕ ٦ٚ‬دبييِ ) ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬يا ث‪ ٤‬ؿبي ىا ٕ‪ ٤‬آهيَ آ‪١‬ؼبً ثب‪َٙ‬ب ؿبمالٍ ٍ‪٣ٍ٤‬ي‪ٍ٤‬‬
‫‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ‪٣‬اهشي ٍ‪ ٣ٍ٤‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪٣ٍ٤ٍ ٟ٤‬ؿبي آىال‪١‬يت‪ .‬ؿبيالٍ ّشبثي‪-‬‬
‫‪١‬ي‪324٠‬ـ ػ‪ٝ ٤‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٣ٍ٤ٍ ٥‬ؿبي؛ آٍيٌ ا‪ ٟ٣ُ٣‬ؿبي‪ٝ ،‬ئ‪ٙ٦ٚ‬ي ؿبي ‪ ٣‬ا‪٣‬يالٍ‪ٚ‬ي ؿبي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫‪46‬ـ وَاَل چبيي (‪)Küəl çayı‬‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٝ ٠‬ػبٍا ‪ٍ ٣‬بٍاهب‪ٟ‬ىامي ‪ٝ‬ل‪َٙ٦ّٚ‬ي آٍإي‪٢‬يا‪ّ ٟ‬ئـ‪ ٠‬ؿبي‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ز‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً‪٘٧٤ّ ،‬ؿبي ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٖٚ‬بىا ائ٘ آٍإي‪٢‬يا «ّ‪٤‬اَٗؿبيي»‬
‫آىال‪١‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى‪ ٣ ٤ّ ،‬اَٗ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٕ ٤ّ .‬اُ‪٣‬؛ ثب‪ٙ‬ـي‪ ،‬ائ‪١‬يٍ (ٍ‪٧‬جَ)‪ ،‬هبٍب‪ٟ‬‬
‫(ىَ‪ٝ‬ب‪٣َ١‬ا)(‪ ،)1‬آىٕب‪( ٟ‬آ‪٣‬اُ‪َ٨ٙ ،٥‬ر) ‪ ٣‬إبعيَى‪ ،٥‬يئَ سب‪َ١‬يٕي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )2(.‬اَٗ‬
‫ايٖ‪٦‬؛ اَٗ (ىبٍٕؼب‪ :‬ىٕز)‪ ،‬ػبي‪٢‬بً (ىبٍٕؼب‪ :‬د‪٢‬ؼ‪ )٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪٣ٍُ ٣‬ا‪ ٟ‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ ٠‬فال‪ٝ‬شي‬
‫ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٤ّ ٦ٚ‬اٗ؛ ٍُ‪٣‬ا‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ـيٕي يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪٣ٍُ« ،٥‬ا‪ ٟ‬ثيِي‪ ٜ‬يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬إْي سبٍيو‪ٝ ٦‬ب‪ٙ‬يْييَ‪٣ٍُ .‬ا‪ٟ‬؛ ؿبك (ُ‪ٝ‬ب‪٣ )ٟ‬‬
‫ٍبٍاؿ‪٤‬هب (ثوز) آ‪ٙ‬ال‪٧‬ي ىيَ ‪ ٣‬اَٗ ػبي‪٢‬بمي ايٖ‪ ٦‬ا‪ ٟ٤١٣‬ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) ىيَ»‪)4(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪2 141 ٛ ٟ‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪،‬‬
‫‪3 237‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪4 ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪145 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪47‬ـ گئرهي چبيي ‪ٕ ‬ئـَ‪ٝ‬ي‬


‫دؤردًٍجَ ثؤلَم‬

‫هَغبًيي داغ آدالريًيي وؤوَ‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪54‬‬

‫دؤردًٍجَ ثؤلَم ـ هَغبًيي داغ آدالريًيي وؤوَ‬

‫‪48‬ـ آرٍاًب داغي ( ‪)Arvana dağı‬‬


‫ٕبال‪٣‬ار ىامالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪َٙ٥٣‬ي‪١‬يـ‪ ٠‬ثيـَي آٍ‪٣‬ا‪١‬ب ىاميـــــييَ ث‪ ٤‬ىامي‪٠‬‬
‫ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ‪َٙ‬ى‪ٝ1532 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬ينــــي ‪٣‬اٍ ‪ٍ ٣‬بٕي‪٢ّٜ‬يي‪ٝ ،‬بٍا‪ٚٙ‬ي ‪ ٣‬ىا‪ٝ‬ياثبػب‬
‫ّ‪٢‬ـي‪َٙ‬ي آٍإي‪٢‬ــــيا يئَ‪ٚٙ‬يـَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ىاميــــ‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ثئ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ ى‪٥٣‬ىٍ‪ٕ٥‬ــــــي ّ‪٢‬ــــــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٠‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ــــــييَا‪١‬ــــيا ى‪ٕ ٥٣‬ــــــاُ‪ ٣‬اي‪ٚ‬ـــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ـــــي آٍسيـــــٌ ىا‪١‬ي‪ٚ‬يت ىئ‪ٞ‬ي‪ٚ‬يِ ّي‪،‬‬
‫ى‪ ٥٣‬ا‪٣‬ؽ ػـــ‪ٍ٤‬ا ا‪ٙ٣‬ـــــــ‪ٍ٤‬؛‪1‬ـ ‪٧‬بؿب ث‪٤‬مـــــــ‪٧ ،ٍ٤‬بؿب ‪ٝ‬بيب ‪2‬ـ ‪ٙ‬اُ‪ ،‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب ‪3‬ـ ‪،َ١‬‬
‫‪ٝ‬بيب‪ .‬ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ـــــي‪ٙ٤ٍ ٥‬ب هـ‪ٝ٤‬ـ‪ّ( ٤‬ـــ‪١َ٣٤‬ـــي) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ائــــــــََّٖي‪٢‬ــــ‪٧ ٦‬بؿب ث‪٤‬م‪ٍ٤‬‬
‫‪ ٣‬ىي‪ٚ‬ـيٕي‪٢‬ـــــــ‪٧ ،٦‬بؿب ‪ٝ‬بيب ىئيي‪ٚ‬يــــَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬سِ هـ‪ٝ٤‬ـ‪( ٤‬سِ ه‪ٝ٤‬ب ثـ‪٤‬ســ‪ ٣٤‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يـــــَ) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ى‪١٥٣‬يــ‪ ٠‬ثيــــَ‬
‫‪١‬ـا‪٣‬فـ‪ ٟ٤١٤‬ائـََّٖي‪٢‬ــ‪ٙ ٦‬ـاُ‪ ،‬ىي‪ٚ‬يٕي‪٢‬ـــ‪ ٦‬ايٖــــــ‪ ٦‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب ىئيي‪ٚ‬يـــــــَ‪ .‬آٍ‪٣‬ا‪١‬بيب ا‪٣‬ؽ‬
‫يب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــــيا "‪ٝ‬ؼـــــــي" ىئييــــــَ‪.َٙ‬‬
‫آٍ‪٣‬ا‪١‬ب‪١‬يــــــ‪ ٠‬ث‪٤‬ي‪٢‬ــــــ‪ٕ ٤‬ــــــ‪٤‬ى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ــــــ‪ ٣ ٍ٤‬س‪ ٤ّ٤‬ى‪ٍ ٥‬يـــــــــَيٌ ‪ٕ ٣‬ـ‪٤‬ى‪٥‬‬
‫ٕاٍ‪١٣‬ـ‪ .ٍ٤‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪ٕ ٦‬ـ‪١٣ٍ٤‬ـــــــ‪ٍّ٤‬ي‪ ،‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب ثيــَ ‪١‬ــــــ‪٤‬ؿ ى‪ ٥٣‬آىيــــــييَ ‪٣‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ا‪ ٍ٤ٙ٣‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب ىامـــــــي ى‪١٥٣‬يـــــــ‪ ٠‬ه‪ٝ٤‬ـ‪١٤‬ب (ّــــــــــ‪١َ٣٤‬ي‪٢‬ـــ‪)٦‬‬
‫ا‪٣‬ه‪ٚ‬بىيَــــيا‪ ٟ‬ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ٍ ٥‬ئيـــــي ائـــــــيُ ّي‪ ،‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬ــــــبٍ ‪ٝ‬ـــــــ‪٤‬مب‪١‬يا ‪٣‬اٍا‪١‬ب يب‬
‫‪١ٍََ٣‬ـــ‪ ٦‬آى‪ٙ‬ي إْـــي ثيــــَ ‪٨ٙ‬ـــــَ ‪٣‬اٍي‪ٞ‬يــــ٘‪ّ .‬يشبثي‪ 41 ٠‬ـ ‪١‬ؼي ‪ٝ‬ليي‪ٕ٦‬ي‪٢‬ــــي‪٥‬‬
‫ا‪ ٤١٣‬آٍا‪ٙ‬ــييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يـــٌ‪٣ .‬اٍا‪١‬ب‪١‬يــــ‪٠‬؛ آ‪١‬ب ٍبال‪ٕ ،‬اُسؼـــــيآ‪١‬ب ‪٣ ٣‬اٍ سبييبٕـي‪١‬يـــ‪٠‬‬
‫آ‪١‬بٕـي ّي‪ٞ‬ـــي آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــالٍي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪55‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪49‬ـ آزًب داغي (‪)Azna dağı‬‬


‫آُ‪١‬بىامي ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ ٕ‪٤‬الٍي‪٢‬يا‪ٝ1732 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ‪٣‬اٍ ‪ٕ ٣‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ى‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىامالٍي‪ ٠‬ؤ‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب ُيَ‪ٕ٥٣‬ي ٕبيي‪ٚ‬يـــَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىامي‪ ٠‬آىي‪ ،‬آُ ‪١ ٣‬ب‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬آُ‪١‬ب ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آُ» ٕاُ‪٣‬ى‪« .ٍ٣‬آُ» يب «آٓ»‬
‫إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ٌٙ‬‬
‫آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ،»٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ٗ٤ٕ« .‬سْي‪ »٠‬آثيي‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫‪24‬ـ‪23‬ـ ػ‪ ٤‬هغي‪٢‬ي‪« ،٥‬آُ»الٍي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ؿاٗ يبى ائيي‪ٚ‬يَ‪« :‬آُ ؿا‪َٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آُاٍ‬
‫(ّي‪ٚ‬ي) سبديي‪ .ٜ‬ثي٘ ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يئَي‪ ٜ‬آُىيَ»‪ٕ .‬اٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬آثيي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ثيَي‪٢‬ؼي «آُ»‪ ،‬يئَ‬
‫آىي‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي «آُ» ايٖـــــ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍ ،ٟ‬جي‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪ٞ٢َٚٚ‬ي‪ٚ‬ــــــييَ‪)1(.‬‬
‫إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ ٠‬شبثي‪٢‬يا آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي آىي ثي‪ٚ‬يت‪،‬‬
‫يبُيَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ٝ« .ٍ٤١٣‬يَف‪ٚ‬ي‬
‫ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يييَ ّي آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪ +‬اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ ٟ‬يب ٍب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫يبٍا‪١‬يت‪ .‬ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ؛ آُ ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ٣ ٍ٤‬هئيَ ‪١‬يّز‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪ )2(.‬آُ‪١‬ب ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪،٤ٝ٤ٙ‬‬
‫«‪١‬ب» يبه‪٤‬ى «‪١‬ب‪ »٣‬ىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ «آ‪١‬ب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آُ‪١‬ب؛ آُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬بٕي‬
‫ي‪ٍ٤‬ى‪ ،٣‬يبىا آُ سبييبٕي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬آ‪١‬ب ي‪ٍ٤‬ى ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪.‬‬
‫اٍ‪ٙ‬بىيىــــَي‪ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕــــاٍ‪ ،٥‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ّيشبثي‪٢‬ياىا آُ‪١‬ب ٕــــــاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‬
‫‪٤ٍ ٣‬ؿبً ‪ ٣‬ايٖيـــــــي آ‪١‬ال‪ٝ‬يـــــــ‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آُ‪١‬ب‪ٕ ٍ٣‬ــــاُ‪٣ ٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ّ‪ٟ٤ٕ٤ٚ‬؛ ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪ٕ ٥‬يِى‪،ٜ٧‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪120ٛ ،‬‬
‫‪4‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ٟ‬‬ ‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪79ٛ ٟ‬‬ ‫‪ٝ‬بى‪67ٛ AZ٥‬ـ‪266‬‬
‫سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪33ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪56‬‬

‫‪50‬ـ آاليال داغي ‪ ‬آاليال‬

‫‪ 51‬ـ اَليچبپبى (‪)Əliçapan‬‬


‫اَ‪ٙ‬يؿبدب‪ ٟ‬يب آ‪ٙ‬ي ؿبدب‪ٕ ٟ‬بال‪٣‬ار ىامــــــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪ٙ٥٣‬ـَي‪١‬يـــ‪ ٠‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ىاك‪ ،‬س‪٢ّ ٟ٤ٙ٤‬ــــــيي‪١‬يــــ‪ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪١‬ي‪٢‬ـــيا يئَ‪ٚٙ‬يــــــَ ‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ٕ‪٤‬الٍىا‪ٟ‬‬
‫‪ٝ1877‬شــــَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬ينــي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫اَ‪ٙ‬يؿبدب‪١‬ـي اي‪٢‬ـــــــيي ػب‪ٝ‬بفبر ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬ف‪ٚ‬ـــــــي ؿبدب‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يــــــَ‪ .َٙ‬ث‪ ٤‬آى اَ‪ٙ‬ي يب‬
‫آ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ؿبدب‪ٕ ٟ‬ـاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬آٗ ٕــاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ـي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و)‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــــالٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــ‪٦‬ى‪ٕ ،ٟ‬ـ‪١٤‬ــــ٘‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يــــــِي‪ ،‬ا‪٣‬ػب ‪ٕ ٣‬ــــــ‪٤‬ع‪)1(.‬‬
‫ثــ‪ٕ ٤‬ــاُ‪ ٣‬اَٗ (‪ّ )Əl‬ي‪ٞ‬ـــي ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا ٍُ‪٣‬ا‪ ٟ‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ ٠‬فال‪ٝ‬شي ا‪)2(.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ؿبدب‪ ٟ‬ايٖ‪ ٦‬ؿبد‪ٞ‬بً‪ ،‬يبٍ‪ٝ‬بً‪ّٖٞ ،‬ـِ ‪ ٣‬ث‪ٞٙ٤‬ــِ ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪ .‬ا‪ٍ٣‬ا‪١‬ــي ف‪ٚ‬ــي ؿبدب‪ٟ‬‬
‫ثي‪ٚ٢ٚ‬ــــَ ثئ‪ ٦ٚ‬اي‪٢‬ب‪١‬يــَالٍ ّي‪ ،‬كضَر ا‪ٝ‬ب‪ ٛ‬ف‪ٚ‬ـي (ؿ) ائُ ٍي‪ٚ‬ي‪٢‬ؼي اي‪ٚ‬ـ‪ ٦‬ا‪ٍ ٣‬بيب‪١‬ــي ؿبديت‪.‬‬
‫ا‪ٙ‬يؿبدب‪ ٟ‬ىامــــــي‪١‬يـــ‪ ٠‬اسيي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬اَ‪ٙ‬يىا‪ٙ‬ــــي آى‪ٙ‬ـــي ٍـــ‪٤‬سٖبٗ (‪َٝ‬ـــــــيٓ)‬
‫ثيــَ ىاٗ ‪٣‬اٍ ‪ ٣‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ثئ‪ٚ‬ـــ‪ ٦‬اي‪٢‬ب‪١‬يــــَالٍّي‪ ،‬ث‪ ٤‬ىاٗ ا‪ٙ‬ـــيؿبدب‪ ٟ‬ىامي‪٢‬ــيا‪ٟ‬‬
‫ث‪٤١٤ٙ٤‬ة آ‪ٙ‬بمب ى‪٤ٙ٣‬ثـــي‪ .ٍ٣‬ا‪ُ٣‬اٍــــــــــيا‪ ٟ‬ـ يبهي‪٢‬ــــــيا‪ ٟ‬ا‪ٍ٣‬ا ‪ٌ١‬يَ‪ َٙ‬ائـــيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ا‪ٍ٣‬ىا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىا‪ٙ‬يـ‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬شــــ‪ ٤‬يبُي‪ٚ‬ي اي‪ٞ‬يــــ٘‪١ .‬ئـــــــ‪ ٦‬اي٘ ائ‪١‬ؼـــــــ‪ ٦‬ث‪ ٤‬ىاٗ اّي‪٠‬‬
‫ا‪٣‬ؿــــــ‪ٝ ٟ٤‬ب‪١‬ـ ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مـــــ‪١٤‬يا‪ ،ٟ‬يئــــــَي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ي‪٢‬بىي‪ٚ‬يت ىٍ‪٥‬يـــــــ‪٧ ٦‬ئ‪ٚٚ‬ــــــ‪٦‬ىي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ا‪ٕ ٣‬ئؼـــــ‪ ،٦‬ثيَ ‪١‬ئـــــــــ‪ ٦‬آىا‪ ٛ‬ي‪٤‬هـــــــ‪٤‬ىا‪ ،‬ىا‪ٙ‬ــي ‪ٚٚ٧‬ــــ‪٦‬ى‪١٥‬ي‪ ٠‬ػب‪١‬ي‪٢‬ب ىاٍا‪ٙ‬يت‬
‫ىئييــــَ‪ ،َٙ‬ا‪ ٣‬ىا‪ٙ‬ي ‪ ٦١‬ا‪٣‬ؿ‪٧ ٟ٤‬ئ‪ٚٚ‬شـــيي‪٠‬؟ ‪١‬ئؼ‪٧ ٦‬ئ‪٦ٚٚ‬ىيجٖ‪ٕ ٦ٕ ٠‬ئي ا‪٣‬ػ‪ٍ٤‬ا ٍبيشبٍ‬
‫يئَي‪ .٦٢‬ا‪ّ ٣‬ي‪ٚ‬ي ٕلَيٕي ٕ‪ ٟ٤‬سيْــــ‪ٞ٢ٙ٦‬ي٘ ىا‪ٙ‬ي س‪٤‬دبالييت يئَي‪ٍ ٦٢‬بيشبٍيَ ‪٣‬‬
‫ىامي‪ٞٚ‬بٕي‪ ٠‬ىئيـ‪ ٦‬ا‪ٕ٣‬ش‪ٕ ٤١٤‬ي‪ٞ‬ب‪١‬ـــالييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 38 ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪145 ،‬‬
‫‪57‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 52‬ـ اَليداضي (‪)Əlidaşı‬‬


‫ٕئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪ ٟ‬عَىي‪٢‬ي‪ ٣ ٥‬ايِ‪ٝ‬بٍا اي‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي آٍإي‪٢‬يا ا‪ُ٣‬ا‪ٞ١‬ي٘ ىامي‪٠‬‬
‫ا‪ٍ٣‬سبٕي‪٢‬يا ‪ ٣‬ىئ‪ٍ ٤‬بالٕي‪١‬ي‪ ٠‬يبه‪ٚ‬يني‪٢‬يا يئْ‪ ٦‬ثيَ ي‪ ٣َٝ٤‬ىاٗ ‪٣‬اٍ ّي‪ ،‬ا‪١٣‬ب آ‪ٙ‬يىا‪ٙ‬ي‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬آٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪،ٟ‬‬
‫ٕ‪ٍ ،٘١٤‬يَ‪ٝ‬يِي‪ ،‬ا‪٣‬ػب ‪٤ٕ ٣‬ع‪ )1(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬اَٗ (‪ّ )Әl‬ي‪ٞ‬ي ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا ٍُ‪٣‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪٠‬‬
‫(آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) ا‪ )2(.ٍ٤ٙ٣‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬اَ‪ٙ‬يىا‪ٙ‬ي؛ ٕ‪ ٘١٤‬ىا‪ٙ‬ي‪ ،‬يبىا ٍُ‪٣‬ا‪ٟ‬‬
‫ىثي (آيي‪٢‬ي) اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يٕي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىاٗ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 38 ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪145ٛ،‬‬

‫‪ 53‬ـ اللِســـرداغي ‪ ‬اٗ‪( َٕ٦ٙ‬آٍسيــــــَ‪ٝ‬بً الُ‪ ٛ‬ىيـــــَّي ثــــــ‪ ٤‬ىاك‪،‬‬


‫آ‪ٙ‬شي‪ٞ‬ي٘ يئش‪ٞ‬ي٘ اي٘ ٍبثبمب ّي‪ٞ‬يــــ‪ ٠‬ائ٘ آٍإيـــــ‪٢‬يا ثَــــــِىامي يب ثـــــ‪ُ٤‬ىامي‬
‫ّي‪ٞ‬يـــــي‪ ٥‬آىال‪١‬يَ‪ٝ‬يــــ٘‪ .‬ثَــــِ ٕ‪ ٥ٍ٤ٕ ٦١٣ُ٤‬ثَــــِ ‪٨ٙ‬ـــَي‪٢‬ــي‪ ٥‬آؿيَال‪ٝ‬ب ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يت)‪.‬‬

‫‪ 54‬ـ ايرًبٍاش داغي (‪)İrnavaş dağı‬‬


‫ايَ‪١‬ب‪٣‬اٗ ٕئــــَ‪ٝ‬ي ‪٨ٙ‬ـــــَي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ــــــــــي‪ ٥‬يئـــَ ٕب‪ٞٙ‬ي٘ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ىاكىيَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ىاك ثبمي‪ٖٞ‬يـــِ ى‪١‬يـــــــِ‪َٙ‬ى‪ٝ1230 ٟ‬شــَ ‪١٤٧‬ــــــي‪ٍ٣‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫ىامي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ايــــَ‪١ ،‬ب‪ ٣ ٣‬اٗ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ـــــــي ػ‪٢‬بثـــــالٍي‬
‫«ايــــَ»‪« ،‬اٍ» ٕــاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ــــــي ثئ‪ٚ‬ــــــــــــ‪ ٦‬يبُيَ‪ :‬آ‪١‬بى‪ٙ٣‬ـــــــ‪٤‬ىا «ائـــَ» ّي‪ٞ‬ـي‬
‫اي‪ ٠٢َٚٚ‬ث‪ٕ ٤‬ــــــاُ ‪ّ« ،‬ي‪ٚ‬ــــي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــياىيَ‪ٕ )1(.‬يـــياه ػ‪٢‬بثـــالٍي ىا ث‪٤‬‬
‫ٕـــاُ‪ ٣‬سـ‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ ٣‬ثي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ـ‪ّ ٤‬ي‪ٚ‬ــــي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيــــــي‪ٍ ،‬ــــــــ‪٤‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٚ‬ـ‪٦‬‬
‫ٕـــاُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ثي‪ٚ‬يــَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬ـــــيا ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــــــــ‪٦‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ (آ‪ +٣‬اٍ)‪،‬‬
‫هـــــٍِ (هِ‪ +‬اٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ (ٍبع ‪ +‬اٍ) ‪ٕ ...٣‬ــــــاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪)2(.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪58‬‬

‫ايَ‪١‬ب‪٣‬اٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼـــــي ثا‪ٝ٤ٙ‬ـ‪١« ،٤‬ب» يبهــــــ‪٤‬ى «‪١‬ب‪ »٣‬ىيـــــَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬ـــاُ‬
‫«آ‪١‬ب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــياىيَ‪ٕ )3(.‬اُ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼــــــ‪ ٤‬ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬اٗ» ىيَ‪ .‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي‬
‫ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٙ ٟ‬ـٍَي ّيشبثي‪١‬ي‪11 ٠‬ـ ػي ‪ٝ‬ليي‪ٕ٦‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬ـــــــاُ‪ٟ٣‬؛‬
‫«آسب» ‪« ٣‬ي‪ٙ٤‬ياٗ» ّي‪ٞ‬ــي آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــــالٍي ا‪ٞٙ٣‬بٕي ىئيي‪ٚ‬يت‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬ايَ‪١‬ب‪٣‬اٗ؛‬
‫ٍ‪٤‬ؿبً آسب ـ آ‪١‬بالٍ يئــــَي ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ــبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 33 ٛ ،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين‬
‫ايَا‪ ،ٟ‬ائ‪3 100 ٥ٍ٤‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪79 ٛ ٟ‬‬

‫‪55‬ـ ايالًلي داغي (‪)İlanlı dağı‬‬


‫ايال‪ٚ١‬يىامـــي ّيـيِ ثيَ ىاك ا‪ٖٙ٣‬بىا ‪ٝ‬ـــــــــ‪٤‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٣ ٜ‬سب‪١‬ي‪ٞ٢‬يــــ٘‬
‫ىامـــــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيــَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىاك ٕئــــَ‪ٝ‬ي ـ ثي‪ٕ٦ٚ‬ــ‪٤‬اٍ ي‪ ٣ ٤ٙ٤‬ػب‪٧‬ب‪ٟ‬هب‪١‬ي‪ٚٞ‬ي‬
‫ّ‪٢‬ـــيي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ‪َٙ‬ى‪ٝ641 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫ىاميــــــ‪ ٠‬آىي "ايــــــال‪ٙ" ٣ "ٟ‬ــــي" ٕــاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪١‬يـــ‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ـــي ‪٤ٙ‬مشــــــي ٕاُ‪٤ٙ‬ي‪١٤‬ــــي‪ ،٥‬ايـال‪ٟ‬ال ثبم‪ٚ‬ــــي ثئ‪ٚ‬ـــــــ‪ ٦‬يبُيــَ؛‬
‫ايــــال‪ ،ٟ‬ثي‪١‬ي ا‪ٍ ٣ ٟ٣ُ٣‬يــــ‪ٍ٤‬يال‪ ،ٟ‬آيبًٕيــــِ‪ ،‬فبىســــ‪َ٧َُ ٠‬ــــــَ‪ٙ‬ي ىي‪ٚٚ‬ـــَي‬
‫ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬ــ‪ ٠١٣ٍ٤‬كئيــ‪٤‬ا‪ )1( ٟ‬ىيـــَ‪.‬‬
‫‪ٞ٧‬يــ‪ٕ ٠‬اُ‪٤ٙ‬يـــي‪ ٥‬ايال‪ٚ١‬ــــي كبٍّي‪٢‬ـــــــياىا ثئ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬يبُي‪ٚ‬يت؛ ايــــــــــال‪ٚ١‬ي‪،‬‬
‫ايــــــال‪ ٟ‬ؿــــ‪٤‬م ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ايــــال‪ ٟ‬يب‪ٙ‬بيب‪ )2( ٟ‬يئــــــَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبسي‪٠‬‬
‫ىئييٖي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬اىا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ايال‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م ؿ‪٤‬م اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍي‪ٍ٤ٍ ٠‬ه‪١٤ٕ٤‬يا‪ٟ‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا‪ّ ٟ‬ئـ‪ ِٞ‬ؿ‪٤‬م ؿشي‪ ٠‬اي‪ٞ‬ي٘‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪ ،ٟ‬ع‪2994 ٛ 3‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪ 1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪2993ٛ 3‬‬

‫‪56‬ـ ثرزًذ داغي ‪ ‬ثَُ‪١‬ي‬


‫‪59‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪57‬ـ تبليص داغالري (‪)Talış dağları‬‬


‫اٍىثي٘ ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي اي‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬هــــٍِ ى‪١‬يـــــِي آٍإي‪٢‬ــــــيا ٕـــــ‪١٤‬ئي ـ ٍــ‪ُ٤‬ئي‬
‫يا‪١‬ــي‪ ٥‬ا‪ُ٣‬ا‪١‬ب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬يـــــَا ىامــــــــالٍا «سب‪ٙ‬يــــ٘ ىامـــالٍي» ىئييَ‪.َٙ‬‬
‫سب‪ٙ‬ي٘ ىامـــــــــالٍي ‪١‬يـ‪ ٠‬إٓشبٍا – ا‪١‬ـــــِ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬لي‪٣‬ى‪ٕ ٥‬ــــي ‪١٤٧‬ي‪َّٚ٤ٍٙ٣‬ي‪٢‬ـــي‪٥‬‬
‫‪ ٣‬ىامــــــالٍي‪ُ ٠‬يـَ‪ٕ ٥٣‬ي‪٢‬ـــ‪ ٦‬يبهي‪ ، ٠‬ىا‪٧‬ب ؿـــ‪٤‬م سب‪ٙ‬يـــــــ٘ سبييبالٍي ‪١‬ي‪٠‬‬
‫يب‪ٙ‬بىيَـــالٍي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ث‪ ٤‬ىامـــــالٍ " سب‪ٙ‬يـــــ٘ ىامــــالٍي " آىي اي‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬سب‪١‬ي‪٢‬يت‪،‬‬
‫ثـــ‪ ٤‬ىامــــالٍي‪ ٠‬اسَٖي‪٢‬ــــي‪ّ ٥‬ي ‪٨ٙ‬ـــَ ‪٢ّ ٣‬ي‪َٙ‬ى‪ ٥‬ســـ‪ ٍَّٚ٤‬يب‪ٙ‬بييــَالٍ‪.‬‬
‫ىــَيي‪ ٟ٣‬آمبٕي ا‪٣‬م‪ٚ‬ـ‪ ٤‬سب‪ٙ‬يـ٘ ٕــــاُ‪ ،ٟ٣‬إْيـــي‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ــــــيا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘‬
‫«سبالٓ» يبهـــــ‪٤‬ى « سب‪ٙ‬يـــٔ» آى‪ٙ‬ي ســ‪ ٍُ٤‬سبييبٕـي آىي اي‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ـي ثي‪ٚ‬يــــــَ‪.‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ــي ايٖــ‪ ٦‬ا‪١٣‬ــ‪ ،٤‬ثـ‪٤‬ىاً اي‪ٚ‬ينـــي (‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬يـــَا ىامـــالٍ‬
‫‪ٝ‬ـ‪٤‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئي‪٢‬ـ‪ّ ٦‬ي‪ٞ‬ي ا‪ُ٣‬ا‪١‬يجـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ؿبيالٍ‪303ٛ ،‬‬

‫‪58‬ـ خَرٍزلَ داغالري (‪)Xoruzlu dağları‬‬


‫ه‪٤ُٙ٣ٍ٤‬ىامــــــــالٍي ‪٤ٝ‬مب‪ٟ‬ىا آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬يــــــَا ىامـــــــالٍي‪ ٠‬ثيــَي‪١‬يـ‪٠‬‬
‫آىيــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىامــــــــــــــالٍ ؿــاٗهـ‪١٣ُ٣ٍ٤‬ـ‪ ٟ٤‬ؿـــــــ‪٤‬م ا‪ٙ٣‬ـــــي‪٣‬مـــــ‪١٤‬ب‬
‫ٕـــــاٍ‪ ٥‬ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يجــــالٍ‪.‬‬
‫آكىاك ‪ ٣‬ثبػـــــــَا‪٣‬ا‪ٟ‬ىامي ث‪ٕ٤‬يـــــــــَا ىامــــــــــالٍي‪ ٠‬ا‪٣‬ػب ُيَ‪َٙ٥٣‬ي‬
‫ٕبيي‪ٚ‬يــــَالٍ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬يئَي‪ ٦٢‬ى‪ٙ٣‬ـــــَّي‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪٢‬ب‪١‬ؼـــــــالٍا ٕــاٍ‪،٥‬‬
‫هــــــ‪ٙ ُ٣ٍ٤‬ـــــــَ ٍ‪َٙ٥٣٤‬ي ا‪ُ٣‬اٍــــــــال‪ٙ‬ييَيَ‪ .‬ث‪١٤‬ب ٕـــاٍ‪ ٥‬هـــــ‪ٕ ُ٣ٍ٤‬لـــَ‬
‫اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬ي‪ٚ‬ي ٕبيي‪ٚ‬يـَ ‪ ٣‬ىا‪ ٟ‬يئــــَي هـ‪ ُ٣ٍ٤‬ثب‪١‬ي اي‪ٚ‬ـ‪ ٦‬آؿي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪60‬‬

‫‪ 59‬ـ داشچَثبى (‪)daşçoban‬‬


‫ىاٗؿ‪٤‬ثب‪ٕ ٟ‬بال‪٣‬ار ىامالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٣ ٜ‬ائسْٖ٘ ُيَ‪َٙ٥٣‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىامي‪٠‬‬
‫ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ‪َٙ‬ى‪ٝ1461 ٟ‬شَ ‪١٤٧‬ي‪٤ٍٙ٣‬ي‪٣ ٤‬اٍ ‪ٕ ٣‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي ‪ ٣‬ايِ‪ٝ‬بٍا‪ ،٤ُٙ٤ٍ ،‬اي‪٢‬ي ‪٣‬‬
‫ؿبالي ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ .‬ىاٗؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬كبٍَي‪٢‬يا آٍسيٌ ثي‪ ٔٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ائ٘ ثي‪ٚ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫ىٍٕيٕي‪١‬ي‪39 ٠‬ـ ػ‪ٕ ٤‬بيي‪٢‬يا يبُيال‪ ٟ‬يبُييا‪ ٟ‬يبٍاٍال‪١‬يَيٌ؛ «يب‪ٚٙ‬يالٍي‪ٞ‬يِ إْيى‪ ٟ‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ىئييَ‪َٙ‬؛ ثيَ ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م ٕ‪ ُ٤ٕ٤‬اي‪ٞ‬ي٘‪ ،‬سب‪َ١‬يىا‪ ٟ‬ايٖش‪ ٦‬ييَ ا‪١٣‬ب َٕي‪ ٤ٕ ٠‬يئشيَٕي‪،٠‬‬
‫ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬آ‪١‬ي ايـيَ‪ ٤ٕ ٦٢ٝ« :‬يئشيَٕ‪َٙ٣ٍ٤ٕ ٠‬ي‪ٞ‬ي‪ ٟ‬يئيىيٕي‪ٍ٤ٍ ٠‬ثب‪ .»ََّٖٛ ٟ‬آ‪ٙ‬ال‪٧‬ي‪٠‬‬
‫ا‪َٝ‬ي اي‪ ٦ٚ‬يئَى‪ ٟ‬ث‪٤‬الك ػ‪ ،ٍ٤ٙ٤‬ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬ى‪٣‬ي‪١٤‬ؼب ا‪١٣‬يا‪ ٟ‬ايـيَ‪ ٤١٣ٍ٤ٕ .‬ا‪٣‬سبٍ‪ٝ‬بمب ىامالٍا‬
‫ٕبٍي آدبٍيَ‪ .‬ىامي‪ ٠‬ا‪٣‬ػب ثيَ يئَي‪٢‬ي‪ ٥‬ىي‪٢‬ؼ‪ ٦ٞٚ‬ي‪ ٦‬ا‪٣‬س‪ ٣ ٍ٣ٍ٤‬ايـيييي آ‪١‬ي يبىي‪٢‬ب ى‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ا‪٤ّ ٣‬ىَ ائ‪ ٦ٚ‬ييَ ‪٣ٍ٤ٕ ٣‬ى‪ٍ٤ٍ ٟ‬ثب‪ ِّٖٞ ٟ‬يئَي‪ ،٦٢‬ثب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬يئيىي ثيز سبدييت‬
‫ائ‪ٙ‬ي‪« ٣ ٍ٣ٍ٣‬ث‪٤‬ىا ٕ‪٢‬ي‪ٍ٤ٍ ٠‬ثب‪١‬ي‪ »٠‬ىئييَ‪ .‬ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬ثئ‪ ٦ٚ‬ائشيييي كب‪ٙ‬يا آ‪ٙ‬ال‪ٕ ٥‬بٍييا‪ٍ ٟ‬بٍمب‪١‬يَ‬
‫‪َٙ٣ٍ٤ٕ ٣‬ي اي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٙ‬يْي‪٣ٍ٤ٍ ٥‬ي‪٤‬ة ىا‪ٙ‬ب ىئ‪ ٠ٝ .ٍ٤١‬ا‪ٙ٣‬بٍ‪ٚ‬يَيا‪ ٟ‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪َٙ‬ي‬
‫ثاي‪َُٙ٤‬ى‪ ٟ‬ائ‪ٚ‬يي‪ٝ‬ي‪ٚ‬يي‪ّ ،ٜ‬ئـ‪ٞ‬ي٘ سبٍيوي‪ٞ‬يِ‪ ٥‬ؿ‪٤‬م فالٍ‪ٙ٦‬ي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٛ٤‬ا‪٣‬ؿ‪١ ٟ٤‬ئـ‪٦‬‬
‫اي٘ ٍبثبً ٕئييت ا‪ ٣‬ىا‪ٙ‬ي ٕاٍ‪ٙ٤ٝ‬ي‪ ،ٛ٣‬آ‪١‬ؼبً ‪ٚ٧‬شبىيئيىي‪٢‬ؼي اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬يبُ ى‪ٚٞ‬ي‪٢‬ي‪٠‬‬
‫آمالٍٕ‪ َٙ٤‬آيي‪٢‬يا ي‪ٙ٤‬يا‪ٙ‬الٍي‪١ ٠‬ئـ‪ٕ٦‬ي اي‪ ،٦ٚ‬يئ‪ ٦٢‬ا‪ٍ٣‬اىا ا‪ٙ٣‬ي‪ .ٛ٣‬ىاٗ ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬ىا‪٧‬ب‬
‫‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬ي ‪ٕ ٣‬اٍّ‪ٚٞ‬ي كب‪ٙ‬يا ىايب‪ٞ١‬ي‪ٚ‬يي‪ٕ ،‬ب‪ْ١‬ي ٕ‪َٙ٣ٍ٤‬ي ٕاُ‪٦ٙ‬ييَىي‪٢ٝ .‬ي‪ ٜ‬ا‪ٙ٣‬بٍ‪ٚ‬يٌ‬
‫ؿبمي‪ٞ‬ياّي آمٖبٍَب‪ٙ‬الٍي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ،٤‬اثيييش‪ٖٙ٣٣٤ٍ ٦‬بالٍىا‪ ،‬ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬ىا‪ٙ‬ي‪٢‬ب ثبهييَؼب‬
‫ا‪١٣‬الٍي‪١ ٠‬بمي٘ ائشيييي ٕاُ‪ َٙ‬ثيَ ـ ثيَ ٕاُ‪ ٟ٤ٝ٣‬ائ‪١٤١‬ي‪ّ ٟ‬ئـيَىي‪ .‬ىاٗ ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬ائُ‪٣‬‬
‫اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍىا ثئ‪ ٦ٚ‬يب‪ٙ‬بٕبىا‪٤ٝ ،‬مب‪١‬ي‪ ٠‬سبٍيوي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَ دبٍؿبٕي‪٢‬ي ائُ‪١٣‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىاٗ‪،‬‬
‫ى‪١‬يبىا «‪ٝ‬ئ‪٨٢‬يَ» آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬ىا‪ٙ‬الٍ ٕيَإي‪٢‬ياىيَ‪ٝ « .‬ئ‪٨٢‬يَ ىيَا‪ٖ١‬يِ ٕاُ‪ ٣‬ا‪٤ٙ٣‬ة‬
‫(‪ٝ‬ئ‪ ;٠‬ىاٗ‪٧ ،‬يَ; ا‪ )ٟ٣ُ٣‬ا‪ ٟ٣ُ٣‬ىاٗ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ؿ‪٤‬ثب‪ٟ‬ىا‪ٙ‬ي آىي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬ثئ‪ ٦ٚ‬آثيي‪ ٥َٙ٥‬ىاك ‪ ٣‬ىاك اس‪٦‬يي ُ‪١٣‬بالٍىا ٍإز ٕ‪ ِٞٚ‬ا‪٢ٝ )1(.»ٍ٤ٙ٣‬ؼ‪٦‬‬
‫ث‪٤‬ىا‪ٙ‬الٍي‪ ٠‬ى‪١‬يبىا «‪ٖٝ‬ب‪ٙ‬يسيِ» آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬س‪ٞ‬يى‪ ٦١٣‬فبييي ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬ي اكش‪ٞ‬بٗ‬
‫‪61‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ائش‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ٖٝ .‬ب‪ٙ‬يسيِ يب يئْ‪ ٦‬ىا‪ٙ‬الٍ س‪ٞ‬يى‪ ،٤١٣‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىاٗ ىئ‪ ٦١٣ٍ٣‬فبييي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثيَ‬
‫س‪ٞ‬يى‪١٣‬ي‪ .ٍ٣‬ث‪ ٤‬س‪ٞ‬يى‪ ٟ٣‬سبٍين ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ‪ٍ٤٧‬ي‪ َٚ‬ؿبمي‪٢‬ب ٕئييت ؿيويَ‪.‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬يا ‪ٖٝ‬ب‪ٙ‬يسيِ ٕبك‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪ ٟ‬آٍهئ‪ٍ٤ٙ٤‬الٍ (ثبٕشب‪٢ٚ١‬بٕالٍ) ث‪ ٤‬س‪ٞ‬يى‪ٟ٤١٣‬‬
‫ايِ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٝ ،٠‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ىام‪ٚ‬يٌ يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪ٞٙ٣‬ب اكش‪ٞ‬ب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ٕ ٟ‬اُ آؿيجالٍ‪ .‬ىاٗؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬آىي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬ث‪ ٤‬إْي آثيي‪٥‬؛ ٕئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪ ،‬ايِ‪ٝ‬بٍا‪( ٤ُٙ٤ٍ ،‬ا‪٣‬م‪ ،)٤ُٙ٤‬اي‪٢‬ي ‪ ٣‬ؿبالي‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي آٍإي‪٢‬يا‪ ،‬ىئٍى يب‪١‬ي‪٢‬يا سبٍيوي‪ ٟ‬ايِ‪ٍ َٙ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ثيَ يئَى‪ ٥‬يئَ‪َٚٙ‬يَ‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬ثيَ‬
‫ّي‪ٝ٤ٚ‬شَ ٍ‪ُ٤‬ئي‪٢‬ي‪ ٣ ٥‬ثيَ ّي‪ٝ٤ٚ‬شَ ٕ‪١٤‬ئي‪٢‬ي‪ ٥‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ىئ‪ٍ٤‬بالٕي ‪ ٣‬اي‪٢‬يٍبالٕي‪ ،‬ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا‬
‫ايٖ‪٢ّ٤ُٙ٤ٍ ٦‬يي إْي سبٍيوي اطَ‪َٙ‬ي اي‪( ٦ٚ‬ا‪٣‬ؽ ىاٗ‪ٝ‬بمبٍإي‪ ،‬ايْي سبٍيوي سذ‪،٦‬‬
‫اٍََة (فَة) ٕ‪َٖ٢‬ي ‪ ٣‬آمي٘ يئَي آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬ايْي ٍبال ‪ )ٓ.٣‬يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ ،‬آ‪١‬ؼبً‬
‫ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ائ‪ٚٞ١‬يٕي ٍ‪ ٣ ٤ُٙ٤‬اي‪٢‬ي آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ ٠ٚٙ‬إْي ىيٖ‪٦‬ثَ ‪٤ٕ ٣‬ىاة‬
‫‪ََٙ٨ٙ‬يىيَ‪ .‬ث‪ََٙ٨ٙ ٤‬ي‪ ٠‬يئَ ٕب‪ٙ‬ييني ائ‪ ٗ٣ٍ٣‬اي‪٢‬يي اّي‪ ٠‬يئَي ّي‪ٞ‬ي إشيبى‪٥‬‬
‫ا‪ٖ١٤ٙ٣‬بىا‪ ،‬ايِي ‪ ٦ٚ٧‬ى‪ٍ ٥‬ب‪ٙ‬يَ‪ .‬ىاٗؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬ثقضي‪َٚ‬ي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ ٦‬ث‪ََٙ٨ٙ ٤‬ي‪ُ ٠‬يبٍسٖب‪٧‬ي‬
‫ّي‪ٞ‬ي ثيَ آثيي‪٥‬ىيَ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬ي‪ ٗ٤ٞٙ٤١٤‬ىا‪ٙ‬الٍ ؿ‪٤‬م إْي ؿبمالٍا فبيييىيَ‪.‬‬
‫ىاٗؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬آثيـــي‪ٕ٥‬ي ايِ‪ٝ‬بٍا اي‪ٚ‬ــــ‪ٕ ٦‬ئــــَ‪ٝ‬ي آٍإي‪٢‬ـــــيا‪١٤ٕ ،‬ئيـي‪ٟ‬ـ ٍ‪ُ٤‬ئي‪٦‬‬
‫ؿْي‪ٕ ٠ٚ‬يـــَا ىاميـــــ‪ٕ ٠‬ـــــ‪١٤‬ئيا‪٣‬ػـــــ‪١٤‬يا يئــــَ‪ٚٙ‬يَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا اي‪٢‬ـــــي ى‪ٕ ٥‬ــــاى‪٦ٙ٣‬‬
‫‪ ٣‬ثب‪َٙ‬ب ؿئــــ‪٢ّ ٥ٍ٤‬ــــــي‪َٙ‬ى‪ ٥‬ىاٗؿـ‪٤‬ثب‪ ،ٟ‬ؿـ‪٤‬ثب‪ٟ‬ىاٗ‪ ،‬ىا‪ٙ‬بىئ‪ٗ٤ٞ١‬ؿ‪٤‬ثب‪ ٟ‬يب‬
‫ىا‪ٙ‬بىئ‪ّ ٠١‬ي‪ٞ‬ي آىال‪١‬يــــَ‪.‬‬
‫سإٕٖ‪٤‬ى‪ ،٦ٚ‬ث‪ٍ٤‬اىا‪ ،‬ثب‪َٙ‬ب سبٍيوي يئَ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِ ّي‪ٞ‬ي‪ ،‬يئَ آ‪ٙ‬شي ا‪ٙ‬يبالٍ آهشبٍا‪١‬الٍي‪٠‬ـ ثي‪٦ٞٚ‬‬
‫ى‪ ٟ‬ائُ سبٍيوي‪ ٠‬آٍاىا‪ ٟ‬آدبٍ‪ٝ‬بمب ائُٕ‪ َٙ٦‬ا‪ٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬اي‪ ٦ٚ‬س‪٤‬س‪٤‬ال‪١‬الٍي‪٠‬ـ ‪٣‬إغ‪ٕ٦‬ي اي‪٦ٚ‬‬
‫ٍبُي‪ٚ‬يجــــييَ»‪ )2(.‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييـــــٌ‪ ،‬ؿ‪٤‬ثب‪ٕ ٟ‬ـــاُ‪« ،ٟ٣‬ا‪٣‬ػب ٕٔ» (‪ )3‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ا‪٣‬ال‪،ٟ‬‬
‫ؿـــ‪ ٣ ٤‬ثـب‪ٕ ٟ‬ـــاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ى‪ ٥‬ثا‪ٞٙ‬ــــــِ ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اي‪٢‬ؼ‪٢ٝ ٦‬قشي؛ ٍيضبيئ‪2 26 ٛ ،٤‬ـ ائ٘ ثي‪ٚ‬ي‪ٞ‬ي ىٍٕيٕي‪ ،‬ثبيَا‪ٛ‬آيي‪39 ،1390‬ـ ػ‪٤‬‬
‫ٕبيي‪٤ٝ ،‬مب‪١‬يا«ىاٗ ؿ‪٤‬ثب‪»ٟ‬ـ ا فبييي اي‪٢‬ب‪١‬غ‪ ،‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ‪3 15-17ٛ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪302ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪62‬‬

‫‪ 60‬ـ سبالٍات داغالري (‪)Salavat dağları‬‬


‫ٕبال‪٣‬ار ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ ٠َٚٙ‬آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬يَا ىامالٍي‪ ٠‬آىي ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىامالٍ ثيَ‬
‫يب‪١‬يا‪ٍ ٟ‬بٍاىاك ىامالٍي‪٢‬ب ‪ ٣‬ا‪ ٣‬ثيَي يب‪١‬يا‪ ٟ‬سب‪ٙ‬ي٘ ىامالٍي‪٢‬ب يبدي‪ٚ‬يت‪ٕ .‬بال‪٣‬ارىامالٍي‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ ٣ ٟ‬اٍ‪ٝ ٦ٙ‬بكب‪ٙ‬الٍي آٍإي‪٢‬يا‪ ،‬ىي‪٤‬اٍ ّي‪ٞ‬ي ؿْي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ى‪٣‬مبٗ (عجيقي)‬
‫ٕي‪٢‬يَي (‪َُٝ‬ي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىامالٍي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬في‪٢‬ي آىىا ‪ّ٣‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٤ٝ ٟ‬مب‪ ٟ‬س‪ٍ٤‬دبمي‬
‫ٕبييال‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬بال‪٣‬ار ّ‪٢‬يي ‪٣‬اٍ‪ٕ .‬بال‪٣‬ار ىامالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آُي ‪ّ70‬ي‪ٝ٤ٚ‬شَ ا‪٤ٚ١٣ُ٣‬م‪٤‬‬
‫‪٣‬اٍ ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍػب ّيـيِ ‪ ٣‬ثاي‪ُ ُ٤‬يَ‪ ٥٣‬ا‪١٣ُ٣‬ي‪ ٥‬يئَ ‪٣‬ئَيت‪ .‬ثيِ ث‪ٍ٤‬اىا ٕاُ ا‪ٟ٣ُ٣‬‬
‫ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪ ٠‬ىئي‪ ،٦‬ث‪ُ ٤‬يَ‪َٙ٥٣‬ي‪ ٠‬سْؼ‪ ٦‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ٕ٦‬ي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَىيٌ‪ٕ .‬بال‪٣‬ار آىي‪ ٠‬ايْي‬
‫ػ‪ٍ٤‬ا آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ ثيَي‪٢‬ؼي ا‪ٕ ،٤١٣‬بٗ ‪ ٣‬آ‪٣‬ار ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بًىيَ‪.‬‬
‫ٕبٗ ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬إْي ٕاُ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ٕاُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪٥‬؛ «ث‪٤‬س‪ ،٣٤‬الي‪ ،‬ث‪٤‬س‪٤‬‬
‫يبٕشي ىاٗ دبٍؿبٕي ‪« )1( »...٣‬ثيَ ثا‪٦٢ٖ١ ،ٛ٤ٙ‬ى‪ ٟ‬ثيَ سيْ‪ )2( »...٣ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬اي‪٢‬يي‬
‫ى‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬يا ٕبٗ ٕاُ‪ ٣‬اي‪٢ٚٚ‬يَ؛ ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ثيَ يئَ ث‪٤‬س‪ ٤‬سبهشبىاٗ ا‪٣‬الٍٕب ا‪ٍ٣‬ايب ٕبٗ‬
‫ىاٗ ىئيي‪ٚ‬يَ يب ائٍ‪ٙ٣‬ي‪ ٥‬ثيَ الي يئَ ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ث‪٤‬ميا اّي‪٢ٚ‬ي‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ ث‪ٕ ٤‬بٗ ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ث‪٤‬مياىيَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ٕ ٥‬بٗ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬؛ ثبَٕي‪٧( ٠‬ؼ‪ ٣ )ٛ٤‬اي‪َٚ‬بٍ (‪٧‬ؼ‪َّ ٛ٤‬ى‪ )ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىا ٕ‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ٟ٤ٝ٤ٙ‬آ‪٣‬اسي؛ آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا س‪٤‬سٖبً‪ٕ ،‬بال‪٣‬ار؛ ث‪٤‬س‪ ٤‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ‪،‬‬
‫آثبى ا‪ ٗ٤ٞٙ٣‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ايْي‪٢‬ؼي آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بىا‪ٕ ،‬بال‪٣‬ار ٕاُ‪ٕ ٟ٣‬بٍ‪ٝ‬بر‬
‫سبييبٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبمال‪ٝ‬بً ايٖشَىيِ‪ .‬سبٍيوي‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يت‪ ،‬إْيش‪ َٚ‬سبييب ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬ب‪ٟ‬‬
‫ا‪ٝ‬ذَاس‪ ً٤ٍٙ٤‬ا‪٤ٙ٣‬ثالٍ‪ .‬ث‪ ٤‬سبييبالٍي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬يٕي ٕبٍ‪ٝ‬بسالٍ ىيَ‪.‬‬
‫اي‪٢‬ـــــيي آًٍثبيؼب‪١‬يا ٕبٍ‪ٝ‬بر آىي اي‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ي ؿـــ‪٤‬م يئـــَ آىالٍي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪ٝ‬ــ‪٤‬مب‪١‬يا ائ‪ٞ١‬ــــ‪ٚ‬ي يئـــَ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثيـــــَيٕي ى‪ ،٥‬ا‪ٖ١٣‬ــــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ٍ ٠‬بٍاآمبع ّ‪٢‬يي‬
‫يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬ــــياّي‪ٕ ،‬بٍ‪ٝ‬بســـالٍ ىٍ‪ٕ٥‬يىيـَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪2 1413ٛ ،2‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪٦ٝ‬‬
‫ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪355ٛ ،‬‬
‫‪63‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 61‬ـ سٌگرداغي (‪)Səngər dağı‬‬


‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ىامالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪ٝ ،‬ئ‪٨‬ـــــَ‪ ٥‬اي‪ ٦ٚ‬دَ‪ٝ‬ئييـــَ ّ‪٢‬ـــــي‪َٙ‬ي‬
‫آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ ٣ ٠ٚٙ‬ثبمي‪ٖٞ‬يــــــِ ٕ‪٤‬الٍىا‪ٝ1000 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ا‪٣‬ال‪َٖ٢ٕ ٟ‬ىامي ىيَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬آىي آؿيَــــــال‪ٝ‬ب‪ٝ‬ي٘ ٍئيي ائيُ ّي‪ ،‬اي‪٢‬ـــــيي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ٕ‪ٖ٢‬ـــــَ آى‪ٙ‬ي‬
‫ا‪١٣‬الٍػب يئَ آىي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــ‪٦‬ى‪ٟ‬؛ ‪ٖ٢ٙ‬ب‪ ٟ‬ىاّي هب‪ٖ٢ٕ ٟ‬ــــــَي‪ ،‬آاليال ىا ّي‬
‫ٕ‪ٖ٢‬ـــــَ ٕ‪ٖ٢‬ـــَ‪ ،‬ؿــــــ‪ ٘١٤ٕٟ٣٤‬ى‪ّ ٥‬ي ٍبُ‪ٝ‬بٕ‪ٖ٢‬ـــــــَ ‪...٣‬‬
‫ٕ‪ٖ٢‬ــــَ ٕ‪ ٟ٣ُ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَــــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ «س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ى‪ ،٥‬ىامي‪ ٠‬ا‪٣‬ػ‪ ،٤‬ىي‪٤‬اٍي‪،٠‬‬
‫سذ‪١٦‬ي‪ ٠‬يب ىامي‪ٍ٤ٍ ٠‬سبٍاػبٍي‪ ،‬ػ‪١٤‬ؼ‪ ٣ ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىا ا‪٣‬ال‪ٕ" ٟ‬ي‪ٖ٢‬يَ" ٕاُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ٕاُ إْي ٕاُى‪ ٣ ٍ٣‬اي‪٢‬يي ا‪ "َٖ٢ٕ" ٣‬ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬يا ىبٍٓ ىي‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬ى‪ّ ٥‬ئـيت‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يَ»‪ٝ )1(.‬ل‪ٞ‬ي ‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجي ى‪ ،٥‬يْ‪ِ٨‬اٍ ‪٣‬اّ‪ ٥‬ا‪ٝ‬ي٘ سَّي ىٍ دبٍٕي آى‪ٙ‬ي يبُييا‪،‬‬
‫ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ‪ٝ‬ل‪٤ٞ‬ى ّب‪ٙ‬نَي ي‪ ٦‬آٍهبال‪١‬بٍاً ث‪ٕ ٤‬اُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُيَ؛ ٕ‪َٖ٢‬؛‬
‫ىامي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ي‪ َ٧ ،‬ثيَ ىي‪٤‬اٍي‪ٍ ٠‬يَامي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٕ .‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪ ٥‬ايٖ‪َٖ٢ٕ ٦‬؛ ٕ‪٦َٚٙ٤‬ى‪،ٟ‬‬
‫ٍ‪ٚ‬ذ‪٦‬ى‪ٞ١٣ٍ٤ٍ ٟ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ٍ ٟ٤‬بُيال‪ ٟ‬ؿ‪٤‬ه‪ ،ٍ٤‬ه‪٢‬يُ(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا ٕ‪ َٖ٢‬آى‪ٙ‬ي‬
‫يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪ ،‬ث‪ٍ٤‬ىا ائسِ ث‪٤‬ي‪ ٤‬ىئي‪َٙٗ٤‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪ٕ ٠‬إشَيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪2 520ٛ ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1471 ٛ 2‬‬

‫‪ 62‬ـ ضييآٍار داغي (‪)Şinavar dağı‬‬


‫‪ٙ‬ي‪٠‬آ‪٣‬اٍ ٕئـــَ‪ٝ‬ي ‪٨ٙ‬ـــــَي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئي ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬ــــــيا ‪ ٣‬اي‪٢‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪،٥‬‬
‫ٕبال‪٣‬ار ىامـــــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيــــَيييَ‪ .‬ثـــ‪ ٤‬ىاك ثبمي‪ٖٞ‬يـــِ‬
‫ٕ‪٤‬الٍىا‪ٝ1946 ٟ‬شـــــَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫اي‪٢‬يي ‪ٙ‬يـــــ‪٠‬آ‪٣‬اٍ (‪ٙ‬ي‪٢‬ب‪٣‬اٍ) ّي‪ٞ‬ي آىال‪١‬ب‪ ٟ‬ث‪ ٤‬ىامب‪ ،‬يب‪ٚٙ‬ي ّي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ـَ «ائ‪٢ٚ‬ب‪٣‬اٍ» ىا‬
‫ىئييــَ‪ .َٙ‬ث‪ ٤‬ىاميـــــ‪ ٠‬آىي‪ٙ ،‬ي‪ ٣ ٠‬آ‪٣‬اٍ ٕــــاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪ٙ .‬يــ‪ٕ ٠‬ــــاُ‪٣‬؛‬
‫ا‪١ٍ٣‬بً (سوز ‪ٕ ٣‬ــَيَ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــياىيَ‪)1(.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪64‬‬

‫ىاميـــــ‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼــي ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آ‪٣‬اٍ سبييبٕي‪١‬يـــ‪ ٠‬آىي اي‪ٚ‬ــ‪٦‬‬


‫ثبم‪ٚ‬يـــــييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪ٙ" ٦‬يـــــــــــ‪٠‬آ‪٣‬اٍ"‪" ،‬آ‪٣‬اٍالٍيــ‪ ٠‬ا‪١ٍ٣‬بمـــــي (سوشــــي)"‬
‫ىئ‪ْٞ‬ــــــــييَ‪.‬‬
‫ىامي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬يب‪ٚٙ‬يالٍ ىئي‪ّ ٠‬ي‪ٞ‬ي ائ‪٢ٚ‬ب‪٣‬اٍ ٕب‪١‬يت‪ ،‬ائ٘ ‪١ ٣‬ب‪٣‬اٍ ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫آٍا‪ٙ‬ــــييَ‪ٝ‬بٍــيا ا‪٣‬الٍ؛ ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــــــيا‪ ،ٟ‬ثا‪ ٟ٤ٝ٤ٙ‬اي‪ٍ ِٚ‬يٖ‪ٞ‬ي «ائ٘» ٕاُ‪ ٣‬ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ـيٕيــــياه‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ـــــــييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب إبٕبً ٍيي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــ‪٦‬ى‪ٟ‬‬
‫‪١٤٧‬ــــــالٍىا "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ّٞٚ "ٛ‬ـــ‪ٕ٦‬ي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ـــــي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ــي‪ّ ،‬ب‪٧‬يـــــ‪،٠‬‬
‫ىب‪ٙ‬ــــي‪ ،‬عجيت‪ ،‬كْي‪ ،ٜ‬فب‪ٙ‬ي‪ ،ٜ‬ىي‪ٖٚ‬ـــ‪٤‬ه ‪ٝ ... ٣‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ــــــيا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ــــــييَ‪ .‬يق‪٢‬ي‬
‫ثيَ ‪٤١‬ؿ اكشَا‪ٚٝ‬ي ‪َٝ ٣‬ـــــــيٓ ٕاُ ا‪ٞٙ٣‬ـ‪ٙ٤‬ـــــي‪ ٣ ٍ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪٧ ٥‬ـــــ‪١٤‬الٍ‬
‫ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ٘ ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ّب‪ْٙ "ٛ‬ي٘‪َٙ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٥‬يق‪٢‬ــــي "آسب ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪" ،"ٟ‬آٍهبىاٗ‬
‫‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٝ "ٟ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــــيا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪.ٍ٣‬‬
‫"ائ٘" إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٜ٧ ٥‬ى‪ ٥‬آٍهبىاٗ‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪)2(.ٍ٣‬‬
‫ٕـــــاُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼــــــــي ثا‪١« ٤ٝ٤ٙ‬ب‪٣‬اٍ» ٕاُ‪٣‬ى‪١ .ٍ٣‬ب‪٣‬اٍ ٍ‪٤‬سي ‪ٙ‬ب‪٧‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيــــــييَ‪« .‬ىئ‪١ ،ِٞ‬ب‪٣‬اٍ ‪١ ٣‬ب‪ٝ‬بٍ ّ‪ٞٚ‬ـــــــ‪َٙ٦‬ي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ــــــــــي‪ ٥‬فئي‪٢‬ي ثيَ ٕاُ‬
‫ا‪ُ ٣ ٗ٤ٞٙ٣‬ا‪ٝ‬ب‪ّ ٟ‬ئــــــــــييْؼ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ ٟ‬آىي ا‪ٞٙ٣‬بٕي ا‪٤١٣‬ى‪٣‬الٍاً‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫يب‪٢ٙ‬يِ يئَ آىي ّي‪ٞ‬ي‪ٍ ،‬ب‪ٞٙ‬يـ‪ٚ‬ييَ»‪ )3(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ائ‪٢ٚ‬ب‪٣‬اٍ؛ ‪١‬ب‪٣‬اٍ‪ٙ‬ب‪٧‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىاك ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪2 44 ٛ ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي‬
‫سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪3 536 ٛ ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪258 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪ 63‬ـ صلَاتداغالري ‪ٕ ‬بال‪٣‬ار ىامالٍي‬


‫‪65‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 64‬ـ لبراجب داغي (‪)Qaraca dağı‬‬


‫ث‪ٙ٤‬نبٍؿبيي‪١‬ي‪ ٠‬ثبٗ س‪٤‬ســــي‪٣‬م‪ٝ ٣ ٤‬ــــــ‪ٍ٤‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬يـــ‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ـــــــي‪ ٥‬يئَ‪٠ٚٙ‬‬
‫آى‪ٙ‬ي‪ٍ ٜ‬بٍاػبىامــــــــي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ؛ ٍبٍا ‪ ٣‬ػب يب ػ‪ٕ ٦‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪.‬‬
‫ٍبٍا ٕـــــاُ‪ ٜ٧ ،٣‬آك ث‪٤‬يب‪١‬ي‪ٖ١ٍ( ٠‬ي‪ٍ )٠‬بثبمي‪٢‬ـــــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬يب (ٍ‪ ٜ٧ ٣ )ٔ١‬ى‪٥‬‬
‫ثاي‪ ٣ ُ٤‬يئْ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــــالٍي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي ىئييَ؛ «إبعيَ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬ــــيا‪ٍ« ٟ‬بٍا» يئــــــَ آ‪ٙ‬شي يبٍاىيؼي‪٢‬ي يبىا‬
‫ٕب‪ٞٙ‬بً ا‪٣‬ؿــ‪ ٟ٤‬اي‪ ٦ٚ‬آدبٍي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ـــييَ»‪)1(.‬‬
‫ٕـــاُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬ػب يب ػ‪ ٦‬ايٖـــ‪ّ ٦‬يـيِ‪ٙ‬يِ فال‪ٝ‬شي ا‪٣‬الٍّ‪٠‬؛‬
‫«ا‪٣‬ه‪ٚ‬ــبٍ» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــياىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــ‪ٍ ٦‬بٍاػبىامي؛ ثاي‪ ُ٤‬ىامالٍا ا‪٣‬ه‪ٚ‬بيب‪ ٟ‬ىاك‬
‫ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ــــي ٍبٍاػب ٕـــــاُ‪ٟ٣‬؛ ‪١‬يٖجشبً ثــــاي‪ ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــيا ثي‪ٚ‬يــــَ‪)3(.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــــيا‪ٍ ٟ‬بٍاػبىامي؛ ‪١‬يٖجشبً ثاي‪ ُ٤‬ىاك ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىاك ٕبال‪٣‬ار ٕيَا‬
‫ىامـــــالٍي‪١‬ي‪ُ ٠‬يـَ‪ٙ٥٣‬ــــــَي‪١‬يـــ‪ ٠‬ثيَيــــــييَ ‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يــــــِ ى‪١‬يـــــِ‪َٙ‬ى‪ٟ‬‬
‫‪ٝ1650‬شــــَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يـــــني ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 12 ٛ ،ٜ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪3 77ٛ ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪231 ٛ‬‬

‫‪ 65‬ـ لبراخبى داغي (‪)Qaraxan dağı‬‬


‫ٍبٍاهب‪ ٟ‬ىامي ٕئـــَ‪ٝ‬ي ‪٨ٙ‬ــــــــَي‪٢‬ي ‪ٝ‬ب‪ٖ١‬يَيب ٕب‪ٞٙ‬ي٘ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ىامـــــــالٍي‪ ٠‬ثيَي‪،‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ا‪ ٣‬ىاميــــ‪ ٠‬اَسٖي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬يئَ‪َٚٙ‬ــ‪ ٠‬ثيَ ‪ٝ‬ل‪ٚ‬ــــــّ‪( ٦‬ا‪ٍ٣‬ا‪ )ٛ‬ىيَ‪ .‬ا‪ ٤١٤١٣‬آىيــ‪١ ٠‬ئـ‪٦‬‬
‫ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛‬
‫ـ ٍبٍاهب‪ ٟ‬ا‪٣‬م‪ ٟ٣ُ٤‬آسبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪)1( .‬‬
‫ـ ٍبٍاهب‪ ،ٟ‬ثاي‪ُ٤‬هب‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيــــــَ ‪ ٣‬آ‪ٙ‬خ اٍس‪َ١٤‬ب‪١‬يـــــ‪( ٠‬اىـــــَإيبثيــــ‪)٠‬‬
‫ثايــــ‪ ُ٤‬ثب‪ٙ‬ـــيالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ(‪)2‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪66‬‬

‫ـ ٍبٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬ؿيٖي٘‪ ،‬ين‪ٞ‬ب‪ ،‬س‪٤‬هٖي ‪ ... ٣‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي يبٍاىا‪٥ٍَ ،ٟ‬هب‪ ٟ‬ـ ٍبٍاهب‪١‬ي‪َٚ‬‬
‫آى‪ٙ‬ي ثيَ ى‪ٙ٣‬ز ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫ـ ٍبٍاهب‪ٕ ٟ‬ــــــاُ‪ ٟ٣‬ايْي يئــــــَ‪ ٥‬ث‪٤ٙ٤‬ة آؿيَـــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ "ٍبٍا" ‪" ٣‬هب‪."ٟ‬‬
‫ٍبٍا ٕـــــاُ‪ ٜ٧ ،٣‬آك ث‪٤‬يب‪١‬يــ‪ٖ١ٍ( ٠‬ي‪ٍ )٠‬بثبمي‪٢‬ـــــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬يب (ٍ‪ ٜ٧ ٣ )ٔ١‬ى‪٥‬‬
‫"ثاي‪" ٣ "ُ٤‬يئْ‪ "٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــياىيَ‪.‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ـــــــي ىئييـــــــَ؛ إبعيـــــَ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬ـــــيا‪ٍ« ٟ‬بٍا» يئـــــَ آ‪ٙ‬شي يبٍاىيؼي‪٢‬ـــــي‬
‫يبىا ٕب‪ٞٙ‬بً ا‪٣‬ؿــــــــــــ‪ ٟ٤‬اي‪ ٦ٚ‬آدبٍي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ــــــييَ»‪ )3(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼــــــي ثا‪٤ٝ٤ٙ‬‬
‫"هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ــــــي‪٥‬؛ «كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كْ‪ٞ‬ــــَا‪ »ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‪)4( .‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ ٦ٚ‬بٍاهب‪ ٟ‬ثاي‪ ُ٤‬كبّي‪ ،ٜ‬ثاي‪ ُ٤‬كْ‪َٞ‬ا‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ٍ ٣ ٍ٤ٙ٣‬بٍاهب‪ ٟ‬ىامي‬
‫ايٖ‪" ،٦‬ثاي‪ ُ٤‬كبّي‪ ٜ‬ىامي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪42ٛ ،‬‬
‫سَّي؛ ميبٍي‪3 97ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪4 12 ٛ ،ٜ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪،ٍٟ٤‬‬
‫ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪973 ٛ 1‬‬

‫‪ 66‬ـ لبراٍٍل داغي (‪)Qaravul dağı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ايْي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ىاميـــ‪ ٠‬آىي ٍبٍا‪ ٗ٣٣‬ىيـــَ‪ .‬ثيَيٖي ىيــِى‪٢ّ ٥‬ــيي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ـــــــي‪ ٥‬يئـــــَ‪ ٠ٚٙ‬ىاك ‪ ٣‬ا‪ ٣‬ثيـــــَيٕي ايٖــــــ‪ ٦‬ثئ‪ٚ‬ــــــــيا‪ٙ‬ي ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫ي‪٤‬هبٍيـــــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىاك‪.‬‬
‫ٍبٍا‪ٕ ٗ٣٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ـــــــــي‪٥‬؛ ٕ‪ُ٤‬ســـــــــي ‪ّٚ ٣‬يِ‪٣‬ئـــــَ‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــــ‪ ٦‬آييي‪٢‬ـــــــــييَّي ث‪ ٤‬ىامــــــــالٍ ّئـ‪ٞ‬ــــــي٘ ؿبمـــــالٍ‪،‬‬
‫ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬ىئي‪ ٗ٤‬ؿبمـــــــالٍي ٕاُسـي‪ٚ‬ـــــــَ ‪ّ ٣‬ئ‪ٚ‬يْـــــــي‪ َٙ‬يئـــــــــَي‬
‫اي‪ٞ‬يـــــ٘ ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬الٍيــــ‪٧ ٠‬ب‪ٖ١‬ــي يب‪١‬ــــــــــيا‪١ ٣ ٟ‬ئؼــــــــ‪ٕٞٚ ٦‬ـــــــ‪َٙ٦‬ي‬
‫ثــــ‪ٍ٤‬اىا‪ٕ ٟ‬ـ‪٤‬ى‪ٙ٣‬ـ‪ٍٝ٤‬ــــــ‪.ٗ٤‬‬
‫‪67‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 67‬ـ لجلداغي (‪)Qəcəl dağı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪١٣‬الٍػب ىامي‪ ٠‬آىي ٍؼ٘ آىال‪١‬يَ‪ .‬ث‪١٤‬الٍىا‪ٝ ،ٟ‬ئ‪ ،٥َ٨‬دَ‪ٝ‬ئييَ ‪٣‬‬
‫ٍبٍايبسبً ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ ٣ ٠ٚٙ‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ‪َٙ‬ى‪ٝ1288 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٍؼ٘ىامي‪ ،‬ث‪ٍ ٟ٣ٍ٤‬ي‪ٚ‬الٍالٍي‪١‬ي‪ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪١‬ي ‪ٍ ٣‬بثبال ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ئي ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا ‪٣‬‬
‫ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ‪َٙ‬ى‪ٝ 818 ٟ‬شَ ‪١٤٧‬ي‪٤ٍٙ٣‬ي‪ ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬فئي‪٢‬ي آىىا ىاك ‪ ٣‬ثييََ‪ ،٤ُٙ٤ٍ ،٥‬آ‪ٙ‬بمباي‪٢‬ي‬
‫‪ ٣‬آاليال ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ ٣ ٠ٚٙ‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ‪َٙ‬ى‪ٝ 1417 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٍؼ٘ىامي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪ ٠‬ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ٍؼ٘‪ ،‬ىامي‪ُ٤ٍ ٠‬ئي ثايَي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬بٍ‬
‫س‪٤‬سب‪ ٟ‬ؿباليئَ‪ ،٥‬ىٍ‪٥‬ي‪ ٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٍ ٣‬غ ‪ ٣‬اٗ ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬الٍ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٍ ٟ‬غ‪ ،‬ثيَ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييب آىي (‪ ٣ )1‬اٗ ايٖ‪٣ٍُ ،٦‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪( ٠‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪)٠‬‬
‫ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) (‪)2‬ىيَ‪ .‬آٍسيَاً ّي‪ ،‬اٗ ٕاُ‪ ٟ٣‬آٗ ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪،"٘١٤ٕ" ،ٟ‬‬
‫"ٍيَ‪ٝ‬يِي"‪" ،‬ا‪٣‬ػب" ‪٤ٕ" ٣‬ع"‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ ٦ٚ‬ؼ٘ىامي؛ «ٍُ‪٣‬ا‪ ٟ‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ٍ ٟ‬غ‬
‫آىا‪ٝ‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬ىامي» يبىا «ٕ‪٤‬ػ‪ٍ ٤ٚ‬غ آىا‪ٝ‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬ىامي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪2 316ٛ ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫‪ٍَٙ‬ي‪3 145ٛ،‬ــبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪38 ،ٟ‬‬

‫‪ 68‬ـ لَرثبى داغي (‪)Qurban dağı‬‬


‫ٕبال‪٣‬ار ىامـــــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪َٙ٥٣‬ي‪١‬يـــ‪ ٠‬ثيــَي ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ٟ‬ىامـــــي آىال‪١‬يـَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ىاك ٍبىبٍّ‪٢‬ــــــيي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ـــــــي‪ٖ٢ٙ ٣ ٥‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ثبسيٖي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ‬
‫ى‪١‬يـــــِ‪َٙ‬ى‪ٝ1447 ٟ‬شَ ‪١٤٧‬ـــــــي‪ٍ٣‬ى‪ٕ .ٍ٣‬بيي‪ٝ ٠‬ل‪ٞ‬ي ‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجي‪ ،‬يْ‪٨‬ــِاٍ ‪٣‬اّ‪٥‬‬
‫ا‪ٝ‬ي٘ سَّي ىٍ دبٍٕـي آى‪ٙ‬ي يبُيــــــيا‪ٍُ٤ٍ ،‬ثب‪ٕ ٟ‬ـــــــاُ‪ٕ ،ٟ٣‬الف آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــيا‬
‫ا‪٣‬ال‪ٕ »ٍ٤ٍ« ٟ‬اُ‪١٣‬ــــي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ثب‪ ٟ‬ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬ــــــاُى‪ ٥‬اُىيَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪68‬‬

‫ا‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬يبُيــَ؛ ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ٍ٤ٍ ٣ ٍ٤ٍ ،ٟ‬ؿي ٕاُ‪َٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬ثيَ ّاّـــــي‪ ٟ‬ىيَ ‪ ٣‬فَثؼ‪٦‬‬
‫ا‪٣‬ال‪ٍَ ٟ‬ثب‪ٕ ِٟ‬ــاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يٕي ي‪٤‬هي‪ )1(.ٍ٣‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ٤ٍ ٦ٚ‬ثب‪ٟ‬ىامي‪ٕ ،‬الك‪ٚ‬ي‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ٕ ٠‬اُسـي‪ٚ‬يِ يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٍ٤ٍ .‬ثب‪ٕ ٟ‬ــ‪ ٟ٣ُ٤‬فَثؼـــــ‪ ٦‬ا‪٣‬ال‪ٍ٤ٍ ٟ‬ثب‪ٕ ٟ‬اُ‪٣‬‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ــــــــيا‪ٍ٤ٍ ،ٟ‬ثب‪ٟ‬؛ «ىي‪٢‬ي فبىس‪ٕ َٚ‬اٍ‪ ،٥‬آ‪ٙ‬ال‪٥‬‬
‫ي‪١٤ٙ٤‬ــــيا ّٖي‪٤ٍ ٠ٚ‬ي‪ ٣ ٟ٤‬يب ثب‪َٙ‬ب ثيَ كئيـــــ‪٤‬ا‪ )2( »ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــياىيَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ ٟ‬ىامي؛ ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ّٖ ٟ‬ي‪ ٠ٚ‬ىاك ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ يْ‪ِ٨‬اٍ ‪٣‬اّ‪ ٥‬ا‪ٝ‬ي٘ سَّي ىٍ دبٍٕي‪ٕ( 60ٛ ،‬بيز ‪ َِّٝ‬سلَيَبر ‪ٝ‬ؼ‪ٞ‬ـ ىا‪ٖٚ١‬ب‪٧‬يب‪ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي (آثشب‪2 ))ٛ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1885ٛ 2‬‬

‫‪ 69‬ـ لَش لبيبسي (‪)Quş qayası‬‬


‫ٍ‪ٍٗ٤‬بيبٕي ٕبال‪٣‬ار ىامــــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪َٙ٥٣‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٟ‬ثيَيــييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ىاك‪ٖ٢ٙ ،‬ب‪ٍ ،ٟ‬بىبٍّ‪٢‬ـــــــيي ‪ ٣‬ى‪ٝ‬يَؿــــــــيىٍ‪ٕ٥‬ي ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي آٍإي‪٢‬ــــــيا يئَ‪ٚٙ‬يَ‬
‫‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يــــــــِ ٕ‪٤‬الٍىا‪ٝ1702 ٟ‬شـــــــــَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬ينــــي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫ىاميـــــ‪ ٠‬آىي‪ٍ ،‬ـ‪ٍ ٣ ٗ٤‬بيب ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٝ .‬ل‪ٞ‬ـــي ‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجـــــي‪،‬‬
‫ٍ‪ٕ ٗ٤‬ـــــاُ‪ ٣‬اي‪ٚ‬ــــــــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ـي يبُيـَ؛ «ٍـــــ‪ٕ ،ٗ٤‬ئ‪٢‬ـــــــ٘ كب‪ٙ‬يا (ف‪ٞ‬ــ‪ٝ٤‬ي كب‪ٙ‬يا)‬
‫ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ؿب‪ٙ٤ٍ ٟ‬ـــــالٍا ىئيي‪ٚ‬يَ آ‪١‬ؼبً ث‪ٕ ٤‬ــــاُ ائُٗ (‪ٝ‬و‪ٞ‬ـ‪ )ٛ٤‬ا‪٣‬الٍاً‬
‫ٕ‪َ١٤‬ـــــ‪ ٍ٤‬آى‪ٙ‬ي ا‪ٙ٤ٍ ٣٣‬ـــــ‪١٤‬ب ‪٣‬ئَي‪ٚ‬ـــــ‪ ٠‬آىىيــَ»‪َ١٤ٕ )1(.‬ــــــــ‪١٤ٙ٤ٍ ٍ٤‬ب‬
‫‪ٙ‬ــــ‪َ١٤‬بٍ ٍ‪ٙ٤‬ـــــــــ‪٤‬ىا ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼــــــي ثا‪ٍ" ٤ٝ٤ٙ‬بيب" ايٖــــ‪٦‬؛ ىا‪ٚٙ‬يــــــــٌ ‪ٕ ٣‬بٍح ىاك؛ ىا‪ٚٙ‬يٌ‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ،ٛ٣ٍ٤‬يبٍمب‪ٕ ،ٟ‬ــــَر ىاٗ(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــــــياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ىامي‪ ٠‬آىي؛‬
‫ٕ‪َ١٤‬ــــــــ‪ ٟ٤١٤ٙ٤ٍ ٍ٤‬ا‪ٍ٣‬اىا ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬ــــــــيا‪ ٟ‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ يْ‪ِ٨‬اٍ ‪٣‬اّ‪ ٥‬ا‪ٝ‬ي٘ سَّي ىٍ دبٍٕي‪ٕ( 61ٛ ،‬بيز ‪ َِّٝ‬سلَيَبر ‪ٝ‬ؼ‪ٞ‬ـ ىا‪ٖٚ١‬ب‪٧‬يب‪ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي (آثشب‪2 ))ٛ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1832ٛ 2‬‬
‫‪69‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 70‬ـ لَلَداضي(‪)Qulu daşı‬‬


‫ٕبال‪٣‬ار ىامالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪َٙ٥٣‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي ٍ‪٤ٙ٤‬سبٗ يب ٍ‪٤ٙ٤‬ىا‪ٙ‬ي ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىاك‬
‫س‪٢ّ ٟ٤ٙ٤‬يي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ى‪١‬يِ‪َٙ‬ى‪ٝ2204 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬ىاك‬
‫ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ٍبٍا‪ ٗ٣٣‬ىامي ‪ٍ ٣‬بٍاػب‪ٙ‬يىامي ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬آىال‪١‬يَ‪ .‬ىامي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي ٍ‪٤ٙ٤‬‬
‫ٕاُ‪ٖٕٚ ،٣‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪٤ٙ٤ٍ ٣‬سبٗ ايٖ‪ٖٕٚ ،٦‬ي ىاٗ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪324ٛ ،‬‬

‫‪71‬ـ وبالًترداغي )‪(Kalantər dağı‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ثا‪٤ٙ‬ي‪١٤‬ي‪ ٥‬يئَ‪ ٠َٚٙ‬ث‪ ٤‬ىامي‪ ٠‬آىي‪ّ ،‬بال‪ ٣ ٟ‬سَ ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ ّبٗ يب‬
‫ّبال‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ )1(.‬سَ يب سبٍ ايٖ‪« ٦‬ائ‪ )2( »٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ىامي‪ ٠‬آىي‪ّ ،‬بال‪ ٟ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬يئَي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ ٥‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي‬
‫ّبال‪١‬شَ يب ّبال‪ٟ‬سبٍ ٕاُ‪ٟ٣‬؛ ّ٘ يئَي‪٢‬ي‪ّ ٥‬ي س‪٤‬دب ٍبٍ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪)3( .‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪،‬‬ ‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪95ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪213ٛ ،ٟ‬‬
‫ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪206 ٛ‬‬

‫‪ 72‬ـ گٌجِداغي (‪)Gəncə dağı‬‬


‫ٕ‪٢‬ؼ‪٦‬ىامي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٕ ٠‬بال‪٣‬ار ىامالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪َٙ٥٣‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىاك‪،‬‬
‫س‪ ،ٟ٤ٙ٤‬فِيِ‪٦ٖٕ٤ٙ ،٤ٙ‬ىٍ‪ ٣ ٥‬ا‪٢ّ٤ٙ٣‬يي آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ٕ‪٤‬الٍىا‪ٟ‬‬
‫‪ٝ1830‬شَ ا‪٣‬ػبىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىامي‪ ٠‬آىي اي‪ ِٚ‬ائ‪١‬ؼ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ٕ ٜ‬ؼ‪َ٨ٙ ٦‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪ ٠‬يبىا ٕب‪ٙ‬يَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬اٍ‪ٙ‬بىيىَى يبُيَ؛ سبٍين آًٍثبيؼب‪ ٟ‬يبُاٍي ‪ٝ‬ل‪٤ٞ‬ى إ‪ٞ‬بفي٘‪،‬‬
‫ٕ‪٢‬ؼ‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي ّ‪٢‬ؼبُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ )1(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ‬
‫إْي ٍبي‪٢‬بٍالٍىا «ٕ‪ّ »ُِ٢‬ي‪ٞ‬ي ٕ‪ٚ‬يت‪ٕ ،ًِ٢ٕ( ُِ٢ٕ .‬ب‪ٖ١‬بً‪ٍ ،‬ب‪ٖ١‬بً) ايْي‬
‫ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "َٕ‪ٕ( "٠‬ب‪ٍ ،ٟ‬ب‪ُ ،ًُ("ُُ" ٣ )ٟ‬اً‪ٕ ،‬بً)‪ .‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪70‬‬

‫ثا‪٤ٝ٤ٙ‬؛ فَثؼ‪ٕ" ٦‬ب‪ "ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٍ" ٦‬ب‪"ٟ‬ىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪ ٥‬هب‪ ٣ ٟ‬آسب (‪)2‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬ايٖ‪٦‬؛ ٕبً يب ٕبُىيَ‪ٕ .‬بيي‪٧ ٠‬بىي ػ‪٢‬بثالٍي ث‪٤‬‬
‫ٕاُ‪ٕ ٣‬بييٌ‪ ،‬آييٌ (‪ْٙ٤٧‬بٍ)(‪ )3‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ٕ .‬بيي‪ٕ ٠‬يياه ايٖ‪ٕ ٦‬بً ٕاُ‪،ٟ٣‬‬
‫ا‪٣‬م ‪ ٣‬يبي (‪ )4‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ ٥‬بُ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٖي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيييَ‪ٕ .‬بُالٍ يب ٕبّبالٍ ‪ٝ‬يالىىا‪ ٟ‬ا‪١٣‬ؼ‪7 ٦‬ـ‪ 8‬ـ ػي ف‪ََٙٞ‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪ٝ‬ذَاس‪ً٤ٍٙ٤‬‬
‫ٍ‪ٙ٤ٍٝ٤‬الٍ‪ٕ .‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ٕ ٦‬بّب‪ ،‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ ،٠‬ثي‪ٚ‬يؼي‪ ،‬ثبٗثي‪ ،٠ٚ‬ى‪١٤ٙ٣‬ؼ‪ٙ٦‬ي ‪...٣‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪٤ٝ ٟ٤ٕ٤‬مب‪ ٣ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَآىالٍي‪٢‬يا ٕبُ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ؛ ‪َْٙ‬اة (ٕبّبٍاة)‪ٕ(َْٛٙ ،‬بّبٍا‪ٕ ،)ٛ‬بميَالٍ‪ ،‬ثبالٕبّب‪،ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي (‪ٙ‬بّي)‪ُ ،‬اٍبسبال (ٕبّبسبال) ‪ . ...٣‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٢ٕ ٦ٚ‬ؼ‪٦‬ىامي؛ ٕبً سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬هب‪١‬ي‬
‫يب آسبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ىامي يبىا ثي‪ٚ‬يؼي هب‪١‬ي‪ ،٠‬ثي‪ٚ‬يؼي آسب‪١‬ي‪ ٠‬ىامي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪2 274،‬ـ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪،ٟ‬‬
‫دَ‪٣‬ىٖ‪ٝ ٍ٤‬ييٌ‪239ٛ ،‬ـ‪ ٜ٧ 238‬ى‪٥‬؛ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 173ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ٟ‬‬
‫‪4‬ـ آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬ ‫ثَي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬يبُ‪ ،‬يبي‪ ٣ 1375ُ٤ّ ،‬سَيج‪ٍ ،6ٟ٤‬ي٘‪2001‬‬
‫هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٕ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪42ٛ ،‬‬

‫‪ 73‬ـ گًَئي داغي (‪)Güney dağı‬‬


‫اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬س‪٢ّ ٟ٤‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪١٤ٕ ٥‬ئي ‪ُ٤ٍ ٣‬ئي آى‪ٙ‬ي ىاك ‪ ٣‬يئَ آىالٍي‪٠‬‬
‫ٕ‪ ٟ٤ْٝ٤ٝ ٍِٝ٤‬ى‪ .ٍ٣‬آ‪١‬ؼبً آؿيَال‪ٝ‬بً ايٖش‪٦‬ىيْي‪ٞ‬يِ ٕ‪١٤‬ئيىامي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٣ ٜ‬‬
‫ا‪٣‬ػب ىامالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ىامي‪ ٠‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ٕ‪٤‬الٍىا‪ٝ1800 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يني ‪٣‬اٍ ‪٣‬‬
‫ي‪٤‬هبٍي ى‪ٝ‬يَؿيىٍ‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ‪١٤ٕ .‬ئي؛ ٕ‪ ٟ٤‬س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئَ (‪ ٟ٤ٕ )1‬ى‪٠ٙ٣‬‬
‫يئَ‪ٚٚ١٤ٕ ،‬ي يئَ (‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬اي‪٢‬يي ائ٘ آٍإي‪٢‬ياىا ٕ‪ ٟ٤‬ؿ‪٤‬م س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئَ‪ُ٤ٍ ٣ ٥‬ئيي‪٠‬‬
‫سَٕي‪ٍ ٣ ٦٢‬بٍ‪ٙ‬ي‪٢‬ب ٕ‪١٤‬ئي ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬اي‪٢‬يي ث‪ٕ ٤‬اُ يئَ آىالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ثيِي‪ ٜ‬ايْيي‪٦‬‬
‫‪71‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ثا‪ ٗ٤ٞ١٤ٙ‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬آىي‪٢‬ياىا؛ ٍ‪ُ٤‬ئي آًٍثبيؼب‪١٤ٕ ٣ ٟ‬ئي آًٍثبيؼب‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪.‬‬


‫ٕ‪١٤‬ئيىامي‪ ٟ٤ٕ ،‬س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئَى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬يا‪ ٟ‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪2 730 ٛ ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2213ٛ 3‬‬

‫‪ 74‬ـ هبراللي داغي (‪)marallı dağı‬‬


‫ٕبال‪٣‬ار ىامـــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيـــــَ ىامـــــي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ‪ٝ‬بٍا‪ٚٙ‬ــــي ىاميـــــييَ‪.‬‬
‫ثـــ‪ ٤‬ىاك ثَُ‪١‬ـــــــي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــيا يئَ‪َٚٙ‬يَ ‪ ٣‬ثبمي‪ٖٞ‬يِ ٕ‪٤‬الٍىا‪ٝ1728 ٟ‬شَ ‪١٤٧‬ي‪ٍ٣‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫‪ٝ‬بٍاٗ؛ «ث‪٤‬ي‪٢‬ـــــــ‪ُ٤‬الٍي ث‪٤‬ىاً ّي‪ٞ‬ي ‪ٙ‬به‪١٦ٙ٦‬ــ‪ٕ ،٠‬ـا‪٦ٙ٣‬يــ‪٧ ٠‬بؿب ىيــَ‪١‬بٍ‪ٚ‬ي‬
‫كئيـــ‪٤‬ا‪ »ٟ‬آىي ‪« ٣‬س‪ٚ‬جئ‪ٙ٦‬ــــَى‪ٕ« ٥‬ـــاُٗ» ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا»ىيَ‪)1(.‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٝ ٥‬بٍا‪ٙ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٙ٣‬ــــــي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿــــــ‪ ٟ٤‬ث‪ ٤‬ىاك‪ٝ ،‬بٍا‪ٚٙ‬يىامي آىال‪١‬يجــييَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ٝ ٥‬بٍا‪ٚٙ‬ـــــي ٕـــاُ‪ٝ ،٤١٣‬بٍ‪ ،‬آٗ ‪ٙ ٣‬ـي ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَـــــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪ٝ‬بٍ ٕـــــاُ‪ٝ٤ٕ ٣‬ئــــــَ اىٖب‪َٙ٦١‬ي‪٢‬ـــــــي‪« ٥‬ثـايـ‪« ٣ »ُ٤‬آ‪١‬ب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــيا اي‪٢َٚٚ‬يت‪)2(.‬‬
‫آٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يــــي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــالٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪،ٟ‬‬
‫"ٕـــــ‪ٍ" ،"٘١٤‬يَ‪ٝ‬يــــــِي"‪" ،‬ا‪٣‬ػب"‪ٕ" ،‬ـــ‪٤‬ع"‪ )3(.‬ث‪ٕ ٤‬ـــاُ اَٗ (‪ّ )Әl‬ي‪ٞ‬ي ى‪٥‬‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ا‪ ٤١٣‬اٗ ّي‪ٞ‬ي ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬ـــــيا ٍُ‪٣‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪( ٠‬آيي‪٢‬ــــــي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٚ‬يــــَسيٕي‬
‫(فال‪ٝ‬شــــي) ا‪ٙ« )4(.ٍ٤ٙ٣‬ـي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـــــــيٕي ايٖـــ‪٦‬؛ آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪،‬‬
‫ّيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يّز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)5(.‬‬
‫ث‪٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــــــيا‪ٝ ٟ‬بٍا‪ٚٙ‬ـيىامـي‪٣ٍُ ،‬ا‪ ٟ‬ىث‪ٚ‬ـــَي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬آ‪١‬ب ىاك ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 2320ٛ 3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٦‬‬
‫‪٣‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ٣ 227ٛ ،ٟ‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪3 520ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛‬
‫‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪4 38 ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪145ٛ ،‬‬
‫‪5‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪72‬‬

‫‪ 75‬ـ هَغبى گؤرٍوي (‪)muğangörükən‬‬


‫ث‪ ٤‬ىاك ٕبال‪٣‬ار ٕيَا ىامــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪ٕ٥٣‬ي ٕبيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ٕٟ‬اٍ‪ٕ ٠ّ٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ـــي‪ُ ،٥‬ي‪ٖ٢‬يــــَّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ٍ ٠‬بٍاٍبيب ‪ٕ ٣‬بٍيث‪٤‬الً‬
‫يبيالمـــي اي‪ُ٤ٍ ٦ٚ‬ئي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬دئَي‪ٞ‬جئـــ٘ ّ‪٢‬ـــــيي‪١‬يــ‪َٕ ٠‬كيّي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يــَ ‪٣‬‬
‫ثبمي‪ٖٞ‬يِ ٕ‪٤‬الٍىا‪ٝ2222 ٟ‬شَ ا‪٣‬ػب‪ٙ‬ينــــي ‪٣‬اٍ‪٤ٝ .‬مب‪ٕ ٟ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ّ ٥‬ئـ‪ٞ‬ي٘‬
‫‪ٝ‬ليي‪َٙ٦‬ى‪ ٥‬يبُ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يٌ‪ .‬ث‪ٍ٤‬اىا سْؼ‪ ٦‬ث‪ٍ ٤١٤‬ئيي ائش‪ ٔٞ‬ايٖشَىيِ ّي‪ ،‬ث‪ ٤‬ىامـــيا‪،ٟ‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬يــ‪ ٠‬ؿ‪٤‬م يئَ‪َٙ‬ي ٕاٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬

‫‪ 76‬ـ هيرٍ داغي (‪)miroo dağı‬‬


‫‪ٝ‬يــــَ‪ ٣‬ىامـي ‪ ٣‬ا‪١٣‬ـ‪ ٟ٤‬اسٖي‪٢‬ــــــــي‪ ٥‬يئَ ٕب‪ٞٙ‬يـ٘ ‪ٝ‬يــــــَ‪٢ّ ٣‬يي‪٤ٝ ،‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي‬
‫يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يــــَ‪ .‬ا‪١٣‬ـ‪ ٟ٤‬آىيــــــيا إْي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪١‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪ٝ‬يَ‪٣‬؛ ‪ٝ‬يَ ‪ ٣‬ا‪ٕ ٣‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٝ« .‬يــــَ؛ ثب‪ٙ‬ـــي (ٍئئ) ‪ٕ ٣‬ـ‪٤ٚٝ٣ٍ٤‬‬
‫(‪ٖٝ‬ئــ‪ »)ٗ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ‪ )1( .‬ا‪ ٣‬ايٖــــ‪٦‬؛ ٕ‪٤‬ػ‪ٚ‬ـ‪ٍٙ٣ُ ،٤‬ــــــ‪ )2( ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْـــــــ‪ٝ ٦‬يــــــــَ‪٣‬؛ ُ‪ٍٙ٣‬ــــــ‪ ٤‬ثب‪ٙ‬ــــــــي (ٍئئ)‪٤ٕ ،‬ػ‪ٚ‬ــــ‪ ٤‬ثب‪َٙ‬ب‪ٟ‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪ .‬ىئ‪ٞ‬ــــــِ َّٕـــــييَّـــي‪ ،‬ىاميــــــــ‪ ٠‬اسٖي‪٢‬ـــــــــي‪ ٥‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ديـــــــــَ ُئيـــــي ا‪٣‬ػبمــــي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ـي‪ ٥‬ا‪٣‬ػبميــ‪" ٠‬آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬آ‪ٙ‬ال‪ٕ "٥‬اُ‪ٙ‬ــــــَي يبُي‪ٞٚ‬يــــــ٘ ا‪٣‬ػب ‪٢ٝ‬بٍ‪ٕ٥‬ي ‪٣‬اٍ‬
‫اي‪ٞ‬يــــــــ٘‪ .‬اي‪٢‬ـــــــــيي ا‪ ٣‬ا‪٣‬ؿـــــــ‪٤‬ة ىامي‪ٖٚ‬بىا‪ ،‬يئـــــــــَي‪" ،‬آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬آ‪ٙ‬ال‪"٥‬‬
‫آىي اي‪ٚ‬ـــــــــــــ‪ ٦‬سب‪١‬ي‪٢‬يــــــــــَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 235ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪65ٛ ،ٟ‬‬
‫ثئطيٌجي ثؤلَم‬

‫هَغبًيي وٌذ آدالريًيي وؤوَ‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪74‬‬

‫ثئطيٌجي ثؤلَم ـ هَغبًيي وٌذ آدالريًيي وؤوَ‬

‫‪77‬ـ آثبسآللي (‪)Abasalli‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا فجبٓ ف‪ٚ‬ي‪ ٣ ٤ٚ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا آثبٓآ‪ٚٙ‬ي يب آثبُآ‪ٚٙ‬ي آىال‪١‬ب‪٣ ٟ‬‬
‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪ ٠َٚٙ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ آثبٓ يب آثبُ‪ ،‬آٗ‪ٙ ،‬ي‪.‬‬
‫آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬آثبُ ىيَ‪ .‬آثبُ (‪ٍ )Abaz‬يي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬آىالٍي‪٢‬يا‪ ٜ٧ ٣ ٟ‬ى‪ٍ ٥‬يَبُ‬
‫ائ‪َٚٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ )1(.‬ث‪ٕ٤‬اُ ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬آُ سبييبٕيآ‪١‬بٕي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪« )2(.‬آٗ‬
‫ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٍ ،٘١٤ٕ ،ٟ‬يَ‪ٝ‬يِي‪ ،‬ا‪٣‬ػب‪،‬‬
‫ٕ‪٤‬ع»‪ ٜ٧ )3(.‬ى‪« ٥‬آٗ» ٕاُ‪ٝ ٣‬يييِ ٕاُ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ٕ ٥‬بيي‪ٕ ٠‬يياه ٕئ‪٢‬ي٘‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍ آدبٍيت ‪ ٣‬ىيََ‪ٙ‬ي ثي‪ٖٚ‬ي‪٣ َٚ‬ئَيت‪ .‬ا‪ ٣‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪٤١٤‬‬
‫ى‪ّ ٠َّ١٤ٙ٣‬يشبثي‪١‬ي‪115 ٠‬ـ ػي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبُيَ؛ «س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي هب‪َٙ‬الٍ ثيَ ؿ‪٤‬م‬
‫اي‪٢‬ب‪ٝ‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ي «آٗ»‪« ،‬ا‪٣‬ػب» ‪ٍ« ٣‬يٍس‪ٚ‬ي» ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ا‪ٙ‬شَاّي اي‪ ٦ٚ‬يبٍاس‪ٞ‬ي‪ٚ‬الٍ»‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪" ٣‬اَٗ" (ىبٍٕؼب‪ :‬ىٕز) ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا‪ ،‬ػبي‪٢‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪٣ٍُ ٣‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪٠‬‬
‫(آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ٙ )4(.‬ي ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ‬
‫‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬إ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)5(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آثبُآ‪ٙ‬ي‪ٚ‬ي؛ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آثبُ ائ‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ي يبىا آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آُسبييبٕيآ‪١‬بٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٍ .‬ئيي ائيُ ّي‪ٙ ،‬ي ايال‪ٝ‬الٍىا‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ال‪ٞ١‬ي٘ ‪َ١٤ٕ ٣‬ا ٍ‪٤‬سي‪٤ٙ٤ٙ ،‬ثي ‪...٣‬‬
‫اي‪ ٠٢َٚٚ‬آٍسيَيؼيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آىي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي ٕب‪ٖ١‬بً؛ ا‪١٣‬يا ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‬
‫فجبٓف‪ٚ‬ي آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪ٞ٢‬بٕي آييي‪٢‬ال‪ٙ‬يَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫آى ى‪١٤ُٕ٣‬ي‪ ٜ٧ .ٍ٣‬ى‪ ٥‬آٍسيَاً‪ ،‬آثبُي‪ ،‬آة ‪ ٣‬آُ ٕ‪َُٙ٤‬ي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬آة‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ئ‪َٚ‬ى‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘‪ٍ ،‬بدي‪ٍَ٨ٙ ،‬بديٖي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪75‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬آثجبٓآ‪ٚٙ‬ي ثي‪ٚ‬يت آؿيَال‪ٝ‬بً ىا ا‪٣‬الٍ؛ آثجبٓ (‪)Abbas‬؛ ٕ‪ ٗ٤ٝ٤‬د‪ٗ٤‬‬


‫(‪ )6‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آٗ ‪ٙ ٣‬ي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪« ٟ‬آثجبٓآ‪ٚٙ‬ي»؛‬
‫ٕ‪ ٗ٤ٝ٤‬د‪٤‬ال ‪ٝ‬بكيت ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٕاُٗ آىالٍ؛ ‪ َِّٝ‬سلَيَبر ‪ٝ‬ؼ‪ٞ‬ـ ىا‪ٖٚ١‬ب‪٧‬يب‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي (آثشب‪18 ،)ٛ‬ـ ‪١‬ؼي ائُٗ ٕبيي ‪2‬ـ‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪3 24ٛ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪،ٟ‬‬
‫‪4 38ٛ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪5 25ٛ ،‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪6 74 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪24ٛ‬‬

‫‪ 78‬ـ آتبلي (‪)Atalı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي يئَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيــَي‪ ،‬اي‪٢‬ييٖ‪ ٦‬ا‪٣‬ؿ‪٤‬ة ىاميـــال‪٣ ٟ‬‬
‫ىا‪٧‬ب ثيَ ّي‪ٖٞ‬ــــ‪ ٦‬ا‪١٣‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬بيب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آسب‪ٙ‬ي ّ‪٢‬ييـــــييَ‪ .‬آسب‪ٙ‬ي ّ‪٢‬يي ‪ ،‬ىٍي‪ّ ٠‬ا‪٣‬ى‬
‫(ىٍي‪ّ ٠‬ا‪ّ - ٗ٣‬ا‪٢ّ )ٗ٤٧‬يي اي‪ ٦ٚ‬آُاى‪ٙ‬ي ّ‪٢‬يي ‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا يئَ‪َٚٙ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ّي ىامي‪ٚ‬ــييني ا‪٣‬ؿـــــ‪ٕ ٟ٤‬ئــــــي ـ ٕئــــي‪ ٥‬ىا‪٧‬ب ىي‪َٚٚ‬ى‪ٟ‬‬
‫ى‪ ،ٍ٤ٙ٣‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــــــيا فغب‪ّ ٤ٙ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يــَ‪ .‬ثيِي‪ ٜ‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب ا‪ٕ ٤١٣‬إشَيَ‬
‫ّي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬يبٍا‪ٞ١‬بٕي ‪ٍ٤ٝ‬ا‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ــــــي‪ٍ ٟ‬بثبً اي‪ٞ‬ي٘‪.‬‬
‫آسب‪ٙ‬ي ّ‪٢‬ـــــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬آسب ‪ٙ ٣‬ي ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬ميبٍي‪ٕ ،‬ـــاُ‪ٟ٣‬‬
‫ثيَي‪٢‬ؼـــي ثا‪ ٟ٤١٤ٝ٤ٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـي كبٍّي‪٢‬ــيا يق‪٢‬ي آسب ٕــــاُ‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬يبُيـَ؛‬
‫‪1‬ـ ثبثب‪ ،‬ثبثب ّي‪ٞ‬ي ٕبيني‪ٙ‬ي ثاي‪2 .َّٚ٤‬ـ ائ‪٤‬ي‪ ٣ ٠‬فبئ‪١٦ٚ‬ي‪ ٠‬ثاي‪3 .٤ٕ٤‬ـ آك ٕبٍَبٗ‪،‬‬
‫ائ‪ٚ‬ي‪ ٠‬ثاي‪4 .٤ٕ٤‬ـ ثي‪ٖٚ‬ي‪ ،٠‬ثي‪)1(.٦ٖٚ‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٙ« ،٤ٝ٤ٙ‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٖـي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي دَ‪٣‬ىٖـــ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي يبُيــَ؛‬
‫«‪ٙ‬ي» آىالٍا آٍسيـــــــَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬إ‪ٚٞ‬ـَ يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـــــــيىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــــ‪ ٦‬آسب‪ٙ‬ي؛ ائ‪ٚ‬يـ‪ ٠‬ثاي‪،٤ٕ٤‬‬
‫آكٕبٍَب‪ٙ‬ـــي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئــــَ ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪5 ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪76‬‬

‫‪ 79‬ـ آجئطوِ )‪(Aceşmə‬‬


‫آػئ‪٤ٝ ٦ٞٚ‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬آى‪ٙ‬ي‪ٍ ٜ‬ي‪ٚ‬ـــالً آىيــــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ا‪٣‬ؽ ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛‬
‫آع‪ ،‬ائ٘‪ .٦ٝ ،‬آع (‪ ٣ )Ac‬اَع (‪ٕ ،)Әc‬اُ‪َٙ‬ي ٕ‪ٝ٤‬ئَػ‪« ٦‬اٗ» (‪ٕ )Eş‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ثب‪َٙ‬ب‬
‫ى‪ٍٝ٤‬بالٍي ‪ٝ٤ٕ ٣‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ائ‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬آػئ‪ٞٚ‬ــــــ‪ٕ ٦‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬آؿ‪ٞ‬يبُي‪ ،٠‬فؼج‪ٚ‬يــــَ (اع ‪ +‬اة ‪ٙ +‬يَ)‪ ،‬آؿ‪ٞ‬يـــِا‪ٞ٧( ٟ‬يا‪١‬يا) ‪...٣‬‬
‫ٕــــــ‪ ٍِٝ٤‬ا‪٣‬الٍ‪ٕ )1(.‬بييــــ‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ـــــي‪١‬ي‪ ٠‬يبُىيني‪٢‬ب ٕـــاٍ‪ ٥‬آع ‪ ٜ٧‬ى‪ٍ ،٥‬ك‪ٞ‬ز ‪٣‬‬
‫‪َٝ‬ك‪ٞ‬ز آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــــياىيَ‪)2(.‬‬
‫آػئ‪ٞٚ‬ـــــــ‪١٦‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼـــــي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬ائ٘» ٕــــاُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬ائ٘ إْي س‪ٍُ٤‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آٍهبىاٗ‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪)3(.ٍ٣‬‬
‫ث‪ ٤‬آىيـــ‪ٕ ٠‬ــ‪١٤‬ــــــ‪ٝ ،٤‬ب ـ ‪ٝ‬ـــ‪ ٦‬اي‪ ٦ٚ‬ثيشيـــــَ‪ .‬ث‪ ٤‬آٍسيَيؼي «ا‪ٍ ٟ‬يي‪ ٜ‬ىئ‪ٍَٙ٣‬ى‪ٟ‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىق٘‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ى‪ ٦ُٞٙ٣‬ايٖ‪َٚٞ‬ي‪ ٠‬يبيي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَيييَ»‪)4(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آػئ‪ٞٚ‬ــــــــ‪٦‬؛ آمب‪ٙ‬يٌ ائي‪ ٟ‬آسب‪١‬ي‪ ٠‬ائـ‪٤‬ي ىئ‪ْٞ‬ــــــــييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائش‪ِٞ‬‬
‫َّٕ‪ٚ‬يـــــــــييَ ّي‪« ،‬آؿــــــــــــ‪ )Açe(»٦‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪)5(.‬‬
‫ث‪٤‬ػ‪ٕ ٍ٤‬بيي‪ٖٚ‬ب آػئ‪ٞٚ‬ـــــــ‪ ،٦‬آؿ‪ ٦‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آسبٕي‪١‬ي‪ ٠‬يئـــَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫اي‪٢‬يي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يــــــِى‪ ٥‬آع ٕــــــاُ‪ ٣‬آػ‪ٚ‬يٌ كئ ائــــــي‪ٍ ،ٟ‬بٍ‪١‬ي ث‪٣ ٗ٤‬‬
‫يئ‪٦ٞ‬ي‪ ٦‬اكشيبػي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آىا‪ ٛ‬كبٍّي‪٢‬ــــــــيا اي‪٢ٚٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يـــــِى‪ ٥‬آػي‪ٞٚ‬ب‬
‫ٕاُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آػي‪ٞٚ‬بٍـــــييَ؛ ٕاي‪ ،ِٝ٦٢‬آمَي‪ٞ‬بً‪ٕ ،‬يؼي‪،ِٞٚ‬‬
‫ٍيؼيَـــــــــال‪ٞ١‬بً ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــيا‪.)6( .‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آع ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثبم؛ ‪٧ٍ ٍ٤ٞ٢ٝ‬جَي؛ سلَيَي ديَا‪ َ٨ٙ ٟ٤ٝ‬فؼج‪ٚ‬يَ؛ ‪٤١‬يي آًٍثبيؼب‪،ٟ‬‬
‫‪3‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ٟ‬‬ ‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪120 ٛ ،‬‬ ‫ٕبي‪232‬‬
‫‪5‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬ ‫‪4‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪292 ٛ ،ٟ‬‬ ‫س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪536 ٛ ،‬‬
‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ائ‪6 33 ٥ٍ٤‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪64 ٛ 1‬‬
‫‪77‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 80‬ـ آدام درُ سي (‪)Adam Dərəsi‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا اي‪٢‬يي آ‪ٙ‬بمب آىا‪ ٛ‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي آىا‪ ٛ‬ىٍ‪ٕ٥‬ي آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي‬
‫‪٣‬اٍ‪ .‬آىا‪ٕ ٛ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ؛ «كئي‪٤‬ا‪١‬يا‪ ٟ‬ىٍَ‪ٚ‬ي ا‪٣‬الٍاً ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬بً ‪٣‬‬
‫ى‪ٍ ...٣ ِٞ١٤ٙ٣‬بثي‪ٚ‬يّش‪ٝ ٦‬ب‪ٙ‬يِ ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ػب‪ٚ١‬ي ‪ٝ‬و‪ ،ً٤ٚ‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ث‪ )1(.»َٚ‬آىا‪ ٜ٧ ٛ‬ى‪ ٥‬آسب‪،ٛ‬‬
‫ثبثب‪ ٛ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آىا‪ ٛ‬ىٍ‪ٕ٥‬ي؛ آسب‪ٝ‬ب‪ ،‬ثبثب‪ٝ‬ب فبييي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىٍ‪ ٥‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪١ .‬بئجي ‪٣‬إّب‪ ٟ‬سَّي‬
‫ىٍ ىبٍٕي ّشبثي‪٢‬يا‪٢ّ ،‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىٍ‪ٕ ٥‬اُ‪ّ ٟ٤١٣‬اّ‪ ،ٟ٤‬ىٍ (ىٍ‪ٍ ،ِٝ‬يَ‪ٝ‬بً)‬
‫ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ىٍي‪( ٠‬ف‪ٞ‬يٌ)‪ ،‬ىٍآثبى (ػبي ىٍ‪٥‬اي)‪ ،‬ىٍََٕ‪(٦‬ػبي ف‪ٞ‬يٌ)‪ ،‬ىٍََُ‬
‫(ػ‪ ٣ )ٜ٢٨‬ىٍيب ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ،٥‬ا‪ّ ٣‬اّي‪ٕ ٟ‬بييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪83 ٥ٍ٤‬‬

‫‪ 81‬ـ آراًچي (‪)Arançi‬‬


‫آٍا‪١‬ـي ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي ّي‪ٝ٤ٚ‬شَ ٍ‪ُ٤‬ئيي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ ٠َٚٙ‬ثيَ آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬يي‪ ٠‬آىيييَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَال‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ؛ آٍا‪ ٣ ٟ‬يب اٍ‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬ا‪ٝ‬ي٘ س‪ٕ٦ّٞٚ ٍُ٤‬ي ‪ ٣‬اٍ ي‪٠‬‬
‫ػ‪ٞ‬قيييَ ‪ ٣‬آ‪ٍ ٟ‬يي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ٞ‬ي‪ ٠‬ػ‪ٞ‬ـ فال‪ٝ‬ش‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪.ٍ٣‬‬
‫ث‪ ٟ٤ٕ٤‬ث‪ٕ ٤‬ـــــاُ ‪ ٜ٧‬اٍ‪ ٜ٧ ،‬ى‪ ٥‬اٍ‪ ; ٟ‬آٍا‪ْٚٙ ٟ‬ي‪٢‬ـــــي‪ ،٥‬آ‪١‬ؼبً ػ‪ٞ‬ـــــــ ىئييــ٘‪،‬‬
‫‪ٝ‬يَى ‪ٝ‬ق‪٢‬بىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪)1(.‬‬
‫ث‪٨‬ـــــــِاىي ى‪« ٥‬آٍا‪١‬ـــــــي» ٕــــــــــاُ‪ ٣‬اي‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ــــــــي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيـــــــــَ؛‬
‫‪1‬ـ يبييا يبيالمب ّاؿ‪ٞ‬ـــــــ‪٦‬ييت‪ ،‬ا‪ ُ٣‬س‪٣َّٞ‬ىبسي‪٢‬ـــــــيا ٍب‪ٙ‬يت اي‪ٚٚ‬ـــــ‪٦‬ي‪٢ّ ٠‬ــــي‪ٙ‬ي‪//‬‬
‫آٍا‪ ٟ‬يئـــــــَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬آىا‪2 .ٛ‬ـ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــــــــي‪ ٥‬آٍا‪١‬يا‪ ٟ‬ىامب (يبيالمب) ‪ٙ‬ئي‬
‫ىا‪ٙ‬ييـــــــــب‪ٝ ،ٟ‬بٗ ٕشيـــــــــَيت ٕبسب‪ ٣ ٟ‬ا‪ٍ٣‬اىا‪ ٟ‬آمبٍا‪١‬شــــــــي آ‪ٙ‬يت آدبٍا‪ ٟ‬آىا‪.ٛ‬‬
‫ا‪« ٣‬آٍا‪ٕ »ٟ‬ــــــــــــــاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ـــــــــــــي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيت؛ يبيالً يئَ‪١ ٥َٙ‬يٖجشبً‬
‫آ‪ٙ‬ـبً ‪ ٣‬ايَ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ؼ‪ ٦‬ايٖشي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئـــــــَ‪ .َٙ‬ى‪ٚ١٣ُ٣‬يِ (ىاك ‪ٍ٤ٝ‬بثي‪ٚ‬ي) آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬إبٕبً‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪78‬‬

‫آٍا‪ ٟ‬يئـــــــَ‪َٙ‬ي ‪ٝ‬ـــــــ‪٤‬مب‪ٍ ،ٟ‬بٍاثبك‪ٙ ،‬يــــــــــَ‪٣‬ا‪ٝ ٣ ٟ‬ي٘ ى‪ُٙ٣‬ـــــــَي كٖبة‬


‫ا‪ .ٍ٤١٤ٙ٣‬يبيــــــيا آٍا‪ ٟ‬ؿـــــ‪٤‬م ايٖشي ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪ٕ ٤‬ـــــاُ‪ ٦ٙ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ثبيبسي ىا ‪٣‬اٍ؛‬
‫ثبمؼب اي‪ٚ‬ــــــــــ‪ ٠‬ثبك اي‪٠ٚ‬‬ ‫فــِيِي ي‪ ٜ‬ثبك اي‪٠ٚ‬‬
‫ي‪ٕ ٟ٤ٙ٤‬ب‪ٙ‬يي‪ ٠‬ىاك اي‪)2(٠ٚ‬‬ ‫ىئيي‪ ٠‬آٍا‪١‬يا ٕاُ‪٦ٙ‬‬
‫آ‪١‬بٍ ٍضب «ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي» ّشبثي‪٢‬يا‪ ،‬آٍا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُيَ‪« :‬آٍا‪ٕ ٟ‬اُ‪٣‬‬
‫اي‪٢‬ييْي ُا‪ٝ‬ب‪١‬ب ٍيٍ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖشي يئَ‪ ،‬ى‪ٖ١َُ٣‬ب‪ٝ ٥‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا كييؼ ا‪.ٍ٤١٤ٙ٣‬‬
‫"آٍا‪ٕ "ٟ‬اُ‪ٍ ٣‬يي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ‪٧‬ئؾ ثيَ ‪ ًَٙ‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٚٝ ٥‬ب‪٧‬ـي‪ ٥‬ا‪ٞ١٤ٙ٣‬بييت‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ٍ ٥‬يي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ثيَ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕييا ائٍس‪ ٤ٙ٤‬يئَ‪ْٙ٤ّ ،‬ي‪ٕ ٟ‬يِ‪ٙ‬ي يئَ‪،‬‬
‫ىاك اسْ‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪٣ ٥‬اىي‪ ،‬ؿا‪ٙ‬ي‪)3(.»ٍ٣‬‬
‫آٍا‪ٕ ٟ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ٕ ٥‬يياه ىا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «‪" ...‬آٍا‪ "ٟ‬يئَ آىي يبٍا‪١‬بٍّ‪ ٠‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ّ ٥‬ي‪" ،‬ؿ‪ٚ٢ٞ‬يِ"‪" ،‬ى‪ٚ١ُ٣‬يِ"‪" ،‬ايٖشي يئَ" ‪ٝ" ،‬ب‪ٙ‬ـَبٍا كَيَغي"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ،‬ائ‪ ٟ‬دال‪١‬ب ؿْي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ‪ٞ٧‬ي‪ ٠‬يئَ آىي‪٢‬ي يبٍاىا‪ ٟ‬هب‪ ٌٙ‬إبٕبً ا‪ٍ٣‬ا‪١‬ي‪ ٠‬يئَ‬
‫ف‪٤‬اٍيضي‪٢‬ي‪ ،‬اٍ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ي‪٢‬ي ٕاُ ٍبٍ‪ٙ‬يٕي‪٢‬ب ٕشيَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آٍا‪aran// ٟ‬‬
‫يئَ آىي ‪ ٣‬ؿ‪٤‬م آ‪١‬ال‪ٚٝ‬ي ٕاُ‪ٝ ٟ٤١٣‬يالىىا‪ ٟ‬ا‪ ٗ٣‬آًٍثبيؼب‪١‬يا اي‪ٕ٦ٞ٢ٚٚ‬ي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬ائَا‪١‬ي‪٠‬‬
‫اي‪ ِٚ‬ف‪َٞ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٥‬اىٖب‪٣٦١‬ي ‪ٙ‬و‪ٞ‬يش‪ٚ‬ـ‪ ٦‬ثبمـــــــال‪ٞ١‬بٕي ٕإشـــَيَ ّي‪ ،‬ث‪ ٤‬آىي‬
‫يبٍاىا‪١‬ــالٍ إْيي‪ ٟ‬ث‪ ٤‬س‪ٍ٤‬دبٍيا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ ـ ســـــَُ =س‪ <ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي ٍجي‪َٙ٦ٚ‬ىيَ‪)4(».‬‬
‫آٍسي‪ٞٚ‬ب‪ٙ‬ييب‪ ٛ‬اي‪٢‬ـــــــــيي ى‪ ٥‬ث‪٤‬سـ‪ ٟ٤‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ىاميـــــــ‪ ٠‬سَٕي‪٢‬ـــــ‪( ٦‬فْٖي‪ )٦٢‬ايٖشي‬
‫‪ ٣‬آ‪ٙ‬ـبً ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئـــــــَ‪ ،٥‬آٍا‪ ٟ‬ىئيي‪ٚ‬ـــــيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ث‪ِ٨‬اىي‪،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪51 ٥ٍ٤‬‬
‫‪3‬ـ آ‪١‬بٍ ٍضب؛ ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي‪٤ّ ،‬ؿ‪،ٟ ٥ٍ٤‬‬ ‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪ ،‬ػي‪ٚ‬ي‪ ،1‬ائ‪96 ٥ٍ٤‬ـ ‪95‬‬
‫‪4‬ـ ‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ّ ،٠َّ١٤ٙ٣‬اؿ‪ٍٟ٤‬‬ ‫‪ٝ‬ل‪ٞ‬يي‪ ،‬ائ‪23 ٥ٍ٤‬ـ ‪22‬‬
‫‪ٙ‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪109ٛ ،‬‬
‫‪79‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 82‬ـ آرهبر هَطَذلي )‪(Armar məşədli‬‬


‫آٍ‪ٝ‬بٍ ٕاُ‪ ٣‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ «آٍ» ‪ٝ« ٣‬بٍ»‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي «آٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪« :‬آٍ» يب «اٍ» ّ‪ ٦‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا «ائَ» ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ّ« ،‬ي‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ )1(.‬يياه‬
‫ايٖ‪ ٦‬ث‪ ٤١٤‬ســ‪ٕ ٍُ٤‬ـــاُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيــي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ(آ‪ +٣‬اٍ)‪ ،‬هٍِ(هِ‪+‬‬
‫آٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ(ٍبع ‪ +‬اٍ) ‪ٕ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ٝ« )2(.‬بٍ ٕاُ‪ٝ٤ٕ ٣‬ئَ اىٖب‪َٙ٦١‬ي‪٢‬ي‪« ٥‬ثاي‪»ُ٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يت»‪ )3(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب آٍ‪ٝ‬بٍ؛ ثاي‪ّ ُ٤‬ي‪ٚ‬ــي‪ ،‬ثاي‪ ُ٤‬ايٖيـــي ‪ ٣‬ثاي‪ُ٤‬‬
‫ٍ‪٤‬ؿبً ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪٨ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ ٦‬فَثؼ‪ ٦‬ثيَ ٕاُى‪ ٣ ٍ٣‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا آٍ‪ٝ‬بٍ‪٨ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب‪٨ٚٝ ،‬ي‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي ىا‪٧‬ب ثيَ ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ‪ .‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ‪٨ٚٝ‬ي‪ّ ٤ٙ‬ي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ‪ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي ّي‪ٞ‬ي ىئيي‪ٚ‬يَ ‪ٝ٤ٕ ٣‬ب‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م ٕ‪َ١٤‬االٍ آٍ‪ٝ‬بٍ ٕاُ‪٦١٣‬‬
‫آٍسيَي‪ٚ‬يت‪ .‬ث‪١٤١٤‬يا آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ ‪٨ٙ‬يي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ‪ ،‬ائ‪ ٛ٤ٙ‬يئَي ىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ آٍ‪ٝ‬بٍ ٕاُ‪ ٣‬اي‪٦ٚ‬‬
‫ثيَٕ‪٦‬؛ ثاي‪ ُ٤‬ايٖييي‪ ٠‬ا‪ ٛ٤ٙ٣‬يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٣ ٠‬ئَيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪33 ،ٟ‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪227 ،ٟ‬‬ ‫ايَا‪100 ،ٟ‬‬

‫‪ 83‬ـ آزادآٍاد )‪(Azadavad‬‬


‫آُاىآ‪٣‬اى يب ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يبُيال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي آُاىآثبى‪ ،‬ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛‬
‫آُ(آٓ)‪ ،‬آى‪ ،‬آ‪٣‬اى (آثبى)‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آُ» يبه‪٤‬ى «آٓ» سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪« .‬آُ» إٓيب إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪٦ٚ‬‬
‫ث‪ ٤‬سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪٦ٚ‬‬
‫ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ٣ »٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪)1(.‬‬
‫إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي «ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي آىي ثي‪ٚ‬يت‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪80‬‬

‫يبُيَ؛ ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ،٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ٕ« .ٍ٤١٣‬اٍّ‪ٚٞ‬ي‬
‫سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَ ف‪ٚ‬ي ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يىيَّي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪ +‬اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ٟ‬‬
‫يب ٍب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ :‬آً ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ٍ٤‬‬
‫‪ ٣‬هئيَ ‪١‬يّز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪ )2(.‬آُاىآ‪٣‬اى ٕاُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آى» ىيَ‪ .‬ثيَ آىا‪ٝ‬ي يب ثيَ يئَي ا‪١٣‬ال سب‪١‬يييني‪ٞ‬يِ ‪ َ٧‬ثيَ ٕاُ‪" ٥‬آى"‬
‫ىئييَيِ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آ‪٣‬اى» ىيَ‪ٖ١ .‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ٝ ٠٨‬يب‪٦١‬‬
‫ّشبثي‪٢‬يا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٦ٙ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آ‪٣‬اى آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي ‪٣‬‬
‫ّ‪٢‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ»‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آُاىآ‪٣‬اى‪ ،‬آىي آُ ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ي‪ ،‬يبىا آىي آُ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب‪٢ّ ٟ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آٍسيَاً ّي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب آىي ثبالثي‪ٚ‬ي ٍي‪ٚ‬الميىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ّ‪ ،ٟ٤ٕ٤ٚ‬ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪ٕ ٥‬يِى‪،ٜ٧‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪ ،‬ائ‪120 ٥ٍ٤‬‬
‫‪3‬ـ ٕي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ىَ؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ ٠٨‬ىٍ ‪َٕ٨ٙ‬شب‪ٝ ٟ‬يب‪86 ،٦١‬‬ ‫‪ٝ‬بى‪ AZ ٥‬ائ‪67 ٥ٍ٤‬ـ‪266‬‬

‫‪ 84‬ـ آزادلي (‪)Azadlı‬‬


‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي آُاى‪ٙ‬ي ىيَ‪ .‬آُاى‪ٙ‬ي ٕاُ‪ ٣‬ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛‬
‫"آُ"(آٓ)‪" ،‬آى"‪ٙ" ،‬ي"‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آُ» يبه‪٤‬ى «آٓ» سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪« .‬آُ» إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪٠‬‬
‫ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ»‬
‫ٍجي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ٣ »٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪.‬‬
‫«ٕ‪ٗ٤‬سْي‪ »٠‬آثيي‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪24 ٠‬ـ‪23‬ـ ػ‪ ٤‬هغي‪٢‬ي‪« ،٥‬آُ»الٍي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ؿاٗ يبى‬
‫ائيي‪ٚ‬يَ‪« :‬آُ ؿا‪َٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آُاٍ (ّي‪ٚ‬ي) سبديي‪ .ٜ‬ثي٘ ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يئَي‪ ٜ‬آُىيَ»‪ٕ .‬اٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي‬
‫ث‪ ٤‬آثيي‪٥‬ى‪ ٥‬ثيَي‪٢‬ؼي «آُ»‪ ،‬يئَ آىي‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي «آُ» ايٖ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍ ،ٟ‬جي‪ ٦ٚ‬آىي ّي‪ٞ‬ي‬
‫اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ )1(.‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي ىا «ىَ‪ ٔ٢٧‬ســــــَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا آُالٍي ثيَ‬
‫‪81‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي آىي ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬يبُيـــــَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٕ ٦١‬ــــ‪ٗ٤‬سْي‪ ٠‬ىاٗ‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪.ٍ٤١٣‬‬
‫«ٕاٍّ‪ٚٞ‬ي سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَ ف‪ٚ‬ي ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يىيَ ّي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪+‬‬
‫اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ ٟ‬يب ٍب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ ‪:‬‬
‫آً ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ٣ ٍ٤‬هئيَ ‪١‬يّز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪)2(.‬‬
‫آُاى‪ٙ‬ي ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آى»ىيَ‪ .‬ثيَآىا‪ٝ‬ي يب ثيَ يئَي ا‪١٣‬ال سب‪١‬يييني‪ٞ‬يِ ‪َ٧‬‬
‫ثيَ ٕاُ‪ ٥‬آى ىئييَيِ‪ٙ« .‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ ««‪ٙ‬ي»‬
‫آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يّز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آُاى‪ٙ‬ي‪ ،‬آىي آُ ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ‪ ،‬يبىا آىي آُ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪2 120ٛ ،‬ـ ّ‪ ٟ٤ٕ٤ٚ‬؛ ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪ٕ ٥‬يِى‪ٝ ،ٜ٧‬بى‪٥‬‬
‫‪67 AZ‬ـ‪3 266‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪ 85‬ـ آغبجبراى ليطالغي (‪)Ağacaran qışlağı‬‬


‫آمبػبٍا‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬يا آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ٍي‪ٚ‬الً آىيييَ‪ .‬آمبػبٍي‪ ،‬آمبػَي ‪ ٣‬آٍبػَي‪،‬‬
‫آمبػبٍا‪ٕ ٟ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬ب‪ ٣ ٟ‬ائ‪ٞ٧ ٦ٚ‬ب‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ىيَ‪ .‬آمبع‪ٕ ،‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛‬
‫«ث‪٤‬ىاٍالٍي ‪ ٣‬ثََُ ٕا‪٣‬ى‪ٕ٥‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م اي‪ٚٚ‬يِ ثيشْي»ي‪ ٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ )1(.‬آٍي ٕــاُ‪،ٟ٣‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي «دبُ ‪ ٣‬هب‪ »ٜٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يــَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آمبعاٍي ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آؿي‪ٞ‬ــي‪،‬‬
‫دبُ آمبع ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ ّي‪ ،‬آمبع‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا ٍ‪٤‬سٖبٗ‬
‫(‪َٝ‬يٓ) ‪ٝ‬يي‪َٚ‬ى‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ ٥‬بيي‪ ،َٝ٤ٕ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬يا‪ٝ ،‬بٍاٗىا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬آمبػبٍي‬
‫آى‪ٙ‬ي س‪ ٍُ٤‬ثيَ سبييبىا‪ ٟ‬آى آدبٍيَ‪ )3(.‬ث‪ ٤‬سبييب ٕ‪٤‬ي‪١٤‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪١‬الٍ اي‪٢‬يي س‪ٍّ٤‬ي‪٦‬ى‪٥‬‬
‫سب‪٧‬شبػي (سبهشبؿي) آىيال يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬بٍياىيَالٍ‪.‬آمبػبٍا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؽ ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪٤ٙ‬ة‪،‬‬
‫ث‪٤‬ػ‪ٍ٤‬ىا آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ آمبع‪ ،‬آٍ‪ ،‬آ‪ .ٟ‬آمبع ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪ٕ .‬بيي‪٠‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪82‬‬

‫ؿبي‪ٚ‬ي «آٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪« :‬آٍ» يب «اٍ»‪ّ« ،‬ي‪ٚ‬ي»(‪ )4‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٕ .‬يياه‬
‫ػ‪٢‬بثالٍييا ث‪ ٤١٤‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪٨١ ٣ )5(.‬بيز ٕاُ‪ٟ٣‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي‪ّ« ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪« .‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي ٍب‪ٟ٤١‬‬
‫آ‪ٖ٢٧‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ا‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬يي‪ ٥‬ا‪٣‬الثي‪ )6(.َٚ‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـيا‪ ،ٟ‬آمبػبٍا‪ٟ‬؛ آمبػب ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يبىا‬
‫آمبع اي‪ٚ‬ي اي‪ٚٝ ٦ٚ‬ن‪ ٗ٤‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٚ‬ي ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آ‪ ٜ٧ ٟ‬ى‪ ٥‬ؿ‪٤‬هب‪ٙ‬ييؼي اُ‬
‫ا‪٣‬الثي‪ .َٚ‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب آمبػبٍا‪ٟ‬؛ "آمبع اٍ‪َٙ‬ي"‪ّ" ،‬ي‪ٚ‬ي‪َٙ‬ي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬المي‪٠‬‬
‫آىي‪ ٠‬ثقضي‪َٚ‬ي‪ ،‬آمؼب آٍا‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ث‪٤‬ػ‪ ٍ٤‬ا‪ٖٙ٣‬ب ث‪ٕ٤‬اُ‪ ٣‬يئ‪ ٦٢‬ا‪٣‬ؽ يئَ‪( ٥‬آمؼب‪ ،‬آٍ‪ ،‬آ‪)ٟ‬‬
‫ثا‪٤ٙ‬ة ‪ ٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ؛ آمؼب؛ د‪٣ ،ٗ٤‬اٍ‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ز ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ )7(.‬آٍ ‪ ٣‬آ‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٦٢‬‬
‫ٕاٍ‪٥‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪ .‬ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بيب ٕاٍ‪ ٥‬ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬الػبً؛ "د‪٣ ٣ ٤ٚٙ٤‬اٍ‪ٙ‬ي‬
‫ّي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪."٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪2 129 ٥ٍ٤‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٦‬‬
‫‪٣‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 30 ،ٟ‬ـ ىبٍ‪َٝ٤ٕ ً٣‬؛ ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍ‪ ،‬سَػ‪ ٦ٞ‬ف‪َٞ٢‬ي‪ ،‬ائ‪4 221 ٥ٍ٤‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي‬
‫ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪5 33 ،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪6 100 ،ٟ‬ــبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٦‬‬
‫‪7‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‬ ‫‪٣‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪44٣43 ،ٟ‬‬
‫‪133ٛ1‬‬
‫‪ 86‬ـ آغبحسي ثَيلي (‪)Ağa həsan bəyli‬‬
‫ث‪َٙ٤‬بٍؿبيي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يـــــَامي‪٢‬يا يئــــــَ ٕبال‪" ٟ‬آمبكٖـــ‪٠‬ثَي‪ٚ‬ي"‪٧" ،‬بىيثَي‪ٚ‬ي"‪،‬‬
‫"ايجبثَي‪ٚ‬ي"‪ٍ٤ُٙ٤ٍ" ،‬ي‪ٚ‬المي" ‪ٞٝ" ٣‬ي‪ٙ‬ي"‪ ٦ٚ٧ ،‬آثبى ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٝ‬ي٘‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ؿبمالٍىا‪،‬‬
‫ٍي‪ٚ‬الً ّي‪ٞ‬ي ٕ‪( ُ٤‬دبييِ) ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬يا ّاؿَي ه‪ٚ‬يي‪ٙ٦‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثي‪ ٦٢‬ائشييْ‪َٚ‬ي يئَ‪َٙ‬‬
‫اي‪ٞ‬ي٘‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬يبيالٍالٍي ايٖ‪ ٦‬س‪٢ّٟ٤ٙ٤‬يي يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪ٍ ٗ٤ٞ‬بٍاٍبيب ‪٣‬‬
‫ٕبٍيث‪٤‬الً يبيالٍالٍي‪٢‬ب ّي‪ٞ‬ي ٕبال‪٣‬ار ىامالٍي ث‪٤‬ي‪ ٤‬ا‪ُ٣‬ا‪ٞ١‬ي٘ اي‪ٞ‬ي٘‪ٍ .‬بػبٍالٍ‬
‫‪83‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫كْ‪ٝ٤‬ش‪ ٦‬ثب‪ٙ‬اليب‪ ٟ‬ؿبمالٍ‪ ،‬ا‪ٚٝ‬ي ا‪٣‬سبي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬دَي‪ٞ‬جئ٘ ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪،ٟ‬‬


‫"آمبكٖ‪ ،"٠‬ا‪ٍ ٟ٤١٣‬بٍىا‪ٙ‬ي "‪٧‬بىي" ‪ ٣‬يبهي‪ ٠‬ىب‪ٝ‬ي‪َٚٚ‬ي ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ايجب"‪ ،‬سبييب ثب‪ٙ‬ـيٕي‬
‫ا‪٣‬ال‪١‬يا‪" ،‬آمبكٖ‪٠‬ثَي‪ٚ‬ي"‪٧" ،‬بىيثَي‪ٚ‬ي" ‪" ٣‬ايجبثَي‪ٚ‬ي" ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬يبٍاىيت آثبىال‪ٙ‬ييَيجالٍ‪.‬‬
‫ث‪ٍ٤‬االٍ ّ‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٍ٤‬ي‪٢ٚ‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىئيي‪ ٠َٚ‬سبييب ثب‪ٙ‬ـيالٍي آىالٍي اي‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت ‪ ٣‬ث‪ ٤‬آىالٍال سب‪١‬ي‪٢‬يجالٍ‪.‬‬

‫‪ 87‬ـ آغبهحوذثگلَ ‪ ‬آغ اهوت ثيلي‬

‫‪ 88‬ـ آغبٍئرديلي (‪)Ağaverdili‬‬


‫آمب‪٣‬ئَىي‪ٚ‬ي ّ‪٢‬ـــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ــــييـَ‪ٝ‬بمب‪ ،‬ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪َّٕ ِٞٙ‬ييَ؛‬
‫"آمب"‪٣" ،‬ئـــَىي"‪ٙ" ،‬ــي"‪ .‬آٍب ّي‪ٞ‬يــــي‪ ٥‬يبُيــال‪ ٟ‬آمب‪ٕ ،‬اُ‪ٙ‬ـــ‪ّ٤‬ي‪٥‬؛ كبّ‪ٜ‬‬
‫(ثب‪ٙ‬ـي)‪ ،‬ثَـــي (‪ )1‬ثاي‪ ،ُ٤‬ائ‪ٚ‬يــ‪ ٠‬ثاي‪ )2(...٣ ٤ٕ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ‪ٕ .‬اُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪٣ ،٤ٝ٤ٙ‬ئـَىي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـي آييي‪٢‬ـــييَ‪.‬‬
‫«‪ٙ‬ــي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـــــيٕي ايٖــ‪ ،٦‬آىالٍا آٍسيَيــال‪ ٣ ٟ‬يئــَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪،‬‬
‫‪ٝ‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫آمب‪٣‬ئَىي‪ٚ‬ي؛ "ثب‪ٙ‬ـي ‪٣‬ئَىيٖي يئَ"‪ ،‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪" ،٤ٕ٣‬ثب‪ٙ‬ـي يب ائ‪ٚ‬ي‪ ٠‬ثاي‪ ٤ٕ٤‬دبي‬
‫‪٣‬ئَىيٖي يئَ"‪" ،‬ثَي دبي ‪٣‬ئَىيٖي يئَ" ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪ .‬ثي‪ ِٞٚ‬يبهؼي ىيَّي س‪ٍُ٤‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬آمب" ٕــاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪" ،‬آمـي" ‪" ٣‬آٍــي" ٕــاُ‪٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىي‪٤‬ا‪ٟ‬‬
‫‪ٙ‬نبر ا‪ٙ‬شــــَّي‪" ،٥‬ا‪ٙ‬ـي آؿيـــٌ ّي‪ٚ‬ي" ‪" ٣‬ايٖيــي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )4(.‬ؿ‪٤‬هالٍي‬
‫"آمي" ٕاُ‪ ٟ٣‬اي‪٢‬ـييْي "آمب" ٕاُ‪ ٣‬ثي‪ٚ‬يَ‪.َٙ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪،‬ع‪2 128ٛ 1‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪،‬‬
‫‪4‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪،ٟ‬‬ ‫‪3 16ٛ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬
‫ىّشَ‪ٝ‬ييٌ‪120 ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪84‬‬

‫‪ 89‬ـ آغ اَهوت ثَيلي (‪)Ağəmmət Bəyli‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا آٍب‪ٝ‬ل‪ٞ‬يثٖ‪ ٤ٚ‬يبُيال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬آى‪ ،‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫آكاَ‪ٞٝ‬زثَي‪ٚ‬ي يب آكاَ‪َٞٝ‬يثَي‪ٚ‬ي ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ثا‪٤١٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَي‪ٖٚ‬ب‪ ،‬ى‪ٟ٤ُٕ٣‬‬
‫ا‪٣‬الٍ؛ آك‪ ،‬ا‪ٞٝ‬ز‪ ،‬ثي‪ٚ‬ي‪ .‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬آك ىيَ‪ .‬آك‪ٕ ،‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٍ ٥‬بٍ ‪٤ٕ ٣‬ى ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي‬
‫(ٍ‪ٖٚ١‬ي) ‪ٙ‬ئي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آك ٕاُ‪ّ ٣‬يـيِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىَ‪ٔ٢٧‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي ىبٍٕي ‪1148ٛ‬ى‪ ،٥‬ىى‪٤ٍ٤ٍ٥‬ىىا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬اُ‪ َٙ‬آؿيَال‪١‬ب‪١‬يا‪ٕ ،‬ئ‪ٕ ٣ ٠‬ئ‪٢‬ي٘‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪َٚ‬ي‪ ٠‬ى‪ّ ٠َّ١٤ٙ٣‬شبثي‪١‬ي‪205 ٠‬ـ‬
‫ػي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬يي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ،٥‬آك ٕاُ‪ ،ٟ٤١٣‬ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا‬
‫اي‪ٕ٦ٞ٢ٚٚ‬ي ثي‪ٚ‬ي‪٢‬يت‪ .‬يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ‪ ،‬ىّشَ ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬؛ ى‪١‬يب‬
‫‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبمي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب‬
‫اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪٤‬؛ يب‪ٙ‬ي٘ ث‪٤‬يب اي‪ ،٦ٚ‬ثبسي؛ آك ث‪٤‬يب اي‪١٤ٕ ،٦ٚ‬ئي؛ ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب اي‪،٦ٚ‬‬
‫ٍ‪ُ٤‬ئي؛ ٍبٍا ث‪٤‬يب اي‪ ٣ ٦ٚ‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ايٖ‪٦‬؛ ٕبٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )1(.‬آك ث‪٤‬يب ثب‪َٙ‬ب‬
‫ث‪٤‬يبالٍي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ي ‪ ٣‬كبّ‪ٞ‬يز ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي اي‪ٞ‬ي٘‪ )2(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬اَ‪َٞٝ‬ز‪،‬‬
‫ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ىىا‪ ،‬س‪٤ٕ ٍُ٤‬يالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّي‪ٞ‬ي ٕ‪ٚ‬يت‪ )3( .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آك ا‪ٞٝ‬ي‬
‫ثي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٞٝ‬ي ٕ‪٤‬ي‪١٤‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب ثٔ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٢ّ .ٍ٤ٙ٣‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،٠‬آك‪ ،‬ائ‪ٞ‬ئز ‪ ٣‬ثي‪ٚ‬ي‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ى‪ ٥‬ث‪ ِٞٙ٤‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪،٤ٝ٤ٙ‬‬
‫ائ‪ٞ‬ئز؛ ٕئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي‪ ،‬ايٖش‪ٙ٦ٝ٦‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ىا‪ٙ‬ييب‪ ٟ‬اي‪ ،ٜ‬ائ‪ ،ٜ‬ا‪ ٣ ٛ‬آ‪ٕ ٛ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت ‪٣‬‬
‫ثَّش‪ٚ‬ي‪ٖ١ُ ،‬ي‪٣ ٣ ٠‬اٍ‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬آٍب ائ‪ٞ‬ئز ثي‪ٚ‬ي"؛ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ا‪٣‬ػب ‪َٝ‬ب‪ٚٝ‬ي‬
‫ثٔ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ىبٍٕؼب يبُيال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي آٍب‪ٝ‬ل‪ٞ‬يثٖ‪ ٤ٚ‬ثي‪،ِٖٚ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ آٍب‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي آى‪ٙ‬ي ثَي ي‪ ٠‬يبٍاسييني ّ‪٢‬ي ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪23ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪14 ،٠ٙ٣‬‬
‫‪3‬ـيَُا‪٦١‬؛ ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ّيشبثي‪39ٛ ،‬‬
‫‪85‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ 90‬ـ آغ تپِ (‪)Ağtəpə‬‬


‫"آك" ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٍ ٥‬بٍ ‪٤ٕ ٣‬ى ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي (ٍ‪ٖٚ١‬ي) ‪ٙ‬ئي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آك ٕاُ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪٥‬‬
‫ّيـيْ‪ٚ‬يِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىا ا‪٣‬الثي‪ .َٚ‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً؛ ٍبٍإ‪٤‬؛ ٕ‪٤‬ي‪ ٤‬ؿ‪٤‬م ‪ ٣‬ثاي‪ ُ٤‬ؿبي‪،‬‬
‫آك ٕ‪٤‬؛ ٕ‪٤‬ي‪ ٤‬آُ ‪ّ ٣‬يـيِ ؿبي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪١‬ي ىبٍٕي‬
‫ٕاُ‪ 1148 ٟ٤١٤ٕ٤ٙ‬ـ ػي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٕ ،٥‬ئ‪ٕ ٣ ٠‬ئ‪٢‬ي٘ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يت‪ٕ .‬بيي‪٠‬‬
‫ٕيياه آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ّ ٠َّ١٤ٙ٣‬شبثي‪١‬ي‪205 ٠‬ـ ػي ‪ٝ‬يل‪-٦‬‬
‫ٕي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬يي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬؛ آك ٕاُ‪ٟ٤١‬؛ ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا اي‪ٕ٦ٞ٢ٚٚ‬ي‪٠‬‬
‫ثي‪ٚ‬ييَيَ‪ .‬يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ ّي‪ ،‬ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬؛‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪٣‬‬
‫ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪)ًَٙ( ٤‬؛ يب‪ٙ‬ي٘ ث‪٤‬يب اي‪ ،٦ٚ‬ثبسي (مَة)؛ آك ث‪٤‬يب‬
‫اي‪١٤ٕ ،٦ٚ‬ئي (ػ‪٤٢‬ة)؛ ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب اي‪ُ٤ٍ ،٦ٚ‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ)؛ ٍبٍا ث‪٤‬يب اي‪ ٣ ٦ٚ‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‬
‫ايٖ‪٦‬؛ ٕبٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )1(.‬آك ثب‪َٙ‬ب ث‪٤‬يبالٍي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ي ‪ ٣‬آمب‪ٙ‬يٌ (كبّ‪ٞ‬يز)‬
‫ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي اي‪ٞ‬ي٘‪" )2( .‬آك سذ‪" ٜ٧ "٦‬س‪٤‬دَامي آك ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬سذ‪ّ" ٜ٧ ،"٦‬يـيِ‬
‫سذ‪ ٜ٧ ،"٦‬ى‪" ٥‬ا‪٣‬ػب سذ‪ "٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال ثي‪.َٚ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪2 14 ،٠ٙ٣‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪23 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪ 91‬ـ آغذاش (‪)Ağdaş‬‬


‫"آك" ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬آكسذ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آؿيَاليب‪١‬يا يبُىيٌ‪ .‬آمياٗ ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئؼ‪٢ّ ٦‬ي‬
‫‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً آىيييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الٍالٍي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئْ‪ ٦‬آك ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي ىا‪ٙ‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪٤‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجالٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ىا‪ٙ‬ي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بٕي ا‪٣‬ؿ‪٤ٝ ،ٟ٤‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ّا‪َٚ٢ٙ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬؛ ايِ‪ٝ‬بٍا‪ُ ،٤ُٙ٤ٍ ،‬ي‪ٖ٢‬يَ ‪ ...٣‬ى‪ ٥‬آمياٗ آىي ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪.‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍا ٕاٍ‪ ٥‬آك ىا‪ٙ‬الٍ ٕايي‪ ٟ‬ى‪٤ٙ٣‬ث‪ ٣ َٚ‬ث‪١٤‬الٍ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي ‪٦ٕٚ ٣‬ػٖي ‪٣‬‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬ىٍىي‪ ٣ ٠‬ىٍ‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪ٝ‬ال‪ ،‬آك ىا‪ٙ‬الٍ ‪ َ٧‬يئَى‪ ٥‬ا‪ٖٙ٣‬بالٍ ٍ‪٤‬سٖبٗ‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪86‬‬

‫ٕبيي‪ٚ‬يَالٍ‪ٍ .‬ئيي ائي‪َّٕٚ ِٝ‬يىيَ ّي "سبٗ" يب "ىاٗ" ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬


‫ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يبُىيني‪٢‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬إبعيَى‪ ،٥‬آمياٗ‪ ،‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يٌسب‪َ١‬يٕي‪١‬ي‪٠‬ىا‪ٙ‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪61 ٛ ،‬‬

‫‪ 92‬ـ آغلبٍاق (‪)Ağqavaq‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً آىي آكٍب‪٣‬اً يبىا آكٍبثبًىيَ‪ .‬آك ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬آكسذ‪٦‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا يبُىيٌ‪ٍ .‬ب‪٣‬اً ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ثيش‪ ٣ ٠‬يبه‪ٚ‬يؼب آٍسب‪٤ٍ ٟ‬سٖبٗ ثيَ‬
‫آمبع آىيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آمبع‪ ،‬آك ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا "آك ٍب‪٣‬اً" ّي‪ٞ‬ي‬
‫آىال‪١‬يت ‪ ٣‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ .‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ا‪ٍ" ٍ٤ٙ٣‬ب‪٣‬اً" آًٍثبيؼب‪١‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬إْي ثيَ سبييب‬
‫آىييا ا‪٣‬ال‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬بثبً‪ ،‬ثيَ ثيشٖي آىيييَ ّي ا‪١٣‬ب ّ‪٤‬ى‪٣‬ى‪ ٥‬ىئي‪ٚ‬يَ‪.‬‬

‫‪93‬ـ آاللبپي (‪)Alaqapı‬‬


‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ آال ‪ٍ ٣‬بدي‪ .‬آال ٕاُ‪١ ٟ٤١٣‬ئـ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ‪٣‬اٍ‬
‫ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــــ‪٦‬ى‪ٟ‬؛ ‪١‬ئـــــــ‪ ٦‬ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي ثيــــَ ‪ٙ‬ئــي ‪ٍ ٣‬بٍي‪ٚ‬يــــٌ‪ٖ٢ٕ .‬ــــالم ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ـــي‪٥‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ،‬آؿيــــــٌ ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب (ٍ‪ )ٔ١‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ٕ‪ٚ‬يت‪" )1(.‬آال" ٕاُ‪" ٟ٣‬آٗ"‬
‫ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ى‪ ٥‬ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬آٗ ٕاُ‪« ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‬
‫‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــــ‪٦‬ى‪ٕ" ،ٟ‬ـــــ‪ٍ" ،"٘١٤‬يَ‪ٝ‬يـــــِي"‪" ،‬ا‪٣‬ػب"‪ٕ" ،‬ـــــ‪٤‬ع"‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪٥‬‬
‫ثـ‪ٕ ٤‬ـاُ‪" ٣‬اَٗ" (ىبٍٕؼب‪ :‬ىٕز) ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬ــــيا‪ ،‬ػبي‪٢‬بً (ىبٍٕؼب‪ :‬د‪٢‬ؼــــ‪ )٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫‪٣ٍُ ٣‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪( ٠‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪)3(.‬‬
‫ّ‪٢‬ـيي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٍ ٤ٝ٤ٙ‬بدي ٕاُ‪٣‬ى‪ٍ .ٍ٣‬بدي ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىا‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يت؛ ‪1‬ـ ائ‪َٙ٤‬ي‪ ٠‬ثاي‪٤ّ ُ٤‬ؿ‪ٍ ٦‬بديٖي؛ ىٍ‪٣‬اُا‪2 .‬ـ سبٍيوي ثيَكبىيظ‪١٦‬ي ٍئيي ائش‪ِٞ‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪َ٨ٙ ٟ٤‬ي‪١ ... ٣ ٠‬ي‪ٕ ٠‬يَ‪٥‬ػٖي‪٢‬ي‪ ٥‬سيْي‪ٍ ٠ٚ‬بدي‪ ،‬سبك‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آالٍبدي؛ آؿيــٌ‬
‫‪87‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يبىا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ائُٗ ٍبدي‪ٍ ٘١٤ٕ ،‬بديٖـي‪٣ٍُ ،‬ا‪ٍ ٟ‬بديٖـي ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ىئ‪َّٕ ِٞ‬ييَّي‪ٝ ،‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمي ثئ‪ ٦ٚ‬يئــَ آىالٍي ائ‪١٦ْٙ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبٍا‪١‬يي‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ إشَآثبىي؛ ٕ‪ٖ٢‬الم‪2 24 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 38ٛ،ٟ‬ـيَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي‬
‫ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪3 25،‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪ّ ،‬اؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ػي‪ٚ‬ي ‪ 1‬ائ‪160 ٥ٍ٤‬‬

‫‪94‬ـ آاليال (‪)Alayla‬‬


‫«آالي؛ ٕاُ‪ٕ٤ٙ‬ــــي‪ٙ( ٥‬نز ‪١‬ب‪ٝ‬ــــ‪ ٦‬ى‪ )٥‬؛ ‪1‬ـ ػب‪ٝ‬بفبر‪٤ّ ،‬س‪ٚ‬ـ‪ ،٦‬ثاي‪ ُ٤‬ىٕش‪،٦‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ٝ ٤ٚ‬يَـــــياٍىا =ٕبيـــيا< آىا‪2 ٛ‬ـ ىي‪٤‬يِييب سَّيج‪ ٦٢‬ىاهي٘ ا‪٣‬ال‪ٖٝ ٟ‬شَ٘ ٍ‪ٟ٤ٙ٤‬‬
‫‪٣‬اكييي(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ)‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آاليال؛ ائُٗ (‪ٝ‬و‪ ٛ٤ٞ‬ـ ‪٣‬يْ‪)٥‬‬
‫ٍ‪ ٟ٤ٙ٤‬ىٕش‪ٕ٦‬ي ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٞٙ‬ي٘ يئَ ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ثب‪َٙ‬ب ثيَ ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ؽ ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪ٍ٤١٤ٙ‬؛ «آٗ»‪« ،‬آي»‪« ،‬ال»‪ .‬س‪ٍَّٚ٤‬‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ؿ‪٤‬م ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍدب‪" ٟ‬آٗ" ٕاُ‪ ٣‬؛ «ٕ‪ٍ ،٘١٤‬يــِي٘‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٚ‬يــٌ‪،‬‬
‫ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ ‪٤ٕ ٣‬ع» ّي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪« .‬آي» ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ى‪ٝ ٥‬يييِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي «يبٍاىا‪٣ »ٟ‬‬
‫«سب‪َ١‬ي»ىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪« ٦ٚ‬آاليال» ؛ ا‪٣‬ػب ‪٤ٕ ٣‬ػ‪ ٤ٚ‬سب‪١‬ــَي يئــَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ػي‪ٚ‬ي ‪ 1‬ائ‪2 161 ٥ٍ٤‬ـ ٕيياه‪،‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّ‪َّٚ٤‬ي‪ ٠‬ى‪44ٛ ،٠َّ١٤ٙ٣‬‬

‫‪95‬ـ آلخبى وٌذي (‪)Alxan kəndi‬‬


‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "آٗ"‪" ،‬هب‪« ."ٟ‬آٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٍ ،٘١٤ٕ ،ٟ‬يَ‪ٝ‬يِي‪ ،‬ا‪٣‬ػب‪٤ٕ ،‬ع‪ ٜ٧ )1(.‬ى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪٣‬‬
‫"اَٗ" (ىبٍٕؼب‪ :‬ىٕز) ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا‪ ،‬ػبي‪٢‬بً (ىبٍٕؼب‪ :‬د‪٢‬ؼ‪ )٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪٣ٍُ ٣‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪٠‬‬
‫(آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛‬
‫«كبّ‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كْ‪َٞ‬ا‪ »ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )3(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٜ٧ ٟ٣‬ى‪٥‬؛ "سب‪َ١‬ي"‪" ،‬يي‪"٦‬‬
‫(‪ٝ‬ب‪ٝ ،ِٙ‬بكت) ‪ ٣‬يبٍاىيؼي (آىَي‪٢٢‬ي‪ )٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ‪٣‬اٍ‪ )4(.‬اي‪٢‬يي ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي آ‪ٙ‬وب‪٢ّ ٟ‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪88‬‬

‫ٕـاُ آؿي‪ٞ‬ي؛ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬ثب‪ٙ‬ـي‪ ،‬ا‪٣‬ػب ‪َٝ‬ب‪ٚٝ‬ي كبّ‪ ،ٜ‬سب‪َ١‬ي ػبي‪٢‬بمي‪٣ٍُ ،‬ا‪ ٟ‬يبٍاىيؼيٕي‬
‫‪ ...٣‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪،٥‬‬
‫"هب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬اىَإيبثي‪( ٠‬آ‪ٙ‬خاٍس‪َ١٤‬ب‪١‬ي‪ )٠‬سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬اػَ‬
‫ٕيــ‪ٍ٤‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ي‪٤‬ي‪ّ ٦‬شبثي يبُيـــالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬هب‪ٝ ٟ‬يــ‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمــي ايْي‪٢‬ؼي كْ‪ٝ٤‬شي‬
‫‪َٝ‬ب‪ٕ ٛ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬يـ٘‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪38 ،ٟ‬‬
‫‪3‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪973 ٥ٍ٤‬‬ ‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪25ٛ‬‬
‫‪4‬ــبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪145٣178 ٛ‬‬

‫‪ 96‬ـ آلمبًَ (‪)Alqano‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ا‪٢َٙ‬بة ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٤‬آى‪ ،‬ا‪٣‬ؽ ٕاُى‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ «آٗ»‪ٍ« ،‬ب‪،»ٟ‬‬
‫«ا‪(»٣‬آة)‪ .‬آٗ ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬؛ ٕ‪ٍ ،٘١٤‬يِي٘‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٚ‬يٌ‪ ،‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ ‪٤ٕ ٣‬ع ّي‪ٞ‬ي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ ٜ٧ )1(.‬ى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪" ٣‬اَٗ" (ىبٍٕؼب‪ :‬ىٕز) ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا‪ ،‬ػبي‪٢‬بً‬
‫(ىبٍٕؼب‪ :‬د‪٢‬ؼ‪ )٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪٣ٍُ ٣‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪( ٠‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪)2(.‬‬
‫ىبٍٕؼب «ه‪ »ٟ٤‬ىئيي‪ٕ ٠ٚ‬اُ س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٍ« ٦‬ب‪ »ٟ‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ا‪ ٟ٤١٣‬إغ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي «آسب»‪،‬‬
‫«ا‪ٖ١‬ب‪« ،»ٟ‬يبٍاىا‪« ٣ »ٟ‬سب‪َ١‬ي»ىيَ‪« .‬آ‪ »٣‬يب «آة» ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ٍ ٟ‬بال‪ٍ ٣ ٟ‬بدي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٕاُى‪ .ٍ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ آ‪٣‬؛ ائ‪ٕ ٤‬اُ‪ّ ٣‬ي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬ا‪٣‬الثي‪ .َٚ‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آ‪َٙ‬ب‪ ٤١‬يب آ‪َٙ‬ب‪١‬بة ٕ‪٘١٤‬‬
‫سب‪َ١‬يٕي‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ىا‪ٙ‬يييَ‪ .‬آ‪َٙ‬ب‪ٕ ٤١‬اُ‪ ٤١٣‬آ‪َٙ‬بآ‪( ٤١‬آ‪َٙ‬ب ‪ +‬آ‪ )٤١‬ثي‪ٚ‬يت ثب‪َٙ‬ب‬
‫ػ‪ٍ٤‬ىا ثبه‪ٞ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬آ‪َٙ‬ب ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪٥‬؛ ٍبثبً‪ٍ ،‬بثبٍـي٘ ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ‪٣‬اٍ ‪ ٣‬آ‪٤١‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ٕ ٥‬اي سب‪َ١‬يٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ )3(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي؛ ٍبثبٍـي٘ ٕاي‬
‫سب‪َ١‬يٕي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ٕ .ٍ٤ٙ٣‬اٍ‪ َ٧ ٍ٤١٣‬ايْي ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ثبهي‪ٖٚ‬ب ث‪ ٤‬آىي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ثيَ ثيَي‪٦٢‬‬
‫ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ‪ ٣‬يبهي‪٢‬ييَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪" ٠‬آ‪ٙ‬نب" ‪ٕ "٤١" ٣‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ىا ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪89‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫آ‪ٙ‬نب ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪ٕ ٦‬شيَىيِ‪ٕ "٤١" .‬اُ‪ ٣‬ايٖ‪ٝ٤ٕ ٦‬ئَ‪َٙ‬ى‪" ٥‬ا‪ٖ١‬ب‪" ،"ٟ‬ث‪)4("َٚ‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آ‪ٙ‬نب‪٤١‬؛ ٍبثبٍـي٘ ا‪ٖ١‬ب‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ــبي‪ٚ‬ي‪ٖ١ ،‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي ‪ 39‬ـ‪ٍ ٣ 38‬ب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪61ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪3 25ٛ‬ـ آ‪ٕ ٤١‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثبم ‪٢ٙ‬بهز ‪٤٧‬يز ُ‪ ٟ‬ايَا‪١‬ي ‪َٝ٤ٕ ،112‬يب‪١ ٟ‬يبّب‪ ٟ‬سَّب‪،ٟ‬‬
‫‪ ٣ 47ٛ‬ىَ‪4 69 ٛ َٝ٤ٕ ٔ٢٧‬ـ ة ‪َٕ .‬ي‪َٝ٤ٕ ،‬يب‪١ ٟ‬يبّب‪ ٟ‬سَّب‪49ٛ ،ٟ‬‬

‫‪97‬ـ آلالُيبرلي (‪)Allahyarlı‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا اهلليبٍ‪ ٤ٙ‬يبُيال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا آ‪ٙ‬ال‪٥‬يبٍ‪ٙ‬ي آىال‪١‬يَ‪.‬‬
‫فبميال ٕ‪ ٠ٚ‬اي‪ٕ ِٚ‬اُ ث‪٤‬ى‪ٍّ٣‬ي‪ ،‬ث‪ ٤‬آى آ‪ٙ‬ال‪٥‬يبٍ آى‪ٙ‬ي آىا‪ ٛ‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪٤‬ػ‪ٍ٤‬‬
‫ثي‪٢ٝ ،ِٕ٦ٞٚ‬ؼ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬سبٍيوي آىي؛ آ‪ٙ‬اليبٍ‪ٙ‬ي يبىا آ‪ٚٙ‬ييبٍ‪ٙ‬ي ا‪٣‬ال‪ .‬ث‪ ٤‬ىيْيَ‪ ٦ٙ‬آ‪ٙ‬ال ‪٣‬‬
‫آ‪ٚٙ‬ي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٠‬آؿيال‪ٝ‬بً َّٕييَ؛ «ىَ‪ّ »َٝ٤ٕ ٔ٢٧‬يشبثي‪١‬ي‪ 70 ٠‬ـ ػي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت‪ٝ٤ٕ ،‬ئَ‪ َٙ‬سب‪َ١‬ي ٕاُ‪ ٟ٣‬ايْي ػ‪ٍ٤‬ا يبُيت‪ ،‬آىال‪١‬ييَيَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ ،‬ثيَي آ‪ٙ‬ال ‪٣‬‬
‫ا‪ ٣‬ثيَيٕي ىي‪َ٢‬يَ ـ ىي‪ٖ٢‬يَ‪ .‬آٍسيَ‪ٝ‬بً َّٕ‪ٚ‬يىيَ‪ ،‬آ‪ٙ‬ال ٕاُ‪ ٣‬سبٍين ث‪٤‬ي‪ٞ٧ ٤‬ي يئَ‪ٜ٧ ،‬‬
‫ى‪ ٥‬س‪ٙ ٍُ٤‬ب‪٧‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬يا ىا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ث‪ٕ ٤‬غيَ‪َٙ‬ي‬
‫ا‪٣‬ه‪٤‬يبً؛ «ث‪١٤‬الٍىا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ‪ٝ‬ب‪٢١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ػ‪٤٢‬ة مَثي‪٢‬ي‪ّ ٥‬يـيِ ُاة ؿبيي ٕبكي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪،٥‬‬
‫‪ٝ‬قي‪ٍ ٠‬يٍ إٓ‪ٍ٤‬ي‪ ٥َٚ‬سبثـ ا‪٣‬ال‪" ٟ‬آ‪ٙ‬الثَيب‪ّ" ٣ "Allabria-‬بٍا‪ٙ‬ال‪"Karalla-‬‬
‫‪ٙ‬ب‪ٚ٧‬يَالٍي ىا ٍٖ‪ٞ‬بً ‪ٝ‬ب‪٢١‬بيب سبثـ اييي‪« .»َٚ‬في‪٢‬ي ُا‪ٝ‬ب‪١‬يا ّيـيِ ُاة ؿبيي آهبٍٍبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ي‪٤‬هبٍي كي‪ٕ٦ّٞ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٞٚٙ‬ي٘ "آ‪ٙ‬الثَيب" اٍاضيٕي ا‪ٝ‬يَي "ايششي‪ّ"٣ "Itti-‬بٍآ‪ٙ‬ال‪-‬‬
‫‪ "karalla‬ىيبٍي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ‬يَي‪٢‬ي ‪ٝ‬ؼج‪ ٍ٤‬ائشيي ّي‪ ،‬إٓ‪ٍ٤‬ي‪َٚ‬ي‪ ٠‬ف‪ٚ‬ي‪٨‬ي‪ ٦٢‬اٍيا‪ ٛ‬ائشٖي‪)1(.»َٚ٢‬‬
‫آ‪ٙ‬ال ٕاُ‪" ٟ٣‬آ‪ٚٙ‬ي" (آٗ ‪ٙ +‬ي) ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪" .‬آٗ" ٕاُ‪٣‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬؛ ٕ‪ٍ ،٘١٤‬يِي٘‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٚ‬يٌ‪ ،‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ ‪٤ٕ ٣‬ع ّي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٙ« )2(.‬ي»‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ُٙ٣‬شييْ‪َٚ‬ي ‪ ٜ٧‬ايٖ‪ ٜ‬ا‪٣‬الٍ‪ ٜ٧ ،‬ى‪ٝ ٥‬ييز‪ .‬ائُ‪َٙ‬ي ى‪ ٥‬ايٖ‪ ٜ‬ا‪٣‬ال‪١‬يا‬
‫يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ‪ ،‬ىب‪ٝ‬ي٘‪ ،‬فبي‪ٖ١ ،٦ٚ‬ي٘ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪90‬‬

‫يبٍاىاٍ»‪ )3(.‬آ‪ٙ‬ال‪ٕ ٥‬اُ‪ٝ٤ٕ ٣‬ب‪ ٟ‬ا‪ٍّ٤ٙ٣‬ي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آ‪ٚٙ‬ي ٕاُ‪ ٣‬ا‪٣‬ال ‪ ٣‬إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي ث‪ٍ٤‬اىا‬
‫يبييال‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا آ‪ٙ‬ال‪ٕ ٥‬اُ‪ ٦١٣‬ؿا‪٢ّ .٦١‬يي‪ ٠‬آىي‪" ٠‬آٗ"‪ٙ" ،‬ي"‪" ،‬يبٍ"‪ٙ" ،‬ي" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٦٢‬‬
‫ى‪ ٥‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪" .‬آٗ" ‪ٙ" ٣‬ي" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪٢ّ .‬يي‪٠‬‬
‫آىي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬يبٍ" ٕاُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ "اي‪ٚ‬يٌ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ىئٍى‪١٣‬ؼ‪ ٤‬ثا‪ٛ٤ٙ‬‬
‫"‪ٙ‬ي"ىيَّي‪ ،‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪٥‬ى‪ ٥‬يبُىيٌ‪ .‬ث‪٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آ‪ٚٙ‬ييبٍ‪ٙ‬ي؛ "ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬اي‪ٚ‬يٌ يئَي"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ا‪ٕ٣‬ز يبُيالٍا آٍهبال‪١‬يت ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي "آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬يبٍ‪ٙ‬ي" آىي اي‪٦ٚ‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَٕبً؛ "اي‪ٚ‬يــٌ يبىا ٕ‪ ٘١٤‬سب‪َ١‬يٕي يئــَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪ ،‬ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪325 ٣ 322 ٥ٍ٤‬‬
‫‪3‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪ٝ ،‬قب‪ٝ‬يَ اىثي‬ ‫ؿبي‪ٚ‬ي‪ٖ١ ،‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ٍ ٣ 38-39 ،ٟ‬ب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪61 ٟ‬‬
‫آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪98‬ـ آلٍئرديلي (‪)Alverdili‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــــيا ف‪ٚ‬ـــي‪ٍ٣‬ىي‪ّ ٤ٚ‬ي‪ٞ‬ـــي يبُيـــــال‪ ٣ ٟ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ـيا آٗ‪٣‬ئـَىي‪ٚ‬ي‬
‫ىئييـــ‪٢ّ ٠ٚ‬ــــــيي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "آٗ"‪٣" ،‬ئــــَىي" ‪ٙ" ٣‬ي"‪.‬‬
‫«آٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يــــي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــ‪٦‬ى‪،ٟ‬‬
‫"ٕــ‪ٍ" ،"٘١٤‬يَ‪ٝ‬يـــِي"‪" ،‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يــٌ"‪)1(.‬‬
‫ٕـــاُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼـــي ثا‪٣" ،٤ٝ٤ٙ‬ئـــَىي"‪١‬يـــــ‪ ٠‬ايٖــــ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ــي آييي‪٢‬ــــييَ‪.‬‬
‫«‪ٙ‬ـي» ىا آىالٍا آٍسيـَيــــــــال‪ ٣ ٟ‬يئـــَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــــــــيىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــ‪" ٦‬آٗ ‪٣‬ئَىي‪ٚ‬ي"؛‬
‫"آٗى‪٣‬م‪ٞ‬ــــــــ‪"،"ٗ٤‬آٗ‪٣‬ئـَ‪ٝ‬يــــــــ٘ ّي‪ٚ‬ــــــي‪١‬ي‪ ٠‬يــــــ‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬يبىا ىا‪٧‬ب‬
‫ى‪٣‬مــــــــَ‪ٕ" ٤ٕ٣‬ـ‪ ٘١٤‬سب‪َ١‬يٕـي ‪٣‬ئَىيٖـي يئــَ" ىئ‪ْٞ‬ـييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يـــَ‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍـــالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيــَي آًٍثبيؼب‪38 ٛ ،ٟ‬‬
‫اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ٛ ،‬‬
‫‪91‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪99‬ـ آليطبى ليطالغي (‪)Alışan qışlağı‬‬


‫ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً فب‪ٙ‬ي‪ٚ‬ب‪ٍٚ ٟ‬الٍي ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪ٚ‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪ٕ ٟ٤١٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ آ‪ٙ‬ي‪ٞٚ‬بً‪ ،‬ا‪٣‬ىآ‪ٞٙ‬بً‪ ،‬يب‪ٞ١‬بً ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍ ّي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي آٍإي‪٢‬يا ايٖشْ‪ٚ‬ي ثيَ آى ّي‪ٞ‬ي ا‪٣‬مال‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬بٍالٍي‪٢‬ب‬
‫ٍ‪٤‬ي‪٤‬الٍ‪ٝ‬ي٘‪ .‬آ‪ٙ‬ي‪ٚ‬ب‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬المي‪ ،‬آ‪ٙ‬ي‪ٚ‬ب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي ثيَ آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬ث‪ٍ٤‬اىا ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت‪ ،‬آثبى‬
‫ائشييٖي ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ث‪ ٤‬آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجييَ‪.‬‬

‫‪100‬ـ آًمَتالر (‪)Anqutlar‬‬


‫ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬يي‪٢‬ي‪ٕ ٣ ٥‬ئَ‪ٝ‬ي ـ ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ ي‪ٍ ٟ٤١٤ٙ٤‬يَامي‪٢‬يا يئَ‪ ٠ٚٙ‬آ‪٤َ١‬سالٍ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "آ‪٤ٍ" ،"ٟ‬ر"‪" ،‬الٍ"‪ .‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪٥‬‬
‫ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ا‪٣‬الٍ ّي‪ّ« ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪.‬‬
‫ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬إغ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫«سب‪َ١‬ي» ‪ٕ« ٣‬ايسب‪َ١‬يٕي» ىيَ‪ )1(.‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪٤ٍ" ،ٛ٤ٙ‬ر" ايٖ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪١‬يا يبٍا‪ٞ١‬ي٘‬
‫س‪ ٍُ٤‬ى‪ٙ٣‬ز‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ .‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي يبُيَ؛ «‪.ً.ٛ‬ايْي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪٤‬‬
‫‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْ‪َٚ‬ي‪ٝ ٠‬ش‪َٙ٠‬ي ‪ّ ٣‬شيج‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٤ّ" ٥‬سي ; ٍ‪٤‬سشي" ٕاُ‪ ٣‬ثيَ هب‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَىي‬
‫ّي‪٤ٚٙ٤ٙ ،‬ثي‪َٚ‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي‪ٞٙ ،‬ب‪ٙ‬ي ‪ٍٖٞ ٣‬بً ‪ٞٙ‬ب‪ٙ‬نَثي‪٢‬ي‪ ،٥‬يق‪٢‬ي ث‪ ٤ْ١٤ٕ٤‬ػ‪٤٢‬ثي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪٠‬‬
‫ائ‪ٚٞ١‬ي كي‪ٕ٦ٞ‬ي ‪ ٣‬ايَا‪َّ ٟ‬ىٕشب‪١‬ي‪١‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي ٍيٖ‪ٞ‬شي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَىي»‪ٝ )2(.‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ‬
‫ػ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْي‪ ٥‬ا‪ٍٝ٣‬ي‪ٕ ٦‬ا‪ ٟ٤١٤ٙ‬مَة ‪ ٣‬ػ‪٤٢‬ثنَة ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٍ ٥‬سي =ٕ‪٤‬سي< عبييب‬
‫ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي ‪٤ٝ‬ػ‪٤‬ى اييي‪ .‬ا‪١٣‬الٍ ‪ٞ٧‬ي‪ٝ ٠‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ ػ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يٖي‪2 ٠‬ـ ػي‬
‫يبٍيٕي‪٢‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ى‪ٙ٣‬ز ّي‪ٞ‬ي ثيَ‪ٚٙ‬يي‪٤ٍ « .َٚ‬سي ى‪ٙ٣‬شي ث‪ِ٤‬ي ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪ٞ١‬ي٘ ثيَ‬
‫ى‪ٙ٣‬ز اييي‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬سَّيجي‪٢‬ي‪ُ٤ٕ ٥‬ثبٍ ‪ ،‬س‪ِٝ٤ّ ، ُ٣ٍُ٤‬ب‪ ، ٟ‬ثبٍٓ ‪ ،‬ثاٍي‪ٍ ،‬بٍٍبٍ ‪ ،‬آًٍ (آٓ‬
‫; آُ ‪ +‬اٍ) ‪ٖ١ُ ،‬ي ‪ٕ ٣‬بيَ س‪ ٍُ٤‬ث‪٤‬يالٍي ا‪ٙ‬شَاُ ائييَىي»‪٤ٍ .‬ر ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍُ٤‬‬
‫ائشي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يٕي‪٢‬ي‪ : ٥‬كْ‪َٞ‬ا‪ٚ١‬يٌ ‪ ،‬ا‪٣‬م‪ ،ٍ٤‬ػب‪٣ٍ ٣ ٟ‬ف ّي‪ٞ‬ي ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍىا اي‪َٚٚ‬يي‪ٚ‬يَ‪ )3(.‬ىَ‪ٔ٢٧‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪92‬‬

‫‪١‬ب‪٨ٝ‬بي سَّي ّيشبثي‪٢‬يا‪٤ٍ ،‬ر؛ ‪٤ٝ‬س‪( ً٤ٙ٤ٚ‬ه‪ٙ٤‬جوش‪ٚ‬يِ)‪ ،‬ا‪٣‬م‪ ،٤ٍٙ٤‬ا‪٣‬م‪ ٣ ٤ٍٙ٤‬هئيَ ا‪٣‬ال‪،ٟ‬‬
‫ا‪ٍ٣‬إ‪ٚ‬ي (‪١‬يْجوشي) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ ٜ٧ )4(.‬ى‪ٝ ٥‬يالىي ‪553‬ـ ػ‪ ٤‬اي‪ٚ‬ي‪ ٥‬كبّ‪ٞ‬يشي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫آ‪٣‬اٍ (س‪ )ٍُ٤‬كاّ‪ٞ‬ياٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّ‪٤‬سي هب‪ٟ‬ىيَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا ث‪٢ّ ٤‬يى‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬بىا ٍ‪٤‬سالٍال‬
‫ثبم‪ٚ‬ي يئَ آىالٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ ّ‪ٍ٤‬ى‪ٍ٤ّ ،َٙ‬ىّ‪٢‬يي‪٤ٍ ،‬سب‪ٚ١‬ي (ٍ‪٤‬ر آ‪ٙ ٟ‬ي)‪٤ّ ،‬س‪ٗ٤‬‬
‫(ّ‪٤‬ر ا‪ٍ . ...٣ )ٗ٣‬ك‪ٞ‬ش‪ٚ‬يِ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪« ،‬الٍ» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬يبُيَ؛ «ثيَ ‪ٙ‬ئيي‪٠‬‬
‫ثيَ ‪ٙ‬و‪٤ٖ٢ٝ ٦ٞ‬ة ‪ ٣‬يب فبيي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤١٤‬ثي‪ٚ‬ييَ‪ ِٝ‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪ٙ ٣‬ئيي‪ ٠‬ايٖ‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آهَي‪٢‬ب‬
‫‪ٝ‬قي‪ْٙ ٠‬ي‪ٚ‬ـي آٍسيَاٍالٍ‪.‬‬
‫فبيي ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ئي ػ‪ٞ‬ـ ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ايٖ‪« ٦ٞ‬الٍ ـ ‪ »َٙ‬ػ‪ٞ‬ـ فال‪ٝ‬شي فال‪ ٥٣‬ا‪٣‬الٍ»‪ )5(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫"آ‪٤َ١‬سالٍ"‪٤ٍ" ،‬ر سبييبٕي‪٢‬ب ‪ ٣‬ائ‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬فبييي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئــَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ٙ٣‬ــ‪ .ٍ٤‬آٍسيَاً ّـــي‪،‬‬
‫ّ‪٢‬ــيي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب ثيــَ آىي ىا اّىٍ‪ٙ‬ــ‪ ٤‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪44٣43 ،ٟ‬‬
‫‪3‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪،٠َّ١٤ٙ٣‬‬ ‫س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪229 ٥ٍ٤‬‬
‫‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪4 68،‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٨ٝ‬بي سَّي‪ ،‬ىَ‪٧‬بى ػ‪٤‬اىي (فجياهلل ا‪٣‬م‪ ،)٤ٚ‬ع‪518ٛ ،1‬‬
‫‪5‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪89 ،‬‬

‫‪101‬ـ آًمَرد (‪)Anqurd‬‬


‫آ‪َ١‬ـــــ‪ٍ٤‬ى ّ‪٢‬ـــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْـي ثا‪ٝ٤ٙ‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪ُٙ٣‬يت؛ "آ‪ٍ" ،"ٟ‬ــــــ‪ٍ٤‬ى"‪.‬‬
‫آىيـ‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼـي ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ ّي‪ّ« ،‬ئـ‪ٞ‬يـــ٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪»ٟ‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يــــي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬إغـــــ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــي ٕ‪ٝ٤‬ئـــــــــَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي «سب‪َ١‬ي» ‪٣‬‬
‫«ٕايسب‪١‬ـَيٕـي»ىيــــــَ‪ )1(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼــــي ثا‪ٍ" ٤ٝ٤ٙ‬ـ‪ٍ٤‬ى"‪ ،‬ىاك ىا‪ٙ‬يا يب‪ٙ‬بيب‪٣ ٟ‬‬
‫ييَسيؼي ثيَ كي‪٤‬ا‪١‬ييَ‪ .‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ا‪١٣‬ب "ػب‪١‬ب‪٣‬اٍ" ىا ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٍ" .‬ـــ‪ٍ٤‬ى" ســ‪ٍُ٤‬‬
‫ائ‪ٚٚ‬ــــَي آٍإي‪٢‬ــــــيا ٕي‪ٖٞ‬ــــــ‪( ٦‬س‪٤‬سئ‪ٕٞ ٣ ٜ‬جــــ‪ٕ )ٗ٤‬بيي‪ٚ‬يـَ‪ ٜ٧ .‬ى‪" ٥‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي"‪،‬‬
‫"ٍ‪ٍ٤‬ه‪ٞ‬بُ" ‪ٍ" ٣‬ــ‪٤‬ؿبً" ّي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ــَ‪ٍ٤ٍ" ،٥‬ىّي‪ٞ‬يــــييَ" ىئييــــَ‪ٙ‬ـَ‪ٍ .‬ب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪ٟ‬‬
‫‪93‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ّشبثي‪٢‬ـــــيا (ثبٕشبً‪ ،‬ثيشيِ) ٍ‪ٍ٤‬ىا ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «س‪ ٍُ٤‬هب‪َٙ‬الٍي آٍإي‪٢‬يا ٍ‪ٍ٤‬ى‬
‫ٕ‪ ٣ ٘١٤‬دئ ‪َٙ٦٢ٖ١‬ي ٍ‪٣٤‬ا‪ٕ ٟ‬ي‪ ٦ٖٞ‬ىيَ‪ .‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬آًٍثبيؼب‪ٚ١‬يالٍ آٗ آٍ‪٣‬اىي ‪َّٙ‬ي‪٣ ٠‬‬
‫ا‪١٣‬يا‪ ٟ‬ؿبسب‪ ٟ‬ثبسَي‪٢‬ي (ضٍَي) ا‪ُ٣‬اٍال‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬يئ‪٢‬ي ا‪ٙ٣‬بً ٕشيَ‪ ٟ‬آٍ‪٣‬اىي‪٠‬‬
‫ثب‪ٙ‬ي‪ٚ‬ي ‪ ٣‬يبٕشيني آ‪ٙ‬شي‪٢‬يا ٍ‪ٍ٤‬ىىٍيٖي ٍ‪٤‬يبٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ»‪)2(.‬‬
‫‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ َٚٚ‬ث‪ٝ ٦ْٚ‬ي‪ٚ‬ي‪١٤‬الٍ اي‪ٚ‬ييَ ّي ٍ‪ٍ٤‬ى‪ ،‬س‪ ٍَّٚ٤‬آٍإي‪٢‬يا‪٤ٍ ،‬س‪( ٤ٚ‬ه‪ ٗ٤‬ي‪،)٠ٞ‬‬
‫آٍػب‪( ٟ‬دبُ َٕ‪ٙ‬ز)‪ ،‬يبه‪ٚ‬ي ي‪٤‬مَ‪١( ٗ٣‬يْ‪َٕٙ ٤‬ز) ‪ ٣‬ائ‪ٚ‬ئِ ا‪( ٍُ٣‬دبّيٗ) ثيَ‬
‫كي‪٤‬ا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٍ٤ٍ .‬ى اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ثيِ‪ ٥‬دبي ٍب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُٗ «آسبالٍ ٕاُ‪َٙ‬ي»‬
‫‪٣‬اٍ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ىئييَ‪ٍ٤ٍ« :َٙ‬ى ّئـي‪١‬ي‪َ١ ٠‬يي‪ ٠‬يئييت»‪ٍ٤ٍ« ،‬ى ّي‪ٞ‬ي ‪ٕ ٦١‬اُـ ٕاُ‪٥‬‬
‫ىايب‪١‬يت ٕيِ»‪ٍ٤ٍ« ،‬ى ى‪ٝ٣‬ب‪ٚ١‬يني ٕئ‪٤ٍ« ،»ٍ٤‬ي‪ٍ٤ٍ ٤١٤‬ىا سبد‪ٚ‬يَ‪ٝ‬بً»‪ٕ« ،‬ئ‪٤‬ي‪ٍ٤ٍ ٠٢‬ى‪ٟ٣‬‬
‫آميِي آؿي‪ٞٚ‬بُ»‪ٍ٤ٍ« ،‬ى‪٣ُ٤ٍ ٣‬يب ي‪ٙ٤‬الىيالٍ‪ ،‬آمالىي ىئيي اي‪٢‬ب‪ٞ١‬يَا‪ٍ٤ٍ« ،»ٛ‬ى‪ ٟ٣‬ا‪٣ُ٣‬‬
‫ٍ‪٤‬س‪ ٤ٚ‬ا‪٣‬الٍ» يب «ٍ‪ٍ٤‬ى‪ ٟ٣‬ا‪ٍٕ٣‬ي آك ‪ ٣‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي ا‪ّٝ‬ب ايشي‪ ٠‬ا‪ٍٕ٣‬ي ٍبٍا ىيَ» ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ائ٘‬
‫آٍإي‪٢‬يا ىئييَ‪َٙ‬؛ «ٕلَ ؿبمي ٍبثبمي‪٢‬ب ٍ‪ٍ٤‬ى ؿيوبٍٕب اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬يبه‪ٚ‬ي ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ايز ؿيوبٍٕب‬
‫اي‪ ٟ٤ٚ‬ى‪ ُ٣‬ا‪ٞٙ٣‬بُ» ‪ ٣‬اي‪٢‬يي ى‪ ٥‬ثيِى‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ٕاُ ‪٣‬اٍ ّي‪ ،‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي سَٕ‪٢ٕٚ ٦‬ي‪٥‬‬
‫ىييَ‪« :‬ائ‪ ٦ٚ‬ثي٘ ث‪ ٠ٝ ٟ٤ٕ ٤‬ايز ا‪ ٦١٣ُ٣‬ي‪٤‬ه‪٤‬ىا‪ ٟ‬ى‪ٙ٤ٍٝ٣‬ب‪ ٜ٧ .»ٛ‬ى‪ٍ٤ٍ ٥‬ه‪ٞ‬بُ‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪٣‬‬
‫ايٖيي آىا‪ٝ‬الٍا ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ آسبالٍ ٕاُ‪٣ ٣‬اٍ؛ ىال‪ ّٔ ٟ‬ائ‪ ٦ٚ‬ثي٘ «ٍ‪ٍ٤‬ى ا‪ٍَٕ٣‬ي‬
‫يئييجييَ»‪. ...٣ ،‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ى‪١‬يبٕي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثيَ دبٍؿب ا‪٣‬ال‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬ي‪ٞ‬يِىا ث‪ ٤‬ؿئ‪٤‬يِ ‪ ٣‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي كي‪٤‬ا‪١‬ال ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬اي‪٢‬ب‪ٝ‬الٍ ‪١ ٣‬بمي٘الٍ ‪٣‬اٍ‪ .‬اي‪٢‬يي ى‪ٍ٤ٍ ٥‬ى‪ ٣‬ؿ‪٤‬م آمي‪ٚٚ‬ي ‪٤ٕ ٣‬ػ‪ ٤ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ىئييَ‪:َٙ‬‬
‫"ٍ‪ٍ٤‬ى ائُ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤١٤‬ثي‪ٞٚ‬يَ‪ ،‬ي‪٤‬هٖب ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ى‪١‬يب‪١‬ي هبٍاثب ٍ‪٤‬يبٍ"‪.‬‬
‫ايٖيي ‪ٍ٤ٍ ٣‬ه‪ٞ‬بُ آىا‪ٝ‬الٍي ٍ‪٤‬ؽ ‪ ٣‬إٓال‪١‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بىٕبالٍىا‪ ،‬ثئ‪ ٦ٚ‬ث‪١٤‬الٍىا‪ ٟ‬ىا‬
‫ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي ‪ ٣‬ى‪ٙ‬يٍب‪ٚ١‬ي آىا‪ٝ‬ي ‪ٝ٣‬و ائي‪١‬ي‪ ٥‬ىئييَ‪َٙ‬؛ «ا‪ ٣‬آىا‪ ٛ‬ائ‪ ٦ٚ‬ثي٘ ٍ‪ٍ٤‬ى ا‪ٍَٕ٣‬ي‬
‫يئييت»‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬آسبالٍ ٕاُ‪ ٦١٣‬آٍهبال‪١‬بٍاً آٍاىا ٍ‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ائ‪ٙ‬ي‪ٍ٣‬ى‪ّ٣‬ي‪١٤ٕ ٟ‬ــَا ا‪١٣‬ـ‪ٟ٤‬‬
‫ا‪ٍَٕ٣‬ي‪٢‬ـي ؿيوبٍىيت يئي‪ ٠‬ى‪ ٥‬ا‪.ٗ٤ٍٝ٤ٙ٣‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪94‬‬

‫ٍ‪ٍ٤‬ى‪٤ٝ ،‬مب‪١‬ي‪ ٠‬يئَ‪ٙ‬ي ؿاٗ كي‪٤‬ا‪١‬الٍي‪٢‬يا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬كي‪٤‬ا‪ ٟ‬ىامالٍىا‪ ،‬ىٍ‪َٙ٥‬ى‪٣ ٥‬‬
‫‪ٝ‬ئ‪َٙ٦ٚ‬ى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَ‪ٍ٤ٍ .‬ى‪٤ٍ ،‬ي‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪ ٟ‬ثاي‪ ُ٤‬ى‪ٕ ٠ٞٙ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٕ .‬ئؼ‪ ٦‬ثيَ كي‪٤‬ا‪ ٟ‬ؿا‪ٙ‬ي‪٥‬‬
‫ٍب‪ٙ‬ييَيا ‪ ٣‬كي‪٤‬ا‪ ٟ‬يي‪ٕ٦‬ي ا‪ ٤١٣‬سبدب ثي‪٦ٞٚ‬ىيْي‪ ٥‬ثيَ ٍَآ‪ ٟ‬ا‪٣‬ه‪٤‬يب‪ ٟ‬آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬ب ٕئييت‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ى‪ ٟ٣‬آمِي‪٢‬ي ثبمالىيَ‪ٕ .‬بيي‪ٝ ٠‬ب‪ٙ‬با‪ٍُٝ ٦ٙ‬ي ٕؼي٘ ٕيش‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ َٕٓ« ٥‬ىٍ إبعيَ‬
‫ايْي ىئ‪٦١‬‬ ‫سَُ» آى‪ٙ‬ي يبُييا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ّيشبثي‪٢‬يا كيْبي‪َٙ٦‬ي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ي‪،٥‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ىىا‪ ٟ‬كاٍ‪ٝ‬ش‪ ٦ٚ‬آى ؿْي‪ٚ‬يت‪ .‬ثيَي‪ٍ٤ٍ« :‬ى‪ ٟ٣‬ا‪ٝ ٣ُ٣‬جبٍُ» ‪ ٣‬ا‪ ٣‬ثيَيٕي «ٍبٍاثب‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ ٟ‬ا‪ٍ٤ٍ ٟ٤ٖٙ٣‬ى‪ٕ ٛ٣‬ب‪١‬ب»ىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬س‪ٙ ٍُ٤‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪َٙ‬بالٍي‪٢‬يا (ىفبالٍي‪٢‬يا)‬
‫ث‪ٍ٤ٍ ُ٤‬ى ا‪٣‬ينبٍي‪٢‬ب (ىَ‪ٖ٢٧‬ي‪ )٦٢‬س‪ٕٚ ٗ٤‬يَيِ‪.‬‬
‫‪ٝ‬يــَا‪ٍ٤ٍ ٟ‬ىال فـــــالٍ‪ ٦‬ىاٍ ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬يبُيــــــَ‪٧« :‬ـــَ ثيــــَ ا‪ٕ٤ٙ٣‬ـ‪ٝ( ٟ٤‬ي‪ّٚ‬شي‪)٠‬‬
‫ائُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ائُٗ س‪٤‬سئ‪ٞ‬ي‪ٕٞ ،‬جــــ‪٣ ٤ٙ٤‬اٍىيَ‪ .‬إٓال‪ ٟ‬آىَيَبىا‪ ،‬س‪َ١٤‬ب‬
‫‪٢٧‬ـــــييٖشب‪١‬ـــــيا‪ ،‬ائّ‪ ُ٤‬ي‪١٤‬ب‪ ٟ‬اي‪ٝ ٦ٚ‬ي‪ٞ‬يَى‪ ،٥‬اي‪٢٧ ِ٢‬ـــــييٖشب‪ ٟ‬اي‪٦ٚ‬‬
‫إْب‪١‬يي‪٢‬ب‪٣‬يـــــي‪ ،٥‬ػب‪ٝ‬ي٘ ٕ‪١٤‬ئي ‪٢٧‬ــــييٖشب‪١‬يا‪ٍ ،‬بٍسبٗ اي‪ ٦ٚ‬آيي ٍ‪ُ٤‬ئي آ‪ٝ‬ــــَيْبىا‪،‬‬
‫ّب‪ٖ١‬ـــــ‪ ٣ٍ٤‬إُشــــــَا‪ٙ‬يبىا ‪٧ ...٣‬بثئ‪ٚ‬ــــ‪ٍ٤ٍ ٦‬ى ىا س‪ٍَّٚ٤‬ى‪)3( ٥‬‬
‫إْي سـ‪ ٍُ٤‬اىٖب‪١‬ــــــ‪َٙ٦‬ي‪٢‬ـــي‪ٝ ٣ ٥‬يشـ‪ّ٤ٙ٤‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ـــــــي‪ ،٥‬ث‪ٍ ُ٤‬ــ‪ٍ٤‬ى‪ ٟ٣‬سـ‪٥ٍَّٚ٤‬‬
‫ي‪ٕ ٗ٤‬إشَ‪ٝ‬ــــــــــ‪ٕ٦‬ي‪ ،‬ا‪١٣‬ـــــــالٍي هغَ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ا‪ُ٣‬اً ٕبهال‪ٝ‬بٕيـــــــال ثبم‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫سبٍيوي ٍبي‪٢‬بٍـــــــــالٍىا ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬ي يبُيــــــالٍ ‪٣‬اٍىيَ‪.‬‬
‫ث‪ٍُ٤‬ــــــــ‪ٍ٤‬ى س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٥‬ي‪ٕ ٗ٤‬إشـــــَ‪ٍ ٟ‬ا‪ٞ٢٧‬ب فئي‪٢‬ــي كب‪ٙ‬ــيا ث‪ٚٙ٤‬ــــــ‪،ً٤‬‬
‫ثــَّز ٕ‪ٞ‬جـــــــــ‪ّ ٤ٙ٤‬ي‪ٞ‬ي ائُ‪١٣‬ـــــ‪ ٦‬يئـــــَ سـ‪٤‬سـ‪ )4(.»ٍ٤‬ثئ‪ٚ‬ــ‪ٙ٦‬يْ‪ٚ‬ــــــــ‪٦‬‬
‫آ‪َ١‬ــــــ‪ٍ٤‬ى ّ‪٢‬يي ‪١‬يــــ‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕــي)؛ "ٍــــ‪ٍ٤‬ىيئــــَي" يبىا "ٍــ‪ٍ٤‬ىّي‪ٞ‬ــي‪،‬‬
‫ٍـــ‪ٍ٤‬ه‪ٞ‬بُ ّي‪ٚ‬ي‪ َٚ‬يـ‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ا‪ٙ٣‬ـ‪.ٍ٤‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ٍب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪ٕ ،ٟ‬يــياه‪،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍـــالٍ؛ ‪1‬ــبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪44٣43 ،ٟ‬‬
‫‪3‬ـ سبٍين ػب‪ٝ‬ـ اىيب‪ ،ٟ‬ػب‪١ ٟ‬بٓ‪ ،‬ؿئــــ‪٤‬يَ‪ ،ٟ‬كْ‪ٞ‬ز‪21 ٛ ،‬‬ ‫ّاؿــــ‪ ٍٟ٤‬ؿبي‪ٚ‬ي‪116 ٣ 115 ،60ٛ ،‬‬
‫‪4‬ـ ‪ٝ‬يــَا‪ٍ ،ٟ‬ــ‪ٍ٤‬ىالٍا ٕبٍي‪5ٛ ،‬‬
‫‪95‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪102‬ـ آٍسَراى (‪)Avsuran‬‬


‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ٕ ٠‬اٍ‪ ٣ ٠١٣‬ى‪ ٠ٙ٤١٤ٙ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ىيَ‪ :‬آ‪ْٙ ،)Av( ٣‬بٍ ‪ٍ٤ٕ ٣‬ا‪ٟ‬‬
‫(‪ ،)Suran‬يق‪٢‬ي آٍايب‪ ،ٟ‬آهشبٍا‪ .ٟ‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آ‪ٍ٤ٕ٣‬ا‪ٟ‬؛ "ا‪ ٣‬آهشبٍا‪ "ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪٢ّ .‬ي‪،‬‬
‫هب‪ ٌٙ‬آٍإي‪٢‬يا ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬آىال سب‪١‬ي‪ٖ٢‬بىا‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً "اىٖ‪ٍ٤‬ا‪"ٟ‬‬
‫يبُي‪ٚ‬يَ‪ .‬ا‪ٍ٤ٕ٣‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪" ،ٟ٣‬ا‪ٕ٣‬يَا‪ٕ )Osiran("ٟ‬ب‪١‬يت ث‪٤‬ػ‪ٍ٤‬اىا آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍ؛‬
‫"ا‪ٕ" ،)O("٣‬يَ"(‪" ،)Sir‬آ‪" .)An("ٟ‬ا‪"٣‬؛ "ٕ‪٤‬ػ‪ "٤ٍٙ٣ُ" ،"٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا(‪ٕ" ،)1‬يَ"؛‬
‫"ا‪٣‬ى"‪" ،‬اي‪ٚ‬يٌ" (‪٨١ ٣ )2‬بيز ثئ‪ ٦ٚ‬ىئ‪ّ ِٞ‬ي‪ ،‬ىى‪٤ٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي ّشبثي‪٢‬ياّي يبُيالٍا‬
‫ٕاٍ‪" ٥‬آ‪ "ٟ‬ايٖ‪« ٦‬ائ‪ ،٦ْٙ‬يئَ‪ ،‬ؿ‪٤‬ه‪ ،ً٤ٚ‬س‪٤‬د‪ »ٛ٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬إشَيؼيىيَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب إبٕي‪٢‬يا "ا‪ٍ٤ٕ٣‬ا‪ ،"ٟ‬يبه‪٤‬ى "ا‪ٕ٣‬يَا‪"ٟ‬؛ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬ا‪٣‬ى يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 65 ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪158 ٛ،ٟ‬‬

‫‪103‬ـ آيبز وٌذي (‪)Ayaz kəndi‬‬


‫ث‪ِ٨‬اىي آيبُ ٕاُ‪ ٟ٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَالييَ؛ «ٍي‪ٚ‬يا ث‪٤ٙ٤‬ىٕ‪ ،ُ٤‬آييي‪ٕ ٠‬ئؼ‪َٙ٦‬ى‪٣ٍ٤ٍ ٥‬‬
‫ٕ‪٤‬ي‪ٙ ،ً٤‬بهشب‪ ،‬ف‪ٝ٤ٞ‬ييش‪ ٦ٚ‬ثَُ ٕ‪٤‬ي‪ )1(»ً٤‬ىي‪٤‬ا‪ ٟ‬ا‪ٙ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ّشبثي‪٢‬يا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ،‬آيبٓ‬
‫ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يت‪ )2(.‬آيبُي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ىا ‪٣‬اٍ؛ ٕلَي‪َٕ ٠‬ي‪ ٠‬يئ‪ٚ‬ي‪ٕ ،‬بُاٍ‪ٚ‬ي ‪٣ٍ٤ٍ ٣‬‬
‫‪٧‬ب‪٣‬ا‪ ،‬اي‪ٚ‬يٌ‪ ،‬آي‪ٚ‬ي‪ ،‬آؿيٌ ‪ ٣‬ث‪٤ٙ٤‬سٖ‪ٕ ُ٤‬ئؼ‪ .)3( ٦‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ث‪ٕ ٤‬اُ آىا‪ ٛ‬آىي‪٢‬يا‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي آيبُ آى‪ٙ‬ي ّي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫آىي ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬آي ‪ ٣‬آُ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــي‪ ٟ‬ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬آي؛ يبٍاىيؼـي‪ ،‬ثب‪ٙ‬ـي ‪ ٣‬آُ ايٖــ‪٦‬‬
‫آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سـ‪ ٍُ٤‬ائ‪ٚٚ‬ـَي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـيا‪ ،ٟ‬آيبُ؛ آُ يبٍاىيؼيالٍي يب آُ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثب‪ٙ‬ـيـــالٍي يئــَي ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪2 197 ٥ٍ٤‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛‬
‫‪3‬ـ ٕاُٗ آىالٍ؛ ‪ َِّٝ‬سلَيَبر ‪ٝ‬ؼ‪ٞ‬ـ ىا‪ٖٚ١‬ب‪٧‬يب‪ٟ‬‬ ‫ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪44 ،‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي (آثشب‪18 ،)ٛ‬ـ ‪١‬ؼي ائُٗ ٕبيي‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪104‬ـ آيٌبلي (‪)Aynalı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪ٍ ٦‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي آي‪٢‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ىبٍٕؼب "آيي‪ "٦٢‬ىئيي‪ ٣ ٠ٚ‬ا‪ٝ‬ي٘ س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪٣‬‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آي‪٢‬ب‪ٙ‬ي ٕاُ‪٣‬؛ "آي"‪١" ،‬ب" ‪ٙ" ٣‬ي" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪ .‬آي‪٢‬ب؛ "آيب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ"‪،‬‬
‫"آي ّي‪ٞ‬ي"‪ ،‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٙ« )1(.‬ي» ايٖ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪،‬‬
‫‪ٝ‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )2(.‬ث‪٤١٤‬ىا ٍئيي ائيُ‬
‫ّي‪ ،‬آي‪٢‬ب‪ٙ‬ي ثيَ ػ‪ٍ٤‬ا ائٍىُ آىيييَ‪)3(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجي؛ ‪٣‬إّب‪ُ ٟ‬ثب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي ‪2‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪3 74ٛ،‬ــبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٦‬؛ ّ‪٨٧٤‬بي آًٍثبيؼب‪56 ٛ،ٟ‬‬

‫‪105‬ـ اجيرلي (‪)Əcirli‬‬


‫اػيَ‪ٙ‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ــــــيا يئَ‪َٚٙ‬ــ‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ـــــــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـــــييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪٠‬‬
‫آىي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬اػيـــــَ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬آػيــــــَ‪ ٤ٙ‬ـ آػئَ‪ ٤ٙ‬ـ‬
‫آػ‪ ٤ٍٙ٤‬ـ اػيـــــَ‪ ٣ ٤ٙ‬اػيَ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪ ،‬س‪ٍ ٍُ٤‬يــــــِي‪ٚ‬جبٗ سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‬
‫ّي‪ ،‬ائسَِ (سبٍين) ث‪٤‬ي‪ ٤‬آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي‪ٍ٤ٕ ٣ ٦‬ي‪ ٦‬ى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييجالٍ‪ .‬ث‪ ٟ٤ٕ٤‬ىئيي‪٠ٚ‬‬
‫يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب‪ ،‬ا‪١٣‬الٍػب يئَ ‪ ٣‬سبييب آىالٍي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬آىي‪ّ ٠‬اّ‪ ٟ٤‬ثي‪ِٞٚ‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ث‪٤ٙ٤‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪" .‬اع"‪" ،‬ايَ"‪ٙ" ،‬ي"‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪َ٧ ٠‬‬
‫ثيَيٕي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬يٌ‪ .‬ث‪ٍ٤‬اىا سْؼ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪ ٠‬ىئ‪ ِٞ‬يئشَ‪ .‬اَع (‪« )Әç‬ائ‪»٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪« ،‬آٍ»‪« ،‬اٍ»‪« ،‬ائَ» ‪« ٣‬ايَ»؛ «ّي‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪ٙ« ٣‬ي» ايٖ‪٦‬؛ يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪،‬‬
‫‪ٝ‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيٖيىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬اػيَ‪ٙ‬ي؛‬
‫"ّي‪ٚ‬ي يب ايٖيي ائ‪٤‬ي‪ ،‬يئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ىا ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪ٝ ،‬يل‪ 139 ٦‬ـ ىا‪ ،‬اػيَ ٕاُ‪ ،ٟ٣‬سبييب آىي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ايٖ‪٦‬‬
‫«ا‪ٚ٧‬ي» ثي‪ٚ‬يت‪ .‬آميا‪ٍ ٣ ٛ‬يي‪ ٜ‬اثَا‪٧‬ي‪ ٜ‬آثبى ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب آىالٍيييَ‪.‬‬
‫‪97‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪106‬ـ اَرَثلي وٌذي (‪)Ərəbli kəndi‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا فَث‪ّ ٤ٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٖٚ‬بىا ‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ا‪" ،٤١٣‬اٍ" ‪" ٣‬اة"‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ث‪٤ٙ٤‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي «اٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ثئ‪٦ٚ‬يبُيَ‪« :‬آٍ» يب «اٍ» «ّي‪ٚ‬ي»(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ .‬يياه ىا ث‪ ٤١٤‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪" )2(.‬آة" ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ٝ٤ٕ ٦‬ئ‪َٚ‬ى‪ٟ‬‬
‫ٍب‪ٞٙ‬ي٘ ٍبدي‪ٍ َ٨ٙ ،‬بديٖي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىبٍٕؼب آة (س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٤ٕ ٦‬آ‪١‬ال‪ٚٝ‬ي)‬
‫ٕاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ٙ‬يني ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬آٍا‪ٙ‬ييَيؼيالٍي يب‪٧‬ب‪ٙ‬ييت ‪٣‬‬
‫ؿب‪ٙ‬ييَيجييَ‪ٙ« .‬ي» ايٖ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬اٍث‪ٚ‬ي؛ ايٖيي ‪٤ٍ ٣‬ؿبٍالٍ‬
‫يئَي‪١‬ي‪ٍ ٠‬بديٖي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ائ‪33 ٥ٍ٤‬‬
‫سبٍين ايَا‪ ،ٟ‬ائ‪3 100 ٥ٍ٤‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪107‬ـ ارزًُِ (‪)Ərzənə‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا اٍُ‪ّ ٌ١‬ي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٢ّ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪١ ٥‬ئـ‪ ٦‬ىيْيَ ٕ‪٤‬ي‪ِٝ٦ٚ‬‬
‫ا‪٣‬الٍ؛ ثيَي‪٢‬ؼي ث‪٢ّ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،٠‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬اٍُ‪ ٦١٥‬ثي‪ٚ‬يت آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بٍييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬اٍُ‪ُ« ،٦١٥‬يَ‪ ٣ ٥٣‬ا‪٣‬ػبيئَ» (‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ث‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يا س‪ٍّ٤‬ي‪٦‬‬
‫ى‪ ٥‬اي‪٢‬ييي‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يَ ‪٢ٝ ٣‬ؼ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يا ىيَ‪ .‬اٍُ‪ٕ ٦١٥‬اُ‪ ٦١٣‬يبهي‪،٠‬‬
‫سبٍيوي‪ ٥‬اٍُ‪ ٥‬يبىا اٍُ‪٧‬ي ٕاُ‪٣ ٣‬اٍ‪ٍُ .‬س‪ٙ٤‬شي‪َٙ‬ي‪ ٠‬ىي‪٢‬ي ّشبثي‪٢‬يا آىالٍي ٕ‪ ٠ٚ‬يئيىي‬
‫ائ‪١٦ْٙ‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اٍَُ‪ ٥‬يبىا اٍَُ‪٧‬ي ىيَ‪ٞ٧ )2(.‬ي‪ّ ٠‬شبثب إبٕبً‪ ،‬اٍُ‪ّ ،٥‬بٕذي‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪٢ْٙ‬ييييَ‪ .‬ث‪ّ ٤‬شبثي‪ 97٣ 57 ٠‬ـ ػي ‪ٝ‬يل‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪ ،٥‬اٍُ‪ ٥‬سبييب آىي ّي‪ٞ‬ي ى‪٥‬‬
‫ٍئيي ا‪٤١٤ٙ٣‬ة‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪98‬‬

‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي‪٢‬ؼي ىيْيَ ث‪٤‬ى‪ٍّ٣‬ي‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪" ٠‬آٍُا‪١‬ب" يبه‪٤‬ى "آٍاُا‪١‬ب"‬
‫ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬آٍا‪ٙ‬ييَاً‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ث‪ ٤‬آى ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "آٍ"‪" ،‬آُ"‪" ،‬آ‪١‬ب"‪ .‬آٍ ‪ ٣‬آُ‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬آٍاُ ٕاُ‪ ٟ٣‬آؿيَاليب‪١‬يا‪ٕ ،‬ئ‪٢‬ي٘ يبُىيٌ‪ .‬آ‪١‬ب ٕاُ‪١٤١٣‬ي‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬اٍُ‪٦١٥‬؛ آُ سبييبٕي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖيي آ‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ،٣‬يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ٍئيي ائش‪َّٕ ِٞ‬ييَ‪ٝ ،‬ي‪ٕ ٥٤‬شيَ‪٦ٝ‬ي‪ٝ ٣ ٠‬ي‪ٕ٥٤‬ي ا‪ٞٙ٣‬بيب‪ٍ ٟ‬بٍاؿب‪٤٢ٝ( ٛ‬ثَ) آمبػي‪٢‬بىا‬
‫ثقضي س‪ ٍُ٤‬ث‪٤‬يالٍي‪٢‬يا «اٍُ‪ »٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬اٍ ‪ُ ٣‬ا‪ ٟ‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٞٙ٣‬ي٘‪« ،‬اٍُا‪»ٟ‬‬
‫ٕاُ‪٣‬؛ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آىا‪ ٛ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪)3(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪2 290ٛ ،‬ـ فجيي ُاى‪٥‬؛ ثٍَٕي ىَاُ‪٧‬بيي اُ سبٍين ثبٕشب‪3 55٣ 54،ٟ‬ــبي‪ٚ‬ي ـ‬
‫ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪ ٜ٧ 51 ٛ ،ٟ‬ى‪ ٥‬ثبم ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪295 ٛ ،‬‬

‫‪108‬ـ اسذ وٌذي (‪)Əsəd kəndi‬‬


‫إي يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬آُاى ٕاُ‪ ٣‬اي‪٢‬يي آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬يا ‪ٙ‬و‪ ٜ‬آىي ّي‪ٞ‬ي‬
‫ؿ‪٤‬م اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬إي ٕاُ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا ّ‪٢‬ي ‪ ٣‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ٍ ٦‬ي‪ٚ‬الً آىي‪٢‬يا ٕاٍ‪ .ٍ٤١٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ ايْي‬
‫ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ آٓ(آُ)‪ ،‬آى‪ٕ .‬اُ‪ ٟ٣‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬آٓ يبه‪٤‬ى آُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪« .‬آُ» إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪٤‬‬
‫سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪٦ٚ‬‬
‫ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ،»٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ٕ )1(.‬بيي‪٠‬‬
‫إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي «ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي آىي ثي‪ٚ‬يت‪،‬‬
‫يبُيَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪.ٍ٤١٣‬‬
‫«ٕاٍّ‪ٚٞ‬ي سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَ ف‪ٚ‬ي ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يىيَّي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪+‬‬
‫اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ ٟ‬يب ٍب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ ‪:‬‬
‫آً ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ٣ ٍ٤‬هئيَ ‪١‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪)2(.‬‬
‫‪99‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫إي ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آى» ىيَ‪ .‬ثيَ آىا‪ٝ‬ي يب ثيَ يئَي ا‪١٣‬ال سب‪١‬يييني‪ٞ‬يِ ‪ َ٧‬ثيَ‬
‫ٕاُ‪" ٥‬آى" ىئييَيِ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬إـيّ‪٢‬ــــــيي؛" آىي آُالٍىا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب‪٢ّ ٟ‬ـــي"‪ ،‬يبىا‬
‫"آىي آُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب‪٢ّ ٟ‬ـــــي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ىئيي‪٠ٚ‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي‪ ،‬ث‪٢ّ ٤‬ـــــيي‪ ٠‬آىي‪" ،‬إــــي" آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــــيا‪ ٟ‬ىا آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب ثي‪.َٚ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ّ‪ ،ٟ٤ٕ٤ٚ‬ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي ســـَّي دي٘ اُ ٕي‪٥‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍـــــالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ـــي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪120 ٛ ،‬‬
‫ٕيــــِى‪ٝ ،ٜ٧‬بى‪ AZ ٥‬ائـــ‪ٝ( ٥ٍ٤‬يل‪67 )٦‬ـ‪266‬‬

‫‪109‬ـ اسگرخبًلي (‪)Əsgərxanlı‬‬


‫اي‪ ِٚ‬ثبهي‪ٚ‬يا ائ‪١ ٦ٚ‬ؾَ‪ٕٚ ٥‬يَ ّي‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا فَٖٖهب‪ّ ٤ٚ١‬ي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،‬فَٖٖ آى‪ٙ‬ي ثيَ هب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪٢ٝ .‬ؼ‪ ٦‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪" ،٠‬آ"‪،‬‬
‫"َٕ"‪" ،‬هب‪ٙ" ٣ "ٟ‬ي" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ‪« .‬آٓ» ٕاُ‪٦١٣‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ ّي‪« ،‬آٓ» يب «آُ»الٍ‪ ،‬إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي‬
‫ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ،»٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ٍإز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ٗ٤ٕ« .‬سْي‪ »٠‬آثيي‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪24 ٠‬ـ‪ 23‬ـ ػ‪ ٤‬هغي‪٢‬ي‪« ،٥‬آُ»الٍي‪ ٠‬آىي اي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬ي ؿاٗ يبى ائيي‪ٚ‬يَ‪« :‬آُ ؿا‪َٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آُاٍ (ّي‪ٚ‬ي) سبديي‪ .ٜ‬ثي٘ ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يئَي‪ ٜ‬آُىيَ»‪.‬‬
‫ٕاٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬آثيي‪٥‬ى‪ ٥‬ثيَي‪٢‬ؼي «آُ»‪ ،‬يئَ آىي‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي «آُ» ايٖ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍ ،ٟ‬جي‪٦ٚ‬‬
‫آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ )1(.‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي ػ‪٢‬بثالٍيىا «ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا‬
‫آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬يبُيَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ٕ« .ٍ٤١٣‬اٍّ‪ٚٞ‬ي سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَ ف‪ٚ‬ي ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يىيَ ّي‪،‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪ +‬اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ‬
‫ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ :‬آُ ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ٣ ٍ٤‬هئيَ ‪١‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ٍُ٤‬‬
‫ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪ »َٕ« )2(.‬يب «ٕئَ» ٕاُ‪ ٣‬إْي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬ثيَي ‪" ٣‬ائ‪،"٤‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪100‬‬

‫"ّ‪٤‬ؿـــــَي ائ‪ٚٚ‬ــــَ يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬آالؿيــــــــٌ"‪" ،‬ؿبىيـــــــَ"(‪ )3‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ‪.‬‬


‫آىي‪ ٠‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼـــ‪ ٤‬ثا‪٤ٝ٤ٙ‬؛ "هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪« ٥‬كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كْ‪ٞ‬ــــَا‪)4(»ٟ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ايال‪ٝ‬الٍىا اي‪٢َٚٚ‬ـ‪ٕ ٠‬اُى‪)5(.ٍ٣‬‬
‫ىيـــــ‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شـــــــــــَُ‪ ٟ٣‬يبُيــــــالٍي‪٢‬ب ٕــــــاٍ‪" ،٥‬هب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫اىَإيبثيـ‪ ٠‬سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جــــي) ىيـــَ‪.‬‬
‫«‪ٙ‬ـي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ــــــيٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ــــــي دَ‪٣‬ىٖـــــــ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ثئ‪ٚ‬ـــــــــ‪ ٦‬يبُيــَ؛‬
‫«‪ٙ‬ـي» آىالٍا آٍسيَيــــــــال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــــيىيَ‪)6(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬إٖـــَهب‪ٚ١‬ي؛ "آ ثب‪ٙ‬ـــــيٕي‪١‬يــــ‪ ٠‬ائـ‪٤‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ّ‪ ،ٟ٤ٕ٤ٚ‬ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪٥‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍــــــالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪120ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ـي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ـــي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيـــــــَي آًٍثبيؼب‪213ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٕيِى‪ٝ ،ٜ٧‬بى‪ AZ ٥‬ائ‪67 ٥ٍ٤‬ـ‪266‬‬
‫‪5‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛‬ ‫‪4‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿـــــــ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪٨‬ـــــِاىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪973 ٥ٍ٤‬‬
‫‪6‬ـ دَ‪٣‬ىٖـــــ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ‬ ‫ايَا‪ ٟ‬ســـ‪ٍّٚ٤‬ـَي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوـــــي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼــــي ػي‪ٚ‬ـــــي‪ ،‬ائ‪134 ٥ٍ٤‬‬
‫اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ٛ ،‬‬

‫‪110‬ـ افچِ (‪)Əfçə‬‬


‫‪ٝ‬ــــــــ‪ٍ٤‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــــــيا يئَ‪ٚٙ‬ـــــ‪ّ ٠‬يـيِ‪ ،‬آ‪١‬ؼبً آى‪ٙ‬ي‪٨ٚٝ( ٜ‬ـــــــ‪)ٍ٤‬‬
‫اىــــ‪٢ّ ٦‬ــــيي ‪١‬يــــ‪ ٠‬آىي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ــــي‪" ،٥‬ا‪٣‬ؿـــــــــ‪ )Әvçә( "٦‬يبىا‪٧‬ب ى‪٣‬مـــَ‪ٕ٣‬ـ‪٤‬‬
‫"ائ‪٤‬ؿـــ‪ )Evçә( "٦‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يــــــــييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ يبيالٍيا يبىا ٍي‪ٚ‬الٍيا سيْي‪ّ ٠ٚ‬يـيِ‬
‫ائـــ‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ّ .‬ـــي ٕبال‪٣‬ار ىامـــــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يَ‪َٙ٥٣‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫"ٍبٍاػبىامــي" اَسيي‪٢‬ــــي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ٕ ٣‬اُٗ ‪ٕ ٣‬اٍ‪ٙ٦ٝ‬ي عجيقشــــ‪ٝ ٦‬ب‪ٙ‬يْـــييَ‪.‬‬

‫‪111‬ـ افسَراى؛ ‪ ‬آٍسَراى‬


‫‪101‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪112‬ـ ال لِ سر (‪)Əlləsər‬‬
‫اٗ‪ ٦ٙ‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬آ‪ٙ‬ال‪ ،‬آ‪ٚٙ‬ي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬آ‪ٙ‬اليبٍ‪ٙ‬ي ٕاُ‪ ٟ٣‬آؿيَاليب‪١‬يا‬
‫يبُىيٌ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬آهيَ ثا‪ َٕ ٤ٝ٤ٙ‬ىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ا‪ٍ٣‬سب إٓيبىا‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ب ّي‪ٞ‬ي‪،‬‬
‫يئَ ‪ ٣‬آىا‪ ٛ‬آىالٍي‪٢‬يا ٕئ‪٢‬ي٘ ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يت‪ َٕ .‬يب ٕبٍ؛ َٕر ‪ٝ ٣‬لْ‪ ٜ٧ ٣ )1( ٜ‬ى‪٥‬‬
‫اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي (‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪" ٟ‬اٗ‪ ٣ ٘١٤ٕ" ،"َٕ٦ٙ‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَال اي‪ٖٚ‬يٕي ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫‪٤ٝ‬كْ‪ ٜ‬يئَ "يبىا "ٕ‪ ٣ ٘١٤‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَال اي‪ٖٚ‬يٕي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪138 ،ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪208ٛ‬‬

‫‪113‬ـ اهلل يبرلَ ‪ ‬آلالُ يبرلي‬

‫‪114‬ـ اهيرخبًلي (‪)Əmirxanlı‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي "ا‪ٝ‬يَ" ٕاُ‪ ٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ‪ٞ‬يَ" ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪" .‬ائ‪ "٥َٞ‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ا‪َٝ‬ا‪" ،"٥‬اي‪َٞ‬ا‪" ٣ "٥‬ائ‪َٞ‬ا‪ّ "٥‬ي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ إال‪ٝ‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‬
‫يئَي‪ ٠‬فَثؼ‪ ٦‬ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ا‪ٝ‬يَ" ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ىيي‪ٚ‬يت‪ .‬اي‪٢‬يي ىبٍٕؼب "ا‪ٝ‬يَ‪" ٣ "٤ٙ‬ا‪"٤َٙٝ‬‬
‫يبُيال‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ث‪٤‬يالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ُ٤‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ائي‪،"ٍ٤ٞ‬‬
‫"ائي‪ٞ‬يَ" ‪" ٣‬اي‪ "ٍ٤ٞ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪" .‬ائ‪ٞ‬يَ" ٕاُ‪" ،٣‬يبه‪ٚ‬ي ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي"‪،‬‬
‫"ّي‪ٚ‬ي‪ّ َٚ‬ي‪ٚ‬يٕي"‪َٙ" ،‬ى‪ٚ‬ي" ‪" ٣‬ثبي"(ثَي) ‪٣" ٣‬اٍ‪ٙ‬ي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٙ .‬ؼَ‪ ٥‬ا‪ٙ‬شَاّ‪٦ٞ‬‬
‫ّيشبثي‪١‬يـــ‪ 49 ٠‬ـ ػ‪ٝ ٤‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ُ٤‬هب‪١‬ي‪َٙ٥٤١ ٠‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬يا‪" ،‬اي‪ٞ‬يَ" ٕاُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «اي‪ٞ‬يَي‪ٝ ٠‬ق‪٢‬بٕي ُ‪ٖ١‬ي‪َٚ٢‬ي‪ٖ١ُ ٠‬ي‪٢‬ي‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ»‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪« ٥‬كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪٣‬‬
‫كاّ‪َٞ‬ا‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ايال‪ٝ‬الٍىا اي‪ٕ ٠٢َٚٚ‬اُى‪ )2(.ٍ٣‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر‬
‫ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬هب‪ ٟ‬اىَإيبثي‪ ٠‬سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ ‪ ٜ٧‬ى‪ٕ ٥‬ي‪ٍ٤‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪102‬‬

‫‪ٝ‬ي‪٤‬ي‪ّ ٦‬شبثي يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬هب‪ٝ ٟ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمي ايْي‪٢‬ؼي كْ‪ٝ٤‬شي ‪َٝ‬ب‪ٕ ٛ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫«‪ٙ‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «‪ٙ‬ي» آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ‬
‫‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)3(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪ٝ‬يَهب‪ٚ١‬ي؛ ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي يب ‪٣‬اٍ‪ٙ‬ي كبّي‪ ٜ‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪2 973 ٥ٍ٤‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ٟ‬‬
‫س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪3 134 ٥ٍ٤‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪115‬ـ اهيروٌذي (‪)Əmirkəndi‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي "ا‪ٝ‬يَ" ٕاُ‪ ٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ‪ٞ‬يَ" ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي‬
‫يبييال‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا يئَي‪ ٠‬فَثؼ‪ ٦‬ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ا‪ٝ‬يَ" ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ىيي‪ٚ‬يت‪ .‬اي‪٢‬يي ىبٍٕؼب "ا‪ٝ‬يَ‪٣ "٤ٙ‬‬
‫"ا‪ "٤َٙٝ‬يبُيال‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ُ٤‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ائي‪،"ٍ٤ٞ‬‬
‫"ائي‪ٞ‬يَ" ‪" ٣‬اي‪ "ٍ٤ٞ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ائ‪ٞ‬يَ؛ يبه‪ٚ‬يثبػبٍيَ‪ٚ‬ي‪ّ ،‬ي‪ٚ‬ي‪َٚ‬‬
‫ّي‪ٚ‬يٕي‪" ،‬ثبي" (ثَي) ‪٣" ٣‬اٍ‪ٙ‬ي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٙ .‬ؼَ‪ ٥‬ا‪ٙ‬شَاّ‪١٦ٞ‬ي‪ 49 ٠‬ـ ػ‪ٝ ٤‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «اي‪ٞ‬يَي‪ٝ ٠‬ق‪٢‬بٕي ُ‪ٖ١‬ي‪َٚ٢‬ي‪ٖ١ُ ٠‬ي‪٢‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ»‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪ٝ‬يَّ‪٢‬يي؛‬
‫ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي يب ‪٣‬اٍ‪ٙ‬ي ّي‪ٚ‬ي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬

‫‪116‬ـ اًجرلي (‪)Ənbərli‬‬


‫ا‪١‬جَ‪ٙ‬ي ٕاُ‪ ٣‬ا‪٣‬ع ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ا‪" ،"ٟ‬ثَ"‪ٙ" ،‬ي"‪ّ« .‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪»ٟ‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٟ٣‬‬
‫إغ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي «سب‪َ١‬ي» ‪ٕ« ٣‬ايسب‪َ١‬ي» ىيَ‪ )1(.‬آىي‪٠‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬ثبٍ" يب "‪٣‬اٍ" ٕاُ‪ ،٣‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪٣" ٥‬اٍ" ‪" ٣‬ثاي‪"ُ٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )2(.‬ؿبي‪ٚ‬ي ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪٣‬؛ ٕاُسـي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ٙ« )3(.‬ي» ايٖ‪ ٦‬آىالٍا‬
‫آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪103‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )4(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪١‬جَ‪ٙ‬ي «ٕاي سب‪َ١‬ي ٕاُسـيٕي يئَي» ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪٥‬‬


‫آ‪١‬جبٍ ٕاُ‪ ٗ٤ٞ١٣ٍ٤ٍ" ،٣‬يئَ"‪ٕ" ،‬اُس‪ٞ١٦ٚ‬ي٘ يئَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪)5(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 44٣43 ،ٟ‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪،‬‬
‫‪4‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬ ‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪78٣35 ،ٟ‬‬ ‫ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪502ٛ ،‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪5 74 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪98ٛ‬‬

‫‪117‬ـ ائلخبًالر (‪)Elxanlar‬‬


‫ائ‪ٚ‬وب‪١‬الٍ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ائ٘"‪" ،‬هب‪" ،"ٟ‬الٍ"‪ .‬ثيَي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪" ٛ٤ٙ‬ائ٘" ٕاُ‪ٕ ،٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪« ٥‬ػب‪ٝ‬بفبر‪ ،‬هب‪ ،ٌٙ‬آىا‪ٝ‬الٍ‪ ،‬ائ‪ْٚٞٝ ،٦ْٙ‬ز‪٣ ،‬ياليز‪،‬‬
‫عبييب ‪ٍ ٣‬جي‪ )1(»٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬هب‪ "ٟ‬ايٖ‪ٕ ٦‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛‬
‫«كبّ‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كْ‪َٞ‬ا‪ )2(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ايال‪ٝ‬الٍىا اي‪٠٢َٚٚ‬‬
‫ٕاُى‪ )3(.ٍ٣‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ،٥‬هب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬اىَإيبثي‪ ٠‬سبه‪ٞ‬ب‬
‫آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ‪" .‬الٍ" ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ػ‪ٞ‬ـ فال‪ٝ‬شيييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬ائ‪ٚ‬وب‪١‬الٍ"؛‬
‫ائ‪ ٦ْٙ‬يبىا هب‪ ٌٙ‬ثب‪ٙ‬ـيالٍي‪١‬ي‪ ٠‬يئَي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬اٍ‪ٙ‬بىيىَى "اي‪ٚ‬وب‪"ٟ‬‬
‫ٕاُ‪ٟ٣‬؛ "ائ٘ ثب‪ٙ‬ـيٕي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ٖ٢ٕ .‬الم ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ ٦‬اي‪ٚ‬وب‪،ٟ‬‬
‫‪٤ٝ‬م‪ٙ٤‬الٍي‪ ٠‬آهيَ هب‪١‬الٍي‪٢‬يا‪ ٣ ٟ‬ا‪٣‬م‪ُ٤‬هب‪١‬ي‪َٙ٥٤١ ٠‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثيَ دبى‪ٙ‬ب‪ ٥‬آىي ّي‪ٞ‬ي‬
‫ٍئيي ائيي‪ٚ‬يت‪ )4(.‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اىثيبسي سبٍيوي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ ٦‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ « ‪" ...‬اي‪ٚ‬وب‪١‬ي‪"٠‬‬
‫ثب‪ٙ‬ـي‪ٙ‬يني اي‪ ٦ٚ‬س‪ ٍَّٚ٤‬آ‪٣‬اٍالٍا مب‪ٙ‬يت ٕ‪ٚ‬يت ثاي‪ ُ٤‬ى‪ٙ٣‬ز ٍ‪ٙ٤ٍٝ٤‬ي‪٣‬الٍ‪ٝ" .‬نب‪"ٟ‬‬
‫ائ‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬ا‪٣‬م‪ُ٤‬هب‪٤ٕ ٟ‬ي‪١٤‬يا‪" ٟ‬اي‪ٚ‬وب‪ "ٟ‬دبى‪ٙ‬ب‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪)5(.»٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪ ،ٟ‬ع‪1‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪329 ٥ٍ٤‬‬
‫‪3 973ٛ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪ ،‬ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪4 134ٛ ،‬ـ اٍ‪ٙ‬بىيىَى؛‬
‫‪5‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اىثيبسي سبٍيوي‪ٝ ،‬يَ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ي‪ٕ٤‬ي‪ٚ‬ي‪،‬‬ ‫ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪47 ،‬‬
‫ّاؿ‪٤ٕ ، ٍٟ٤‬ي س‪387 ،ٍُ٤‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪104‬‬

‫‪118‬ـ ائيَازلي (‪)Eyvazlı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا "ائي‪٤‬اُ‪ٙ‬ي" ّي‪ٞ‬ي ىئيي‪ ٠ٚ‬ث‪٢ّ٤‬يي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي ‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬آي‪٤‬اُ‪ٙ‬ي ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪.‬‬
‫ائي‪٤‬اُ يبىا "آي‪٤‬اُ" (‪ )ayvaz‬س‪ ٍُ٤‬آىالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ «ّ‪ٍ٤‬ا‪٣‬م‪ٟ٤١٤ٚ‬‬
‫ا‪٣‬م‪٤ٚٙ٤‬م‪ ٟ٤١٤‬آىيييَ ّي يبميالٍال ىئي‪ْٞٙ٤‬ي‪ ٥‬ػبٕبٍاسالٍ ٕإشَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يي»‪ٙ« )1(.‬ي»‬
‫آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬ائي‪٤‬اُ‪ٙ‬ي"؛ "ائي‪٤‬اُ آى‪ٙ‬ي ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي ‪ٍ٤ٍ ٣‬ه‪ٞ‬بُ‬
‫ّي‪ٚ‬ي آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٍ .‬ئيي ائيُ ّي‪ٕ ،‬بيي‪١ ٠‬بئجي‪٣ ،‬إّب‪ٟ‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي ى‪ ٥‬يبُيَ؛ آي‪٤‬اُ ٕاُ‪ ٣‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ آي ‪ .ُ٣ +‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٟ٣‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ايٖ‪" ٦‬آيب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ" ‪ٕ" ٣‬اُٗ" ىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ثَ‪٧‬ب‪ٍ ٟ‬بعـ ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪،‬‬
‫ثِ‪ٞ١‬ي٘‪ ،‬ثِّ‪ٚ‬ي ‪ ٤ٕٚ٤ٕ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٕاُٗ آىالٍ؛ ‪ َِّٝ‬سلَيَبر ‪ٝ‬ؼ‪ٞ‬ـ ىا‪ٖٚ١‬ب‪٧‬يب‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي (آثشب‪18 ،)ٛ‬ـ ‪١‬ؼي ائُٗ ٕبيي‬
‫‪2‬ـذَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ٛ ،‬‬

‫‪119‬ـ اٍجبق آالزار (‪)Ocaq Alazar‬‬


‫"ا‪٣‬ػبً" ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ا‪٣‬ىاً" ىيَ ‪ ٣‬ا‪٣‬ى يب‪١‬ب‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪َ١٤ٕ ٥‬االٍ‬
‫ا‪٣‬ػبً‪٤ٍ ،‬سٖبٗ آثيي‪ ٣ ٥‬س‪ٍ٤‬ث‪٦‬ي‪ ٦‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يت‪ .‬آالُاٍ ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬ثيَ ٍ‪٤‬سٖبٗ س‪ٍ٤‬ث‪٣ ٦‬اٍ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫س‪ٍ٤‬ث‪ٝ٤ٕ ٦‬ب‪ ٟ‬ا‪ٝ ٍ٤ٙ٣‬ل‪ٞ‬ي ك‪٢‬ييّ‪ ٦‬س‪ٍ٤‬ث‪ٕ٦‬ي ا‪٣‬ال‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬س‪ٍ٤‬ث‪٦‬ي‪ٕ ٦‬اٍ‪ ٥‬ا‪٣‬ػبً ٕاُ‪ ٣‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا ٍبالٍمي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ا‪ٝ‬ي٘ آىي "آالُاٍ"ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ا‪٣‬ؽ‬
‫ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "آٗ"‪" ،‬آُ"‪" ،‬آٍ"‪" .‬آٗ" ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬؛ ٕ‪ٍ ،٘١٤‬يِي٘‪،‬‬
‫ٍيَ‪ٝ‬يِي‪ٚ‬يٌ‪ ،‬ا‪٣‬ػب ‪٤ٕ ٣‬ع ّي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٕ )1(.‬بيي‪ٕ ٠‬يياه "آٗ" ٕاُ‪٦١٣‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ىيَ‪ٙ‬ي آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍ آدبٍيت‪ .‬ا‪ ٣‬يبُيَ؛ ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي‪« ،‬آٗ» ‪ ٣‬ا‪١٣‬يا‪ ٟ‬يبٍا‪١‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬‬
‫ائ‪١‬ؼ‪ ٦‬هئيَ‪ٙ‬ي‪ ،‬ى‪ ،٤ٚٝ٤ٙ٣‬ا‪٣‬ى‪ ،‬ا‪٣‬ػبً ايال‪ٕ٦٧‬ي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪« .ٍ٣‬ا‪٣‬ػب»‪« ،‬ي‪،»ِّٖ٤‬‬
‫«ٍيٍس‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ‪٣‬ئَ‪« ٟ‬آٗ» ا‪٣‬ػب ٕ‪ ٘١٤‬سب‪َ١‬يٕي‪٢‬ي ‪ٚ١٤ٕ ٣‬ي‪ ٠‬يئَى‪ ٥‬ث‪ٕ٦ٖٚ‬ي ٕبييال‪ٟ‬‬
‫‪105‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪٣‬ى ايال‪ٕ٦٧‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ .ٍ٣‬ثيِػ‪« ٦‬آٗ»ي‪« ٠‬ا‪٣‬ػب»‪ٍ« ،‬يٍس‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ىا‪٧‬ب‬
‫إْيييَ‪ )2(.‬آالُاٍ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آُ» يب «آٓ» ٕاُ‪٣‬ى‪« .ٍ٣‬آ» إٓيب‪١‬ي‪٠‬‬
‫إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ىيَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪.َٙ‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّيشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب‬
‫«ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ،»٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ٗ٤ٕ« .‬سْي‪ »٠‬آثيي‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪24 ٠‬ـ‪ 23‬ـ‬
‫ػ‪ ٤‬هغي‪٢‬ي‪« ،٥‬آُ»الٍي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ؿاٗ يبى ائيي‪ٚ‬يَ‪« :‬آُ ؿا‪َٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آُاٍ (ّي‪ٚ‬ي)‬
‫سبديي‪ .ٜ‬ثي٘ ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يئَي‪ ٜ‬آُىيَ»‪ٕ .‬اٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬آثيي‪٥‬ى‪ ٥‬ثيَي‪٢‬ؼي «آُ»‪ ،‬يئَ آىي‪،‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي «آُ» ايٖ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍ ،ٟ‬جي‪ ٦ٚ‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ٕ )3(.‬بيي‪ ٠‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‬
‫ػ‪٢‬بثالٍييا «ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي آىي ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬يبُيَ‪:‬‬
‫ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ٕ«.ٍ٤١٣‬اٍّ‪ٚٞ‬ي‬
‫سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَ ف‪ٚ‬ي ٕيياه اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يىيَ ّي آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪ +‬اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ٟ‬‬
‫يب ٍب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪ .‬ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ :‬آً ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ٍ٤‬‬
‫‪ ٣‬هئيَ ‪١‬يّز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ ‪ ٣‬ثبٍس‪ٙ٤‬ي آً يب آُالٍي‪٠‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ئ٘ سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬اسيبٍي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬ي‪ٙ‬يَالٍي‪٢‬ي ا‪٣‬الٕي ٕاٍ‪)4(.»ٍ٣‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثـــــالٍي «آٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬يبُيَ‪« :‬آٍ» يب «اٍ» ّ‪ ٦‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا‬
‫«ائَ» ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ّ« ،‬ي‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ )5(.‬يـــياه ػ‪٢‬بثـــالٍييا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬س‪ٍُ٤‬‬
‫ٕاُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٚ‬ـــــ‪ٕ ٦‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬ــاُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬يــــ‪ ٠‬ؿ‪٤‬هـــــ‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــــ‪٦‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ (آ‪+٣‬‬
‫اٍ)‪ ،‬هـــٍِ (هِ‪ +‬آٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ(ٍبع ‪ +‬اٍ) ‪ٕ ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديـَ‪ )6(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــ‪" ٦‬آالُاٍ"‬
‫ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــي "ا‪٣‬ػب ‪٤ٕ ٣‬ػ‪ٚ‬ــــ‪ ٤‬آُ ّي‪ٚ‬ـــيٕي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي؛ "آالُ" ‪" ٣‬آٍ" ّي‪ٞ‬ــي ثا‪٤١٤ٙ‬ة ‪ ٣‬آؿيَــال‪ٖ١‬ب ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ؛‬
‫ٍب‪ ٛ‬ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬ـــــيا‪" ،‬آالُ" يب "آالٓ" ٕاُ‪" ٣‬ا‪٣‬ػبال‪ٞ١‬بً"‪" ،‬ي‪٤‬هبٍي ٕئش‪٣ "ٔٞ‬‬
‫"ٕ‪ٕ ٦ٚ١٤‬بٍي ٕئش‪ "ٔٞ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪106‬‬

‫‪ ٜ٧‬ى‪" ٥‬آالٓ"؛ "س‪ٞ‬يــــــِ‪ٙ‬ئ"‪٤ٍ" ،‬سٖبٗ"(‪َٝ‬ـــــيٓ)‪" ٣ ،‬ثاي‪"ُ٤ّٚ٤‬‬


‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٠‬يبىا ٕب‪ٙ‬يَ‪ .‬يئَي ‪٣‬اٍ ىئييِ؛ "يئ‪٢‬ي ٕئي" ‪" ٣‬آ‪ٙ‬شبي" س‪ٍَّٚ٤‬ي فَثؼ‪" ٦‬آ‪ٝ‬ي‪"٠‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬يئَي‪" ٦٢‬آالٓ" ٕاُ‪ ٟ٣‬اي‪ٚٚ‬ييَ‪ )7(.َٙ‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪" ٟ‬آالُاٍ" آىي‪١‬ي‪ٕ ٠‬اُ‬
‫آؿي‪ٞ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٍ٤ٙ٣‬؛ "ٕ‪ٚٚ١٤‬ــــ‪ ٦‬اي‪ٖٚ‬يٕي ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٚ‬ي" يبىا "ٍ‪٤‬سٖبٗ ّي‪ٚ‬ي" ي‪ٍ٤‬ى‪.٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪39،‬ـ‪ ٜ٧ 38‬ى‪ٍ ٥‬ب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪ّ ،ٟ‬اؿ‪ ٍٟ٤‬ؿبي‪ٚ‬ي‪61،‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪،‬‬ ‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٝ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪637،‬‬
‫‪4‬ـ ّ‪ ،ٟ٤ٕ٤ٚ‬ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪ٕ ٥‬يِى‪ٝ ،ٜ٧‬بى‪67 ٛ AZ ٥‬ـ‪266‬‬ ‫ا‪ٝ٣‬بي‪120،‬‬
‫‪5‬ــبي‪ٚ‬ي‪ٖ١ ،‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪6 33،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪7 100،ٟ‬ـ‬
‫ٕيياه‪ٍ ،‬ب‪ ٛ‬ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ّ ، ٟ‬اؿ‪ ، ٍٟ٤‬ؿبي‪ٚ‬ي‪51‬ـ‪50‬‬

‫‪120‬ـ اٍجبق ليطالغي (‪)Ocaq qışlağı‬‬


‫ا‪٣‬ػبً ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ـــي‪ ٥‬ا‪٣‬ىاً ىيَ ‪ ٣‬ا‪٣‬ى يب‪١‬ب‪ ٟ‬يئـــَ ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ‪ .‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يــِى‪٥‬‬
‫ٕ‪١٤‬ـــــَاالٍ "ا‪٣‬ػبً" ٍــــــ‪٤‬سٖبٗ (‪َٝ‬ـــــيٓ) آثيــــــي‪ ٣ ٥‬س‪ٍ٤‬ث‪٦‬يــــــــ‪ ٦‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫ثـــــ‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬ــــــــالٍيا ثيــــــَ ٍــــــ‪٤‬سٖبٗ (‪َٝ‬ــــيٓ) س‪ٍ٤‬ثــــ‪٣ ٦‬اٍ‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬س‪ٍ٤‬ث‪٦‬يــ‪٦‬‬
‫ٕــــاٍ‪ ٥‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬ــــالمب ا‪٣‬ػبً آىي ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫«آ‪١‬ب ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬ثيَ ٕيـــــَا ّ‪َٙ٦ٞٚ‬ي‪١‬يــــ‪ ٟ٤ٕ ٠‬كَىي ‪ٝ‬قي‪َٙ ٠‬ايغــي‪ ٥‬ىَيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــــ‪٦‬ى‪ٕ ،ٟ‬ـــــاُ‪ٕ ٟ٣‬ـــ‪ ٟ٤‬كَىـــي "ً" ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ث‪٦ّٞٚ٤‬يـــ‪ٖٕٚ ٦‬ي اي‪٦ٚ‬‬
‫ثب‪ٙ‬ــــاليب‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــي ـ دٖ‪١٤‬ي ٍ‪ٙ٤‬ـ‪٤‬ال‪١‬ــــــيا‪ "ً" ،‬كَىـــــي ايْي ٕٖ‪ٚ‬ي آٍإي‪٢‬يا‬
‫ى‪ٙ٣‬ـــــــي‪٣‬ي‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪" ٟ٤‬ك" ٕٖي‪٢‬ـــــ‪ ٦‬ؿئــــــ‪ٍ٤‬ي‪" ٣ َٚ‬ك" ىا يبُيالٍ‪)1(».‬‬
‫ٍي‪ٚ‬ــــــالً ٕاُ‪١٤١٣‬ـــــــي‪ٕ ٥‬ـ‪١٤‬ـ‪١٤‬ب "ي" آٍسب‪١‬ـــــيا‪١٤ٕ ،‬ــــــياّي "ً" ايْــي‬
‫ٕٖ‪ٚ‬ي آٍإي‪٢‬ــــيا ٍب‪ٙ‬يت‪" ،‬ك" ٕٖي‪ ٦٢‬ؿئـــــ‪ٍ٤‬ي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ اي‪٢‬ؼي ىي‪ٚ‬ي‪54ٛ ،ٜ‬‬
‫‪107‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪121‬ـ اٍچآغبج (‪)Üçağac‬‬


‫آمبع ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ ث‪٤‬ىاٍالٍي ‪ ٣‬ثَُ ٕا‪٣‬ى‪ٕ٥‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م اي‪ٚٚ‬يِ ثيشْيىيَ‪ٜ٧ ،‬‬
‫ى‪ ٥‬اي‪٢‬يي آ‪ٙ‬شي يئيىي ّي‪ٝ٤ٚ‬شَ ا‪ٍ٤ٚ١٣ُ٣‬يا ي‪ ٗ٤‬ا‪ٙ٣‬ـ‪٤ٕ٤‬ى‪ .ٍ٣‬اي‪٢‬يي آُ اي‪ ٦ٖ٢ٚٚ‬ى‪،٥‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ّ ٥‬بٍ‪٣‬ا‪ ٟ‬ي‪ٙ٤‬الٍي ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ا‪٣‬ال‪٢ّ ٣ ََٙ٨ٙ ٟ‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آٍاالٍي‪ ،‬آمبؽ ا‪ٙ٣‬ـ‪٤ٕ٤‬‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ا‪ٙ٣‬ـ‪َٙ٤‬ىي‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪٤ٍ ٟ٤‬ػبالٍ ىئييَ‪َٙ‬؛ ٍ‪ ٤ُٙ٤‬اي‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي آٍإي ثيَ آمبػييَ‪.‬‬
‫ا‪٣‬ؽ آمبع ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٤‬ؿ‪٤‬م ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يييَ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ثِ‪ ،‬ثَُ‪١‬ي ‪٣‬‬
‫ثبػَ‪٣‬ا‪ََٙ٨ٙ ٟ‬ي‪٢‬ي‪ٟ٤ٕ ٟ‬ؿيوب‪١‬ب ٕبٍي آيَيال‪« ٟ‬ايذِي‪ ٣ »٤ٙ٤‬اي‪٢‬ييي‪ٍ٤ٝ ٥‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‬
‫«ى‪٥٣‬ي‪ »٤ٙ٤‬آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬إْي ثيَ ي‪ ٟ٤ٙ٤‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يئَ ٕبال‪ ٟ‬ا‪٣‬ؽ آمبع ّ‪٢‬يي‪ٞ٧ ،‬ي ثِ‬
‫‪َ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٜ٧ ٟ‬ى‪ ٥‬ثبػَا‪٣‬ا‪َ٨ٙ ٟ‬ي‪٢‬ي‪« ،ٟ‬ى‪٥٣‬ي‪ »٤ٙ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ا‪ٙ٣‬ـ‪ ،٦ٖٙ٤‬ى‪ ُ٣‬ا‪٣‬ؽ آمبع (اييَ‪ٝ‬ي ثيَ‬
‫ّي‪ٝ٤ٚ‬شَ) آٍإي ‪٣‬اٍ‪« .‬ى‪٥٣‬ي‪ »٤ٙ٤‬آىال‪١‬ب‪ ٟ‬ي‪ٍ٤ٝ ،ٟ٤ٙ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٦ٚ٧ ٥‬ى‪ ٥‬ايِي‬
‫ٍب‪ٙ‬يَ‪ٍ .‬ئيي ائيُ ّي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ ٟ‬ا‪ٙ‬نبر سَُى‪ ٥‬ا‪٣‬ؽ (‪ )uç‬آىي‪٢‬يا ثيَ آمبع آىي ‪٣‬اٍ‪« .‬ث‪٤‬‬
‫آمبع ىامي‪ ٠‬اسٖي‪٢‬ي‪ ٥‬ثيشيَ ‪ ٣‬س‪ ٍَّٚ٤‬ا‪١٣‬يا‪ ،ٍٜٚ ٟ‬ؿ‪ٚ‬يِ ‪ ٣‬ائ (ى‪ )ُ٣‬ى‪ُٙ٣‬ييَ‪)1(.»َٙ‬‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ا‪٣‬ؽآمبع ّ‪٢‬يي؛ ا‪٣‬ؽآمبػي ثيش‪ ٠‬يئَ ا‪٢ٝ .ٍ٤ٙ٣‬ؼ‪ ٦‬ث‪ٍ٤‬اىّي آمبع ٕاُ‪٣‬‬
‫ا‪ٙ٣‬ـ‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪99ٛ ،‬‬

‫‪122‬ـ اٍچ ثَالق (‪)Üçbulaq‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ـــي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬ـــــالً آىي ا‪٣‬ؽ ث‪٤‬الً آىال‪١‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي ٕاُى‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ا‪٣‬ؽ" ‪" ٣‬ث‪٤‬الً"‪" .‬ا‪٣‬ؽ" ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايْي اي‪ ٦ٚ‬ىئٍى ٕبيالٍي‬
‫آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ٕ ٠َٚٙ‬بيييَ‪" .‬ث‪٤‬الً" ايٖ‪ ٦‬ىامالٍ اسٖي‪٢‬ي‪ ،٥‬يئَى‪ ٟ‬ػ‪ٙ٤‬ب‪ ٤ٕ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا ا‪ ٗ٣‬ى‪ ٦١‬ث‪٤‬المي‪ ٠‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪108‬‬

‫‪123‬ـ اٍدٍلَ (‪)Udulu‬‬


‫آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ا‪٣‬ى‪٢ّ ٤ٙ٣‬يي‪ ،‬ائُ آىي‪٤ٝ ٠‬مب‪١‬ي‪ ٠‬سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘ ا‪٣‬ى‪ ٤ٙ٣‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬يت‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي‪ ،‬ا‪٣‬س‪ ٤ٙ٤‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ائسْي‪( ٥‬سبٍيوي‪ )٥‬ا‪٣‬سي آى‪ٙ‬ي ثيَ سبييبىا‪ٟ‬‬
‫ٕاُ ٕئييت‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ػ‪ّ٢‬ش‪ ٦‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ٍبٍاثبك ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ؤ‪ ٟ‬إْي‬
‫سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ‪ .‬ا‪٣‬س‪ٝ ٠ّ٤‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ٕ( ٠‬يجَي‪١‬ي‪ )٠‬آىييا ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪ٜ٧ .‬‬
‫ى‪ٍ ٥‬ئيي ائش‪ ِٞ‬الُي‪ٞ‬ييَ‪ ،‬إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ى‪ٕ ٣‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪٥‬‬
‫ٕ‪ ٘١٤‬سب‪َ١‬يٕي ىيَ‪ٝ٤ٕ .‬ئَ‪َٙ‬ى‪َ١٤ٕ ٟ‬ا اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪ ٤‬ث‪ٕ ٤‬اُ ا‪٣‬ى‪ُ٣‬؛ ٍ‪٤‬سٖبٗ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يت‪ٕ .‬ي‪ٖٞٚ‬ي٘ ‪١‬بمي‪ٚ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٕ ٠ٚ‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيَيي‪ ٥‬ا‪٣‬س‪ٕ ٤‬اُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬ا‪٣‬ى‪ ٟ٤١٤ٙ٣‬آىي‪٢‬ياّي‬
‫‪ ٤ٙ‬ايٖ‪ْٙ ،٦‬ي‪ٚ‬ـي ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ى‪ ٘١٤ٕ ،٤ٙ٣‬سب‪َ١‬يٕي‪١‬ي‪ ٠‬يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ىَ‪ ٔ٢٧‬سبٍيوي ـ سغجيَي ُثب‪٨١‬بي ا‪ٍ٣‬اٗ آ‪ٙ‬شبئيِ ّيشبثي‪١‬ي‪ 55 ٠‬ـ ػي يبٍدبمي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ى‪٣‬‬
‫ٕاُ‪ٝ٤ٕ ،ٟ٣‬ئَ ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٤ٍ ٥‬ي‪ ٟ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪ٕ٦ٞ٢ٚٚ‬ي ٕ‪٤‬ي‪٢َٚ‬ي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬آٍسيَي‪ٚ‬يت‪ ،‬ا‪٣‬ى‪٤ٙ٣‬؛‬
‫ٍ‪٤‬ي‪ٕ ٟ٤‬بهال‪١‬يال‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬

‫‪124‬ـ اٍردٍخبًلي (‪)Orduxanlı‬‬


‫ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬هب‪ٚ١‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ا‪ٍ٣‬ى‪" ،"٣‬هب‪ٙ" ،"ٟ‬ي"‪« .‬ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬‬
‫إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬؛ ثب‪٢ْٙ‬ي (دبيشوز)‪ ٟ٤ٙ٤ٍ ،‬يئَي‪ ،‬هبٍب‪١‬ي‪ ٠‬سبهشب ؿيوب‪ ٟ‬يئَي(‪)1‬‬
‫ا‪ٍ٣‬ى‪ ٣‬ثب‪ٙ‬ـيٕي‪ ،‬ا‪ٍ٣‬ى‪ ٟ٤١٣‬هب‪١‬ي ‪ََّٕ ٟ٤١٤ٙ٤ٍ ٣‬ى‪ٕ٥‬ي(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثيِى‪ٟ‬‬
‫ىبٍٓ ىي‪ٚ‬ي‪ٕ ٦٢‬ئي‪" ٟ‬ا‪ٍ٣‬ى‪ٕ "٣‬اُ‪ ،٣‬اي‪٢‬يي ٍ‪ ٟ٤ٙ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪" .‬هب‪ "ٟ‬ايٖ‪،٦‬‬
‫ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ «كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كاّ‪َٞ‬ا‪ )3(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ٟ٣‬‬
‫يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ،٥‬هب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬اىَإيبثي‪ ٠‬سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬اػَ‬
‫ٕي‪ٍ٤‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ي‪٤‬ي‪ّ ٦‬شبثي يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ٥‬هب‪ٝ "ٟ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمي ايْي‪٢‬ؼي كْ‪ٝ٤‬شي ‪َٝ‬ب‪ٛ‬‬
‫ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ٙ« .‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «‪ٙ‬ي» آىالٍا‬
‫آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫‪109‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )4(.‬ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍا ٕاٍ‪" ٥‬ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬هب‪ٚ١‬ي"؛ ثب‪٢ْٙ‬ي ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬هب‪١‬ي‪٠‬‬


‫يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ثب‪َٙ‬ب ػ‪ ٍ٤‬ثبهي‪ٖٚ‬ب ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ا‪ٝ‬ي٘ آىي "اٍَىَ‪٧‬ب‪ٚ١‬ي"(‪)әrdәhanli‬‬
‫ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪" .‬اٍَىَ‪٧‬ب‪ "ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي‪١٦‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ي ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا يئَ‪ َ٨ٙ ٠َٚٙ‬آىيييَ‪ٝ .‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬اي‪٦ٚ‬‬
‫ؿيوب‪١‬يا س‪ٍّ٤‬ي‪ ٦‬ى‪ ٟ‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬سبييب ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ايٖشٖي اي‪ ٦ٚ‬ا‪ٍ٣‬اىا‪ّ ٟ‬اؿ‪٤‬ة ‪٤ٝ‬مب‪١‬ب ٕ‪ٚ‬يج‪.َٚ‬‬
‫ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَي اٍى‪٧‬ب‪َ٨ٙ ٟ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ائ‪ٞ٧ ٦ٚ‬ب‪ ٟ‬آىىا سبييب اييي ّي‪ ،‬ا‪ ٗ٣‬ث‪٢ّ ٤‬يى‪٣ ٥‬‬
‫ٕ‪َ١٤‬ا ٕئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت ٍبالٍمي ا‪٤ٙ٣‬ثالٍ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪ ٥‬اي‪٢‬يي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‬
‫ٍكي‪ٚٞ‬ي ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ؛ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪2 235،ٟ‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪120ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـأًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪4 973 ٥ٍ٤‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي‬
‫آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪125‬ـ اٍرٍج آٍاد‪ ،‬اٍرٍج ليطالغي (‪)Orucava ، Oruc qışlağı‬‬


‫فَثؼ‪ٍٝ ٦‬ضب‪ ٟ‬ىئي‪ ٠ٚ‬آي‪ ،‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ا‪٣ٍ٣‬ػ‪ "ً٤ٚ‬آىال‪١‬يَ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬آييا‪ ،‬ىا‪ٟ‬يئَي‬
‫آمبٍا‪١‬يا‪ ٘١٤ٕ ٟ‬ثبسب‪١‬بػب‪ ،ٟ‬ا‪ ٤ٙ٣‬سب‪َ١‬ييب فجبىر ائش‪ ،٦ٖٞ‬آع ٍبال‪١‬ب "ا‪٣ٍ٣‬ع" ىئييَ‪.َٙ‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي يبييال‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا آىا‪ ٛ‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪ ٠٢َٚٚ‬ىي‪٢‬ي آىالٍىا‪ ٟ‬ثيَي‪،‬‬
‫"ا‪٣ٍ٣‬ع"ى‪٤ٝ .ٍ٣‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ا‪٣ٍ٣‬ع آ‪٣‬اى ‪١ ٣‬ئـ‪ ٦‬ا‪٣ٍ٣‬ع ٍي‪ٚ‬المي آى‪ٙ‬ي ّ‪٢‬ي ‪٣‬‬
‫ٍي‪ٚ‬الٍالٍي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ا‪٣ٍ٣‬ع آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ‪ َٙ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬

‫‪126‬ـ اٍزٍىتپِ (‪)Uzuntəpə‬‬


‫ث‪ ٤‬آىىا ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ايْي ّ‪٢‬ي آىي ‪٣‬اٍ‪" .‬ا‪ٕ "ٟ٣ُ٣‬اُ‪ٕ ٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪« ٥‬ايْي ا‪٣‬ػ‪ٟ٤١٤‬‬
‫آٍإي ؿ‪٤‬م‪ ،‬ؿ‪٤‬م ا‪٣‬ال‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪" .‬سذ‪ "٦‬ايٖ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫س‪٤‬دَامي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤ٙ٤‬ة ٕيَى‪ّ ٥‬يـيِ ىاك ّي‪ٞ‬ي ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٟ‬‬
‫‪ٙ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪" ،‬سَذ‪ٕ "َِٞ‬اُ‪ّ ٟ٤١٣‬اّ‪١٤‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬ي‪٢‬يت ‪" ٣‬سذيِ ‪ٍٝ٣٣‬بً" ‪٣‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪110‬‬

‫"سذيْ‪ )2("ِٝ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ي ىا سذ‪ٕ ٦‬اُ‪ ٟ٣‬آؿيَاليب‪١‬يا ا‪" ٤١٣‬سَذ‪"٦ٞ‬‬


‫ثي‪ٚ‬يت‪" ،‬سخ" ‪ "٦ٝ" ٣‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ‪ ٣‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبديا‪ٝ‬بً ‪ ٣‬سئ‪،ِٝ٦ٚٚ‬‬
‫سئ٘ آس‪ٞ‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٧ ٥‬ب‪ٝ‬بٍ يئَ‪َٙ‬ى‪ٕ ٥‬اُسـي ٍ‪٤‬ي‪ٞ‬بمب يبىا ‪ٝ‬قجي ى‪ُٙ٣‬ش‪ ،٦ٖٞ‬س‪ٍ٤‬دبمي ا‪ٕ٣‬ز‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبدياالييت ‪١٤٧‬ي‪ ٍ٣‬يئَ‪ َٙ‬يبٍاىيت ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍا "سذ‪ "٦‬ىئيَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬اي‪٢‬يي‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ي‪َُٙ٤‬ػ‪ ٦‬ائسَْٖ٘ (سبٍيوي) سذ‪٣ ٦‬اٍ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٜ٧ ٠‬ى‪ ٥‬ا‪ )Usun( ٟ٤ٕ٣‬سذ‪٦‬‬
‫ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ا‪ ٟ٤ٕ٣‬سبييب آىيييَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪ ٟ٤ٕ٣‬سذ‪٦‬؛ ا‪ ٟ٤ٕ٣‬سبييبٕي‪٢‬ب فبييي ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫سذ‪ ٦‬ىئ‪ْٞ‬يي‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪2 2596ٛ 3‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٟ‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪553،‬‬ ‫‪ٙ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪298 ،‬‬

‫‪127‬ـ اٍلتبى ‪ ‬اٍلتبى ضْري‬

‫‪128‬ـ اٍلَوٌذي (‪)Ulukəndi‬‬


‫ا‪ ،٤ٙ٣‬ؿ‪٤‬م ثاي‪ ،ُ٤‬ثاي‪ ٣ )1(ُ٤‬ا‪٣‬ػب (‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ٝ .‬ؼ‪" ٦‬ا‪٢ّ٤ٙ٣‬يي"‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪" ،٥‬ا‪ ٤ٙ٣‬آىا‪" ،"ٛ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ثاي‪ّ ُ٤‬ي‪ٚ‬ي" ‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪٤‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪ ،‬ث‪ِ٨‬اىي‪،‬ع‪2 2605ٛ 3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪293 ،‬‬

‫‪129‬ـ اٍهبستبى (‪)Omastan‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ا‪ٝ٣‬بٕشب‪١‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آىي ‪١‬ئـ‪ ٦‬ػ‪ٍ٤‬ا آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛‬
‫ثيَي‪٢‬ؼي ث‪ّ٤‬ي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪" ،٠‬ا‪ٝ٣‬بيائٖشب‪ "ٟ‬يبه‪٤‬ى "ا‪ٝ٣‬بئٖشب‪ٕ "ٟ‬ب‪١‬يت آٍا‪ٙ‬ييَاً‪ .‬ث‪٤‬‬
‫آى ا‪٣‬ؽ ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪ٍ٤١٤ٙ‬؛ "ا‪ٝ٣‬بي"‪" ،‬ائٔ"‪" ،‬سب‪« ."ٟ‬ا‪ٝ٣‬بي آ‪١‬ب‪ ،‬س‪٤ٕ ٍُ٤‬ي‪٢ٚ‬ؼ‪َٙ٦‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫(إبعيَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ )٠‬يبٍاىيؼيالٍي‪٠‬ىا‪ ٟ‬ىيَ»‪" )1(.‬ا‪ٝ٣‬ب"؛ ‪ ٜ٧‬ى‪" ٥‬آ‪١‬بىا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪٢١‬ب‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‬
‫‪111‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪ٙ٣‬بمي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬بٕي‪٢‬ي ٕاُس‪٦ٚ‬ي‪ ٠‬ىَ‪ٙ‬ش‪١"٦‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ٕ )2(.‬بيي‪ٕ ٠‬يياه ٍب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ّ ٠َّ١٤ٙ٣‬شبثالٍي‪٢‬يا ث‪ٕ ٤‬اُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛‬
‫«ا‪ٝ٣‬بي ا‪ٙ٣‬بٍالٍ‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ ‪ ٣‬يئَ‪َٙ‬ي‪ٕ ٠‬اُسـيٕي ٕبييال‪ٍ ٣ ٟ‬بىي‪ٍّٞ٤ٕ ٠‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫سب‪َ١‬يالٍي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ا‪ ٘١٤ٕ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪١‬بىيَ‪ .‬ا‪ٝ٣‬بي ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬س‪ ٍُ٤‬هب‪َٙ‬الٍي‬
‫آٍإي‪٢‬يا‪١ ،‬ق‪ٞ‬ز ‪ ٣‬سبهي٘ سب‪َ١‬يٕي ٕبيي‪ٚ‬يَ»‪« )3(.‬ا‪ٙ٣‬بٍالٍي‪٣ٍ٤ٍ ٠‬ػ‪ ،٤ٕ٤‬ى‪١‬يب آمبػي‬
‫=ؿي‪٢‬بٍ< اي‪ ٦ٚ‬ثيَٕ‪ٕ ٦‬ايي‪« ٠ٕٚ ٟ‬ا‪ٝ٣‬بي ‪ »umay‬آ‪١‬بىيَ‪ .‬ا‪ٝ٣‬بي ايال‪ٕ٦٧‬ي آىي‪٢‬ب ىي٘ ‪٣‬‬
‫‪ٝ‬يي‪ّ٤ٙ٤‬ي ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ٕ« ٟ‬بً»الٍا ثبم‪ٚ‬ي‪ٚ‬يني‪٤ٚٝ٤٧٤ٍ ،‬م‪ٕ ٤‬إشَ‪ ٟ‬ى‪ٙ‬ي٘‪٣ َٙ‬اٍ‪ .‬ا‪ٝ٣‬بي آ‪١‬ب‬
‫«آيي‪٨‬يز ‪ »Ayihit‬ايال‪ٕ٦٧‬ي ثب‪ٙ‬يا ا‪٣‬الٍاً ا‪ٙ٣‬بٍالٍي ٍ‪٣ٍ٤‬ي‪ٍ٤‬الٍ»‪« )4(.‬س‪ٍُ٤‬‬
‫ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبٍا‪١‬ب‪ ٟ‬ا‪ٝ٣‬بي؛ «ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي آ‪١‬ب»‪٤ٕ« ،‬ػ‪ ٤ٚ‬يبٍاىا‪« ،»ٟ‬ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي يبه‪ٚ‬ي ايٖشَ»‪،‬‬
‫«ايال‪ »٦٧‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ا‪ٝ٣‬بي ‪ ٜ٧‬ى‪« ٥‬آ‪١‬ب» ىئ‪ْٞ‬ييَ»‪)5(.‬‬
‫آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬ائٔ» يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪« ٤ٕ٣‬ائ٘» ٕاُ‪٣‬ى‪« .ٍ٣‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر‬
‫ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ‪ٕ ٣‬يياه ‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب إبٕبً ٍيي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬‬
‫‪١٤٧‬الٍىا "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٕ٦ّٞٚ "ٛ‬ي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ي‪ ،‬آٍاكْي‪ٞ‬ي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ي‪ّ ،‬ب‪٧‬ي‪،٠‬‬
‫عجيت‪ ،‬كْي‪ ،ٜ‬فب‪ ،ٜٙ‬ىي‪٤ٖٚ‬ه ‪ٝ ...٣‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬يق‪٢‬ي ثيَ ‪٤١‬ؿ اكشَا‪ٚٝ‬ي ‪٣‬‬
‫‪َٝ‬يٓ ٕاُ ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ ٣ ٍ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪١٤٧ ٥‬الٍ ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ٘ ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ّب‪"ٛ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يق‪٢‬ي "آسب ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪" ،"ٟ‬آٍهبىاٗ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٝ "ٟ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪" .ٍ٣‬ائ٘"‬
‫إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٜ٧ ٥‬ى‪ ٥‬آٍهبىاٗ‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ )6(.ٍ٣‬سب‪ ٟ‬يبه‪٤‬ى‬
‫ىا‪ ٟ‬ى‪٣‬م‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬الٍاً س‪ ٍُ٤‬ا‪٣‬ى‪ٍ٣‬الٍي‪٢‬ياىيَ‪ )7(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪ٝ٣‬بٕشب‪ٟ‬؛ "ٍ‪٤‬سٖبٗ‬
‫ا‪ٝ٣‬بي آ‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬يئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ث‪ّ ٤‬ي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬اي‪٢‬يي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ا‪ٝ٣‬بٕشب‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَاً‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٚ‬ال ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪" ،٠‬ا‪ٝ٣‬ب"‪" ،‬آٓ"‪" ،‬سب‪ٕ "ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫آؿيَالييَيٌ‪" .‬ا‪ٝ٣‬ب" يبه‪٤‬ى "ا‪ٝ٣‬بي" ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ىا‬
‫"ا‪ٝ٣‬ب" ٕاُ‪ ،ٟ٣‬آ‪١‬ب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪٤١٣‬؛ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬آ‪١‬ب ‪ ٣‬ا‪ٙ٣‬بً ٕاُس‪٦ٚ‬ي‪ ٠‬سب‪َ١‬ي‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪112‬‬

‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪" ،ٟ‬ا‪ٝ٣‬بي" ‪ٝ٤٧" ٣‬بي" ٕاُ‪َٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬فئي‪٢‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ )8(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬آٓ ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ى‪ّ ٥‬يشبثي‪١ ٠‬ئـ‪ ٦‬يئَي‪٢‬ي‪ ٥‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ي‪ٚ‬يت‪ .‬ث‪ٍ٤‬ىا سْؼ‪ ٦‬ث‪٤١٤‬‬
‫ىئييَيِ ّي‪ٕ ،‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬إٓال‪ٙ( ٟ‬يَ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪ٕ ٤‬اُ ‪ ٜ٧‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ سبييب آىي‬
‫‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬يئَ آىيييَ‪ )9(.‬آىي‪ ٠‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪" ،٤ٝ٤ٙ‬سب‪ "ٟ‬ايٖ‪ ،٦‬ى‪٣‬م‪ ،)ًَٙ( ٤‬آالس‪ٍ٤‬ا‪،ٟ‬‬
‫ىا‪ٟ‬ؿبمي (ٕذيي‪ ٥‬ى‪ ،)ٛ‬آالٍ (ىؼَ‪ ،‬ثب‪ٝ‬ياى) ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ )10(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ا‪ٝ٣‬بٕشب‪ٟ‬؛‬
‫"ى‪٣‬م‪٤‬ىا يئَ‪ ٠ٚٙ‬آُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬بٕي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ىيَْي‪ٞ‬يِ ا‪ٝ٣‬بٕشب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪٤‬ى‪ّ ٍ٣‬ي‪ ،‬ائ‪ ٦ٚ‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيني‪ٞ‬يِ ّي‪ٞ‬ي‪،‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬اي‪٢‬يي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ا‪ٝ٣‬بٕشب‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت آٍا‪ٙ‬ييَاً‪ .‬آ‪١‬ؼبً ا‪٤١٣‬‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪ّ ٦‬ي ّي‪ٞ‬ي ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ي‪٤‬م‪ ،‬ث‪٤‬ى‪ ٦١٣‬ايْي يئَ‪٥‬؛ "ا‪ٝ٣‬ب" (‪" ٣ )uma‬ايٖشب‪)istan( "ٟ‬‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَاليبً‪" .‬ا‪ٝ٣‬ب" يبه‪٤‬ى "ا‪ٝ٣‬بي" ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬يت‬
‫ىئييِ ّي‪ ،‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ،٣‬آ‪١‬ب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪" .‬إشب‪ "ٟ‬ايٖـــ‪٦‬؛ اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ـي آالســ‪ٍ٤‬ا‪ٕ( ٟ‬ذيي‪ ٥‬ى‪ٛ‬‬
‫‪ٍ٤١‬ا‪١‬ـي) ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪ )11(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪ٝ٣‬بٕشب‪ٟ‬؛ اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي آالس‪ٍ٤‬ا‪ ٟ‬آ‪١‬ب (‪ٝ‬بىٍ ٕذيي‪ ٥‬ى‪ٛ‬‬
‫‪ٍ٤١‬ا‪١‬ي) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪79،ٜ‬‬
‫‪٧‬بىي‪3 268،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ٍ ،‬ب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪4 84٣72،ٟ‬ـ ٕيياه‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪38ٛ ،٠َّ١٤ٙ٣‬‬
‫‪6‬ـ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ع‪ ،1‬ائ‪ ٣ 458٣47 ٥ٍ٤‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي‬ ‫‪5‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪41 ٛ،ٟ‬‬
‫‪7‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪8 118،ٜ‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬ ‫سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪536 ٥ٍ٤‬‬
‫‪ٍَٙ‬ي‪9 125 ٛ ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪10 274 ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪11 209 ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪209 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪130‬ـ اًٍجيرثَيلي (‪)Onbirbəyli‬‬


‫ّ‪٢‬ـــــــيي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ا‪١٣‬جيــــــَ"‪" ،‬ثـــي"‪ٙ" ،‬ــي"‪.‬‬
‫"ا‪١٣‬جيــــَ" س‪ٍّ٤‬ؼـــــ‪ٕ ٦‬بيــــالٍي‪ ٠‬ثيـــَيٕيــييَ‪.‬‬
‫"ثــي"؛ هب‪ ،ٟ‬ثب‪ٙ‬ــــي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬ـــي ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪ٙ« .‬ـــي» ايٖـــ‪ ،٦‬آىالٍا‬
‫آٍسيَيــــــال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫‪113‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )1(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــ‪٢ّ ٦‬ـــيي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ،‬ا‪١٣‬جيَثَيي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بىيَي‬


‫يئَ‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ا‪ّ .ٍ٤ٙ٣‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬اى ٕبيؼب ؿ‪٤‬ه‪ٚ‬ــ‪ ٤‬ثَـــي يب‪ٙ‬بىيني ا‪٣‬ؿـــ‪ ٟ٤‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت‪ٍ .‬ئيي ائيُ ّي‪٢ّ ،‬يي‪ ٠‬آىي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ا‪١٣‬جيَثٖ‪ّ ٤ٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74ٛ ،‬‬

‫‪131‬ـ ايجبثيلي (‪)İbabəyli‬‬


‫ث‪َٙ٤‬بٍؿبيي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئَ ٕبال‪" ٟ‬آمبكٖ‪٠‬ثَي‪ٚ‬ي"‪٧" ،‬بىيثَي‪ٚ‬ي"‪" ،‬ايجبثي‪ٚ‬ي"‪،‬‬
‫"ٍ‪ٍ٤ُٙ٤‬ي‪ٚ‬المي" ‪ٞٝ" ٣‬ي‪ٙ‬ي"‪ ٦ٚ٧ ،‬آثبى ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٝ‬ي٘ ّئـ‪ٞ‬ي٘ ؿبمالٍىا‪ٍ ،‬ي‪ٚ‬الً ّي‪ٞ‬ي‬
‫ٕ‪(ُ٤‬دبييِ) ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬يا ّاؿَي ه‪ٚ‬يي‪ٙ٦‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثي‪ ٦٢‬ائشييْ‪َٚ‬ي يئَ‪َٝٙ‬ي٘‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪٠‬‬
‫يبيالٍالٍي ايٖ‪ ٦‬س‪٢ّٟ٤ٙ٤‬يي يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪ٍ ٗ٤ٞ‬بٍاٍبيب ‪ٕ ٣‬بٍيث‪٤‬الً يبيالمي‪٢‬ب‬
‫ّي‪ٞ‬ي ٕبال‪٣‬ارىامالٍي ث‪٤‬ي‪ ٤‬ا‪ُ٣‬ا‪ٞ١‬ي٘ اي‪ٞ‬ي٘‪ٍ .‬بػبٍالٍ كاّ‪ٝ٤‬ش‪ ٦‬ثب‪ٙ‬اليب‪ ٟ‬ؿبمالٍ‪،‬‬
‫ا‪ٚٝ‬ي ا‪٣‬سبي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬دَي‪ٞ‬جئ٘ ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ ٣ ٟ‬ائُ‪٣‬ى‪ٕ" ٥‬ئيي" ا‪٣‬ال‪" ،ٟ‬آمبكٖ‪ ،"٠‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫ٍبٍىا‪ٙ‬ي "‪٧‬بىي" ‪ ٣‬يبهي‪ ٠‬ىب‪ٝ‬ي‪َٚٚ‬ي ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ايجب"‪ ،‬سبييب ثب‪ٙ‬ـيٕي ا‪٣‬ال‪١‬يا‪،‬‬
‫"آمبكٖ‪٠‬ثي‪ٚ‬ي"‪٧" ،‬بىيثي‪ٚ‬ي" ‪"٣‬ايجبثي‪ٚ‬ي" ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬يبٍاىيت آثبىال‪ٙ‬ييَيجالٍ‪ .‬ث‪ٍ٤‬االٍ‬
‫ّ‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٍ٤‬ي‪٢ٚ‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا آىالٍي ا‪ٕ٣‬ش‪ ٠ٕٚ ٦‬سبييب ثب‪ٙ‬ـيٕي آىالٍي اي‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬آىالٍال سب‪١‬ي‪٢‬يجييَ‪ٍ .‬ئيي ائيُ‪ ،‬ايجبثي‪ٚ‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ز‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا فجبثٖ‪ّ ٤ٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬

‫‪132‬ـ ايـراىآٍاد (‪)İranavad‬‬


‫ٕبيي‪ ٠‬يْب‪١‬ي ػ‪٢‬بثالٍي «ايَا‪ٕ »ٟ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪« :‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبيالً‪،‬‬
‫ٍي‪ٚ‬الً ائي‪ّ ٣ ٟ‬اؿَي ائ‪« ٥َٚٚ‬ايَ‪ ٣ »ٟ٥‬سَٕي‪ ٦٢‬يبييالً ٍي‪ٚ‬الً ائش‪٦ٞ‬ي‪ ٠‬ائ‪« ٥َٚٚ‬س‪ٍ٤‬ا‪»ٟ‬‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ايَا‪ ٣ ٟ‬س‪ٍ٤‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ َ٧ ٠‬ايْيٖي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬ايَا‪ٟ‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪" ٦‬ايَ‪ٞٝ "ِٝ‬يٍي‪٢‬ي‪( ٟ‬ىبٍٕؼب؛ آ‪ٝ‬ي‪ٍٕ ،ٟ‬يي‪ٍٕ ،ٟ‬يي‪ ٣ ٥‬ىٍ كبٗ ٍٕيي‪٣ )ٟ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪114‬‬

‫س‪ٍ٤‬ا‪" ٟ‬س‪ٍٝ٤‬بً" ‪ٞٝ‬يٍي‪( ٠٢٢‬ى‪ٍٝ٣‬بً ; ايٖشبى‪٣ٍ ،ٟ‬ي دب ايٖشبى‪ٕ ،ٟ‬بّز ث‪٤‬ى‪ ،ٟ‬ثَىثبٍ ‪٣‬‬
‫‪ْٖٙ‬ز ‪١‬بدٌيَ ث‪٤‬ى‪٣ُ ،ٟ‬اٗ ‪١‬بدٌيَ ث‪٤‬ى‪ )ٟ‬يبٍا‪١‬يت»‪ )1(.‬اٍ‪ٙ‬بىيىَى ػ‪٢‬بثالٍي ىا ٕ‪ٖ٢‬الم‬
‫ٕاُ‪ ٦١٤ٕ٤ٙ‬آٍهبال‪١‬بٍاً يبُيَ؛ ايَ ـ ايَا‪ٟ‬؛ ّي‪ٚ‬يي‪ ٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ائُٕ‪ّ ٍ٤‬ي‪ٚ‬ي‪َٚ‬ي ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬ييَيَالٍ‪ .‬ايَا‪ٚ١‬يِ؛ ائُٕ‪ّ ٍ٤‬ي‪ٚ‬ي‪ٚ‬يِ‪ ،‬ايٖيي‪ٙ‬يِ(‪)2‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ً .‬اَّي ايٖ‪ ٦‬ث‪٤‬‬
‫ٕاُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «ايَا‪ٕ ٟ‬اُ‪ّ ٟ٤١٣‬اّ‪ ٤‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ا‪ ،ٗ٤ٞٙ٣‬ايَ‪ ،ِٝ‬يئشي‪ِٞٚ‬‬
‫‪ٞٝ‬يٍي‪٢‬ي‪ ،ٟ‬ؿبسب‪ٕٚ ،ٟ‬يت ؿبسب‪ٕٚ ،ٟ‬يت يئشي‪٧ ،٠ٚ‬بثئ‪ ٦ٚ‬يئشٖي‪ ،٠‬يئشٖي‪)3(»٠ٙ٦ٚ٢‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛ ىَ‪ٔ٢٧‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ي؛ ّ‪ٞٚ‬بر سَّي ىهي٘ ىٍ ُثب‪ ٟ‬ىبٍٕي ‪ ٣‬ىيَٖ ُثب‪٨١‬ب‬
‫‪٣‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪3 45،‬ـ ًاَّي‪( ،ََٙٝ٤ٕ ،‬ؿب‪ٝ‬يَ ; ؿب‪ٝ‬يَ ائ‪َٚٚ‬ي)‪65ٛ ،‬‬

‫‪133‬ـ ايسهبرا (‪)İzmara‬‬


‫اي‪٢‬ييْي ؿبك ثيِ ٕئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪١‬ي‪٢‬يا "ايِ‪ٝ‬بٍا" آى‪ٙ‬ي سْؼ‪ ٦‬ثيَ ّ‪٢‬ي‬
‫سب‪١‬يٖبًىا‪ ،‬يبهي‪ّ ٠‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ا‪ٕ ٟ٤١٣‬بيي ا‪٣‬ؽ اي‪ٞ‬ي٘ ثئ‪ّ ٦ٚ‬ي اي‪٢‬ييْي ايِ‪ٝ‬بٍا‪١‬ي‪،‬‬
‫ثاي‪ ُ٤‬ايِ‪ٝ‬بٍا يب اّ‪ ٥ٍ٦‬ايِ‪ٝ‬بٍا (‪ ،)Әkәrә izmara‬اي‪٢‬ييْي ٍ‪٢‬جَ‪ٙ‬ي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سب‬
‫ايِ‪ٝ‬بٍا ‪ ٣‬اي‪٢‬ييْي فبثي‪٣‬اهلل (فجياهلل) ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ايٖ‪ّ ٦‬يـيِ ايِ‪ٝ‬بٍا ىئييَ‪ٝ‬ي‪.َٚٚ‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ى‪ ٣ ٟ٤ُٕ٣‬ى‪٣‬مَ‪ ٣‬آىي س‪ ٍُ٤‬ثيَ ٕاُ‪ ٣‬ا‪٣‬الٍاً "ايِ‪ٝ‬بٍا"ىيَ آ‪١‬ؼبً اي‪٢‬يي‬
‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ‪ ٣‬يب‪٧‬ب‪ٙ‬ييؼي ا‪٣‬الٍاً ‪ٕ ٣‬ججي ثي‪ٚ‬ي‪٦ٞ٢‬ى‪" ،ٟ‬اؽ‪ٞ‬بٍ‪ّ "٥‬ي‪ٞ‬ي‬
‫يبُيَالٍ‪ .‬ث‪ ٤‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا ٕاٍ‪ّ ٍ٤١٣‬ي ‪٧‬ئؾ ثيَ ىي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ٕاُ ي‪٤‬هي‪ .ٍ٣‬ث‪٤‬‬
‫آىي‪ ٠‬ى‪ ُ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬سبد‪ٞ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪١ ٤١٣‬ئـ‪ ٦‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً َّٕييَ‪ .‬فبميال‬
‫ٕيني‪ٚ‬ب‪ ٟ‬اي‪ٕ ِٚ‬اُ ث‪ ٤‬ى‪ّ ٍ٣‬ي‪ ،‬آىي؛ "ايِ" ‪ٝ" ٣‬بٍا" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٠‬‬
‫آييي‪٢‬ال‪ٙ‬ييَاً‪ .‬اي‪٢‬ييى‪ ٥‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬اي‪" ٠٢َٚٚ‬ايِ" ٕاُ‪ ٣‬ؿ‪٤‬م إْي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪ٟ‬‬
‫ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي ٕاُ‪ ٟ٤١٤ٕ٤ٙ‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ػي‪ٚ‬ي ‪2937‬‬
‫ـ ػي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬؛ "‪٧ َ٧‬ب‪ٖ١‬ي ثيَ ‪ٙ‬ئيي‪ٍ ٟ‬بال‪ ٣ ٟ‬ا‪ّ ٟ٤١٣‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٨ٙ ٦٢‬بىر ائي‪ٟ‬‬
‫‪115‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪١‬ي‪ٚ‬ب‪" ،"٦١‬اطَ"‪ٍ" ،‬ب‪ٙ‬يٌ" ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬اي‪٢‬يي "‪ّ "٥ََٝ‬ي‪ٞ‬ي اي‪ٝ" ٠٢َٚٚ‬بٍا" ٕاُ‪٣‬‬
‫ايٖ‪ ،٦‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬آىي ٕ‪ٕ ٠ٚ‬اُ‪ 2367 ٟ٤ٕ٤ٙ‬ـ ػي ‪ٝ‬يل‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬؛ "ؿ‪٤‬ه‪ ٍ٤‬يئَ" ‪" ٣‬ىٍ‪"٥‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ايِ‪ٝ‬بٍا‪ّ" ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪١ ٟ‬ي‪ٚ‬ب‪ٍ ٟ‬بال‪ ٟ‬ؿ‪٤‬ه‪ ٍ٤‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ىئ‪ ِٞ‬الُ‪ ٛ‬ىيَ‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ياىا "‪ٕ "٥ََٝ‬اُ‪" ،٣‬ا‪٣‬ػبً" ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪ ٣‬ا‪٣‬ي‪١٤‬يا ايٖ‪٦‬؛‬
‫"ىايب‪١‬يالػبً ‪ ٣‬س‪٤‬دال‪١‬يالػبً يئَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٥َٙ‬ثبهب‪١‬ـــــــيا آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬فبم‪ٚ‬ي‪٢‬ب ثئ‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬ثيـــــَ ٕ‪ٍ٤‬مـــــ‪ٕ( ٤‬ـــ‪٤‬اٗ) ٕ‪ٚ‬يَ‪،‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا ٕـاٍ‪ّ ٠ٕ٥‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــــــــي‪١ ٟ‬ي‪ٚ‬ب‪ٍ ٟ‬بال‪ٙ ٟ‬ئــــي ‪١‬ــــــييَ؟ ٕ‪ٍ٤‬م‪ ٟ٤١٤‬ػب‪٣‬اثي‪٠‬‬
‫ّ‪٢‬ــــــيي‪ ٠‬ائسَِ ٕ٘ (سبٍيوـــــــي) يئَ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثبهب‪١‬يا ‪ ٣‬يئـــــَ آىالٍي‪ ٠‬آٍايب‪١‬يا‬
‫سبد‪ٞ‬بً ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ىئـــ‪ٍ٤‬بالٕي ـ ٍجـــــــَيٖشب‪ ٟ‬سذ‪ٕ٦‬ي ـ ؿبالٍبؽ ـ ٍبٍا‪ٙ‬ــــيي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ـ‬
‫ث‪ٍ٤‬ؿب‪ٙ‬ي ؿبال‪ ٟ‬ـ ٕيــــي يبٍ يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مــــَ‪ٕ ٤ٕ٣‬ئييبٍ ـ ى‪ٕ٣‬شبٗ ىا‪ٚٙ‬ي ؿ‪٤‬ه‪ ٣ٍ٤‬ـ‬
‫ٕيـ٘ آ‪١‬ب ـ آ‪ٙ‬ي ىا‪ٙ‬ي ـ ى‪ ٥٣‬ا‪ ٠َٙ٣‬ـ ديَ‪٣‬ئَىي ٕ‪١٤‬ئييي ـ ‪ٙ‬ب‪ ٥‬آ‪ٙ‬ي ‪َٙ‬ؼي ـ ٕئ٘ ثبٕب‪ ٟ‬ـ‬
‫ػي‪٢‬ـــ‪ٍ ٦‬بٕي‪ ٜ‬ـ سـ‪٤‬ىَي س‪ٍ٤‬دبمــي (ســ‪٤‬ىب س‪ٍ٤‬دبمي ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬سـ‪٤‬ىب (‪ )Tufa‬إْي ثيَ سبييب‬
‫آىيييَ) ـ ‪ٝ‬يــــِي ٕ‪َٖ٢‬ي ـ ٕب‪ٞٙ‬ب‪ ٟ‬آٍهي ـ ٕاى‪ ٦ٙ٣‬ـ ّ‪٤‬ؽ ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ٍَيي‪ ٦ٚ‬ي‪٣ ٤ٙ٤‬‬
‫ا‪١٣‬الٍػب ثئ‪ ٦ٚ‬يئــــَ آىالٍي ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪١ ٟ‬ي‪ٚ‬ب‪ ٟ‬ىئيي٘ ثٔ ‪١‬ييَ‪ ٦ٚ٧ .‬ث‪٤١٤‬ىا ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ا‪٣‬الٍ‪،‬‬
‫ث‪ّ ٦ْٚ‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬اىا ائُٗ ثيَ ا‪٣‬الي ثبٗ ‪٣‬ئَ‪ٝ‬ي٘ ا‪٣‬ال‪ .‬آٍسيَاً "‪ٝ‬بٍ" ٕاُ‪٣‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ٍ ٟ‬بال‪ٕ ٟ‬اُى‪( .ٍ٣‬ثبم‪َٝ٤ٕ ،‬يب‪١ ٟ‬يبّب‪ ٟ‬سَّب‪52ٛ ،ٟ‬ـ‪)56‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ائسَِ ٕ٘ آىالٍىا‪ ٟ‬ثيَي "ايٖذبٍا" يبىا "ايٖجبٍا" ٕاُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬ث‪٤‬‬
‫ٕاُ‪" ،‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي" ‪ٍ٤ٍ" ٣‬ه‪ٞ‬بُ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ـيالٍي‪٢‬ب ‪٣‬ئَي‪ ٠ٚ‬سبه‪ٞ‬ب‬
‫آىالٍىا‪١‬ييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪"ٗ٣ٍ٤ّ" ٥‬ي ا‪ٙ٣‬ـــــي‪ٝ ٍٟ٣‬بٕبّئش‪ٚ‬ــــــَي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ؿبٍي (‪ٙ‬ب‪٧‬ي)‬
‫"س‪ "ٓ٣َٝ٤‬آ‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬م‪" ٤ٚ‬إذبٍٕبدئٔ" ‪ ،ٟ٣‬ث‪َٙ٤‬بٍالٍي‪ ٠‬يئيىي‪٢‬ؼي ؿبٍي‬
‫"إذبٍ‪٣‬م"‪ٕ ،ٟ٣‬اي س‪ ٍُ٤‬هبٍب‪١‬ي "اي‪ٚ‬جبٍا" ‪١‬ي‪ ...٣ ٠‬آىالٍي‪٢‬يا ٕاُ‪ ٥‬ىَييــــَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ثبهيت ‪ ٣‬ايِ‪ٝ‬بٍا ٕاُ‪ ٟ٣‬ايٖذبٍا ّي‪ٞ‬ي ثي‪ ،ِٖٚ‬ث‪ ٤‬آىي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي "ٍ‪ٍ٤‬ه‪ٞ‬بُ ‪٣‬‬
‫ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي ‪ٙ‬ب‪٧‬الٍ" ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪116‬‬

‫‪134‬ـ ايستيثبغچب (‪)İstibağça‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــيا يئَ ٕبال‪ ٟ‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ايْي ٕاُى‪ٟ‬‬
‫يبٍا‪١‬يت؛ "ايٖشي" ‪" ٣‬ثبمـب"‪" .‬ايٖشي" ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٍ ،٥‬يِىيَي‪ٞٚ‬ي٘‪ ،‬كَاٍسي آٍسيَي‪ٞٚ‬ي٘‬
‫(ٕ‪٤‬ي‪ٍ ً٤‬بٍ‪ٙ‬ي‪ٙ‬يني) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪" )1(.‬ثبمـب" ايٖـــــ‪ّ ٦‬يـيِ ثبك ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫ىئ‪ٞ‬ــــ‪ٙ٦‬ي ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬ـالً ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ايٖشي ثيَ يئـــَى‪ ٥‬يبٍا‪ٞ١‬يـــ٘ ّيـيِ ثبك اي‪ٞ‬يـ٘‬
‫ٕـ‪١٤‬ـَا آثبىال‪ٙ‬يت ٍي‪ٚ‬ـــالمب ؿــــا‪١‬ـ‪٤‬ة‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 3‬ائ‪2944 ٥ٍ٤‬‬

‫‪135‬ـ ايغذير (‪)İğdir‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إٓال‪١‬ــــي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا اينـــــييَ آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ـــي ‪٣‬اٍ‪ٕ .‬بييــ‪ٕ ٠‬يياه‬
‫اينـــييَ (ايٖــييَ‪ ،‬ايَـــــييَ) ٕاُي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيــــَ؛ «ا‪٣‬مــــــ‪ٍ ُ٤‬بمب‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‬
‫هب‪١‬ي‪ٞ‬ي ‪ ٣‬آ‪ٙ‬شــــــي ا‪٣‬م‪ٚ‬ـــ‪ّ ٤‬بي‪٢‬بسـي ى‪١‬يب ٕئ‪٢‬ي‪ٚٚ‬يٖي‪٢‬ــــي س‪ٞ‬ظي٘ ائــــــييـَ‪... .َٙ‬‬
‫ثيَي‪٢‬ؼـــــي ؿبىيــــــَا ٕ‪ٟ٤‬هب‪١‬يـــــ‪ ٠‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪٣‬م‪ٚ‬ــ‪ٍ ٤‬بيي‪١‬ي ا‪٣‬س‪ٍ٤‬ى‪ٍ٣‬ى‪٣‬الٍ‪... ،‬‬
‫ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ؼيــــي‪ ٥‬سئ‪٢‬يــِهب‪١‬ي‪ ٠‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪٣‬م‪ٚ‬ــــ‪ ٤‬ايَـــــييَي‪»... ،‬‬
‫ٕ‪َ١٤‬ا ايَـــييَا ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬يبُي‪ٚ‬يَ‪« :‬ا‪٣‬مـــــ‪ُ٤‬الٍي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بىيَالٍي ثيَ ؿ‪٤‬م‬
‫يئَ‪َٙ‬ى‪" ٥‬ايَـــــــييَ" آىي س‪٤‬د‪١٤‬ي‪٣ َٚٞ‬اٍىيـَ‪٤ٙ .‬ث‪٨‬ـــــ‪ٕ٦‬يـــــــِ ّي‪ٞ٧ ،‬ي‪ ٠‬س‪٤‬د‪١٤‬ي‪َٚٞ‬‬
‫ائُ آىالٍي‪٢‬ـي "ايَــــــــييَ" ث‪٤‬ي‪١٤‬يا‪ٕ ،ٟ‬ـ‪٤‬يـ‪١٤‬ــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٞٙ‬ي‪ٚ‬ـــــــييَ»‪)1(.‬‬
‫‪ٙ‬ؼَ‪٥‬ا‪ٙ‬شَاّ‪ٞ‬ــــ‪ّ ٦‬يشبثي‪١‬يــ‪ 50٠‬ـ ‪١‬ؼـــي ‪ٝ‬يل‪ٕ ٦‬ي‪٢‬ي‪( ٥‬يبٍدبمي‪٢‬ــــيا‪ ،‬ائ‪ٕ ٥ٍ٤‬ي‪٢‬ي‪)٥‬‬
‫ا‪٣‬م‪ُ٤‬هب‪١‬ي‪َٙ٥٤١ ٠‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬ـيا ث‪ٕ٤‬اُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛‬
‫«ايٖـييَيـ‪ٝ ٠‬ق‪٢‬بٕـي‪ ،‬ثاي‪ ُ٤‬ىئ‪ْٞ‬ـييَ»‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٕ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪595ٛ ،‬‬
‫‪117‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪136‬ـ ايلخيچي (‪)İlxıçı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ا‪١٣‬الٍػب ّ‪٢‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬ـــالمي‪ ٠‬آىي‪ ،‬اي‪ٚ‬ويــي آىال‪١‬يـَ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ـي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬ــــيا‪ٍ٤ٝ ،‬ا‪ ٟ‬ي‪ٍ ٟ٤١٤ٙ٤‬يَامي‪٢‬ـــــيا يئَ‪َٚٙ‬ـ‪ ٠‬آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي‬
‫اي‪ٚ‬ويــي‪ٕ ،‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ئي‪٢‬ــــي‪ ٥‬يئَ‪ ٠َٚٙ‬ي‪٤‬هبٍياي‪ٚ‬ويـي ٍي‪ٚ‬ــــالمي يب ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ‬
‫اي‪ٚ‬ويـي ٍي‪ٚ‬ـــــالمي‪ ،‬ا‪ٍ٣‬سب اي‪ٚ‬ويــي ٍي‪ٚ‬ـــالمي يب كبع هب‪ٙ‬يــــٌ اي‪ٚ‬وـيٕي ‪٣‬‬
‫آ‪ٙ‬بمب اي‪ٚ‬ويــي ٍي‪ٚ‬ـــالمي يب ؿبي اي‪ٚ‬ويـي ٍي‪ٚ‬ــالمي ‪... ٣‬‬
‫ؿ‪ٙ٤‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ساليب‪ٝ ٟ‬بٗ ىا‪٣‬اٍ ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ ٦ٚ‬آر ٕ‪َٙ٣ٍ٤‬ي‪" ٦٢‬اي‪ٚ‬وي" ‪ ٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬اي‪ٚ‬ويالٍي‬
‫ا‪٣‬سبٍا‪ ٣ ٟ‬ا‪١٣‬الٍي‪" ٠‬يي‪ٕ٦‬ي‪" ،"٦٢‬اي‪ٚ‬ويـي" ىئي‪ٚ‬يَ‪ .‬هب‪١‬ي‪٣ ٥َ٧ُ ٜ‬ىبئي "اي‪ٚ‬وـي "ٕاُ‪،ٟ٣‬‬
‫"آر ثئؼََ‪ ٣ ٟ‬ا‪ٕ ٤١٣‬اُس‪٦ٚ‬ي‪ ٠‬آىا‪ "ٛ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ُ‪٣ ٥َ٧‬ىبئي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬دئ‪9 ٛ ،َٙ ٦ٚ‬‬

‫‪137‬ـ ايوبرات (‪)İmarat‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــيا يئَ‪ ٠ٚٙ‬ث‪٢ّ ٤‬ــــيي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيـــــالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘‬
‫ا‪٣‬الٍاً ف‪ٞ‬بٍر ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يـَ‪ .‬اي‪٢‬ـــيي ‪ٝ‬ـ‪٤‬مب‪١‬يا اي‪ٞ‬بٍار؛ اّي‪ٞٚ‬ــــ‪ٝ٦‬ي٘ َُ‪ٝ‬ـي يئَي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا اي‪٢َٚٚ‬يَ آ‪١‬ؼبً ثـ‪٢ّ ٤‬ــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،٠‬اي‪ ،ٜ‬آٍ ‪ ٣‬آر (آى) ث‪َٚٝ٤ٙ٤‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬آىي‪ ٠‬ا‪ ٗ٣‬ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬اي‪ٕ "ٜ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ىئٍى‪ ٣‬ى‪٥‬‬
‫ثيَ ٕاُ ا‪٣‬ال‪" ،ٟ‬اي‪" ،"ٜ‬ائ‪"،"ٜ‬ا‪"٣ "ٛ‬آ‪ٕ "ٛ‬اُ‪َٙ‬ي‪ٕ" ،‬ئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي"‪" ،‬ايٖش‪َٚٝ٦‬ي"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬آٍ" ٕاُ‪٣‬ى‪ٕ .ٍ٣‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي "آٍ"‬
‫ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪" :‬آٍ" يب "اٍ" ّ‪ ٦‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا "ائَ" ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ّ" ،‬ي‪ٚ‬ي"(‪)1‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ .‬يياه ػ‪٢‬بثالٍييا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي‪٤ٍ ،‬ؿبً‬
‫‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛‬
‫آ‪٣‬اٍ(آ‪ +٣‬اٍ)‪ ،‬هٍِ(هِ‪ +‬آٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ(ٍبع ‪ +‬اٍ) ‪ٕ ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ )2(.‬اي‪ٞ‬بٍار ٕاُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬آر" يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬آى ىيَ‪ .‬ثيَآىا‪ٝ‬ي يب ثيَ يئَي ا‪١٣‬ال سب‪١‬يييني‪ٞ‬يِ‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪118‬‬

‫‪٧‬ــَ ثيـَ ٕـــــاُ‪" ٥‬آى" ىئييـــــَيِ‪ ٜ٧ .‬ى‪" ٥‬آى"؛ "آى‪ٙ‬ـي"‪ٕ" ،‬ب‪ٚ١‬ـي" ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــ‪" ٦‬اي‪ٞ‬بٍار‪ٕ" ،‬ئــ‪ٙ٦ٝ٤‬ي ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ٕ ،‬ب‪ٚ١‬ي ّي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يـ‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب ثيَ ػ‪ٍ٤‬اىا آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ّ ٦ٚ‬ي ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ثا‪ِٙ‬؛‬
‫"اي"‪ٝ" ،‬بٍ"‪" ،‬آر"‪" .‬اي" ٕاُ‪ ،ٟ٣‬آي ثي‪ ،ِٖٚ‬ث‪ ٟ٤١٤‬ا‪ٕ٣‬غ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي يبٍاىا‪٣ ٟ‬‬
‫سب‪َ١‬ي ىيَ‪ٝ" )3(.‬بٍ" ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ٝ٤ٕ ٦‬ئَ‪َٙ‬ى‪" ٥‬ثاي‪ ُ٤‬آ‪١‬ب" يبه‪٤‬ى "ثاي‪ )4("ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يت‪ٕ .‬اُ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬آر" يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪" ٤ٕ٣‬آى"ىيَ‪ .‬ثيَآىا‪ٝ‬ي يب ثيَ‬
‫يئَي ا‪١٣‬ال سب‪١‬يييني‪ٞ‬يِ ‪ َ٧‬ثيَ ٕاُ‪" ٥‬آى" ىئييَيِ‪ ٜ٧ .‬ى‪" ٥‬آى"‪" ،‬آى‪ٙ‬ي"‪ٕ" ،‬ب‪ٚ١‬ي"‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪٢ٞ‬ب‪" ٟ‬اي‪ٞ‬بٍار" ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ "ثاي‪ ٣ ُ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ٕ ،‬ب‪ٚ١‬ي سب‪َ١‬ي‬
‫يئَي" ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 33،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين‬
‫‪4‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪227ٛ ،ٟ‬‬ ‫ايَا‪3 100،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪56 ،ٟ‬‬

‫‪138‬ـ ايوراىآٍاد (‪)İmranavad‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا "ف‪َٞ‬ا‪ ٟ‬آثبى" يبُيال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛‬
‫"اي‪" ،"َٞ‬ا‪" ،"ٟ‬آ‪٣‬اى"‪" .‬اي‪ٕ "َٞ‬اُ‪ ٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ‪ٞ‬يَ" ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪" .‬ائ‪ "٥َٞ‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿ‪٤‬ه‪" ٤ٚ‬ا‪َٝ‬ا‪" ،"٥‬اي‪َٞ‬ا‪" ٣ "٥‬ائ‪َٞ‬ا‪ّ "٥‬ي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ ‪ ٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ُ٤‬‬
‫س‪ٍَّٚ٤‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ائي‪" ،"ٍ٤ٞ‬ائي‪ٞ‬يَ" ‪" ٣‬اي‪ "ٍ٤ٞ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪" .‬ائ‪ٞ‬يَ"‬
‫ٕاُ‪" ،٣‬يبه‪ٚ‬ي ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي"‪ّ" ،‬ي‪ٚ‬ي‪ّ َٚ‬ي‪ٚ‬يٕي"‪َٙ" ،‬ى‪ٚ‬ي" ‪" ٣‬ثبي" ‪٣" ٣‬اٍ‪ٙ‬ي"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٙ .‬ؼَ‪ ٥‬ا‪ٙ‬شَاّ‪ّ ٦ٞ‬يشبثي‪١‬ي‪49 ٠‬ـ ػ‪ ٤‬يبٍدبمي‪٢‬يا ا‪٣‬م‪ُ٤‬هب‪١‬ي‪َٙ٥٤١ ٠‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬ـــيا "اي‪ٞ‬يــــَ" ٕـــاُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُي‪ٚ‬يت؛ «اي‪ٞ‬يَي‪٠‬‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي ُ‪ٖ١‬ي‪ٚ٢‬ـــــَي‪ٖ١ُ ٠‬ي‪٢‬ـي ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ»‪.‬‬
‫آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼـي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬آ‪"ٟ‬ىيَ‪ّ« .‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬إغ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫‪119‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕـ‪ٝ٤‬ئــــــَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ــي «سب‪١‬ــــَي» ‪ٕ« ٣‬ــاي سب‪١‬ــَيٕــي» ىيـــَ‪« .‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪٣‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي ٍب‪ ٟ٤١‬آ‪ٖ٢٧‬ي‪٢‬ـــــ‪ٕ ٦‬اٍ‪ ٥‬ا‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬يــــي‪ ٥‬ا‪٣‬ال ثي‪)1(.َٚ‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬ــــاُ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿــ‪١٤‬ؼـ‪ ٤‬ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــــ‪« ٤‬آ‪٣‬اى» ىيـَ‪ٖ١ .‬ب‪٧‬ــــي ‪١‬ـ‪٤‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ـــــــي‬
‫ّ‪٨‬ــــ‪ٝ ٠‬يب‪١‬ــــــ‪ّ ٦‬شبثي‪٢‬ــــــيا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٙ‬ـــــــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ـي يبُي‪ٚ‬يت؛ «"آ‪٣‬اى"‪" ،‬آ‪٣‬ا" ‪"٣‬اۇا"‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼـ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئـــــَي ‪٢ّ ٣‬ــــي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ»‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪" ٦‬اي‪ٞ‬ـــــَا‪ٟ‬آ‪٣‬اى"‪" ،‬ائي‪ٞ‬يــــــَ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بىينــي ّ‪٢‬ــــي" يبىا‬
‫"ائي‪ٞ‬يــــَ سبييبٕـــي سب‪َ١‬يٕي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 44٣43،ٟ‬ـ ٕي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ىَ؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي‬
‫ّ‪ ٠٨‬ىٍ ‪َٕ٨ٙ‬شب‪ٝ ٟ‬يب‪86 ،٦١‬‬

‫‪139‬ـ ايٌجيرلي (‪)İncirli‬‬


‫ا‪١‬ؼيـــَ‪ٙ‬ي ٕئــــَ‪ٝ‬ي ـ ثي‪ٕ٦ٚ‬ـــــ‪٤‬اٍ ي‪ٍ ٟ٤١٤ٙ٤‬يَامي‪٢‬ـــــــيا يئَ‪ ٠َٚٙ‬ثيَ آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي ‪٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬يــــــ‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب ثا‪َّٚ٤ٙ‬ي‪٢‬ـــــي‪( ٥‬ثو‪َٚٚ‬ي‪٢‬ـــــي‪١ )٥‬ئـــــ‪٢ّ ٦‬ـــــي‪ٍ ،‬ي‪ٚ‬ــــالً‬
‫‪ ٣‬يئــَ آىيــــييَ‪.‬‬
‫ث‪ٍ٤‬ا‪١‬يـــ‪ ٠‬آىيــ‪ ٠‬ا‪١‬ؼيـــــــَ‪ٙ‬ي ثي‪ٖٚ‬ـِ؛ ا‪١‬ؼيـــــــَ آمبػـــالٍي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئـــــــَ‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬يـــــــ‪٢‬يا ا‪ٙ٣‬ــــــ‪.ٍ٤‬‬
‫ث‪ ٤‬آىي ثب‪َٙ‬ب ػــــ‪ٍ٤‬ىا آؿيَـــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ ثئ‪ٚ‬ــــ‪ّ ٦‬ي‪" ،‬اي‪٢‬ؼيــَ" ‪" ٣‬اي‪٢‬ؼــ‪"٤‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼـــــــ‪ ٦‬ى‪" ٥‬يي‪٢‬ـــــ‪ّ "٤‬اّ‪١٤‬ــــــي‪" ٣ ٟ‬اي‪٢‬ؼــــي" ّي‪ٞ‬ـــــي يبُي‪ٚ‬يــَ ‪٣‬‬
‫"ىيَــَ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬ـــــيه" ‪ٍ" ٣‬ي‪ٞ‬شـ‪ٚ‬ـــــي ىاٗ"‪ٝ" ،‬يــــَ‪٣‬اٍي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‪.‬‬
‫"اي‪٢‬ؼـــــي" ٕـــــــاُ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ٝ ٥‬بى‪ٚ‬يــــٌ‪ ،‬س‪ٞ‬يــــــــِ‪ٙ‬يِ‪ ،‬دبٍالٍ‪ٚ‬يــــٌ ّي‪ٞ‬ي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــــالٍىا اي‪٢َٚٚ‬يــَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪120‬‬

‫‪140‬ـ ايٌي (‪)İni‬‬


‫اي‪٢‬ي‪ٕ ،‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئي ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا (ػ‪٤٢‬ة ‪ٍَٙ‬ي‪٢‬ي‪ ،)٥‬ؿَ‪َٚ‬ي (ؿبالي)‪٤ُٙ٤ٍ ،‬‬
‫(ا‪٣‬م‪ ٣ )٤ُٙ٤‬آاليال ّ‪٢‬ـــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬ـــيا يئَ‪ ٠َٚٙ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ا‪٣‬ؽ ّ‪٢‬ـــيي‪ ٠‬آىيــــييَ‪.‬‬
‫ث‪٢ّ٤‬ي‪ َٙ‬ي‪٤‬هبٍي اي‪٢‬ي‪ ،‬آ‪ٙ‬بمب اي‪٢‬ــي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سب اي‪٢‬ـــي ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪ٖ٢‬بالٍىا‪ٕ ،‬ئ‪٢‬ـــي‪ٟ‬‬
‫ثبهب‪١‬ــــيا ثيــَ ثيــَ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــ‪ٕ ٦‬ايْ‪ٞ٢‬ي٘ ‪ ٣‬ثيــــَ ّ‪٢‬ــــي ّي‪ٞ‬ـي ٕاٍ‪.ٍَٙ٤١٣‬‬
‫ث‪٤‬س‪ٕ ٟ٤‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ٝ‬ــــ‪َٙ ٦‬ى‪« ،)٥‬اي‪٢‬ـــي؛ ّيـيِ ٍبٍىاٗ» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا) ٕ‪ٚ‬يت‪ )1(.‬اٍ‪ٙ‬بىيىــَ ا‪ّ" ٤١٣‬يـيِ ٍبٍىاٗ ‪ٙ ٣‬ب‪٧‬ــِاى‪ "٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ٕ‪ٖ٢‬المىا ىا ث‪ٕ ٤‬اُ "ّيـيِ ٍبٍىاٗ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـيا ٕ‪ٚ‬يت‪ )2(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ائسْــي‪٥‬‬
‫(سبٍيوي‪ )٥‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ٙ ٦‬ب‪٧‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿـ‪ٟ٤‬؛ "اي‪٢‬ـي ‪ٝ‬بثبٍئ٘" ٍ‪٤‬سي‬
‫‪ٙ‬ب‪٧‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪٢ّ ...٣ )3(.‬يي‪ ٠‬آىي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــيا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً "ا‪١‬ي" ‪٣‬‬
‫"آ‪١‬ي" ى‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يَ آ‪١‬ؼبً ائ٘ آٍإي‪٢‬ـــيا ا‪١٣‬ب يب‪٢ٙ‬يــِ "اي‪٢‬ي" ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪٣ ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ؛ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪229،ٟ‬‬
‫اىثيبر ىبٍٕي‪3 49،‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪ ،‬ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ع‪230ٛ ،1‬‬

‫‪141‬ـ اييذُلي (‪)İydəli‬‬


‫ّ‪٢‬ـيي‪ ٠‬آىي ايْي ٕــاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "اييــــي‪ٙ" ،"٥‬ي"‪" .‬اييــي‪( "٥‬ىبٍٕؼب؛ ٕ‪٢‬ؼي)‬
‫يئ‪ٞ‬ــــــ‪ٙ٦‬ي ثبٍ ٕشيـــــَ‪ ٟ‬آمبع آىيـــــييَ‪ٙ« .‬ــــي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـــيٕي ايٖـــ‪ ٦‬آىالٍا‬
‫آٍسيَيــال‪ ٣ ٟ‬يئــَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــــالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــيىيَ‪ )1( .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـ‪" ٦‬اييــي‪ٙ٥‬ي" اييي‪ ٥‬آمبػالٍي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ث‪ٍ٤‬اىا اييي‪ ٥‬آمبػالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بمي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74ٛ ،‬‬
‫‪121‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪142‬ـ ثئلذاضي (‪)Beldaşı‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا "ثي‪ٚ‬يا‪ٙ‬ي" ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ائ٘ آٍاي‪٢‬يا "ثئ‪ٚ‬يا‪ٙ‬ي"‬
‫ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪" .‬ثئ٘" ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍَّٚ٤‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ‪َٙ‬ى‪ٕ ٥‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ .‬ثئ‪ٚ‬يا‪ٙ‬ي‬
‫ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪" ،٥‬ىاك اسَيي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىاٗ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬دَ‪٣‬ىٖ‪ ٍ٤‬ى‪ّ٣‬ش‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪١‬ي‪٠‬‬
‫يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ٝ٤ٕ ٥‬ئَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ؽ ‪٣‬اكيي آ‪ٙ‬ال‪٧‬ي ‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘ «‪1‬ـ آ‪٤١‬؛ ٕاي‪ٖٝ ٟ٤‬ئ‪،٤ٙ٤‬‬
‫آمبٕي ‪2‬ـ ثئ٘؛ يئَ آ‪ٙ‬ال‪٧‬ي ‪ٕ )1(»...٣‬بيي‪ٕ ٠‬يياه ػ‪٢‬بثالٍييا ثئ٘ ٕاُ‪« ٟ٣‬سب‪َ١‬ي»‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬ث‪٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪" ٟ‬ثئ‪ٚ‬يا‪ٙ‬ي"؛ "يئَآ‪ٙ‬ال‪٧‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ىا‪ٙ‬ي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٍ .‬ئيي ائش‪ِٞ‬‬
‫َّٕ‪ٚ‬يىيَ ّي‪" ،‬سبٗ" يب "ىاٗ" ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪2 41 ٥ٍ٤‬ـ آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫هب‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪394٣ 393،٠َّ١٤ٙ٣‬‬

‫‪143‬ـ ثبثبضىٌذي (‪)Babaşkəndi‬‬


‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ ‪َ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا يئَ ٕبال‪ ٣ ٟ‬اي‪٢‬يي ايٖ‪ ٦‬ا‪َ٨ٙ ٣‬ي‪ ٠‬ثيَ‬
‫‪ٝ‬ل‪ٕ٦ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثبثب‪٢ْٙ‬يي‪٤ٍ ،‬ػبثي‪ٚ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثَي‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ثبثبٗ آى‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ‬
‫ّي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬آثبى ا‪٤ٙ٣‬ة ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‪٢ّ ،‬ي ا‪ ٟ٤١٣‬آىي اي‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت‪ .‬ثبثب‪ٙ‬ي‪ ٠‬ى‪ ُ٣‬آىي‪ ،‬ثبثبّي‪ٚ‬ي ىيَ‪« .‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬اي‪ ٠٢َٚٚ‬ثبثب ٕاُ‪ٝ ٣‬بىالٍىا‪ٟ‬‬
‫ٍب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪ )1(.»ٍ٣‬آٍسيَاً ّي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثبثبٗ ٍي‪ٚ‬المي آى‪ٙ‬ي ثيَ ٍي‪ٚ‬الً ىا ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ سبٍين ىيَي‪ ٠‬سَّ‪٨‬بي ايَا‪ ،ٟ‬ىبٍٕؼبيب ؿئ‪٤‬يَ‪ ،ٟ‬اك‪ٞ‬ييب‪63 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪144‬ـ ثبثه (‪)Babək‬‬


‫ثبثِ؛ ثبثبثٔ‪ ،‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬كاٍ‪ٝ‬ش‪ٚ‬ي ثٔ ‪ ٣‬ثَي‪َٚ‬ثٖي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثبثِ ‪٧‬ـ ‪ ً .‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ي‪ ُ٤‬اي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪َٚٙ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ؽ‪ ٛ٤ٙ٤‬آ‪ٙ‬شي‪٢‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬اّي‪٢‬ـي ‪٤ّ ٣‬س‪َٙ٦ٚ‬ي‪ ٠‬يينيت‪،‬‬
‫فَة ايٖشيالؿيالٍي‪٢‬ب ٍبٍ‪ٙ‬ي ‪٤ٝ‬ثبٍيِ‪ ٥‬آدبٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ايٖيي «ثئالٗ آ‪٣‬اى» (ثئ٘ ‪+‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪122‬‬

‫آٗ ‪ +‬آ‪٣‬اى) ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪٣‬م‪ . ...٣ ٗ٤ٞٙ٤‬اي‪٢‬ييي‪ ٥‬ا‪ ٣‬ايٖييي‪ ٠‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي آٍإي‪٢‬يا‬
‫ثاي‪ ُ٤‬كاٍ‪ٝ‬شي ‪٣‬اٍ ‪ ٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ يئَ آىالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب‪ ٦ٚ٧ ،‬ى‪ ٥‬ث‪ ٤‬ي‪ٍ٤‬ىٕئ‪ّ ٍ٤‬ي‪ٚ‬يي‪ٕ ٦‬اٍ‪،٥‬‬
‫اي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ا‪١٣‬الٍػب ا‪ٙ٣‬بمب ثبثِ آىي ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا يئَ‪ ٠ٚٙ‬ثبثِ ّ‪٢‬يي‪ ،‬ثبة ا‪ ٦ٙ‬ثي ي‪٠‬‬
‫ٍي‪ٚ‬المي ا‪٤ٙ٣‬ة ‪53 ٣‬ـ‪١ 1352‬ؼي اي‪ َٚٚ‬آثبىال‪ٙ‬يت ىيَ‪ .‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبسي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ى‪ٍ٣‬ى يب‪١‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬إْي سذ‪ َٙ ٦‬ثبثِ ‪ ٦ٙ‬فَث‪ َٚ‬آٍإي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ى‪٣‬ي‪ َٚٙ٤‬ؿبمي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫ٍب‪ٙ‬يت ‪ ٣‬ثبثْـــ‪ ٦‬فبيييىيَ ‪٢ّ ٣‬يي‪ ٠‬آىي ثبثْ‪ ٦‬فبيي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ا‪ ٣‬سذ‪ٕ ٥َٙ ٦‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪145‬ـ ثبثي وٌذي (‪(Babi kəndi‬‬
‫ثبثي ٕاُ‪ٕ ٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ ا‪٣‬ين‪١٤ٝ ،ٟ٤‬بٕيت ‪ ٣‬يبٍا‪ٙ‬ب‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ّ .‬ييي‪ ٠‬س‪٘ٞ‬ىا‪ٙ‬ي‪،‬‬
‫‪ٝ‬يى‪ٙ‬ي سبييبٕي ٕ‪٤‬يالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثيَ آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ‬ي اي‪٤ٍ ٦ٚ‬ي‪٤ٙ٤‬ة‪ .... .‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي‬
‫ىيْيَ ىئيي‪ٚ‬يَ؛ ‪1‬ـ ٍبٍىا‪ٙ‬الٍ يئَ‪َٙ‬ي ائُ آٍاالٍي‪٢‬يا ث‪٢ٙ٤‬ي‪ ،٥‬ث‪٢ّ ٤‬يي ‪ ٣‬ا‪ّ ٟ٤١٣‬ا‪٢ٙ٣‬ي‪٠‬‬
‫ّيـيِ ٍبٍىا‪ٙ‬الٍي‪٢‬ب يبٍا‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪ّ ٣‬ا‪ ٣ ٠ٙ٣‬يئَ‪ ،‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٟ٤١٤‬ثبثي ىيَ ىئي‪ ٦‬ا‪١٣‬ب‬
‫‪٣‬ئَيَ‪ ٣ َٙ‬ا‪ٍ٣‬ىا‪ ٟ‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي ثبثي ٍب‪ٙ‬ييَ‪2 .‬ـ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ثبة ا‪ ٦ٙ‬آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت ‪ ٣‬ث‪٤‬آى ٕئي ٕئي‪ ٥‬ثبثي ٕ‪ ٦١٣ُ٤‬ؿ‪٤١٤‬ة‪.‬‬
‫‪146‬ـ ثبغيطلي وٌذي (‪)Bağışlı kəndi‬‬
‫"ثبمي٘" ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ دبي‪٧ ،‬يي‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا ‪ٙ‬و‪ ٜ‬آىي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬ي "ثبمي٘" آى‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬آثبى ا‪٤ٙ٣‬ة ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ٜ٧ .‬‬
‫ى‪ٕ ٥‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ثبمي٘ ٕاُ‪ٟ٣‬؛ "سب‪َ١‬ي اي‪ٚ‬يني" ‪" ٣‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي ثبك" آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪178 ٛ ،‬‬

‫‪147‬ـ ثبالثَيلي (‪)Balabəyli‬‬


‫ثبالثي‪ٚ‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب آىا‪ٝ‬الٍي ائُ‪َٙ‬ي‪١ ٦٢‬ئـ‪٦‬‬
‫ّ‪٢‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً يبٍاىيت ا‪٣‬الٍىا يب‪ٙ‬بييَالٍ‪ .‬ث‪ ٤‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‬
‫"ثبالثي‪ٚ‬ي" ّ‪٢‬ييييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي ٍضبهب‪ ٟ‬سبهشب ؿيوب‪١‬يا‪١ ٟ‬ئـ‪ ٦‬اي٘ ٕ‪َ١٤‬اىا ائ‪" ٦ٚ‬ثبالثي‪ٚ‬ي"‬
‫ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬يت ‪ ٣‬آىال‪١‬يَ‪ٝ‬ي٘‪َ١٤ٕ ،‬االٍ د‪٤ٚ٨‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آى ىيي‪ٚ‬ييَ‪ٕ ٦ٝ‬يبٕشي‪ٝ ٦٢‬قَ‪ٟ٣‬‬
‫‪123‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٍب‪ٙ‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب "هبَّيِ" ! آىي ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يت‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ثبال ٕاُ‪ٟ٣‬؛ «ثاي‪)1(»ُ٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ثبالثي؛ "ثاي‪ ُ٤‬ثَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آٍسيَ‪ٝ‬بً َّٕييَ ّي‪ٕ ،‬بيي‪٠‬‬
‫ميبٍي‪١‬ي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪« ٦‬ثبالثَي»؛ "ّيـيِ هب‪ٖ١ُ" ،"ٟ‬ي‪٤ٕ ٣ ٠‬ي‪ ٤ٚ‬ا‪ٙ٣‬بً"(‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪2 85 ٛ ،ٟ‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪46ٛ ،‬‬

‫‪148‬ـ ثبالخبىوٌذي (‪)Balaxan kəndi‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬ـــالٍي‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــــيا يئَ‪٢ّ ٠ٚٙ‬ـي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي ثبالهب‪٢ّ ٟ‬ييـــييَ‪.‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَـــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ ؿبي‪ٚ‬ـــي ثبال ٕـــــاُ‪ٟ٣‬؛ «ثاي‪)1(»ُ٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ثي‪ٚ‬يـَ‪ .‬هب‪"ٟ‬يـ‪ ٠‬ايٖـــ‪ٕ ،٦‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪« ٥‬كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كْ‪َٞ‬ا‪)2(»ٟ‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــالٍي ‪٣‬اٍ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــــ‪ ٦‬ثبالهب‪ٟ‬؛ ثاي‪ُ٤‬هب‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪.‬‬
‫آٍسيـــــَ‪ٝ‬بً َّٕــييَّي‪ ،‬ميبٍي‪١‬يـــــ‪ ٠‬ىيْـــــَي‪٢‬ؼــــــــ‪« ٦‬ثبالهب‪»ٟ‬؛‬
‫"ّيـيـــِ هب‪ )2("ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــــياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪2 85 ٛ ،ٟ‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪46ٛ ،‬‬

‫‪149‬ـ ثبلداغي (‪)Baldağı‬‬


‫ثبٗىامـي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٖ١٣‬ـــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــيا ّيـيـــــِ ا‪ٝ‬ب إْي ثيــــَ ّ‪٢‬ــيي‪٠‬‬
‫آىيـييَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬يـ‪ ٠‬آىيـ‪ ،٠‬ا‪٣‬ؽ ثبهي‪ٚ‬ـــــال آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ ‪ َ٧ ٣‬ا‪٣‬ؿــ‪٤‬ى‪ ٥‬ى‪ ُ٣‬ا‪٣‬الثي‪.َٚ‬‬
‫ائسْـــــي‪ ٥‬ثيــَ ســ‪ ٍُ٤‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ثبٗ اي‪ٞ‬يـــــ٘‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬آٍيــــالٍي‪ٕ ٠‬ـ‪ٚٙ٤‬ـَى‪ ٟ‬س‪٤‬دـــــــالىينـي ‪ٙ‬يـَ‪٥‬يــــــــ‪« ٦‬ثبٗ» ىئييـَ‪.َٙ‬‬
‫ٕ‪ٖ٢‬الم ٕاُ‪٤ٙ‬ي‪١٤‬ـــــي‪ ٥‬ى‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ٕ ٦ٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪ ،)٥‬ثبٗ ٕــــاُ‪٣‬؛ ث‪٤‬ي ث‪٤‬ه‪ ٣ ٟ٤‬ا‪ٕ٣‬ز‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــالٍي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٕ‪ٖ٢‬الم‪ ،‬إشَآثبىي‪79ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪124‬‬

‫‪150‬ـ ثريبى ليطالغي (‪)Bəryan qışlağı‬‬


‫ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي ثَ ‪ ٣‬يب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪« .‬ثَ» يب «ثبٍ» ٕاُ‪ٕ ٣‬اُسـي(‪ ٣ )1‬يب‪ٟ‬‬
‫ايٖ‪٦‬؛ ٍيَاً‪ ،‬اي‪ٚ‬يٌ(‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ثَيب‪ٟ‬؛ ا‪٣‬ى‪ ،‬اي‪ٚ‬يٌ ٕاُسـيٕي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪194ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪10ٛ ،‬‬

‫‪151‬ـ ثطيرلي (‪)Bəşirli‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي ث‪ٚ‬يَ‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي يئَ‪َٚٙ‬يَ‪ .‬اي‪ ِٚ‬ثبهي٘ ىا ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي‬
‫ا‪ّ ٍ٤ٙ٣‬ي‪ ،‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىالٍي ث‪ٚ‬يَ آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت آ‪١‬ؼبً ث‪ ٤‬آىي‪ ،‬ث‪،"٦‬‬
‫"‪ٙ‬يَ" ‪ٙ" ٣‬ي" ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ىا ‪١٤ْٝ٤ٝ‬ي‪" .ٍ٣‬ث‪ "٦‬يب "ثب"‪ ،‬ثبك(‪)1‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٙ" .‬يَ" ايٖ‪٦‬؛ "ا‪٣‬ى"‪" ،‬اي‪ٚ‬يٌ"(‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٙ« .‬ي» ايٖ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ‬
‫‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ،٦ٚ‬ث‪ٚ‬يَ‪ٙ‬ي؛ "اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي ثبك يئَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ ٜ٧ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪ ٥‬ا‪٤١٣‬‬
‫"ث‪ٚ‬يَ" ‪ٙ" ٣‬ي" ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ث‪٤ٙ٤‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ىا ا‪٣‬الٍ‪" .‬ث‪ٚ‬يَ" يب "ثب‪ٙ‬يَ"؛ "اي‪ٚ‬يٌ‬
‫ٍ‪٣ٍ٤‬ي‪٤‬ػ‪ )4("٤ٕ٤‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٙ« .‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪،٦ٚ‬‬
‫ث‪ٚ‬يَ‪ٙ‬ي؛ "اي‪ٚ‬يٌ ٍ‪٣ٍ٤‬ي‪٤‬ػ‪ ٤ٕ٤‬يئَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آٍسيَاً ث‪ٚ‬يَ‪ٙ‬ي‪ّ ،‬اؿَي‬
‫‪ٙ‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ ٟ٤‬ائ‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ػيٍَ‪٤ٙ٤‬هب‪ٚ١‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪3‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 26 ٛ ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪26 ٛ ،ٟ‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪4 74 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٙ ٟ‬ــٍَي‪337 ٛ ،‬‬

‫‪152‬ـ ثَداللي (‪)Budaqlı‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ث‪٤‬ىام‪ّ ٤ٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪٤ٝ ،‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ‪ ٣‬اٍىثي٘ ـ‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ي ي‪ٍ ٟ٤١٤ٙ٤‬يَامي‪٢‬يا‪ٍ ،‬بالثَُ‪١‬ي ‪ ٣‬كبعاك‪ٞ‬يّ‪٢‬يي آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬ثب‪َٙ‬ب‬
‫آىي اثَا‪٧‬ي‪٢ّ ٜ‬ييييَ‪ .‬ث‪٤‬ىاٍ‪ٚ‬ي ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ «ث‪٤‬ىاً» ‪ٙ« ٣‬ي»‪« .‬ث‪٤‬ىاً» اي‪٢‬يي؛‬
‫آمبػي‪« ٠‬ه‪١»٤ٙ٤ٍ« ٣ »٤ٙ٤‬ب ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪٤‬ىاً ٕاُ‪٦١٣‬‬
‫‪125‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «‪1‬ـ آمبع ‪ٙ٤ّ ٣‬الٍي‪ٕ ٠‬ا‪٣‬ى‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬آييَيال‪ َ٧ ٟ‬ثيَ ٍ‪2 ٗ٤‬ـ إبٓ‬
‫ثيَ ‪ٙ‬ئيى‪ ٟ‬آيَيال‪ٙ ،ٗ٤ٍ ٟ‬به‪ ،٦‬هظ‪٤ٙ ،‬فج‪ ،٦‬كي‪ٍ ،٦ٞ‬يٖ‪ٙ« )1(.»ٜ‬ي» ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا‬
‫آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪٢ٝ )2(.‬ؼ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىال‪ٞ١‬ب ٕججي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيال‪ٝ‬بً ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ؛‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٍ ٥‬بالثَُ‪١‬يى‪ ٟ‬ثيَ ي‪« ٗ٤‬ثِ» (اي‪٢‬ييْي ٕئَ‪ٝ‬ي) ‪ٝ« ٣‬بك‪٤ٞ‬ىآ‪٣‬اى» ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪٣ ٦٢‬‬
‫ى‪٣‬م‪٤‬يب (ٕ‪ٟ٤‬ؿيوب‪١‬ب) ٕبٍي ‪ ٣‬ثب‪َٙ‬ب ثيَ ي‪ ٗ٤‬ايٖ‪ُ٤ٍ ٦‬ئي ‪« ٣‬ثبػَ‪٣‬ا‪« ٣ »ٟ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ»‬
‫‪ََٙ٨ٙ‬ي‪ٕ ٦٢‬بٍي ٕئييَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ي‪٧ ٗ٤‬ب‪ٝ‬ب‪« ٟ‬ايذِي‪ »٤ٙ٤‬ى‪ّ ٍ٣‬ي‪ ،‬اي‪٢‬يي ‪ٍ٤ٝ‬ا‪ٟ‬‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا «ى‪٥٣‬ي‪ »٤ٙ٤‬آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬م ّ‪٢‬يى‪ ٥‬ايِي ٍب‪ٙ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬ي‪ٙ٤‬الٍ آيَيال‪ ٟ‬يئَ‪٥‬‬
‫ّي‪ٍ ،‬بالثَُ‪١‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا اي‪ٞ‬ي٘‪« ،‬ث‪٤‬ىاٍ‪ٚ‬ي» ىئي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪َ١٤ٕ .‬ا ‪ َ٨ٙ‬ىامي‪ٚ‬يت ‪٣‬‬
‫ّيـي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ي‪ٙ٤‬الٍ آيَيال‪ ٟ‬يئَ ٍبالثَُ‪١‬يي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا ائ‪« ٦ٚ‬ث‪٤‬ىاٍ‪ٚ‬ي» آىي اي‪ٍ ٦ٚ‬بالٍمي‬
‫ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا يئ‪٢‬يي‪ ٟ‬آثبىال‪ٙ‬ب‪١‬يا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي «ث‪٤‬ىاٍ‪ٚ‬ي» آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ ّي‪" ،‬ث‪٤‬ىاً" ثيَ سبييب آىيييَ‪ٕ )3(.‬بيي‪ ٠‬ميبٍي ايٖ‪ ٦‬ث‪٤‬‬
‫ٕاُ‪ ٦ٙ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «ث‪٤‬ىاً؛ ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ر ‪١‬بمي‪ٚ‬الٍي‪٢‬يا ايٖيي‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثيَي»(‪)4‬ىيَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ثبهي‪ٞ‬يا‪ ،ٟ‬ث‪٤‬ىاٍ‪ٚ‬ي؛ "ث‪٤‬ىاً سبييبٕي‪٢‬ب فبييي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى" يبىا "ث‪٤‬ىاً آى‪ٙ‬ي ايٖييي‪٠‬‬
‫يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪ 1‬ائ‪2 460 ٥ٍ٤‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪4 333ٛ ،‬ـيَ‪ٔ٢٧‬‬ ‫‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬
‫‪١‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪51ٛ ،‬‬

‫‪153‬ـ ثَرراى (‪)Borran‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ث‪ٍٍ٤‬ا‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي ايْي آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي يئَ‪َٚٙ‬يَ‪ ،‬ي‪٤‬هبٍي ث‪ٍٍ٤‬ا‪ ٣ ٟ‬آ‪ٙ‬بمبث‪ٍٍ٤‬ا‪ .ٟ‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪" ٠‬ث‪ٍ٤‬ا‪ٕ )Boran( "ٟ‬ب‪ٖ١‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ْٚٙ٤ّ« ،‬ي ٍبٍ ‪ ٣‬يب يبمي٘؛‬
‫ؿ‪٣٤‬م‪ٍ ،ٟ٤‬بٕيَمب»(‪ )1‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ائسْي‪( ٥‬سبٍيوي‪ٕ )٥‬بٕب‪١‬ي‪ َٚ‬ىئ‪ٙ ٣ٍ٣‬ب‪ٚ٧‬ينب ٕئـي‪ٞٚ‬ي٘‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪126‬‬

‫اي‪ٍ ِٚ‬بىي‪ ،٠‬ه‪٣َٕ٤‬دَ‪٣‬يِي‪ٍ ٠‬يِي "د‪ٍ٤‬ا‪ٟ‬ىهز" يب "ث‪ٍ٤‬ا‪ٟ‬ىهز" ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪ٍ ٤‬بىي‪٢‬ي‪٠‬‬


‫آىي‪٢‬يا "ث‪ٍ٤‬ا‪ٕ "ٟ‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪ٍ ٤‬بىي‪ ٠‬س‪ ٍُ٤‬ثيَ ٍبىي‪ ٠‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬آىي ائ‪ٚٞ١‬يييَ‪.‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬اي‪٢‬يي "ٍ‪٤‬ي‪ "ٟ٤‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪٤ٍ" ٦‬ؽ" ىئيي‪" ،٠ٚ‬ثبٍٍا‪ٕ "ٟ‬اُ‪٣‬‬
‫‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٟ٤١٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يبُيـيالٍ ٍبٍاٍ‪٤‬ي‪٤ٚ١٤‬الٍي‪" ،‬ثبٍٍا‪ٚ١‬ي" ّي‪ٞ‬ي‬
‫ٍ‪ ٦ٞٚ‬آ‪ٙ‬يجالٍ‪ )2(.‬ثبٍٍا‪ ٟ‬اي‪٢‬يي ثيَ ؿ‪٤‬م س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي آٍإي‪٢‬يا "ٍ‪٤‬ؽ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ٖٙ٣‬بىا‪،‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ آىالٍي‪٢‬ياىا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ ‪ ٣‬ائ‪ٕ ٦ٚ‬ب‪١‬ي‪ٚ‬يَ ثيِي‪٤ٝ ٜ‬مب‪١‬ياّي "ث‪ٍٍ٤‬ا‪"ٟ‬ي‪٢‬يا‬
‫ى‪٣‬مَ‪ ٣‬آىي "ثبٍٍا‪ "ٟ‬ا‪ ٗ٤ٞٙ٣‬ا‪٣‬ال ‪َ١٤ٕ ٣‬ا ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اٍّ‪ ٦ٞ‬ى‪ .٦ٙ٣‬ث‪١٤‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ثيِى‪٥‬‬
‫"ا‪٣‬مال‪ "ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪" ٟ‬د‪ "ٍ٤‬يب "ث‪ٕ "ٍ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪٢ّ )3(.‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬اي‪ ِٚ‬ثا‪ٟ٤ٝ٤ٙ‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬ــاُى‪ ٟ‬ثي‪ِٖٚ‬؛ ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــي "ا‪٣‬مال‪ "ٟ‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مـــــــَ‪٤ٕ٣‬‬
‫"ايٖيي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ" ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ٍبٍاٍ‪٤‬ي‪٤ٚ١٤‬الٍ ‪٣‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪ 1‬ائ‪485 ٥ٍ٤‬‬
‫آً ٍ‪٤‬ي‪٤ٚ١٤‬الٍ‪٣ ،‬ىبئي‪3 13،‬ـ ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي ‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجي؛ ‪٣‬إّب‪ُ ٟ‬ثب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي‬

‫‪154‬ـ ثؤرنآٍاد (‪)Börkavad‬‬


‫ثاٍُ دبدبً ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٧ َ٧ ٥‬ب‪ٖ١‬ي ثيَ سبييبىا يبه‪٤‬ى يئَى‪ ٥‬ثيَ ائُٗ دئ‪٦ٚ‬‬
‫ا‪ٖٙ٣‬بي‪ٞ‬ي٘ ا‪ ٣‬سبييب يب يئَ ا‪ ٣‬دئ‪١٦ٚ‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬بٍ‪ٝ‬ي٘ ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬؛ ى‪ٝ‬يَؿي‪،‬‬
‫س‪٣٤‬اؿي‪ٍ ،‬باليـي ‪ٍ٤ٝ . ...٣‬ا‪١‬ي‪ ٠‬ثاٍُآ‪٣‬اى آىال‪١‬ب‪٢ّ ٟ‬يي ى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬يَاىا‪ ٟ‬ا‪ُ٣‬اً ىئيي٘‪.‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ا‪ّ ٍ٤ٙ٣‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬اىا ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي ثاٍُ يب دبدبً ى‪ُٙ٣‬ي‪َٚ١‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪٥‬‬
‫ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪155‬ـ ثَزچِ (‪)Bozçə‬‬
‫ث‪ُ٤‬ؿ‪٤ٝ ٦‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي آىيييَ‪ .‬ث‪ ُ٤‬س‪ٍ٤‬دبً ّي‪ٞ‬ي ثيَ ث‪٤‬يب آىيييَ‪َ٨ٝ .‬ا‪ ٟ‬ث‪٨‬بٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ٕاُ‪ٕ ُ٤ٝ٣‬يش‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبُيال‪ ٟ‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪٥‬؛ ثِؿ‪( ٤ٙ٦‬ثِػ‪ ،٤ٙ٦‬ثِػب‪ ،٤ٙ‬ثِاؿ‪،٤ٚ‬‬
‫ث‪ُ٤‬اؿ‪ )...٤ٚ‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬ث‪ُ٤‬ػب‪ ٤ٙ‬إْي س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب‬
‫‪127‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕ‪َ١٤‬االٍ ‪ٝ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ىئ‪١٣ٍ٣‬ي‪ٍ ٥‬يِي‪ٚ‬جبٗ سبييب ثيَ‪ٙ‬يٖي‪ٍ ٦٢‬بسي‪ٚ‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ا‪ ٣‬ؿبمالٍ‬
‫"ث‪ُ٤‬ػبثٔ" ثب‪ٙ‬ـي‪ٚ‬يني اي‪" ٦ٚ‬ث‪ُ٤‬ػب ا‪٣‬م‪ٙ٤‬الٍي" آى‪ٙ‬ي ثي‪َٚ‬ثٖي يبٍاىي‪ٚ‬يت‪ .‬ث‪ ٤‬آىا‬
‫ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ "ث‪ٍ٤‬ؿب‪ٙ‬ي" آى‪ٙ‬ي ثب‪َٙ‬ب ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىييا ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬ؿب‬
‫ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ث‪٤‬مب‪١‬بٍ‪ٚ‬ي يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ )1(.ٍ٤ٙ٣‬ث‪ٍ٤‬ؿب‪ٙ‬ي ؛ «ؿ‪٤‬م يئ٘ إ‪ ٠‬يئَ» ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪268،‬‬

‫‪156‬ـ ثؤيَن آغبلَ (‪)Böyükağalu‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــيا آٍاىا‪ ،‬اّجـــــَآثبى ّي‪ٞ‬ي يبُيــــال‪ ٣ ٟ‬ائ٘ ايـي‪٢‬ــــي‪٥‬‬
‫ثـايـ‪ُ٤‬آمب‪ٙ‬ــ‪ ٤‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪٢ّ ٟ‬ـــــيي‪ ٠‬آىي ثـايـ‪ ٣ ُ٤‬آمب ٕـاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪َُٖٙ٣‬ـــــ‪٦‬ى‪٥‬‬
‫ا‪١٣‬ـــ‪ ٟ٤‬آىي‪ ،‬ثاي‪ُ٤‬آمب آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪ٞ٢‬ب اكشي‪ٞ‬ب‪ٙ‬ي ؿ‪٤‬مى‪.ٍ٣‬‬
‫ميبٍي ث‪ٕ ٤‬ــاُ‪ ٦ٙ‬ثبم‪ٚ‬ـي يبُيــــَ؛ «ثيــَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ثبثبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىياي‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬ثيــَ‬
‫ا‪٣‬ال‪١‬يا ا‪١٣‬ـ‪ ٟ٤‬آىي يئَي‪٢‬ـــــ‪ ٦‬ثـايـ‪ُ٤‬آمب ىئيــَ‪ )1(»َٙ‬ثب‪َٙ‬ب ثيـَ ثبهي‪ٞ‬يا ثاي‪ُ٤‬آمب‪٤ٙ‬؛‬
‫ثاي‪ ُ٤‬كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬هب‪ ٣ ٟ‬كْ‪ٞ‬ــَا‪ ٟ‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئـَ ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪53ٛ ،‬‬

‫‪157‬ـ ثيثبغي ـ ثيثبغلَ )‪)Bəybaği – Bəybağlu‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــيا ثيـٔ ثبمي ‪ ٣‬ثيـٔ ثبم‪ٚ‬ـ‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي يبُيـــال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬ـــي‪َٙ‬ي‪٠‬‬
‫آىالٍي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ـــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ثـــي" يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مــَ‪ٕ٣‬ــ‪" ٤‬ثبي"‪" ٣ ،‬ثبك"‪.‬‬
‫"ثـي" ٕـاُ‪ٕ ٣‬ـاُ‪ّ٤ٙ‬ـــي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ٝ‬ـــ‪ ٦‬ى‪)٥‬؛ «ى‪ٙ٣‬ش‪ٚ‬ي‪ٖ١ُ ،‬يـ‪٣ ،٠‬اٍ‪ٙ‬ـي‪ ،‬ثَـي‪ ،‬ثـايـ‪»ُ٤‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪« ٥‬ثب‪ٙ‬ــي‪ٍ ،‬يئ‪ ،‬كبّيـ‪ ،ٜ‬كْ‪ٞ‬ــَا‪ ،ٟ‬آمب» ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــياىيَ‪.)1(.‬‬
‫آىيـ‪ ٠‬ايْي‪٢‬ـــؼـي ثـا‪ٙ‬ـ‪ٝ٤‬ـ‪١٤‬ـ‪ ٟ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ــي آييي‪٢‬ــــييَ‪ .‬ثئ‪ٚ‬ــ‪ٙ٦‬يْ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬ثــ‪٤‬آى؛‬
‫"‪٣‬اٍ‪ٙ‬ـــي ‪ ٣‬ى‪ٙ٣‬ش‪ٚ‬ــي كبّي‪ٞ‬يــ‪ ٠‬ثبمــي" ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪512 ٣ 413٥ٍ٤‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪128‬‬

‫‪158‬ـ ثيٌِ (‪)Binə‬‬


‫ّـاؿــَي‪َٙ‬ي‪ٝ ٠‬بٗـ ٍبٍا اي‪ّ ٦ٚ‬اؿــ‪٤‬ة‪٢ّ ،‬ــيى‪٢ّ ٟ‬بٍىا ‪ٕ ٠ْٖٝ‬ب‪ٙ‬ييَــالٍي يئَ‪،‬‬
‫يــ‪ٍ٤‬ى ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪" ٥‬ا‪ٍ "٣٣‬ـ‪ٙ٤‬ـ‪١٤‬ـ‪ٕ ٟ٤‬يـِ‪٢ٙ‬ــــيييي‪ٕ ،‬يني‪٢‬ـــييني يئــَ‪ ٥‬ثي‪٢‬ـ‪ ٦‬ىئيي‪ٚ‬يـَ‪)1(.‬‬
‫ثي‪٢‬ـــ‪ ٜ٧ ٦‬ى‪ ٥‬ثبٍىاً ‪ ٣‬سِ ائــــ‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ــــيا ا‪٣‬الثي‪.َٚ‬‬
‫ثي‪٢‬ــ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي ا‪ٕ٣‬ش‪ ٠ٕٚ ٦‬ثيَي‪٢‬ؼي آ‪١‬ال‪ ٛ‬اي‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬ا‪٣‬ين‪١٤‬ـــي‪ ،ٍ٣‬ا‪١٣‬ب ٕــاٍ‪ّ ٥‬ي‬
‫ّــاؿــَي ‪ٙ‬ب‪ٕ٥‬ئــ‪ ٟ٤‬سبييبالٍي‪ ،‬ايؾ ‪٤ٝ‬مب‪١‬ــيا‪ٕ ٟ‬ب‪٣‬اال‪ ٟ‬ىامي‪٢‬ب ٕبٍي ٕئي‪١‬ــــــي‪،٥‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا ثيــــَ ‪١‬ئـــ‪ ٟ٤ٕ ٦‬ىي‪٢‬ؼ‪ٚ‬يت‪ ،‬ي‪ٙ٤‬الٍي‪٢‬ب ىا‪٣‬ا‪ ٛ‬ائــييَ‪ٝ‬ي‪ٍ .َٚٚ‬ئيــــــي ائـــيُ ّي‪،‬‬
‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيــــالٍي‪٢‬ـيا ّ‪٢‬ــيي‪ ٠‬آىي يب‪٢ٙ‬يــ٘ ا‪٣‬الٍاً "ث‪٢‬ــ‪ّ "٦‬ي‪ٞ‬ــي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪546٣545 ٥ٍ٤‬‬

‫‪157‬ـ ثييَرُ (‪)Biyərə‬‬


‫ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ثييَــــَ‪ ٣ ٥‬ثـــياٍَ‪ّ )Biәrә( ٥‬ي‪ٞ‬ي ٕٖ‪ ٣ ٠٢َٚ‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيــــالٍي‪٢‬يا‬
‫ثيقـًَ ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬ـــــيي‪ ٠‬آىي ٕـ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬ـ‪ ٍ٤‬إْـي س‪ ٍُ٤‬آىالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪.‬‬
‫ثـ‪ ٤‬آى‪ ،‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ىإشب‪١‬ــــــــالٍي ٍ‪َٝ٨‬ب‪١‬ـــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا ٕاُ‪٥‬‬
‫ؿبٍديــَ‪ .‬ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ّشبثي‪٢‬ـــيا ٕ‪ٚ‬يت؛ «دبٍإبٍي‪ ٠‬ثبيج‪٧ ٍ٤‬بٕبٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬دبٍالييت (ا‪٣‬ؿب‪)ٟ‬‬
‫"ثئيــَُ" ث‪ ُ٤‬آينيــــَي‪٢‬ب ‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيي»‪)1(.‬‬
‫ا‪٣‬مــ‪ ُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ــي‪ ٥‬ثئيــــَُ ٕـاُ‪" ،٣‬اي‪ ِ٢‬سب‪َ١‬يٖي" ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ثييــَ‪٥‬‬
‫ّ‪٢‬ــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪" ،٠‬ثي" ‪ٕ "٥ٍ٣" ٣‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــ‪ ٦‬ث‪٤ٙ٤‬ة آؿيَـــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪" .‬ثــي"‬
‫(‪)Bi‬؛ ثيــــــَ ‪ "ٍ٣" ٣‬ايٖـــــــ‪٦‬؛ ٍبال‪ ،‬اٍُ ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪ .‬ثــ‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــــيا‪ ٟ‬ثياٍ‪٥‬‬
‫ّ‪٢‬ــــيي؛ ثيـــــَ ٍباليب ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يِ ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ــــي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ؿبي‪ٚ‬ي‪" ،‬ثـي" (‪)Bi‬‬
‫ٕاُ‪ٝ ٟ٣‬بييا‪ٝ( ٟ‬بىيب‪ )ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـيا ثي‪ٚ‬يت يبُيَ؛ "ثي‪"٥ٍ٣‬؛ "‪ٝ‬بييا‪ٍ ٟ‬بالٕي"‪" ،‬آر‬
‫ٕبهال‪١‬يال‪ ٟ‬يب آر ثئؼَي‪ ٠ٚ‬يئــَ" ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 147،ٜ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪272،‬‬
‫‪129‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪160‬ـ پبرا ليطالغي (‪)Para qışlağı‬‬


‫دبٍا ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ــي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ى‪ ،)٥‬ثيــَ دبٍؿب‪ ،‬ثيـــَ سيْ‪ ،٦‬يبٍي‪ ٜ‬يبهـــ‪٤‬ى ث‪٤‬سـا‪ ٣‬ثيـَ‬
‫‪ٙ‬ئييـ‪ ٠‬يبٍيٖـي‪ ،‬دبٍؿب ‪ ٣‬سيْ‪ )1(٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ياىيَ‪ .‬دبٍا ٍي‪ٚ‬الً ايٖ‪ ٦‬ثيَ ٍي‪ٚ‬المي‪٠‬‬
‫يبٍيٖي‪ ،‬ثيَ سيْ‪ٕ٦‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ 1‬ائ‪555 ٥ٍ٤‬‬

‫‪161‬ـ پبضب ليطالغي (‪)Paşa qışlağı‬‬


‫دب‪ٙ‬ب ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ،٥‬ي‪ ِّٖ٤‬ىٍػ‪ٙ٦‬ي ّ‪ٍ٤ٚ‬ي ‪َٖٚٙ٣‬ي ‪َٝ‬ب‪( ٛ‬فب‪ٙ‬يشَي‪َٝ ٠‬ب‪ٍ٤ّٚ ٛ‬ي ‪٣‬‬
‫‪َٖٚٙ‬ي)(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬دب‪ٙ‬ب ٍي‪ٚ‬المي‪ ،‬ي‪ ِّٖ٤‬ىٍػ‪٦‬ي‪ٝ ٦‬بكيت ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ّي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬المي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آٍسيَاً دب‪ٙ‬ب‪ّ ،٤ٙ‬بالٗ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪184 ٛ ،‬‬

‫‪162‬ـ پرچيي (‪)Pərçin‬‬


‫آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي دَؿي‪٢ّ ٠‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬دَ ‪ ٣‬ؿي‪ٕ ٠‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬دَ يب دبٍ؛‬
‫اي‪ٚ‬يٌ‪ ،‬اي‪ٚ‬يَال‪ٞ١‬بً (س‪ٚ‬ق‪ٚ‬ـ)(‪ ٣ )1‬ؿي‪ ٠‬ايٖ‪٦‬؛ ىي‪٤‬اٍ (‪ )2‬يبىا دي‪ )3( ٦ٚٚ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ؿي‪٠‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ثب‪َٙ‬ب ثيَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ييا ٍبيب ىيَ‪ .‬ؿي‪ ٜ٧ ٠‬ى‪ ٗ٤ٍ ٥‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬دَؿي‪٠‬؛‬
‫اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي ىي‪٤‬اٍ‪ ،‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي دي‪ ،٦ٚٚ‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي ٍبيب يبىا اي‪ٚ‬يَال اي‪ٖٚ‬يٕي ا‪٣‬ال‪ ٗ٤ٍ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ؿبي‪ٚ‬ي ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬دَؿي‪ٕ ٠‬اُ‪ٟ٣‬؛ آمبػي‪ ٠‬ه‪ ٗ٤‬ث‪٤‬ىامي اي‪ ٦ٚ‬ى‪ُٞٙ٣‬ي٘ ىي‪٤‬اٍ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬دَؿي‪٢ّ ٠‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،٠‬دَؿي‪ٕ ٜ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬ثئ‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ دَؿي‪ٜ‬‬
‫ا‪ٞٙ٣‬بً‪ ،‬ثيَ يئَى‪ ٥‬اي‪ٚ‬ي‪ ٣ ِٞٚ‬ا‪ٍ٣‬اىا‪ّ ٟ‬ئـ‪ ٦‬ثي‪ ٜ٧ .ِٞٞٚ‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائـــيُ؛ "دبٍؿي‪"٠‬‬
‫ثيَ ‪٤١‬ؿ دبٍؿ‪ ٦‬آىيييَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،٠‬دبٍ يبه‪٤‬ى ثبٍ ‪ ٣‬ؿي‪ٕ ٠‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ث‪٤ٙ٤‬ة ث‪٤‬ػ‪ٍ٤‬ىا‬
‫آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ «ثَ» يب «ثبٍ» ٕاُ‪ٕ ٣‬اُسـي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ؿي‪ ٠‬ايٖ‪ ،٦‬ثي‪ٚ‬ييَؿي‪،٠‬‬
‫ٕايَؿي‪ ...٣ ٠‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي "اُ" ىيَ‪ )4( .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب دَؿي‪٠‬؛ ٕاُس‪٦ٚ‬ي‪ّ ٣ ٠‬ئ‪ٚ‬يِ‬
‫ؿْ‪ّ ٠‬ي‪١٦ٖٞ‬ي‪ ٠‬يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬دَؿي‪ٕ ٠‬اُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪130‬‬

‫آٍؿيـــ‪ٕ ٠‬ــ‪٣ ٣ُ٤‬اٍ‪ٍ .‬ضب ميبٍي ث‪ٕ ٤‬ــــ‪٣ُ٤‬؛ «كْـ‪ٝ٤‬زي‪ ٠‬ثيــَ يب ‪١‬ئــــ‪٢ّ ٦‬ــيى‪٥‬‬
‫يـ‪٣ٍ ِّٖ٤‬سجــــ‪ٙ٦‬ي ‪ٝ‬إ‪ٝ‬ــــ‪ )5(»٣ٍ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـيا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪2 199 ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫‪ٍَٙ‬ي‪3 81 ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪4 193 ٛ ٟ‬ـ ‪١‬بئجي؛ ‪٣‬إّب‪ُ ٟ‬ثب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي ‪5‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪12 ،‬‬

‫‪163‬ـ پرهئيير (‪)Pərmeyir‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــيا «دَُ‪٨ٝ‬ــَ» (‪ ٣ )Pormehr‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ـيا دََ‪ٝ‬ئييــَ (‪)Pәrmeyir‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬ب‪٢ّ ٟ‬ــــيي‪ ٠‬ا‪ٝ‬ي٘ آىي ‪٢ٝ‬ؼـــ‪" ٦‬دَ‪٦ٞٚ‬يئَ" (‪ )Pәlmәyer‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يــييَ‪.‬‬
‫‪٧‬ب‪٣‬ا‪١‬يـ‪" ٠‬ؿــ‪" ٣ "٠‬ى‪ٝ٣‬ب‪ "ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬ب دَ‪ٞٚ‬ــــ‪ ٦‬ىئييـَ‪ .َٙ‬ث‪٢ّ٤‬ـــي ىاميـــ‪ ٠‬ىئ‪ٙ‬ـ‪١٤‬ي‪٥‬‬
‫يئـــَ ٕب‪ٞٙ‬ي٘ ‪ ٣‬اي‪ٚ‬يـ‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ‪٣‬اهشي‪٢‬ــيا ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي "ى‪ٝ٣‬ب‪ "ٟ‬ث‪ ٗ٤ٝ٣ٍ٤‬ا‪ ٣ ٍ٤ٙ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ا‪١٣‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬د‪ٞٚ‬ـــ‪٦‬يئـَ آىي ث‪ٍ٤‬ايب ىا‪٧‬ب ا‪٣‬ينــ‪ ٟ٤‬آىىيـَ‪.‬‬
‫إ‪ٞ‬بفيــ٘ ‪٧‬بىي ىي٘ ى‪١‬يــِ ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ـــي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ٕ ٦ٝ‬ي‪٢‬ــي‪« ،)٥‬د‪ٞٚ‬ــــ‪ٕ »٦‬اُ‪ٟ٣‬؛‬
‫ث‪ٍٝ٤‬ــ‪ ،٦‬د‪ٍٝ٤‬ــ‪ ،٦‬د‪ٞٙ٤‬ــ‪ ،٦‬د‪ٞٚ‬ـــ‪ّ ...٦‬ي‪ٞ‬ــي ثي‪ٚ‬يَ‪ٝ )1(.‬ـــ‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪ ،٠‬دََ‪ٝ‬ئ‪٨‬ـــَ (‪ّ )Pәrmehr‬ي‪ٞ‬ي ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬ا‪١٣‬ـ‪" ٤‬دَـَ" ‪ٝ ٣‬ئ‪٨‬ــَ" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــ‪ ٦‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫ثئ‪ٚ‬ــ‪ ٦‬ى‪ ٥‬آؿيَــــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ "دَـــَ"؛ اي‪ٚ‬يــــٌ‪ ،‬اي‪ٚ‬يَـــــال‪ٞ١‬بً (س‪ٚ‬ق‪ٚ‬ـ) (‪٣ )2‬‬
‫"‪ٝ‬ئ‪٨‬ـــَ" ايٖـــــــــ‪ٕ" ٦‬ـ‪" ٣ "٘١٤‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يــــــٌ‪ ،‬آٍي‪ٚ٢‬يــــٌ (دبّي) ‪ ٣‬ىئيــ‪ٗ٤‬‬
‫سب‪١‬ـَيٕي"‪ )3(،‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬دَ‪ٝ‬ئ‪٨‬ــــَ؛ "ٕــ‪ ٘١٤‬سب‪َ١‬يٕي‬
‫اي‪ٚ‬يَال‪١‬ـــــييَا‪ ٟ‬يئــــَ" ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪٢ّ ٥‬ـــــــيي‪ ٠‬آىيــــ‪" ٠‬دَـــــَ"‪ٝ" ،‬ـــــئ" ‪" ٣‬ايــــــَ" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــــ‪ ٦‬ى‪٥‬‬
‫ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ـــــييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيـِ ث‪ٕ ٤‬ـاُ‪ٙ‬ـَ‪ٕ ٥‬ــــــاٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ز ائـــــ‪َٙ٥ٍ٤‬ى‪٥‬‬
‫(‪ٝ‬لييـــــ‪َٙ٦‬ى‪ )٥‬ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬يـــــــٌ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪2 268ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪،٦‬‬
‫ّ‪٨٧٤‬بي آًٍثبيؼب‪3 199 ٛ ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪15ٛ ،‬‬
‫‪131‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪164‬ـ پلَيلي (‪)pələyli‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي د‪َٚ‬ي‪ٙ‬يييَ‪ .‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ثيَي دبٍٕبآثبىىا ‪ ٣‬ثيَيٕي ايٖ‪٦‬‬
‫ٕئَ‪ٝ‬يى‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا د‪َٚ‬ي‪ٙ‬ي آىال‪١‬ييَ آ‪١‬ؼبً ث‪ ٤‬آى ى‪ٙ٣‬ز‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا «د‪ّ »٤ٖٚ٢ٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪ .‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿ‪٤‬ه‪ٍ ٤ٚ‬بىال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬د‪َٚ‬ي‬
‫(‪)Pәlәy‬؛ ثيَ ييَسيؼي كئي‪٤‬ا‪ ٟ‬آىيييَ‪ .‬د‪َٚ‬ي‪ٙ‬ي‪٢ّ ،‬يي‪ ٠‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ي‪ّ ٥‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ث‪٤‬‬
‫كئي‪٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ائ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪٤ٝ .‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ىام‪ٚ‬يٌ يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪١ ،٥‬ئـ‪ ٦‬اي٘ ث‪١٤‬يا‪ٍ ٟ‬بثبً‬
‫ا‪١٣‬الٍػب ؿاٗ كئي‪٤‬ا‪١‬ي يب‪ٙ‬بييَىي آ‪١‬ؼبً ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬اي‪٢‬يي ‪ٖٚ١‬ي ّٖي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ىا‪٧‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ِٝ‬ؿشي‪٢‬ييَ‪ .‬د‪َٚ‬ي يبه‪٤‬ى ٍبىال‪( ٟ‬ىبٍٕؼب‪ :‬د‪ ،)ٔ٢ٚ‬ا‪ ٣‬كئي‪٤‬ا‪١‬الٍي‪ ٠‬ثيَيييَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا‬
‫ث‪ ٤‬كئي‪٤‬ا‪ ،ٟ‬آهيَ ىئ‪ ٦١‬ا‪٣‬الٍاً ‪ 1386‬ـ ػي اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬يبي ى‪ٚٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ ٗ٣‬آيي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٟ٣‬‬
‫ْْٕيِي‪٢‬ي‪ ،٥‬ائ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي ى‪ّ ٥‬ي‪" ،‬د‪َٚ‬ي‪ٙ‬ي" ّ‪٢‬يي‪ ٦٢‬يبهي‪ ٠‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىيِى‪٢ّ ٥‬يي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ٕاٍ‪٤١٣‬ة ‪ٕ ٣‬اهلل‪٢ٙ‬يت ائ‪ٙ‬ي‪ٙ٣ٍ٣‬ي‪.٣‬‬
‫‪165‬ـ پٌجِلي خبراثبسي (‪)pəncəli xarabası‬‬
‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪ ٠ٚٙ‬د‪٢‬ؼ‪ٙ٦‬ي ّ‪٢‬يي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪ٖ١‬بىا ى‪ٙ٣‬ز‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا‪ ،‬د‪٢‬ؼق‪ٚ‬يهَاث‪ٕ٦‬ي ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي ا‪ٚٝ‬ي ي‪ٙ٤‬الٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪ُ٣‬اً‬
‫ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬يا‪ ٣ ٟ‬ا‪ْٝ‬ب‪١‬بسي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بىيني‪٢‬يا‪ٕ ٣ ٟ‬ئ‪٢‬ي‪ ٟ‬هبٍاثب‪ٙ‬ينب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بىيني‪٢‬يا‪ ٟ‬ث‪َٙ ٤‬جي‬
‫ٍبُا‪١‬يت‪ .‬اي‪٢‬يي ث‪ٍ٤‬ا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٖ١ ٦ٚ‬جشبً آثبىال‪ٖٙ‬بىا‪ ٦ٚ٧ ،‬ث‪َٙ ٤‬ت ا‪ ٟ٤١٣‬ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ي‪ٟ‬‬
‫ٕاسَ‪ٞٙ٣‬ئيجييَ‪ .‬د‪٢‬ؼ‪ٙ٦‬ي؛ ٍُ‪٣‬ا‪١‬يٖ‪ٞ١ ٜ‬بىي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬اَٗ د‪٢‬ؼ‪ٕ٦‬ي (‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪302ٛ ،‬‬

‫‪166‬ـ پَالدلي لَيَسَ (‪)poladlı guyusu‬‬


‫ث‪٢ّ ٤‬ي د‪٤‬الى‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت يب‪ٙ‬بىيني ّ‪٢‬ي ىيَ ‪ ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٟ‬‬
‫ػب‪ٝ‬بفبسي‪ ٤ٕ ٠‬ؿشي‪ٚ٢‬يٖي‪ ٠‬آٍاىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ٕ‪٤ٍ ٤‬ي‪ٍ ٤ٕ٤‬بُي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ٍ ٠ْٚ‬ئيي ائيُ ٕبيي‪١ ٠‬بئجي ‪٣‬إّب‪ُ ٟ‬ثب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ‬
‫ىبٍٕي ّشبثي‪٢‬يا د‪٤‬الى ٕاُ‪ٍ٤ٍ" ٟ٣‬ه‪ٞ‬بُ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪132‬‬

‫‪167‬ـ پيرائيَاتلي (‪)Pireyvatlı‬‬


‫ديَ اي‪٤‬اس‪ٚ‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ديَ"‪" ،‬اي‪٤‬اس‪ٚ‬ي"‪"« .‬ديَ" ٕاُ‪٣‬‬
‫ا‪٣‬ى‪ ً٣‬ـ ‪ٍ٤ٝ‬يّٓ يئَ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪ ٥‬اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ»‪ٕ )1(.‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪ ٥‬ايٖ‪" ٦‬ديَ"؛ "ثيَ عَيَز‬
‫ثب‪١‬يٕي ‪ ٣‬ثب‪ٙ‬ـيٕي‪ ،‬ا‪ٕ٣‬شبى‪ ،‬ثب‪ٙ‬ـي‪٤ٝ ،‬ف‪ّٚ‬ي‪ )2("ٜ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬إبعيَ‬
‫(ٕاي‪٢ٚ‬ؼ‪ )٦‬ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ ،ٟ‬ديَ؛ يئَ ا‪١٣ُ٣‬ي‪ٚ١٤ٕ ٥‬ـي‪ٚ‬يِ (‪ٝ‬يشَائيٖ‪ٞ١ )ٜ‬بي‪٢‬ي‪ٕ٥‬ي ‪ ٣‬ا‪ ٣‬ىي‪٢‬ي‪٠‬‬
‫يئيىي‪٢‬ؼي ىئ‪ٞ١‬ي (‪َٝ‬ك‪ٕ٦ٚ‬ي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ )3(.‬اي‪٢‬يي ديَ ٕاُ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ػبً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫ىا‪ٙ‬ييب‪ ٟ‬يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬ائي‪٤‬اس‪ٚ‬ي‪ٙ ،‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ ٟ٤‬سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪79،ٜ‬‬
‫ائ‪3 616 ٥ٍ٤‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪201ٛ ،‬‬

‫‪168‬ـ پيرُ خليل (‪)Pirəxəlil‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ديَ‪ ٣ ٥‬ه‪ٚ‬ي٘ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪« .‬ديَ ٕاُ‪ ٣‬ا‪٣‬ى‪ ً٣‬ـ ‪ٍ٤ٝ‬يّٓ‬
‫يئَ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪ ٥‬اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ»‪ٕ )1(.‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪ ٥‬ايٖ‪ ٦‬ديَ؛ ثيَ عَيَز ثب‪١‬يٕي ‪ ٣‬ثب‪ٙ‬ـيٕي‪،‬‬
‫ا‪ٕ٣‬شبى‪ ،‬ثب‪ٙ‬ـي‪٤ٝ ،‬ف‪ّٚ‬ي‪ )2( ٜ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ ٥‬اي‪٢ٚ‬ؼ‪( ٦‬إبعيَ) ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪،ٟ‬‬
‫"ديَ"؛ يئَ ا‪١٣ُ٣‬ي‪ٚ١٤ٕ ٥‬ـي‪ٚ‬يِ (‪ٝ‬يشَائيٖ‪ٞ١ )ٜ‬بي‪٢‬ي‪ٕ٥‬ي ‪ ٣‬ا‪ ٣‬ىي‪٢‬ي‪ ٠‬يئيىي‪٢‬ؼي ىئ‪ٞ١‬ي‬
‫(‪َٝ‬ك‪ٕ٦ٚ‬ي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ )3(.‬اي‪٢‬يي ديَ ٕاُ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػبً (ُيبٍاسٖب‪ )٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ىا‪ٙ‬ييب‪ٟ‬‬
‫يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ه‪ٚ‬ي٘ ايٖ‪ّ ٦‬ي‪١٦ٖٞ‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 79،ٜ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1‬‬
‫ائ‪3 616 ٥ٍ٤‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪201ٛ ،‬‬

‫‪169‬ـ پيرلر (‪ ،)Pirlər‬پيرلَ (‪)Pirlü‬‬


‫ديَ‪ ٣ َٙ‬ديَ‪٢ّ ٤ٙ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ؛ «"ديَ" ٕاُ‪ ٣‬ا‪٣‬ى‪ ً٣‬ـ‬
‫‪ٍ٤ٝ‬يّٓ يئَ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪ ٥‬اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ»‪ٕ )1(.‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪ ٥‬ايٖ‪" ٦‬ديَ"؛ "ثيَ عَيَز ثب‪١‬يٕي ‪٣‬‬
‫ثب‪ٙ‬ـيٕي‪ ،‬ا‪ٕ٣‬شبى‪ ،‬ثب‪ٙ‬ـي‪٤ٝ ،‬ف‪ّٚ‬ي‪ )2("ٜ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ ٥‬اي‪٢ٚ‬ؼ‪( ٦‬إبعيَ)‬
‫‪133‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪" ،ٟ‬ديَ"؛ يئَ ا‪١٣ُ٣‬ي‪ٚ١٤ٕ ٥‬ـي‪ٚ‬يِ (‪ٝ‬يشَائيٖ‪ٞ١ )ٜ‬بي‪٢‬ي‪ٕ٥‬ي ‪ ٣‬ا‪ ٣‬ىي‪٢‬ي‪٠‬‬


‫يئيىي‪٢‬ؼي ىئ‪ٞ١‬ي (‪َٝ‬ك‪ٕ٦ٚ‬ي) ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ )3(.‬اي‪٢‬يي ديَ ٕاُ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػبً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫ىا‪ٙ‬ييب‪ ٟ‬يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٟ٤ٕ ٠‬ثا‪"َٙ" ،٤ٝ٤ٙ‬ىيَ‪ٍ .‬ك‪ٞ‬ش‪ٚ‬يِ دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬
‫ى‪ٍ٣‬ش‪٧ُ ٍ٤‬شبثي «‪ْٙ »َٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬يبُيَ؛ «ثيَ ‪ٙ‬ئيي‪ ٠‬ثيَ ‪ٙ‬و‪٤ٖ٢ٝ ٦ٞ‬ة ‪ ٣‬يب فبييي‬
‫ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤١٤‬ثي‪ٚ‬ييَ‪ ِٝ‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪ٙ ٣‬ئيي‪ ٠‬إ‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آهَي‪٢‬ب ‪٤ٝ‬فيّ‪ْٙ ٠‬ي‪ٚ‬ـي آٍسيَاٍالٍ‪.‬‬
‫فبييي ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ئي ػ‪ٞ‬ـ ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬إ‪« ٦ٞ‬الٍ ـ ‪ »َٙ‬ػ‪ٞ‬ـ فال‪ٝ‬شي فال‪ ٥٣‬ا‪٣‬الٍ»‪)4(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 79 ،ٜ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1‬‬
‫ائ‪3 616 ٥ٍ٤‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪4 201ٛ ،‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي‬
‫آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪89،‬‬
‫‪170‬ـ پييِدرُ (‪)Piyədərə‬‬
‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـيا دي‪ ٦ٚ‬ىًٍ ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ائسَِ ٕ٘ (سبٍيوي) يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ديي‪٦‬ىٍ‪٢ّ "٥‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ا‪٣‬ؽ ٍبي‪٢‬بٍيا‪ ،ٟ‬ا‪٣‬ؽ يبُي ٕشيَيَيِ؛ ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي‬
‫دي‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬يبُيَ؛ "يـ‪ٝ٤‬ـ‪ٙ٤‬بً ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــــياىيَ‪ ،‬ي‪ ٛ٤‬ـ يـ‪ٚٝ٤‬بً ‪ ...‬اي‪٢‬ـيي ىا‪٧‬ب‬
‫ؿ‪٤‬م ٕبؽ ـ س‪ ،ُ٤‬يــ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ؿــ‪ ٟ٤‬اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٝ .‬ظبٗ‪« :‬دي‪ٚ‬ــــــ‪ّ ٦‬ي‪ٞ‬ي ٕبؿــــي ‪٣‬اٍ»‬
‫ســـ‪ٍ٤‬دبً دي‪ّ ٦ٚ‬ي‪ٞ‬ـــــيىي"‪)1(.‬‬
‫ثي‪٦ٚ‬ىٍ‪ ٜ٧ ٥‬ى‪٥‬؛ «ىامي‪ ٠‬ا‪٣‬ػ‪ ٣ ٤‬ا‪ ٣‬ث‪٤‬مــياّي‪ ،‬ىامي‪ ٠‬اسَيي‪٢‬ــــي‪ ٥‬ثيشَ ‪ ٣‬ىاىي آٍاىا‪ٟ‬‬
‫ٕئش‪ٞ‬ــــِ»(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا اي‪٢ٚٚ‬يت‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ثيــــِى‪ ٥‬دييــــــ‪ٕ )piyә( ٦‬ــاُ‪ ،٣‬ؿئــــ‪ ٥ٍ٤‬س‪٢‬ـــــييَ آمــــِي(‪)3‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ‪٢ٝ .‬ؼ‪ ٦‬ث‪٢ّ ٤‬ــــيي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ٍ ٤‬بي‪٢‬بميــ‪ ٠‬يبُيٕي ىا‪٧‬ب يبهي‪٠‬‬
‫ٕاٍ‪ ،ٍ٤١٣‬ا‪١٣‬ب ٕـــاٍ‪ّ ٥‬ي‪ ،‬ثـ‪ٍ٤‬اىاّي ؿئـــــ‪ ٥ٍ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ائسَِ ٕ٘ سذـــ‪١٦‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪٤‬‬
‫س‪٢‬ــــييَ آمــِي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بييَ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬دييـــ‪ٕ ٦‬ـاُ‪ ٟ٣‬يبىإب‪ٙ‬يـَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪٤ٙ٤ٝ‬ى ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي؛ ٕاُ ايـي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اُ‪ّ ،‬اؿ‪ ،ٍٟ٤‬ائ٘ ا‪٣‬م‪2 35ٛ ،٤ٚ‬ـ ‪َٚ١‬ي‪ ٦‬آ‪٣‬اي اٍىثي٘ ‪ٞٙ‬بٍ‪٥‬‬
‫‪ 54‬ـ ‪ 11‬اٍىيج‪ٚ٨‬ز ‪3 1378‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪268 ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪134‬‬

‫‪171‬ـ تسُوٌذ (‪)Təzəkənd‬‬


‫آًٍثبيؼب‪١‬يا ّئـ‪ٞ‬ي٘ يب‪ٙ‬بيي٘ يئَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئ‪٢‬ي آ‪٣‬اى ا‪٢ّ ٗ٤ٞٙ٣‬ي‪ ٥َٙ‬سِ‪-٥‬‬
‫ّ‪٢‬ي آىي ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يَ‪٤ٝ .‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ىا ثئ‪٢ّ ٦ٚ‬ي‪ َٙ‬آُ ىئيي٘‪ .‬ث‪٢ّ٤‬ي‪َٙ‬ي ثيَثيَي‪٢‬ي‪ ٟ‬آييَ‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪١٣‬الٍي ٍ‪ٞٙ٤‬ب آىالٍال آىال‪١‬ييَيَالٍ؛ ا‪٤ٖ١٣‬رسِ‪٢ّ٥‬يي‪ ،‬دبٍٕبآثبىسِ‪٢ّ٥‬يي‪،‬‬
‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪ٟ‬سِ‪٢ّ٥‬يي‪ٍ ،‬بٍاث‪٤‬الًسِ‪٢ّ٥‬يي ‪...٣‬‬

‫‪172‬ـ تپِثبضي (‪)Təpəbaşi‬‬


‫سذ‪ ،٦‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي ‪ َ٧‬ثيَ يئَ‪ ٥‬آيبً ٍ‪٤‬ي‪٤‬ثالٍ ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ائُ‪َٙ‬ي اي‪٦ٚ‬‬
‫ا‪ٍ٣‬اىا آدبٍيجالٍ‪ .‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬س‪٤‬دَامي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤ٙ٤‬ة ٕيَى‪ّ ٥‬يـيِ‬
‫ىاك ّي‪ٞ‬ي ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬ب "سذ‪ "٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪" ،‬سَذ‪ٕ "َِٞ‬اُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫ّاّ‪١٤‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬ي‪٢‬يت ‪" ٣‬سذيِ ‪ٍٝ٣٣‬بً" ‪" ٣‬سذيْ‪ "ِٝ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ي ىا سذ‪٦‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬آؿيَاليب‪١‬يا ا‪" ٤١٣‬سَذ‪ "٦ٞ‬ثي‪ٚ‬يت‪" ،‬سَخ" ‪ "٦ٝ" ٣‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ‪ ٣‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪٦‬‬
‫ساّ‪٤‬ة سبديا‪ٝ‬بً ‪ ٣‬سئ‪ ،ِٝ٦ٚٚ‬سئ٘ آس‪ٞ‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٧ ٥‬ب‪ٝ‬بٍ يئَ‪َٙ‬ى‪ٕ ٥‬اُسـي‬
‫ٍ‪٤‬ي‪ٞ‬بمب يبىا ‪ٝ‬قجي ى‪ُٙ٣‬ش‪ ،٦ٖٞ‬س‪٤‬دَامي ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبدياالييت ‪١٤٧‬ي‪ ٍ٣‬يئَ‪َٙ‬‬
‫يبٍاىيت ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍا "سذ‪ "٦‬ىئيَ‪ٝ‬ي‪٢ّ .َٚٚ‬ي سذ‪١٦‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يئَ ٕب‪ٙ‬ييني ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪298ٛ ،‬‬

‫‪173‬ـ تپِ وٌذي (‪)Təpə kəndi‬‬


‫سذ‪ ،٦‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي ‪ َ٧‬ثيَ يئَ‪ ٥‬آيبً ٍ‪٤‬ي‪٤‬ثالٍ‪ ،‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ائُ‪َٙ‬ي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ا‪ٍ٣‬ا ىا آدبٍيجالٍ‪ .‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬س‪٤‬دَامي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤ٙ٤‬ة ٕيَى‪٥‬‬
‫ّيـيِ ىاك ّي‪ٞ‬ي ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬ب "سذ‪ "٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪" ،‬سَذ‪"َِٞ‬‬
‫ٕاُ‪ّ ٟ٤١٣‬اّ‪١٤‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬ي‪٢‬يت ‪" ٣‬سذيِ ‪ٍٝ٣٣‬بً" ‪" ٣‬سذيْ‪ "ِٝ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬يْب‪١‬ي‬
‫ىا سذ‪ٕ ٦‬اُ‪ ٟ٣‬آؿيَاليب‪١‬يا ا‪" ٤١٣‬سَذ‪ "٦ٞ‬ثي‪ٚ‬يت‪" ،‬سَخ" ‪ "٦ٝ" ٣‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ‪ ٣‬ا‪ٕ٣‬ز‬
‫‪135‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبديا‪ٝ‬بً ‪ ٣‬سئ‪ ،ِٝ٦ٚٚ‬سئ٘ آس‪ٞ‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٧ ٥‬ب‪ٝ‬بٍ يئَ‪َٙ‬ى‪٥‬‬
‫ٕاُسـي ٍ‪٤‬ي‪ٞ‬بمب يبىا ‪ٝ‬قجي ى‪ُٙ٣‬ش‪ ،٦ٖٞ‬س‪٤‬دَامي ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبدياالييت‬
‫‪١٤٧‬ي‪ ٍ٣‬يئَ‪ َٙ‬يبٍاىيت ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍا "سذ‪ "٦‬ىئيَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ي‪َُٙ٤‬ػ‪ ٦‬ائسْٖ٘‬
‫(سبٍيوي) سذ‪٣ ٦‬اٍ‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَي‪ ،‬آٍا‪ٙ‬ييَيال‪٢ّ ٟ‬يي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬سبٍيوي اطَ‪َٙ‬‬
‫ٕيَإي‪٢‬يا طجز ا‪٤ٙ٣‬ة ‪ ٣‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ىئيي‪ ٣ ٠ٚ‬طجز ا‪١٤ٙ٣‬ب‪ ٟ‬ث‪ ٤‬سذ‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫ىي‪ٍ٤ٙ٤ٚ‬الٍ ث‪ ٤‬سذ‪َٙ٦‬ي ّئـ‪ٞ‬ي٘ ائ‪ ٣ َٙ٤‬ائُٗ سيْي‪٢‬شي‪َٚ‬ي‪ ٠‬هبٍاثب‪ٙ‬يني ثي‪ٚ‬يَ‪.َٙ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪298ٛ ،‬‬

‫‪174‬ـ تهثَالق (‪)Təkbulaq‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئـــــَ آىي ث‪٤‬الً ٕـــــــاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يــــــي‪٥‬ىيَ‪ .‬ائٍ‪ِ١‬‬
‫ا‪٣‬الٍاً‪" ،‬سِثــــــ‪٤‬الً" آىي اي‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬سب‪١‬ي‪٢‬ب‪١ ٟ‬ئـــــ‪٢ّ ٦‬ــي آىيـ‪ ٠‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬ـــيي‪ ٠‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬سْؼــــــ‪ ٦‬ثيــــَ ثـ‪٤‬الً ا‪ٙ٣‬ــــــي‪٣‬مي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت‪ٍ .‬ئيـــــي ائـــيُ ّي‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيــــــــــالٍي‪٢‬يا ّ‪٢‬ـــــيي‪ ٠‬آىي‬
‫سْجـــــــالك ّي‪ٞ‬ـي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬

‫‪175‬ـ تىلِ (‪)Təklə‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييب آىيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بىيني ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي ىا ائ‪ ٦ٚ‬ث‪٤‬‬
‫سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬سْ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬سْ‪ ٦ٚ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا سَ‪ّ ٦ٚ٨‬ي‪ٞ‬ي ى‪٢ٖٕٚ ٥‬يَ‪.‬‬

‫‪176‬ـ تىِچي (‪)Təkəçi‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً آىي سْ‪٦‬ؿيىيَ‪ .‬سْ‪ ،٦‬ث‪٤‬ي‪ ٤ُٙ٤٢‬ا‪ ٣٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬سْ‪٦‬‬
‫ث‪ّ ٟ٤ٕ٤‬ئـي‪١‬ي‪ ٠‬ائَّٖي‪ ٦٢‬ىئيَ‪ .َٙ‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪" ٥‬سْ‪)Tәkә( "٦‬‬
‫ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍي‪ ٠‬سيَ‪ٕ٥‬ي ّي‪ٞ‬ي ثي‪ٚ‬ييَي‪ٚ‬يت‪ )1(.‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬ػب‪ٝ‬بفبسي ‪ٝ‬بٗ ىا‪٣‬اٍؿي‪ ،‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ ٦ٚ‬سْ‪٦‬‬
‫ثئؼَ‪ْٝ‬ي‪ ٥‬ثب‪ٙ‬بٍيَ‪ٚ‬ي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مالٍي ا‪٣‬ؿ‪٢ّ ٟ٤‬ي‪َٙ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ّ .‬ب‪ٙ‬نَي ىئ‪ٞ‬ي‪ ٠ْٚ‬ث‪٦ْٚ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪136‬‬

‫ى‪ ٥‬ث‪١٤‬الٍ ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍي‪ ٠‬سيَ‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕ ِٞ‬ييَ؛ ّئـي س‪ٍُ٤‬‬
‫ث‪٤‬ى‪١٣‬الٍي آٍإي‪٢‬ي؛ا «يبُ‪ ،‬آال‪١‬يَ (‪ٝ‬ل‪ ٣ )ٗ٤ٞ‬ثبمي٘ (‪١‬ق‪ٞ‬ز) ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي ٕبيي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ا‪ ،٣‬يبُي‪ ٠‬ىيَ‪٥‬يي (كب‪ٝ‬يٖي)ىيَ‪ٕ .‬اُ ا‪١٤١٣‬ي‪ٕ ٥‬بهال‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ ّي‪ّ ،‬ئـي‪،٘١٤ٕ ،‬‬
‫ٕبٍي ‪ٙ‬ي‪ٍ ٠‬يِ‪ ،‬ثبمي٘‪ ،‬آال‪١‬يَ ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪٤ٕ ٥‬ي ؿ‪٤‬هب‪ٞٙ‬بٕي‪١‬ي‪ٕ ٠‬اٍ‪١٣‬ش‪٤ٕ٤‬ى‪ )2(.»ٍ٣‬آٍسيَاً‪،‬‬
‫سْ‪٦‬ؿي ‪ ٤ٚ١٤ٝ٤٧‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي ‪ٝ‬ل‪٤ٞ‬ى؛ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪2 55 ،‬ـ ٍب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪58ٛ ،ٟ‬‬

‫‪177‬ـ تويرتبش )‪(Təmirtaş‬‬


‫"س‪ٞ‬يَ"‪" ،‬ى‪ٝ‬يَ" ٕاُ‪" ٣ ٟ٤١٣‬سبٗ" ايٖ‪" ٦‬ىاٗ" ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬إْي ثيـي‪ٞ‬يييَ‬
‫(ى‪٤ٍٝ٤‬ى‪" .)ٍ٣‬س‪ٞ‬يَسبٗ" ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬إْيي‪ ٟ‬ثيَ آى ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يت ‪٣‬‬
‫ائسْي‪ ٥‬ث‪ ٤‬آىىا ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬آىا‪ٝ‬ب س‪ ِٕٞٚ ٗ٤‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬آييي‪٢‬ييَ ّي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‬
‫"س‪ٞ‬يَسبٗ" آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ٍ .‬ئيي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ ّي‪" ،‬سبٗ"‬
‫ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬
‫‪178‬ـ تٌگ (‪)Təng‬‬
‫س‪ٕ ٔ٢‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬ايْي ّي‪ٝ٤ٚ‬شَ ٍ‪ُ٤‬ئيي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٙ٦ٍٝ٤ٕ ٠َٚٙ‬ي ثيَ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىيييَ‪.‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي ىيْيَ ٕاي‪ٟ٤ْٝ٤ٝ ِٝ٦ٚ‬ى‪ .ٍ٣‬ثيَي‪٢‬ؼيٕي ث‪٤‬ى‪ٍ٣‬؛ إْي‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪ " ٥‬س‪ " ٔ٢‬يب " سب‪" ٟ‬؛ ٕاي (ىبٍٕؼب‪ :‬إٓ‪ٞ‬ب‪ )ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يت‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‬
‫"َٕ" اي‪ٍ ٦ٚ‬بٍي‪ٚ‬ب‪١‬يا "سب‪ "َٖ١‬يب "س‪ٕ "َٖٖ٢‬اُ‪ ٟ٣‬يبٍاىيَ ‪ ٣‬ث‪٧ ٤‬ب‪ٝ‬ب‪" ٟ‬آ‪ٙ‬ال‪" ،"٥‬سب‪َ١‬ي"‬
‫ٕاُ‪٣‬ى‪ "َٕ" .ٍ٣‬يب "ٕئَ" إْي ا‪ٍ٣‬اٗ آ‪ٙ‬شبي ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ‪ّ" ،"٤‬اؿَي ائ‪َٚٚ‬ي‪٠‬‬
‫ؿبىيَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ث‪ٍ٤‬ا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٤ٍ ٥‬سٖبٗ (‪ٍ٤ٝ‬يّٓ) ثيَ‬
‫يئَي‪ٞ‬ي٘‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي ىيْيَيٖ‪ ٦‬ث‪٤‬ى‪ٍ٣‬؛ ٕبيي‪٧ ٠‬بىي ػ‪٢‬بثالٍي ىي٘ ى‪١‬يِى‪" ،٥‬س‪"ٔ٢‬‬
‫ٕاُ‪ٟ٣‬؛ "آٍثب"‪" ،‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ" ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا يبُيت‪٤ٝ )1(.‬مب‪١‬يا س‪٢ّ ٔ٢‬يي‪ ٠٢‬ثب‪َٙ‬ب‬
‫ؿ‪٤‬ه‪٢ّ ٤ٚ‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا س‪ٕ ٔ٢‬اُ‪٣ ٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٕ ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫‪137‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٍ‪( ٤ُٙ٤‬ا‪٣‬م‪٢ّ )٤ُٙ٤‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ ٤‬آى ىا آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ىٍ‪٣ ٥‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬ىٍ‪١٥‬ي‪" ٠‬س‪ "ٔ٢‬آىال‪ٞ١‬بٕي ائ٘‬
‫آٍإي‪٢‬يا ىي٘ ى‪١‬يِى‪ّ ٠ٕٚ ٥‬ي‪ٞ‬ي ا‪٣‬سبي ث‪٤‬سبي آٍثب ‪ ٣‬ا‪ُ٣‬ـ ا‪ ٥ُ٣‬ىايب‪ٞ١‬ي٘ ٍبيبالٍا‬
‫ٕاٍ‪٥‬ىيَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪" ٦‬س‪٢ّ "ٔ٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا ‪ َ٧‬ايْي ىيْيَ ى‪ ُ٣‬ا‪٣‬الثي‪.َٚ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪302 ٛ ،‬‬

‫‪179‬ـ تَپراق وٌذي (‪)Topraq kəndi‬‬


‫س‪٤‬دَاً ا‪ٖ١‬ب‪١‬ي‪٢ْٖٝ ٠‬ي ‪ٝ ٣‬يى‪٢‬يييَ‪ .‬س‪٤‬دَاً ا‪ٖ١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬يب‪ٙ‬بيي‪ٚ‬ي ‪٣ ٣‬اٍ‪ٙ‬ينيييَ‪.‬‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪١‬ي س‪٤‬دَاٍٖيِ ٕبي‪ٞ‬بً ا‪ٞٙ٣‬بُ ‪ ٣‬س‪٤‬دَاٍيا ا‪ٖ١‬ب‪١‬ب ٕاٍ‪٤ٍ ٥‬سٖبٗ آ‪١‬ال‪ ٛ‬ىا‪ٙ‬يييَ ‪ ٣‬ا‪ٖ١‬ب‪ٟ‬‬
‫س‪٤‬دَاً ي‪١٤ٙ٤‬يا‪٣ ،‬ع‪ ٠‬ي‪١٤ٙ٤‬يا ا‪ٞ٧ ٤١٣ُ٣‬ي‪ ٦ٚ‬ث‪ٍ٤‬ػ‪ٕ ٤ٚ‬بييَ‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪ٝ‬الٍال‪ ،‬اي‪ٚ‬ي‪ٟ٤ٕ ٠‬‬
‫آيي‪١‬ي‪ ٟ٤ٕ ٠‬ؿَ‪٢ٙ‬ج‪ٕ٦‬ي "س‪٤‬دَاً ؿَ‪٢ٙ‬ج‪ٕ٦‬ي" آىال‪١‬يت‪" )1(.‬س‪٤‬دَاً" ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪،‬‬
‫ثيِي إْي ؿبمالٍىا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍا ٍبسيَ ‪ ٣‬ثيِي ا‪١٣‬الٍال ثبمالييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ثبيَا‪ٍ ٛ‬بثبمـــي ؿـــــَ‪٢ٙ‬ج‪ ٦‬ىة ‪َٙ‬ي‪ ،‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬هياآىَي‪ٕ ،٠‬بي‪8ٛ ،29‬‬

‫‪180‬ـ تَرثت وٌذي (‪)Türbət kəndi‬‬


‫ثيِى‪ ٥‬س‪ٍ٤‬ثز ّي‪ٞ‬ي ىئيي‪ٕ ٠ٚ‬اُ‪ّ ٟ٣‬اّ‪ ٤‬فَثؼ‪" ٦‬سَثز" ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬سَثز‬
‫(س‪ٍ٤‬ثز)‪" ،‬س‪٤‬دَاً" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .)1(.‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬يا س‪ٍ٤‬دبمب‪ ،‬ىٍي‪ٕ ٠‬بيني ‪٣‬اٍ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪(.ٍ٤١٣‬آٍسيٌ ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬س‪٤‬دَاً ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آؿيَال‪ٝ‬بٕي‪٢‬ب ثبهي‪ .)٠‬ث‪٤١٤‬ىا ىئيِ‪ ،‬ثيِى‪ ٥‬س‪ٍ٤‬ثز‪ ،‬ائُٗ س‪٤‬دَامب اي‪٢َٚٚ‬يَ‪٤ٍ .‬سٖبٗ يئَ‪َٙ‬ي‪٠‬‬
‫ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬اي‪ٞ‬ب‪ٝ‬الٍي‪ٍ ٠‬جيَ‪َٙ‬ي ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ي‪ٕ ٟ‬اس‪ ٠ٙ٣ٍ٤‬س‪ٍ٤‬دبمب‪" ،‬س‪ٍ٤‬ثز" ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬اي‪٢‬يي‬
‫آييي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬بٕبىا‪ٝ٤ٕ ،‬ب‪ ٟ‬ا‪ّ ٍ٤ٙ٣‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬اي‪ٞ‬ب‪ٝ‬الٍ ٕ‪٤‬ي‪١٤‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثيَ ّي‪١٦ٖٞ‬ي‪ٍ ٠‬جيَي‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا ‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘ ‪٢ّ ٣‬يي‪ ٠‬آىي ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ـ سَّي ‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪291ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪138‬‬

‫‪181‬ـ تَسبًلي (‪)Tosanlı‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بمب ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ث‪َّٕ ِٞٙ٤‬ييَ؛ "س‪"،"ٓ٤‬آ‪ٙ" ،"ٟ‬ي"‪.‬‬
‫آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪"٤ٝ٤ٙ‬س‪ٕ "ٓ٤‬اُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايْي آ‪١‬ال‪ٝ‬يا اي‪٢َٚٚ‬يت؛ ث‪ٕ ٤‬اُ اي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬ي ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي يبُيَ؛ سآ‪ ،‬ىاميــ‪ ،٠‬سذــــ‪١٦‬ي‪ ٠‬اَيَيٖي‪ ،‬ى‪ٝ .٣ُ٣‬ظبٗ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ىئيَـَ‪:َٙ‬‬
‫سإ‪ ٦‬ؿيوـيي‪٢ّ ،ٜ‬ـيي ٕاٍى‪ .ٛ٣‬ىامي‪ٕ ٠‬يـَسي ا‪٣‬الٍ‪ ،‬يب‪ٝ‬بػي ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ث‪١٦ٙ٦‬ي ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ث‪١٤‬ـــالٍي‪٧ ٠‬ئــؾ ثيَي سـآ ىئييـ٘‪ .‬ســآ يب‪ٝ‬بػـــــــياّي ىيْـــ‪ ٦‬ىئيَـــَ‪ .َٙ‬ائ‪ ٦ٚ‬ثي٘‬
‫يب‪ٝ‬بػب اَيــَي ثيــــَ ‪٤ٝ‬سْْــــ‪ٍ ٦‬ـ‪٤‬يـ‪٤‬ثـالٍ‪ ٜ٧ )1(.‬ى‪ٙ ٥‬ب‪ٞ٧‬ــــَٕي ا‪« ٤١٣‬آر»‪،‬‬
‫«ّ‪٤‬ؿ‪٤‬ر» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــيا ثي‪ٚ‬يت‪)2(.‬‬
‫آىيـ‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼـي ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آ‪ »ٟ‬ايٖــــ‪ ،٦‬آ‪١‬بٍ ٍضب‪١‬يــــ‪ ٠‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي‬
‫ّشبثجي‪٢‬ـــــياّي يبُيٖي‪٢‬ب ٕـــــاٍ‪« ٥‬ائ‪ ،٦ْٙ‬يئـــَ‪ ،‬ؿ‪٤‬ه‪ٚ‬ـــــ‪ ،ً٤‬س‪٤‬د‪ »٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا‬
‫ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬إشـــَيؼـــيىيَ‪)3(.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ّ« ،٥‬ئـ‪ٞ‬يـــ٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يــــي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي) ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬ــــالٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬يـ‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئـــَىيَ‪)4(.‬‬
‫«‪ٙ‬ـي» ايٖــ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيـــــال‪ ٣ ٟ‬يئــــَ ‪٢ٝ‬بٕجشـي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــــيىيــــَ‪ )5(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــ‪" ٦‬س‪ٕ٤‬ب‪ٚ١‬ـي"‪،‬‬
‫"يب‪ٝ‬بػيا يئَ ٕب‪ٞٙ‬يـ٘ يــ‪ٍ٤‬ى" يبىا "آر ثئؼـَي‪ ،٠ٚ‬آر ٕبهال‪١‬يـال‪ ٟ‬يــ‪ٍ٤‬ى" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪١‬بئجي‪٣ ،‬إّب‪ُ ٟ‬ثب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي ّشبثي‪٢‬ي‪ ،٥‬س‪ ; ٠ٕ٤‬س‪ٕ٣٤‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٟ٣‬يئيي‪٣ ٠‬‬
‫ٍيَ‪٣‬اً يئَيي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائش‪ ِٞ‬الُ‪ٛ‬ىيَّي ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ‪ٝ‬بى‬
‫ّيَا‪ٚٙ‬يني‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ٕ٣‬ب‪٢١‬ي آى‪ٙ‬ي ثب‪ٙ‬ـيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يييَ‪)6(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪٤ٙ٤ٝ‬ى ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي؛ ٕاُ ايـي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اُ‪ّ ،‬اؿ‪ ،ٍٟ٤‬ائ٘ ا‪٣‬م‪2 35ٛ،٤ٚ‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ـ سَّي‬
‫‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪3 87ٛ ،‬ـ آ‪١‬بٍ ٍضب؛ ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي‪ّ ،‬اؿ‪٢٨ٝ ٍٟ٤‬يٓ ‪ٝ‬ل‪ٞ‬يي‪4 22ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي‬
‫ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪5 44٣43ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪6 74 ،‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪539 ٥ٍ٤‬‬
‫‪139‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪182‬ـ تٍَاچي (تَالچي) (‪)Tuvaçı‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر يئـــــَ‪ ٠ٚٙ‬ســــ‪٤‬الؿــــي ّ‪٢‬ـــــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬س‪٣٤‬اؿي ىيَ‪.‬‬
‫ا‪ٟ٣‬ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ؼي ي‪ ُ٤‬اي‪ٚ‬ي‪١٤ٕ ٥‬ئي آًٍثبيؼب‪ ٣ ٟ‬ا‪١٣‬ال ٍ‪ ٤ٚ١٤‬ائ‪َٙ٦ْٙ‬ى‪ ٥‬كْ‪ٝ٤‬ز ائي‪ ٟ‬ا‪٣‬م‪ُ٤‬‬
‫س‪ ٠ٍّٞ٤‬ث‪٤‬يالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آًٍ‪٤‬ي‪٤ٚ١٤‬الٍ‪ ٤١٤ٙ٤ٍ ،‬ي‪٤‬هاليب‪ ٟ‬ائُٗ آىا‪ٝ‬الٍا‬
‫(ثبٍُٓ ‪١‬يَ‪٧٣‬بي ٕذب‪ )٥‬س‪٣٤‬اؿي(‪ )1‬ىئييَ‪ٝ‬ي‪.َٚٚ‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬ـــــيي‪ ٠‬ى‪٣‬مـــــــَ‪ ٣‬آىي‪ ٠‬ثي‪٦ٞٚ‬ي‪ٚ٢‬ـــــَ‪ ،‬ا‪ ٤١٣‬ســـــــ‪٤‬ال (ا‪٣٣‬اليب‪ ٟ‬ايز)‬
‫ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬آىي‪ ٠‬يبه‪ٚ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ي‪٤‬هي‪ ٍ٣‬ىئيــــــــــ‪ ،٦‬ا‪ ٤١٣‬ىيي‪ٚ‬ييَيت‬
‫‪ٝ‬يبىآثبى! ٍ‪٤‬ي‪٤‬ثــــــالٍ‪.‬‬
‫ســـــــ‪٣٤‬ا ٕــــــاُ‪ٍ ٣‬بٍاىاك ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــــيا‪ ،‬آٍاُ ٍيَامي‪٢‬يا يئــــــــَٕب‪ٞٙ‬ي٘‬
‫ّ‪٢‬ــــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬ ‫يبُي‪ٚ‬يـــــَ)‬ ‫عــــــــ‪٤‬ف‪ٚ‬ي‬ ‫يبُيالٍي‪٢‬يا‬ ‫(ى‪ٙ٣‬ز‬ ‫ســـــــ‪٣٤‬ا‪ٙ‬ي‬
‫آىالٍي‪٢‬ـــــياىا ٕـاٍ‪١٣‬ـ‪.ٍ٤‬‬
‫إْي ســـــ‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٥‬ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــــ‪٦‬ى‪ ،ٟ‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ىا ســـــ‪ ٤ٙ٤‬يب ســــــ‪٤‬ال‬
‫آى‪ٙ‬ي ثيَ ٍـــــــ‪ ٗ٤‬آىي ‪٣‬اٍ ‪٢ّ ٣‬ــــــــــيي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬س‪٤‬الؿــــي ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬ـــــيا‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ســ‪٤‬ال (ا‪٣٣‬اليب‪ ٟ‬ايز) يــــــ‪٤‬م‪ ،‬ث‪ْٚ‬ــــــ‪« ،٦‬ســــــ‪٤‬ال ٍـــــ‪ ٟ٤١٤ٙ٤‬ا‪٣٣٣‬‬
‫اي‪ٝ ٦ٚ‬قي‪ٚ‬ز ّئـيَ‪٢ّ ٟ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــــيا»(‪ )2‬ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬ـــــي‪ ٦ٙ‬فئي‪٢‬ــــــي آى ىا ا‪٣‬ال‪ ٣ ٟ‬اي‪٢‬ــــــــيي ٍ‪ٕ٣‬يــــــــــ‪١٦‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ـــي‪٥‬‬
‫يئـــــَ‪َٚٙ‬ــ‪ ٠‬ســـــــــــ‪٤‬ال ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ــــــــي‪١‬ي‪٢‬ـــــــــيا آىي ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يــــــــــــييَ‪.‬‬
‫«ســـــ‪٤‬اؿــــــــي ‪ٞ٧‬يــــــــــــــــي‪ ٥‬ػبٍؿــــــــــــــــــي» (‪ )3‬ىئ‪ْٞ‬ـــــــــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يـــــٌ‪٤ٝ ،‬مب‪ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍـــــالٍ؛ ‪1‬ـ آً ٍ‪٤‬ي‪ٚ١٤‬ـــ‪٤‬الٍ ‪ٍ ٣‬بٍاٍ‪٤‬ي‪ٚ١٤‬ــــــ‪٤‬الٍ‪٣ ،‬ىبيي‪133 ٛ ،‬‬
‫ّ‪٢‬ـــي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ب ثيَ ثبهيـــ٘‪ ،‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪١26 ،‬ؼي اي٘‪١135-134‬ؼي ٕبي ـ دبييِ ‪ٍ ٣‬ي٘ ‪56ٛ ،1383‬‬
‫‪3‬ـ ىــَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ث‪ ٦‬ىبٍٕي ٕ‪ٖ٢‬الم ‪ ،‬إشَآثبىي‪ ،‬س‪ٞ‬ليــق ىّشـــَ ‪ٝ‬ــييٌ ‪177ٛ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪140‬‬

‫‪183‬ـ تٍَز درُسي (‪)Tovuz dərəsi‬‬


‫ســــ‪ ُ٣٤‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬إْـــــــي سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيــــــــَي‪ٞ٧ ،‬ي‪ٕ ٥‬ـــــاُٗ ثيَ‬
‫ٍ‪ ٗ٤‬آىي ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ٕ ٥‬ـــــــاُ‪ٚٙ‬ئ ‪ ٣‬يبه‪ٚ‬ـــــــي ٕئيي‪ٕٞ ٜ‬جـــــــــ‪٤ٙ٤‬ى‪)1(.ٍ٣‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ســــــــ‪ ،ُ٣٤‬آىا‪ ٛ‬آىي ّي‪ٞ‬ــــــي ى‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يــــَ‪.‬‬
‫إ‪ٞ‬بفيـــــــ٘ ‪٧‬بىي‪١‬ي‪ ٠‬ىيْــــــــــَي‪٢‬ؼــــــ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬ــــــــاُ‪ ،٣‬سب‪٣‬يـــِ‪ :‬سب‪( ٣‬ىاك) ‪+‬‬
‫ايِ (ؿ‪٤‬ه‪ٚ‬ــــــ‪ ً٤‬فال‪ٝ‬شي) ‪ْٚٙ‬ي‪٢‬ــــــــي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ايضبف ائش‪ٞ‬ـــــــِ ‪ٝ‬ـ‪ْٝ٤‬ــــ‪١٤‬ــــــي‪.ٍ٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬سب‪ ،ُ٣٣‬س‪ ،ُ٣٤‬سب‪٣‬يٌ‪ ،‬سب‪= ً٣٣‬س‪٤‬ي‪ٕ <ً٤‬ــــــــاُ‪ ٣‬اي‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ـــــي ا‪٣‬الثي‪)2(.َٚ‬‬
‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــــيا ث‪ ٤‬آى عب‪ٓ٣‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ّي‪ٞ‬ـــــي يبُي‪ٚ‬يــَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪٣ -2‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪٤ٝ ،‬مب‪ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٕي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ىَ؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ ٠٨‬ىٍ ‪َٕ٨ٙ‬شب‪ٝ ٟ‬يب‪109 ٛ ،٦١‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ب ثيَثبهي٘ (‪ )1‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪١26،‬ؼي اي٘‪١135-134‬ؼي ٕبي‬

‫‪184‬ـ تَلئيير (‪)Tüleyir‬‬


‫اي‪٢‬ــــــيي ائ٘ آٍإي‪٢‬يا اي‪٢ٚٚ‬ــــ‪ ٠‬س‪ٙ٤‬ئييــــَ ‪٢ٝ‬ؼــــــ‪ ٦‬س‪٤ٙ٤‬يئــــــَ ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يـــــييَ‪.‬‬
‫س‪٤ٝ ٤ٙ٤‬مــــ‪ٙ٤‬الٍىا «ٕ‪ »٤ُٕ٤‬يبهــــــ‪٤‬ى «آي‪٢‬ب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــياىيَ ‪٧ ٣‬بثئ‪ٚ‬ـــــ‪٦‬‬
‫ؿ‪ٖ٢‬يــــــِهب‪١‬ي‪ّ ٠‬يـيِ ا‪٣‬م‪ٚ‬ـــــ‪ ٟ٤١٤‬آىي س‪٤ٙ٤‬ىيـــَ‪ .‬اي‪٢‬ـــــي ّ‪٢‬ـــــيي‪٢‬ـــي‪٥‬‬
‫ّا‪ ٠ٙ٣‬آىي ّي‪ٞ‬ـــــي ٍبال‪" ٟ‬سـ‪ٙ٤‬ـ‪٤‬ا‪ "٠ٙ٣‬آىيــــــيا ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يـــــــــييَ‪.‬‬
‫ائسَِ ٕ٘ (سبٍيوــــي) يبُيــــــالٍىا ا‪ ٣‬ػ‪ٚٞ‬ــــ‪٦‬ى‪« ٟ‬آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪»٥‬‬
‫ّيشبثي‪٢‬ــــــيا "سـ‪ٙ٤‬ـ‪ "٤‬آى‪ٙ‬ـــــي ثيـــــــــَ سبييبىا‪ ٟ‬آى آدبٍي‪ٚ‬يت‪ )1(.‬ىى‪ٍ٥‬ــــ‪٤ٍٍ٤‬ى‬
‫ث‪٤‬يالٍي‪٢‬ــــــــيا "س‪ "٤ٙ٤‬ثيَ ٍـــــ‪ ٗ٤‬آىي ّي‪ٞ‬ـــــي ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬ثــــــــ‪ٍ٤‬اىا ٍبُا‪ٟ‬هب‪١‬ي‪٠‬‬
‫«س‪ٙ٤ٍ ٤ٙ٤‬ـــــ‪ ٟ٤‬يب‪ٕ٣ٍ٣‬ــــــ‪ٝ »٤‬بٍاٍ‪ٚ‬يـــــــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪١ ،٥‬يبي٘‪ ،‬ع‪291ٛ ،1‬‬
‫‪141‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪185‬ـ تَلَى (‪)Tülün‬‬


‫سبٍيوي‪ ٥‬س‪ ٟ٤ٙ٤‬آىي‪٢‬ب ‪١‬ئـ‪ ٦‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آىا‪ ٛ‬ا‪٤ٙ٣‬ة‪ ،‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬فجبٕي ه‪ٚ‬يي‪ٙ٦‬يٖي‬
‫ؿبمــي ى‪ٙ٣‬ز يبٍاىا‪ ٟ‬س‪ ٟ٤ٙ٤‬ا‪٣‬مـــ‪ٙ٤‬الٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬آى ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪)1(.‬‬
‫سـ‪ٙ٤‬ـ‪ٟ٤‬؛ «ث‪٤‬سـ‪« ،»ٟ٤‬ى‪« ،»٤ٙ٣‬ا‪ ٟ٣‬ىئٍى ٕئؼـ‪ٙ٦‬يِ آي»(‪« )2‬ثيشــ‪« ،»٣٤‬فئيجي ا‪ٞٙ٣‬بيب‪»ٟ‬‬
‫‪« ٣‬يئشي‪ٞٚ‬ي٘» آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــــالٍي‪٢‬يا (‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ـــــيا) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬إْي ثيَ ٕـاُى‪.ٍ٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ىئ‪َّٕ ِٞ‬ييَّي‪ ،‬سبٍيوـــي يبُيالٍىا ا‪ ٣‬ػ‪ٚٞ‬ــــ‪٦‬ى‪« ٟ‬آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪ٟ‬‬
‫ٕ‪٢٨‬يي‪ٞ‬يِ‪ّ »٥‬يشبثي‪٢‬يا‪ ،‬س‪ ٤ٙ٤‬آى‪ٙ‬ي ثيَ سبييبىا‪ ٟ‬آى آدبٍي‪ٚ‬يت‪ )3(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب س‪ٟ٤ٙ٤‬؛ ائ‪١‬ــي‪،٥‬‬
‫ٍبثبٍـيا ٕئـــــي‪ ٟ‬س‪ ٤ٙ٤‬سبييبٕـي‪١‬ي‪ ٠‬يئــــَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪١ ،٥‬يبي٘‪،‬ع‪2 504ٛ،1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪3 305 ،‬ـ ثيَي‪٢‬ؼي ٍبي‪٢‬بً‪291،‬‬

‫‪186‬ـ تَهبر وٌذي (‪)Tomar kəndi‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا س‪ٝ٤‬بٍ آى‪ٙ‬ي ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً آىي ‪٣‬اٍ‪ .‬س‪ٝ٤‬بٍ ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ «ثيَ هٖش‪٦‬ي‪٦‬‬
‫ثبه‪ٞ‬بً‪ ،‬ثيَي‪٢‬ي ى‪ ،ِٞ١٤ٙ٣‬ثيَي‪ ٦٢‬هيـــي‪ٝ‬ز ائش‪ٕ ٣ )1(»ِٞ‬ئـ‪ٕ ٣ ٔٝ٤‬بيَي‬
‫(‪َ٨ٝ‬ثب‪١‬ي) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ا‪٣‬مال‪ ٟ‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ّ‪٢‬يي‪٠‬‬
‫آىي س‪ٝ٤‬بٍ آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثب‪َٙ‬ب ثيَ ىيْيَ ى‪٣ ٥‬اٍ ‪٣‬‬
‫ا‪٣‬ىا ث‪٤‬ى‪ٍّ٣‬ي ث‪ ٤‬آىي‪ ٠‬ى‪ ُ٣‬ى‪ٍٝ٤‬بٕي "ٍـــ‪ٝ٤‬بٍ" ا‪٣‬الثي‪ .َٚ‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ــــــــيا‪ ٟ‬ثبهي‪ٖٚ‬ب‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آىي آًٍثبيؼب‪١‬ــيا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ إْي آى‪ٙ‬ي‪ٍ" ٜ‬ـــ‪ٝ٤‬بٍ" (ّــــ‪ٝ٤‬بٍـ ّي‪ٞ‬ئــــَ)‬
‫سبييبٕــي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ٚ‬ـــ‪ ٦‬ثبم‪ٚ‬ــي ا‪٣‬الثي‪ٍ .َٚ‬ئيــــي ائش‪ٕ ِٞ‬ـَّ‪ٚ‬يــــييَّي س‪ٝ٤‬بٍ‪ٙ‬ــي‪،‬‬
‫ٕئيٖ‪ٚ‬ــي سبييبٕـــي‪١‬يـــ‪ ٠‬سيــَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ ٥‬ثيَيــــييَ‪.‬‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييـــٌ‪ ،‬ؿبي‪ٚ‬ـــــي ســ‪ٝ٤‬ـبٍ ٕـــــاُ‪ٟ٣‬؛ «ؿـ‪ٝ٤‬بً ‪ ٣‬اٗ آمبػي»(‪)2‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــيا) ثي‪ٚ‬يـــَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٕاُٗ آىالٍ؛ ‪ َِّٝ‬سلَيَبر ‪ٝ‬ؼ‪ٞ‬ـ ىا‪ٖٚ١‬ب‪٧‬يب‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي (آثشب‪18 ،)ٛ‬ـ ‪١‬ؼي ائُٗ ٕبيي ‪ٜ٧ ،‬‬
‫ى‪ ،٥‬ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪2 63ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪304ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪142‬‬

‫‪187‬ـ تيپيلمب (‪ )Tıpılqa‬تيپيلمبى (‪)Tıpılqan‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ ،‬سيذي‪ٚ‬نب ‪ ٣‬سيذي‪ٚ‬نب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ ‪ٝ٤ٕ ٣‬ب‪ٟ‬‬
‫ا‪ ٍ٤ٙ٣‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ ٤‬ثيَ ا‪ ٗ٤ٞٙ٣‬ا‪٣‬ال‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍا ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ثيِى‪ٝ٤ٕ ٥‬ئَ‪َٙ‬ى‪ٟ‬‬
‫ٍب‪ٞٙ‬ي٘ "ثي‪َٚ‬ب" ٕاُ‪٣ ٣‬اٍ‪" .‬ثي‪َٚ‬ب" ٕ‪ٝ٤‬ئَػ‪٤ٝ" ٦‬ىٍيِ"‪" ،‬ثي‪ "٠ٚ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ث‪١٤‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬بىا ثيــِى‪ ٥‬ث‪ ٤‬آىالٍا ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪" ،‬ىيجي‪َٚ‬ب" ٕــاُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىئي‪ٙ٤‬ي‪٥‬‬
‫ثب‪ٙ‬بٍ‪٤‬ي‪٤‬ال‪ ،ٟ‬ى‪ٝ‬يـــَ ثاٍُ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‪٢ٝ .‬ؼ‪ ٦‬ث‪٢ّ٤‬ــــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ىيْيَ ى‪ُٕ٣‬ـ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ال ‪ ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ثبػبٍيَ‪ٚ‬ــي ىيجي‪َٚ‬ب ى‪ُٙ٣‬ي‪ٟ‬‬
‫ا‪ٙ٣‬ي‪ٍ٣‬الٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يت‪.‬‬

‫‪188‬ـ تيىبًلي (‪)Tikanlı‬‬


‫سيْب‪ٚ١‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪ٍ٤١٤ٙ‬؛ "سيْب‪ٙ" ٣ "ٟ‬ي"‪" .‬سيْب‪ "ٟ‬ثقضي‬
‫ثيشٖي‪َٚ‬ى‪ ،٥‬ايي‪ّ ٦٢‬ي‪ٞ‬ي ايشي ا‪٣‬ػ‪ ٤ٚ‬ا‪ٙ« .ٍ٤ٙ٣‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ‬
‫‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)1(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬سيْب‪ٚ١‬ي‪ ،‬سيْب‪١‬الٍي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثيشٖي‪ َٚ‬ثيش‪ ٠‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي ‪ ٜ٧‬ى‪،٥‬‬
‫سيْ‪ٕ ٠‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬بثي‪ .َٚ‬سيْ‪ٚ٢‬ي؛ دبٗ ـ دب‪ٙ‬شبٍ سيْيؼيٕي‪ ،‬ىٍُي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪189‬ـ تيالًلي ليطالغي (‪)Tilanlı qışlağı‬‬


‫سيال‪ٚ١‬ي يب سيال‪١‬ياٍ ٍي‪ٚ‬المي كبٍيا ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ا‪٣‬الٍّي‪ ،‬ا‪ ٣‬سي٘ يب سيال‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثيَيٕي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬سي٘ ٕاُ‪ ،٣‬ىئي‪ٙ٤‬ي‪ ٥‬س‪٤‬س‪٤‬ال‪ ،ٟ‬ث‪١٤ٙ٤‬ب‪( ٟ‬إيَا‪٣‬ال‪ )ٟ‬آىا‪ٛ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ث‪ٕ ٤‬اُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ِٖٚ‬؛ "ث‪١٤ٙ٤‬ب‪ ٟ‬يب س‪٤‬س‪٤‬ال‪ ٟ‬آىا‪ٝ‬الٍ‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ ٍ٤ٙ٣‬يب ي‪٤‬م "سيال‪ٕ "ٟ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا؛ "آيبمي ىيَي‪،‬‬
‫ؿئ‪٤‬يِ ‪ُ ٣‬يَُ آىا‪ٝ‬الٍ يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪143‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪190‬ـ جبّبىخبًيولي (‪)Cahanxanımlı‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ػب‪٧‬ب‪" ،"ٟ‬هب‪١‬ي‪ٙ" ،"ٜ‬ي"‪« .‬ػب‪٧‬ب‪ٟ‬؛ ى‪١‬يب‪ ،‬فب‪،ٜٙ‬‬
‫ّبي‪٢‬بر»(‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬هب‪١‬ي‪ ،ٜ‬هب‪ٕ ٟ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة ‪ ٣‬ثَيي‪ ،ٜ‬آمب‪ ،ٛ‬ث‪٤‬ي‪ ٛ٤ٕ٤‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪ٙ‬ي ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي ‪ٝ ٣‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪٢ّ )2(.‬يي‪ ٠‬آىي ‪ٞ٧‬ب‪ ٟ‬آىىا سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪٠‬ايضبك‪ٚ‬ي‪٤ٙ‬مشي؛ث‪ِ٨‬اىي‪،‬ع‪2 795ٛ1‬ـ ُ‪٧‬شبثي؛‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَاىثيآًٍيىي‪ٚ‬ي‪74،‬‬

‫‪191‬ـ جبّبىگيرلي (‪)Cahangirli‬‬


‫«ػب‪٧‬ب‪ٟ‬؛ ى‪١‬يب‪ ،‬فب‪ّ ،ٜٙ‬بي‪٢‬بر» ‪« ٣‬ػب‪٧‬ب‪ٕٟ‬يَ؛ ى‪١‬يب‪١‬ي ايٖشيال ائي‪ ،ٟ‬ى‪١‬يب‪١‬ي س‪٤‬سب‪ ،ٟ‬ثاي‪ُ٤‬‬
‫ائ‪َٙ٦ْٙ‬ي ىشق ائي‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬س‪ٚٞ‬ي‪٢‬ي ٍ‪٤‬يب‪ ٟ‬آىا‪" ٛ‬ػب‪٧‬ب‪ٕٟ‬يَ" ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪٤‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪٢ّ ،ٟ٤‬ي ث‪ ٤‬آىال آىال‪١‬يجييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪796 ٣795ٛ 1‬‬

‫‪192‬ـ جٌگبى (‪)Cəngan‬‬


‫"ػ‪ٖ٢‬ب‪٢ّ "ٟ‬ــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْــــــي ثا‪ٝ٤ٙ‬ـــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ػ‪" ،"ٔ٢‬آ‪."ٟ‬‬
‫"ػ‪ٕ "ٔ٢‬اُ‪ٕ ٦١٣‬ــــاٍ‪ ٥‬ايْي ىيْيـــــَ ٕاي‪١٤ْٝ٤ٝ ِٝ٦ٚ‬ـــي‪ .ٍ٣‬ثيــَي‪٢‬ؼي؛‬
‫"ػ‪ٕ "ٔ٢‬اُ‪ٕ ٣‬ئَؿْــــي‪ ٥‬س‪ٍّٚ٤‬ــــــَي‪ ٠‬ثيَ ٍيٖ‪ٞ‬ي آٍإي‪٢‬يا اي‪" ٣ ٠٢َٚٚ‬سب‪َ١‬ي"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــيا ا‪٣‬ال‪" ،ٟ‬ؿ‪٢‬ـــٔ" ٕـــــاُ‪٣‬ى‪ )1(.ٍ٣‬ايْي‪٢‬ؼـــي ىيْيــــَ ايٖـــ‪،٦‬‬
‫"ػ‪ٕ "ٔ٢‬ئَؿْي‪ٕ "ٔ١ُ" ٥‬ـــاُ‪٣‬ىيَ‪ "ٔ١ُ" .‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪٤‬دَامي‪٢‬ـــيا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘‬
‫إْي سبييبالٍىا‪ ٟ‬ثيَيييَ‪ .‬ائسَِ يبُاٍالٍي آًٍثبيؼب‪١‬يا ا‪٣‬ؽ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي٘ ‪ٝ‬يالىىا‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼ‪٦‬‬
‫يبٍا‪١‬ب‪ٍ" ٟ‬ـــ‪٤‬سي" ا‪ٝ‬ذَاســـ‪٤ٍٙ٤‬مــــ‪١٤‬يا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬ـيا‪ ،‬ا‪ ٤١٣‬يبٍاىا‪ ٟ‬سبييبالٍىا‪١‬يا آى‬
‫ؿْيَ‪ ٣ َٙ‬ث‪ ٤‬سبييبالٍ ٕيَإي‪٢‬يا آى‪ٙ‬ي‪ "ٔ١ُ" ٜ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ىا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ .‬آىي‪٠‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬آ‪"ٟ‬ىيــَ‪ .‬آ‪١‬بٍ ٍضب‪١‬ي‪ ٠‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي ّشبثجي‪٢‬ــياّي يبُيٖي‪٢‬ب‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪144‬‬

‫ٕـــــاٍ‪" ٥‬آ‪« "ٟ‬ائ‪ْٙ‬ـــــ‪ ،٦‬يئـــَ‪ ،‬ؿ‪٤‬ه‪ٚ‬ــــ‪ ،ً٤‬س‪٤‬د‪ٚ‬ــــ‪ »٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يــ‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬


‫ٕـإشـــَيؼيىيَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ّ« ،٥‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‬
‫ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬يــ‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئــــــَىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ػ‪ٖ٢‬ب‪ٟ‬؛ "ُ‪ٔ١‬‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬يئَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ س‪ ٍُ٤‬ى‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٦‬ي ‪ ٣‬سب‪َ١‬ي ‪١٤ٙ‬بٕ‪ٚ‬يٌ‪ ،‬ىا‪ٞٙ‬ب‪ٚ١‬ي‪َٚ١ ،‬ي‪ ٦‬آٍاُ ٕبي ‪ ٛ 28‬آهَ ‪2‬ـ آ‪١‬بٍ ٍضب؛‬
‫ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي‪ّ ،‬اؿ‪٢٨ٝ ٍٟ٤‬يٓ ‪ٝ‬ل‪ٞ‬يي‪3 22ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪،ٟ‬‬
‫‪44٣43ٛ‬‬

‫‪193‬ـ جَهَلَ (‪)Cumulu‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي "ػ‪ "٤ٙٗ٤ٝ٤‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ٕاُ‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪٥‬‬
‫"ػ‪ )Сumul("ٗ٤ٝ٤‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ٍ ٠‬يٍَيِ آى‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ سيَ‪ٕ٥‬يييَ‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي ‪ٝ‬ل‪٤ٞ‬ى؛ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪91٣90ٛ ،‬‬

‫‪194‬ـ جيذا (‪)Cida‬‬


‫ػييا؛ ٕ‪١ ،٤ٖ١٤‬يِ‪ٝ ،٥‬يٍِاً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ّشبثي‪٢‬يا ىا ٕ‪ٚ‬يت؛ «آ‪ٙ‬شي‪٠‬‬
‫ػييإي‪ ٠‬ا‪ٙ‬ي‪ ٦٢‬آ‪ٙ‬يي»‪ٝ٤ٕ )1(.‬ب‪ ٟ‬ا‪٢ّ ٍ٤ٙ٣‬يي‪ّ ٠‬ئـ‪ٞ‬ي٘ يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬دئ‪َٙ٦ٚ‬ي‬
‫ٕ‪ ٤ٖ١٤‬ى‪ُٙ٣‬ش‪ ِٞ‬اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪٢ّ٤‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يييَ ّي ثيِى‪ ٥‬يبمي٘ يبمييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬اي‪« ٠٢َٚٚ‬يبىاىا‪ٙ‬ي» ‪٣‬اٍ‬
‫ث‪ ٤‬ىا‪ٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب «ػييا» ىا‪ٙ‬ي ىا ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ف‪ٚ‬ي ثَاُ‪١‬ي‪( ٥‬س‪ٕ )ٍُ٤‬ؼي٘ ٕيش‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫«س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٥‬يبمي٘ ‪ ٣‬يبم‪ ٍ٤ٞ‬يبمييَ‪ٝ‬ب ىث‪َٚ‬ي» آى‪ٙ‬ي يبُييا ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ س‪ٍَّٚ٤‬ي‪٠‬‬
‫يبٍاىػي‪ٚ‬يَالٍي ثيَ ؿ‪٤‬م ٕبك‪٦‬ى‪ ٥‬ا‪١٣‬ؼي ا‪ٙ٣‬ي‪ٍ٣‬الٍي ّي‪ٞ‬ي يبمي٘ يبمييَ‪ٝ‬ب ‪ ٣‬يبم‪ٍ٤ٞ‬‬
‫ايٖش‪ ِٝ٦‬اي‪َٚٚ‬ي ى‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬ؿ‪٤‬م إْي ثيَ سبٍيو‪ ٦‬ىايب‪ٞ١‬بٍياىيَ ائ‪ّ ٦ٚ‬ي‪ ،‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‬
‫س‪ ٍَّٚ٤‬ث‪ ٤‬آال‪١‬يا ىا ثب‪َٙ‬ب ا‪ٕ٤ٙ٣‬الٍ آٍإي‪٢‬يا ا‪ُٝ٣‬ب‪ٕ ٟ‬بي‪ٞٚ‬بٍيا اي‪ٞ‬ي‪ ٣ َٚٚ‬ثيَ ؿ‪٤‬م ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ز‬
‫‪145‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫يبمي٘ يبمييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٟ‬يبٍىي‪ ٜ‬آالٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ .‬ؿ‪٤‬م إْي ىئ‪ ٥َٚٞ١‬ىايب‪١‬ب‪ٟ‬‬
‫"يبىا" ‪" ٣‬ػيياىا‪ٙ‬ي" ىثي ث‪ٍ ٤‬ب‪١‬يشالٍىا‪ ٟ‬ثيَيٕي ٕبي‪ٚ‬يَ‪ .‬يبىا ىا‪ٙ‬ي اىٖب‪ٕ ٥َٙ٦١‬اٍ‪٥‬‬
‫س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪٤ٍ ٟ‬سٖبٗ ثيَ ىا‪ٞٙ‬ي٘ ّي‪ ،‬سب‪َ١‬ي عَىي‪٢‬ي‪ ٟ‬س‪ ٥ٍَّٚ٤‬يبمي٘‪ٍ ،‬بٍ ‪٣‬‬
‫ث‪ٍ٤‬ا‪ ٟ‬يبمييَ‪ٝ‬بً ‪ ٣‬ىيَسي‪٢‬ب ‪ ٣‬يئ٘ إشيَ‪ ِٝ‬ا‪٣‬ؿ‪٧ ٟ٤‬يي‪ ٦‬ا‪ٙ٤ٞ١٤ٙ٣‬ي‪ .ٍ٣‬ث‪ ٤‬ىاٗ اىٖب‪٥َٙ٦١‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬ا‪ ٤ٙ٣‬ثبثبالٍي "يبىيض" ‪٤١‬ف ا‪٣‬الىي‪٢‬ب ‪٣‬ئَي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ييَ ّي ٕ‪َ١٤‬االٍ ا‪٣‬ىا‬
‫س‪ ٥ٍَّٚ٤‬آٍ‪ٝ‬بمب‪ ٟ‬ائي‪ٝ‬ي٘‪ .‬يبىا ىا‪ٙ‬ي س‪ ٍَّٚ٤‬آٍإي‪٢‬يا ‪ٝ‬يش‪ّ٤ٙ٤‬يِ ثيَ ‪٤ٝ‬سي‪ٕ ٤‬بي‪ٚ‬يَ ّي‪،‬‬
‫ٕ‪َ١٤‬االٍ ث‪ٝ ٤‬يز س‪ ٣ ٍَّٚ٤‬ثب‪َٙ‬ب ا‪ٕ٤ٙ٣‬الٍ آٍإي‪٢‬يا ثيَ اي‪٢‬ب‪١‬ؼب ى‪ٙ٤ٞ١٣‬ي‪ .ٍ٣‬ث‪ِ٢ٕٚ ٤‬‬
‫كشي إال‪ ٛ‬ىئ‪َٚٞ١‬ي‪ٍ ٦٢‬يٍ ٕ‪ٍْٝ٤‬ي‪ ٥‬اييي ‪ ٣‬ثيَ ؿ‪٤‬م سبٍيوي ٍبي‪٢‬بٍيا ىا يبىا ىا‪ٙ‬ي اي‪٦ٚ‬‬
‫اي‪ٖٚ‬ي‪ٚ‬ي ا‪٣‬اليالٍ ٕاٍ‪ .ٍ٤١٣‬يبىا ىا‪ٙ‬ي س‪ ٍَّٚ٤‬آٍإي‪٢‬يا‪ ،‬يبىا(‪ ،)yada‬ػييا(‪،)cıda‬‬
‫يبى(‪ ،)yad‬يبر(‪ ،)yat‬آىا(‪ٕ ،)ada‬بسب(‪ٕ ،)sata‬بي(‪ ،)say‬يبسب (‪ّ ٣ )yata‬اي‬
‫سبٗ(‪ )jay taş‬ىا‪ٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪146 ٛ ،ٜ‬‬

‫‪195‬ـ جييوٌذي (‪)Cinkəndi‬‬


‫ػي‪ َٚ٢‬كَيَز ى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬ث‪ ٤‬يئَ‪ َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ‪ ،‬ا‪١٣‬الٍا ٍب‪١‬يشي ث‪ٚٚ‬ي ا‪ٞٙ٣‬بيب‪ٟ‬‬
‫اي‪َٚٚ‬ي ػي‪ ٦َٙٚ٢‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬يي ي‪٤‬م‪ ،‬ائسَِ (سبٍين) ث‪٤‬ي‪ ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪٣ ٍ٣‬‬
‫سْؼ‪٤ٝ ٦‬مب‪١‬يا يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍ ي‪٤‬م ث‪ ٦ْٚ‬ؿ‪٤‬م يئَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ى‪٣‬مبٗ‪ ،‬ا‪ٝ‬ب ٕاُ‪٥‬‬
‫ٕاٍ‪٦ٞ١٣‬ي‪٤ٕ ٠‬ع ـ ٍ‪َٙ٥٣٤‬ي‪ ،‬ى‪ ٗ٤ٞٙ٤١٤ٙ٣‬ى‪ٝ٣ٍ٣‬ب ٕشيَٕي‪ َٚ٢‬ىئي‪ ،٦‬ا‪ ٤١٣‬ػب‪ٚ١‬ي ‪٣‬‬
‫ى‪ ٠ٙ٤١٤ٙ٣‬ثيَ ‪ٙ‬ئي‪ ٦‬ثبمالييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬آسي‪ ٠‬سا‪ ٦ٙ٣‬ى‪ ٥‬سَ‪ٕ٦ٝ٦ٙ‬ي‪٢‬ي ‪ ٣‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫يئ‪ٕ٦ْٚ‬ي‪١‬ي‪٧ ٠‬اٍ‪ٕ٦ٞٙ٣‬ي‪٢‬ي آآلٍ‪٣‬اىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ ٠ٝ ٦ٚ٧ .َٙ‬ثي‪ٚ‬ييٖي‪ٕ ٦ٞ‬اٍ‪ ٥‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪ٛ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ثا‪َٙ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪٣ ٥‬اٍ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪146‬‬

‫هب‪ ٌٙ‬ثئ‪ ٦ٚ‬اي‪٢‬ب‪١‬يَ ػي‪ َٚ٢‬يي‪ٕ٦‬يِ ‪ ٣‬ىٍي‪ ٠‬ىٍ‪َٙ٥‬ى‪ ٥‬ؿ‪٤‬م ا‪٣‬الٍالٍ‪ .‬ا‪ٍ٣‬ىا يب‪ٙ‬بييت ‪٣‬‬
‫‪ٚ٢ٙ‬يِ ائيٍ‪ .َٙ‬ا‪١٣‬الٍي‪ٚ٢ٙ ٠‬يِ ؿبمي ثيَ آىا‪ ٛ‬ا‪١٣‬الٍا س‪ ٦ٖٕٚ ٗ٤‬ا‪ ٤١٣‬آ‪ٙ‬ياىيت‬
‫ائُ‪َٙ‬ي‪ٍ ٦٢‬بس‪ٞ‬بً ايٖشَ‪ .َٙ‬ا‪١٣‬الٍا س‪ ٠ٕٚ ٗ٤‬آىا‪ ٛ‬ا‪١٣‬الٍي آىا‪ْٙ ٛ‬ي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اٍٍ ‪٧ ٣‬ئؾ ثيَ‬
‫ُاى ثب‪ٙ‬ب ى‪ ،ِٞٙ٣‬سِ ثٖ‪ٜ‬اهلل ىئٖ‪ ٦‬ا‪١٣‬الٍ ي‪٤‬م ا‪٣‬الٍالٍ‪ .‬ا‪١٣‬الٍ س‪٤‬ي ائي‪ ٟ‬ؿبك‪ ،‬ثيَي‬
‫ا‪١٣‬الٍا س‪ ،٦ٖٕٚ ٗ٤‬ا‪ ٤١٣‬س‪٤‬يب ؿبميَيت ائُ يئ‪َْٚٞ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ا‪١٣‬ب ‪٣‬ئَيَ‪ ،َٙ‬ا‪ ٣‬يئ‪ٖٞ‬ي يئي‪ ٠‬ى‪ٙ‬ي‬
‫ا‪ ٣ ٍ٤ٙ٣‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪ٝ‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ىئييَ‪ ،َٙ‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ى‪ٙ‬ي‪َٚ‬ي‪ ،‬ػي‪ َٚ٢‬س‪٤‬هب‪١‬يت ى‪ٙ‬ي ائييت ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍي‪٠‬‬
‫ىا‪ٍ٣‬ا‪١‬ي‪ٚ‬ي‪٢‬ب ثبهيت ىئييَ‪ّ َٙ‬ي‪ ،‬ػي‪ ٠‬ا‪١٣‬الٍي‪ٕ ٠‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٣ ٍ٤١٣‬ى‪ٙ‬ي‪ َٚ‬ػي‪َٚ٢‬ى‪ ٟ‬ىٕش‪ٍ٤‬‬
‫آ‪ٙ‬يَالٍ‪ .‬ثيَي ‪١‬به‪ٙ٤‬اليب‪١‬يا ا‪ ٤١٣‬ثبهيؼي يب‪١‬ي‪٢‬ب آدبٍيَالٍ‪.‬‬
‫"ػي‪ٕ "٠‬اُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئَ آىي ‪٣‬اٍ؛ ػي‪٢ّ ٠‬يي ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثبسيٕي‪٢‬يا‪،‬‬
‫ػي‪ٚ٢‬يىٍ‪ ،٥‬ػي‪٠‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ‪ٕ . ...٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪" ٥‬ػي‪"٠‬؛ «ٕاُ‪ٕ ٥‬اٍ‪ ٦ٖ١٣‬ى‪ ٥‬اٗ‪ ٦ٙ‬س‪٤‬س‪ٞٙ٤‬بُ ثيَ‬
‫‪ٝ‬و‪ ً٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ»‪ )1(.‬ػي‪٢‬ي ٕاٍ‪٣ ٟ‬اٍي‪ٞ‬ي٘ يب ي‪٤‬م آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ا‪ٝ‬ب ائ‪ ٦ٚ‬آىا‪ٝ‬الٍ ىا‬
‫‪٣‬اٍىيَ‪ ،‬آٍسيٌ ػي‪٢‬ي ٕاٍى‪٣‬ي‪ ٣ ٦١٤‬ا‪١٣‬الٍا ٕاٍ‪ ٥‬ائ‪ٚ‬يشييٖي‪ ٦٢‬اي‪٢‬ب‪١‬يَ‪ .‬يئش‪ٞ‬ي٘ ْْٕيِي‪٢‬ؼي‬
‫اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬يبيي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سب آيي آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب اي‪َٚٚ‬ي آدبٍ‪ٝ‬بمب‪ ،‬ػي‪٢ّ ٠‬يي‪ٕ ٦٢‬ئي‪١‬ي‪ ،٥‬ا‪ٍ٣‬اىا يب‪ٙ‬بيب‪ٟ‬‬
‫يئش‪ٞ‬ي٘ ثئ٘ يب‪ٚٙ‬ي ‪٨ٚٝ‬يف‪ٚ‬ي آى‪ٙ‬ي ثيَ ى‪١‬يب ٕاٍ‪٤ٍ ٗ٤ٝ‬ػب ثئ‪ ٦ٚ‬ىئييَىي‪« :‬يبىي‪ٞ‬ياىيَ‬
‫‪ ٠ٝ‬ا‪ ٟ٣‬يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪١‬يا ثيِي‪ٍَ ٜ‬ثب‪١‬ق‪ٚ‬ي آىي‪٢‬يا ثيَ ؿ‪٤‬ثب‪١‬ي‪ٞ‬يِ ‪٣‬اٍ ايييي‪ .‬ا‪ ٣‬ىئييَ؛ آه‪ٚ‬ب‪ٛ‬‬
‫ٕبفبر ا‪ ٟ٣‬ىئ‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ائٍ‪ٙ٣‬ي‪ ٟ‬آسي س‪٤‬س‪٤‬ة ائ‪ٕ ٥٤‬شيَيَىي‪ ،ٜ‬ػي‪٢ّ ٠‬يي‪٢‬ي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬بمب‬
‫"ُي‪ٚٚ‬يٍبيب" آىي‪٢‬يا ثيَ يئَ ‪٣‬اٍ‪ ،‬ا‪ٍ٣‬ا ؿبسب‪١‬يا ٕاٍى‪ ٛ٣‬ث‪ٍ٤‬ىا س‪٤‬ي ‪٣‬اٍ‪ٝ ،‬يٍِب‪ ٟ‬ـ ثبالثب‪ٟ‬‬
‫ؿب‪ٙ‬ي‪٢‬يَ‪ٖٕ ،‬ي ىٍ‪١٥‬ي س‪٤‬س‪٤‬ة‪ .‬س‪٤‬يـ‪٤‬الٍ ‪٢ٝ‬ي ٕاٍ‪٣‬ة آىال ؿبميَىيالٍ‪١٤ٍ ٕ٘ ،‬بمي‪ٞ‬يِ‬
‫ا‪ٕ ٠ٝ ،ٗ٣‬ئشيي‪ ٦٢ٝ .ٜ‬دبي ٕشيَىي‪ .َٚ‬ىئيي‪ ،َٚ‬ثي‪ٚ‬ييٖي‪ ٠‬ايـي‪٢‬ي‪ ،٥‬ث‪ ٤‬دبييا‪ ٟ‬يئ‪ٙ٦ٞ‬يٖ‪ .٠‬ىئييَ‬
‫‪ ٠ٝ‬دبيب اَٗ آسب‪١‬يا ىئيي‪ ٜ‬ثٖ‪ٜ‬اهلل‪ٕ ،‬اٍى‪ ٦١ ٛ٣‬س‪٤‬ي ‪٣‬اٍ ‪ ٦١‬دبي‪ .‬ى‪٣ٍ٣‬ة سئِ ائُ‪ ٤ٝ٣‬ائ‪٥٤‬‬
‫يئشيَىي‪٨ٚٝ .ٜ‬يف‪ٚ‬ي ىئييَ؛ ٍَثب‪١‬ق‪ٚ‬ي ائ‪ ٥٤‬ؿبسب‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي ا‪ٍَٕ٣‬ي ٕئشيي‪ ،‬ا‪ُ ٤ٕ ٦١٣ُ٣‬اى‬
‫‪ٍ٣٣‬ى‪ ً٣‬آيي‪ٚ‬شييٌ‪ ،‬ثب‪ٙ‬ي‪٢‬ب ٕ‪١٦ٚ‬ي ي‪٤‬هبٍييا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي ىئيي‪ .‬ا‪ٝ‬ب ا‪ٕ ٣‬بمب‪ٞٙ‬بىي‪ ،‬ثيَ آي‬
‫‪١‬به‪ ٗ٤‬ا‪ٙ٣‬ي‪َ١٤ٕ ،٣‬ا ى‪٣‬فب يبُىيَىيٌ يبه‪ٚ‬يال‪ٙ‬يي‪ .‬ف‪ٚ‬ي ف‪ٞ‬ي ىئييَ؛ ى‪ُ٣‬ى‪٠ٝ ٍ٣‬‬
‫‪147‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪١٣‬الٍي ٕاٍ‪ٝ٦ٝ‬ي‪ ،ٜٚ‬ا‪ٝ‬ب ‪ ٠ٝ‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬س‪٤‬ي ٕٖي‪٢‬ي ائ‪ٚ‬يش‪ٞ‬ي‪ .ٜٚ‬ؿيويت ىئ‪١٥ٍ٣‬ي‬


‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ب‪ٕ ،ٛ‬اٍ‪ ٜٙ٤ٝ‬ػي‪٢ّ ٠‬يي‪٢‬ي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬بمب‪ ،‬ىاٍس‪ ٔ٢‬آى‪ٙ‬ي ثيَ يئَى‪ٝ ٟ‬يٍِب‪ ٟ‬ـ ثبالثب‪ٟ‬‬
‫‪ ٣‬ؿبٗ ـ ؿبميَ ٕٖي ٕ‪ٚ‬يَ‪ .‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب اي‪٢‬ب‪١‬يَا‪ ٣ .ٛ‬ا‪١٣‬الٍ ث‪٢ّ ٤‬ي ى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ،٥‬ث‪ٍ٤‬ا ػي‪٢ّ ٠‬يي آىال‪١‬يت‪ .‬آهي آسب ثبثبالٍي‪ٞ‬يِىا ث‪ ٤١٤‬ىئييج‪ ٜ٧ .»َٚ‬ى‪ ٥‬ىئ‪ِٞ‬‬
‫َّٕ‪ٚ‬يييَ ّي ثيِى‪ ٥‬ػي‪ٕ ٠‬اُ‪" ٣‬هيَىا" ‪ّ" ٣‬يـيِ" آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىاىا اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ا‪ٖٙ٣‬بػي‪٢ّ٠‬يي؛ "ّيـيِّ‪٢‬ي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪827ٛ ،1‬‬

‫‪196‬ـ حوسُ خبًلي (‪)Həmzə xanli‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ىٍامبٍىا‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬هب‪١‬الٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ك‪٥ِٞ‬هب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫ىئ‪ٚٞ‬ي اي‪٢‬ييْي ك‪٥ِٞ‬هب‪٢ّ ٟ‬يي ث‪ ٤‬هب‪١‬ي‪ ٠‬اّي‪ ٠‬يئَي اي‪ٞ‬ي٘ ‪ٝ ٣‬يى‪ٙ‬ي سبييبٕي‬
‫ثب‪ٙ‬ـيالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬يَآ‪ٙ‬ي‪ ،‬ث‪ ٤‬يئَ‪َٙ‬ي آ‪ٙ‬يت ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬اىا ائ‪ٕ ٤‬ب‪ٙ‬يت آثبىال‪ٙ‬ييَيت‪.‬‬

‫‪197‬ـ حَاس وٌذي ‪ّ ‬بٍاس‬

‫‪198‬ـ چبت ليطالغي (‪)Çat qışlağı‬‬


‫ّب‪ٙ‬نَي‪١‬ي‪ ٠‬ىي‪٤‬ا‪١‬ي‪٢‬يا‪" ،‬ؿبر"؛ ٍ‪٤‬ي‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ ،‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬ؿبرٍي‪ٚ‬المي"‪،‬‬
‫"ٍ‪٤‬ي‪ ٤ٕ٤‬ا‪٣‬ال‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬الً" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ىي٘ ى‪١‬يِى‪ ٥‬ى‪ ٥‬ؿبسب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪١٤‬ب ث‪ ٍِ٢‬ثيَ آ‪١‬ال‪ٛ‬‬
‫ٕ‪ٚ‬يت‪ )1(.‬اي‪٢‬يي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬ؿبر؛ «ؿبس‪ٞ‬بً»‪ٞٙ٣٤ٍ« ،‬بً»‪« ،‬يئشي‪ »ٔٞٚ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ٕبيي‪١ ٠‬بئجي ؿبر ٕاُ‪ٟ٣‬؛ ؿبس‪ٞ‬بً‪ ،‬ي‪ ُ٤‬ؿبس‪ٞ‬بً ّاّ‪١٤‬ي‪ٕ ٣ ٟ‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ايٖ‪ ٦‬ث‪٤‬‬
‫ٕاُ‪٣‬؛ َّسيِ (‪ْٙ‬به)‪ ،‬ػينيَ ‪ ٣‬ؿبسالً (‪ٙ‬يبٍ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪2 355ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي‬
‫ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪375ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪148‬‬

‫‪199‬ـ چبريكداش (‪)Çariqdaş‬‬


‫ؿبٍيٌ يب ؿبٍ‪ ً٣‬آ‪ٙ‬شي ىٍيي‪ ٣ ٟ‬ا‪ٕ٣‬ش‪ٕ ٤‬بح اي‪ ٦ٚ‬ثبمال‪١‬ب‪ّ ٣ ٟ‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ىئٍ‪َٙ‬ى‪٥‬‬
‫ايٖشييبى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آيبًٍبثييب ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٝ٤ٕ .‬ب‪ ٟ‬ا‪ ٍ٤ٙ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٝ ٥‬لْ‪٣ ٜ‬‬
‫ػيَي‪ٞٚ‬ب ثي‪ٞٚ‬يي‪ ٠‬ؿبٍيٌ ى‪ُٙ٣‬ي‪ َٚ١‬ا‪٤ٙ٣‬ثالٍ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬ايب "ؿبٍيٌىاٗ" آىي‬
‫‪٣‬ئَي‪ٚ‬يت‪ٍ .‬ئيي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ ّي‪" ،‬سبٗ" يب "ىاٗ" ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬
‫ث‪٤١٤‬ىا ىئ‪ ِٞ‬يئـــــَ‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍ ّي‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــــي‪ ٥‬ثيـــــِى‪٥‬؛ «ٕــــَثبُ»‪« ،‬آالي» ‪٣‬‬
‫«اٍى‪ »٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬؛ «ؿــــَيٌ» ٕاُ‪٣ ٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘‪ )1(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ "‪ٝ‬لْ‪ ٜ‬ا‪ٍ٣‬ى‪ ٣‬يئـــــــَي" ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ثَي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬يبُ‪ ،‬يبي‪1375ُ٤ّ ،‬‬

‫‪200‬ـ چبالي (‪ )Çalay‬يب چَلَي (‪)çələy‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ؿ‪ّ ِٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُيال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ؿَ‪َٚ‬ي (‪٣ )çәlәy‬‬
‫ؿبالي ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٕ .‬بال‪٣‬ار ىامالٍي‪١‬ي‪٤ٝ ،٠‬مب‪ٕ ٟ‬اٍ‪ٙ ،٠ّ٣‬ي‪ ٠‬آ‪٣‬اٍ ‪ ٣‬آُ‪١‬ب‬
‫ُيَ‪َٙ٥٣‬ي آيبمي‪٢‬يا يئَ‪ ٠َٚٙ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪١ ٥‬ئـ‪ ٦‬ػ‪ٍ٤‬ا ثبهيت آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛‬
‫‪ -1‬ؿ‪)Çәgәk(ِٚ‬؛ آمبع ّبٕب‪ ٤ٕ ،‬ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬ؿــ‪ ٟ٤‬اي‪ ٠٢َٚٚ‬ى‪ ٗ٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪)1(.‬‬
‫‪ -2‬ؿبٍاُ(‪)Çarak‬؛ اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يٌ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ؿبٍ ســـ‪٤ٍّ٤‬ى‪ ٥‬اي‪ٚ‬يــٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪ -3‬ؿـََي (‪)Çәrәy‬؛ ثيَ ا‪ٙ٣‬ـ‪ ٤‬ى‪ٝ ،ٍ٣‬ئشيَي‪ ٠‬ىئٍىى‪ ٟ‬ثيَي‪.‬‬
‫‪ -4‬ؿبالي (‪)Çalay‬؛ ٍ‪ ٗ٤‬آىيييَ‪ ،‬اي‪٢‬يي ثيِ ا‪١٣‬ب ؿبالمبي يب ؿبالمب‪ ٟ‬ىئييَيِ‪.‬‬
‫‪ -5‬ؿبالُ (‪)Çalak‬؛ ٕبيي‪١ ٠‬بئجي ‪٣‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ىبٍٕي يبُيٕي‪٢‬يا ث‪٢ّ ٤‬يي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ ،‬ؿبالُ ; ؿبالً ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬بٍّ‪ ٠‬ا‪ّ ٟ٤١٣‬اّ‪ٟ٤‬؛ ؿب‪ٙ‬ي‪َٚ‬ب‪،ٟ‬‬
‫ىئي‪ ٠ْٙ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ؿبٗ" ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪149‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ؿبالي (‪)Çalay‬؛ ؿبالي ايْي ثا‪ٛ٤ٙ‬ى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ ؿبٗ ‪ ٣‬آي‪ .‬ؿبٗ؛‬ ‫‪-6‬‬
‫ؿب‪ٙ‬ي‪َٚ‬ب‪ ،ٟ‬ىئي‪ ٠ْٙ٤‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آي ٕاُ‪١٤١٣‬ي‪ٝ ٥‬يييِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي يبٍاىا‪ ٣ ٟ‬سب‪َ١‬ي ىيَ‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ؿبالي؛ ؿب‪ٙ‬ي‪َٚ‬ب‪١‬الٍ يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪ -7‬ؿبال يب ؿال يب ؿبالي ٍيجـبً سـ‪ٍّٚ٤‬ـَي‪٢‬ـي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ سبييب آىيـــــــييَ‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬؛ ؿب‪ٙ‬ي‪َٚ‬ب‪ ٣ ٟ‬ىئي‪ ٠ْٙ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿبالُ ;‬
‫ؿبالً ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬إَ ثبثِ ىئي‪َٚٙ٤‬ي ؿبمي ّشبثالٍىا آىي ٕ‪"ٌٕٚ" ٠ٚ‬‬
‫(ٕبالً) ّ‪٢‬يي‪ ،٠‬اي‪٢‬ييْي ؿ‪ ِٚ‬ثي‪ ،ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي؛ ؿب‪ٙ‬ي‪َٚ‬ب‪٣ ٟ‬‬
‫ىئي‪ ٠ْٙ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿبالُ يبه‪٤‬ى ؿبالً ىيَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ثبثِ ا‪ٙ‬نب‪ َٖٙ‬فَة‬
‫ٍ‪١٤ٙ٤‬الٍي اي‪ٕ ٦ٚ‬ب‪٣‬ا‪ٙ‬ب‪١‬يا ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىا‪ٝ‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬ىئي‪َٚٙ٤‬ى‪ ٥‬ائُٗ يئَ‪َٙ‬ي ا‪٤ٙ٣‬ة‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ٕيياه‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّ‪َّٚ٤‬ي‪٠‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٝ‬قي‪٠‬؛ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ع‪1307ٛ 1‬‬
‫ى‪ّ ،٠َّ١٤ٙ٣‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪44 ،‬‬

‫‪201‬ـ چبلوبوٌذي (‪)Çalmakəndi‬‬


‫«ؿب‪ٞٙ‬ب؛ ثب‪ٙ‬ب ٕبٍي‪٢‬ب‪ٕ ٟ‬بٍيٌ‪ ،‬ثب‪ٙ‬ب ائٍس‪٤ٙ٤‬ة ث‪٤‬ي‪ ٟ٤٢‬ىا‪ٙ‬ي‪٢‬يا ى‪٣‬ي‪ّ ٠١٦ٚ١٤‬يـيِ‬
‫ّالمبيي‪ٙ ،‬ـِ‪ ،‬يبي‪ٚ‬يٌ»(‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ‪ ٜ٧‬ى‪ّ ٥‬بالمبيي‪ٙ ،‬ـِ(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫آٍسيَاً ّي‪« ،‬س‪ ٍُ٤‬ث‪٤‬ى‪١٣‬الٍي آٍإي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ثبالٍ ‪ٝ٤ّ ٣‬ب ىا‪ٙ‬الٍ‪ ،‬ىا‪ٙ‬ي‪ ٠‬يي‪ٕ٦‬ي ‪٣‬‬
‫ؿ‪ٍ٤‬إي (ٍ‪٣‬ف) ‪ ٣‬يئَي‪ ٣ ٠‬ى‪٣‬مب‪ٙ‬ي‪َ٧ ٣ ٠‬ى‪ ٛ‬ى‪ ٥‬آى‪ٙ‬ي‪َٝ٨ٍ ٜ‬ب‪١‬الٍي‪ ٣ ٠‬يب ثاي‪ٍ ُ٤‬ب‪ٛ‬‬
‫‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬ي‪ٍ ٠‬جَي ا‪ٕ٣‬ش‪ ،٦‬آميَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬سيْي‪َٝٚ‬ي٘ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬ا‪٣‬ثبالٍ ‪ ٣‬ا‪١٣‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آمبػالٍا‬
‫ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي دبٍؿبالٍ إٓالٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ .‬ا‪٣‬ثبالٍىا آمبػالٍا ثبمال‪١‬ب‪ ٟ‬دبٍؿبالٍا‪« ،‬ؿبال‪ٝ‬ب»‬
‫ىئييَ‪ٝ‬ي‪ٕ )3(.»َٚٚ‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ‪١‬ي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ ،٦‬ؿب‪ٞٙ‬ب؛ ‪َٙ‬ثشي َٕي‪٦ٚ٢‬ى‪ٕ ٟ‬ا‪ٍ ٟ‬بة ‪٣‬‬
‫ؿب‪ٞٙ‬بّ‪٢‬يي ايٖ‪٦‬؛ ٕا‪ٍ ٟ‬بة يئَي (‪ )4‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 855ٛ 1‬ـ ثب‪ٙ‬ال‪١‬ي٘ آ‪١‬ب ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫‪4‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪307ٛ ،‬‬ ‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ٍ ،‬ب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪142 ٛ ،ٟ‬‬ ‫اي‪ ِٚ‬ىٍٕ‪ٚ‬يِ‪ٕٚ ،‬ي‪ٞ‬ي ‪217ٛ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪150‬‬

‫‪202‬ـ چبًبق (‪)çanaq‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي ‪ ٣‬ث‪٤‬الً آىي "ؿب‪١‬بً"ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬إْي ثيَ ٕاُى‪ٍّ٣‬ي ا‪٣‬م‪ُ٤‬‬
‫(آًٍثبيؼب‪ )ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ّ" ٥‬بٕب"(‪ )1‬ا‪ُٚٙ٣‬يْ‪ ٦ٚ‬ى‪ٕ« ٥‬بهٖي ّبٕب»(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٙ ٜ‬بفيَي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي ثبٍَ ه‪ٚ‬وب‪ٙ‬ي ؿب‪١‬بمــي‪ ،‬ىئيي‪ ٠ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـيا «طق‪ٚ‬جيــ‪»٦‬‬
‫ّشبثي‪١‬يـــ‪« ٠‬س‪ْٙ٤‬ـــ‪١ ٤‬بمي‪ٚ‬ــي» آى‪ٙ‬ــي ٕ‪ٙ٦ٞٙ٤‬ي ٍ‪ٙ٤‬بمي‪٢‬يا (‪ٙ‬قَي‪٢‬ي‪ )٥‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬شيَيت؛‬
‫ٍبثبمي‪٢‬ب ٍــــ‪٤‬يبٕب‪ٍ ٟ‬ئَـب‪١‬بمــي‬ ‫‪ ٦١‬ه‪ُ ٗ٤‬اىىيَ فِيِ ائش‪١٤ٍ ِٞ‬بمي‬
‫ؿب‪١‬بمب ى‪ٙ٣‬ي‪ٍ٣‬إب‪ ٟ‬يبٍ‪ٝ‬ب آ‪ٙ‬ي‬ ‫آؿبٕب‪ ٟ‬هي‪ٝ‬شي‪٢‬ــــــــي‪ ٥‬آك ال‪٣‬ا‪ٙ‬ي‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪« ٥‬ؿب‪١‬بً؛ ايـي ا‪٣‬ي‪ٞٙ٤‬بٍال آمبػيا‪ٟ‬‬
‫كبضيَال‪١‬ب‪ٍ ٟ‬بة ‪١‬ا‪٣‬ف‪ )3(»٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪٤ٝ .‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ىاك ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آٍدب‪ ،‬ث‪٤‬ميا اٗ اي‪٦ٚ‬‬
‫ثيـي‪ ٠ٚ‬ؿبمالٍ‪ ،‬ا‪١٣‬الٍي آمبػيا‪ ٟ‬ى‪ُٞٙ٣‬ي٘ ثيَ ٍبثال ا‪ٙ٣‬ـ‪ٍ٤‬ى‪ ٣ َٙ٣‬ا‪ٍ ٣‬بثب ؿب‪١‬بً‬
‫ىئييَىي‪ َ٧ .َٚ‬ا‪ ٟ٣‬ايْي ؿب‪١‬بً ثيَ ثبس‪ٞ‬ب‪ ٟ‬ا‪٣‬الٍىي ّي ثيَ ؿ‪٤‬اال يينيالٍىي‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪3‬ـ‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي؛ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ٝ ،‬شَػ‪ ٜ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪2 236ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪307ٛ ،‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪858ٛ 1‬‬

‫‪203‬ـ چبي گئرهي ‪ ‬گئرهي‬


‫‪204‬ـ چله ‪ ‬چبالي ‪ ،‬چَلَي‬
‫‪205‬ـ چًَسُ (‪)Çünzə‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي ‪ٕ ٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثبسيٖي‪٢‬يا ؿ‪ ٥ِ١٤‬آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ؛ ي‪٤‬هبٍي‬
‫‪ ٣‬آ‪ٙ‬بمب ؿ‪ .٥ِ١٤‬ث‪ ٤‬آىالٍ ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ؿ‪١٤‬يًٍ ‪ٕ ٣‬ب‪٧‬يا‪١‬يا ؿ‪ًٌٍ١٤‬؟ يبُي‪ٚ‬يَالٍ‪.‬‬
‫ؿ‪ ٥ِ١٤‬يب ؿ‪ٕ ،ًِ٢ٕ( ،ًِ١٤‬ب‪ٖ١‬بً‪ٍ ،‬ب‪ٖ١‬بً) آًٍثبيؼب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؤ‪ ٟ‬إْي يئَ آىالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثيَيييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ؿ‪ٕ ،ٟ٤ٕ( "ٟ٤‬ب‪ٍ ،ٟ‬ب‪،ًُ("٥ُ" ٣ )ٟ‬‬
‫ُاً‪ٕ ،‬بً)‪ .‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪٤ٝ٤ٙ‬؛ فَثؼ‪ٕ" ٦‬ب‪ "ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٍ" ٦‬ب‪"ٟ‬ىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ إْي‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪" ٥‬هب‪" ،"ٟ‬آسب"(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬ايٖ‪٦‬؛ "ٕبً" يب‬
‫"ٕبُ"ىيَ‪ٕ .‬بيي‪٧ ٠‬بىي ػ‪٢‬بثالٍي ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٕ ٣‬بييٌ‪ ،‬آييٌ (‪ْٙ٤٧‬بٍ)(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪151‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕبيي‪ٕ ٠‬يياه ايٖ‪ٕ" ٦‬بً" ٕاُ‪" ٟ٣‬ا‪٣‬م ‪ ٣‬يبي"(‪ )3‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ" ٥‬بُ"‬
‫آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٖي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ٕ .‬بُالٍ يب ٕبّبالٍ ‪٧‬ئَ‪٣‬ى‪٣‬س‪ ٣ ٟ٤‬ثب‪َٙ‬ب‬
‫ائسَِ يبُاٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬اي‪ْٚ‬يز آىي اي‪ٝ ،٦ٚ‬يالىىا‪ ٟ‬ا‪١٣‬ؼ‪7 ٦‬ـ‪ 8‬ـ ػي‬
‫ف‪ََٙٞ‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪ٝ‬ذَاس‪ٙ٤ٍٝ٤ٍ ً٤ٍٙ٤‬الٍ‪ٕ .‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ٕ ٦‬بّب‪" ،‬ثي‪ٖٚ‬ي‪" ،"٠‬ثي‪ٚ‬يؼي"‪،‬‬
‫"ثبٗثي‪" ،"٠ٚ‬ى‪١٤ٙ٣‬ؼ‪ٙ٦‬ي" ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪٤ٝ ٟ٤ٕ٤‬مب‪ ٣ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ؿ‪٤‬ه‪٤ٚ‬‬
‫يئَآىالٍي‪٢‬يا "ٕبُ" سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ؛ ‪َْٙ‬اة (ٕبّبٍاة)‪،‬‬
‫‪ٕ(َْٛٙ‬بّبٍا‪ٕ ،)ٛ‬بميَالٍ‪ ،‬ثبالٕبّب‪( ٟ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬إْي آىي)‪ْٙ ،‬ي ‪ٙ /‬بّي‪،‬‬
‫ُامبسبال‪ٕ /‬بّبسبال‪٢ٕ ،‬ؼ‪ ٦‬ـ ٍب‪ٖ١‬بُ ‪ ...٣‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ؿ‪٥ِ١٤‬؛ ٕبً سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬هب‪١‬ي يب آسبٕي‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ يبىا ثي‪ٚ‬يؼي هب‪ ،ٟ‬ثي‪ٚ‬يؼي آسب يب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪ ،ٟ‬دَ‪٣‬ىٖ‪ٝ ٍ٤‬ييٌ‪239ٛ ،‬ـ‪ ٜ٧ 238‬ى‪٥‬؛ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬
‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 173،ٟ‬ـ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ٟ‬ثَي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪٧ ،‬بىي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬يبُ‪،‬يبي‪٣ 1375ُ٤ّ،‬سَيج‪،6ٟ٤‬‬
‫ٍي٘‪3 2001‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٕ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪42ٛ ،‬‬

‫‪206‬ـ چًَِ خبًلي (‪)Çünəxanlı‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ؿ‪( ٦١ ،٤‬ا‪ ،)٦١‬هب‪ٙ ٣ ٟ‬ي ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬ؿ‪٤‬؛ ٕٔ (‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ا‪٦١‬‬
‫ايٖ‪ ٦‬آ‪١‬ب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬هب‪ ٟ‬ايٖ‪ٕ ،٦‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪٥‬؛ «كبّ‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كاّ‪َٞ‬ا‪)2(»ٟ‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬هب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬اىَإيبثي‪٠‬‬
‫سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ ‪ ٜ٧‬ى‪ٍ ٥‬اػَ ٕي‪ٍ٤‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ي‪٤‬ي‪ّ ٦‬شبثي يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ٥‬هب‪"ٟ‬‬
‫‪ٝ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمي ايْي‪٢‬ؼي كْ‪ٝ٤‬شي ‪َٝ‬ب‪ٕ ٛ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ٙ« .‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٖي ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا‬
‫آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ؿ‪٦١٤‬هب‪ٚ١‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ب ٕاٍ‪ٙ٦ٚ٧ ٥‬يِ ثئ‪ ٦ٚ‬ىئييَيِ؛‬
‫آ‪١‬بٕٖ‪ٝ ٦‬ب‪ٙ‬يِ ا‪٣‬ال‪ ٟ‬هب‪١‬ي‪٢ّ ٠‬يي يبىا ٕٖي ثا‪٦ٖٙ‬ى‪٤ٕ ٥‬ػ‪ ٤ٚ‬يبي‪ٞٚ‬ي٘ كبّي‪ٞ‬ي‪ ٠‬يئَي‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 27ٛ ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي‬
‫‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪3 973ٛ 1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪152‬‬

‫‪207‬ـ چٍٍَىگًَص (‪)Çovungünəş‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ؿ‪٤‬م‪ ٣ ٘٢ٖ١٤‬ؿ‪ ٘٢ٖ١٤‬يبُيال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‬
‫"ؿ‪ّ "٘١٤ٕٟ٣٣٤‬ي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ؿ‪٣ "ٟ٣٣٤‬‬
‫"ٕ‪٢ّ ."٘١٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ "٘١٤ٕ" ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً "ؿ‪"ٟ٣٣٤‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً َّٕييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪١ ٥‬ئـ‪ ٦‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ثبهيَيٌ‪ .‬ثيَيٕي ث‪ّ٤‬ي ثيِى‪٥‬‬
‫"ؿ‪٣٤‬م‪ٕ "ٟ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ؛ "ّ‪ْٚٙ٤‬ي ٍبٍ ‪ ٣‬يب يبمي٘"‪" ،‬ث‪ٍ٤‬ا‪ٍ" ،"ٟ‬بٕيَمب"(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي‪ ،‬ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا "ػ‪٣٤‬ا‪ "ٟ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يييَ‪" .‬ػ‪٣٤‬ا‪ "ٟ‬إْي س‪ٍُ٤‬‬
‫سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ٍ .‬ك‪ٞ‬ش‪ٚ‬يِ اٍ‪ٙ‬بىيىَى يبُيَ؛ «ىّشَ ‪٧‬يئز ا‪١٣‬الٍي ‪٧‬ب‪ٝ‬ب‪" ٟ‬آ‪٣‬اٍ"الٍ‬
‫ثي‪ٚ‬يَ آ‪١‬ؼبً‪٤ٝ ،‬م‪ٙ٤‬الٍي‪ ٠‬ى‪٤‬س‪٤‬كبر ائسَْي‪( ٠‬سبٍيوي‪ )٠‬يبُا‪ٕ" ٟ‬ب‪١‬يٍُ"‪ ،‬آ‪٣‬اٍالٍ ‪٣‬‬
‫ػ‪٣٤‬ا‪١‬الٍي ثب‪َٙ‬ب سبييب ثي‪ٚ‬يَ»‪ )2(.‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪٢ّ ،٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ "ؿ‪٤‬ي‪ٕ "ٟ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ا‪١٣‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ىي٘ ى‪١‬يِى‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «ّبٕب ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب ث‪ ٍِ٢‬ى‪ٝ‬يَ ٍبة»(‪ )3‬ؿ‪٤‬ي‪ ٟ٤‬آىال‪١‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي‬
‫ائيُ "ؿ‪"ٟ٣٣٤‬؛ "ؿ‪٤‬ه‪ ٍ٤‬يئَ"‪ ٘١٤ٕ" ،‬س‪٤‬س‪ٞ‬بيب‪ ٟ‬ىٍ‪ "٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 887ٛ 1‬ـ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ‬
‫ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪ ،‬اٍ‪ٙ‬بىي ىَى‪3 26ٛ ،‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪393 ٛ ،‬‬

‫‪208‬ـ چيٌبر (‪)Çınar‬‬


‫ؿي‪٢‬بٍ‪ ،‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ثيش‪ٝ ٠‬ئ‪ ٦ٚ‬آمبػالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً‬
‫آىي ؿي‪٢‬بٍىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬يئَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي ا‪ٍ ٟ٤١٣‬يَامي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬إْي "ؿي‪٢‬بٍ" آمبػي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب يئَ‪َٙ‬ي ّي‪ٞ‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ىا "آمبع" آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ آىالٍي آُ ىئيي٘‪ .‬ث‪١٤‬ب ثبهب‪١‬يا ث‪ٍ٤ٕ ٤‬م‪ ٤‬يبٍا‪١‬يَ‪١ ،‬يي‪ ٦‬آسبـ ثبثبالٍ يئَ آىالٍي‪٢‬يا‬
‫آمبػالٍىا‪ ٟ‬ىبيياال‪١‬يجالٍ؟ ػب‪٣‬اة ثئ‪٦ٚ‬ىيَ‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا آمبع‬
‫«ائَ‪ٙ‬يِ»ي‪( ٠‬يئَي يبٍاىا‪ ٟ‬سب‪َ١‬ي‪١‬ي‪ٕ )٠‬ي‪ٕ٦ٖٞ‬ي (ٕ‪ٞ‬ج‪ )٤ٙ٤‬اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ائ٘‬
‫آٍإي‪٢‬يا ا‪٤ٍ ٤١٣‬سٖبٗ ٕبييت ‪ ٣‬كاٍ‪ٝ‬ش‪ ٦ٚ‬ثبهيَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ .‬ث‪٤‬ىاٍالٍي‪٢‬ب ؿبال‪ٝ‬ب (ػ‪ٍ٤‬ثبػ‪ٍ٤‬‬
‫‪153‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي دبٍؿب) ثبماليت‪ ،‬ث‪٤‬ي‪ ٟ٤‬آ‪ٙ‬يت‪ ،‬ا‪١٣‬ب ‪ ٌٍ١‬ائييَ‪ٝ‬ي٘‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬آيبمي‪٢‬يا ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ٟ‬‬
‫ّٖيَ‪ٝ‬ي‪ّ .َٚٚ‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ّ٥‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬كاٍ‪ٝ‬ش‪ ٣ َٚ‬اي‪٢‬ب‪ٝ‬الٍ‪ ،‬ؿي‪٢‬بٍ آمبػي‪٢‬ب ‪٦ٚ٧‬ى‪ٍ ٥‬ب‪ٙ‬يَ‪ٕ .‬بيي‪٠‬‬
‫ٕيياه ث‪ ٤١٤ٍ ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «ّئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍا ٕاٍ‪ ٥‬ؿي‪٢‬بٍ آمبػي‪ ،‬ا‪ٝ٣‬بي‬
‫آ‪١‬ب اي‪ ٦ٚ‬ثيَٕ‪ٕ ٦‬ايي‪ٕٚ ٟ‬يج‪ ٣ َٚ‬ؿي‪٢‬بٍ «ى‪١‬يبآمبػي»ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬يٕبيي‪ٚ‬يَ»‪« )1(.‬س‪ٍُ٤‬‬
‫هب‪َٙ‬الٍي آٍإي‪٢‬يا ؿي‪٢‬بٍآمبػي ٕاي‪٢ٚ‬ؼ‪ٙ٦‬ي (إبعيَي) اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍال اي‪ٖٚ‬يي‪ ٥‬ىيَ ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ا‪١٣‬ب ؿبال‪ٝ‬ب ثبمالييَالٍ»‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٍب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪2 84 ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪144٣143ٛ ،ٟ‬‬

‫‪209‬ـ خبسجَگ (‪)Xasbəg‬‬


‫ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُ‪ٝ‬بً َُٕ؛ «ثاي‪ٕٚ ُ٤‬ؼ‪ٍ٤‬الٍ ٕ‪٤‬ػي‪ ٟ‬ى‪ٙ٣‬ي‪٤ٕ٣‬‬
‫ُا‪ٝ‬ب‪= ٟ‬ؿبك<‪ ،‬آًٍثبيؼب‪١‬يا ائ‪ٚ‬ي‪١‬يِ‪ٙ‬ي‪ ٣ َٚ‬إًٓ‪ٍ٤َ١٤‬الٍ كاّ‪ٝ٤‬ز ائييَىي‪.َٚ‬‬
‫إًٓ‪ٍ٤َ١٤‬الٍي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ـيالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي "هبٕجِ" آىال‪١‬يَىي»‪« )1(.‬ػب‪ٝ‬ـ ا‪ٙ‬ش‪٤‬اٍين»ي‪٠‬‬
‫‪367ٛ‬ـ ٕي‪٢‬ي‪ٕٚ ،٥‬ؼ‪ٙ ً٤‬ب‪٧‬ي ٕ‪ٚ‬غب‪ٖٟٝ‬ق‪٤‬ى ىا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬يا ا‪" ٟ٤١٣‬هبٕجِ" آى‪ٙ‬ي‬
‫يبهي‪٢‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ي‪ ٟ‬آى آدبٍي‪ٚ‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ىئي‪٦‬ثي‪َٚ‬يِ‪ ،‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي "هبٓ" ‪٣‬‬
‫"ثٔ" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪" .‬هبٓ"الٍ آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٣ ٟ‬ا‪ٝ‬ذَاس‪ً٤ٍٙ٤‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ا‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييبالٍي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «هبٕب ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪،٥‬‬
‫"ٕئـي‪ٞٚ‬ي٘" (ثَِٕيي‪ٕ" ،)٥‬ئـْي‪١( "٠‬وج‪" ،)٦‬ثبٍ‪ٝ‬بٍال ٕإشَي‪ٞٚ‬ي٘" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ا‪٣‬م‪١ُ٤‬ب‪٦ٝ‬ى‪ ٥‬ى‪" ٥‬هبٓثيٖ‪"َٚ‬ى‪ ٟ‬آى ٕ‪ٚ‬يت»‪ )2(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب "هبٕجٔ"‪" ،‬هبٓ‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثٖي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛‪1‬ـ‪٢‬يبي٘‪ ،‬آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪2 500،٥‬ـؿبي‪ٚ‬ي‪ٖ١،‬ب‪٧‬يث‪٣٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪117،ٟ‬‬

‫‪210‬ـ خبوريس ‪ ‬ثبالثيلي‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪154‬‬

‫‪211‬ـ خبهيسلي (‪)Xamıslı‬‬


‫هب‪ٝ‬يٖ‪ٚ‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪٢ّ ٣‬يي‪ ٠‬آىي ا‪ ٣‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫ث‪٤‬سبييب آىا‪ٝ‬الٍي‪١‬ي‪ٍ ٠‬بال‪١‬ي‪،‬مَيتكبػي‪ٝ ،‬ؼيي‪ٙ‬ي ‪ٍ٤ٙ ٣‬ىٍ‪ٍ ٥‬ي‪ٚ‬الٍالٍي‪٢‬يا يب‪ٙ‬بييَالٍ‪.‬‬

‫‪212‬ـ خبًجبثبوٌذي (‪)Xanbabakəndi‬‬


‫هب‪١‬جبثب ٕاُ‪ ٣‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "هب‪" ٣ "ٟ‬ثبثب"‪" .‬هب‪ٕ "ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ «كبّي‪ٜ‬‬
‫=ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كاّ‪َٞ‬ا‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪،٥‬‬
‫"هب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬اىَإيبثي‪ ٠‬سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ ‪ ٜ٧‬ى‪ٍ ٥‬اػَ ٕي‪ٍ٤‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ي‪٤‬ي‪ّ ٦‬شبثي‬
‫يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ٥‬هب‪ٝ "ٟ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمي ايْي‪٢‬ؼي كْ‪ٝ٤‬شي ‪َٝ‬ب‪ٕ ٛ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬اك‪ٞ‬ييب‪،ٟ‬‬
‫سبٍين ىيَي‪ ٠‬س‪٨ٍّ٤‬بي ايَا‪ ٟ‬ائ‪ 63 ٥ٍ٤‬ـ ى‪" ٥‬ثبثب" ٕاُ‪ٝ ٟ٣‬بىالٍىا اي‪ٕ ٠٢َٚٚ‬اُ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫اي‪٢‬يي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ٕ٤‬اُ آسب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢ٚٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪" ٟ‬هب‪١‬جبثبّ‪٢‬يي"‪ ،‬ثب‪ٙ‬ـي ‪٣‬‬
‫كبّي‪ ٜ‬ثبثب‪١‬ي‪ ٠‬يبٍاسييني ّ‪٢‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪973ٛ 1‬‬

‫‪213‬ـ خبىثَالغي (‪)Xanbulağı‬‬


‫هب‪ٟ‬ث‪٤‬المي ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪ُٙ٣‬يت؛ "هب‪" ٣ "ٟ‬ث‪٤‬الً"‪ .‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪٤ٝ٤ٙ‬‬
‫"هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ «كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كاّ‪َٞ‬ا‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر‬
‫ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ،٥‬هب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬اىَإيبثي‪ ٠‬سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ ‪ ٜ٧‬ى‪ٍ ٥‬اػَ‬
‫ٕي‪ٍ٤‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ي‪٤‬ي‪ّ ٦‬شبثي يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ٥‬هب‪ٝ "ٟ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمي ايْي‪٢‬ؼي كْ‪ٝ٤‬شي ‪َٝ‬ب‪ٛ‬‬
‫ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،ٛ٤ٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬ي ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ث‪٤‬الك" ٕاُ‪٣‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪973ٛ 1‬‬
‫‪155‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪214‬ـ خبىليطالغي (‪)Xanqışlağı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا هب‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي آى‪ٙ‬ي ايْي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬يئَ ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬آىي "هب‪ٍ" ٣ "ٟ‬ي‪ٚ‬المي"‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَالييَيٌ‪" .‬هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ «كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪٣‬‬
‫كاّ‪َٞ‬ا‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬هب‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي؛"ثب‪ٙ‬ـي" يبه‪٤‬ى "كبّي‪ٞ‬ي‪٠‬‬
‫ٍي‪ٚ‬المي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪973ٛ 1‬‬

‫‪215‬ـ خبًىٌذي (‪)Xankəndi‬‬


‫"هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ «كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪ ٣‬كاّ‪َٞ‬ا‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬يئَي‬
‫ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪" ،٥‬هب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫اىَإيبثي‪ ٠‬سبه‪ٞ‬ب آىي (‪َٙ‬جي) ىيَ ‪ ٜ٧‬ى‪ٍ ٥‬اػَ ٕي‪ٍ٤‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ي‪٤‬ي‪ّ ٦‬شبثي يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪٥‬‬
‫"هب‪ٝ "ٟ‬ي‪٤‬ي‪ َٚ‬ؿبمي ايْي‪٢‬ؼي كْ‪ٝ٤‬شي ‪َٝ‬ب‪ٕ ٛ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪973ٛ 1‬‬

‫‪216‬ـ خبىيَردٍ (‪)Xanyurdu‬‬


‫هب‪ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ،٣‬هب‪٢ْ١‬يي‪١‬ي‪ّ ٠‬ئـ‪ٞ‬ي٘ آىيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "هب‪،"ٟ‬‬
‫"ي‪ٍ٤‬ى‪ ."٣‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬هب‪ٕ "ٟ‬اُ‪ ٥ٍ٤ٕ ٦١٣‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ييٌ‪ .‬آىي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ثا‪٤ٝ٤ٙ‬؛ «ي‪ٍ٤‬ى؛ يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي‪ ،‬ائ‪٤‬ـ ائ‪ٚ‬يِ‪ )2(»٠ْٖٝ ،‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫هب‪ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى‪٣‬؛ "ثب‪ٙ‬ـي يبىا ا‪ٝ‬يَي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 973ٛ 1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2862ٛ 3‬‬

‫‪217‬ـ خبى هحوذلي ‪ ‬خَووذ‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪156‬‬

‫‪218‬ـ خلفِلي (‪)Xəlfəli‬‬


‫ه‪ٚ‬ي‪ٕ ٦‬اُ‪٣‬؛ ٍب‪ٙ‬ي س‪٤‬ه‪٤‬يب‪ ٟ‬اي‪ٚ‬ـي‪ٚ٢ٙ ،‬يِ ‪ ٣‬يبٓ ساٍ‪َٟٙ٥‬ي‪ّ ٠‬ئـيَ‪٢َٝ٢٧ ٟ‬ي(‪)1‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىيَ‪ .‬ه‪ٚ‬ي‪ٙ٦‬ي ايٖ‪٦‬؛ ّا‪ٝ٦٢٧‬قي‪ٚ‬زى‪ ،٥‬س‪٤‬ي ‪٣‬يبٓ ‪ٝ‬ؼ‪َٙٔٚ‬ي‪٢‬ي ايياٍ‪ ٥‬ائي‪ٟ‬‬
‫‪ٙ‬و‪٣ ٦ٞ‬ئَي‪ ٠ٚ‬آى‪ٖٞٚٝ ،‬ب‪ ٟ‬ائ‪َٙ٦ْٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬دين‪ٞ‬جَي‪ّ٣ ٠‬ي‪ٚ‬ي ‪ ٣‬ث‪٤‬س‪ٖٞٚٝ ٟ٤‬ب‪١‬الٍي‪٠‬‬
‫ثب‪ٙ‬ـيٕي ‪ ٣‬كب‪ٝ‬يٕي ٕبييال‪ٙ ٟ‬و‪٣ ٥َٚٞ‬ئَي‪ ٠ٚ‬ي‪ ِّٖ٤‬ىي‪٢‬ي ف‪٤٢‬ا‪ّ ،ٟ‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٥‬‬
‫‪ٙ٤ٝ‬ال ‪ْٝ‬شت‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٙ٤ٝ ٥‬ال ّ‪ِٞ‬ؿيٕي(‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ه‪ٚ‬ي‪ٙ٦‬ي‪ ،‬ثبالثي‪ٚ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫سيَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪2 310ٛ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪ ،‬ث‪ِ٨‬اىي‪،‬ع‪996٣994ٛ 1‬‬

‫‪219‬ـ خَووَذ (‪)Xəmməd‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا "هب‪ٟٝ‬ل‪ٞ‬ي‪ٙ‬ي" يبُيال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬آى‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا "ه‪ٞٞ‬ي" آىال‪١‬يَ‪.‬‬
‫آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬هب‪ ٟ‬ا‪ٞٝ‬ز" (‪ )Xanәmmt‬يبىا "هب‪ ٟ‬ائ‪ٞ‬ئز"‬
‫(‪ )Xanemet‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪٢ّ .‬ــيي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ُٕ٣‬ــ‪ ٟ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يـــ‪ٝ( ٠‬ق‪٢‬بٕيــ‪ )٠‬ا‪٥ُ٣‬‬
‫ؿيوبٍ‪ٝ‬بمب‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪ ٠‬ا‪٣‬ؽ يئـــَ‪"( ٥‬هب‪" ،"ٟ‬ا‪ٞٝ‬ز" يب "ائ‪ٞ‬ئز"‪" ،‬ثي‪ٚ‬ي") ث‪٤ٙ٤‬ة‬
‫آٍا‪ٙ‬ــييَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييــٌ‪ .‬آىيــ‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼـــي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬هب‪ٕ ،"ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ـــي‪« ٥‬كبّي‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪،‬‬
‫آمب ‪ ٣‬كْ‪َٞ‬ا‪ )1(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬إْي (ٍيي‪ٞ‬ي) ّ‪٢‬ـيي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ،٤ٝ٤ٙ‬ا‪ٞٝ‬ز"‪ ،‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ّشبثي‪٢‬يا‪،‬‬
‫إْي س‪ٍَّٚ٤‬ي‪٤ٕ ٠‬يالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّي‪ٞ‬ي ٕ‪ٚ‬يت‪« .‬ثيَ ٕ‪ ٟ٤‬ا‪ٞٝ‬ز ٕ‪٤‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫إٓال‪١‬ي‪ٍ ،‬بُا‪ٟ‬هب‪ ٟ‬ا‪ ُ٣‬يئَي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬س‪ٙ٤ٍٝ٤‬يي‪ )2(.»...‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬هب‪ٟ‬ا‪ٞٝ‬ز"؛ "ا‪ٞٝ‬ز‬
‫ٕ‪٤‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ـي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٢ّ .ٍ٤ٙ٣‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي "ا‪ٞٝ‬ز" ٕاُ‪" ،٣‬ائ‪ٞ‬ئز"‬
‫ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬ا‪٣‬الثي‪" .َٚ‬ائ‪ٞ‬ئز"‪ٕ ،‬ئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي ‪ ٣‬ايٖشَ‪ٙ٦ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ىا‪ٙ‬ييب‪" ٟ‬اي‪" ،"ٜ‬ائ‪"،"ٜ‬ا‪"ٛ‬‬
‫‪"٣‬آ‪ٕ "ٛ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت ‪ ٣‬ثَّش‪ٚ‬ي‪ٖ١ُ ،‬ي‪٣ ٣ ٠‬اٍ‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬هب‪ٟ‬‬
‫‪157‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ائ‪ٞ‬ئز"؛ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يثب‪ٙ‬ــي ‪ ٣‬طَ‪٣‬س‪٢ٞ‬ي كبّي‪ ٜ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يـييَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ىبٍٕؼب‬


‫يبُيال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي "هب‪ٞ١‬ل‪ٞ‬ي‪ٙ‬ي" ثي‪ ،ِٖٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي "هب‪ٝ ٟ‬ل‪ٞ‬ي" آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪٢ّ ٠‬يي ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىَُا‪٦١‬؛‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪973ٛ 1‬‬
‫ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى‪ ٣ 39ٛ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪139ٛ‬‬

‫‪220‬ـ خَرخَروٌذي (‪)Xorxor kəndi‬‬


‫ه‪ٍ٤‬ه‪٢ّ ٍ٤‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،‬هبٍهبٍ‪ٕ ،ََٕٕ ،‬بٍٕبٍ ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬يبُيال‪ ٟ‬إْي ثيَ سبييب‬
‫آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪ .‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ ٤‬سبييب اي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪« :‬هبٍهبٍ آىي يَي‪ ٠‬إْي ثيَ ا‪ٙ‬ش‪ٞ‬بٍي ىي‪ٚٚ‬ي ائ٘ آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬يبٍا‪ٞ١‬ي‪ٚ‬ييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ائ‪ٚ‬ي‪ٝ ٠‬قي‪ٙ٤ٍ ٠‬الٍي ‪ٝ II ً .ٛ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْي‪َِّٝ ٥‬ي ‪ٝ‬بىىا‪٧ ،‬بثئ‪ ٦ٚ‬اي‪٢‬ييْي ‪ٞٙ‬ب‪ٙ‬ي‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٣ ٟ‬آٍاُي‪٠‬ػ‪٤٢‬ث‪١٤‬يا ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت ٍب‪ٞٙ‬ي‪ٚ‬الٍّي‪ "ََٕٕ" ،‬آىي ا‪ ٣‬ائ‪ٚ‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬يبٍا‪ٞ١‬ي‪ٚ‬ييَ»‪ )1(.‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪ٕ ،‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ه‪ٕ ٍ٤‬اُ‪ٟ٣‬؛ ٕ‪ ٘١٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫ثي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ه‪ٍ٤‬ه‪ٍ٤‬ي‪ ،‬ه‪ٍ٤‬الٍ‪ٕ َٚٚ١٤ٕ ،‬اُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبمالييَ‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪311ٛ ،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ُ‪٧‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪،‬ع‪328ٛ،1‬‬

‫‪221‬ـ داشثَالق (‪)Daşbulaq‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا‪ ،‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب ثا‪َٙ٦ٖٙ‬ي ّي‪ٞ‬ي‪ ،‬ىاٗ ث‪٤‬الً آى‪ٙ‬ي ّ‪٢‬ي ‪ ٣‬يئَ آىالٍي‪٢‬ب‬
‫ؿ‪٤‬م ٍآ ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ .‬ث‪ ٤‬يئَ آىالٍي ا‪ٍ٣‬اىا ىا‪ٙ‬يا‪ ٟ‬ؿيوب‪ ٟ‬ث‪٤‬الٍالٍي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‬
‫الٍ‪ٍ .‬ئيي ائي‪َّٕ ِٝ‬ييَ‪ ،‬سبٗ يب ىاٗ ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬آٍسيـــــَاً‪ ،‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يـــــِى‪ ،٥‬ىاٗ ٕاُ‪٣‬؛ ائ‪ٚ‬يِ ‪ٍ ٣‬يـــَاً‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىا اي‪٢َٚٚ‬يت‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ىا‪ٙ‬ـــيا‪ ٟ‬ؿيو‪ٞ‬بيب‪ ،ٟ‬آ‪١‬ؼبً ىاٗ ث‪٤‬الً آىال‪١‬ب‪ٟ‬‬
‫ث‪٤‬الٍــــالٍ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤ٕ ،ٟ٤‬آ‪١‬ـال‪ٝ( ٛ‬ق‪٢‬ي) ى‪ ُ٣‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪158‬‬

‫‪222‬ـ داضذيجي (‪)Daşdibi‬‬


‫ىا‪ٙ‬ييجي ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئي ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا يئَ‪ّ ٠َٚٙ‬يـيِ ا‪ٝ‬ب ٕاُٗ ‪ٕ ٣‬اٍ‪ٙ٦ٝ‬ي‬
‫عجيقشي ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىيييَ‪ .‬ىا‪ٙ‬ييجي ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ "يئْ‪ ٦‬ىا‪ٙ‬الٍىا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىامي‪ ٠‬اسٖي‪،‬‬
‫ىيجي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪٢ّ .‬ي‪ ،‬ىامي‪ ٠‬ىيجي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬ييٖي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ٍ .‬ئيي ائش‪ِٞ‬‬
‫َّٕ‪ٚ‬يىيَ ّي‪" ،‬سبٗ" يب "ىاٗ" ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬

‫‪223‬ـ داضمبپي (‪)Daşqapı‬‬


‫ٍبدي ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ "ٕيَيت ـ ؿيو‪ٞ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ائ‪٤‬ي‪ ٠‬يبه‪٤‬ى ثبٍي‪١‬ي‪ .ٓ ٣ ٠‬ـ ‪١‬ي‪٠‬‬
‫ىي‪٤‬اٍي‪٢‬يا آؿيٌ يئَ‪ ،‬ىئ‪ٚ‬يِ‪٧ ،‬بثئ‪ ٦ٚ‬ث‪٤‬ىئ‪ٚ‬يٖي ٍبدب‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬سبهشبىا‪ ،ٟ‬ى‪ٝ‬يَى‪.ٓ٣ ٟ‬ـ‬
‫ى‪ ٟ‬ى‪ُٙ٣‬يي‪ٍ٤ٍ ٠ٚ‬م‪ٕ٣=٤‬ي‪ )1("<٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ ٦ٚ‬يَيت ـ ؿيو‪ٞ‬بً يئــَي‪ٍ ٠‬بدب‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿـــ‪ ٟ٤‬ى‪ُٙ٣‬ـــييَي‪ٍ٤ٍ ٠ٚ‬م‪ ٤‬سبهشبىا‪ٟ‬‬
‫ا‪٣‬الٍٕب ا‪١٣‬ب سبهشبٍبدي‪ ،‬ى‪ٝ‬يَى‪ ٟ‬ا‪٣‬الٍٕب ى‪ٝ‬يــــٍَبدي ‪ ٣‬ث‪٢ّ ٤‬ـــيي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي‪،‬‬
‫ىا‪ٙ‬ــــيا‪ ٟ‬ا‪٣‬الٍٕب ىا‪َٙ‬بدي آىال‪١‬يـــــَ‪ٍ .‬ئيــــي ائي‪َّٕٚ ِٝ‬ـــيىيَ ّي‪" ،‬سبٗ" يب‬
‫"ىاٗ" ايال‪ٝ‬ــــــالٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي ‪ ،‬ع ‪1766ٛ 2‬‬

‫‪224‬ـ داهذاثبجب (‪)Damdabaca‬‬


‫ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٖي «ىا‪ٝ‬ياثبػب» ّ‪٢‬ييييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ّاّ‪ٕ ٦١٤‬اٍ‪ٙ٦ٚ٧ ٥‬يِ ايْي ثبهي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِ ‪٣‬اٍ؛ ىا‪ ٛ‬اي‪٢‬يي ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ "ائ‪ ،٤‬ثي‪٢‬ب‪،‬‬
‫سيْي‪٢‬شي"(‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثبػب ايٖ‪٦‬؛ "اي‪ٚ‬يٌ ‪٧ ٣‬ب‪٣‬ا ٕ‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثقضي ّ‪٢‬ي ائ‪َٙ٤‬ي‪١‬ي‪٣ ٠‬‬
‫آ‪١‬جبٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ىا‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬د‪٢‬ؼَ‪ ٥‬ف‪٤‬ضي‪٤ٍ ٦٢‬ي‪٤‬ال‪ ٟ‬ى‪ٙ‬يِ"(‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ىا‪ٛ‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٥‬؛ ى‪٣٣‬اٍ ‪ٍ ٣‬بال(‪ )3‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ىا اي‪٢ٚٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ىا‪ٝ‬ياثبػب ٕاُ‪١٣‬ي‪٠‬‬
‫‪159‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ "ثبػب‪ٙ‬يٍبال" يبه‪٤‬ى "ثبػبٕي ا‪٣‬ال‪ٍ ٟ‬بال" ا‪٢ٝ .ٍ٤ٙ٣‬ؼ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ث‪٤‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ــــــيي‪ٞ‬ب ى‪ ُ٣‬ا‪٣‬الثي‪ٚ‬ــــَ‪.‬‬
‫آ‪١‬ؼبً ىا‪ٝ‬ياثبػب ٕاُ‪ ،٣‬ائ٘ ايـي‪٢‬ــــــي‪ ،٥‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪ٝ( ٦‬و‪ٝ٤ٞ‬ب) ‪١‬بميــــــ‪ٚ‬الٍىا‪،‬‬
‫ائُٗ (‪ٝ‬و‪ )ٛ٤ٞ‬ثيَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــــياىا (‪ٝ‬ق‪٢‬بىاىا) اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ .‬ث‪٨‬ــِاىي ث‪ ٤‬كبٍيا يبُيَ‪،‬‬
‫ىا‪ٝ‬ياثبػب؛ ا‪ٙ٣‬بٍالٍي ٍ‪ٍ٤‬ه‪٤‬س‪ٞ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬يبال‪١‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬يي‪= ٗ٤ٞٙ٣ٍ٣‬ى‪ُٙ٣‬ييَي‪ٞٚ‬ي٘<‬
‫‪ٝ‬ا‪= ٛ٤٧٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪ٞٙ٣‬بيت هيبال ٕشيَي‪٣ <٠ٚ‬ػ‪٤‬ى"(‪ )4‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ؿبيالٍ ّشبثي‪٢‬ــــيا ىا ىا‪ٝ‬ياثبػب ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «ائ‪ ٤‬ىا‪ ٛ‬ثبػبٕي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ا‪ٙ٣‬بٍـــــالٍي ٍ‪ٍ٤‬ه‪٤‬ىا‪ ٟ‬إغـــ‪٣٥ٍ٤‬ي ٍ‪٣‬ف»‪)5(.‬‬
‫ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬ا‪ٖٙ٣‬ب‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــــــي‪ ٥‬ثـ‪ٍ٤‬ا‪١‬يــــ‪ ٠‬يئــــَ‪ٙ‬ي‪َٚ‬ي (ا‪٧‬ب‪ٙ‬يٖــي) ثئ‪ٚ‬ـ‪ٝ ٦‬ا‪ٛ٤٧٣‬‬
‫‪ٙ‬ئي‪ ،َٚ‬كئي‪٤‬ا‪١‬ـــــالٍ ى‪ُٙ٣‬ش‪ْٞ‬ــــــي‪ ٥‬ثبػبٍيَ‪ٚ‬ـــــي اي‪ٞ‬ي‪ ٣ َٚٚ‬ا‪١٣‬ب ٕــاٍ‪٥‬‬
‫يب‪ٙ‬بىيَـــالٍي يئـَ ثئ‪ٚ‬ــــــــــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪ ،‬ع‪2 1068ٛ 2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪،ٟ‬ع‪3 356ٛ1‬ـ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ثَي‬
‫س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪٧ ،‬بىي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬يبُ‪ ،‬يبي‪ ٣ 1375ُ٤ّ ،‬سَيج‪ٍ ،6ٟ٤‬ي٘‪4 2001‬ـأًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي‬
‫‪٤ٙ‬مشي‪،‬ع‪5 1072ٛ 2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪312ٛ ،‬‬

‫‪225‬ـ داًيبل (‪)Danyal‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪ٕ1310‬ـــ‪ ٘١٤‬اي‪ٚٚ‬ــَي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ثيــــَ سبييب‪١‬يـــــ‪ ٠‬آىي "ىا‪١‬يب‪ "ٟ‬ا‪٤ٙ٣‬ة‪)1(.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼــــــ‪ ٦‬ث‪٢ّ ٤‬ـــــــيي‪ ٠‬آىي "ىا‪١‬يبٗ" يــــ‪٤‬م ث‪ ٦ْٚ‬ثــــ‪ ٤‬سبييب‪١‬يـــ‪ ٠‬آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ــي ‪٣‬‬
‫"ىا‪١‬يب‪ "ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يــــــييَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬ــــيي‪ ٠‬آىي‪" ٠‬ىا‪١‬يبٗ" ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا ثـ‪٢ّ ٤‬ــي‪ ،‬ا‪ ٣‬آىىا ثيَ ّي‪ٖٞ‬ــ‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيـــي ائـيُ "ىا‪١‬يبٗ" دين‪ٞ‬جـَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيــَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍـــالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٝ‬نب‪ٖ١ ٟ‬ي‪ ٠‬آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ع‪70ٛ ،2‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪160‬‬

‫‪226‬ـ درگبّلي (‪)Dərgahlı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ىٍٕب‪ٚ٧‬ي آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ‪ .‬ىٍٕب‪ٕ ٥‬اُ‪ٙ٦ٚ٧ ٟ٣‬يِ؛ "ىٍ" يب "سبٍ" ‪٣‬‬
‫"ّئ‪ٕ "٦‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪" .‬ىٍ" يب "سبٍ"؛ "ىاميا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬س‪٤‬دب ٍبٍ"(‪)3‬‬
‫‪ّ" ٣‬ئ‪ "٦‬ايٖ‪٦‬؛ ‪ٙ‬ئ‪ ،٦‬ى‪ٝ٣‬ب‪ )4(ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ىٍٕب‪ٚ٧‬ي؛ "ى‪ٝ٣‬ب‪ٚ١‬ي ىاميا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬س‪٤‬دب‬
‫ٍبٍ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ ٜ٧ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪ ٥‬ثيِى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٥‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ "ثبٍٕب‪ٕ )Bargah( "٥‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪.‬‬
‫ٕبيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ ّي؛ "ثبٍٕب‪٥‬؛ ثبميا ا‪٣‬ال‪٧ ٟ‬ب‪ٝ‬بٍ يئَ‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ ّي‪ ،‬ا‪ٍ٣‬اىا ا‪ ٛ٣ُ٣‬يب ثب‪َٙ‬ب‬
‫‪ٝ‬ي‪َٙ٥٤‬ي َٕيت ٍ‪٣ٍ٤‬ى‪ٍ٣‬الٍ"‪)5(.‬‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪ ،‬ثيِى‪« ،٥‬ثيَ ا‪٣٣٣‬ع سبهي٘» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ىٍٕ‪ٕ ٦‬اُ‪ ٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪ )6( .‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ىٍٕب‪ٚ٧‬ي؛ سبهي‪ٚٚ‬ي يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 1108ٛ 2‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛‬
‫‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪3 74 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪4 205ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪5 559ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪،‬‬
‫‪6 171ٛ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪313ٛ ،‬‬

‫‪227‬ـ درهبًلي (‪)Dərmanlı‬‬


‫ىٍ‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ايْي ػ‪ٍ٤‬ا آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَي‪٢‬ؼي‪ ،‬ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ ثا‪٦ٝ٤ٙ‬‬
‫ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بٍييَ؛ "سبٍي‪" ،"ٜ‬آ‪ٙ" ،"ٟ‬ي"‪" .‬سبٍي‪"ٜ‬؛ "اّي‪٢‬ـي‪ٚ‬يِ"(‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫"سبٍي‪ ٜ٧ "ٜ‬ى‪ ٥‬سبٍي ٕب‪٣‬ؿيٖي(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪« .‬آ‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ»‪ٙ )3(.‬ي ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪٦‬؛ آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪،‬‬
‫‪ٝ‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )4(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫"ىٍ‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي"؛ "اّي‪٢‬ـي‪ٚ‬يِ يئَي" يبىا" سبٍي ٕب‪٣‬ؿيٖي‪١‬ي‪ ٠‬يئَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب ىا ايٖ‪ ٦‬ا‪ ٤١٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بٍييَ؛ سبٍ‪ٝ ،‬ب‪ٙ ،ٟ‬ي‪ .‬سبٍ ٕاُ‪٣‬‬
‫يبٍاىا‪ )5(ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٝ .‬ب‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ٝ ٣ ٜ‬ييز ى‪ُٙ٣‬ي‪ٟ٤ٕ ٟ‬‬
‫‪161‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيييَ‪ )6(.‬آ‪ ٟ‬ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬يئَ"(‪ )7‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪" ٟ‬ىٍ‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي"؛‬
‫"يبٍاىا‪" ٣ "ٟ‬سب‪َ١‬ييئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٍ .‬ضب ى‪َ٧‬ب‪ ٟ‬كييٍثبثب ىٍٕيٕي‪٢‬ي‪ٝ« ٥‬ب‪ٕ »ٟ‬اُػ‪٤‬ي‪٤‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آى‪ٙ‬ي يبُييا‪ ،‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «‪ٝ‬ب‪ٕ »ٟ‬اُػ‪ ٣ ُ٤‬آىالٍي‪١٤١٤ٕ ٠‬ب يبدي‪ٚ‬ب‪١‬يا ا‪٤١٣‬‬
‫ايْي ٍبر ٕ‪٤‬ػ‪٢ٚ‬ييَيَ‪ ،‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬ييَ ‪ ٣‬يئْ‪ٚ‬ييَ‪ .‬ىٍ‪ٝ‬ب‪( ٟ‬ىٍ‪ٝ +‬ب‪= )ٟ‬ايٖ‪ <٦‬ىٍ‪ٝ‬بً ّاّ‪١٤‬ي‪،ٟ‬‬
‫ا‪ ٣‬ا‪٣‬سالٍ ّي ىٍىي ّاّ‪١٤‬ي‪٤ٍ ٟ‬دبٍىيَالٍ(‪ )8‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪٢ّ ،‬يي‪ ٠‬آىي‪،٠‬‬
‫‪ٍ( ٍ٣‬بال) ‪ٝ ٣‬ب‪( ٟ‬ائ‪ٕ )٤‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ٍ ،‬بال‬
‫ائ‪ٙ٤‬ي(‪ )9‬ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪288 ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪4 95ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬ ‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪95 ٛ ،‬‬
‫‪6‬ـ ‪ٝ‬يه‪ٚ‬ي ثَ َٕا‪ُ َٝ‬ثب‪ ٟ‬سَّي ف‪ٚ‬ي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي ثيب‪١‬ي‬ ‫‪5‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪96ٛ ،‬‬
‫‪7 53 ٛ‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪8 95ٛ ،‬ـ كييٍثبثب ىٍٕيٖي ‪ٕ ٣‬يش‪ٕ٦‬ي ‪9‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ؿبيالٍ‪330ٛ ،‬‬

‫‪228‬ـ دريبهبى (‪)Dəryaman‬‬


‫"ىٍيب‪ٝ‬ب‪ "ٟ‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪" ٤ٕ٣‬سبٍيب‪ٝ‬ب‪٢ّ "ٟ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ايْي ثبهي‪ٚ‬ال ثبهيت‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَي‪٢‬ؼي ثبهي‪ٚ‬يا‪ ،‬ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ثا‪ُ٣ٍ٤ٙ‬؛ "سبٍي"‪" ،‬ا‪" ،"ٛ‬آ‪."ٟ‬‬
‫سبٍي؛ "سب‪َ١‬ي"‪" ،‬آ‪ٙ‬ال‪ )1("٥‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ىئٍى‪٣‬ى‪ ٥‬ثيَ ٕاُ ا‪٣‬ال‪" ،ٟ‬اي‪" ،"ٜ‬ائ‪" ،"ٜ‬ا‪"ٛ‬‬
‫‪"٣‬آ‪ٕ "ٛ‬اُ‪َٙ‬ي‪ٕ" ،‬ئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي"‪" ،‬ايٖش‪َٚٝ٦‬ي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪" .‬آ‪ "ٟ‬ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫"يئَ"(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬ىٍيب‪ٝ‬ب‪"ٟ‬؛ "ٕئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي سب‪َ١‬ي يئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثبهي‪ٚ‬يا ايٖ‪ ٦‬ا‪ ٤١٣‬يئ‪ ٦٢‬ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ثا‪ُ٣ٍ٤ٙ‬؛ "سبٍ"‪" ،‬يب‪" ،"ٛ‬آ‪" ."ٟ‬سبٍ" ٕاُ‪٣‬‬
‫"يبٍاىا‪ )3("ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪" .‬يب‪٤ٝ "ٛ‬م‪ٕ ٗ٤‬اُ‪" ٣ ٣‬ؿبدبٍ"(‪ )4‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬إْيى‪٥‬‬
‫"ٕاُ" يبه‪٤‬ى "دبي" ‪" ٣‬آ‪ٝ‬ب‪١‬بسي" ثيَ ‪َ٨ٙ‬ى‪ ٟ‬ا‪ ٣‬ثيَي ‪ ٥َ٨ٙ‬ؿبسييَ‪ٝ‬بً آميَ ثيَ اي٘‬
‫ٕبيي‪ٚ‬يَىي‪ .‬ث‪ٍ ٟ٤١٤‬بثبمي‪ ٠‬آ‪ٞٙ‬بٍب ‪ ٣‬ي‪ ٟ٤ٍٍ٤‬آسالٍي ىَيي‪ ََٙ٨ٙ ،٦َٖٞٚ‬آٍإي‪٢‬يا‬
‫"ؿبدبٍهب‪١‬ب" آى‪ٙ‬ي يئَ‪ َٙ‬يبٍا‪١‬يَىي‪ .‬ث‪ ٤‬يئَ‪٤ٝ َٙ‬م‪ٙ٤‬الٍىا "يب‪ "ٛ‬آىال‪١‬يَىي‪ .‬ىبٍٕؼب "ديب‪"ٛ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪162‬‬

‫ٕاُ‪٣‬ى‪ ٥‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ٕ ٤‬اُى‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪" .‬آ‪ "ٟ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬يئَ"(‪ )5‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ثبهي‪ٚ‬ال ثبهٖبً "ىٍيب‪ٝ‬ب‪"ٟ‬؛ "ؿبدبٍالٍ سب‪َ١‬يٖي يئَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ثب‪َٙ‬ب ثيَ ثبهي‪ٚ‬يا‬
‫ىٍيب‪ٝ‬ب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٠‬؛ ىاٍ‪ +‬يب‪ + ٛ‬آ‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ث‪٤‬ػ‪ٍ٤‬اىا آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ىاٍ؛ ث‪٤‬مبُ‬
‫(س‪ ،)6( )٦ٖ٢‬يب‪ٛ‬؛ ٕاُسـي (‪٨ٖ١‬جب‪ ٣ )7()ٟ‬آ‪ ٟ‬ايٖ‪٦‬؛ يئَ(‪ )8‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬الٍٕب‪،‬‬
‫ىٍيب‪ٝ‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ ىٍ‪١٥‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬مبُي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬اُسـي‪ٙ‬يِ يئَي ا‪ ٜ٧ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪٥‬‬
‫«ىاٍ» ٕاُ‪ ،ٟ٤١٣‬س‪٤‬دب ىاك ٍبٍي (ىبٍٕؼب ا‪١‬ج‪٥٤‬ثَهّ‪ٖ٧٤‬شب‪ّ )9()ٟ‬ي‪ٞ‬ي ثب‪َٙ‬ب ثيَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫ىا ‪٣‬اٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬الٍٕب ىٍيب‪ٝ‬ب‪ٟ‬؛ س‪٤‬دب ىاك ٍبٍيي‪٢‬يا‪ٕ ٟ‬اُسـي‪ٙ‬يِ ائي‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪ ،‬ثيِى‪« ،٥‬ثيَ ا‪٣٣٣‬ع سبهي٘» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ىٍٕ‪ٕ ٦‬اُ‪ ٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪ )10( .‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ىٍيب‪ٝ‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪٣‬؛ سبهي٘ ائ‪٤‬ي ‪ ٣‬ث‪٤‬ميا يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىٍٕ‪ٝ٦‬ب‪ ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪290 ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪4 96ٛ ،ٟ‬ـ ‪َٚ١‬ي‪٤١ ٦‬يي آًٍثبيؼب‪5 410ٗ ٟ‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٥‬‬ ‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪95ٛ ،‬‬
‫‪6‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪7 244ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪،ٟ‬‬ ‫‪٧‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪95ٛ ،‬‬
‫‪8‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪9 244ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪10 244ٛ ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪313ٛ ،‬‬ ‫‪304ٛ‬‬

‫‪229‬ـ دريي وؤٍٍد ‪ -‬دريي وؤٍٍل (‪)Dərinköül‬‬


‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪ ،‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ىئ‪ٞ‬ي‪" ٠ْٚ‬ىٍي‪ّ ٠‬ا‪٣٣‬ى‬
‫‪ ٣‬يب ىٍي‪ّ٠‬ا‪٢ّ "ٗ٣٣‬يي ىيَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي اي‪٢‬يي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا «ىٍي‪ّ٠‬ج‪٤‬ى»‬
‫ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يت‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪٢‬ي آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بٍيا ا‪ٖ١‬ب‪١‬ي ؿب‪ٙ‬ييَيَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ‪ ،‬يبهي‪ّ ٠‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٣ ٥‬كشي ‪ 60‬يب‪ٙ‬الٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ي‪٤‬هبٍي ا‪٣‬ال‪١‬الٍي‪ٕ ٠‬اٍ‪٥‬‬
‫ثي‪ٚ‬ييْ‪َٚ‬ي ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا ‪ ٣‬ؿبي ٍيَامي‪٢‬يا يئَ‪ّ ٠ََٚٙ‬ا‪ٝ( ٗ٤٧‬بمبٍا) آىي‪٢‬يا‪٣ ٟ‬‬
‫«ىٍي‪ّ« ٣ »٠‬ا‪ٕ »ٗ٣٣‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬ىٍي‪ٕ ٠‬اُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‪ّ" ،‬ا‪"ٗ٣٣‬‬
‫ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ّ" ،٦‬ا‪ٝ" ،"ٗ٤٧‬بمبٍا" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٢ّ ٦ٚ‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪" :‬يئْ‪،٦‬‬
‫ا‪٣‬ػ‪ ٤‬ث‪٤‬ػبمي ثي‪ٚ‬ي‪ ٦ٞ٢‬ي‪ّ ٠‬ا‪ "ٗ٣٣‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ػب‪ٝ‬بفبر ائ‪ ٦ٚ‬ىئييَ ّي ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٢ّ ٥‬يي‪٠‬‬
‫يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا ‪ ٣‬ؿبي ٍيَامي‪٢‬يا ثاي‪ ُ٤‬ثيَ ّا‪ ٣ ٗ٤٧‬ايـي‪٢‬ي‪ ٥‬اي‪٢‬ييْي ائ‪ّ َٙ٤‬ي‪ٞ‬ي ‪١‬ئـ‪٦‬‬
‫‪163‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪٣‬سبمي ‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا ّ‪٢‬ي آىا‪ٝ‬الٍي ٍي‪ٚ‬ي‪٤ٕ ٠‬ي‪٤‬م‪١٤‬يا ‪ ٣‬يبيي‪ ٠‬ايٖشي ٕي‪٢‬ي‪ٝ ٥‬بٗ‪-‬‬
‫كئي‪٤‬ا‪١‬الٍي‪٢‬ي ىا ٕبهالٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ ،‬كشي يب‪ٙ‬الٍي ؿ‪٤‬م ا‪٣‬ال‪١‬الٍ ث‪ّ ٤‬ا‪ٙ٤٧‬ي‪ ٥‬ثيَ ىىق‪ٕ ٦‬ئؼ‪٦‬‬
‫يبٍيٖي ‪ٝ‬بٗ‪ -‬كئي‪٤‬ا‪ ٟ‬ا‪٣‬مَ‪ ٟ٤١٤ٕ٣‬س‪٤‬س‪ٞٙ٤‬ب ‪ٝ‬بػَإي‪٢‬يا‪١‬يا ىا‪١‬ي‪ٚ‬يَالٍ ‪ .‬ث‪ّ ٤‬ا‪ ٟ٤ٙ٤٧‬يئَي‬
‫اي‪٢‬يي ث‪ٚٚ‬ي ا‪ٖٙ٣‬بىا آمِي ا‪٣‬ؿ‪٤‬ة ىامي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕيَ‪ ِٝ‬ىا‪٧‬ب ‪ ٟ٤ْٝ٤ٝ‬ىئيي٘‪.‬‬

‫‪230‬ـ دليىذاش (‪)Dəlikdaş‬‬


‫ث‪٢ّ٤‬يى‪ ،٥‬ا‪١٣ُ٣‬ي‪ ٥‬ى‪ٙ‬يٖي ا‪٣‬ال‪ ،ٟ‬ائسَْٖ٘ ثيَ ىاٗ ‪٣‬اٍ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬ىا‪ٙ‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ا‪ٍ٣‬ا ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت‪ٍ .‬ئيي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَ ّي‪" ،‬سبٗ" يب "ىاٗ" ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬

‫‪231‬ـ دليهيبرغبى (‪)Dəlikyarğan‬‬


‫يبٍمب‪ٕ ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ اعَاىي ٕي‪ٚ‬ييَي‪ٚٞ‬ي ايَي‪ ،‬ا‪ ٟ٣ُ٣‬ىٍ‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬يبٍمب‪،ٟ‬‬
‫ٍبيب ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬اي‪ٖٚ‬يي‪٥‬ىيَ‪ٍ" .‬بيب" ايٖ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪٥‬؛ ىا‪ٚٙ‬يٌ‬
‫‪ٕ ٣‬بٍح ىاك؛ ىا‪ٚٙ‬يٌ ا‪٣‬ؿ‪ ،ٛ٣ٍ٤‬يبٍمب‪َٕ ،ٟ‬ر ىاٗ(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ى‪ٙ‬يِيبٍمب‪ٟ‬؛‬
‫"يبٍمب‪ ٟ‬ا‪١٣ُ٣‬ي‪ ٥‬ى‪ٙ‬يِ" ا‪ٞٙ٣‬بً ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪ ، ٟ‬ع ‪1832ٛ 2‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2780ٛ 3‬‬

‫‪232‬ـ دهيرچي (‪)Dəmirçi‬‬


‫ى‪ٝ‬يَى‪ٝ ٟ‬وش‪ٚ‬و ‪ٙ‬ئي‪ٍ َٚ‬بييَا‪ ٟ‬يبه‪٤‬ى ى‪ٝ‬يَ ‪ٙ‬ئي‪َٚ‬ي سق‪ٞ‬يَ ائي‪ ٟ‬ا‪ٕ٣‬شبيب ى‪ٝ‬يَؿي‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪ّ )1(.‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ى‪ٝ‬يَي يبسبٍيا‪ٝ( ٟ‬قي‪ٟ‬ى‪ )ٟ‬ؿيوبٍىيت‪ ،‬اٍيييت‪ ،‬س‪ٝ( ٤ٍٙ٤‬وش‪ٚ‬و)‬
‫ى‪ٍٝ٤‬بالٍا ٕب‪ٙ‬يت ‪ ٣‬يب‪ٙ‬بيي‪ٚ‬يا اي‪ ٠٢َٚٚ‬ػ‪ٍ٤‬ثبػ‪ٙ ٍ٤‬ئي‪ َٚ‬ى‪ُٙ٣‬ش‪ ٣ ِٞ‬ث‪١٤‬الٍ ّي‪ٞ‬ي اي‪َٚٚ‬ي‪٠‬‬
‫‪٧‬ب‪ٝ‬يٖي‪٢‬ي ٕاٍ‪ ،٦ٖٝ‬ى‪ٝ‬يَؿي‪ٚ‬يِ ىئييَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬ى‪ٝ‬يَي‪ ٠‬سبدي‪ٞٚ‬بٕي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬اي‪ْٚ‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘‬
‫ؿبمالٍي‪٢‬يا ائ‪٤ٕ ٦ٚ‬ػ‪ ٤ٚ‬ائشٖي (سبطيَ) ثبمي‪ٚ‬اليت ّي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘ ىئ‪ٍَٙ٣‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثيَي ى‪ٝ‬يَ ىئ‪ ٣ٍ٣‬آىال‪١‬يت‪ .‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ا‪ ٣‬ؿبمالٍ ى‪ٝ‬يَؿي‪ٚ‬يِ‪ ،‬يب‪ٙ‬بيي‪ٚ‬يا ائُ‪ٕ ٦١٣‬ئ‪٢‬ي٘ يئَ‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪164‬‬

‫آؿ‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ائُٗ دئ‪ٕ ٦ٚ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ى‪ٝ‬يَ اي‪ٚ‬ي اي‪ ٦ٚ‬اي‪٦ٚٚ‬ي‪ ٠‬دئ‪ّ ٦ٚ‬بٍالٍ ‪ َ٧‬ثيَ‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬يا ثيَ يئَ‪ ٥‬س‪٤‬دال‪ٙ‬يت ى‪ٝ‬يَؿيّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬يبىا ى‪ٝ‬يَؿي‪ َٚ‬ثبُاٍالٍي‪ ٠‬يبٍاىيجالٍ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي آى‪ٙ‬ي آُي آ‪ٙ‬شي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ (ثَُ‪١‬ي‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ي‪٤‬هبٍي ‪ ٣‬آ‪ٙ‬بمب ى‪ٝ‬يَؿيىٍ‪ٕ٥‬ي‪،‬‬
‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪١‬يا ي‪٤‬هبٍي ‪ ٣‬آ‪ٙ‬بمب ى‪ٝ‬يَؿي‪ ،‬ا‪٤ٖ١٣‬ر‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ى‪ٝ‬يَؿيهبٍاثبٕي‪ ،‬ه‪٤ُٙ٣ٍ٤‬‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ى‪ٝ‬يَؿي‪ٚ‬ي‪ ،‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍىا‪ ،‬ى‪ٝ‬يَؿيّ‪٢‬يي ‪ )...٣‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪٤ٝ ٠‬مب‪١‬يا ؿ‪٤‬م‬
‫ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪٤ٝ ٟ‬مب‪ٚ١‬يالٍي‪ ٠‬ى‪ٝ‬يَ اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يٕي‪ ٠‬آييي‪ٕ ٠‬إشَيَ‪.‬‬
‫‪٤١‬يي آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍٕيٕي‪١‬ي‪ٙ« ٠‬ب‪ٝ‬ب‪ّٟ‬ي‪ٞ‬ييَ» آى‪ٙ‬ي يبُيٖي‪٢‬يا «ى‪ٝ‬يَؿي» ٕاُ‪ ٣‬اي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬ي ثب‪َٙ‬ب ائُٗ ثيَ ىيْيَ يبُي‪ٚ‬يت؛ «‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ٕ ٥‬اي‪َٚ‬ى‪ ٥‬ثيَ ٕاي‬
‫ى‪ٝ‬يَؿيٕي ‪٣‬اٍىيَ‪ .‬ا‪ٙ ٣‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الي‪ ٠‬سب‪َ١‬يٕي ٕبييالٍ‪ٕ .‬اي ى‪ٝ‬يَؿيٕي ٍبييَىيني‬
‫‪ٝ‬اػ‪ٙ٥ُ٤‬ي آي‪٢‬بالٍىا‪ ٟ‬يئَ ا‪ ٦١٣ُ٣‬آسبٍ‪ .‬يئَ ا‪١٣ُ٣‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍ ث‪ ٤‬آي‪٢‬بالٍي‬
‫ٕاس‪٣ٍ٤‬ة ‪ٙ ٣‬ب‪ٝ‬ب‪ٚ١‬يٌ ‪َٙ٦ِٝٚٝ‬ي‪ ٦٢‬فال‪ ٥٣‬ائيٍ‪ٙ .َٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍ س‪ ٍُ٤‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪،٥‬‬
‫‪ٝ‬اػ‪ ٥ُ٤‬يبٍاىا‪ ٟ‬ثاي‪ ُ٤‬ى‪ٝ‬يَؿي‪َٙ‬ىيَ‪ .‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬هجيض ٍ‪٣‬كالٍ ا‪١٣‬الٍىا‪ٍ٤ٍ ٟ‬هبٍ‪.‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي ى‪ ٥‬ثيَ ؿ‪٤‬م ىىق‪ َٙ٦‬هب‪َٙ‬ي هجيض ٍ‪٣‬كالٍىا‪ ٣ ٟ‬هٖش‪ٙ٦‬يْ‪َٚ‬ى‪٣ٍ٤ٍ ٟ‬يب‪ ٟ‬ا‪ٖ١‬ب‪ٟ‬‬
‫‪١‬ؾَى‪ ٥‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يَ‪ .‬ثبيْبٗ ٕا‪ُ٤ٍ ٟ٤١٤ٙ‬ئي ـ ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ٕ ٟ‬يجَيب س‪ ٍُ٤‬هب‪َٙ‬الٍي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫ا‪٣‬ال‪ٕ( ٟ‬بّبالٍىا) ‪( ٣‬ث‪ٍ٤‬يبسالٍىا) ى‪ٝ‬يَ‪ٍ ٥‬بٍ‪ٙ‬ي ٕبيَي ‪ ٣‬اكشَا‪ ٣ ٛ‬ى‪ٝ‬يَؿيي‪ٕ ٦‬اٍ‪٥‬ى‪٥‬‬
‫ي‪٤‬هبٍي ٕ‪٤‬ي‪٦‬ى‪ ٥‬كاٍ‪ٝ‬ز ائيي‪ْٞٚ‬ي‪٥‬ىيَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬اىا ى‪ٝ‬يَؿي‪١‬ي‪ ٠‬كئيَس‪٢ٚ‬ييَيؼي ٕ‪٤‬ػ‪ٟ٤١٤‬‬
‫‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٤ٕ ٟ‬ػ‪ ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ثَاثَ ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب كشي ى‪ٝ‬يَؿي ٕ‪٤‬ػ‪ٙ ٟ٤١٤‬ب‪ٝ‬ب‪٤ٕ ٟ‬ػ‪١٤‬ي‪ ٟ‬آٍسيٌ‬
‫ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب اي‪٢‬ب‪١‬ي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىئيَ‪ َٙ‬ى‪ٝ‬يَؿي ‪ٙ ٣‬ب‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ثيَ ي‪٣٤‬اىا‪١‬ييَالٍ»‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ ٥‬ؿبيالٍ ّشبثي‪٢‬يا‪،‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي‪ ،‬إغ‪٥ٍ٤‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ى‪٣ٍ٤ٍ ٣‬يب‪٣ٍ ٟ‬ف آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪)3(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪َٚ١‬ي‪٤١ ٦‬يي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1128ٛ 2‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ 417 ٟ‬ـ ػي ٕبي ‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪313ٛ ،‬‬
‫‪165‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪233‬ـ دؤٍرٍش گؤرًٍوس (‪)Dövruşgörünməz‬‬


‫ا‪٣‬يٖشبىا (ي‪ٚ‬ش‪٨‬بىا)‪ ،‬سبييبالٍي‪ّ ٠‬بٕيت ‪ ٣‬ي‪٤‬هٖ‪ٙ٤‬الٍي‪٢‬يا‪" ٟ‬ىٍي‪)driyush( "ٗ٤‬‬
‫(ىٍ‪٣‬ي٘) ّي‪ٞ‬ي آى آدبٍي‪ٚ‬يت‪ )1(.‬ثئ‪ٝ ٦ٚ‬ق‪ ٛ٤ٚ‬ا‪ ٍ٤ٙ٣‬ىٍ‪٣‬ي٘ ٍُس‪ٙ٤‬ز ؿبمي‪٢‬يا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘‬
‫ثيَ ٕاُى‪ .ٍ٣‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ث‪ٍ٤‬اىا ي‪٤‬هٖ‪ ٗ٤‬آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٝ‬بٕي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪٤ٍ ٦ٚ‬ي‪٤ٙ٤‬ة‪.‬‬
‫ىئ‪ٕ ٗ٣ٍ٣‬اٍ‪ِٞ١٣‬؛ ىئ‪ٕ ٗ٣ٍ٣‬اٍ‪٦ٞ١٣‬ي‪ ٣ ٠‬ىئ‪ ٗ٣ٍ٣‬ا‪ٞٙ٣‬بيب‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ إْ‪٢‬يٍي‪ ،‬ىٍ سبٍيْي ‪ِ٧‬اٍ‪٧ ٥‬ب‪188 ٛ ،‬‬

‫‪234‬ـ دٍزليطالغي (‪)Düzqışlağı‬‬


‫ى‪ُ٣‬؛ ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ يئـَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬الً ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ يئَى‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬ييٖي‪ٕ ٦٢‬ـــــاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪235‬ـ دٍسىٌذي (‪)Doskəndi‬‬
‫ائ٘ ايـي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪٢ْٕ٣‬يي ىئيي‪ ٠ٚ‬آ‪١‬ؼبً ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ى‪ٕ٣‬ز ّ‪٢‬يي ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ٟ‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪١ ٠‬ئـ‪ ٦‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪٢ّ -1‬يي‪ ٠‬آىي "ا‪٢ّ ٓ٣‬يي" ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ائسْي‪ٝ ٥‬يالىىا‪ ٟ‬ا‪١٣‬ؼ‪ ٦‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪٣ ٤‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ي‪ ُ٤‬اي‪َٚٚ‬ى‪١ ،٥‬ئـ‪ ٦‬ائ٘ ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪" ،ٟ‬ا‪ "ٟ٤ٕ٣‬آى‪ٙ‬ي ا‪ٝ‬ذَاس‪ ً٤ٍٙ٤‬يبٍا‪١‬يت‪.‬‬
‫"ا‪ٕ "ٟ٤ٕ٣‬اُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ؛ "ث‪٤‬ي" (سيَ‪" ٣ )٥‬ائ‪( "٤‬هب‪٤١‬اى‪ )٥‬ىيَ‪" .‬ا‪ ،"ٓ٣‬ا‪ٟ٤ٕ٣‬‬
‫ٕاُ‪ّ ٟ٤١٣‬اّ‪ٕ ٤‬بيي‪ٚ‬يَ‪" .‬ا‪ "ٓ٣‬ا‪ٍ٣‬اٗ آ‪ٙ‬شبي ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٣ ٥‬س‪٨ٙ ٍُ٤‬ؼ‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬؛ ثبػبٍيٌ‬
‫(س‪٤‬ا‪١‬بيي)‪ ،‬آ‪١‬الً (ىٍُ)‪ ،ٗ٤٧ ،‬ثبٗثي‪(٠ٚ‬فبٍ٘)‪ٕ ،‬بييَ‪ٚ‬يٌ (سيِ‪ٙ٤٧‬ي) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يت‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ى‪٢ّ ٓ٣‬يي‪ ،‬ا‪ ٓ٣‬يب ا‪ ٟ٤ٕ٣‬سبييبٕي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ي ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪٢ّ -2‬يي‪ ٠‬آىي ى‪ٕ ٓ٣‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪ٕ ٤‬ــــــاُ؛ ي‪ٙ٤‬ـــــياٗ‪ ،‬ى‪ٕ٣‬ز (‪)1‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ى‪٢ْٕ٣‬يي‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ياٗ (ىبٍٕؼب ى‪ٕ٣‬ز) ّ‪٢‬يي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪ -3‬ثيِى‪٤ٍ" ٥‬سٖبٗ" (‪َٝ‬يّٓ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ى‪ ٓ٣‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬س‪ٕ ٓ٤‬اُ‪٣‬‬
‫‪٣‬اٍ‪ )2(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ى‪٢ّ ٓ٣‬يي‪٤ٍ ،‬سٖبٗ ّ‪٢‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍــــــالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٦‬؛ ّ‪٨٧٤‬بي آًٍثبيؼب‪333 ،ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ٙ ٟ‬ـــــٍَي‪26ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪166‬‬

‫‪236‬ـ دٍالهب ليطالغي (‪)Dolama qışlağı‬‬


‫ى‪٣‬ال‪ٝ‬ب‪ٕ ،‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪" ٥‬ا‪٣‬يب‪ ٟ‬ث‪٤‬يب‪١‬ب ث‪٣ٍ٤‬ال‪ )1("ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ؿ‪٤‬ه‪" ،٤ٚ‬ا‪٣‬يب‪ٟ‬‬
‫ث‪٤‬يب‪١‬ب ث‪٣ٍ٤‬ال‪ ٟ‬ي‪ّ "ٗ٤‬ي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٝ٤ٕ .‬ب‪ ٟ‬ا‪ ٍ٤ٙ٣‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬ي‪ ٤ٙ٤‬ث‪ ً٣ٍ٤‬ـ ث‪ً٣ٍ٤‬‬
‫ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1185ٛ 2‬‬

‫‪237‬ـ دٍهَلي (‪)Dumoli‬‬


‫ى‪ٙ٤ٝ٣‬ي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ى‪" ،"ٛ٣‬ا‪ٙ" ،"٣‬ي"‪ٕ .‬اُ‪ ٟ٣‬ثيَي‪٢‬ؼي ٍيٖ‪ٞ‬ي "ى‪"ٛ٣‬‬
‫يب "س‪ٕ ،"ٛ٤‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪" ٥‬س‪٤‬ح"‪" ،‬س‪٤‬د‪" ،"ٛ٤ٚ‬ث‪ٕ٤‬ج‪٤‬س‪٧" ،"ٟ٤‬ب‪ٝ‬ي"‪" ،‬ث‪٤‬س‪"ٟ٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ائٍ‪٣ ِ١‬ئَِٕ‪" ،‬ى‪ ٛ٣‬آك"‪٧" ،‬ب‪ٝ‬يٖي آك"(‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪" ٛ٤ٙ‬ا‪ "٣‬ى‪" .ٍ٣‬ا‪"٣‬؛ "ٕ‪٤‬ػ‪ )2("٤ٍٙ٣ُ" ،"٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٙ" .‬ي" ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪،٦‬‬
‫يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬ى‪ٙ٤ٝ٣‬ي"؛ "ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬س‪٤‬د‪ ٛ٤ٚ‬يئَي"‪" ،‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍي‬
‫ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪2 332 ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛‬
‫‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 65ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪238‬ـ دٍُ درُسي (‪)Dəvə dərəsi‬‬


‫ثيَ ُا‪ٝ‬ب‪٤ٝ ٟ‬مب‪ ٟ‬ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪١‬ي‪ ،٠‬اي‪٢‬ييْي آميَ ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ي‪٢‬الٍ ىا‪ٙ‬يييني ي‪َّٚ٤‬ي‪٢‬ي‪ ،‬ى‪٥٣‬‬
‫ٍبسبٍالٍي ىا‪ٙ‬يييَىي‪ َ٧ .‬يئَى‪ ٥‬ى‪ ٥٣‬ا‪ٞٙ٣‬بٕبييي ىا‪ ،‬ى‪ٍ ٥٣‬بسبٍي‪٢‬ي ٕاٍ‪ٝ٦ٝ‬ي٘ ّ‪٢‬ي‪ ،‬ائ٘ـ‬
‫ا‪٣‬ثب ي‪٤‬هييي‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثيَ ائ٘ ‪ٝ‬ظ‪ٚ‬ي يبٍا‪١‬يت؛ «ى‪ٕ ٥٣‬اٍ‪ٕ٦ٝ‬ايى‪ٍ ،٥‬يني‪٠‬‬
‫ٕاٍ‪ٝ‬ي‪ .»ُ٤ٚ‬آميَ ـ آميَ ي‪َّٚ٤‬ي‪ ،‬ا‪ ٟ٣ُ٣‬ي‪ٙ٤‬الٍىا ىا‪ٙ‬ي‪ٞ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ى‪٥٣‬ى‪ ٟ‬ا‪٣‬ين‪ ٟ٤‬ثيَ‬
‫كئي‪٤‬ا‪ ٟ‬سبد‪ٞ‬بً ا‪ٞٙ٣‬بُىي‪ .‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪ّ َ٧ ٥‬ي‪ ٦ٖٞ‬ائُ ٕ‪٤‬ػ‪ٍ ٤‬يٍ ى‪ٕ ٥٣‬بهالييَىي‪ .‬ى‪٥٣‬‬
‫‪167‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪٣‬اٍ ى‪ٙ٣‬ش‪ٚ‬يِ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م ائ‪ٚٞ١‬ي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬آسبالٍ ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ائ٘ ‪ٝ‬ظ‪ٚ‬ي‬
‫يبٍاىيجالٍ؛ «ى‪ٙ٣‬ز ى‪ ٥‬ى‪ٍ٣ُ ،٥٣‬يَشي‪ .»٥٤١ ٥‬ى‪ٕ ٥٣‬بهاليب‪١‬الٍي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ ٦‬ا‪ ،٣‬ى‪٣‬ين‪٤‬ـ‬
‫ى‪١٤ٙ٣‬ؼ‪ ٣ ٦‬هب‪ٝ‬يزى‪ ٥‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬ب ا‪ ٟ‬يبهي‪ ٠‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬كئي‪٤‬ا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍَ ٟ‬يٍَ يب‪ٙ‬بييَ‪.‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ّ ٥‬اؿــــَي ‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬يئَ‪ٙ‬ي‪َٚ‬ي آٍإي‪٢‬ــــيا ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ا‪ ُٗ٣‬يئَي ‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘‪.‬‬
‫ائ‪ ٦ٚ‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪ٝ ٤‬بكب‪ٙ‬يا ث‪ ٤‬كئي‪٤‬ا‪ ٟ‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئَ آىالٍي ٍب‪ٙ‬يت؛‬
‫"ى‪٥٣‬ىٍ‪ٕ٥‬ي"‪ٍ" ،‬بسبٍّ‪٢‬يي"‪" ،‬ى‪٥٣‬ي‪...٣ "٤ٙ٤‬‬
‫‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ؽ ي‪ ٠ْٖٕ ُ٤‬يئيىيـــــي‪ ،٥‬يبيي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سب آيي آٍا‪ٙ‬ـــــييَ‪ٝ‬ب اي‪ٚ‬ي آدبٍا‪١‬يا‪،‬‬
‫ّ‪ٗ٤‬سذ‪٢ّ ٦‬ــيي‪١‬ي‪ٕ ،٠‬بٍي ٍي‪ٚ‬ـــــالمي‪٢‬ـــــــيا‪ ،ٟ‬ايْٖ‪٢‬ـــيٍ آى‪ٙ‬ي ثيـــَ ى‪٥٣‬ؿــــي‪،‬‬
‫ثــــ‪ ٤‬كئيـــ‪٤‬ا‪١‬ب ٕاٍ‪ٕ ٥‬اُٗ ثي‪ٖٚ‬ي‪٣ َٚ‬ئَىي‪ .‬ا‪١٣‬الٍي ث‪ٍ٤‬اىا يبُ‪ٝ‬بٕب‪ ،ٛ‬ايشيت ثبسيت‬
‫آٍاىا‪ٕ ٟ‬ئيٍ ‪َ١٤ٕ ٣‬ا ثيَى‪ ٥‬س‪٤‬دال‪ٝ‬بً ؿشي‪ ٠‬ا‪٣‬الٍ‪( .‬ا‪ٙ‬جش‪ٕ ٦‬بييــ‪ ٠‬آيــيي‪( ٠‬ف‪ٚ‬ي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي)‬
‫ه‪ٚ‬يــي‪ٝ ،‬ـــ‪٤‬مب‪ ٟ‬ى‪ْٙ٤‬ـــــ‪ّ ٣ٍ٤ٙ٤‬شبثي ‪١‬يـــــــ‪130 ٠‬ـ‪١121‬ؼــي ‪ٝ‬لييــ‪َٙ ٦‬ي‪٢‬ـــي‪ ٥‬ث‪٤‬‬
‫كبٍــيا ٕــ‪ ُٗ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ َٚ‬يبُيت) ايْٖ‪٢‬ـــيٍ ف‪ٞ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ىئييــــَىي‪« :‬ى‪ّ ٥٣‬يٍ‪ٙ‬ي ؿبك‬
‫آمالييَ‪ َ٧ ٠ٝ .‬اي٘ فب‪ٍ٤ٙ‬ا ٕ‪ ٤١٤‬ا‪١٣‬الٍي ‪ٙ‬جئ‪ ٦‬ساٍ‪١‬ي‪ ٦٢‬آدبٍيَا‪ ،ٛ‬ا‪ ٟ٤ٕ ٣‬ى‪َٙ٥٣‬ي‪ٜ‬‬
‫آمالييَ ‪ٕ ٣‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبمي٘ ّي‪ٞ‬ي يبٗ ٕ‪ٚ‬يَ‪ .‬ىئييَ‪ ،َٙ‬ا‪ ٟ٤١٣‬ثئ‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬آىا‪ ٛ‬ائ‪ ٤ٕ٤ٙ‬ؿبسي‪ٖٚ‬ب‬
‫ثئ‪ ،٦ٚ‬ا‪ ٣‬آمالٍ‪ َُٕ ،‬ا‪٤ٍ ٟ٤١٣‬المي‪٢‬ب ىئي‪٠ٕ٦‬؛ ٕ‪٢‬ي‪ ٠‬ثئ‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬آىا‪ ٛ‬ائ‪ ٤ٕ٤ٙ‬ؿبس‪ٞ‬ي‪ٚ‬ب‪ ٛ‬ي‪٤‬هٖب‬
‫آمال‪ٝ‬بٍيا‪ ٟ‬ائُ‪٧ ٤١٣‬الُ ائيٍ‪.‬‬
‫ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ائ‪ٞ‬ي‪ّ ٣ُ٤ٍ ٣ ٠‬ي‪ٞ‬ي ا‪ ٣ُ٣‬ي‪٤‬ال ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬ب ثبه‪ٞ‬بيبٍاً‪ ،‬ا‪ّ ٟ٤١٣‬ي‪٢‬ي ىٍي‪ ٠‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ،٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ‪ٝ‬ظ‪ ٦ٚ‬ؿئ‪ٍ٤‬ي‪ٚ‬يت‪ .‬ثيَي ّي‪٢‬ي‪ ٠‬يبىىا‪ ٟ‬ؿيوبٍ‪ٝ‬بٕب ىئييَ‪« :َٙ‬ى‪ ٥٣‬سْي‬
‫ّي‪ٚ٢‬يىيَ»‪ .‬ى‪ ٥٣‬ا‪٣‬ؽ ػ‪ٍ٤‬ا ا‪1.ٍ٤ٙ٣‬ـ ‪٧‬بؿب ث‪٤‬م‪٧ ،ٍ٤‬بؿب ‪ٝ‬بيب ‪2‬ـ ‪ٙ‬اُ‪ ،‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب ‪3‬ـ ‪ٝ ،َ١‬بيب‬
‫ـ ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٙ٤ٍ ٥‬ب ه‪١َ٣٤ّ( ٤ٝ٤‬ي) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ائََّٖي‪٧ ٦٢‬بؿب ث‪٤‬م‪ ٣ ٍ٤‬ىي‪ٚ‬يٕي‪٧ ٦٢‬بؿب‬
‫‪ٝ‬بيب ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬ى‪ َٙ٥٣‬ثيَـ ثيَي اي‪ ٦ٚ‬ػ‪٤‬ر‪ٚٙ‬يت ‪ٖ١‬ي٘‪َٙ‬ي‪٢‬ي ساٍَىيَ‪ .َٙ‬ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬سِ ه‪٤ٝ٤‬‬
‫(سِ ه‪ٝ٤‬ب ث‪٤‬س‪ ٣٤‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ثيَ ‪١‬ا‪٣‬ف‪ ٟ٤١٤‬ائََّٖي‪ٙ ٦٢‬اُ‪ ،‬ىي‪ٚ‬يٕي‪ ٦٢‬ايٖ‪٦‬‬
‫آٍ‪٣‬ا‪١‬ب ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬آٍ‪٣‬ا‪١‬بيب ا‪٣‬ؽ يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا "‪ٝ‬ؼي" ىئييَ‪ٙ .َٙ‬اّ‪ ٦ٚ‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب‪ ،‬ثيَـ ثيَي اي‪٦ٚ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪168‬‬

‫ػ‪٤‬ر‪ٚٙ‬يت ‪ٖ١‬ي٘‪َٙ‬ي‪٢‬ي ساٍَىيَ‪ ُ٤ٙ .َٙ‬ثيَ آُ ثبالػب ‪ ٣‬ي‪ ٗ٤ٖ١٤‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ‪ٝ‬ي‪٢‬يِ ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫يبٍاٍ‪ٙ‬يييَ‪ .‬آٍ‪٣‬ا‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬ي‪٤ٕ ٤٢‬ى‪ ٥‬ا‪ ٣ ٍ٤ٙ٣‬س‪ ٤ّ٤‬ى‪ٍ ٥‬يَيٌ ‪٤ٕ ٣‬ى‪ٕ ٥‬اٍ‪٦ّٚ٤ٙ .ٍ٤١٣‬‬
‫‪٧‬بؿب‪ٝ‬بيب ‪٧ ٣‬بؿبث‪٤‬م‪ٍ٤‬ال آٍ‪٣‬ا‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ػ‪٤‬س‪ٕ٦ٞٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪٣‬م‪٤‬ال‪ٖ١ ٟ‬ي٘‪َٙ‬ي‪ ،٠‬ائََّٖي‪٣ َ١ ،٦٢‬‬
‫ىي‪ٚ‬يٕي‪ٝ ٦٢‬بيب ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪١٤‬الٍىا‪ ،‬سِه‪( ٛ٤‬ث‪٤‬سا‪ )٣‬ا‪ٍ٤ٙ٣‬الٍ‪َ١ .‬ـ ‪ٝ‬بيبىا‪ٖ١ ٟ‬ي٘ س‪٤‬س‪.ٍ٤ٞٙ٤‬‬
‫ا‪١٣‬الٍىا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٖ١ ٟ‬ي٘ يبٍا‪ٝ‬بُ ‪ ٣‬ي‪ٍ٤‬ىا ٍبيييا‪ ٟ‬ا‪َ١ .ٍ٤ٙ٣‬ـ ‪ٝ‬بيب‪١‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬ي‪ ٣ ٤٢‬س‪ ٤ّ٤‬ا‪ٟ٣ُ٣‬‬
‫ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آٍاىا ‪َ١‬ـ ‪ٝ‬بيبىا‪ ٟ‬ى‪٣‬م‪٤‬ال‪ٖ١ ٟ‬ي٘‪َٙ‬ي‪ ٠‬ائََّٖي‪ ٦٢‬ثب‪ٙ‬وي ‪ ٣‬ىي‪ٚ‬يٕي‪ ٦٢‬ػبٍـ ػبٍ‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ائ٘ ايـي‪٢‬ي‪ ٥‬ىئييَ‪ َٙ‬ػبٍـ ػبٍ ى‪٧ ،٥٣‬ئي ػبٍي‪ٚ‬ياٍ ‪ ٣‬ي‪ٍ٤‬ىا ٍبيييا‪ ٟ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬اي‪٢‬يي ثيِي‪ ٜ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ثيَ ‪ٝ‬ظ‪ ٦ٚ‬ؿئ‪ٍ٤‬ي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬يبٍا‪ٝ‬بُ ‪ ٣‬اي٘ ثب‪ٙ‬بٍ‪ٝ‬بُ ثيَ آىا‪٧ ٛ‬ئي‬
‫ا‪٣‬ػب ٕٖ‪ ٦ٚ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬يا ىئييَ‪َٙ‬؛ «‪٦١‬ىيَ ػبٍـ ػبٍ ى‪ّ ٥٣‬ي‪ٞ‬ي ‪٧‬بي ٕب‪ٞٙ‬يٖب‪ ،َ١ .»ٟ‬ى‪َٙ٥٣‬ي‪٠‬‬
‫‪٣‬يَيت ـ ييوب‪١‬ي ا‪ٖٙ٣‬بىا ‪٤ٍ ،‬ؽ ّي‪ٞ‬ي ىيَ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ايٖيي اٍ‪َٚ١‬ي ى‪٤ٕ ،٥‬ػي‪ ،٥‬ػبٕبٍسيا ‪٥َ١‬‬
‫ا‪٣‬ه‪ٚ‬بسٖبالٍىا‪َ١ ،‬ى‪ ٟ‬ى‪٣‬م‪٤‬ال‪ ٟ‬يبٍا‪ٝ‬بُ ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪ َ٧ ٥‬ايٖييي‪ ٠‬ا‪٣‬م‪ ٤ٚ‬يبٍا‪ٝ‬بُ‬
‫‪ ٣‬ىٍى‪ ٥‬ىي‪ٞ‬ـــِ ا‪ٖٙ٣‬ب ثئ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬ثيـــَ ائ٘ ‪ٝ‬ظ‪ٚ‬ي ىئييـــَ‪َٙ‬؛ «‪١‬ــَي‪ ٠‬ىئ‪ٙ‬ــ‪ ٤‬ػبٍـ ػبٍ ا‪٣‬الٍ»‪.‬‬
‫‪١‬ــَ ٕ‪٤‬ػ‪ٚ‬ــــ‪ ٤‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مـــ‪١٤‬ب ي‪ ٤ّ٤‬ا‪١٣‬ب ؿبسيــــَالٍ ‪ ٣‬ى‪ٍ ٥٣‬بسبٍي‪١‬يــ‪ٍ ٠‬بثبمي‪٢‬ب ا‪٤١٣‬‬
‫ثبمـــــالييَالٍ‪ .‬ا‪ ٣‬ا‪ٞٙ٣‬بٕب ٍبسبٍي‪ٍ ٠‬بثبمي‪٢‬ب ‪ٝ‬بيب ثبمــــال‪١‬بٍ‪ .‬ىئييـــــَ‪٤ٕ َٙ‬ع ٍبسبٍي‪٠‬‬
‫ٍبثبمي‪٢‬ــــياّي ى‪٥٣‬ى‪٥‬ىيَ‪ .‬ا‪١٣‬ب ٕـــــاٍ‪ٍ ٦١ ،٥‬يٍ ائ‪١‬ي‪ّ ٥‬ي‪ ،‬ى‪ ٥٣‬ىايب‪ٞ١‬بييت‪،‬‬
‫آٍهبٕي‪٢‬ياّيـــالٍي ؿْيت آدبٍ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يـــييَ‪ .‬ا‪ ٣‬ثيـــــَي ى‪ٙ٥٣‬ـَ‪ ٥‬ثبهب‪١‬ـــيا‪١ ،‬ــــَ‬
‫(ث‪٤‬مـــــ‪ٍ٤‬ال آٍ‪٣‬ا‪١‬بىا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ )ٟ‬ثيَ يبٍي‪ ٜ‬ي‪ٕ ُ٤‬اس‪.ٍ٣ٍ٤‬‬
‫آسبالٍ ىئييـــَ‪َٙ‬؛ ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬هـ‪ٝ٤‬ـ‪ ٟ٤‬يبٍيٖـي ٕــ‪ ٤‬يبٍيٖي يئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫ى‪ ٥٣‬ا‪ُ٣‬اً ي‪ٕ ٗ٤‬ئي‪١‬ي‪ ٥‬ا‪١٣‬يا‪ ٟ‬يبٍاٍال‪١‬يَ‪ ٣ .‬ائُ ا‪ٕ٥ٍ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىئييَ ٕبٍي‪٤‬ا‪ ٦٢ٝ ٟ‬ىيال‪ ٟ‬يئَى‪٥‬‬
‫يئ‪ ٜ‬آسيت ٕ‪٣٤‬اٍاػبً‪ٕ .‬بٍي‪٤‬ا‪ ٟ‬ىا ىئييَ ىيال‪ ٟ‬يئَ ي‪٤‬م ثيَ آُ ا‪١٣‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬يب‪١‬ب ى‪١٥٣‬ي‬
‫يئ‪٦ٚٞ‬ييت ٕ‪٣٤‬إٍب‪ ،ٛ‬ىا‪٧‬ب ‪َٞٝ‬ي‪ ٥‬آُ ٍبالٍ‪ .‬ا‪ ٣‬ى‪ ،ٍ٣‬ثيَ ائ٘ ‪ٝ‬ظ‪ٚ‬ي يبٍا‪١‬يت؛ «ى‪ ٥٣‬ثيَ هيبٗ‬
‫ائيٍ‪ٕ ،‬بٍي‪٤‬ا‪ ٟ‬ايْي»‪.‬‬
‫‪169‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪ٕ٣٣‬بٍي ثيَـ ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آٍهبٕي‪٢‬ب ثبمال‪١‬ب‪ َ٧ ٟ‬آ‪ٙ‬شي ي‪٤‬هٖب يئيىي ى‪٥٣‬ي‪ٍ ،٦‬بسبٍ ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ائ‪ ٦ٚ‬ؿبمالٍ ا‪١ ،ٍ٤ٙ٣‬ئـ‪ٍ ٦‬بسبٍي ثيَ ثيَي‪ ٦٢‬ثبمالييَالٍ‪ .‬ا‪ٝ‬ب ٍبسبٍال‪ٞ١‬ي٘ ى‪َٙ٥٣‬ي‪ ٠‬ائ‪١٤١‬ي‪٥‬‬
‫ٕبٍي‪٤‬ا‪ ٟ‬ا‪ٕ .ٍ٤ٙ٣‬بٍي‪٤‬ا‪ ٟ‬ىا ؿ‪٤‬م ديبىا ي‪ ٗ٤‬يئَي‪ٕ٦ٞ‬ي‪ ٠‬ىئي‪ ،٦‬ثيَ آر ي‪٤‬هٖب ائ‪ِٚٚ‬‬
‫آدبٍيَ ‪ ٣‬يئ‪ ِٞ‬ـ ايـ‪ٕ ٣ ِٞ‬ئيي‪ٞ‬ي‪٢‬ي ‪ ٣‬ثب‪َٙ‬ب َّٕ‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ئي‪َٙ‬ي‪٢‬ي ا‪ ٟ٤١٣‬ثئ‪ٚ‬ي‪٦٢‬‬
‫ثبمالييت ائُ‪ ٣‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ي‪ٝ ٟ‬ي‪٢‬يَ ‪ٍ ٣‬بسبٍي‪ ٠‬ا‪ٕ٣٣‬بٍي‪٢‬ي ا‪ٙ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬بهال‪ٝ‬بٕي‪ ٠‬ىئي‪ ٦‬ا‪ ٤١٣‬آسي‪٠‬‬
‫ائ‪ٖٚٚ‬ي‪ ٠‬دبال‪١‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍهبٕي‪٢‬ب ثبمالييَ‪.‬‬
‫ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬دبال‪١‬ي‪٢‬ب ػب‪٧‬بُ ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ػب‪٧‬بُي‪ ٠‬آ‪ٙ‬شي‪٢‬ب ؿ‪ّ ٗ٤‬ي‪ٞ‬ي‪٤ّ« ،‬دب‪ »ٟ‬آى‪ٙ‬ي ثيَ ‪ٙ‬ئي‬
‫آسي‪ٚ‬يَ‪ .‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ثبالٕي‪٢‬ب ؿ‪ ِٚٙ٤‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ؿ‪ ِٚٙ٤‬ىئٍر يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ي‪ُ٤‬‬
‫ٕاس‪ ٍٟ٤‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ىئ‪ٞ‬ــــ‪ٙ٦‬ي اي‪ ِٚ‬ا‪٣‬الٍاً آُ ي‪ ُ٤‬ؿبسي‪ٚ‬يَ ٕئشـــييْؼ‪ ٦‬آٍسيَي‪ٚ‬يَ ‪٣‬‬
‫ٕ‪١٤‬يا ث‪٤‬سا‪ ٣‬ي‪ ُ٤‬ؿبسي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ىيَ‪١‬بمي ا‪ ٍ٤ٞٙ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬آيبمي ا‪ٖ١‬ب‪ ٟ‬آيبمي ّي‪ٞ‬ي اسي‪ ٟ‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آ‪ٝ‬ب ا‪ ٣‬آىا‪ٝ‬ي‪٠‬‬
‫ىاثب‪١‬ي ّي‪ٞ‬ي ‪ ٣‬ا‪١٣‬يا‪ٍ ٟ‬بر ـ ٍبر آٍسيـــٌ ثَُ ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪ ٥٣‬آيبمي‪٢‬ي يئَ‪٤ٍ ٥‬يب‪١‬يا آىا‪ٛ‬‬
‫ائ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ يئَ‪٤ٍ ٥‬يَ‪ ً٣‬يبيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىئـــييْ‪َٚ‬ي‪ٞ‬يِ‪ٕ ٥‬اٍ‪ ،٥‬ى‪ ٥٣‬ىاك ىا‪ٙ‬ـــيا ي‪ٕ ٗ٤‬ئــي‪٥‬‬
‫ثي‪ٞٚ‬يَ‪ .‬ا‪ ٣‬ث‪١٤‬ب ٕــاٍ‪ ٣ ٥‬ثئ‪ٚ‬ي‪٢‬ــي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ه‪ٝ٤‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬ى‪ ُٟ٣‬ؿـــا‪َٚٙ‬ى‪ ٥‬ي‪ٕ ٗ٤‬ئش‪ٖٞ‬ــ‪٦‬‬
‫ؿ‪٤‬م ا‪٣‬ينـ‪١٤‬ــي‪.ٍ٣‬‬
‫يئَ ُيل ا‪٣‬ال‪١‬يا ‪ٍ ٣‬بٍ ى‪٤ٙ٣‬ة ث‪ٍ٣٣ ُ٤‬ا‪١‬يا‪ ،‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬آيبمي آه‪ٞ‬بٕي‪ ٠‬ىئي‪ ،٦‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫ىٍيٖي‪٢‬ي ؿَسيت ُئي آؿيَالٍ ‪ ٣‬ا‪ ٣‬يئَى‪ ٥‬آه‪ٞ‬يَ يبىا آُ آهيَ‪ .‬آسبالٍي‪ٞ‬يِ ثئ‪ ٦ٚ‬ىئييَ‪َٙ‬؛‬
‫«ٍي‪ٚ‬ي‪ٍ ٠‬ب‪ٙ‬ي‪ٍ ٠‬بٍالٍي‪٢‬يا ى‪ ٥٣‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ي‪ ٗ٤‬يئَي‪ ٦ٞ‬ؿشي‪ ٠‬ا‪٣‬ال‪١‬يا‪ٍ َ١ ،‬بٍي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦١٤‬هيوبٍاً‬
‫ىئ‪ ٤ٙ‬اي‪ٍ ٦ٚ‬بٍي يبٍيت ايَ‪ٙ٥‬ي ٕئييت ي‪ ٗ٤‬آؿيَىي»‪.‬‬
‫ى‪ ٥٣‬ا‪٣‬ػب ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب‪ ،‬ا‪١٣‬ب ي‪ ُ٤‬ؿبس‪ٞ‬بً ايٖش‪٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪ ٤١٣‬هيويَىيَالٍ(يبسيَىيَالٍ)‬
‫ي‪ ٤ّ٤‬ؿبسيت‪ ،‬ثبمـــــالييت ى‪ٍ٣‬مــــ‪ٍ٣ُ٤‬الٍ‪ .‬ى‪١٥٣‬ي ثبمــــــــال‪ٝ‬بً ىا ايٖش‪٦‬ي‪٢‬ــــي‪٥‬‬
‫ا‪ ٤١٣‬هيويَىيت ىيِي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ي ثبمالييت ‪ ٣‬ايذي‪ ٠‬ا‪٣‬ػ‪ ٤١٤‬ث‪٤‬ي‪١٤٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬يَيت ا‪ ٣‬ثيَي‬
‫ىيِي‪٢‬ي ى‪ ٥‬ثبمـــــالييَالٍ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪170‬‬

‫ىئييَ‪ َٙ‬ى‪ٍ َٙ٥٣‬ي‪ٚ‬يــــ‪ ٠‬ثاي‪ ُ٤‬ؿي‪ٚ‬ـــ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬يِيَ‪ .‬ا‪ٍ ٣‬يـــــــِا‪١‬يا حـحـخ‬


‫ائــــييَ ‪ّ ٣‬اد‪ ُ٤‬آسيــــــَ‪ ،‬ىئييــــــــَ‪ َٙ‬ديش‪ٚ‬ئي‪ .‬ثب‪ٙ‬وـــــي ا‪ ٣‬ثيَي‪َٚ‬ى‪ ٟ‬ىٍَ‪ٚ‬ي‬
‫ا‪٣‬الٍاً‪ّ ،‬يـيِ ؿي‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬ى‪ٍ ٥‬يِيَ ‪ ٣‬آىا‪ٝ‬ب ٍبييــــييَ‪ .‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثيَ ائ٘ اي‪٢‬ب‪ٝ‬يــــيا‬
‫‪٣‬اٍىيَ؛ إْي ؿبمـــــــالٍ ٍبٍي آىي‪٢‬ـــــــيا ثيَ ٍ‪٤‬ػب آٍ‪٣‬اى ى‪ٕ ٥٣‬بهـــــــالييَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫ٍي٘ ؿ‪٤‬م ٕ‪٤‬ي‪ ً٤‬ا‪ٞٙ٣‬بىيني‪٢‬ب‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬ى‪َٙ٥٣‬ي ٍيــــــِ‪ٝ‬بييت‪ .‬ا‪ ٣‬آ‪ٙ‬ال‪٧‬ـــيا‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬يا ؿ‪٤‬م‬
‫ٕ‪٤‬ي‪ ً٤‬ـ ٕبُاٍ‪ٚ‬ي ‪٣‬اهز ايٖشــــ‪٦‬ييت‪ .‬آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬ا‪ٕ ٟ٤١٣‬اُ‪ ٤١٣‬ائ‪ٚ‬يــــييت‪ ،‬ى‪َٙ٥٣‬ي‬
‫ٍيِ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪١٣‬ب ا‪ٍ ٟ٤ٕٟ٣‬بٍ‪ٙ‬ي ـ ٍيـــــــَ‪٧ ٤ٙ٣٣‬ب‪٣‬ا ائ‪ٚ‬ــــــــ‪٦‬ييت ‪ٍ ٣‬بٍي‪١‬يـــ‪٠‬‬
‫ى‪َٙ٥٣‬ي ٍيِيت ‪ ٣‬ػــــ‪٤‬س‪َٚٚ‬يت‪ .‬اي‪٢‬ـــــــيي ى‪ٍ ،٥‬ي‪ٚ‬ي‪ ٠‬آهيــــَ آيي‪٢‬يـــــ‪ ٠‬ا‪ ٗ٣‬ا‪ٟ٣‬‬
‫ٕـــ‪١٤‬ـــ‪ٍ ٤‬بٍي ؿي‪ٚ‬ــــ‪ٕ٦‬ي آىال‪١‬يَ‪.‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪ َٚ‬ا‪٣‬ؽ يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬ائَّْ‪ َٚ‬ثئ٘ يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ػ‪٤‬س‪ ِٞٚٚ‬ايٖشَ‪ .‬ىي‪ٚ‬ي ى‪ ٥٣‬ػ‪٤‬س‪٦ٞٚٚ‬‬
‫ايٖش‪٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىئييَ‪ َٙ‬ػي‪ٞ‬يِىيَ‪ .‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ى‪٣‬م‪ٞ‬بٕي ا‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؽ ـ ا‪ ٟ٣‬ىئٍى آي ؿْييٖي‪ ،٦٢‬ثيَ‬
‫اي٘ ى‪٣‬مبٍ ثيَ اي٘ ي‪٤‬م‪.‬‬
‫ا‪ ٣‬ثيَي كئيـــ‪٤‬ا‪١‬الٍ ّي‪ٞ‬ــــي ى‪١٥٣‬يـــ‪ ٠‬ىٍيٕي‪٢‬ـــي‪ ،ٟ‬اسي‪٢‬ــي‪ ،ٟ‬ي‪١٤١٤‬ــيا‪٣ ٟ‬‬
‫ٕ‪٤‬س‪١٤‬ـــي‪ ٟ‬يبٍاٍال‪١‬يــــَالٍ‪ .‬ى‪١٥٣‬يــــ‪ ٠‬ي‪ُٝ٤ٕ ٤١٤‬ــــي‪ ٟ‬ى‪ ٥‬ي‪ٙ٤ٝ٤‬بً ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ا‪٣‬‬
‫ثبيَا‪ٝ‬ـــــيا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ي‪ٍ ٥‬ب‪ٙ‬ويَ ‪ ٣‬ساّ‪ ِٞٙ٤‬ايٖش‪٦‬ييَ‪ ،‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬ؿبك ديـبٍال‪،‬‬
‫ٍب‪ٙ‬وب‪ ٟ‬س‪َّٚ٤‬ي س‪٤‬س‪٤‬ة ّٖيـــَ‪ ٣ َٙ‬ا‪١٣‬ــ‪ ٤‬إَيــَيت ؿئ‪ٚ‬يش‪ٚ‬ي ٕئيي‪ َٚٞ‬س‪٤‬ه‪٤‬ي‪ٍ٤‬الٍ‪.‬‬
‫ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬اسي ؿ‪٤‬م ىاى‪ٙ‬ي ا‪ٕ ٣ ٍ٤ٙ٣‬ـ‪٤‬سـ‪ ٤‬ى‪ ٥‬اي‪٤ٕ ِ٢‬س‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ـــي ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪١٥٣‬يــ‪ ٠‬ث‪٤‬ي‪ٟ٤‬‬
‫س‪ ٦١٤ّ٤‬ى‪ٕ ٥‬بؿبً ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ى‪ ٥٣‬ىئٍر يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ٍبثبميا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ز ـ ا‪ٕ٣‬ز ايْي ّ‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي ٕب‪ٙ‬يت‪ ،‬ىَيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫آ‪ٙ‬شي يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪ ٟ٤١٣‬يب‪١‬ي‪٢‬ياّيالٍي ٕبالٍ‪ .‬يئيىيٕي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿبٍدبيب‪١‬ي‬
‫ٕبالٍ ‪ ٣‬يئَي‪٢‬ي‪ ٟ‬ؿب‪َ١‬بٗ ؿيَسبٍـ ؿيوبٍ‪ .‬ىا‪٧‬ب ىي٘ ىيي‪ .ِٞٚ‬ا‪ ٟ٣‬يب‪ٙ‬ي‪٢‬بػب‪ ٟ‬ؿب‪َ١‬بٗ‬
‫ا‪ُ٣‬ا‪١‬بٍ‪ .‬ا‪١٣‬يا‪ ٟ‬ا‪ٟ٣‬ثئ‪ٚ‬ــــــــ‪٦‬ػـ‪ ٠‬ؿب‪َ١‬بٗ يئيي‪ٚ‬يت ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍال‪ٙ‬بٍ‪ .‬ا‪١٣‬ب ٕــاٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ايْٖ‪٢‬يٍ‬
‫ف‪ٞ‬ي ىئييـــَ؛ ى‪٣‬مَ‪٣‬ى‪ ٍ٣‬ى‪١٥٣‬ي ٍيَم يب‪ٙ‬ي‪٢‬بػب‪ ٟ‬اي‪ٚٚ‬ش‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ ا‪ٝ‬ب ا‪ٝ‬ي٘ اي‪ٚٚ‬ش‪ٙ٦ٞ‬ي‬
‫‪171‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ؿبمي ىئٍى يب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪ٟ٣‬ثئ٘ يب‪ٙ‬ي‪٢‬ب ّي‪ٞ‬يييَ‪ .‬ى‪١٥٣‬ي‪ٖٕ ٠‬ي‪ ٦٢‬ث‪ُ٤‬ىا‪ٝ‬ب ىئييَ‪ .َٙ‬ى‪٥٣‬‬
‫ثبالٕي‪٢‬يا‪ ٟ‬آيَي ى‪ ٠ٙ٣‬ؿبك‪ ،‬اي‪٢‬ي‪ٚ‬شي‪ٚ‬ي ‪ّ ٣‬ا‪ٍٙ٣‬ييؼي ٕٖ‪ ٦ٚ‬ث‪ُ٤‬الٍ»‪.‬‬
‫ا‪ ٣‬ثيَي ‪ٝ‬بٗ ىا‪٣‬اٍ ّي‪ٞ‬ي‪ ،‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ى‪ ٥‬يئ‪ٞ‬ي ي‪١٤‬ؼبىيَ‪ .‬آ‪ٝ‬ب آيَي ‪٧‬بالٍالٍىا‪ ٟ‬ىا‬
‫يبٍاٍال‪١‬يَ‪ .‬ثيَ سيْب‪ ٟ‬ىا ‪٣‬اٍىيَ‪ ،‬ى‪ ٥٣‬ا‪ ٤١٣‬ؿ‪٤‬م يئييٖي‪" ٦٢‬ى‪ ٥٣‬سيْب‪١‬ي" ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬كئي‪٤‬ا‪ٟ‬‬
‫ٕ‪١٤‬ي‪ ٟ٤ٕ ٥‬ا‪ٍ٣‬سب ٕ‪ ٤‬ايـَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬م ٕ‪ٍ٣٣ َِٙ٤‬اٍ‪ .‬يبىي‪ٞ‬ياىيَ ا‪ٙ٣‬بً ا‪٣‬ال‪١‬يا ّ‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ى‪٥٣‬ؿي ٕ‪َٚ‬ىي‪ .‬ا‪ ٣‬ى‪ٕ٥٣‬ي‪٢‬ي هيويَىيت ىيِي‪٢‬ي ثبمالييت اي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ىا‪ٙ‬ي‪٢‬ؼب ٕئييَىي‪.‬‬
‫ثيِ ّ‪٢‬ي ا‪ٙ٣‬بٍالٍي ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ي‪٢‬ب يني‪ٚ‬يت ثئ‪ ٦ٚ‬ىئييَىيِ؛‬
‫ايز ػ‪٦ٞ٢٨‬‬ ‫ثب‪٣٤ٙ‬ي ٕاس‪ٍ٤‬‬ ‫ٕبٍَيِ‪٣‬ي ‪٦٢ٝ‬‬ ‫آي ى‪ ،٥٣‬ى‪٥٣‬‬
‫ى‪ ٥٣‬ى‪ٍ٣٣ ِٙ٤ٕ ،٥‬اـ ‪ٍ٣٣‬ا ثب‪ٙ‬ي‪٢‬ي سئِـ سئِ ا‪٣‬يب‪ ٟ‬ـ ث‪٤‬يب‪١‬ب ؿئ‪٤‬يٍَىي ‪ ٣‬آٍاىا ىا ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫آميِي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثيَ سيْ‪ّ ٦‬اد‪ ُ٤‬ؿا‪ ٦ٙ‬آسيالٍىي ثيِ ٕب‪١‬يَىيٌ ثيِ‪ٕ ٥‬بٍَيِ ‪٣‬ئَيَ‪.‬‬
‫ٕ‪٤‬ي‪ ً٤‬ىٕ‪ ٣ ٦ٞ‬ىي‪ٚ‬جبٗ ا‪ٞٙ٣‬ب ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘ آُاٍالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ‪ .‬يبهي‪ّ ٠‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪،٥‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٙ ٠‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ّ ٟ٤‬ي‪ٞ‬ي ّاؿََي ائ‪َٚٚ‬ي‪ ،‬آٍا‪ ٟ‬ـ يبيالً ائي‪١‬ي‪ ،٥‬ى‪٥٣‬ى‪ّ ٟ‬اؽ ىا‪ٙ‬ي‪ٞ‬بً ‪٣‬‬
‫‪ٝ‬ي‪٢‬يِ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬يبٍاٍال‪١‬يَىيالٍ‪ .‬ا‪ٝ‬ب ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اٍ‪ ٍ٤١٣‬ىئي‪ٕ ٠ٕ٦‬ئي ـ ٕئي‪ ٥‬ى‪ ٥٣‬آُا‪ٙ‬يَ ‪ ٣‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫اي‪َٚٚ‬ى‪ ٟ‬ىا‪٧‬ب ٕاٍ‪ ِٝ‬ؿشي‪ٚٚ٢‬يَ‪.‬‬

‫‪239‬ـ ديجَىلي (‪)Dibəkli‬‬


‫ىيجِ ا‪ٍ٣‬سبٕي ٍبُي‪ٚ‬ــــــي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىا‪ٙ‬ب يبىا آمبع ّاسـ‪ٕ٤‬ـ‪١٤‬ــــي‪ ٟ‬ى‪ُٞٙ٣‬يـ٘‬
‫ا‪ٍ٣‬سبٕي ٕيــــــَى‪ ٥‬ا‪٣‬ي‪ٞٙ٤‬ـ‪ٕ٣ ٗ٤‬ي‪ ٦ٚ‬يــــ‪ ٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬ىاٗ يب آمبػــــــيا‪ ،‬ث‪٤‬ميا ‪ٕ ٣‬بٍي ّـــــــاُ ىئيَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬ثئ‪ٚ‬ــ‪ ٦‬ثيــــَ‬
‫‪ٕ٣‬ي‪ٚ‬ــــ‪ّ ٦‬ئـ‪ٞ‬يـــ٘ يب‪ٙ‬بيي‪ٚ‬ـــــيا (ُ‪١‬يٕيـــــي‪ )٥‬ائ‪ٚٞ١‬ـي ٍ‪ ٗ٣‬ا‪٣‬ي‪٢‬بييَ‪ٝ‬يــ٘‪٢ّ .‬ــيى‪٥‬‬
‫ىيجِ ا‪ٙ٣‬ـي‪٣‬م‪١٤‬ــيا‪ ٣ ٟ‬ثـــ‪ٍ٤‬اىا ا‪٣‬ال‪١‬الٍ ىيجِ ى‪ُٙ٣‬ش‪ٖٞ‬ـــي‪ ٥‬ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي ا‪ٙ٣‬ي‪ٍ٣‬ــالٍي‬
‫ا‪٣‬ؿـــ‪ ،ٟ٤‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ثئ‪ٚ‬ــ‪ ٦‬آىال‪١‬يجـــييَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪172‬‬

‫‪240‬ـ ديسدُ (‪)Dizdə‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــــيا يب‪٢ٙ‬يـــــ٘ ا‪٣‬الٍاً «ىيـــــِع» ّي‪ٞ‬ـي يبُيـــــــال‪٢ّ ٟ‬ـــيي‪٠‬‬
‫آىي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ـــــــي‪« ،٥‬ىيــــــِى‪ »٥‬ىيَ ‪ ٣‬يئــــــَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ا‪ٍ٣‬ا‪١‬ـي ائ‪ٚ‬ــــــ‪ٞ٧ ٦‬يــ‪٠‬‬
‫آىال آىال‪١‬ـــــييَيَالٍ‪.‬‬
‫ىيـِى‪١٥‬ي‪ّ ٠‬اّ‪" ٤‬ىيـِ" ‪" ٣‬ىيـِ‪ٕ "٥‬اُ‪َٙ‬يييَ‪ .‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪ ،‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٦ٙ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫يبُيَ‪« :‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اٍاضيٕي‪٢‬ـــي‪ ٥‬اي‪ ِٚ‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ ىامـــالٍي‪٤ٍ ٠‬ي‪٢‬ـــ‪١٤‬يا‪٣ ٟ‬‬
‫ّ‪٧٤‬ـــ‪َٚٙ٤‬ى‪ ٟ‬ى‪ٚ١ُ٣‬يْ‪ٚ‬ـَ‪ٕٚ ٥‬يت ث‪ٍ٤‬االٍىا اّي‪٢‬ـي‪ٚ‬يِ ‪ ٣‬كيـــــ‪٤‬ا‪١‬ياٍ‪ٙ‬يَـــال ‪ٚٝ‬ن‪ٗ٤‬‬
‫ا‪٣‬الٍاً‪ ،‬ا‪٣‬س‪ٍ٤‬اً كيبر س‪ْٚ‬ي٘ ائشـــــييْي‪ ،٥‬يبىالٍي‪٧ ٠‬ؼ‪َٝ ٤ٝ٤‬بث‪ٚ‬ي‪٢‬ــي‪ ٥‬ائُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــي‪ٟ‬‬
‫ىىبؿ ائش‪ٕ ٣ ِٞ‬ئــ٘ ّي‪ٞ‬ـي عجيقـي كبىطــــ‪َٙ٦‬ى‪ ٟ‬آ‪ٝ‬ب‪١‬ــيا ٍب‪ٞٙ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ىامـــالٍا‬
‫يبهي‪ ٣ ٠‬ى‪ٚ١ُ٣‬يْ‪ٕ ٥َٚ‬ذ‪ ٠١٦ٙ٦‬سذ‪َٙ٦‬ى‪ ٥‬ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي‪ٚ‬ــــالٍ‪.‬‬
‫ثـــ‪٣ ٤‬ضقيز آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ائ‪ٚٚ‬ـــَي ‪ ٣‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤‬ا‪٣‬ســــــ‪ٍ٤‬اً كيبر ّئـيَ‪ ٟ‬ســـ‪ٍُ٤‬‬
‫ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٥‬ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ــــي‪ ٣ ٍ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ســـ‪ ٍُ٤‬هب‪َٙ‬الٍي ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ـي‪« ٥‬سيــِ» ‪ ٣‬يب «ىيــِ»‬
‫ٕــاُ‪ ٣‬ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ــي آىالٍي‪٢‬ب ؿ‪٤‬م س‪ٞ‬بى‪٣‬ه ا‪.ٍ٤١٤ٙ٣‬‬
‫«ىيـــــِ‪ٕ »٥‬ـاُ‪ٝ ٟ٤١٣‬ق‪٢‬بٕي؛ «ي‪ ِّٖ٤‬يئــــَ‪ ،‬ا‪٣‬ػـب يئــــَ‪ ،‬سذــــ‪ )1(»٦‬ا‪ُٚٙ٣‬يْ‪٤ٕ ٦ٚ‬ي‪٤‬‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬سذ‪ ٦‬يئـَ‪ َٙ‬ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪« .‬ث‪ ٤‬سذــــ‪ٝ ،َٙ٦‬ياىيقــــ‪ٕ٦‬ي إٓب‪ ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬بً ا‪٣‬ؿــ‪ٝ ،ٟ٤‬ق‪٤ٞ‬الً ٍبال‬
‫‪ْٚٙ‬ي‪٢‬ــي‪ ،٥‬ىي‪٤‬اٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ ٣‬لْ‪ ٜ‬ا‪٣‬الٍىي»‪.)2(.‬‬
‫‪ٞٝ‬ـــي ؿبي‪ٚ‬ــــي ىا «ىيــــِ»‪« ،‬سيــــِ» يب «ىيــــِ‪ٕ »٥‬اُ‪« ٟ٣‬ا‪٣‬ػب يئـَ» يب «سذــ‪)3(»٦‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــــيا) ثي‪ٚ‬يَ‪ٝ .‬بىً ‪١‬بئجـــي ى‪« ٥‬ىـــَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي»‬
‫ّشبثي‪٢‬ــــيا‪ ،‬اي‪٢‬ــــيي ىبٍٕؼبىا اي‪٢َٚٚ‬ــــــ‪ ٠‬ىّ ٕــاُ‪١٣‬ـــ‪ّ ٟ٤‬اّ‪ ،ٟ٤‬ىئــِ ‪ ٣‬ىيــــِ‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــــي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يـــَ‪ .‬ا‪ٝ٣‬ـــ‪٤‬ى ائــــــييَيِ كـــــاٍ‪ٝ‬ش‪ٚ‬ي ايــياٍ‪ ٥‬ثب‪ٙ‬ـيـــالٍي‪ٞ‬يِ‪،‬‬
‫يئــــَ آىالٍي‪٢‬ب ث‪١٤‬ـــــيا‪ ٟ‬آٍسيــــٌ ائ‪٣ ٜ١‬ئَيت‪ ،‬آىالٍي‪ٞ‬يـــــِي ى‪ٙ٣‬شــي ٕ‪٢‬ـي‪،َٙ‬‬
‫سبث‪ٚ‬ـــ‪٤‬الٍ ‪ ...٣‬ى‪ ،٥‬يئـــــَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ىئــــييْي ّي‪ٞ‬ــي يبُاالٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آسبالي‪ ،‬ثٖي‪ٜ‬؛ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ػ‪ٚ‬ي‪2 123ٛ ،3‬ـ دَ‪٣‬ىيٖ‪ ٍ٤‬ى‪ّ٣‬ش‪٧ُ ٍ٤‬شبثي (ّيَي‪ٚ‬ـي)‪،‬‬
‫ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪3 162 ٣161ٛ ،‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪132ٛ ،ٟ‬‬
‫‪173‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪241‬ـ ديىذاش (‪)Dikdaş‬‬


‫ىيْياٗ؛ ىيْي‪ ٦٢‬ا‪٣‬س‪ ٗ٤ٍٝ٤‬ىاٗ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪ ٠ٚٙ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪٠‬‬
‫آىي ث‪ٍ٤‬اىا ىيْي‪ ٦٢‬ا‪٣‬ػب‪ٞٙ‬ي٘ ثيَ ائسَْٖ٘ (سبٍيوي) ىا‪ٙ‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائيُ‬
‫ّي "سبٗ" يب "ىاٗ" ايال‪ٝ‬الٍىا‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٕاُى‪.ٍ٣‬‬
‫‪242‬ـ راهبزاًلي (‪)Ramazanlı‬‬
‫«ٍا‪ٝ‬بُا‪ ٟ‬يب ٍ‪ٝ‬ضب‪٧ ،ٟ‬ؼَي ٍ‪َٞ‬ي سَ‪٤‬ي‪ٞ‬ي‪١‬ي‪9 ٠‬ـ ‪١‬ؼ‪ ٤‬آيي؛ ا‪٣ٍ٣‬ػ‪ ً٤ٚ‬آيي»ىيَ‪)1(.‬‬
‫إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا يبييال‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ آىالٍ ‪ٙ‬و‪ ٜ‬آىي ّي‪ٞ‬ي ث‪ٍ٤‬اىا اي‪٢ٚٚ‬يت‪.‬‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ائش‪ ٔٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ث‪ٍ٤‬ا ٍا‪ٝ‬بُا‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب ػ‪ٍ٤‬ا ثبهي‪ٖٚ‬ب ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ٍ ،٠‬ا‪ ٛ‬يب ٍ‪ ،ٛ‬اُ‪ ،‬ا‪ٙ ٣ ٟ‬ي ٕ‪َُٙ٤‬ي‪ ٦٢‬ث‪٤ٙ٤‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬الٍ‪ٍ .‬ا‪ٕ ٛ‬اُ‪ ٤١٣‬ؿبي‪ٚ‬ي‪ٕ ،‬اُسـي(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕشيَيَ‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،ٛ٤ٙ‬آُ يب آٓ‬
‫ٕاُ‪٣‬ى‪« .ٍ٣‬آ» إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪ٍ ٤‬غق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،٠‬ث‪٤‬‬
‫سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «آُ» ٍجي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪،»٠‬‬
‫«س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪٧ )3(.‬بىي ايٖ‪ ٦‬ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ ٠‬شبثي‪٢‬يا‬
‫آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕي ثي‪ٚ‬يت يبُيَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيَي‪٢‬ؼي ىئ‪ٗ٤ٕ ٦١‬سْي‪ ٠‬ىاٗ‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ .ٍ٤١٣‬آىي‪ ٠‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ا‪٣‬الٍ ّي‪ّ« ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪َٚٚ‬‬
‫ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪)4(.‬‬
‫«‪ٙ‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ ««‪ٙ‬ي» آىالٍا آٍسيـــَيال‪٣ ٟ‬‬
‫يئـــَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ٚٞ‬ــَ يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ــيىيَ‪ )5(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٍ ،ٟ‬ا‪ٝ‬بُا‪ٚ١‬ـــي‪ ،‬آٓ سبييبٕي‪٢‬ب فبييـــي ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٕاُســـي‪ٙ‬يِ يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 1298ٛ 2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ٔ٢٧‬‬
‫إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪3 183ٛ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪4 120 ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬
‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪5 44٣43ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪174‬‬

‫‪243‬ـ رحيولي ‪ ‬اٍردٍخبًلي‬

‫‪244‬ـ رٍفىٌذي (‪)Rufkəndi‬‬


‫ثي‪ٕ٦ٚ‬ــــ‪٤‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬ـــالٍي‪ٙ‬ز ثو‪ٚ‬ي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬يئــــَ‪ ٠ٚٙ‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ــــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‬
‫"ٍ‪٣‬ىْ‪٢‬ـــــيي" يب ائ٘ آٍإي‪٢‬ــــيا ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي "ا‪٣ٍ٣‬ىْ‪٢‬ــــيي"ىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‬
‫"ٍ‪٣‬ف اهلل" آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬يــــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت ‪ ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ـيا "ا‪ٍ٣‬ه ا‪ٙ٣‬ال‪"٥‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي ٕٖ‪١٦ٚ‬يت‪ٕ ،‬ئــي ـ ٕئـــي‪" ٥‬ا‪٣ٍ٣‬ه" ّ‪٢‬ــيي‪ ٦٢‬ؿا‪٤١‬ثـــي‪.ٍ٣‬‬

‫‪245‬ـ زالمَلَ (‪)Zalqulu‬‬


‫ُا‪٢ّ ٤ٙ٤َٙ‬ـــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪ ٣‬آىىا ثيَ آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت آ‪١‬ؼبً يئــَي‬
‫ٕ‪ٞٚ‬ي‪ٍ ٠ْٚ‬ـــــ‪ٕ ٗ٤‬اُ‪ٕ ٦١٣‬ـــــاٍ‪ٕ ٥‬بيي‪ ٠‬ى‪ّ٣‬شــــ‪ٝ ٍ٤‬ـــييٌ ػ‪٢‬بثـــــــالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫يبُيالٍي‪٢‬ـــــيا‪ ٟ‬ىبيـــــــياال‪١‬بٍاً ‪١‬ئــــــــ‪ٕ ٦‬اُ يبُ‪ٝ‬بً َّٕ‪ٚ‬يـــــــييَ؛ «"ٍ‪،"ٗ٤‬‬
‫‪ َّ٤١‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــــــيا) إْي س‪ٕ ٍُ٤‬ــاُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ ٕ‪َ١٤‬االٍ‬
‫"مــــــــال‪ٍ ;( "ٛ‬ــ‪ٗ٤‬آ‪٢ٝ ; ٛ‬يــ‪ٍ ٜ‬ــ‪ٙ٤‬ــ‪ )ٛ٤‬ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬ـــيا ىبٍٓ ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــ‪ّ ٦‬ئـيت‪.‬‬
‫ثـــ‪ٕ ٤‬ــــاُ ايـــــَا‪ ٟ‬سـ‪ٍَّٚ٤‬ي ٕبٍيــــيا‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬ا‪ٝ‬يــــــــَ‪َٙ‬ي ٍ‪٤ٚٙ٤‬مـــــ‪١٤‬يا‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬سبػيِ ‪ ٣‬ىبٍٕــــــــالٍا ىئيي‪ٚ‬يــــــــَ‪ٝ‬ي٘‪َ١٤ٕ .‬ا ىبٍٓ ائسَِ يبُاٍالٍي‪،‬‬
‫ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ــــــــي‪ ٥‬ىبٍٓ ‪ ٣‬سبػيِ ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬آىا‪ٝ‬ــــــــالٍي "مال‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ســـ‪"ٍُ٤‬‬
‫(س‪ٍّٚ٤‬ــَي‪ٍ ٠‬ـ‪ٙ٤‬ـالٍي‪َّٙ٤١ ،‬ـــَي) آىال‪١‬ييَيجـــالٍ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ ٕ‪َ١٤‬االٍ ســَٕ‪ ٦‬آ‪١‬ـال‪ٝ( ٛ‬ق‪٢‬ب) سبديت‪ ،‬ثئ‪ٚ‬ــــــــ‪ّ ٦‬ي ٕـــــ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬ـ‪ٍ٤‬‬
‫"مــــــال‪ٝ‬ب‪ ٟ‬س‪ ،"ٍُ٤‬س‪َّٚ٤‬ي‪ ٠‬مـــــــال‪ ٛ‬ا‪ٞٙ٣‬بميــــ‪ٕ ٠‬إشـــَيَ ثيــــَ كب‪ٙ‬ـــياّي‬
‫ث‪ٕ ٤‬ـــاُ‪ ٟ٣‬ا‪ٝ‬يـــ٘ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي س‪ٍّٚ٤‬ــــَي‪ٍ ٠‬ــــــ‪ٙ٤‬الٍيىيَ»‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪ ،ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪69 ٛ ،‬‬
‫‪175‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪246‬ـ زرگر (‪)Zərgər‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ــــيا ٍُٕـــــَ آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ـــــي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ــــــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىالٍي آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ٍُٕــــَ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب «‪ٝ‬يــــــ‪٤‬ي‪ َٚ‬ىئ‪ٝ٤ٕ ٣ ٣ٍ٣‬ب‪ ٟ‬ا‪١٣‬يا‪ٟ‬‬
‫ائ‪١‬ؼـــــــ‪ ٦‬فظ‪ٞ‬ب‪١‬ي س‪٤‬دَامي‪٢‬ــــــيا‪ٕٚ ٟ‬يت»‪ٞٝ )1(.‬ـــــي ؿبي‪ٚ‬ي‪ٕ "ٍُ" ،‬اُ‪٣ٍُ ٟ٣‬ا‪ٟ‬‬
‫ىي‪٢‬ي اي‪ ٦ٚ‬ثبمالييت‪ ،‬ا‪١٣‬ـــ‪٤‬؛ دبٍالً‪ ،‬دبٍي‪ٚ‬ـــــيايب‪( ٟ‬ىٍه‪ ٣ )٘ٚ‬اّي‪ٍُ( ٠‬افز)‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا) ‪ٕ" ٣‬ـــــَ" ٕاُ‪ ٟ٣‬ى‪٥‬؛ سبييب آىي ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬‬
‫ٍَُٕ؛ ٕـــَ دبٍي‪ٚ‬شيٕي ‪ٕ ٣‬ـــَ اّي‪٢‬ي (‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍــــالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٝ‬نب‪ٖ١ ٟ‬ي‪ ٠‬آًٍثبيؼب‪ٍ ،ٟ‬بٕ‪ٞ‬ي‪ ،‬ع‪66 ٛ ،2‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪432 ،312 ٛ‬‬

‫‪247‬ـ زًگ آٍار (‪)Zəngavar‬‬


‫ُ‪ ٔ١‬آ‪٣‬اٍ يب ُ‪ ٔ١‬ثبٍ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ ُ‪ ٣ ٔ١‬ثبٍ‪ٔ١ُ .‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪٤‬دَامي‪٢‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ إْي سبييبالٍىا‪ ٟ‬ثيَيييَ‪ .‬ائسَِ يبُاٍالٍي آًٍثبيؼب‪١‬يا‬
‫ا‪٣‬ؽ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي٘ ‪ٝ‬يالىىا‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼ‪ ٦‬يبٍا‪١‬ب‪٤ٍ ٟ‬سي ا‪ٝ‬ذَاس‪٤ٍٙ٤‬م‪١٤‬يا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬يا‪ ،‬ا‪ ٤١٣‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫سبييبالٍىا‪١‬يا آى ؿْيَ‪ ٣ َٙ‬ث‪ ٤‬سبييبالٍ ٕيَإي‪٢‬يا آى‪ٙ‬ي‪ ٔ١ُ ٜ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىييا ٕاُ‪٥‬‬
‫ؿبٍديَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬ثبٍ يب ‪٣‬اٍ ٕاُ‪٣‬ى‪ .ٍ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪٣ ٥‬اٍ ‪٣‬‬
‫ثاي‪ )1( ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي ىا ثبٍ ‪ ٣‬ثَ ٕاُ‪ٟ٣‬؛ ٕاُسـي(‪)2‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٖ١ُ ٦ٚ‬جبٍ يب ُ‪٤ٖ١‬اٍ‪ ٔ١ُ ،‬سبييبٕي‪١‬ي‪ٕ ٠‬اُسـيٕي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ٍئيي ائش‪َّٕ ِٞ‬ييَ‪ ،‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ث‪٢ّ ٤‬يي ُ‪ٔ١‬آ‪٣‬اٍ ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬آىال‪١‬ييَيَالٍ‪.‬‬
‫ُ‪ٕ ٔ١‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ ‪ ٣‬آ‪٣‬اٍ ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬اثَ‪ ،َٙ‬ىئآثبٍ‪ٙ ،‬ي‪٠‬آ‪٣‬اٍ‬
‫‪ ...٣‬يئَ آىالٍي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬يٌ‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪ َ٧ ٠‬ايْيٕي سبييب آىيييَ‪ .‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ا‪ٖٙ٣‬ب ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ُ‪ ٣ ٔ١‬آ‪٣‬اٍ سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬ب‪ ٟ‬يئَ ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪٢ّ ٤‬يى‪ٟ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪176‬‬

‫ثب‪َٙ‬بىا ثئ‪ ٦ٚ‬يئَ آىي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪٣‬اٍ‪ ،‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ّ ٟ٤‬بٗ ‪ٕ ٣‬بٍ آى‪ٙ‬ي ايْي سبييب‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬ب‪ّ ،ٟ‬الَٕ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪2 502ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬
‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪78٣35ٛ ،ٟ‬‬

‫‪248‬ـ زيٌگير (‪)Zingir‬‬


‫ُي‪ٖ٢‬يَ يب ُ‪ٖ١‬يَ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي ىيْيَ ٕ‪٤‬ي‪ٚٝ٦ٚ‬يييِ؛ ثيَي‪٢‬ؼي‬
‫ىيَْي‪ٞ‬يِ‪ٕ ٥‬اٍ‪٢ّ ،٥‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ ُ‪ ٣ ٔ١‬ايَ‪ ٔ١ُ .‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫س‪٤‬دَامي‪٢‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ إْي سبييبالٍىا‪ ٟ‬ثيَيييَ‪ .‬ائسَِ يبُاٍالٍي آًٍثبيؼب‪١‬يا ا‪٣‬ؽ ‪ٝ‬ي‪٠‬‬
‫اي٘ ‪ٝ‬يالىىا‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼ‪ ٦‬يبٍا‪١‬ب‪٤ٍ ٟ‬سي ا‪ٝ‬ذَاس‪٤ٍٙ٤‬م‪١٤‬يا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬يا‪ ،‬ا‪ ٤١٣‬يبٍاىا‪ ٟ‬سبييبالٍىا‪١‬يا آى‬
‫ؿْيَ‪ ٣ َٙ‬ث‪ ٤‬سبييبالٍ ٕيَإي‪٢‬يا آى‪ٙ‬ي‪ "ٔ١ُ" ٜ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىييا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ .‬ايَ يب اٍ‬
‫ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ايٖ‪ٕ ٦‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪ :‬آٍ يب اٍ ّ‪ ٦‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا ائَ ّي‪ٞ‬ي‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ّ ،‬ي‪ٚ‬ي (‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ .‬يياه ػ‪٢‬بثالٍييا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي ‪٤ٍ ٣‬ؿبً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا‬
‫ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ (آ‪ +٣‬اٍ)‪ ،‬هٍِ (هِ‪ +‬آٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ (ٍبع ‪ +‬اٍ) ‪ٕ ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ُ ٦ٚ‬ي‪ٖ٢‬يَ؛ ُ‪ ٔ١‬سبييبٕي‪١‬ي‪ّ ٠‬ي‪ٚ‬يٕي‪٤ٍ ،‬ؿبٍي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي‪٢‬ؼي ىيَْي‪ٞ‬يِ ثئ‪٦ٚ‬ىيَ؛ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ُ ٥‬ي‪ٖ٢‬يَ يب ٕي‪ٖ٢‬يَ‬
‫آىي‪٢‬يا ثيَ ٕاُ ‪٣‬اٍ ‪ ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ايْي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ‪٣‬اٍ‪ .‬ثيَي‪٢‬ؼي آ‪١‬ال‪ٝ‬يا؛ ٕي‪ٖ٢‬يَ؛ ىامي‪٠‬‬
‫ا‪٣‬ػ‪ ،٤‬ىي‪٤‬اٍي‪ ،٠‬سذ‪١٦‬ي‪ ٠‬يب ىامي‪ٍ٤ٍ ٠‬سبٍاػبمي‪ ،‬ػ‪١٤‬ؼ‪ ٣ ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍىاىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‬
‫إْي ٕاُى‪ ٣ ٍ٣‬اي‪٢‬يي ا‪ "َٖ٢ٕ" ٣‬ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬يا ىبٍٓ ىي‪ٚ‬ي‪ّ ٦٢‬ئـيت اي‪٢َٚٚ‬يَ‪)3(.‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي آ‪١‬ال‪ٝ‬ب ٕاٍ‪٥‬؛ "ُي‪ٖ٢‬يَ"؛ ا‪ ٟ٤ٝ٣ُ٣‬ثيَ ٕب‪ٙ‬وي‪ٞ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬يـيِ ث‪٤‬ىاٍالٍا‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ا‪ َ٧ ٟ٤ٝ٣ُ٣‬ثيَ ٕب‪ٙ‬وي‪ٞ‬ي ‪١‬ئـ‪ّ ٦‬يـيِ ه‪ٙ٤‬يا‪ ٟ‬يب هيَىا ٕب‪ٙ‬وي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ّيـيِ ه‪ ٗ٤‬يب ٕب‪ٙ‬وي‪ٞ‬الٍا س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ُ" ٥‬ي‪ٖ٢‬ي٘" يب "ُي‪ٖ٢‬يَ" ىئيي‪ٚ‬يَ‪)4(.‬‬
‫‪177‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪٣‬ػ‪ٍ٤‬اّي آسب ثبثبالٍىا‪ ٟ‬ثيِ‪ ٥‬ؿبسيت‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ُ ٥‬ي‪ٖ٢‬يَي‪ٟ٤ٕ ٠‬ثبسب‪١‬ي‪٢‬يا يئَ‪ّ ٠َٚٙ‬ئَ‪،‬‬
‫ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ا‪ ٛ٣ُ٣‬آمبػيال ائٍس‪ ٗ٤ٞٙ٤‬اي‪ٞ‬ي٘‪ ،‬ا‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ث‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ ٛ‬ا‪ ُ٣‬يئَي‪٢‬ي‪ٝ ٥‬بٍاٍ‪ٚ‬ي‬
‫ٕاٍ‪ .ٍ٤١٣‬ث‪٤١٤‬ىا آٍسيَ‪ٝ‬بً يئَي‪ ٦٢‬ى‪َّٙ٣‬ي‪ُ ،‬ي‪ٖ٢‬يَي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ إْي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِي‪٠‬‬
‫ثيَيٕي ى‪ٝ ،٥‬لبّ‪ ٦ٞ‬ا‪ٚٙ‬نشي‪ّ ٠‬شبثي‪٢‬يا يبُيال‪ّ« ٣ ٟ‬يـيِ ثبػي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫«ٕي‪ٖ٢‬ي٘ ‪ٕ »Singil‬اُ‪٣‬ى‪)5(.ٍ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 33ٛ ،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين‬
‫ايَا‪3 100 ٛ ،ٟ‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪4 520ٛ ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪487 ٛ ،ٟ‬‬
‫‪5‬ـ ‪ٝ‬لبّ‪ ٦ٞ‬ا‪ٚٙ‬نشي‪64 ٣ 37 ٛ ،٠‬‬

‫‪249‬ـ زئيَُ (‪)Zeyvə‬‬


‫ُئي‪ ٥٤‬آىي‪٢‬ب ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ؽ يئَ ‪٣‬اٍ؛ ؿبيُئي‪ ،٥٤‬ىاُٗئي‪ُ ٣ ٥٤‬ئي‪ٍ٥٤‬ي‪ٚ‬المي‪.‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬الٍي‪٢‬يا ىا يئَ آىي ّي‪ٞ‬ي ا‪٣‬ال‪ُ ٟ‬ئي‪ٕ ٥٤‬اُ‪ ،٣‬إْي س‪ٍُ٤‬‬
‫ٕاُ‪٣‬ى‪ٕ .ٍ٣‬بيي‪ٍ ٠‬ئئ‪١‬يب‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪ ،215ٛ ،ٟ‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪،‬‬
‫ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ع‪ ...٣ 380ٛ ،1‬ا‪ ٤١٣‬ايْي‪٢‬ؼي ٕبٍٍ‪ ٟ٤١٤‬ىاٗ‬
‫يبُيٕي‪٢‬يا آىي ؿْي‪ُ" ٠ٚ‬يجيي‪َ٨ٙ "٦‬ي ‪ٝ" ٣‬ب‪١‬ب‪١‬ب" ٕاُ‪ ٣‬ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ثبسي‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ُ ٟ‬ئي‪ٍ ٥٤‬بالٕي كبٍيا يبُيَ؛ «ث‪ٍ ٤‬بال‪١‬ي‪ ٠‬يئَي‪٢‬ي ايْي‪٢‬ؼي ٕبٍٍ‪ٟ٤١٤‬‬
‫ّشيج‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ُ" ٟ‬يجيي‪ ٣ "٦‬يب "ايِيجيي‪ "٦‬ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ايْي‪٢‬ؼي ٕبٍٍ‪117.ً.ٛ ٟ٤‬ـ ػي اي‪ٚ‬ي‪٥‬‬
‫ٍبُىيَىيني ‪ٙ‬ا‪٣‬ك‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبُيَّي‪ٝ ،‬ب‪٢١‬ب‪١‬ي‪ٝ= ٠‬ب‪١‬ب‪١‬ب‪١‬ي‪ <٠‬ثبّٗ‪٢‬يي‪٢‬ي ا‪٣‬ىا ؿْ‪٢‬ي‪ُ" ٥‬يجيي‪"٦‬‬
‫‪" ٣‬آٍ‪ٝ‬بئيي" ‪ََٙ٨ٙ‬ي‪٢‬ي ى‪ ٥‬س‪٤‬س‪ٙ٤ٞ‬ي‪ .ٍ٣‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ث‪١٤‬الٍ آييي‪ٕ ٠‬إشَيَّي‪ُ" ،‬يجيي‪"٦‬‬
‫ّ‪ٕ٦ٞٚ‬ي ‪ٝ‬غ‪ٝ ٌٚ‬ب‪٢١‬ب ٕاُ‪٣‬ى‪ ٍ٣‬ؿ‪٤‬م اكشي‪ٞ‬بٗ ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪ ،‬ايال‪ّ ،ٛ‬بٕٖي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬اٍس‪ ٤‬ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫‪ ٣‬يب آُي ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ثيَي ‪ ٣‬يب ثيَ ‪١‬ئـ‪ٕ ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ ٤ٙ٤ٍٙ٤ٍ ٕٔ .ٍ٣‬ػ‪٨‬شي‪ ٟ‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪ ٦ٞٚ‬ي‪ ٦‬ث‪ٝ٤ٕ ٍِ٢‬ئَ ٕاُ‪ُ" ٣‬يجي‪ٕ٦ّٞٚ "٠‬ي‪٢‬ي ثي‪ٚ‬يَيِ ّي‪ٝ ،‬ق‪٢‬بٕي "ؿيجي‪"٠‬‬
‫(‪ٝ‬ي‪ٚ‬ـِ) اييي»‪ُ" )1(.‬يج‪ "٦‬يب ه‪٤‬ى "ُيجيي‪ٕ "٦‬اُ‪ُ ٟ٤١٣‬ئي‪ٕ ٥٤‬اُ‪ ٦١٣‬ؿا‪ٕ٦ٞ١‬ي س‪ٍُ٤‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪178‬‬

‫ىي٘ ٍبييإي إبٕي‪٢‬يا ثبٗ س‪٤‬س‪٤‬ة ‪" ٣‬ة" ٕاُ‪ٕ "٣" ٣‬اُ‪ ٦١٣‬ىي‪ٚ‬ي‪ٚ‬يت‪" .‬ثبٍ"‬
‫ٕاُ‪٣" ٟ٤١٣‬اٍ" ٕاُ‪ ٦١٣‬ؿا‪ٕ٦ٞ١‬ي ّي‪ٞ‬ي‪ )2(.‬ث‪٤١٤ٍ ٤‬يب ٕاٍ‪ ،٥‬اٍ‪ٙ‬بىيىَىي‪٠‬‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا ٕ‪ ،٠ٚ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي ايـي‪٢‬ي‪" ٥‬اي‪ "٥٤‬يبه‪٤‬ى "اي‪٤‬ا" آى‪ٙ‬ي ثيَ س‪ٍُ٤‬‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىييا ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يييَ‪ )3(.‬آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪ٕ ٦‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ىيْيَ‪َٙ‬ي ث‪ ٤‬آىي‪٠‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ىا‪٧‬ب ى‪١٤ُٕ٣‬ي‪ .ٍ٣‬ث‪ ٤‬يبُاٍ‪ُ ،‬ئي‪ ٥٤‬آى‪ٙ‬ي ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬بٍّ‪ ٠‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪٢‬ب‬
‫ايْي ػ‪ٍ٤‬ا ثبهيَ؛ ‪1‬ـ ُيَ‪ )Zirvә( ٥٣‬؛ ىامي‪ ٠‬ا‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪2‬ـ ٕئي‪٥٤‬؛ ث‪ٕ ٤‬اُ‬
‫«ٕئي» سبييبٕي آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ ‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ايٖ‪٦‬؛ «ٕئي ث‪ٕ" )Sey bә( »٦‬ئي سبييبٕي‬
‫ٕب‪٣‬ا‪ٙ‬ب‪ ٟ‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ )4(.‬ى‪ ٥‬ا‪ ٣‬ؿبيالٍ ّشبثي‪٢‬يا ُئي‪١ ٥٤‬ي‪ ،‬دب‪ٙ‬شبٍ ‪َٙ‬يشي‪َٙ ،‬يز ‪٣‬‬
‫ا‪ ٟ٣ُ٣‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يت‪ )5(.‬آٍسيَ‪ٝ‬بً َّٕييَّي ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ٝ ،٥‬لشَ‪ ٣ ٛ‬ي‪ٙ٤‬ياٗ‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ" ٟ‬ي" ٕاُ‪ ٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪)6(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪2 380 ٥ٍ٤‬ـ ىي‪٤‬ا‪ ٟ‬ا‪ٙ‬نبر‬
‫سَُ‪ّ ،‬ب‪ٙ‬نَي ‪3 502 ٛ‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪4 49ٛ ،‬ــبي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٚ١‬ي‪5 317،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪6 316٣308،‬ـ ة‪َٕ.‬ي‪َٝ٤ٕ ،‬يب‪١ ٟ‬يبّب‪ٟ‬‬
‫سَّب‪49ٛ ،ٟ‬‬

‫‪250‬ـ سبريثَالق (‪)Sarıbulaq‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ٕبٍي آىي اي‪ ٦ٚ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬ب‪ ٟ‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئَ آىي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪ ٠‬ثيَي‬
‫"ٕبٍيث‪٤‬الً"ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٕبٍي" ‪" ٣‬ث‪٤‬الً"‪ٕ" .‬بٍي" ٕاُ‪٣‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ثيَ ث‪٤‬يبىيَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب "ٕبٍ‪ٙ‬ي‪" ،"٠‬آالٍ"‪" ،‬آ‪ٙ‬ش‪١٤‬ؼب" ‪ ...٣‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ؛‬
‫«يئَ ـ ي‪ٍ٤‬ى آىالٍي‪٢‬يا‪ ،‬اي‪ ٠٢َٚٚ‬آك‪ٍ ،‬بٍا‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٕ ،‬بٍي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إبعيَ اي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬يييَالٍ‪ٍ« .‬يَ‪ٝ‬يِي» ‪ٕ« ٣‬بٍي» ٕاُ‪َٙ‬ي ايٖ‪ٚ١٤ٕ ،٦‬ي يبىا ٕب‪ٙ‬يَالٍ‪ٝ )1(.‬بىً ‪١‬بئجي‬
‫ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ث‪٤‬يب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب‪« ،‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬يبيَي‪ ٠‬يئَ (ػبي ٕٖشَى‪ )2(»)٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫ثي‪ٚ‬يَ‪ٍٙ .‬بى ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼـــــ‪٦‬؛ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬‬
‫‪179‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪٤‬‬
‫(ٕ‪ٟ٤‬ؿيوب‪)ًَٙ ،ٟ‬؛ يب‪ٙ‬ي٘ ث‪٤‬يب اي‪ ،٦ٚ‬ثبسي (ٕ‪ٟ٤‬ثبسب‪ ،ٟ‬مَة)؛ آك ث‪٤‬يب اي‪١٤ٕ ،٦ٚ‬ئي‬
‫(ػ‪٤٢‬ة)؛ ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب اي‪ُ٤ٍ ،٦ٚ‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ)؛ ٍبٍا ث‪٤‬يب اي‪ ٣ ٦ٚ‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ايٖ‪٦‬؛ ٕبٍي‬
‫ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )3(.‬ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ٕبٍي ث‪٤‬يب ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي ّي‪ٞ‬ي‬
‫اي‪٢ٚٚ‬يت ‪ ٣‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪١‬غ إْي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثبٗ س‪٤‬س‪)4(.ٍ٤‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 128 ٛ ،ٜ‬ـ ‪ٝ‬يب‪١ ،٦١‬بئجي‪3 274ٛ ،‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬‬
‫ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪4 14ٛ ،٠ٙ٣‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪50ٛ ،ٟ‬‬

‫‪251‬ـ سبريدرُ (‪)Sarıdərə‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا "ٕبٍي" آىي اي‪ ٦ٚ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬ب‪ ٟ‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئَ آىي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪ ٠‬ثيَي "ٕبٍيىٍ‪"٥‬‬
‫ّ‪٢‬ييييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٕبٍي" ‪" ٣‬ىٍ‪ٕ" ."٥‬بٍي" ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ثيَ ث‪٤‬يب‬
‫(ٍ‪ )ٔ١‬ىيَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب "ٕبٍ‪ٙ‬ي‪" ،"٠‬آالٍ"‪" ،‬آ‪ٙ‬ش‪١٤‬ؼب" ‪ ...٣‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «يئَ ـ ي‪ٍ٤‬ى‬
‫آىالٍي‪٢‬يا‪ ،‬اي‪ ٠٢َٚٚ‬آك‪ٍ ،‬بٍا‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٕ ،‬بٍي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إبعيَ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَالٍ‪ٍ« .‬يَ‪ٝ‬يِي» ‪٣‬‬
‫«ٕبٍي» ٕاُ‪َٙ‬ي ايٖ‪ٚ١٤ٕ ،٦‬ي يبىا ٕب‪ٙ‬يَالٍ‪ٕ )1(.‬بيي‪١ ٠‬بئجي ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ث‪٤‬يب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب‪« ،‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬يبيَي‪ ٠‬يئَ (ػبي ٕٖشَى‪ )2(»)٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬؛‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪،‬‬
‫ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪ٟ٤ٕ( ٤‬ؿيوب‪)ًَٙ ،ٟ‬؛ يب‪ٙ‬ي٘ ث‪٤‬يب اي‪ ،٦ٚ‬ثبسي (ٕ‪ٟ٤‬ثبسب‪ ،ٟ‬مَة)؛‬
‫آك ث‪٤‬يب اي‪١٤ٕ ،٦ٚ‬ئي (ػ‪٤٢‬ة)؛ ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب اي‪ُ٤ٍ ،٦ٚ‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ)؛ ٍبٍا ث‪٤‬يب اي‪ ٣ ٦ٚ‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‬
‫ايٖ‪٦‬؛ ٕبٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )3(.‬ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ٕبٍي ث‪٤‬يب ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي ّي‪ٞ‬ي‬
‫اي‪٢ٚٚ‬يت ‪ ٣‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪١‬غ إْي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثبٗ س‪٤‬س‪٢ٝ )4(.ٍ٤‬ؼ‪ ٦‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي‬
‫"ٕبٍي" ‪١‬بئجي ىئي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ" ،٦ٚ‬بٍي ىٍ‪"٥‬؛ "آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىٍ‪ "٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 128 ٛ ،ٜ‬ـ ‪ٝ‬يب‪١ ،٦١‬بئجي‪3 274ٛ ،‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬‬
‫ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪4 14ٛ ،٠ٙ٣‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪50ٛ ،ٟ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪180‬‬

‫‪252‬ـ سبريلَيَليطالغي (‪)Sarı quyu qışlağı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ٕبٍي آىي اي‪ ٦ٚ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬ب‪ ٟ‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئَ آىي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍي‪ ٠‬ثيَي ى‪ ٥‬فئي‪٢‬ي‬
‫آىىا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايْي "ٕبٍيٍ‪٤‬ي‪ٍ٤‬ي‪ٚ‬المي"ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ا‪٣‬ؽ ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٕبٍي"‪،‬‬
‫ٍ‪٤‬ي‪ٍ" ،"٤‬ي‪ٚ‬المي"‪ٕ" .‬بٍي" ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ثيَ ث‪٤‬يب ىيَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب "ٕبٍ‪ٙ‬ي‪" ،"٠‬آالٍ"‪،‬‬
‫"آ‪ٙ‬ش‪١٤‬ؼب" ‪ ...٣‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «يئَ ـ ي‪ٍ٤‬ى آىالٍي‪٢‬يا‪ ،‬اي‪ ٠٢َٚٚ‬آك‪ٍ ،‬بٍا‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪،‬‬
‫ٕبٍي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إبعيَ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَالٍ‪ٍ« .‬يَ‪ٝ‬يِي» ‪ٕ« ٣‬بٍي» ٕاُ‪َٙ‬ي ايٖ‪ٚ١٤ٕ ٦‬ي يبىا‬
‫ٕب‪ٙ‬يَالٍ‪ٕ )1(.‬بيي‪١ ٠‬بئجي ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ث‪٤‬يب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب‪« ،‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬يبيَي‪٠‬يئَ‬
‫(ػبيٕٖشَى‪ »)٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬؛ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب‬
‫‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب‬
‫اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪ٟ٤ٕ( ٤‬ؿيوب‪ )ًَٙ ،ٟ‬يب‪ٙ‬ي٘ ث‪٤‬يب اي‪ ،٦ٚ‬ثبسي (ٕ‪ٟ٤‬ثبسب‪ ،ٟ‬مَة) آك‬
‫ث‪٤‬يب اي‪١٤ٕ ،٦ٚ‬ئي (ػ‪٤٢‬ة) ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب اي‪ُ٤ٍ ،٦ٚ‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ) ٍبٍا ث‪٤‬يب اي‪ ٣ ٦ٚ‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪٠‬‬
‫ا‪ٍ٣‬سبٕي ايٖ‪ٕ ،٦‬بٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )3(.‬ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ٕبٍي ث‪٤‬يب ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‬
‫ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي ّي‪ٞ‬ي اي‪٢ٚٚ‬يت ‪ ٣‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪١‬غ إْي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثبٗ س‪٤‬س‪)4(.ٍ٤‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 128 ٛ ،ٜ‬ـ ‪ٝ‬يب‪١ ،٦١‬بئجي‪3 274ٛ ،‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬‬
‫‪4‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪50ٛ ،ٟ‬‬ ‫ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪14ٛ ،٠ٙ٣‬‬

‫‪253‬ـ سبريليطالغي (‪)Sarı qışlağı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ٕبٍي آىي اي‪ ٦ٚ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬ب‪ ٟ‬آىالٍي‪ ٠‬ثيَي "ٕبٍيٍي‪ٚ‬المي"ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي‬
‫ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٕبٍي" ‪ٍ" ٣‬ي‪ٚ‬المي"‪ٕ" .‬بٍي" ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ثيَ ث‪٤‬يب ىيَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب‬
‫"ٕبٍ‪ٙ‬ي‪" ،"٠‬آالٍ"‪" ،‬آ‪ٙ‬ش‪١٤‬ؼب" ‪ ...٣‬ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «يئَ ـ ي‪ٍ٤‬ى آىالٍي‪٢‬يا‪،‬‬
‫اي‪ ٠٢َٚٚ‬آك‪ٍ ،‬بٍا‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٕ ،‬بٍي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إبعيَ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَالٍ‪ٍ« .‬يَ‪ٝ‬يِي» ‪ٕ« ٣‬بٍي»‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي ايٖ‪ٚ١٤ٕ ،٦‬ي يبىا ٕب‪ٙ‬يَالٍ‪ٕ )1(.‬بيي‪١ ٠‬بئجي ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ث‪٤‬يب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب‪،‬‬
‫«آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬يبيَي‪ ٠‬يئَ (ػبي ٕٖشَى‪ »)٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬؛‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪٣‬‬
‫‪181‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪ )ًَٙ( ٤‬يب‪ٙ‬ي٘ ث‪٤‬يب اي‪ ،٦ٚ‬ثبسي (مَة) آك ث‪٤‬يب‬
‫اي‪١٤ٕ ،٦ٚ‬ئي (ػ‪٤٢‬ة) ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب اي‪ُ٤ٍ ،٦ٚ‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ) ٍبٍا ث‪٤‬يب اي‪ ٣ ٦ٚ‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‬
‫ايٖ‪ٕ ،٦‬بٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )3(.‬ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ٕبٍي ث‪٤‬يب ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي‬
‫ّي‪ٞ‬ي اي‪٢ٚٚ‬يت ‪ ٣‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪١‬غ إْي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثبٗ س‪٤‬س‪)4(.ٍ٤‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 128 ٛ ،ٜ‬ـ ‪ٝ‬يب‪١ ،٦١‬بئجي‪3 274ٛ ،‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬‬
‫ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪4 14ٛ ،٠ٙ٣‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪50ٛ ،ٟ‬‬

‫‪254‬ـ سبريالر (‪)Sarılar‬‬


‫يئَ ـ ي‪ٍ٤‬ى آىالٍي‪٢‬يا‪ ،‬اي‪ ٠٢َٚٚ‬آك‪ٍ ،‬بٍا‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي‪ٕ ،‬بٍي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إبعيَ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَالٍ‪.‬‬
‫«ٍيَ‪ٝ‬يِي» ‪ٕ« ٣‬بٍي» ٕاُ‪َٙ‬ي ايٖ‪ٚ١٤ٕ ،٦‬ي يبىا ٕب‪ٙ‬يَالٍ‪)1(.‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٠‬‬
‫«ٕبٍيالٍ» آى‪ٙ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ٕ .َٙ‬بيي‪١ ٠‬بئجي ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬ث‪٤‬يب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب‪،‬‬
‫«آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬يبيَي‪ ٠‬يئَ (ػبي ٕٖشَى‪ »)٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬؛‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ،٥‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪٣‬‬
‫ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪)ًَٙ( ٤‬؛ يب‪ٙ‬ي٘ ث‪٤‬يب اي‪ ،٦ٚ‬ثبسي (مَة)؛ آك ث‪٤‬يب اي‪،٦ٚ‬‬
‫ٕ‪١٤‬ئي (ػ‪٤٢‬ة)؛ ٍيَ‪ٝ‬يِي ث‪٤‬يب اي‪ُ٤ٍ ،٦ٚ‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ)؛ ٍبٍا ث‪٤‬يب اي‪ ٣ ٦ٚ‬ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ايٖ‪٦‬؛‬
‫ٕبٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )3(.‬ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ي ٕبٍي ث‪٤‬يب ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ٕي‪ٕ٦ٖٞ‬ي ّي‪ٞ‬ي‬
‫اي‪٢ٚٚ‬يت ‪ ٣‬ث‪ ٤‬اي‪٢‬ب‪١‬غ إْي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثبٗ س‪٤‬س‪٢ٝ )4( .ٍ٤‬ؼ‪٢ّ٦‬يي‪ ٠‬آىي‬
‫ٕبيي‪١ ٠‬بئجي ىئي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 128 ٛ ،ٜ‬ـ ‪ٝ‬يب‪١ ،٦١‬بئجي‪3 274ٛ ،‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬‬
‫ىٍ إبعيَ سَُ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪4 14ٛ ،٠ٙ٣‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪50ٛ ،ٟ‬‬

‫‪255‬ـ سبريًسيرلي (‪)Sarınəsirli‬‬


‫ٕبٍي ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ٕ ٥‬بٍيث‪٤‬الً ‪ٕ ٣‬بٍيىٍ‪٢ّ ٥‬يي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا يبُىيٌ‪ .‬يئَ‪ٙ‬ي‬
‫ػب‪ٝ‬بفبر ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪ٕ« ٠‬بٍي‪ٖ١‬يَ‪ٙ‬ي» آى‪ٙ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ى‪ٙ٣‬ز‬
‫يبُيالٍي‪٢‬يا ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ٕبٍي ‪ٞ١‬يَ‪ّ ٤ٙ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪182‬‬

‫‪256‬ـ سبغيرالر (‪)Sağırlar‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً "‪ٝ‬نيَ‪ّ "َٙ‬ي‪ٞ‬ي يبُيال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي فَثؼ‪٦‬‬
‫"‪ٝ‬نيَ" ٕاُ‪ ٣‬اي‪٧ ٦ٚ‬ئؾ ثيَ اي‪ٖٚ‬يٕي ي‪٤‬هي‪ ٣ ٍ٣‬ثيِي ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بىا‪ٟ‬‬
‫ؿب‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بٍيا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ّبٍا ٕ‪ٕ .ِٞٚ‬بميَالٍّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ ٕبً‬
‫(ٕبُ)‪ ،‬ايَ‪ ،‬الٍ‪ٕ .‬بيي‪٧ ٠‬بىي ػ‪٢‬بثالٍي "ٕبً" ٕاُ‪ٟ٣‬؛ ٕبييٌ‪ ،‬آييٌ (‪ْٙ٤٧‬بٍ)‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ٕ )1(.‬بيي‪ٕ ٠‬يياه ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪" ٣‬ا‪٣‬م ‪ ٣‬يبي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪٥‬‬
‫"ٕبُ" آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ٕ .‬بُالٍ يب ٕبّبالٍ‬
‫‪٧‬ئَ‪٣‬ى‪٣‬س‪ ٣ ٟ٤‬ثب‪َٙ‬ب ائسَِ يبُاٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬اي‪ْٚ‬يز آىي‪ٝ ،٦ٚ‬يالىىا‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼ‪٦‬‬
‫‪7‬ـ‪ 8‬ـػي ف‪ََٙٞ‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪ٝ‬ذَاس‪ٙ٤ٍٝ٤ٍ ً٤ٍٙ٤‬الٍ‪ٕ .‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ٕ ٦‬بّب‪" ،‬ثي‪ٖٚ‬ي‪،"٠‬‬
‫"ثي‪ٚ‬يؼي"‪" ،‬ثبٗثي‪" ،"٠ٚ‬ى‪١٤ٙ٣‬ؼ‪ٙ٦‬ي" ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪٤ٝ ٟ٤ٕ٤‬مب‪ ٣ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬يا‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَآىالٍي‪٢‬يا "ٕبُ" سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ٕ .‬بميَالٍ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ،٤ٝ٤ٙ‬ايَ يب اٍ ٕاُ‪٣‬ى‪ٕ .ٍ٣‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ث‪ٕ ٤‬اُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُيَ‪« :‬آٍ»‬
‫يب «اٍ» ّ‪ ٦‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا «ائَ» ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ّ« ،‬ي‪ٚ‬ي»(‪ )3‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ .‬يياه ػ‪٢‬بثالٍييا ث‪٤‬‬
‫ٕاُ‪ ٣‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ ٣‬ثي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ا‪ّ ٤١٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ‪ ،‬هٍِ‪ٍ ،‬بػبٍ ‪ٕ...٣‬اُ‪٥‬‬
‫ؿبٍديَ‪ )4(.‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪" ،٤ٝ٤ٙ‬الٍ"ىيَ‪« .‬ثيَ ‪ٙ‬ئيي‪ ٠‬ثيَ ‪ٙ‬و‪٤ٖ٢ٝ ٦ٞ‬ة ‪ ٣‬يب‬
‫فبييي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤١٤‬ثي‪ٚ‬ييَ‪ ِٝ‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪ٙ ٣‬ئيي‪ ٠‬ايٖ‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آهَي‪٢‬ب ‪٤ٝ‬فيّ‪ْٙ ٠‬ي‪ٚ‬ـي‬
‫آٍسيَاٍالٍ‪ .‬فبييي ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ئي ػ‪ٞ‬ـ ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ايٖ‪« ٦ٞ‬الٍ ـ ‪ »َٙ‬ػ‪ٞ‬ـ فال‪ٝ‬شي فال‪ ٥٣‬ا‪٣‬الٍ»‪)5(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ" ٦ٚ‬بميَالٍ"؛ "ٕبُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ايٖييي" يبىا " ٕبُ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثي‪ٚ‬يؼي‬
‫ّي‪ٚ‬ي" يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ثَي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬يبُ‪ ،‬يبي‪2 1375ُ٤ّ ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٕ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪3 42ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬
‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪4 33ٛ ،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪5 100 ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛‬
‫‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪89 ٛ ،‬‬
‫‪183‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪257‬ـ سبالال (‪)Salala‬‬


‫ٕبالالّ‪٢‬ــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْـــي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ ٕبٗ‪ ،‬آال‪ٕ .‬بٗ س‪ٍّ٤‬ؼـــ‪٦‬‬
‫إْي (ٍيي‪ٞ‬ي) ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيَيــــييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ٕاُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪َٙ ٦ٝ‬ى‪)٥‬؛ «ث‪٤‬سا‪ ،٣‬الي‪،‬‬
‫ث‪٤‬سا ‪ ٣‬يبٕشيىاٗ دبٍؿبٕي ‪« )1( »...٣‬ثيَ ثا‪( ٛ٤ٙ‬ثيَ ٍغق‪٦٢ٖ١ ،)٦‬ى‪ ٟ‬ثيَ سيْ‪)2(»...٣ ٦‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ــــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ياىيَ)‪.‬‬
‫اي‪٢‬يي ى‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬يا ٕبٗ ٕاُ‪ ٣‬اي‪٢ٚٚ‬يَ؛ ائٍ‪ )٦١٤ٞ١( ِ١‬ا‪٣‬الٍاً‪ ،‬ثيَ يئَ ث‪٤‬سا‪ ٣‬سبهشبىاٗ‬
‫ا‪٣‬الٍٕب ا‪ٍ٣‬ايب "ٕبٗىاٗ" ىئيي‪ٚ‬يَ يب ائٍ‪ٙ٣‬ي‪ ٥‬ثيَ "الي" يئَ ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ث‪٤‬ميا اّي‪٢ٚ‬ي‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‬
‫ث‪ٕ" ٤‬بٗ" ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ث‪٤‬مياىيَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ٕ" ٥‬بٗ" س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــي‪٥‬؛ ثبَٕي‪٧( ٠‬ؼ‪ ٣ )ٛ٤‬اي‪َٚ‬بٍ (‪٧‬ؼ‪َّٛ٤‬ى‪)ٟ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىا ٕ‪ٚ‬يت‪" .‬آال" ايٖ‪٦‬؛ «ٍبٍي‪ٚ‬يٌ ٍ‪ٖٚ١‬ي =ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي<‪ ،‬س‪ ٟ٤١٤ّ٤‬ثيَ كي‪ٕ٦ٞ‬ي آك ‪٣‬‬
‫ثيـــَكي‪ٕ٦ٞ‬ي ثب‪َٙ‬ب ٍ‪ٖ١‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ )3(» ...٣ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪ٕ" ٦‬بالال" ٕاُ‪١٣‬ــــــيّي "آال" ٕاُ‪ ٣‬يب َٕــــــَُ آالً ا‪٣‬ال يبىا آالي‪.‬‬
‫ث‪١٤‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آالً؛ ا‪٣‬ر‪ ،‬ثيشٖـــي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــــيا ثي‪ٕ ،ِٖٚ‬بالال؛ "ث‪٤‬ســـا‪٣‬‬
‫ثيشٖــي ثيشــــ‪ ٠‬يئـــــَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪٢ّ ٤‬ـــيي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي ٕاُ‪،‬‬
‫آالي ا‪ٖٙ٣‬ب ىا‪٧‬ب ى‪ُٕ٣‬ــــــــ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫آالي ٕاُ‪ٕ ٣‬اُ‪ٙ‬ـــــــ‪ّ٤‬ي‪٥‬؛ «ػب‪ٝ‬بفبر‪٤ّ ،‬س‪ٚ‬ـــــ‪ ،٦‬ثاي‪ُ٤‬ىٕش‪ ،٦‬ؿ‪٤‬ه‪٤ٚ‬‬
‫‪ٝ‬يَـــــياٍىا آىا‪ٙ٤ٍ ،ٛ‬ـــــ‪٣ ٟ٤‬اكيــــــيي»(‪ )4‬ىئ‪ْٞ‬ــــــــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ــــــيا‪ٟ‬‬
‫ٕبالال؛ "ٕبٗ ٍـــــ‪ٙ٤‬ــ‪ ٟ٤‬ىٕش‪ٕ٦‬ي ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــــــــــيا ث‪ ٤‬آى‬
‫ٕــال‪ّ ٦ٙ‬ي‪ٞ‬ـي يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىي٘ ى‪١‬يــِ؛‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪1413ٛ ،2‬‬
‫‪3‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛‬ ‫‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪355ٛ ،‬‬
‫‪4‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪161 ٛ ،ٟ‬‬ ‫ّاؿــــــ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪157ٛ ،1‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪184‬‬

‫‪258‬ـ سبهبًلي (‪)Samanlı‬‬


‫اي‪٢‬يي ثيِى‪" ٥‬ا‪٣‬ر" ‪ٚٙ٤ّ" ٣‬ي" اُيت‪ ،‬هيَىاال‪ٝ‬بمب "ٕب‪ٝ‬ب‪ "ٟ‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪٦‬‬
‫"ٕب‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي" ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ٕب‪ٝ‬ب‪ٙ" ،"ٟ‬ي"‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي‬
‫"ٕب‪ٝ‬ب‪ٕ "ٟ‬اُ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ٕ" ٜ‬ب‪ٝ‬ب‪ "ٟ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ٙ« .‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪٦‬‬
‫آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )1(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ" ٦ٚ‬ب‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي"‪ٕ" ،‬ب‪ٝ‬ب‪ ٟ‬سبييبٕي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ٙ" ٠‬ب‪ٝ‬ب‪"ٟ‬الٍالىا ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ" ،٤١٣‬ب‪" ٣ "ٛ‬آ‪ٚ١‬ي"‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ٕ" .‬ب‪ٕ "ٛ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ؛ ىي‪٤‬ا‪ ٟ‬ا‪ٙ‬نبر‬
‫سَُ ّيشبثي‪٢‬يا‪ٕ ،‬ب‪ٛ‬؛ ىٍ‪ٝ‬ب‪ ،ٟ‬ىا‪٣‬ا آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «ٕب‪ٕ٣ٍ ٛ‬ش‪ٞ‬ي‪٠‬‬
‫ثبثبٕيييَ‪ .‬ث‪١٤‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬بىا ث‪ٕ٤‬اُ ثيَ ؿب‪ٙ‬ني آٍاػي (‪ٕ٣‬ي‪ٕ٦ٚ‬ي)ىيَ»‪ٕ )2(.‬بيي‪٧ ٠‬بىي ى‪٥‬‬
‫ٕب‪ٕ ٛ‬اُ‪ٟ٣‬؛ آم‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ )3(.‬آ‪ٚ١‬ي ايٖ‪ ،٦‬آميَ (ٕ‪ٖ٢‬ي‪ ٣ )٠‬ىيََ‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ثبهي‪ٚ‬ال ثبهٖبً‪ ،‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،‬آ‪ٚ١‬ي ‪ ٣‬ىيََ‪ٙ‬ي ٕب‪ ٛ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٕ .‬ب‪ ٜ٧ ٛ‬ى‪٥‬‬
‫يئ٘ آىي ىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪2 74 ،‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪،ٟ‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي‪3 149ٛ ،‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪507 ٛ ،‬‬

‫‪259‬ـ سرخبىثيلي (‪)Sərxanbəyli‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا َٕهب‪١‬جٖ‪ّ ٤ٚ‬ي‪ٞ‬ي يبُيال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي‪٠‬؛ َٕ‪ ،‬هب‪ ،ٟ‬ثي‪ٙ ،‬ي‪،‬‬
‫ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬آىي‪ ٠‬اي‪ ِٚ‬ثا‪ "َٕ" ٤ٝ٤ٙ‬يب "ٕبٍ"‬
‫ٕاُ‪٣‬؛ "َٕر" ‪ٝ" ٣‬لْ‪ "ٜ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِي‪َٕ ٠‬ا‪َٝ‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ٕ" ٥‬بٍ" اي‪"َٕ" ٦ٚ‬‬
‫ثيَ ٕاُ ّي‪ٞ‬يييَ‪ )1(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬هب‪ٕ ،ٟ‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪« ٥‬كبّ‪= ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي<‪ ،‬آمب ‪٣‬‬
‫كاّ‪َٞ‬ا‪ )2(»ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثَي؛ هب‪ ،ٟ‬ثب‪ٙ‬ـي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ ‪ٙ« ٣‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪٦‬‬
‫يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)3(.‬‬
‫‪185‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪َٕ ٟ‬هب‪ٟ‬ثي‪ٚ‬ي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬ي ثب‪ٙ‬ـي ا‪٣‬س‪ٍ٤‬ا‪َٕ ٟ‬ر يئَ‪ ،‬اٗ ؿبس‪ٞ‬بُ يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ؿبي‪ٚ‬ي ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪151 ٠‬ـ ػي ائ‪ٕ٥ٍ٤‬ي‪٢‬ي‪ ،٥‬ث‪٢ّ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٠‬‬
‫ٕ‪ٍ٤‬م ‪ ٣‬آ‪١‬ب ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪ ٣‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ىا آٍا‪ٙ‬ييَيت‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي ٕ‪ٍ٤‬هبيثي‪ٚ‬ي‬
‫ّي‪ٞ‬يى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٍ٤ٕ .‬هبي آًٍثبيؼب‪١‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ إْي سبييبالٍي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ )4(.‬ث‪ ٤‬آى‬
‫اي‪٢‬يي آىا‪ ٛ‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪ ،ٜ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪84 ،‬‬
‫‪4‬ـ ٍئئ ‪١‬يب‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين‬ ‫‪3‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬ ‫‪973ٛ‬‬
‫ايَا‪860،ٟ‬‬

‫‪260‬ـ سرٍآغبجي (‪)Sərvağacı‬‬


‫ٍك‪ٞ‬ش‪ٚ‬يِ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪ٕ »٣َٕ« ٥‬اُي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪٦ٚ‬‬
‫يبُيَ؛ «َٕ‪25 ٣‬ـ‪ٝ 20‬شَ ‪١٤٧‬ي‪ّ٤ٍٙ٣‬ي‪ ،٥‬ايي‪ ٦٢‬يبٍدبٍ‪ٚ‬ي‪ٞ٧ ،‬ي‪ ٦ٚ‬يب‪ٙ‬ي٘ آمبعىيَ»‪)1(.‬‬
‫َٕ‪٣‬آمبػي س‪ ٍَّٚ٤‬آٍايٖي‪٢‬يا "آٍىيغ" يب ّب‪ٙ‬نَي يبُ‪ٝ‬ي‪" ٠ْٚ‬آٍس‪٤‬ع" آمبػي‬
‫آىال‪١‬يَ ‪ ٣‬إْيي‪٤ٍ ٟ‬سٖبٗ (‪ٍ٤ٝ‬يّٓ) ثيَ آمبع ٕبيي‪ٚ‬يَ‪ .‬إال‪ ٛ‬ىي‪٢‬ي يبيي‪ٞٚ‬ب‪ٝ‬ي٘‪ٙ ،‬ب‪ٝ‬ب‪١‬يِ‪ٛ‬‬
‫ىئ‪١٣ٍ٣‬ي‪ ٥‬ث‪٤ٍ ٤‬سٖبٗ آمبػي ائ‪ ٤ٙ‬اي‪ ٦ٚ‬ثيَٕ‪ٕ" ٦‬ي‪ٍ( "٦٢‬جيَ‪٤ٍ )٥‬يبٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ .‬اي‪٢‬ييي‪ ٥‬ائ‪ٟ٤١٤ٙ‬‬
‫ٍ‪ٙ٤‬ش‪٤‬م‪١٤‬ب آٍىيغ ‪ ٣‬ا‪ٞٙ٣‬بيب‪ ٟ‬يئَى‪ٕ ٥‬اي‪٤‬ىآمبػي ٍ‪٤‬ي‪ .ٍ٤ٙ٤‬ث‪ ٤‬ىة ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪١‬الٍىا‪ٍ ٟ‬بال‪٣ ٟ‬‬
‫إال‪ٝ‬ال‪ٞٙ‬ي٘ ثيَ ىثييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يى‪ ،٥‬آٍىيغ آمبػي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ّ ،٥‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٥‬‬
‫آسب ثبثبالٍي‪ٞ‬يِ ٕبٍييا‪" ٟ‬آٍىيؼ‪ٚ‬يٌ"؛ "آٍىيغ آمبػي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ" آىال‪١‬يت‪ .‬سإٕ‪٤‬ى‪٦ٚ‬‬
‫ٍضبهب‪ ٟ‬ىئ‪١٣ٍ٣‬ي‪ٍٕٞ ٟ‬ي يبُيالٍىا "آٍىيؼ‪ٚ‬يٌ"‪٣َٕ" ،‬آمبػي" آىي‪٢‬ب ؿا‪٤١‬ة ‪٣‬‬
‫اي‪٢‬يي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي يب‪ٚٙ‬يالٍ آٍإي‪٢‬يا "آٍىيؼ‪ٚ‬يٌ" ّي‪ٞ‬ي ٍب‪ٖٙ‬بىا‪ ،‬يئ‪٢‬ي ‪ٖ١‬ي٘ ا‪٤١٣‬‬
‫َٕ‪٣‬آمبػي ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬يييَالٍ‪١٤ٕ .‬يا ث‪٤١٤‬ىا ٍئيي ائيُ ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪ٕٚ" ،٠‬ي‪ ٜ‬هب‪"ٟ‬‬
‫آى‪ٙ‬ي ثَيي‪ ٠‬آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ َٚ٢ٚ‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪ٕٚ" .‬ي‪ ٜ‬هب‪ ،"ٟ‬كبػي هب‪ٚ١‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ثي‪َٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي اي‪ٞ‬ي٘‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪1456 ٛ 1‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪186‬‬

‫‪261‬ـ سَرٍدلَ وٌذي (‪)Surudlu kəndi‬‬


‫ٕ‪٣ٍ٤‬ى‪ ،٤ٙ‬اػيَ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ ‪٢ّ ٣‬يي‪ ٠‬آىي ث‪٤‬‬
‫سيَ‪١٥‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت آ‪١‬ؼبً ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ا‪٣‬الٍ؛ ا‪٤ٖ١٣‬س‪ٟ٤‬‬
‫"ٕ‪٣ٍ٤‬ى‪٢ّ "٤ٙ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي "ٕيَا‪٣‬ى‪ "٤ٙ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ٟ‬‬
‫يبٍا‪١‬يت؛ "ٕيَ" ‪" ٣‬ا‪٣‬ى‪ٕ" ."٤ٙ‬يَ" يب "‪ٙ‬يَ" ٕاُ‪ٝ٤ٕ ،٣‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثيِ‪ ٥‬دبي ٍب‪ٞٙ‬ي٘‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ى‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ٍ٤١٣‬؛ ٕبيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ث‪ٕ ٤‬اُ‪٣‬‬
‫"اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يٌ" ‪ٝ‬ي‪ ٤ٝ٤٨‬ىا‪ٙ‬ييب‪ٕ ٟ‬اُ ّي‪ٞ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ٕ )1(.‬يَ ٕاُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ثيِى‪ٝ ٥‬لْ‪ٜ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ىا‪ٙ‬ييب‪ٕ« ٟ‬بٍ» ٕاُ‪ ٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪" .‬ا‪٣‬ى‪ "٤ٙ‬ايٖ‪٦‬؛ ا‪٣‬س‪ ،٤ٚ‬يب‪ ٤ٙ٣٤ٙ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫ٕ‪٣ٍ٤‬ى‪" ،٤ٙ‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي ا‪٣‬ى‪ ٣‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪158 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪262‬ـ سَلَن ليطالغي (‪)Suluk qışlağı‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــــــيا ٕ‪ٚ‬ـــــ‪ّ ُ٤‬ي‪ٞ‬ـــي يبُيال‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬الميـــــ‪ ٠‬آىي‬
‫ٕ‪ُ٤ٙ٤‬ى‪ٕ" .ٍ٣‬ــــ‪ٕ "ُ٤ٙ٤‬ــــــاُ‪ ٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬ـــــ‪ً٤ٙ٤‬؛ ٕ‪ ٤ٙ٤‬يئــــــَ(‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‬
‫‪ٝ٤ٕ ٣‬ب‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬ـــــ‪ ،ٍ٤‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬الميــــ‪٤ٕ ٠‬يــــ‪ ٤‬ث‪ ٗ٤‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿـــــ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بيب ث‪٤١٤‬ىا آٍسيَ‪ٝ‬بً ائ‪ٚٞ١‬ــــي ا‪٣‬الٍ ّي آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬ي‪٠‬‬
‫إال‪ٝ‬يا‪١٤ٕ ٟ‬ــــَاّي ائسَِ ا‪٣‬اليالٍي‪٢‬ـــــــيا (سبٍيوـــي كبىط‪َٙ٦‬ي‪٢‬ــــــي‪،)٥‬‬
‫"ٕ‪٤‬ث‪ ُ٤‬س‪ "ٍُ٤‬آى‪ٙ‬ي ثيَ آىا‪٢ٝ‬ب‪ ٟ‬آى ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬ثبثِى‪ٕ ٟ‬ــــ‪َ١٤‬ا آًٍثبيؼب‪١‬ـــيا‬
‫كْ‪ٝ٤‬ز ائــــــي‪ٕ" ٟ‬بعا‪٣‬مــــ‪ٙ٤‬الٍي" ٕي‪ٖٚ‬ي‪ٕ٦ٚ‬ي‪١‬يـــــ‪ ٠‬آهيــــــــَالٍي‪٢‬يا (‪ 318‬ـ‬
‫ػي ‪٧‬ؼَي ٍ‪َٞ‬ي) آًٍثبيؼب‪١‬ــــــيا يبٍي ‪ٖٝ‬شَــــــــ٘ ى‪ٙ٣‬ز يبٍاى‪ ٣ ٟ‬ا‪ٚٝ‬ي‬
‫س‪ٍّ٤‬يٖشب‪١‬ــــــيا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪٤ٕ" ٟ‬ثــــــ‪ ،"ُ٤‬اٍىثي٘ ‪ٝ ٣‬ــــــ‪٤‬مب‪ ٟ‬ثا‪َٙ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ــــــي‪٥‬‬
‫ىئي‪ َٚٙ٤‬آدبٍيت‪ ،‬ايٖيـــــــي‪ٙ‬يْ‪ٕ َٚ‬إشَ‪ٝ‬ي٘ ىيـــــَ‪٤ٕ" .‬ث‪ٕ "ُ٤‬اُ‪،ٟ٣‬‬
‫يبُيـيالٍي‪ ٠‬ثقضيٕي "ٕ‪ٝ٤‬ـــــ‪ "ُ٤‬ثي‪ٚ‬يَ‪٧ .َٙ‬ـــَكب‪ٙ‬ــــــيا ‪ٝ‬ـــــ‪٤‬مب‪١‬ي‪٠‬‬
‫‪187‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫"ٕ‪ّٚ٤ٝ٤‬ي" ّ‪٢‬ـــــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي ىا‪ ،‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ٙ ٜ‬و‪ٞ‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يي‪ ٥‬ا‪٣‬الثي‪.َٚ‬‬
‫ٕ‪١٤‬يا ث‪ ٤١٤‬ىا ٍئيي ائيُ ّي‪ ،‬ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬الً كبػي هب‪ٚ١‬ي سبييبٕي ٍي‪ٚ‬الٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٦‬؛ ّ‪٨٧٤‬بي آًٍثبيؼب‪98ٛ ،ٟ‬‬

‫‪263‬ـ سَهَولي (‪)Sümükli‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬ىا آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي ٕ‪ٝ٤‬ـــــ‪ّٚ٤‬ي آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪٠‬‬
‫آىالٍي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ٕ‪ٙ" ،"ُ٤ٝ٤‬ي"‪ٕ "ُ٤ٝ٤ٕ" .‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪« ٥‬ا‪ٖ١‬ب‪٣ ٟ‬‬
‫ا‪ٍ٤١٣‬مب‪ٙ‬ي كئي‪٤‬ا‪ ٟ‬إْ‪ٚ‬شي‪١‬ي‪ ٠‬آيَي ـ آيَي سَّيت كي‪ٕ٦ّٞ‬ي»(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٙ« .‬ي»‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬إ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ّٚ٤ٝ٤ٕ" ٦ٚ‬ي"‪٤ٝ٤ٕ ،‬ي‪ ٤‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ٖ١ .ٍ٤ٙ٣‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ٝ ٠٨‬يب‪ّ ٦١‬شبثي‪٢‬يا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٦ٙ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛‬
‫«ثئ‪١ ٦ٚ‬ؾَ‪ٕٚ ٥‬يَ ٕ‪ ٤ّٚ٤ٝ٤‬إْي ثيَ سبييب اي‪ٞ‬ي٘»‪ )3(.‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ػب ث‪٤‬ي ‪ٗ٤ٍ ٣‬‬
‫ٍب‪١‬بى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬الٍا "ٕ‪ّٚ٤ٝ٤‬ي" (ٕ‪ّ٤ٝ٤‬ي يئْ‪ )٦‬ىئيي‪ .َٚ‬ث‪ّٚ٤ٝ٤ٕ ٦ْٚ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىا‪ٝ‬الٍي يئْ‪٤ٝ٤ٕ ٣ ٦‬ي‪ ٤‬ايَي اي‪ٞ‬ي‪ّ َٚٚ‬ي‪ ،‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجالٍ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‬
‫إْي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي‪ٝ٤ٕ ،‬ئَ‪َٙ‬ي‪ٕ ٠‬ي‪ٖٞٚ‬ي٘ ك‪ٞ‬بٕ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آىي ٕ‪،٠ٚ‬‬
‫"ٕ‪ّ٤ٝ٤‬ب‪"ٟ‬؛ اّي‪ ٠‬يئَ‪َٙ‬ي ‪ َٙ٣ٍ٤ٕ ٣‬آ‪ٙ‬ال‪٧‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪)4(.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بيب ث‪٤١٤‬ىا آٍسيَ‪ٝ‬بً ائ‪ٚٞ١‬ي ا‪٣‬الٍ ّي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬ي‪٠‬‬
‫إال‪ٝ‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬اّي ائسَِ ا‪٣‬اليالٍي‪٢‬يا (سبٍيوي كبىط‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ" ،)٥‬ث‪ ُ٤‬س‪ "ٍُ٤‬آى‪ٙ‬ي‬
‫ثيَ آىا‪ٝ‬يا‪ ٟ‬آى ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬ثبثِى‪١٤ٕ ٟ‬ــــَا آًٍثبيؼب‪١‬ــــيا كْ‪ٝ٤‬ز ائي‪ٟ‬‬
‫"ٕبعا‪٣‬مـــــ‪ٙ٤‬الٍي" ٕي‪ٖٚ‬ي‪ٕ٦ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آهيَالٍي‪٢‬يا (‪ 318‬ـ ػي ‪٧‬ؼَي ٍ‪َٞ‬ي)‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬يا يبٍي ‪ٕ٤ٝ‬شَي٘ ى‪ٙ٣‬ز يبٍاى‪ ٣ ٟ‬ا‪ٚٝ‬ي س‪ٍّ٤‬يٖشب‪٢١‬ب‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪٤ٕ" ٟ‬ث‪،"ُ٤‬‬
‫اٍىثي٘ ‪٤ٝ ٣‬مب‪ ٟ‬ثا‪َٙ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىئي‪ َٚٙ٤‬آدبٍيت‪ ،‬ايٖيي‪ٙ‬يْ‪ٕ٤ٕ َٚ‬شَيت‪٤ٕ" .‬ث‪"ُ٤‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪188‬‬

‫ٕاُ‪ ٟ٣‬يبُيـيالٍي‪ ٠‬ثقضيٖي ‪ٞ٧‬ب‪ "ُ٤ٝ٤ٕ" ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ‪َ٧ .َٙ‬كب‪ٙ‬يا ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ّٚ٤ٝ٤ٕ" ٠‬ي"‬


‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪ ،‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ٙ ٜ‬و‪ ٜ‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬اي‪ٖٚ‬ي ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال ثي‪.َٚ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 1493ٛ 2‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛‬
‫‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪3 74 ،‬ـ ٕي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ىَ؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ ٠٨‬ىٍ ‪َٕ٨ٙ‬شب‪ٝ ٟ‬يب‪4 178ٛ ،٦١‬ـ‬
‫ٕي‪ٖٞٚ‬ي٘ ّ‪ ٠٨‬سَي‪ ٠‬ك‪ٞ‬بٕ‪ ٦‬ي ث‪َٚ‬ي‪ ،‬سَػ‪ٚ٢ٝ ٦ٞ‬ي ُاى‪19ٛ ،٥‬‬

‫‪264‬ـ سيب (‪)Siya‬‬


‫ٕيب يب ٕيي‪ٕ ٦‬اُ‪ ٣‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ ٕييبٍ‪ٕ ،‬يي‪١٦‬بة ‪ٕ ...٣‬اٍ‪.ٍ٤١٣‬‬
‫ٕبيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «ٕييب‪ ،‬آميَ‪ٙ‬يني ‪ َٕٛ 500‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ائ‪ٙ‬ـ‪َٙ٦٢ٖ١ ٤‬ي‪ٕ٣( ٠‬ي‪َٙ٦ٚ‬ي‪)٠‬‬
‫ثيَيييَ»‪ )1(.‬ث‪٤١٤‬ىا ٍئيي ائيُ؛ ٕييب (ٕيب) ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬آىا‪ ٛ‬آىي ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫ٕبيي‪ٙ ٠‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪ٕ ،‬يي‪ٕ )siyә(٦‬اُ‪ٕ« ٟ٣‬ي‪١٦ٚ‬بٍ»(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي ايٖ‪ٕ« ٦‬ي»‬
‫ٕاُ‪ٟ٣‬؛ سبييب آىي ‪٣ ٣‬اٍ (طَ‪٣‬ر) ‪ ٣‬اّي‪ٝ( ٠‬ل‪ )3( )ٗ٤ٞ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ـ سَّي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪163ٛ ،‬‬
‫‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪3 49ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ،٦‬بي آًٍثبيؼب‪75ٛ ،ٟ‬‬

‫‪265‬ـ سيبةوٌذي (‪)Siyabkəndi‬‬


‫ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ىامالٍي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ئي اسٖي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٕ" ٠ٚٙ‬يبةّ‪٢‬يي"‪ ،‬ائُ آىي‪ٕ ٠‬يبة آى‪ٙ‬ي‬
‫ثيَ ّي‪١٦ٖٞ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬يجييَ‪.‬‬
‫‪266‬ـ سيبٍٍش (‪)Siyauş‬‬
‫ٕيب‪ ٗ٣٣‬ائسَْي‪ ٥‬ثيَ‪١‬ئـ‪ ٦‬آى‪ٙ‬ي‪ّ ٜ‬ي‪ٖٞ‬ـــ‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ ،‬ائٍ‪ٞ١( ِ١‬ــ‪ )٦١٤‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬؛‬
‫آ‪ٙ‬خ اٍس‪َ١٤‬ب (اىَإيبة)ي‪ٍ ٠‬بُ آى‪ٙ‬ي ٍيــــــِي‪١‬ي‪ ٠‬اٍي‪١‬يـــــ‪ ٠‬آىي ٕيب‪ ٗ٣٣‬اي‪ٞ‬ي٘‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي "ٕيب‪ "ٗ٣٣‬آى‪ٙ‬ي ّي‪١٦ٖٞ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬آٍسيَاً ّي‪ ،‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ٕ" ٠‬ي" ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ٕ .‬ي ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ٕ ٥‬يب ّ‪٢‬يي‪٠‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا يبُىيٌ‪.‬‬
‫‪189‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪267‬ـ سيٌِسر (‪)SinəSər‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي يبهي‪ّ ٠‬ئـ‪ٞ‬ي‪ّ ٦ٚ‬ي‪ٞ‬ي "آالُاٍ" اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪٣‬س‪ ٠‬يئش‪ٞ‬ي٘ ‪ٚ٧‬شبى اي‪ٚ‬ي‪٥‬‬
‫اي‪ ِٚ‬ىئ‪١‬ـــــ‪ ٦‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــــــــيا ىيي‪ٚ‬ي‪ٚ‬يت ٕي‪٤ٍ !َٕ ٦٢‬ي‪٤ٙ٤‬ة ‪ ٣‬سإٕ‪٤‬ى‪ٚ‬ـــ‪٦‬‬
‫ٕئـــــي ـ ٕئـــــي‪ ٥‬ػب‪ٝ‬بفبر آٍإي‪٢‬ــــيا ث‪ ٤‬آى يبيي‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫يب‪ٚٙ‬يــــــالٍي‪ ٠‬ىئـــــييٖي‪ٕ ٦٢‬ــــاٍ‪ٕ ٥‬ئــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪ ٟ‬ا‪ٙ‬ي‪٢‬ـــي‪ ،٥‬آالُاٍ‬
‫آى‪ٙ‬ي ايْــــــي ّ‪٢‬ــــي ‪٣‬اٍي‪ٞ‬يـــــ٘؛ ٕ‪١٤‬ئـــيآالُاٍ ‪ ٣‬ا‪٣‬ػــــبًآالُاٍ‪ .‬آالُاٍا‬
‫ٕــــــاٍ‪ ٥‬ا‪٣‬ػبًآالُاٍي آٍا‪ٙ‬ــــييَا‪١‬يا يبُىيـٌ‪.‬‬

‫‪268‬ـ سئيذوٌذي ٍ سئيذلر (‪)Seyidkəndi və Seyidlər‬‬


‫ٕئيي ٕاُ‪١٣‬ـــــ‪ ٟ٤‬ثقضي ّ‪٢‬ــــــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــــــيا ا‪ٞٙ٣‬بٕي ٕإشــــــَيَّي‪،‬‬
‫إال‪ٝ‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ ،‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬فَة ٕ‪٤‬يـــــــالٍي ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ ٦ٚ‬اي‪ٞ‬ب‪ٝ‬ــــالٍي‪ ٥٤١ ٠‬ـ ‪١‬شيؼ‪َٙ٦‬ي‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ب ّاؿ‪٤‬ة ‪ٍ ٣‬بالٍمــــي ا‪٤ٙ٣‬ثــــالٍ‪.‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬ـــــي‪َٙ‬ى‪ٕ ٟ‬ئــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬يي‪٢‬ـــــي‪ٞٙ( ٥‬ب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــيا) يئـَ ٕبال‪ٕ ٟ‬ئيــــيّ‪٢‬ــــيي‬
‫‪ٝ ٣‬ــــ‪ٍ٤‬ا‪ ٣ ٟ‬هــــــ‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ىامــــــــالٍي‪١‬يــ‪ُ٤ٍ ٠‬ي (‪ٞٙ‬بٗ) اسٖي‪٢‬ـــــي‪ ٥‬يئــَ ٕبال‪ٟ‬‬
‫ٕئيـــي‪٢َّٙ‬ــــي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬آى آدبٍ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪190‬‬

‫‪269‬ـ ضبايرلر (‪)Şairlər‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ‪ٙ‬بفـــــَ‪ ٣ َٙ‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي ‪ٙ‬بايَ‪ َٙ‬ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي‪،٠‬‬
‫"‪ٙ‬ب"‪" ،‬ايَ" ‪ "َٙ" ٣‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَٕبً ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫"‪ٙ‬ب"؛ "ٕاُ يبٍاىيؼيٕي"‪" ،‬ائ٘ يبٍاىيؼيٕي" ‪" ٣‬ايْي ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي (ٍ‪ٖٚ١‬ي)‬
‫ٍـــــ‪ )1("ٗ٤‬ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪« .‬اٍ» ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ «آٍ» يب «اٍ»‪،‬‬
‫«ّي‪ٚ‬ـــي»(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ)‪ٕ .‬يياه ػ‪٢‬بثـــالٍييا ا‪ّ ٤١٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪،ٟ‬‬
‫ايٖيي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــ‪٦‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ (آ‪ + ٣‬اٍ)‪ ،‬هــــٍِ (هــِ ‪ +‬آٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ (ٍبع ‪ +‬اٍ) ‪...٣‬‬
‫ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪)3(.‬‬
‫دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي «‪ْٙ »َٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬يبُيَ؛ «ثيَ ‪ٙ‬ئيي‪ ٠‬ثيَ ‪ٙ‬و‪٤ٖ٢ٝ ٦ٞ‬ة ‪ ٣‬يب‬
‫فبييي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤١٤‬ثي‪ٚ‬ييَ‪ ِٝ‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪ٙ ٣‬ئيي‪ ٠‬ايٖ‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آهَي‪٢‬ب ‪٤ٝ‬فيّ‪ْٙ ٠‬ي‪ٚ‬ـي‬
‫آٍسيَاٍالٍ‪ .‬فبييـــــي ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ئي ػ‪ٞ‬ـــــ ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ايٖ‪ٞ‬ــــ‪« ٦‬الٍ ـ ‪ٙ‬ــَ» ػ‪ٞ‬ـــ فال‪ٝ‬شي‬
‫فــــال‪ ٥٣‬ا‪٣‬الٍ»‪)4(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـ‪ٙ" ٦‬بايَ‪"َٙ‬؛ "ايٖيي ٕاُ" يبه‪٤‬ى "ائ٘ يبٍاىيؼيٕي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ"‪ ،‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ٙ ٥‬بايَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٙ" ٟ‬ب" ٕاُ‪ٕ "٤ٙ" ٟ٣‬ب‪١‬يت ثئ‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪،"٤ٙ" .‬‬
‫س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٥‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ٝ٤ٕ ٦‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ثيَ آى ّي‪ٞ‬ي ىئ‪ٕ ٦َٙٙ٦١‬اٍ‪ّ .ٍ٤ّ٣‬ب‪ٙ‬نَيى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪،٣‬‬
‫س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬ا‪١٣‬يٍ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ثي‪ٚ‬يَ‪ )5(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٙ ٟ‬بايَ‪َٙ‬؛ "‪ ٤ٙ‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ"‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثب‪َٙ‬ب ثبهي‪ٚ‬يا ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪ٙ" ٟ٤‬بفيَ" ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييــٌ‪ٙ ،‬ب ٕـاُ‪ ٣‬ؿبيــــــالٍ ّشبثي‪٢‬ــــيا‪ ،‬ثـايـ‪ ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ٕ‪ٚ‬يت‪)6(.‬‬
‫ثئ‪ٙ ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪ٙ ،٦‬بايَ‪َٙ‬؛ ثاي‪ ُ٤‬ايٖيــي‪ ،َٙ‬اٍَ‪ َٙ‬يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧٥‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪332 ،‬‬
‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪3 33،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍٕيَ سبٍين ايَا‪4 100،ٟ‬ـ ُ‪٧‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ َٝ‬اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫‪5 89‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪6 145،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪287 ،‬‬
‫‪191‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪270‬ـ ضبثبًلي (‪)Şabanlı‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــــيا ‪ٙ‬قجب‪ ٤ٚ١‬يبُيــــال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪١ ٠‬ئـ‪ ٦‬ػ‪ٍ٤‬ا آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَي ث‪ّ ٤‬ي‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪ٙ" ،٠‬بة"‪" ،‬آ‪ٙ" ٣ "ٟ‬ي" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَاً‪.‬‬
‫إْي س‪ٍّ٤‬ؼـــــ‪٦‬ى‪ٙ" ،٥‬بة" يبه‪٤‬ى "ٕبة" ّي‪ٞ‬ــي اي‪ٕ" ٠٢َٚٚ‬ب‪ٕ "٣‬ـــــاُ‪،٦١٣‬‬
‫ثـ‪ٕ٤‬ــ‪َٕ" ٟ٤‬ــــٔ" ‪ٕ" ٣‬ــــاُ" ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ُيَ‪ٕ٥٣‬ي؛ "ٕب‪٣‬اال‪١"ٟ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــياىا ٕ‪ ٍِٝ٤‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي‪ّ« ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئــــَ ىيَ‪)1(.‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪ٙ« ،٤ٝ٤ٙ‬ـــي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖــــــ‪ ،٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ‬
‫‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬إ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪ٙ" ،٦‬بثب‪ٚ١‬ي" يبىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ٙ" ٤ٕ٣‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي"؛ "ٕٖ‪ٚ‬ي يئَ"‪ٕ" ،‬ب‪ ٠ٕٚ ٣‬يئَ"‬
‫ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪ .‬ث‪َ٨‬ا‪ ٛ‬إيي آىشبة آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍٕيٕي‪٢‬ي‪« ،٥‬ػنَاىي آىالٍي‪ٞ‬يِي‪٠‬‬
‫آؿبٍالٍي» آى‪ٙ‬ي يبُيــــــيا‪ٙ" ،‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي" ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬يبُيَ؛ «ٕ‪ٝ٤‬ئَ ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٙ ٥‬ب‪٣‬ا‪٣ ٟ‬‬
‫‪٣٤ٙ‬ا‪ ،ٟ‬ث‪ ٤ْ١٤ٕ٤‬ؿـــ‪٤‬ثب‪ٕ ٟ‬اُ‪٣‬ى‪ ٍ٣‬آ‪١‬ؼبً ث‪ ٤‬آىي «‪ٙ‬ب‪٣‬ا» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬اي‪ٖٚ‬ي‪٢ٚ‬ييَ‪ِٝ‬‬
‫ا‪٣‬الٍ» ا‪ٙ" ٣‬ب‪٣‬ا" ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ثئ‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬يبُيــــَ؛ «ث‪ ٤‬آىي «‪ٙ‬ب‪٥‬ا‪٣‬ثب» ٕاُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫ٍيٖبىي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ــي ٕبي‪ٞ‬بً ا‪٣‬الٍ»‪)3(.‬‬
‫‪ٙ‬بثب‪ٚ١‬ـي ّ‪٢‬ـــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـ‪ٙ" ،٠‬ب"‪" ،‬ثب‪ٙ" ٣ "ٟ‬ي" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ى‪ ٥‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬الٍ‪ٙ" .‬ب"؛ "ٕـــاُ يبٍاىيؼــيٕي"‪" ،‬ائ٘ يبٍاىيؼيٕي" ‪" ٣‬ايْــي ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي (ٍ‪ٖٚ١‬ــي)‬
‫ٍـــ‪" ،"ٗ٤‬ثب‪ "ٟ‬ايٖــ‪٦‬؛ "ٍـــــ‪ٕ" ،"٤‬ــــٔ"‪ ،‬ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪ )4(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪ٙ ٦‬بثب‪ٚ١‬ي؛‬
‫"ائـ٘ يبٍاىيؼيٕي ‪١‬ي‪ٖٕٚ ٠‬ي يئَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 44٣43ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي‬
‫آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪3 74 ،‬ـ إيي؛ آىشبة آًٍثبيؼب‪46 ،ٟ‬ـ‪١45‬ؼي ٕبي‪4 54ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪332ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪192‬‬

‫‪271‬ـ ضبثي وٌذي (‪)Şabikəndi‬‬


‫‪ٙ‬بثي ّ‪٢‬ــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ‪٢ٝ‬ؼـــ‪ٙ ٦‬بة ٕاُ‪١٣‬ـــي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼــــ‪٦‬ى‪٥‬‬
‫‪ٙ‬بة يبهـــــ‪٤‬ى ٕبة ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬ــ‪ٕ ٠‬ب‪ٕ ٣‬اُ‪١٣‬ـــــ‪ ،٦‬ث‪ٕ٤‬ـ‪َٕ ٟ٤‬ـــٔ‪ٕ ،‬ــاُ ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬آًٍثبيؼب‪١‬يــ‪ ٠‬ا‪ ٟ‬ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ُ ٜ‬يـــــــَ‪ٕ٥٣‬ي؛ ٕب‪٣‬اال‪ ٟ‬ىا ٕــــ‪ ٍِٝ٤‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ثئ‪ٕ ٦ٚ‬بيي‪ٖٚ‬ب ّ‪٢‬ــــيي‪ ٠‬آىي؛ ٕـَـــــٔ ‪ٕ ٣‬ب‪ٕ ٣‬اُ‪َٙ‬ي‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬اي‪ٖٚ‬ي‪ٚ‬ــي ا‪ ٣ ٍ٤ٙ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ــي‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕـــي) "ٕب‪٢ّ٣‬ـــيي" ‪ٕ" ٣‬ب‪ٕٚ ٣‬ــ‪ ٠‬يئــَ" ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬

‫‪272‬ـ ضبعرلر ‪ ‬ضبايرلر‬

‫‪273‬ـ ضبّجبزلي (‪)Şahbazlı‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬س‪ ٘ٞ‬ىا‪ٙ‬ي‪٤ٍ ٠‬يب‪ٙ ٟ‬ب‪٧‬جبُ آى‪ٙ‬ي آىا‪ ٛ‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿـــــــــ‪ ٟ٤‬ث‪ٍ٤‬ا ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬

‫‪274‬ـ ضبُتپِسي (‪)Şahtəpəsi‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْــي (ٍــيي‪ٞ‬ــي) ّ‪٢‬ـــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيــَي ‪ٙ‬ب‪٥‬سذ‪ٕ٦‬ي ىيَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ــيي‪٠‬‬
‫ٍيــَامي‪٢‬ــــــيا‪ٙ" ،‬ب‪٥‬سذـــــ‪ٕ٦‬ــي" آى‪ٙ‬ـي ائسَـِ ٕــ٘ (سبٍيوـــي) ثيَ سذــــ‪٣ ٦‬اٍ ‪٣‬‬
‫ائـ٘ آٍإي‪٢‬ــــيا ىئيي‪ٚ‬يـــَّي ث‪ ٤‬سذـــــ‪١٦‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬شــــ‪١٤‬ي‪١ ٥‬بىٍ‪ٙ‬ب‪ ٥‬سبع ٍ‪٤‬ي‪٤‬ة ‪ٙ ٣‬ب‪ٚ٧‬ينب‬
‫ؿبسيجـييَ ‪٢ّ ٣‬يي‪ ٠‬آىييا ا‪ ٣‬سذ‪١ ٦‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت ‪ ٣‬ثئ‪ٚ‬ــ‪ ٦‬آىال‪١‬يت‪.‬‬

‫‪275‬ـ ضبّوبرثيلي (‪)Şahmarbəyli‬‬


‫‪ٙ‬ب‪ٞ٧‬بٍثَي‪ٚ‬ــــــي ّ‪٢‬ــــيي آى‪ٙ‬ي‪٤ٍ ٜ‬ػبثي‪ٚ‬ـــي سبييبٕــي ّ‪٢‬ـــــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيــــييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬سبييب‪١‬يــــ‪ ٠‬ا‪ ٟ٣‬ايْي سيـــَ‪ٕ٥‬ي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬سيـــَ‪َٙ٥‬ي‪ ٠‬ثيَي "‪ٙ‬ب‪ٞ٧‬بٍثي‪ٚ‬ــي" سيَ‪ٕ٥‬يــييَ‬
‫‪ ٣‬ا‪١٣‬ـــالٍ ث‪٢ّ ٤‬ــــــيى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بىيَالٍي ا‪٣‬ؿــــ‪ ٟ٤‬ث‪ٍ٤‬ا ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪193‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪276‬ـ ضــــــرفِ (‪)Şərəfə‬‬


‫‪َٙ‬ى‪٢ّ ٦‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي "‪" ،"َٙ‬اه"‪ٕ "٥" ،‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ .‬اي‪٢‬يي ائ٘ ىئيي‪ٞ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫"ؿيَ" ٕاُ‪ ٦١٣‬ؿا‪٠١‬؛ "‪ "َٙ‬يب ه‪٤‬ى "‪ٙ‬يَ" ٕاُ‪" ٣‬ؿيَاً"‪" ،‬اي‪ٚ‬يٌ ‪٣‬ئَ‪"٦٢ٖ١ ٟ‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪" .‬اه" ايٖ‪" ٦‬آ‪ "٣‬يبه‪٤‬ى "ا‪ "٣‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪" .‬ا‪"٣‬؛ "ٕ‪٤‬ػ‪"٤ٍٙ٣ُ" ،"٤ٚ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ "٥" )1(.‬ايٖ‪ٝ ٦‬يز ى‪ُٙ٣‬ي‪ ٟ‬اُىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪َٙ" ٦ٚ‬ى‪"٦‬؛ "ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬اي‪ٚ‬يٌ‬
‫يئَي"‪٤ٕ" ،‬ػ‪ ٤ٚ‬اي‪ٚ‬يٌ ٕبؿب‪ ٟ‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ‪َٙ‬ى‪٢ّ ٦‬يي‪٢‬ي‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬يا‬
‫ا‪ٙ ،٤١٣‬بٍا‪٣‬ا (‪ )Şarava‬ثي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَالييَ؛ ‪ٙ‬بٍ؛ اي‪ٚ‬يٌ ‪ ٣‬ا‪٣‬ا ايٖ‪٦‬؛ آ‪١‬ب ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ٙ ٦‬بٍا‪٣‬ا؛ اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يٌ آ‪١‬بٕي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪)3(.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 65ٛ ،ٟ‬ـ ٕي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ىَ؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي‬
‫ّ‪ ٠٨‬ىٍ ‪َٕ٨ٙ‬شب‪ٝ ٟ‬يب‪3 44،٦١‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪337 ،333،‬‬

‫‪277‬ـ ضىراٍ (‪)Şəkəro‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ‪َْٙ‬آة يبُيال‪ ٣ ٟ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ‪َْٙ‬ا‪ ٣‬ىئيي‪٢ّ ٠ٚ‬يي‪ ٠‬آىي‪٠‬‬
‫ى‪ْٙ ٟ٤ُٕ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ىئِٖ‪ٙ« ،‬بّبٍاة» (‪ٙ‬بُ ‪ +‬اٍ ‪ +‬آة) يب «ٕبّبٍاة»ىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا ٍبال‪ ٟ‬ا‪ ٟ‬إْي (ٍيي‪ٞ‬ي) آىالٍىا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ ٤‬آىي آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ث‪ٙ٦ٞٙ٤‬يييِ‪ٙ" ،‬بُ" يب "ٕبُ"‪" ،‬اٍ"‪" ،‬آة"‪ٙ" .‬بُ" يبىا‪٧‬ب‬
‫ى‪٣‬مَ‪ٕ" ،٤ٕ٣‬بُ" آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ٕ .‬بّالٍ يب ٕبّبالٍ ‪٧‬ئَ‪٣‬ى‪٣‬ر ‪٣‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب سبٍين يبُاٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬اي‪ْٚ‬يز آىي اي‪ٝ ،٦ٚ‬يالىىا‪ ٟ‬ا‪١٣‬ؼ‪7 ٦‬ـ‪ 8‬ـ ػي‬
‫ف‪ََٙٞ‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪ٝ‬ذَاس‪ٙ٤ٍٝ٤ٍ ً٤ٍٙ٤‬الٍ‪ٕ .‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ى‪ )٥‬ايٖ‪ٕ ٦‬بّب؛ ثي‪ٖٚ‬ي‪،٠‬‬
‫ثي‪ٚ‬يؼي‪ ،‬ثبٗثي‪ ،٠ٚ‬ى‪١٤ٙ٣‬ؼ‪ٙ٦‬ي ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬اٍ"؛ ّي‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ايٖيي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪" .‬آة" ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ٝ٤ٕ ٦‬ئ‪َٚ‬ى‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ ٍبدي‪ٍ َ٨ٙ ،‬بديٖي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ ىبٍٕؼب آة (س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ )٤ٕ ٦‬اُ‪ ٦١٣‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ٙ‬يَي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ؿ‪٤‬ه‪٤ٚ‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَيؼيالٍي يب‪٧‬ب‪ٙ‬ييت ‪ ٣‬ؿب‪ٙ‬ييَيجييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪َْٙ ٦ٚ‬آة؛ ٕبُ سبييبٕي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪194‬‬

‫ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ،٠‬ايٖييي‪ ٠‬يبه‪٤‬ى ‪ٙ‬ب‪٧‬ي‪ٍ ٠‬بديٖي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٍ .‬ئيي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يييَ‪ ،‬ا‪ٍ٣‬اٗ‬
‫ـ آ‪ٙ‬شبي ٕيَا ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٟ‬بييال‪ ٟ‬ايال‪ ٛ‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٙ" ٥‬بُ" ٕاُ‪" ٣‬ا‪٣‬مال‪ "ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪)1(.‬‬
‫‪َْٙ‬اة (‪ٙ‬بُ ـ اٍـ اة) ٕاُ‪ ٣‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــيا‪" ٟ‬ايٖيـــــي ا‪٣‬مال‪ٍ ٟ‬بديٖي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا‬
‫ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ــــيا ّ‪٢‬ـــي "‪ْٙ‬ــــــَا‪ّ "٣‬ي‪ٞ‬ـي آىال‪١‬يـــَ‪ْٙ .‬ـــَ ٕــــاُ‪ٟ٣‬‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬آؿيَـــــــــالىيٌ‪ .‬آ‪١‬ؼبً "ا‪ٕ "٣‬ـــاُ‪ٕ ٦١٣‬ـــاٍ‪ ٥‬ىئ‪ٚٞ‬ييِ‪" ،‬ا‪"٣‬؛ "ٕ‪٤‬ػ‪ٚ‬ـ‪،"٤‬‬
‫"ُ‪ٍٙ٣‬ـــ‪ "٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيـَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْـــــ‪ْٙ" ٦‬ــــــَا‪"٣‬؛ "ُ‪ٍٙ٣‬ــــ‪٤ٕ ،٤‬ػ‪ٚ‬ـــ‪٤‬‬
‫ٕبُ ّي‪ٚ‬ـــــــــــيٕي" ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛‪1‬ـإْ‪٢‬يٍي‪ ،‬ىٍسبٍيْي ‪ِ٧‬اٍ‪٧٥‬ب‪2 396،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪65،ٟ‬‬

‫‪278‬ـ ضَىَرَم (‪)Şəkərəm‬‬


‫ا‪ٖ١٣‬ـــــــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــــيا يئَ‪َٚٙ‬ــــ‪ْٙ" ٠‬ــــــَ‪٢ّ "ٛ‬ـــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ‬
‫ثـا‪ٙ‬ـ‪ٝ٤‬ـــــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "‪ٙ( ِٙ‬بُ)"‪" ،‬اٍ"‪" ،‬ا‪."ٛ‬‬
‫"‪ٙ‬بُ" يبىا‪٧‬ب ى‪٣‬مـَ‪ٕ٣‬ــ‪ٕ" ،٤‬بُ" آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيـــَيييَ‪.‬‬
‫ٕبُالٍ يب ٕبّبالٍ ‪٧‬ئــَ‪٣‬ى‪٣‬ر ‪ ٣‬ثب‪َٙ‬ب ائسَِ يبُاٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬ب ٕـــاٍ‪٥‬‬
‫اي‪ْٚ‬يز آىي‪ٝ ،٦ٚ‬يــــــالىىا‪ ٟ‬ا‪١٣‬ؼ‪7 ٦‬ـ‪ 8‬ـ ػي ف‪ٞ‬ــَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪ٝ‬ذَاس‪ً٤ٍٙ٤‬‬
‫ٍ‪ٙ٤ٍٝ٤‬الٍ‪ٕ .‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ٝ‬ــــ‪ ٦‬ى‪ )٥‬ايٖـــــ‪ٕ ٦‬بّب؛ ثي‪ٖٚ‬ي‪ ،٠‬ثي‪ٚ‬يؼي‪ ،‬ثبٗثي‪،٠ٚ‬‬
‫ى‪١٤ٙ٣‬ؼ‪ٙ٦‬ي ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬اٍ"‪ّ ،‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ايٖيي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫آىي‪ ٟ٤ٕ ٠‬ثا‪٤ٝ٤ٙ‬؛ "اي‪" ،"ٜ‬ائ‪" ،"ٜ‬ا‪" ،"ٛ‬آ‪ٕ "ٛ‬اُ‪َٙ‬يي‪٥‬؛ ٕئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي‪ ،‬ايٖش‪ٙ٦ٝ٦‬ي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪٢ٞ‬يا‪َْٛٙ ٟ‬؛ "ٕئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي ٕبُ ّي‪ٚ‬يٕي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫ٍئيي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يييَ‪ ،‬ا‪ٍ٣‬اٗـ آ‪ٙ‬شبي ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ــــي‪ٕ ٟ‬بييــال‪ ٟ‬ايال‪ ٛ‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٙ ٥‬بُ‪،‬‬
‫ا‪٣‬مال‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ َْٛٙ )1(.‬اُ‪ ٣‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٕ ،ٟ‬ئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي ايٖيي ا‪٣‬مال‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ إْ‪٢‬يٍي‪ ،‬ىٍ سبٍيْي ‪ِ٧‬اٍ‪٧ ٥‬ب ‪396 ٛ‬‬
‫‪195‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪279‬ـ ضَرثَالق (‪)Şorbulaq‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي‪ٍ ،‬ي‪ٚ‬الً ‪ ٣‬ث‪٤‬الً آىي "‪ٍ٤ٙ‬ث‪٤‬الً"ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍ "‪٣ "ٍ٤ٙ‬‬
‫"ث‪٤‬الً" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪"ٍ٤ٙ" .‬؛ "ى‪" ،"٤ُٙ٣‬س‪ "ٍٗ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫"‪ٙ‬ــــ‪ٍ٤‬ثــــ‪٤‬الً"؛ "ٕـ‪٤‬ي‪ٙ ٤‬ــــ‪ ٣ ٍ٤‬ى‪ُٙ٣‬ـــــ‪ ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثــ‪٤‬الً" ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫ٍئيــي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬ي ىيَّي «‪ٙ‬ــــــ‪ ٜ٧ »ٍ٤‬ى‪ ٥‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪٢‬يــــ‪ ٠‬ثيــَي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيــــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ــــيا‪ٙ ٟ‬ـــــــــــ‪ٍ٤‬ث‪٤‬الً؛ ‪ٙ‬ــــــ‪ ٍ٤‬سبييبٕي‪٢‬ب فبييــــي ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ثــ‪٤‬الً ىئ‪ْٞ‬ـــــــييَ‪.‬‬
‫‪280‬ـ ضَردرُ (‪)Şordərə‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـــ‪٢ّ ٦‬ـي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬ـــالً آىي ‪ٙ‬ــ‪ٍ٤‬ىٍ‪٥‬ىيــــَ‪ٙ" .‬ــ‪" ،"ٍ٤‬ى‪٤ُٙ٣‬يئـــَ‪،"٥‬‬
‫"ســـ‪ ٍٗ٤‬يئـــَ‪ "٥‬ىئيي‪ٚ‬يــــَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬هب‪ٝ‬يٖ‪ٚ‬ـي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬سيــــَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‬
‫"‪ٙ‬ـــــ‪ٍ٤‬ىٍ‪"٥‬ىيـــــَ‪ٍ .‬ئيـــــي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬ي ىيـــَّي «‪ٙ‬ــــ‪ ٜ٧ ،»ٍ٤‬ى‪ ٥‬س‪ٍُ٤‬‬
‫سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬يــ‪ ٠‬آىيــــــييَ‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼــــ‪ ٦‬اي‪٢‬ــي ‪ٙ‬ــــــ‪ٍ٤‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬ـــــالً ‪ٙ‬ــ‪ ٍ٤‬يئَى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪٤‬‬
‫ا‪٣‬ؿــ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬آ‪١‬ؼبً ا‪ٖ١٣‬ـــــــ‪٤‬ر ثو‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي ‪ٍ٤ٙ‬ىٍ‪٥‬‬
‫ّ‪٢‬ــــــي‪َٙ‬ي هب‪ٝ‬يٖ‪ٚ‬ي سبييبٕـــي‪١‬ي‪ٙ ٠‬ــــ‪ٍ٤‬ىٍ‪ ٥‬سيــَ‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ث‪ٍ٤‬اىا يئــــــــَ ٕب‪ٙ‬ييني‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجالٍ‪.‬‬

‫‪281‬ـ ضَرلَيَ (‪)Şorquyu‬‬


‫‪ٝ‬ــ‪٤‬مب‪١‬يا آى‪ٙ‬ي‪ٍ ٜ‬ي‪ٚ‬ــــالٍالٍي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي "‪ٙ‬ــ‪ٍٍ٤‬ــ‪٤‬يــ‪"٤‬ى‪ .ٍ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‬
‫"‪ٙ‬ــ‪ٍ" ٣ "ٍ٤‬ـ‪٤‬يـ‪ٕ "٤‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٙ" .‬ـــ‪"ٍ٤‬؛ "ى‪ُٙ٣‬ــ‪ ٤‬يئــَ‪" ،"٥‬س‪ ٍٗ٤‬يئَ‪"٥‬‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪٤ٍ" .‬ي‪ "٤‬ايٖـــــ‪٦‬؛ "ٕـــــ‪ ٤‬ؿيوبس‪ٞ‬بً ا‪٣‬ؿـــ‪ ٟ٤‬ىٍي‪ٍ ٠‬بُيال‪ ٟ‬يئـــَ‪ "٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫"‪ٙ‬ــ‪ٍ ٍ٤‬ــ‪٤‬يــ‪"٤‬؛ "ٕــ‪٤‬ي‪ٙ ٤‬ــ‪ ٣ ٍ٤‬ى‪ ٤ُٙ٣‬ا‪٣‬ال‪٤ٍ ٟ‬ي‪ "٤‬ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائيُ‬
‫«‪ٙ‬ـــ‪ »ٍ٤‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪196‬‬

‫‪282‬ـ ضَرگؤل (‪)Şorgöl‬‬


‫ه‪ٝ ٤ُٙ٣ٍ٤‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ــــــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيـــَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي "‪ٙ‬ـــ‪ٍٕ٤‬اٗ"ىيَ‪.‬‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آىي ‪ٙ‬ــ‪ٕ ٣ ٍ٤‬ـــاٗ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٙ .‬ــ‪ ،ٍ٤‬ى‪ُٙ٣‬ـ‪ ٤‬يئــَ‪ ،٥‬س‪ ٍٗ٤‬يئَ‪٥‬‬
‫ىئيي‪ٚ‬يـــَ‪ٕ .‬اٗ ايٖــــ‪ ،٦‬ؿ‪٤‬هــــ‪ ٍ٤‬يئـــَى‪ ٥‬س‪٤‬دال‪١‬ب‪ٕ ٟ‬ـــ‪٣٤‬ا ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫"‪ٙ‬ــ‪ٍٕ٤‬اٗ"؛ "ٕـ‪٤‬ي‪ٙ ٤‬ــ‪ ،ٍ٤‬ى‪ُٙ٣‬ـ‪ ٤‬يئــَ" ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪ٍ .‬ئيـي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَّي‬
‫«‪ٙ‬ــــ‪ ٜ٧ »ٍ٤‬ى‪ ٥‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـــييَ‪.‬‬
‫‪283‬ـ ضَريستبى (‪)Şoristan‬‬
‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي "‪ٙ‬ـــ‪ٍ٤‬يٖشب‪"ٟ‬ىيَ‪٢ّ .‬ي سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘ ٍبٍإ‪٤‬‬
‫ؿبيي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬يا ثاي‪١ ُ٤‬بٍ ‪ ٣‬اي‪٢‬ؼيـــَ ثبمــــالٍي ‪٣‬اٍ‪ٍ٤ٙ" .‬يٖشب‪،"ٟ‬‬
‫س‪ٍ٤‬دبمي ى‪ ٣ ٤ُٙ٣‬س‪ ٍٗ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئـــَ ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪ٍ .‬ئيــــي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يىيَّي «‪»ٍ٤ٙ‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ســ‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬يـــــ‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـــييَ‪.‬‬

‫‪284‬ـ ضَوَرلَ (‪)Şükürlü‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪ٝ‬يى‪ ٤ٙ‬سبييبٕي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٤ٍٙ٤ّ٤ٙ ٟ‬آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ــي ‪٣‬اٍ؛ ي‪٤‬هبٍي ‪٣‬‬
‫آ‪ٙ‬بمب ‪ .٤ٍٙ٤ّ٤ٙ‬ث‪٢ّ ٤‬ــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي ‪ٝ‬ــيى‪ ٤ٙ‬سبييبٕي ثب‪ٙ‬ـيـــــــالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪،ٟ‬‬
‫‪ٙ‬ـ‪ّ٤‬ــ‪ ٍ٤‬آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬يـــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬آ‪١‬ؼبً ث‪ ٤‬آىي "‪ٙ‬ــ‪ّ" ،"٤‬ــ‪ٙ" ،"ٍ٤‬ـــ‪"٤‬‬
‫ثا‪ ٥َٚٝ٤ٙ‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بٍيا ا‪٣‬الٍ‪ ،"٤ٙ" .‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٥‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ٝ٤ٕ ٦‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ثيَ آى ّي‪ٞ‬ي‬
‫ىئ‪ٙ٦١‬ــَ‪ٕ ٦ٙ‬اٍ‪١٣‬ـــ‪ّ .ٍ٤‬ب‪ٙ‬نَي ايٖ‪ٕ "٤ٙ" ٦‬اُ‪ ،ٟ٣‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪٧ٍ ٠‬جَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي ثي‪ٚ‬يَ‪ٍ٤ّ )1(.‬؛ ٕ‪٤‬ػ‪ٕ ،٤ٚ‬بٍٕي‪ٞٚ‬بُ ‪ ...٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ »٤ٙ« .‬ايٖ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪٣ ٟ‬‬
‫يئَ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٤ٍٙ٤ّ٤ٙ ٦ٚ‬؛ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٙ ٤ٚ‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍـــــالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 145ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ‬
‫اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ٛ ،‬‬
‫‪197‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪285‬ـ ضٍَى (‪)Şoun‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪ ٟ٣٤ٙ‬آىي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ؛ آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي ‪ ٟ٣٤ٙ .ٟ٣٤ٙ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫اي‪ ٠٢ٚٚ‬إْي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪١ ٣‬ئـ‪ ٦‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪ .‬ثيَيٕي ث‪ّ٤‬ي‬
‫ثيِى‪ ٥‬ؿ‪٣٤‬م‪ٕ ٟ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ؛ ّ‪ْٚٙ٤‬ي ٍبٍ ‪ ٣‬يب يبمي٘‪ ،‬ث‪ٍ٤‬ا‪ٍ ،ٟ‬بٕيَمب آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا‪)1(.‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي‪ ،‬ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا ػ‪٣٤‬ا‪ ٟ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬يييَ‪ .‬ػ‪٣٤‬ا‪ ٟ‬إْي س‪ٍُ٤‬‬
‫سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬اٍ‪ٙ‬بىيىَى يبُيَ؛ «ىّشَ ‪٧‬يئز ا‪١٣‬الٍي ‪٧‬ب‪ٝ‬ب‪ ٟ‬آ‪٣‬اٍالٍ ثي‪ٚ‬يَ‬
‫آ‪١‬ؼبً‪٤ٝ ،‬م‪ٙ٤‬الٍي‪ ٠‬ىش‪٤‬كبر سبٍيوي‪ ٠‬يبُا‪ٕ ٟ‬ب‪١‬يٍُ‪ ،‬آ‪٣‬اٍالٍ ‪ ٣‬ػ‪٣٤‬ا‪١‬الٍي ثب‪َٙ‬ب سبييب‬
‫ثي‪ٚ‬يَ»‪ )2(.‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪٢ّ ،٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ؿ‪٤‬ي‪ٕ ٟ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ىي٘ ى‪١‬يِى‪ ٥‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫يبُي‪ٚ‬يت؛ «ّبٕب ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب ث‪ ٍِ٢‬ى‪ٝ‬يَ ٍبة»(‪ )3‬ؿ‪٤‬ي‪ ٟ٤‬آىال‪١‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائيُ‪ ،‬ؿ‪ ٟ٣٤‬يب‬
‫‪ٟ٣٤ٙ‬؛ ؿ‪٤‬ه‪ ٍ٤‬يئَ‪ ٘١٤ٕ ،‬س‪٤‬س‪ٞ‬بيب‪ ٟ‬ىٍ‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ٝ .‬ؼ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬ى‪٣‬مبٗ (عجيقي)‬
‫ى‪١٤ٝ٣ٍ٣‬ب (‪٣‬ضقيشي‪ٕ )٦٢‬اٍ‪١٤١٤ٕ ،٥‬ؼ‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ ٛ‬ي‪٤‬ال يبهي‪ٕ ٠‬اٍ‪٢ّ .ٍ٤١٣‬يي‪ ٠‬آىي‪٠‬‬
‫"‪٣٤ٙ‬ا‪ "ٟ‬ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬ايْي ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ث‪٤ٙ٤‬ة‪ ،‬ث‪٤‬ػ‪ٍ٤‬ىا آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ "‪٣" ٣ "٤ٙ‬ا‪ٍ ."ٟ‬ىيٌ‬
‫ا‪ُ٣‬ى‪ ،ُ٥‬س‪ٍ ٟ٤ٍّ٤‬يِي٘ ّيشبثي‪،‬ع‪ 61٣ 60ٛ ،1‬ى‪ٕ ٤ٙ ،٥‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛‬
‫«ىئيي‪ٚ‬يَ ‪١٤٧‬الٍىا‪ٍ ٟ‬بثبً ٕ‪٤‬ػ‪ ٤ٚ‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ى‪ٙ٣‬شي ‪٣‬اٍ‪ٝ‬ي٘ ‪١٤٧ ٣‬الٍ ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬يئَي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ا‪٣‬س‪٣ٍ٤‬ثالٍ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ا‪ ٣‬ى‪ٙ٣‬شي ْٕبالٍ ى‪ٙ٣‬شي ثي‪ٚ‬يَ‪ »َٙ‬ا‪١٣‬الٍىا‪ ٤ٙ ٟ‬آى‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ‬
‫‪١‬بمي٘ ٍب‪ٙ‬يت؛ «‪١ ٤ٙ‬بمي‪ٚ‬ي يبٍي سبٍيوي ثيَ ‪١‬بمي٘ ىيَّي ْٕبيي س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٠‬سب‪١‬يييَ»‪ .‬ا‪٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ 83٥‬ـ ػ‪ ٤‬ائ‪ ٥ٍ٤‬ى‪٤ٙ« ،٥‬ي‪ٝ ٤‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ّي ‪4‬ـ ػي ي‪ ُ٤‬اي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ثب‪ٙ‬ـي‪ٚ‬يٌ ائي‪ٟ‬‬
‫س‪ْٕ ٍُ٤‬ب ‪ٙ‬ب‪٧‬ي ثي‪ٚ‬يَ»‪ .‬آًٍثبيؼب‪ٕ٤ٝ ٟ‬يَي سبٍيوي يبُاٍي ىا‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‬
‫ّشبثي‪٢‬ب آٍهبال‪١‬بٍاً يبُيَ؛ «ً‪٣‬ا‪١ََٙ‬ي‪٣ ٠‬اٍى ا‪٣‬اال‪١‬يا س‪ٍَّٚ٤‬ي‪ ٤ٙ ٠‬آى‪ٙ‬ي ٕ‪٤‬ػ‪٤ٚ‬‬
‫ثب‪ٙ‬ـيالٍي ‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘»‪٢ّ )4(.‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪٣ ،٤ٝ٤ٙ‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ؛ ‪٣‬ا‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اٗ (ىبٍٕؼب إشوَ‪ ،‬ىٍيبؿ‪ )٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )5(.‬ث‪َ٨‬ا‪ٛ‬‬
‫إيي آىشبة آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍٕيٕي‪٢‬ي‪« ،٥‬ػنَاىي آىالٍي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬آؿبٍالٍي» آى‪ٙ‬ي يبُييا‬
‫يبُيَ‪٣« ،‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬آثبى‪ٙ‬يٌ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي ىا‪ٙ‬يييَ»‪)6(.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪198‬‬

‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٢ّ ٦ٚ‬يي‪ ٠‬آىي‪٣٤ٙ ٠‬ا‪ٕ ٟ‬ب‪ٖ١‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٤ٙ ،‬آى‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬بّب ثب‪ٙ‬ـيٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يــــٌ يئـــــَي ا‪ٙ٣‬ـــ‪.ٍ٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ٙ ٠‬ب‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬ب‪١‬يت ‪ ٣‬ا‪ ٤١٣‬ايْي يئـــــَ‪ ٥‬ثا‪٤ٙ‬ة‪ ،‬ثـ‪٤‬ػـــــ‪ٍ٤‬اىا‬
‫آؿيَـــــــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ٙ .‬ب؛ ائ‪ٚ‬ـــــي يبٍاىا‪ )7( ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــياىيَ)‪.‬‬
‫‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬ـــاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ايٖـــــ‪ ٦‬ث‪َ٨‬ا‪ ٛ‬إيي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيــــالٍي‪ ،٠‬ا‪ٕ٣‬شـــ‪ٕ ٦‬شيَىيِ ث‪٤‬‬
‫ثبهي‪ٞ‬ــــال‪ٙ ،‬ب‪٣‬ا‪ٟ‬؛ ائ‪ٚ‬ي يبٍاىا‪١‬يـ‪ ٠‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يني ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍـــــــــالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬يـــــ‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ــــي ‪٤ٙ‬مشــي؛ ّاؿـــــ‪ ،ٍٟ٤‬ث‪٨‬ـــِاىي‪ ،‬ع ‪887ٛ 1‬‬
‫‪3‬ـ ىي٘ ى‪١‬يـــــِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ٝ‬ــــ‪٦‬‬ ‫‪2‬ـ ىــَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬ســــَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪ ،‬اٍ‪ٙ‬بىي ىــــَ‪26ٛ ،‬‬
‫‪4‬ـ آًٍثبيؼب‪ٕ٤ٝ ٟ‬يَي سبٍيوي‪ ،‬اي‪َٞ‬ا‪١‬ي ‪126 ٛ‬‬ ‫ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ٞ‬ــــ‪ّ٤ٙ٤‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪393 ٛ ،‬‬
‫‪6‬ـ ث‪َ٨‬ا‪ ٛ‬إـــيي؛ آىشبة آًٍثبيؼب‪،ٟ‬‬ ‫‪5‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪159ٛ ،ٟ‬‬
‫‪46‬ـ‪١45‬ؼي ٕبي‪7 54ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ، ٦‬بي آًٍثبيؼب‪260 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪286‬ـ ضيخرزي (ضيخرضي)(‪)Şıxrəzey‬‬


‫ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬ـــــالمي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬يـــــ‪ ٠‬س‪ ٘ٞ‬ىا‪ٙ‬يــــــ‪ٍ ٠‬ـــ‪٤‬يب‪ٙ"،ٟ‬يــــن ٍُي" آى‪ٙ‬ي‬
‫ثيــَ آىا‪ٝ‬يــــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬آ‪١‬ؼبً يئــــَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕ ِٞ‬ـــييَ؛‬
‫فَثؼـــــ‪ٍ ٦‬ضـــي‪ٕ ،‬ـاُ‪١٣‬ــــــ‪ ٦‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ‪ ،‬س‪ٍّ٤‬ؼــــــ‪٦‬ى‪ٍُ ٥‬ي ٕـــاُ‪٣ ٣‬اٍ؛‬
‫"ا‪" ،"ٛ٣ُ٣‬ا‪ٚٝ٣ُ٣‬ـــ‪ "ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــيا)‪.‬‬
‫اٍ‪ٙ‬ــــــ‪ٝ ٦‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبً ‪٨ٙ‬ــــــَي (‪ٝ‬ـَّــــــِي) ا‪٣‬ال‪ٍُ ٟ‬ي ‪٨ٙ‬ــــَي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيــــيا ثــــ‪ٍ٤‬اىا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــــي‪ ٟ‬ا‪ ٛ٣ُ٣‬ثبمــــــي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مــــــ‪١٤‬يا‪ ٟ‬ثئ‪ٚ‬ــــــ‪ ٦‬آىال‪١‬يت‬
‫‪ ٣‬ا‪١٣‬ـ‪ٍ ٤‬ضي ّي‪ٞ‬ــــي يبُ‪ٝ‬بً سب‪ٝ( ٛ‬غ‪ٚ‬ـــــــٌ) يب‪٢ٙ‬ي‪ٚ‬ــــــييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيـــي ائيُ‬
‫«‪ٙ‬يـــــن؛ اي‪ٚ‬يـــــــٌ»(‪ )1‬ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪61ٛ ،‬‬
‫‪199‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪287‬ـ ضيخالر (‪)Şıxlar‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي "‪ٙ‬يـــن" ‪" ٣‬الٍ" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٙ« .‬يــن (‪)Şıx‬؛ اي‪ٚ‬يٌ»(‪)1‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪ٝ .‬بىً ‪١‬بئجي ى‪ٝ« ٥‬يب‪ »٦١‬آى‪ٙ‬ي ّشبثــــيا ث‪ٕ ٤‬ـاُ‪" ٣‬اي‪ٚ‬يـــــٌ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـيا‪ٟ‬‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــيا‪ )ٟ‬س‪٤‬س‪٤‬ال‪" ٟ‬اي‪ٚ‬يــن" ٕاُ‪١٣‬ـي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ )2(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٙ" ٣‬يـــن" (‪)Şeyx‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬ـــيا ا‪ ٣‬فَثؼـــ‪ ٦‬ثيَ ٕاُ ا‪ّ ٍ٤ٙ٣‬ي ىبٍٓ ىي‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬ى‪ّ ٥‬ئـيت ‪٣‬‬
‫"ثي‪ٖٚ‬ي‪" ٣ "٥َٚ٢‬ديَ‪٣ "٥َٙ‬ئَي‪ ٠ٚ‬ثيَ ثب‪ٚٙ‬يٌ (ف‪٤٢‬ا‪ّ )ٟ‬ي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪.‬‬
‫آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ٤ٝ٤ٙ‬الٍ" ىيــَ‪ .‬دَ‪٣‬ىٖ‪ ٍ٤‬ى‪ٍ٣‬شـــ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ث‪١٤‬ب ٕــاٍ‪ ٥‬يبُيــَ؛‬
‫«ثيــَ ‪ٙ‬ئييـ‪ ٠‬ثيَ ‪ٙ‬و‪٤ٖ٢ٝ ٦ٞ‬ة ‪ ٣‬يب فبييــــي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مــ‪ ٤١٤‬ثي‪ٚ‬ـييَ‪ ِٝ‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪٣‬‬
‫‪ٙ‬ئييــ‪ ٠‬ايٖ‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آهَي‪٢‬ب ‪٤ٝ‬فيّ‪ْٙ ٠‬ي‪ٚ‬ـي آٍسيَاٍالٍ‪ .‬فبيي ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ئي ػ‪ٞ‬ـ ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬إ‪٦ٞ‬‬
‫«الٍ ـ ‪ٙ‬ــَ» ػ‪ٞ‬ـ فال‪ٝ‬شي فال‪ ٥٣‬ا‪٣‬الٍ»‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٙ" ٦ٚ‬يوالٍ"‪" ،‬اي‪ٚ‬يَـالٍ" ىئ‪ْٞ‬ـييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 162ٛ ،‬ـ ‪ٝ‬يب‪ٝ ،٦١‬ل‪ٞ‬ي ‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجي‪،‬‬
‫‪3 227ٛ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪89 ٛ ،‬‬

‫‪288‬ـ ضيلَُ (‪)Şilvə‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي ‪ٙ‬ي‪ ٥٤ٚ‬آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي‪ٙ ٠‬يَ‪٥٣‬‬
‫ٕبييت؛ اي‪ٚ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬يَ ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ )1(.‬آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪٦‬‬
‫ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬آىي‪ٙ ،‬ي‪ ٥٤ٚ‬آى‪ٙ‬ي ثيَ ٕ‪٤‬ثب‪ٙ‬ي (ىَ‪ٝ‬ب‪١‬ي‪ )٥‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪ ٤‬آىا‪ٙ٤ٕ ٛ‬غب‪ٟ‬‬
‫ػالٗا‪ٙ‬يي‪ ٠‬ه‪٤‬اٍُ‪ٚٝ‬ب‪ ٥‬ىئ‪١٣ٍ٣‬ي‪ ٥‬ثيَ اٍى‪ ٣‬ثب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٍ٤‬ػيٖشب‪١‬يا‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬ب‪ٙ٤ٕ ،‬غب‪١‬ي‪٠‬‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦١٤‬ك‪ ٦ٚٞ‬ائييَ آ‪١‬ؼبً ثبٕي‪ٚ‬يت (‪ْٖٙ‬ز يئييت) ‪ ٣‬يبهبال‪١‬يَ (إيَ ا‪)2(.)ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪2 158،‬ـ ٕ‪ٚ‬غب‪ ٟ‬ػالٗا‪ٙ‬يي‪ ٠‬ه‪٤‬اٍُ‪ٚٝ‬ب‪ ،٥‬س‪٢‬يئ‬
‫ى‪ٙ‬يَي ‪َٝ ٣‬ب‪ٝ٣‬ز‪ ،‬د‪٢‬ب‪٧‬ي‪211ٛ ،‬ـ‪209‬‬

‫‪289‬ـ صغيرلر؛ ‪ ‬سبغيرالر‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪200‬‬

‫‪290‬ـ صوذلي (‪)Səmədli‬‬


‫ث‪َٙ٤‬بٍؿبيي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يــَامي‪٢‬ـــيا يئـــــَ ٕبال‪ ٟ‬آٍبكٖـــ‪٠‬ثَي‪ٚ‬ي‪٧ ،‬بىيثَي‪ٚ‬ـــي‪ ،‬ايجبثي‪ٚ‬ـــــي‪،‬‬
‫ٍ‪ٍ٤ُٙ٤‬ي‪ٚ‬المي ‪ٞٝ ٣‬ي‪ٙ‬ي‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ىئ‪ ٦ٚ٧ ٣ ٍَٙ٣‬آثبى ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٝ‬ي٘ ؿبمالٍ‪ٍ ،‬ي‪ٚ‬الً‬
‫ّي‪ٞ‬ي دبييِ (ٕ‪ٍ ٣ )ُ٤‬ي‪ٚ‬يا ّ‪٤‬ؿَي "ه‪ٚ‬يي‪ٙ٦‬ي" سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثي‪ ٦٢‬ائشييْ‪َٚ‬ي يئَ‪َٝٙ‬ي٘‪.‬‬
‫‪ٞٝ‬ي‪ٙ‬ي ٍي‪ٚ‬المي‪١‬ي‪ ٠‬يبيالمي‪ٕ ،‬بال‪٣‬ار ىامالٍي ٍ‪٤‬ي‪١٤٢‬يا يئَ ٕبال‪٢ّٟ٣٤ٙ ٟ‬يي‬
‫اي‪ٞ‬ي٘‪ .‬ا‪ٚٝ‬ي ا‪٣‬سبي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬دَي‪ٞ‬جئ٘ ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ ٣ ٟ‬ائُ‪٣‬ى‪ٕ" ٥‬ئيي" ا‪٣‬ال‪ٞٝ" ٟ‬يثي"‪،‬‬
‫ه‪ٚ‬يي‪ٙ٦‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ـيالٍي‪٢‬يا‪ ٣ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ّ ٜ‬ي‪ٚ‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬اي‪ٞ‬ي٘‪ .‬اي‪٢‬يي ‪ٞٝ‬ي‪ٙ‬ي‬
‫ٍي‪ٚ‬المي آىال‪١‬ب‪ ٟ‬يئـــــــَي‪ٞٝ ،‬يثي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬ثب‪ٙ‬ـي‪ٚ‬يٌ ائشييٖي سبييب آثبى ائييٖي‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ائ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬

‫‪291‬ـ طبٍٍس درُ سي ‪ ‬تٍَز درُ سي‬


‫‪292‬ـ عبلي لبپَ ‪ ‬آاللبپي‬
‫‪293‬ـ عجبس عليلَ ‪ ‬آثبس اليلي‬
‫‪294‬ـ عجبثَيلي ‪ ‬ايجبثَيلي‬
‫‪295‬ـ عسگرخبًلي ‪ ‬اسگرخبًلي‬
‫‪ 296‬ـ عطبلَ ‪ ‬آتبلي‬
‫‪297‬ـ عليخبى وٌذي ‪ ‬آلخبى وٌذي‬
‫‪298‬ـ عليٍرديلَ ‪ ‬آلي ٍئرديلي‬
‫‪299‬ـ عوبرت ‪ ‬ايوبرات‬
‫‪300‬ـ عٌجرلَ ‪ ‬اًجرلي‬
‫‪301‬ـ عيَضلَ ‪ ‬ائيَازلي‬
‫‪302‬ـ غفبروٌذي ‪ ‬لبفبروٌذي‬
‫‪201‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪303‬ـ لبتبر (‪)Qatar‬‬


‫ثيَ ُا‪ٝ‬ب‪٤ٝ ٟ‬مب‪ ٟ‬ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪١‬ي‪ ،٠‬اي‪٢‬ييْي آميَ ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ي‪٢‬الٍ ىا‪ٙ‬يييني ي‪َّٚ٤‬ي‪٢‬ي‪ ،‬ى‪٥٣‬‬
‫ٍبسبٍالٍي ىا‪ٙ‬يييَىي‪ .‬ا‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿــ‪ٍ ٟ٤‬بسبٍ ٕــاُ‪ ٣‬ثيــَ ‪١‬ئـــــ‪٢ّ ٦‬ـي ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــ‪٦‬ى‪ٟ‬‬
‫يـ‪٤‬هبٍي ٍبسبٍ‪ ،‬ا‪ٍ٣‬سب ٍبسبٍ ‪ ٣‬آ‪ٙ‬بمب ٍبسبٍ ّ‪٢‬ــــــي‪َٙ‬ي ‪ ٣‬ثيــَ ‪١‬ئــ‪ٍ ٦‬ي‪ٚ‬ــالً آىي‪٢‬يا‬
‫ٕـاُ‪ ٥‬ؿبٍديــــَ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ‪ٝ‬ــ‪٤‬مب‪١‬يا ‪ َ٧‬يئــــَى‪ ٥‬ى‪ ٥٣‬ا‪ٞٙ٣‬بٕبيــــيي ىا‪ ،‬ى‪ٍ ٥٣‬بسبٍي‪٢‬ي‬
‫ٕاٍ‪ٝ‬ـــ‪ٝ٦‬ي٘ ّ‪٢‬ـــي‪ ،‬ائ٘ ـ ا‪٣‬ثب يـ‪٤‬م ايـــيي‪ .‬ائ‪ ٦ٚ‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬اىا ثيــَ ائ٘ ‪َٝ‬ظَ‪ٚ‬ي‬
‫يبٍا‪١‬يت؛ «ى‪ٕ ٥٣‬اٍ‪ٕ٦ٝ‬ـــ‪٤‬ي ى‪ٍ ،٥‬ينيــ‪ٕ ٠‬اٍ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ــ‪.»ٓ٤‬‬
‫آميــَـ آميـــَ ي‪َّٚ٤‬ي‪ ،‬ا‪ ٟ٣ُ٣‬ي‪ٙ٤‬الٍىا ىا‪ٙ‬ي‪ٞ‬بمب‪ ،‬ى‪ ٥٣‬ى‪ ٟ‬ا‪٣‬ين‪ ٟ٤‬ثيَ كئي‪٤‬ا‪ ٟ‬سبد‪ٞ‬بً‬
‫ا‪ٞٙ٣‬بُىي‪ .‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪ّ َ٧ ٥‬ي‪ ٦ٖٞ‬ائُ ٕ‪٤‬ػ‪ٍ ٤‬يٍ ى‪ٕ ٥٣‬بهالييَىي‪ .‬ى‪٣ ،٥٣‬اٍ ى‪ٙ٣‬ش‪ٚ‬يِ‬
‫ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م ائ‪ٚٞ١‬ي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬آسبالٍ ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ائ٘ ‪ٝ‬ظ‪ٚ‬ي يبٍاىيجالٍ‪« :‬ى‪ٙ٣‬شي‪٥‬‬
‫ى‪ٍ٣ُ ،٥٣‬يشي‪.»٥٤١ ٥‬‬
‫ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ ٣‬ا‪٣‬ال‪ ٣ ٟ‬يب‪٢ٙ‬يـــ٘ فَة ا‪ٙ‬ييجبٕـــي اي‪ٍ" ٦ٚ‬غبٍ" ّي‪ٞ‬ـــي‬
‫يبُيـــال‪٢ّ ٟ‬ــــيي‪ ٠‬ى‪ُٕ٣‬ـــــ‪ ٟ٤‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ـــي «ٍبسبٍ» ىيـــَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬ـــاُ ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬‬
‫(‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ٝ‬ـــ‪ ٦‬ى‪« )٥‬ثيـــَـ ثيــــَي‪١‬ي‪ ٠‬آٍىي‪٢‬ؼب ٕيـــَاال‪ٞ١‬ي٘ كئيـــــ‪٤‬ا‪١‬الٍ ى‪ٝ٣ُ٣‬ــ‪،٤‬‬
‫ٍبىي‪ٚ‬ــــ‪ّ ،٦‬بٍ‪٣‬ا‪ٕ ،ٟ‬يــَا‪ٝ‬و»(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــياىيَ)‪.‬‬
‫‪ٝ‬يـ‪ ٠‬ا‪٣‬ؽ يــ‪ْٕ ُ٤‬ـــــٖ‪ ٠‬يئيىيــي‪ ٥‬يبييـــــ‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سب آيي آٍا‪ٙ‬ـــييَ‪ٝ‬ب اي‪ٚ‬ي‬
‫آدبٍا‪١‬ـيا‪ٗ٤ّ ،‬سذ‪٢ّ ٦‬ــــــــــيي‪١‬ي‪ٕ ،٠‬ـبٍي ٍي‪ٚ‬ــــــالمي‪٢‬ــــيا‪ ،ٟ‬ايْٖ‪٢‬ــــيٍ آى‪ٙ‬ــي‬
‫ثيـــَ ى‪٥٣‬ؿي ٍبسبٍ ٕاُ‪١٣‬ــــ‪ٕ ٦‬ــاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ىئــــيي‪« :‬ا‪ٕ٣٣‬بٍي ثيـــَـ ثيــَي‪١‬يــ‪٠‬‬
‫آٍهبٕي‪٢‬ب ثبمــــــال‪١‬ب‪ َ٧ ٟ‬آ‪ٙ‬شـي ي‪٤‬هٖب يئــــــيىي ى‪٥٣‬يـــ‪ٍ" ،٦‬بسبٍ" ىئيي‪ٚ‬يــَ‪ .‬ائ‪ٚ‬ــ‪٦‬‬
‫ؿبمــــــالٍ ا‪ٙ٣‬ـ‪١ ،ٍ٤‬ئـــ‪ٍ ٦‬بسبٍي ثيـــَ ـ ثيــــَي‪ ٦٢‬ثبمـــــالييَالٍ‪ .‬ا‪ٝ‬ب ٍبسبٍال‪ٞ١‬ـــي٘‬
‫ى‪ٙ٥٣‬ــَي‪ ٠‬ائ‪١‬ــ‪١٤‬ي‪ٍ( ٥‬بثبمي‪٢‬ـــيا) ٕبٍي‪٤‬ا‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬ـ‪.ٍ٤‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪1768ٛ ،2‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪202‬‬

‫‪304‬ـ لبتير يَراى (‪)Qatır yoran‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي ٍبسيَ ي‪ٍ٤‬ا‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىالٍي ايْي‬
‫ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍبسيَ"‪" ،‬ي‪ٍ٤‬ا‪ ."ٟ‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً "ٍبعَ" ّي‪ٞ‬ي‬
‫يبُي‪ٚ‬يال‪ٍ" ٟ‬بسيَ" ٕاُ‪٣‬؛ ٍبس‪ٞ‬بً‪ٍ ،‬بٍي‪ٚ‬ييَ‪ٝ‬بً ٕاُ‪١٣‬ي‪١‬ييَ‪ .‬آر ‪ ٣‬ا‪٣‬الً كئي‪٤‬ا‪١‬الٍي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئ‪٢‬ي كئي‪٤‬ا‪١‬ب ٍبسيَ ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٍ .‬ك‪ٞ‬ش‪ٚ‬يِ اٍ‪ٙ‬بىيىَى‪ٍ ،‬بسيَ ٕاُ‪ ٟ٣‬ا‪ٕ٣‬يَا س‪ٍُ٤‬‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يَ ّي س‪ٍ٤‬ارىا ىا ٕ‪ٚ‬يت‪" )1(.‬ي‪ٍ٤‬ا‪ "ٟ‬ايٖ‪" ٦‬ي‪ٞٙ٣ٍ٤‬بً" ٕاُ‪١٣‬ي‪١‬ييَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪ٕ ،‬ئ٘ـ ٕئي ي‪ٙ٤‬الٍى‪ ٟ‬ا‪ُ٣‬اً ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪٣‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ س‪ٍ٤‬ار‪ ،‬اٍ‪ٙ‬بىي ىَى‪ ،‬آٍاُ‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي اي٘ ٕبي‪5ٛ60‬‬

‫‪305‬ـ لبرا آغبج (‪)Qara ağac‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ي‪٤‬هبٍي ‪ ٣‬آ‪ٙ‬بمب ٍبٍاآمبع آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ٍ .‬بٍاآمبع‪،‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬يا ثيش‪ ٗ٤ٍ ٣ ٠‬ـ ث‪٤‬ىامي ثاي‪ ُ٤‬ا‪٣‬ال‪ٝ ٟ‬ئ‪ ٦ٚ‬آمبػالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪٢ّ .‬يي‪٠‬‬
‫آىي‪٠‬؛ ٍبٍا‪ ،‬ثاي‪ ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪ ٣‬آمبع ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪ ،ِٖٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ثاي‪ُ٤‬آمبع ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ‬
‫ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪َٙ‬ب يئَ‪َٙ‬ي ّي‪ٞ‬ي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ىا آمبع آىيال ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ آىالٍي‬
‫آُ ىئيي٘‪ .‬ث‪١٤‬ب ثبهب‪١‬يا ث‪ٍ٤ٕ ٤‬م‪ ٤‬يبٍا‪١‬يَ‪١ ،‬يي‪ ٦‬آسبـ ثبثبالٍ يئَ آىالٍي‪٢‬يا آمبػالٍىا‪ٟ‬‬
‫ىبيياال‪١‬يجالٍ؟ ػب‪٣‬اة ثئ‪ ٦ٚ‬ىيَ‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا آمبع «ائَ‪ٙ‬يِ»ي‪( ٠‬يئَي‬
‫يبٍاىا‪ ٟ‬سب‪َ١‬ي‪١‬ي‪ٕ )٠‬ي‪ٕ٦ٖٞ‬ي اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ا‪٤ٍ ٤١٣‬سٖبٗ ٕبييت ‪٣‬‬
‫كاٍ‪ٝ‬ش‪ ٦ٚ‬ثبهيَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ .‬ث‪٤‬ىاٍالٍي‪٢‬ب ؿبال‪ٝ‬ب (ػ‪ٍ٤‬ثبػ‪ ٍ٤‬ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي دبٍؿب) ثبمالييت‪ ،‬ث‪٤‬ي‪ٟ٤‬‬
‫آ‪ٙ‬يت ا‪١٣‬ب ‪ٌ١‬يَ ائييَ‪ٝ‬ي٘‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬آيبمي‪٢‬يا ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ّٖ ٟ‬يَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬ؿبي‪ٚ‬ي آمبػب ٕ‪ ٥ٍ٤‬يبُيَ؛‬
‫«ائس‪َٚ٢‬ي‪ ٠‬ايٖشْ‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬اي‪٢‬ب‪ٝ‬الٍي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ى‪« ٥‬آمبع»ىيَ‪« .‬آمبع»ا اي‪٢‬ب‪ٛ‬‬
‫يئشيَ‪ ،َٚ١‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬آىالٍىا «آمبع» ٕاُ‪ ٟ٣‬اي‪ ٦ٚ‬آدبٍيت‪ ،‬آمبػي يبى ائ‪ٝ٦ٚ‬ي‪)1(.»َٚٚ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪22 ٛ ،ٜ‬‬
‫‪203‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪306‬ـ لبراثـَالق (‪)Qarabulaq‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ٍَ‪٥‬ثالك ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍبٍا"‬
‫‪" ٣‬ث‪٤‬الً"‪ٍ .‬بٍا ٕاُ‪ ٜ٧ ،٣‬آك ث‪٤‬يب‪١‬ي‪ٍ ٠‬بثبمي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬يب ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬يئْ‪٦‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي ىئييَ؛ «إبعيَ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ٍ« ٟ‬بٍا» يئَ آ‪ٙ‬شي يبٍاىيؼي‪٢‬ي‬
‫يبىا ٕب‪ٞٙ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬اي‪ ٦ٚ‬آدبٍي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ييَ»‪ )1(.‬يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يييَ ّي ىّشَ‬
‫ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪٦‬؛ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪،٥‬‬
‫ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬م‪ٟ٤ٕ( ٤‬ؿيوب‪)ًَٙ ،ٟ‬؛‬
‫يب‪ٙ‬ي٘‪ ،‬ثبسي (ٕ‪ٟ٤‬ثبسب‪ ،ٟ‬مَة)؛ آك‪١٤ٕ ،‬ئي(ػ‪٤٢‬ة)؛ ٍيَ‪ٝ‬يِي‪ُ٤ٍ ،‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ)؛ ٍبٍا ‪٣‬‬
‫ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي ايٖ‪٦‬؛ ٕبٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ )2(.‬ث‪٤‬الً ايٖ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ ٦ٚ‬بٍاث‪٤‬الً؛ يئْ‪٦‬ث‪٤‬الً‪٤ٕ ،‬ي‪ ٤‬ؿ‪٤‬م ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬الً ‪ُ٤ٍ ٣‬ئي ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬الك‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ياىيَ‪ .‬إبعيَ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ ٟ‬ايٖ‪ٍ ٦‬بٍاث‪٤‬الً؛ "يئَ سب‪َ١‬يٕيث‪٤‬المي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 12 ٛ ،ٜ‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬ىٍ إبعيَ سَُ‪14ٛ ،‬‬

‫‪307‬ـ لبراتپِ (‪)Qaratəpə‬‬


‫ّ‪٢‬ــيي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ـــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٍ" ،‬بٍا" ‪"٣‬سذــــ‪ٍ ."٦‬بٍا ٕــاُ‪ ٜ٧ ،٣‬آك‬
‫ث‪٤‬يب‪١‬ي‪ٖ١ٍ( ٠‬يـــ‪ٍ )٠‬بثبمي‪٢‬ــــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬يب (ٍ‪ ٜ٧ ٣ )ٔ١‬ى‪ ٥‬ثــايـــ‪ ٣ ُ٤‬يئْــ‪٦‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــياىيَ)‪.‬‬
‫‪ٞٝ‬ـــي ؿبي‪ٚ‬ي ىئييَ؛ «إبعيـــَ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬يا‪ٍ« ٟ‬بٍا» يئَ آ‪ٙ‬شي يبٍاىيؼي‪٢‬ي يبىا ٕب‪ٞٙ‬بً‬
‫ا‪٣‬ؿـ‪ ٟ٤‬اي‪ ٦ٚ‬آدبٍي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ييَ»‪ )1(.‬يئــَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪َّٕٚ ِٞ‬يـــييَ ّي ٍ‪ٙ‬بى‬
‫ٕ‪٢‬ؼي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼــــ‪٦‬؛ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ى‪١‬يب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ش‪َٚ‬ي اي‪٢‬ب‪١‬ؼالٍي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪،٥‬‬
‫ى‪١‬يب‪١‬ي‪ ٠‬ىئٍى ث‪٤‬ػبٍي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪ ،‬ثئ٘ ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يــَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ى‪٣‬مــ‪ٟ٤ٕ( ٤‬ؿيوب‪،ٟ‬‬
‫‪ٙ‬ــًَ)؛ يب‪ٙ‬يـــ٘‪ ،‬ثبســي (ٕــ‪ٟ٤‬ثبسب‪ ،ٟ‬مــــَة)؛ آك‪١٤ٕ ،‬ئــي (ػ‪٢‬ــ‪٤‬ة)؛ ٍيـَ‪ٝ‬يـــِي‪،‬‬
‫ٍ‪ُ٤‬ئي (‪ٞٙ‬بٗ)؛ ٍبٍا ‪ ٣‬ى‪١‬يب‪١‬يــ‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕـي ايٖـــ‪٦‬؛ ٕبٍي ث‪٤‬يب اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪)2(.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪204‬‬

‫آىيـ‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼـي ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬ـاٍ‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍّي‪ ،‬سـ‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ـــي‪ ٥‬س‪ٍ٤‬دبمي‪٠‬‬


‫ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤ٙ٤‬ة ٕيــَى‪ّ ٥‬يـيِ ىاك ّي‪ٞ‬ـي ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬ب "سذـ‪ "٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٟ‬‬
‫‪ٙ‬نبر ا‪ٙ‬شـــــَُى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬ـاُ‪" ،‬سَذ‪ٕ "َِٞ‬ـــاُ‪١٣‬ـــ‪ّ ٟ٤‬اّ‪١٤‬ـــي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬ي‪٢‬يت ‪٣‬‬
‫سذيِ‪ٍٝ٣٣‬بً ‪ ٣‬سذيْ‪ٚ‬ـــ‪ ِٝ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‪ )3(.‬يْب‪١‬يىا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬آؿيَــاليب‪١‬يا ا‪٤١٣‬‬
‫"سَذ‪ٞ‬ـ‪ "٦‬ثي‪ٚ‬يت‪" ،‬سَخ" ‪ٝ" ٣‬ـــ‪ "٦‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ــــ‪ ٦‬ثا‪٤ٙ‬ة ‪ ٣‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبديا‪ٝ‬بً‬
‫‪ ٣‬سئ‪ ،ِٝ٦ٚٚ‬سئ٘آس‪ٞ‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــيا ثي‪ٚ‬يـــَ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ـــي‪٧ ٥‬ب‪ٝ‬بٍ يئَ‪َٙ‬ى‪ٕ ٥‬اُسـي‬
‫ٍ‪٤‬ي‪ٞ‬بمب يبىا ‪ٝ‬قجي ى‪ُٙ٣‬ش‪ ،٦ٖٞ‬س‪ٍ٤‬دبمي ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبدياالييت ‪١٤٧‬ـــــي‪ٍ٣‬‬
‫يئَ‪ َٙ‬يبٍاىيت ‪ ٣‬ث‪١٤‬ـــــــالٍا "سذ‪ "٦‬ىئيَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ ٦ٚ‬بٍاسذ‪٦‬؛ "يئْ‪٦‬سذ‪ ،"٦‬يبىا‬
‫"ٍ‪ُ٤‬ئيى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬سذ‪ "٦‬ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،‬ىٍ إبعيَ سَُ‪،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪12 ٛ ،ٜ‬‬
‫‪3‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪298ٛ ،‬‬ ‫ّاؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪14ٛ ،٠ٙ٣‬‬

‫‪308‬ـ لبراتيىبًلي (‪)Qaratikanlı‬‬


‫‪ٝ‬ــ‪٤‬مب‪١‬يا ‪١‬ئــــ‪٢ّ ٦‬ـــي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬ـــالً آىي ٍبٍاسيْب‪ٚ١‬ـــي ىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ا‪٣‬ؽ ٕـــاُى‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍبٍا"‪" ،‬سيْب‪ٙ" ٣ "ٟ‬ـــي"‪ٍ .‬بٍا ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬ـاٍ‪ٍ ٥‬بٍاثــ‪٤‬الك ّ‪٢‬ــيي‪٠‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬ـيا يبُ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يــــٌ‪ .‬سيْب‪ ٟ‬ايٖـــ‪ ٦‬ثقضي ثيشٖي‪َٚ‬ى‪ ،٥‬ايي‪٢‬ــ‪ّ ٦‬ي‪ٞ‬ـي ايشـي ا‪٣‬ػ‪ٚ‬ـ‪٤‬‬
‫ا‪ٙ٣‬ـ‪ٙ« .ٍ٤‬ـي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖــ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيـــال‪ ٣ ٟ‬يئـَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪،‬‬
‫‪ٝ‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ـــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــيىيَ‪)1(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــ‪ٍ" ٦‬بٍاسيْب‪ٚ١‬ي"؛ "ثاي‪ ُ٤‬سيْب‪١‬ــالٍي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثيشٖــــي ‪ٙ‬ـــَ ثيشـــ‪ ٠‬يئَ"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــــياىيَ)‪.‬‬
‫ّ‪٢‬ــيي‪ ٠‬آىي ‪ ٜ٧‬ى‪« ،٥‬سيْــ‪ٕ »٠‬اُ‪١٣‬ـــي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب ثي‪ٚ‬ـَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ٍبٍاسيْب‪ٚ١‬ــي؛‬
‫ثاي‪ ٣ ُ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬دبٗـ دب‪ٙ‬شبٍ سيْيؼيٕي‪ ،‬يبه‪ٚ‬ي ىٍُي‪ َٚ‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئـَ ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬
‫‪205‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪309‬ـ لبراداغلي (‪)Qaradağlı‬‬


‫ٍبٍاىام‪ٚ‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ٕاُى‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ٍبٍا"‪" ،‬ىاك"‪ٙ" ،‬ي"‪ٍ" .‬بٍا" ٕاُ‪٦١٣‬‬
‫ٕاٍ‪ٍ ٥‬بٍاث‪٤‬الً ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا يبُىيٌ‪ .‬ىاك يئَي‪١٤٧ ٠‬ي‪ ٣ ٣ٍ٣‬يب‪ٝ‬بػ‪ٚ‬ي ُيَ‪ٕ٥٣‬يييَ‪.‬‬
‫«‪ٙ‬ي» ايٖ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )1(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ" ٦ٚ‬بٍاىام‪ٚ‬ي"؛ "ا‪٣‬ػب ىامالٍىا يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍ"‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آٍسيَاً‪ٍ ،‬بٍاىام‪ٚ‬ي‪ّ ،‬اؿَي ‪ٙ‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ ٟ٤‬ائ‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪310‬ـ لبراخبى ثَيلي (‪)Qaraxanbəyli‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪ ٠ٚٙ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬اي‪ ِٚ‬ائ‪١‬ؼ‪ ٦‬ىئ‪ٚٞ‬ي ا‪٣‬الٍ ّي‬
‫«ٍبٍاهب‪ ٟ‬ا‪٣‬م‪ ٟ٣ُ٤‬آسبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ»‪ ٜ٧ )1(.‬ى‪ ٥‬ائسْي‪ٍ ٥‬بٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬ؿيٖي٘‪ ،‬ين‪ٞ‬ب‪ ،‬س‪٤‬هٖي‬
‫‪ ... ٣‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي يبٍاىا‪٥ٍَ ،ٟ‬هب‪ ٟ‬ـ ٍبٍاهب‪١‬ي‪ َٚ‬آى‪ٙ‬ي ثيَ ى‪ٙ٣‬ز ‪٣‬اٍ‪ٍ .‬بٍاهب‪ٕ ٟ‬اُ‪٣‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬سبييب ‪ ٣‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٍ ٜ‬بٍاهب‪ٟ‬ثي‪ٚ‬ي‬
‫سبييبٕي‪ٍ ،‬بٍاهب‪ٟ‬ثي‪ٚ‬ي ّ‪٢‬يي‪ٕ ،‬ئَ‪ٝ‬يى‪ٍ ٥‬بٍاهب‪ٟ‬ىامي آى‪ٙ‬ي ثيَ ىاك ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬ا‪ٝ(ٛ‬ل‪ ...٣ )٦ٚ‬ا‪٣‬‬
‫ٕيَاىا‪١‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ اٍ‪ٙ‬بىي ىَى؛ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪42ٛ ،‬‬

‫‪311‬ـ لبرالبثبق (‪)Qaraqabaq‬‬


‫ٍبٍاٍبثبً‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪٥‬؛ «ا‪٦ٞٙ٤ٕ ٣ُ٣‬ي‪ٍ ،٠‬بٍٗبثبٍ‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪٣ُ٣‬‬
‫ٕ‪ )1(»...٣ ِٞٙ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ث‪٢ّ ٤‬ي «ٍبٍاٍب‪٣‬اً» ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬ثا‪ٍ٤١٤ٙ‬؛ «ٍبٍا» ‪ٍ« ٣‬ب‪٣‬اً»‪ٍ" .‬بٍا" ٕاُ‪ ٜ٧ ،٣‬آك‬
‫ث‪٤‬يب‪١‬ي‪ٍ ٠‬بثبمي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬يب ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬يئْ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٍ" .‬ب‪٣‬اً" ايٖ‪،٦‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬يا ثيش‪ ٣ ٠‬يبه‪ٚ‬يؼب آٍسب‪ ٟ‬ثيَ آمبع آىيييَ‪ .‬ثي‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ث‪ٍ٤‬ا‪ ،‬يئْ‪ٍ ٦‬ب‪٣‬اً‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪206‬‬

‫آمبػالٍي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ ٜ٧ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪ٝ٤ٕ ٥‬ب‪ ٟ‬ا‪ٍ" ٍ٤ٙ٣‬ب‪٣‬اً" آًٍثبيؼب‪١‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ٟ‬‬
‫إْي ثيــَ سبييب آىيـــــيا ا‪٣‬ال‪ .‬آٍسيـــــَاً ‪ ٜ٧‬ى‪ٍ« ،٥‬بثبً»‪ ،‬ثيـــَ ثيشٖــي آىيـــــييَ‬
‫ّي ا‪١٣‬ب ّ‪٤‬ى‪٣‬ى‪ ٥‬ىئي‪ٚ‬يـَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1781ٛ 2‬‬

‫‪312‬ـ لبرالبسيولي (‪)Qaraqasımlı‬‬


‫ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ٕ ،‬بٍيهب‪ٟ‬ثي‪ٚ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ٍ ،٠‬بٍاٍبٕي‪ٚٞ‬ي‬
‫سيَ‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ىئ‪َّٕ ِٞ‬ييَ ّي ٍبٕي‪ٕ ٜ‬اُ‪ ٟ٣‬آىا‪ ٛ‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ‪ٜ٧‬‬
‫ى‪٥‬؛ ٍبُي‪ٍ ،ٜ‬بُ‪ٝ‬بً ‪ ٣‬ائ‪ٕ ِٞٚ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬

‫‪313‬ـ لبرالبيب (‪)Qaraqaya‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬يئَ آىي ٍبٍاٍبيب ىيَ‪ .‬ث‪٤‬آى ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ ٍبٍا‪ٍ ،‬بيب‪ٍ .‬بٍا ثيَ‬
‫ث‪٤‬يب (ٍ‪ )ٔ١‬آىي ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬يئْ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٍ .‬بيب ايٖ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪٥‬؛ ىا‪ٚٙ‬يٌ ‪ٕ ٣‬بٍح ىاك‪ ،‬ىا‪ٚٙ‬يٌ ا‪٣‬ؿ‪ ،ٛ٣ٍ٤‬يبٍمب‪َٕ ،ٟ‬رىاٗ(‪)1‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ .‬ث‪٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٍ ٟ‬بٍاٍبيب‪ ،‬ثاي‪ٍُ٤‬بيب‪ ،‬ثاي‪ُ٤‬يبٍمب‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٠‬‬
‫ٍبٍ ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ٍبٍاٍبيب‪ٍ ،‬بٍي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬يا‪ٍ ،ٟ‬بيب‬
‫ّي‪ٞ‬ي ٕاٍ‪ ٠١٣‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ثيَي‪٢‬ؼي آ‪١‬ال‪ ٛ‬ى‪ٍ٣‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫‪ٝ‬يى‪ٙ‬ي سبييبٕي‪٢‬ب فبييـــي ٍبٍاٍبيب يبيــــالمي ‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٚٞ١٣‬ي (ا‪ٞ٧‬يش‪ٚ‬ي) يئــَ آىالٍي ‪٣‬اٍ؛‬
‫ىيـــِىي‪ٍ ،‬بال‪ٚ١َ٤َٕ ،‬ــــي‪ ،‬ى‪ٍَ٣‬ـــــــ‪ ُ٤‬ديـبً‪َ١ٍٍَ ،‬ــــــ‪٤‬ع‪ ،‬ا‪ ٓ٣ٍ٣‬ي‪ٙ٤‬ي‪،‬‬
‫‪ٝ‬ـــــ‪٤‬مب‪ٕ ٟ‬ـاٍ‪ ،٠ّ٣‬ا‪٣‬ثبيئَي‪ٝ ،‬بمبالك‪ ،‬يَ‪ََ٨‬ىاٗ‪ ،‬ؿبي ي‪ٍ٤‬ى‪ ،‬ؿَذََىاٗ‪ ،‬ػي‪ ٤١ ٠‬ىٍ‪،٥‬‬
‫َّجَـــَ‪ ٥‬ثيـ‪ ،٠‬ثيـــِهب‪١‬ب‪ ،‬ى‪ُ٣‬ىاك‪ ،‬د‪ ٓ٤‬يئــَي‪ٙ٤ٍ ،‬بث‪٤‬الك‪٣٤١ ،‬ث‪٤‬الك‪ ،‬ؿ‪٤‬د‪ٍ٤‬ث‪٤‬الك‪،‬‬
‫‪ٍٍ٤ٙ‬ا‪ ٟ‬ث‪٤‬الك‪ ،‬ؿ‪ٝ٤‬ـ‪ ٦‬ث‪٤‬الك‪ٕ ،‬بٍي ث‪٤‬الك ‪)...٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1832ٛ 2‬‬
‫‪207‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪314‬ـ لبرالَچ (‪)Qaraqoç‬‬


‫ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا يئَ ٕب‪ٞٙ‬ي٘ آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيَي "ٍبٍاٍ‪٤‬ؽ"ى‪ .ٍ٣‬ث‪ ٤‬آى ايْي‬
‫ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍبٍا" ‪٤ٍ" ٣‬ؽ"‪ٍ .‬بٍا ٕـــــــاُ‪ ٜ٧ ،٣‬ثيَ ث‪٤‬يب (ٍ‪ )ٔ١‬آىي ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪٥‬‬
‫"ثاي‪" ٣ "ُ٤‬يئْــ‪ "٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــياىيَ)‪.‬‬
‫‪ٞٝ‬ــي ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثـــالٍي ىئييـــَ؛ «إبعيـــَ ثبهي‪ٞ‬ي‪٢‬ـــيا‪ٍ« ٟ‬بٍا» يئـــَ آ‪ٙ‬شي‬
‫يبٍاىيؼي‪٢‬ي يبىا ٕب‪ٞٙ‬بً ا‪٣‬ؿـــــ‪ ٟ٤‬اي‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬آدبٍي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ييَ»‪٤ٍ" )1(.‬ؽ" ايٖــ‪ٕ ٦‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬‬
‫(‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ٝ‬ــــــ‪ ٦‬ى‪" )٥‬ائـٍَِّــ‪٤‬ي‪ "ٟ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‪ .‬آ‪١‬ؼـبً ائـ٘ آٍإي‪٢‬ــــــيا‬
‫"ٕ‪٢‬ــــغ ٍ‪٨‬ـــَ‪ٝ‬ب‪" ،"ٟ‬ىئي‪ٖٙ٤‬ــــ‪ٍ" ،"٠‬ـ‪٤‬ؿبً"‪" ،‬آ‪ٙ‬خ" ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــ‪ٍ" ٦‬بٍا ٍــ‪٤‬ؽ"؛ "ثاي‪ٍ ُ٤‬ـ‪٤‬ؿبٍــــالٍ يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئـــَ" ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫ف‪ٚ‬ي ثَاُ‪١‬ـــي‪ٕ ،٥‬ؼي٘ ٕيش‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٕ( ٥‬بيشي‪٢‬ـــيا) «ٍ‪٤‬ؽ ىا‪ٙ‬الٍي» آى‪ٙ‬ي يبُييا ٍ‪٤‬ؽ‬
‫ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ «‪١٤٧‬الٍي‪ ٠‬ا‪ ٟ‬ؿ‪٤‬م سب‪َ١‬ي ا‪٣‬ؿ‪ٍ٤ٍ ٟ٤‬ثب‪ ٟ‬ائيي‪ ٠ٚ‬كئي‪٤‬ا‪ٟ‬‬
‫ٍ‪٤‬ؽ ا‪٣‬الٍىي‪ُ٤ٕ .‬س‪ ٍُ٤‬آىال‪١‬ب‪ ٟ٤ٝ٤ٍ ٟ‬سب‪َ١‬ي ا‪٣‬ؿ‪ٍ٤ٍ ٟ٤‬ثب‪ ٟ‬ائشييْ‪َٚ‬ي ايْي‬
‫كئي‪٤‬ا‪٣ ٟ‬اٍييي‪ ،‬ثيَيٕي آر ‪ ٣‬ىيَٖي ىاك ٍ‪٤‬ي‪ ٤١٤‬يب ‪ٞ٧‬ب‪٤ٍ ٟ‬ؽ‪ .‬آر‪ٕ ،‬ايسب‪َ١‬ي‬
‫ا‪٣‬ؿ‪٤ٍ ٣ ٟ٤‬ؽ ىا س‪٤‬دَاً ا‪٣‬ؿ‪ٍ٤ٍ ٟ٤‬ثب‪ٚ١‬يـــٌ ‪٣‬ئَ‪َٝٙ‬ي٘‪ .‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ىإشب‪١‬الٍي‪٢‬يا ىا‬
‫ثيَؿ‪٤‬م يئَى‪ٍ٤ٍ ٥‬ثب‪ ٟ‬ائيي‪ ٠ٚ‬كئيــ‪٤‬ا‪١‬الٍ ث‪٤‬ػ‪ ٍ٤‬ىئي‪ٚ‬يت ّي "آســـالٍىا‪ ٟ‬آيَيـــَ‪،‬‬
‫ى‪َٙ٥٣‬ى‪ ٟ‬ث‪٤‬مـَا ‪٤ٍ ٣‬ي‪١٤‬ـــــالٍىا‪٤ٍ ٟ‬ؽ ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ ٟ‬ائيي‪."٠‬‬
‫ٍبُاً س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا ٍ‪٤‬ؽ؛ اٍ‪ٙ‬يِ‪ ،‬ايٖيي‪ٙ‬يِ‪ ،‬ائُٕ‪ ٣ ُ٤ٍٙ٤‬آُاى‪ٙ٥‬يِ‬
‫‪١‬ي‪ٚ‬ب‪ٕ٦١‬يىيَ‪ .‬إْي ُ‪ٝ‬ب‪١‬الٍ ٍبُاً ٕب‪٣‬ا‪ٙ‬ـيــــالٍي‪١‬ي‪ٍ ٠‬ب‪ٙ‬وب‪١‬ـــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ي‪٥‬‬
‫ٍ‪٤‬ؽ ىا‪ٝ‬نبٕي ا‪٣‬الٍ‪ٝ‬ي٘‪.‬‬
‫‪ٝ‬ب‪١‬بٓ ىإشب‪١‬ي‪٢‬ياىا‪ٝ ،‬ب‪١‬بٕي‪ ٠‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬دب‪ٙ‬شبٍالٍي‪١‬ي‪ٕ ٣ ٠‬يالكـــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪١٤‬ي‪٤ٍ ٥‬ؽ‬
‫ىا‪ٝ‬نبٕي ‪٣‬اٍىيَ‪ .‬آًٍثبيؼب‪ ٣ ٟ‬آ‪١‬بس‪ٙ٤‬ي س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ ٥‬آٍإي‪٢‬ــيا ٍــ‪٤‬ؽ‪ ،‬ايٖيـي‪ٙ‬يِ ‪٣‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ه‪ٞ‬ب‪ٝ‬بُ‪ٙ‬يـــٌ ‪١‬ي‪ٚ‬ب‪ٕ٦١‬ي ٕبي‪ٚ‬يَ‪ .‬كشي آًٍثبيؼب‪ ٣ ٟ‬آ‪١‬بس‪ٙ٤‬ي هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا ث‪٤‬س‪ٟ٤‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪208‬‬

‫ٍ‪َٝ٨‬ب‪١‬ـــالٍا ٍ‪٤‬ؿبً ىئيي‪ٚ‬يَ‪٤ٍ( .‬ؿبً‪١‬جي؛ ٍ‪٤‬ؽّ‪ٍ٤‬ا‪٣‬م‪ٚ‬ي) س‪َٚ٢ٍّٞ٤‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا ىا ٍ‪٤‬ؽ؛‬


‫ٍ‪ٍ٤‬ه‪ٞ‬بُ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬ميـــَر‪ّ ،‬ي‪ٚ‬ي‪ٚ‬يِ ‪ ٣‬اٍ‪ٙ‬يِ ‪١‬ي‪ٚ‬ب‪ٕ٦١‬يىيَ‪.‬‬
‫كشي ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ا‪٣‬مـــال‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬بٍالٍي‪٢‬ب س‪ َٚ٢ٍّٞ٤‬هش‪٢‬ـ‪ ٦‬ا‪ٙ٣‬ي‪ٍ٣‬ـــيا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا "ٍ‪٤‬ؽ ث‪ٙ٤‬يي"‬
‫ىئيَ‪ّ َٙ‬ي ا‪٣‬مــال‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬بمي‪١‬ي‪ ٠‬اٍَ (ّي‪ٚ‬ي) ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ٕ ٤١٤‬إشـَيَ‪ .‬س‪ ٍُ٤‬آىالٍي‪٢‬يا ٍ‪٤‬ؽ‬
‫آىي‪٢‬ب ؿ‪٤‬م ٍإال‪ٞٙ‬بً ا‪٣‬الٍ ‪ ٣‬ثيَ ؿ‪٤‬م س‪ ٍُ٤‬آىي ‪٣‬اٍىيَ ّي ٍ‪٤‬ؽ ٕاُ‪ ٣‬اي‪٦ٚ‬‬
‫ى‪ُٙ٣‬يت‪ .‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ــي‪٤ٍ ٥‬ؽ ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪ّ ٥‬ي ٍ‪٤‬ؽ ‪٣٤ٍ ٣ ٍ٣ُ ٣‬ر ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪ٞ٢ٞ‬ي٘‬
‫ثيَ ٕاُى‪ .ٍ٣‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬ش‪ّ ٍُ٤‬يشبثي‪٢‬يا ّب‪ٙ‬نبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بك‪٤ٞ‬ى ٍ‪٤‬ؽ ٕاُ‪ ٟ٣‬ث‪٤‬ػ‪ٍ٤‬‬
‫آؿيَالييَ ّي؛ ”ُّغِ (ُّ‪٤‬ع)‪٤ٍ ،ٍ٣ُ :‬ع‪٤ٍ ،‬ىٍر؛ ّغ سْي‪.»”٠‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬غــ‪٣٥ٍ٤‬ي ثيَ ٕاُ ا‪٣‬الثي‪ .َٚ‬ائٍ‪ )٦١٤ٞ١( ِ١‬ا‪٣‬الٍاً ىئ‪ٙ٦ٞ‬يييِ‪،‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اىثيبسي سبٍيوي ّشبثي‪٢‬ـــيا يبُيال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ـي؛ «‪ٚٝ‬يِ ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ــي ‪١‬بمي‪ٚ‬ي‪٢‬يا‪،‬‬
‫"آكٍـــ‪٤‬ؽ" ‪ٍ" ٣‬بٍاٍـــ‪٤‬ؽ" اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ي ى‪١‬يب ‪ٍ ٣‬بٍا‪ٚ١‬يـــٌ ى‪١‬يب اييبى‪َٙ٥‬ي‪٢‬ـــي‪،٥‬‬
‫آس٘دـَٕش‪ٚ‬يِ ىئ‪ٝ ٦١٣ٍ٣‬و‪ ٛ٤ٞ‬ثبهي‪ٚ‬ـــالٍي‪ ٠‬اي‪٢‬قْبٕي‪ٕ )3(»٠‬إشَيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪2 12 ٛ ،ٜ‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪،‬‬
‫‪3 660ٛ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اىثيبسي سبٍيوي‪ٝ ،‬يَ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ي‪ٕ٤‬ي‪ٚ‬ي‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٕ‪٤‬ي س‪42ٛ ،ٍُ٤‬‬

‫‪315‬ـ لبراليطالق (‪)Qaraqışlaq‬‬


‫ٍبٍاٍي‪ٚ‬ـــالً؛ ٍبٍا آى‪ٙ‬ـي آىا‪ٝ‬يــ‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬ـــالمي ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً يئـــَي ‪٣‬اٍ «ٍبٍا» ‪٣‬‬
‫«ٍي‪ٚ‬ـــالً» ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪ ٠َُٙ٣‬ث‪ ٤‬آىي آؿيَـــاليبً؛ "ٍبٍا" ٕــاُ‪ ٜ٧ ،٣‬آك ث‪٤‬يب‪١‬ي‪ٖ١ٍ( ٠‬ي‪)٠‬‬
‫ٍبثبمي‪٢‬ــــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬يب (ٍ‪ ٜ٧ ٣ )ٔ١‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬يئْـــ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يـ‪٢‬ــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕيــ‪٢‬ياىيَ)‪.‬‬
‫ٍي‪ٚ‬ــالً ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ا‪٣ُ٣‬ى‪ ٥‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪ُٙ٣‬يت؛ "ٍيـ٘" ‪" ٣‬الً"‪ٍ" .‬يـ٘" اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬آهيَ‬
‫ى‪ٚٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيــييَ‪" .‬الً" ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ ٜ‬ى‪َُٙ٣‬ي‪ ٟ‬آٍسيَيؼيييَ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً؛‬
‫ؿبيـالً (ؿبي ‪ +‬الً) ا‪٣‬سـالً (ا‪٣‬ر ‪ +‬الً) ‪ٍ . ...٣‬ي‪ٚ‬ـالً‪ ،‬يبيـالمي‪ ٠‬سَٕي‪ٍ ،٦٢‬ي‪ٚ‬ـيا ‪٧‬ب‪٣‬إي‬
‫ايٖشي ‪ ٣‬يب‪ٙ‬بيي٘ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ينـ‪٢ٝ( ٟ٤‬بٕت) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئـَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪209‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪316‬ـ لبراهبًلي (لْراهبًلي) (‪)Qaramanlı‬‬


‫اي‪٢‬يي آًٍثبيؼب‪١‬ــــيا اي‪٨ٍ ٠٢َٚٚ‬ــــَ‪ٝ‬ب‪٨ٍ ٣ ٟ‬ـــــَ‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي ٕـــــاُ‪َٙ‬ي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬بٍا‪ٝ‬ب‪ٟ‬‬
‫‪ٍ ٣‬بٍا‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي ىيَ‪ٍ .‬بٍا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬يـــ‪١٦‬ي‪ٙ ٠‬ــــــٍَي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬إْي ثيـــَ ائ٘ ـ سبييب‪١‬ي‪،٠‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬اي‪٢‬يي ثيَ ‪ َ٨ٙ‬آىيييَ‪.‬‬
‫ٍبٍا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ا‪٣‬م‪ٝ ٤ٚ‬ل‪ٞ‬ي‪ٝ ،‬يالىي ‪13‬ـ ػ‪ ٤‬ف‪َٞ‬ي‪١٤ٕ ٠‬الٍي‪٢‬يا ٍ‪١٤‬ي‪٦‬ى‪ ٥‬كْ‪ٝ٤‬شي ا‪ ٦ٙ‬آالٍاً‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪١٦‬ي ٍٕ‪ٞ‬ي ىي٘ ائي‪ٙ ٟ‬و‪ٞ‬يشييَ‪)1(.‬‬
‫ٍضب ى‪َ٧‬ب‪ ٟ‬كييٍثبثب ىٍٕيٕي‪٢‬ي‪ٝ ،٥‬ب‪ٕ ٟ‬اُػ‪٤‬ي‪ ٤‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آى‪ٙ‬ي يبُييا يبُيَ؛‬
‫‪ٝ‬ب‪ٕ ٟ‬اُػ‪ ٣ ُ٤‬آىالٍي‪١٤١٤ٕ ٠‬ب يبدي‪ٚ‬ب‪١‬يا ا‪١٣‬ــــ‪ ٤‬ايْي ٍبر ٕ‪٤‬ػ‪٢ٚ‬ـــــييَيَ‪،‬‬
‫ا‪٣‬ػب‪ٙ‬ييَ ‪ ٣‬يئْ‪ٚ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ا‪َٝ٨ٍ ٣‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪ٍ ٟ٣‬بٍا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ؛ ٍبٍا‪ٝ‬ب‪= ٟ‬ايْي‬
‫ٕاُى‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت< (ٍبٍا‪ٝ +‬ب‪)ٟ‬؛ ٍبٍا‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي يئْ‪ ٦‬ىيَ‪= .‬ا‪١٣‬يا ٍبٍا‪ٝ‬ب‪1 <ٟ‬ـ ثاي‪ُ٤‬‬
‫ّي‪ٚ‬ي‪َٝ٨ٍ ،‬ب‪2 ٟ‬ـ ٍبٍإئي‪ٍ ،٠‬بٍاّي‪ٞ‬ي ‪3‬ـ ٍيي‪ ٜ‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا ٍبٍا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ائ‪ٚ‬ي ‪ ٣‬ا‪٣‬مال‪ ٟ‬آىي‬
‫=آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىيَ<‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ّ ٥‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ٍبٍا‪ٝ‬ب‪ٍ" ،ٟ‬بٍإ‪ "ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىا‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬آٍسيَاً ّي «ٍبٍ» ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬سبييب آىيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪28 ،‬ـؼي اي٘‪ٍ ،‬ي٘‪ٕ ،1385‬بي ‪2 143 ٛ ،143‬ـ كييٍثبثب ىٍٕيٖي ‪ٕ ٣‬يش‪ٕ ٦‬ي‬

‫‪317‬ـ لبرايبتبق (‪)Qarayataq‬‬


‫ٍبٍايبسبً ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ ٠‬آىي ٍبٍا ‪ ٣‬يبسبً ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٢‬ــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٍ .‬بٍا‪ ٜ٧ ،‬آك ث‪٤‬يب‪١‬ي‪٠‬‬
‫(ٍ‪ٖ١‬ي‪ )٠‬ضيي ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ ٥‬ثاي‪ ٣ ُ٤‬يئْــ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــياىيَ)‪ .‬يبسبً ايٖــ‪٦‬‬
‫يبس‪ٞ‬بً يئــَي‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ــَٕ‪ٕ ،٦‬اُسـي‪ٚ‬يِ يئَي ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٍ ٟ‬بٍايبسبً‪،‬‬
‫ثاي‪ ُ٤‬يبسبً يئــَي يبىا ثاي‪ٕ ُ٤‬اُسـي‪ٚ‬يِ يئــَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ا‪ٝ .ٍ٤ٙ٣‬بىً ‪١‬بئجي ى‪٥‬‬
‫«‪٣‬إّب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي» ّشبثي‪٢‬ــيا‪ ،‬يبسبً ٕاُ‪ٟ٣‬؛ يبر (يبس‪ٞ‬بً) ‪ ٣‬اً (اُ)‬
‫ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة‪ ،‬ا‪ٕ ٤١٣‬اُسـي‪ٚ‬يِ (‪٨ٖ١‬جب‪١‬ي) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ــيا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬ال‪١‬يا ٍبٍايبسبً‬
‫ا‪ٕ٣‬شــ‪ ٦‬ىئيييي‪ٞ‬يِ ّي‪ٞ‬ي؛ ثاي‪ٕ ُ٤‬اُسـي‪ٚ‬يِ يئـَي ىئ‪ْٞ‬ـييَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪210‬‬

‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ٍ ٠‬بٍ ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبمال‪ٝ‬ب‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ٍبٍايبسبً‪ٍ ،‬بٍ ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫يبسبً يئَي يبىا ٍبٍ ؿ‪٤‬م ٍبال‪ ٟ‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ٝ٤ٕ .ٍ٤ٙ٣‬ب‪ ٟ‬ث‪ٍ٤‬ا اَٗ ‪َٕ ٦ٙ‬ىامـــي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ٍ‪ُ٤‬ئي‪٢‬ـــي‪ ٥‬يئَ ٕب‪ٞٙ‬بٕــي ‪ ٟ٤١٤ٕ ٣‬س‪٤‬س‪ٞ‬ب‪ٝ‬بٕي‪٢‬ب ٕـــاٍ‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬ــيا ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫ٍئيي ائيُ ّي ٍك‪ٞ‬ش‪ٚ‬يِ ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ي‪« ،‬يبسبً» ٕاُ‪ ،ٟ٣‬ىبيـــيا‪ٙ‬ي ٍبُي‪٢‬شي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئــَ ‪٣‬‬
‫‪ٝ‬قــي‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ثي‪ٚ‬يَ‪ )1(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب‪ٍ ،‬بٍايبسبً؛ ثاي‪ٝ ُ٤‬قي‪ ٟ‬يئَي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ثب‪ٙ‬ال‪١‬ي٘ آ‪١‬ب ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬اي‪ ِٚ‬ىٍٕ‪ٚ‬يِ‪ٕٚ ،‬ي‪ٞ‬ي ‪221ٛ‬‬

‫‪318‬ـ لبريملي ليطالغي (‪)Qarıqlı qışlağı‬‬


‫"ٍبٍيَ‪ٚ‬ي" ٍي‪ٚ‬المي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍبٍيٌ"‪ٙ" ،‬ي"‪ٍ" .‬بٍيٌ"‬
‫يبه‪٤‬ى "ٍبٍ‪ٙ‬يٌ" إْي س‪ ٍُ٤‬ث‪٤‬يالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ٙ« )1(.‬ي» ايٖ‪ ٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ٟ‬‬
‫‪ ٣‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ٍ )2(.‬ي‪ٚ‬الً ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ ٦‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ٍي٘" ‪" ٣‬الً"‪ٍ" .‬ي٘"‬
‫اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬آهيَ ى‪ٚٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪" .‬الً" ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ ٜ‬ى‪َُٙ٣‬ي‪ ٟ‬آٍسيَيؼيييَ‪.‬‬
‫ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً؛ ؿبيالً (ؿبي ‪ +‬الً) ا‪٣‬سالً (ا‪٣‬ر‪ +‬الً) ‪ٍ" . ...٣‬ي‪ٚ‬الً"‪" ،‬يبيالمي‪"٠‬‬
‫سَٕي‪ٍ" ،٦٢‬ي‪ٚ‬يا ‪٧‬ب‪٣‬إي ايٖشي ا‪٣‬ال‪ ٣ ٟ‬يب‪ٙ‬بيي٘ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ين‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ إغ‪ ٥ٍ٤‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى‪ ،‬ىَآًي‪2 40،٠‬ـ ُ‪٧‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74،‬‬

‫‪319‬ـ لبريليطالغي (‪)Qarıqışlağı‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪ٙ٦ٍٝ٤ٕ ٣ ٠ٚٙ‬ي ثيَ ‪ٙ‬يَي‪َٚ‬ب‪١‬ي (‪ٙ‬ال‪ٕ٦ٙ‬ي) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‬
‫«ٍبٍي» ‪ٍ« ٣‬ي‪ٚ‬الٍي» ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪ٕ .‬بيي‪٧ ٠‬بىي ػ‪٢‬بثالٍي ٍبٍي ٕاُ‪ٟ‬؛ «ٍ‪٤‬ػب» ‪٣‬‬
‫«يب‪ٚٙ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ )1(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪،‬‬
‫ع‪1795ٛ2‬ى‪٥‬؛ «ٍ‪٤‬ػب ٍبىي‪٤ٍ ٣ ٠‬ػب آٍ‪٣‬اى» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ٕ‪ٚ‬يت‪ٍ .‬ي‪ٚ‬الً ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ ٦‬ايْي‬
‫ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪ُٙ٣‬يت؛ "ٍي٘" ‪" ٣‬الً"‪ٍ" .‬ي٘" اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬آهيَ ى‪ٚٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪" .‬الً" ايٖ‪٦‬‬
‫‪211‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ ٜ‬ى‪ُٙ٣‬ي‪ ٟ‬آٍسيَيؼيييَ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً؛ ؿبيالً (ؿبي ‪ +‬الً)‬
‫ا‪٣‬سالً (ا‪٣‬ر‪ +‬الً) ‪ٍ" . ...٣‬ي‪ٚ‬الً"‪" ،‬يبيالمي‪ "٠‬سَٕي‪ٍ ،٦٢‬ي‪ٚ‬يا ‪٧‬ب‪٣‬إي ايٖشي ا‪٣‬ال‪٣ ٟ‬‬
‫يب‪ٙ‬بيي٘ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ين‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬آٍسيَاً ّي «ٍبٍ» ‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬سبييب آىيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ثَي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬يبُ‪ ،‬يبي‪1375ُ٤ّ ،‬‬

‫‪320‬ـ لبسينوٌذي (‪)Qasımkəndi‬‬


‫ثــــَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ــــــي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٣ ٜ‬ثايـــــ‪٢ّ ُ٤‬ــــي‪َٙ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٍ" ٟ‬بٕي‪ٜ‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ "٠‬آىي‪ٍ" ،‬بٕيـــــ‪ "ٜ‬آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ىئ‪ٕ ِٞ‬ــــَّييَ‬
‫ّي ٍبٕيـــــ‪ٕ ٜ‬ــــــاُ‪ ،ٟ٣‬آىا‪ ٛ‬آىي‪٢‬ــــيا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ‪٧‬ـــ‪ ٜ‬ى‪٥‬؛ ٍبُيــــ‪ٍ ،ٜ‬بُ‪ٝ‬بً ‪٣‬‬
‫ائ‪ٕ ٔٞٚ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬

‫‪321‬ـ لبضمبليطالق (‪(Qaşqaqışlaq‬‬


‫ث‪ٍ ٤‬ي‪ٚ‬الً ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ىامالٍي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ي اسٖي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ٝ ٣‬ي‪ّٚ‬ي ٕئيي‪ َٙ‬سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ٍي‪ٚ‬الميييَ‪ٍ .‬ب‪َٙ‬ب ٕاُ‪ٕ ٣‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ايْي آ‪١‬ال‪ٝ‬يا اي‪٢ٚٚ‬يت؛ «‪1‬ـ ‪ٝ‬بٗـ ٍبٍا‪١‬ي‪ ٠‬آ‪٢ٙ‬ي‪٢‬ياّي‬
‫آك ‪2 ٦ْٙ‬ـ آ‪٢ٙ‬ي‪ ٠‬سب‪ ٛ‬ا‪ٍ٣‬سبٕي»‪ٍ )1(.‬ي‪ٚ‬الً ٕاُ‪ ٣‬ى‪ ٥‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ٍي٘" ‪٣‬‬
‫"الً"‪ٍ" .‬ي٘" اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬آهيَ ى‪ٚٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪" .‬الً" ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ ٜ‬ى‪ُٙ٣‬ي‪ٟ‬‬
‫آٍسيَيؼيييَ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً؛ ؿبيالً (ؿبي ‪ +‬الً) ا‪٣‬سالً (ا‪٣‬ر‪ +‬الً) ‪. ...٣‬‬
‫"ٍي‪ٚ‬الً"‪" ،‬يبيالمي‪ "٠‬سَٕي‪ٍ ،٦٢‬ي‪ٚ‬يا ‪٧‬ب‪٣‬إي ايٖشي ا‪٣‬ال‪ ٣ ٟ‬يب‪ٙ‬بيي٘ ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ين‪ٟ٤‬‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ" ٦ٚ‬ب‪َٙ‬ب ٍي‪ٚ‬الً"‪ٍ« ،‬ي‪ٚ‬الٍالٍي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سبٕي‪٢‬يا يئَٕب‪ٞٙ‬ي٘‬
‫ٍي‪ٚ‬الً» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1806ٛ 2‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪212‬‬

‫‪322‬ـ لبفبروٌذي (‪)Qafar kəndi‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــيا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً "ميبٍّ‪٢‬ــــيي" يبُيــال‪ ٣ ٟ‬ى‪ُٕ٣‬ــ‪ ٟ٤‬آىي‬
‫"ٍبىبٍّ‪٢‬ــيي" ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬ــــيي‪ ٠‬آىي‪ ،‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍبه"‪" ،‬اٍ"‪.‬‬
‫‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ّ ٠َّ١٤ٙ٣‬شبثي‪١‬ي‪156 ٠‬ـ ػي‬
‫‪ٝ‬يل‪ٕ ٦‬ي‪٢‬ــي‪( ٥‬ائ‪ٕ٥ٍ٤‬ي‪٢‬ــي‪ٍ" )٥‬به" ٕاُ‪" ٟ٣‬ىاك" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــيا) ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫دَ‪٣‬ىٖ‪ٝ ٍ٤‬ييٌ ى‪ٍ" ٥‬به" ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪٤ٕ ٦ٚ‬ي‪٦ٚ‬ييَ؛ «ٍيَبُ ىامي آىي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي‬
‫‪٧‬ؼبٕي ا‪٣‬ال‪ٍ= ٟ‬به< ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪" ٦‬ىاك" ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــياىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٟ‬د‪٤ٚ٨‬ي‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ـــ‪ٕ ٦‬يـــَ‪ٝ‬ي٘ ‪ kov‬ا‪ ،ٗ٤ٞٙ٣‬ىبٍٕؼبىا ايٖ‪ّ« ٦‬ـــ‪ْٚٙ »٥٤‬ي‪ ٦٢‬ى‪ٙ٤ٞ١٣‬ي‪)1(.»ٍ٣‬‬
‫ىَيـــي‪ ٟ٣‬آمبٕي ا‪٣‬م‪ٚ‬ـ‪ ٤‬ايٖـــ‪ٍ« ٦‬به» ٕاُ‪ ٟ٣‬ا‪ٝ‬الً «ٍبح» ٕاُ‪ ٣‬ثي‪ٚ‬يَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ــ‪ٍ« ٟ٤‬بد‪»٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا اي‪ٕ٦ٞ٢ٚٚ‬ي‪ ٠‬ثي‪ٚ‬ـــييَيَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬ــيي‪ ٠‬آىي‪١‬يــ‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ،٤ٝ٤ٙ‬اٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ‪ٞٝ‬ي ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثــالٍي‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪ :‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا «آٍ» يب «اٍ» ّي‪ٞ‬ي اي‪« ٠٢َٚٚ‬ائَ» ٕاُ‪ّ« ،٣‬ي‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ‪)2(.‬‬
‫ٕيياه ػ‪٢‬بثـــالٍي ىا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬س‪ٕ ٍُ٤‬ـــاُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ـي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيــي‪ٍ ،‬ـ‪٤‬ؿبً ‪٣‬‬
‫ثئ‪ٚ‬ــ‪ٕ ٦‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬ــاُ سـ‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬يـ‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــ‪٦‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ (آ‪ + ٣‬اٍ)‪،‬‬
‫هـــٍِ (هـِ ‪ +‬اٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ (ٍبع ‪ +‬اٍ) ‪ٕ ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـ‪ٍ ٦‬بىبٍّ‪٢‬يي؛‬
‫"ىاكّي‪ٞ‬ـياٍ" يب "ىاكّي‪ٞ‬يّي‪ٚ‬ي ‪١‬يـ‪٢ّ "٠‬ـيي ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪١ .‬ئؼ‪ّ ٦‬ي ٍيَبُ (ٍبه ‪ٍ +‬بُ‬
‫يب ّبٓ) ّبٕــالٍ ىامي يب ّبٕـــالٍ يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ىاك آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ٕيي اث‪٤‬ا‪َٙ‬بٕ‪١ ٜ‬جبسي ـ س‪ ٤ٍّ٤‬ىي‪٤‬ا‪ٝ ،ٟ‬ييٌ‪2 384 ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي‬
‫آًٍثبيؼب‪3 33ٛ ،ٟ‬ـ ٍئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪100 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪323‬ـ لبال ثرزًذ ‪ ‬ثرزًذ‬


‫‪213‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪324‬ـ لبهجبي (‪)Qambay‬‬


‫"ٍب‪ٝ‬جبي" دبٍٕبآثبى ىا ثيَ ٍي‪ٚ‬الً آىي ‪ٕ ٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬اي‪٢‬ي ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬ثيَ ا‪٣‬ػبً آىيييَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ؛ "ٍب‪" ٣ "ٛ‬ثبي" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٍ" .‬ب‪ٕ "ٛ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يييٌ؛‬
‫«ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ ‪ ٟ٣‬يبُىيني‪٢‬ب ‪ٝ ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه ‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب إبٕبً ٍيي‪ٜ‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪١٤٧ ٟ‬الٍىا "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٕ٦ّٞٚ "ٛ‬ي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ي‪ ،‬آٍاكْي‪ٞ‬ي‪،‬‬
‫ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ي‪ّ ،‬ب‪٧‬ي‪ ،٠‬ىب‪ٙ‬ـــــي‪ ،‬عجيت =ٕبكثي‪ ،<٦ٖٚ‬كْي‪= ٜ‬ثبم‪ٚ‬ي<‪ ،‬فب‪ٙ‬ي‪= ٜ‬ثي‪ٖٚ‬ي‪،<٠‬‬
‫ىي‪٤ٖٚ‬ه =ى‪١٤ٙ٣‬ـ‪ٝ ... ،<٤‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬يق‪٢‬ي ثيَ ‪٤١‬ؿ اكشيَا‪ٚٝ‬ي ‪َٝ ٣‬يّٓ ٕاُ‬
‫ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ ٣ ٍ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪١٤٧ ٥‬الٍ ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ٘ ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ّب‪ْٙ "ٛ‬ي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يق‪٢‬ي‬
‫"آسب ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪" ،"ٟ‬آٍهبىاٗ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٝ "ٟ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪.ٍ٣‬‬
‫"آسب ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ٍب‪ٕ٦ّٞٚ "ٛ‬ي هب‪ ٌٙ‬عَىي‪٢‬ي‪َٝ ٟ‬يّٓ ّ‪ّ ٦ٞٚ‬ي‪ٞ‬ي‪ ٜ٧ ،‬ى‪ّ ٥‬ي‪ٚ‬ي‬
‫آىي ا‪٣‬الٍاً ٍ‪ٙ٤‬ال‪ٞ١‬ي٘ ‪ٕ ٣‬اٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬ؿ‪٤‬م اي‪١ ِٞ٢ٚٚ‬شيؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٍ" ٥‬ب‪ ٛ‬ـ آسب"‪،‬‬
‫"ّب‪ ٛ‬ـ آسب" ‪ْٚٙ‬ي‪ ٦٢‬ى‪ ٥‬ى‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪.ٍ٣‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ائش‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍّي‪ٝ" ،‬ــ‪٤‬ك" ّ‪ٕ٦ٞٚ‬ي "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٕ٦ّٞٚ "ٛ٤ٍ ; ٛ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬فْٖي‪٦٢‬‬
‫س‪ٚ‬يؾــــ‪٤‬ى‪ٝ( .ٍ٣‬بُ ـ ‪ٝ‬بً ـ ‪ ً٤ٝ‬ـ ‪٤ٝ‬ك)»‪ )1(.‬ف‪ٚ‬ــي سجَيـِ‪ٙ‬ي ى‪ٍ" ٥‬يي‪ ٜ‬س‪ٍُ٤‬‬
‫‪ٝ‬يشـــ‪ٙ٤‬ـ‪ّ٤‬يٖي" ثب‪ٚٙ‬يَ‪ٚ‬ي يبُيـــيا ثئ‪ٚ‬ـ‪ ٦‬يبُيَ؛ «ٍيي‪ ٜ‬س‪ٝ ٍُ٤‬يش‪ّ٤ٙ٤‬يٕي‪٢‬يا ‪َٝ‬يٓ‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آىالٍي ثيَ ىا‪٧‬ب سب‪١‬ييب‪ٙ‬يــ‪ٜ‬؛ ‪1‬ـ «ٕــ‪ ٓ٤‬سب‪١‬ـــــَي» يق‪٢‬ــي ث‪ٕ٤‬ـــــ‪ْ١٤‬ي «آ‪ٙ‬ال‪»٥‬‬
‫‪2‬ـ «ٍب‪»ٛ‬الٍ يق‪٢‬ــي ائ‪ٚ‬ـــي‪ ٣ َٙ‬يب ا‪١‬جيبء ‪ ٣‬ىي‪٨ٍ ٠‬ــــَ‪ٝ‬ب‪١‬ـالٍي ‪3‬ـ «‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪»ٟ‬الٍ يق‪٢‬ــي ا‪ٙ٣‬يب‬
‫‪ٝ ٣‬ق‪ٞ‬ـ‪ٝ٤‬ــالٍ»‪)2(.‬‬
‫ٕــاُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼـي ثا‪ٝ٤ٙ‬ـ‪٤‬؛ "ثبي" ٕـاُ‪٣‬؛ «ى‪ٙ٣‬ش‪ٚ‬ي‪ٖ١ُ ،‬يــ‪٣ ،٠‬اٍ‪ٙ‬ـي‪ ،‬ثَــي‪،‬‬
‫ثاي‪ ٜ٧ .»ُ٤‬ى‪« ٥‬ثب‪ٙ‬ـي‪ٍ ،‬يئ‪ ،‬كبّي‪ ،ٜ‬كْ‪ٞ‬ــــَا‪ ،ٟ‬آمب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫"ٍب‪ٝ‬جبي"؛ "ثي‪ٖٚ‬ي‪ ٠‬ثَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍــــالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍّٚ٤‬ـــَي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيـــَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ٝ ،‬ليي‪536 ٦‬‬
‫‪3‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ـي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿـــ‪، ٍٟ٤‬‬ ‫‪2‬ـ ف‪ٚ‬ــي سجــَيـِ‪ٙ‬ـي‪ ،‬ىي٘ ‪ ٣‬اىثيبر‪88ٛ ،‬‬
‫ث‪٨‬ـــِاىي‪،‬ع‪512٣413ٛ ،1‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪214‬‬

‫‪325‬ـ لبًلي سئيرن (‪)Qanlı seyrək‬‬


‫ٍب‪ٚ١‬ي؛ "ٍب‪( "ٟ‬هب‪ٙ" ٣ )ٟ‬ي" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت ‪" ٣‬ثَي" ‪" ٣‬يبٍاىا‪"ٟ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ )1(.‬ئيَُ ايٖ‪ٕ" ٦‬ئي" سبييبٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال ثي‪)2(.َٚ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪278 ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍـــالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٨٧٤ّ ، ٦‬بي آًٍثبيؼب‪311 ٛ ،ٟ‬‬

‫‪326‬ـ لبيتبراًلي ليطالغي (‪)Qaytaranlı qışlaqı‬‬


‫ٍبيشبٍا‪ٚ١‬ــــي آى‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬ئيـــــٔ ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ سيَ‪ٕ٥‬يــــــييَ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬سيــــــَ‪١٥‬ي‪٠‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬بٍـــالٍي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫ٍي‪ٚ‬ــــالً ٕاُ‪ ٣‬ايٖ‪ ٦‬ايْــي ثا‪ٝ٤ٙ‬ـــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍيـــ٘" ‪" ٣‬الً"‪ٍ" .‬يـــ٘"‬
‫اي‪ٚ‬يــ‪ ٠‬آهيـــــــَ ى‪ٚٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيــــــــييَ‪.‬‬
‫"الً" ايٖـــ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــي‪ ٥‬ايٖ‪ ٜ‬ى‪ُٙ٣‬ــي‪ ٟ‬آٍسيَيؼيـــييَ‪ .‬ائٍ‪ٞ١( ِ١‬ـــ‪)٦١٤‬‬
‫ا‪٣‬الٍاً؛ ؿبيـــــالً (ؿبي ‪ +‬الً) ا‪٣‬ســــــالً (ا‪٣‬ر‪ +‬الً) ‪. ...٣‬‬
‫"ٍي‪ٚ‬ــــــالً"‪" ،‬يبيـــــالمي‪ "٠‬سَٕي‪٢‬ــــــ‪ٍ ،٦‬ي‪ٚ‬ــــــيا ‪٧‬ب‪٣‬إي ايٖشي ا‪٣‬ال‪٣ ٟ‬‬
‫يب‪ٙ‬بيي٘ ا‪٣‬ؿـــ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ين‪٢ٝ( ٟ٤‬بٕت) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئـــَ ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬

‫‪327‬ـ لجبلِ (‪)Qəbalə‬‬


‫ٕئــــَ‪ٝ‬ي ـ ا‪ٖ١٣‬ــــ‪٤‬ر ي‪ ٟ٤١٤ٙ٤‬ا‪ٕ٣‬شـــــ‪١٤‬ي‪ ٥‬يئــــــَ‪ٕ ٣ ٠ٚٙ‬بٍيهب‪ٟ‬ثَي‪ٚ‬ـــي‬
‫سبييبٕي‪٢‬يـــــ‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يـــ‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثـــ‪٢ّ ٤‬ــــــيي‪ ٠‬ى‪ُٕ٣‬ـــــــ‪ ٟ٤‬آىي "ٍبثبال"ىيـــَ‪.‬‬
‫ٍبثبال ائسَْــــــي‪ ٥‬ثيَ ‪١‬ئـ‪٨ٙ ٦‬ـــــَ آىيــــييَ‪.‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ــــيا يبٍا‪١‬ب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪٨ٚٝ( ٜ‬ــــــــ‪ )ٍ٤‬آ‪ٙ‬جـب‪ ٟ‬ى‪ٙ٣‬شــــي‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪٢ْٙ‬ــــــيي (دبيشوشي)‬
‫‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ ٥‬آىي "ٍبثبال" آىال‪١‬يـــَ‪ٝ‬ي٘‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪180ٛ ،ٟ‬‬
‫‪215‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪328‬ـ لٌجرلي (‪)Qənbərli‬‬


‫ٍ‪٢‬جــــَ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬ــــ‪٤‬مب‪١‬يا ثيــــَ ‪١‬ئـــــــ‪٢ّ ٦‬ــــي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬ــــــالً آىيـــــييَ‪ .‬ثئ‪ٚ‬ــ‪ٕ ٦‬ب‪١‬ي‪ٚ‬يَ‬
‫(كٖبة ا‪ ،)ٍ٤١٤ٙ٣‬ث‪ٕ٤‬ــاُ ّي‪١٦ٖٞ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬آ‪١‬ؼبً ث‪ ٤‬آىي ا‪٣‬ؽ يئَ‪ ٥‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬آٍا‪ٙ‬ــــــييَ‪ٝ‬بً ىا ا‪٣‬الٍ‪ٍ" .‬ب‪" ،"ٛ‬ثَ"‪ٙ" ،‬ي"‪.‬‬
‫"ٍب‪ٕ "ٛ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييــــٌ؛ «ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شــــــــَُ ‪ ٟ٣‬يبُىيني‪٢‬ب ‪٣‬‬
‫‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه ‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ــــييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب إبٕبً ٍيي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪ٚٚ‬ـَي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــ‪٦‬ى‪ٟ‬‬
‫‪١٤٧‬ـــــالٍىا "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ّٞٚ "ٛ‬ـــــ‪ٕ٦‬ي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ــي‪ ،‬آٍاكْي‪ٞ‬ــي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ــي‪،‬‬
‫ّب‪٧‬يـــ‪ ،٠‬عجيت =ٕبك ثي‪ٖٚ‬ــــــ‪ ،<٦‬كْي‪= ٜ‬ثبم‪ٚ‬ــــي<‪ ،‬فب‪ٙ‬ي‪= ٜ‬ثي‪ٖٚ‬يـــ‪ ،<٠‬ىي‪ٖٚ‬ــ‪٤‬ه‬
‫=ى‪ٙ٣‬ــ‪١٤‬ــــــ‪ٝ ... ،<٤‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ــــــــيا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬يق‪٢‬ــي ثيَ ‪١‬ـ‪٤‬ؿ اكشيَا‪ٚٝ‬ي ‪٣‬‬
‫‪َٝ‬ـــيّٓ ٕــاُ ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪)1(.ٍ٣‬‬
‫آىيــ‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــ‪« ،٤‬ثــــَ» يب «ثبٍ»؛ ٍــــ‪ٝ٣ٍ٤‬بً (ىىبؿ ّــَى‪ٕ ،)ٟ‬بهـــال‪ٝ‬بً‬
‫(كيبؽز ّــــَى‪ ،)ٟ‬ثبٍي‪٢‬ــــــييَ‪ٝ‬بً (ك‪ٞ‬بيز ّــــَى‪ٕ ،)ٟ‬اُســــي (‪ٝ‬لبىؾز) ‪...٣‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــياىيَ)‪)2(.‬‬
‫آىي‪ ٠‬آهيــَ ثا‪ٙ« ،٤ٝ٤ٙ‬ــي» ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪،‬‬
‫‪ٝ‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ٚٞ‬ــــَ يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــــيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫"ٍ‪٢‬جــــَ‪ٙ‬ي"؛ "فب‪ٙ‬ي‪ َٙ ٜ‬يئــَي" يبىا "فب‪ٙ‬ي‪ٕ ٜ‬بهال‪١‬يـــال‪ ٟ‬يئــَ" ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ٍب‪ ٛ‬ـ‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ٝ ،‬ليي‪536 ٦‬‬
‫‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٕ ،ٟ‬يياه‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬ؿبي‪ٚ‬ي‪3 178ٛ ،‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪329‬ـ لَثبد وٌذي (‪)Qubad kəndi‬‬


‫ٍ‪٤‬ثــــبى ّ‪٢‬ــــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي "ٍـــــــ‪٤‬ثبى" آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يجــــييَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪٤ٍ ٥‬ثبى ‪ٙ‬ب‪ٖ٧‬ئــــــ‪ ٟ٤‬سبييبالٍي‪٢‬ـــــــيا ‪١‬ئــــ‪ ٦‬سيَ‪١٥‬يـ‪ ٠‬آىيـييَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪216‬‬

‫‪330‬ـ لَتبًلي (‪)Qutanlı‬‬


‫آًٍثبيؼب‪١‬يا يبٍا‪ٞ١‬ي٘ س‪ ٍُ٤‬ى‪ٙ٣‬ش‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ٍ‪٤‬سي ى‪ٙ٣‬شي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ .ٍ٣‬دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي يبُيَ؛ «‪.ً.ٛ‬ايْي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْ‪َٚ‬ي‪ٝ ٠‬ش‪َٚ٢‬ي ‪ّ ٣‬شيج‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٤ّ" ٥‬سي ;‬
‫ٍ‪٤‬سشي" ٕاُ‪ ٣‬ثيَ هب‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَىي ّي‪٤ٚٙ٤ٙ ،‬ثي‪َٚ‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي‪ٞٙ ،‬ب‪ٙ‬ي ‪ٍٖٞ ٣‬بً ‪ٞٙ‬بٗ‬
‫مَثي‪٢‬ي‪ ،٥‬يق‪٢‬ي ث‪ ٤ْ١٤ٕ٤‬ػ‪٢‬ــــــ‪٤‬ثي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي كي‪ٕ٦ٞ‬ي ‪ ٣‬ايَا‪َّ ٟ‬ىٕشب‪١‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫‪ٙ‬ــــٍَي ٍيٖ‪ٞ‬شي‪٢‬ـــي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَىي»‪)1(.‬‬
‫‪ٝ‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ ػــــ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْي‪ ٥‬ا‪ٍٝ٣‬يــ‪ٕ ٦‬ا‪ ٟ٤١٤ٙ‬مـَة ‪ ٣‬ػ‪٢‬ــ‪٤‬ة مَة‬
‫ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٍ ٥‬سي عبييب ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي ‪٤ٝ‬ػــ‪٤‬ى اييي‪ .‬ا‪١٣‬الٍ ‪ٞ٧‬ي‪ٝ ٠‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ ػـــ‪٤‬‬
‫‪ٝ‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يٖي‪2 ٠‬ـ ػــي يبٍيٕي‪٢‬ــيا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ى‪ٙ٣‬ز ّي‪ٞ‬ي ثيَ‪ٚٙ‬يي‪.َٚ‬‬
‫«ٍ‪٤‬سي ى‪ٙ٣‬شي ثــ‪٤‬ي ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪ٞ١‬ي٘ ثيَ ى‪ٙ٣‬ز اييي‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬سَّيجي‪٢‬ي‪ُ٤ٕ ٥‬ثبٍ‪،‬‬
‫س‪ِٝ٤ّ ،ُ٣ٍُ٤‬ب‪ ،ٟ‬ثبٍٓ‪ ،‬ثاٍي‪ٍ ،‬بٍٍبٍ‪ ،‬آًٍ ( آٓ ; آُ ‪ +‬اٍ)‪ٖ١ُ ،‬ــي ‪ٕ ٣‬بيَ س‪ٍُ٤‬‬
‫ث‪٤‬يـالٍي اي‪ٚ‬شيـَاُ ائـييَىي»‪٤ٍ .‬ر ـ ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ائشي‪ٞ‬ـــ‪ّ٤ٙ٤‬يٕي‪٢‬ي‪٥‬؛ كْ‪َٞ‬ا‪ٚ١‬يــٌ‪،‬‬
‫ا‪٣‬م‪ ،ٍ٤‬ػب‪٣ٍ ٣ ٟ‬ف ّي‪ٞ‬ي ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍىا اي‪َٚٚ‬يي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ٝ ٥‬يالىي ‪ 553‬ـ ػــ‪ ٤‬اي‪ٚ‬ي‪٥‬‬
‫كبّ‪ٞ‬يشي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪٣‬اٍ (س‪ )ٍُ٤‬كْ‪ٞ‬ياٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّ‪٤‬سيهب‪ٟ‬ىيَ‪.‬‬
‫ٍ‪٤‬سب‪ٚ١‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍ‪٤‬ر"‪" ،‬آ‪ٙ" ،"ٟ‬ي" ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي)؛ "ّ‪٤‬ســالٍ يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ"ىيَ‪٤ٍ .‬سب‪ٚ١‬ي ىا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ىا ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ث‪ ٤‬سبييب آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫يئَ آىالٍي ‪٣‬اٍ؛ ّ‪ٍ٤‬ى‪ٍ٤ّ ،َٙ‬ىّ‪٢‬يي‪٤ّ ،‬س‪ٕ( ٗ٤‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٝ ٜ‬ل‪َٙ ٦ّٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي)‪،‬‬
‫آ‪٤َ١‬ر‪٤ٍ ،‬س‪٤ٍ( ٗ٤‬يش‪ ... ٣ )ٗ٤‬ث‪ٕ ٤‬يَا آىالٍىا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ثيِى‪٤ٍ ٥‬سب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي ثيَ‬
‫ٍ‪٣ ٗ٤‬اٍ‪ٕ )3(.‬بيي‪ٙ ٠‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يبُىيني‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ا‪١٣‬ب "ثبثبٍ‪ "٤ٙ٤‬ىا ىئيي‪ٚ‬يَ‪ )4(.‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫آىي ىبٍٕؼب د‪ٚ‬يْب‪ ٟ‬آىال‪١‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـأًٍثبيؼب‪ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪229ٛ ،‬‬
‫هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٝ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪3 68 ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي‬
‫ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪4 101ٛ ،‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ـ س‪ٍّ٤‬ي ‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي ‪249ٛ‬‬
‫‪217‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪331‬ـ لَتَرثَالق (‪)Qoturbulaq‬‬


‫ٍ‪٤‬س‪ٍ٤‬ث‪٤‬الً‪ ،‬آ‪ٙ‬يثبثب‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ سيَ‪ٕ٥‬ي ا‪ٖٙ٣‬بىا ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَال‪ٝ‬بً‬
‫َّٕييَ؛ آًٍثبيؼب‪١‬يا يبٍا‪ٞ١‬ي٘ س‪ ٍُ٤‬ى‪ٙ٣‬ش‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ى‪٤ٍ ٥‬سي ى‪ٙ٣‬شي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪.ٍ٣‬‬
‫دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي يبُيَ؛ «‪.ً.ٛ‬ايْي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْ‪َٚ‬ي‪ٝ ٠‬ش‪َٚ٢‬ي ‪ّ ٣‬شيج‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫"ّ‪٤‬سي ; ٍ‪٤‬سشي" ٕاُ‪ ٣‬ثيَ هب‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَىي ّي‪٤ٚٙ٤ٙ ،‬ثي‪َٚ‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي‪ٞٙ ،‬ب‪ٙ‬ي ‪٣‬‬
‫ٍٖ‪ٞ‬بً ‪ٞٙ‬ب‪ٙ‬نَثي‪٢‬ي‪ ،٥‬يق‪٢‬ي ث‪ ٤ْ١٤ٕ٤‬ػ‪٤٢‬ثي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي كي‪ٕ٦ٞ‬ي ‪ ٣‬ايَا‪ٟ‬‬
‫َّىٕشب‪١‬ي‪١‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي ٍيٖ‪ٞ‬شي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَىي»‪ٝ )1(.‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ ػ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْي‪ ٥‬ا‪ٍٝ٣‬ي‪٦‬‬
‫ٕا‪ ٟ٤١٤ٙ‬مَة ‪ ٣‬ػ‪٤٢‬ة مَة ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٍ ٥‬سي عبييب ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي ‪ٝ‬ا‪٣‬ػ‪٤‬ى اييي‪.‬‬
‫ا‪١٣‬الٍ ‪ٞ٧‬ي ‪ٝ‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ ػ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬ييي‪2 ٠‬ـ ػي يبٍيٖي‪٢‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ى‪ٙ٣‬ز ّي‪ٞ‬ي‬
‫ثيَ‪ٚٙ‬يي‪٤ٍ« .َٚ‬سي ى‪ٙ٣‬شي ث‪ِ٤‬ي ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪ٞ١‬ي٘ ثيَ ى‪ٙ٣‬ز اييي‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬سَّيجي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ٕ‪ُ٤‬ثبٍ‪ ،‬س‪ِٝ٤ّ ،ُ٣ٍُ٤‬ب‪ ،ٟ‬ثبٍٓ‪ ،‬ثاٍي‪ٍ ،‬بٍٍبٍ‪ ،‬آًٍ ( آٓ – آُ ‪ +‬اٍ)‪ٖ١ُ ،‬ي ‪ٕ ٣‬بيَ‬
‫س‪ ٍُ٤‬ث‪٤‬يالٍي اي‪ٚ‬شيَاُ ائييَىي»‪٤ٍ .‬ر ـ ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ائشي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يٕي‪٢‬ي‪:٥‬‬
‫كْ‪َٞ‬ا‪ٚ١‬يٌ‪ ،‬ا‪٣‬م‪ ،ٍ٤‬ػب‪٣ٍ ٣ ٟ‬ف ّي‪ٞ‬ي ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍىا اي‪َٚٚ‬يي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ٝ ٥‬يالىي ‪553‬ـ ػ‪٤‬‬
‫اي‪ٚ‬ي‪ ٥‬كبّ‪ٞ‬يشي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪٣‬اٍ كْ‪ٞ‬ياٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّ‪٤‬سيهب‪ٟ‬ىيَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬ـــيي‪ ٠‬آىي‪٢‬ــياّي ثـــ‪٤‬الً ٕاُ‪١٣‬ـــ‪ ٟ٤‬ايٖــ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ــي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕــي) ث‪ٚٚ‬يييَ‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼــ‪٤ٍ" ٦‬ســ‪ٕ "ٍ٤‬ــاُ‪ ٣‬ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍــ‪٤‬ر"‪" ،‬ا‪ ٣ "ٍ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫ايٖـــ‪٦‬؛ "ّ‪٤‬ر (ٍ‪٤‬ر) سبييبٕي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئــَ‪٨ٙ ،‬ــــَ"ىيَ‪.‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬يى‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ث‪ ٤‬سبييب آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يئـــَ آىالٍي ‪٣‬اٍ؛ ّ‪ٍ٤‬ى‪،َٙ‬‬
‫ّ‪ٍ٤‬ىّ‪٢‬يي‪٤ّ ،‬س‪ٕ( ٗ٤‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٝ ٜ‬ل‪َٙ٦ّٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي)‪٤ٍ ،‬سب‪ٚ١‬ي‪ ،‬آ‪٤َ١‬ر‪٤ٍ ،‬س‪ٗ٤‬‬
‫(ٍ‪٤‬يش‪ ... ٣ )ٗ٤‬ث‪ٕ ٤‬يَا آىالٍىا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ٝ ،‬ليي‪2 229 ٦‬ـأًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٝ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪68 ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪218‬‬

‫‪332‬ـ لَجبثَيلي (‪)Qocabəyli‬‬


‫ٍ‪٤‬ػبثي‪ٚ‬ــي ‪ٝ‬ــ‪٤‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬سبييبالٍي‪٢‬ــيا‪١‬ــــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب سبهشب ٍبدي ا‪٣‬ال‪١‬ـــيا‪ٟ‬‬
‫ٕ‪َ١٤‬ا‪ٝ ،‬ـــ‪٤‬مب‪١‬يا ا‪ ٟ٤١٣‬آىا‪ٝ‬ـــــــالٍي ا‪ٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬ا‪١٣‬ب يبهيـــ‪٢ّ ٠‬ـــــي ى‪ُٙ٣‬ـــيي‪.‬‬
‫ٍ‪٤‬ػبثي‪ٚ‬ـــي ائُ‪٣‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ ٣‬يــَا ّ‪٢‬ـــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيـــَيييَ‪)1(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍـــــالٍ؛ ‪1‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنــَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ٟ‬؛ اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪166ٛ ،‬‬

‫‪333‬ـ لَردگَل (‪)Qurdgəl‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا "ٍ‪ٍ٤‬ى" ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثيَدبٍا ّ‪٢‬ـــي آىالٍي ‪٣‬اٍ‪ .‬ا‪١٣‬ـــالٍي‪ ٠‬ثيَيى‪،٥‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼــــــ‪ ٦‬ثيَ دبٍا يبُيـــالٍىا يب‪٢ٙ‬يــ٘ ا‪٣‬الٍاً "ٕ‪ٍ٤‬ىيٖ٘" ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٞٚ‬ي٘‪،‬‬
‫"ٍــــ‪ٍ٤‬ىٕ٘"ىيـَ‪٢ّ .‬ــيي‪ ٠‬آىي "ٍـــ‪ٍ٤‬ى" ‪ٕ "ٕ٘" ٣‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪.‬‬
‫"ٍ‪ٍ٤‬ى"‪ ،‬ىاك ىا‪ٙ‬ـــــــيا يب‪ٙ‬بيب‪ ٣ ٟ‬ييَسيؼي ثيَ كئيـــ‪٤‬ا‪١‬ييَ‪ .‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ا‪١٣‬ب‬
‫"ػب‪١‬ب‪٣‬اٍ" ىا ىئيي‪ٚ‬يـَ‪ٍ" .‬ـــ‪ٍ٤‬ى" ســـ‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي آٍإي‪٢‬ــــيا س‪٤‬سئ‪ٕٞ ٣ ٜ‬جـــ‪ٕ ٗ٤‬بيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪" ٥‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ــي"‪ٍ٤ٍ" ،‬ه‪ٞ‬بُ" ‪ٍ" ٣‬ـــ‪٤‬ؿبً" ّي‪ٚ‬ي‪ٍ ٥َٙ‬ــ‪ٍ٤‬ى ّي‪ٞ‬يــييَ ىئييَ‪.َٙ‬‬
‫‪ٝ‬يــــــَا‪ٍ٤ٍ ٟ‬ىال فالٍــــــ‪٦‬ىاٍ ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬يبُيَ‪ َ٧« :‬ثيَ ا‪ٝ( ٟ٤ٕ٤ٙ٣‬ي‪ّٚ‬شي‪ )٠‬ائُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪٥‬‬
‫ائُٗ (‪ٝ‬و‪ٞ‬ــــ‪ )ٛ٤‬س‪٤‬سئ‪ٞ‬ي‪ٕٞ ،‬جــ‪٣ ٤ٙ٤‬اٍىيَ‪ .‬إٓال‪ ٟ‬آىَيَبىا‪ ،‬س‪َ١٤‬ب ‪٢٧‬ييٖشب‪١‬يا‪،‬‬
‫ائّ‪ ُ٤‬ي‪١٤‬ب‪ ٟ‬اي‪ٝ ٦ٚ‬ي‪ٞ‬يَى‪ ،٥‬اي‪٢٧ َِ٢‬ييٖشب‪ ٟ‬اي‪ ٦ٚ‬إْب‪١‬يي‪٢‬ب‪٣‬يى‪ ،٥‬ػب‪ٝ‬ي٘ ٕ‪١٤‬ئي‬
‫‪٢٧‬ــــييٖشب‪١‬يا‪ٍ ،‬بٍسبٗ اي‪ ٦ٚ‬آيي ٍ‪ُ٤‬ئي آ‪ٝ‬ـــَيْبىا‪ّ ،‬ب‪ ٣ٍ٤ٖ١‬إُشَا‪ٙ‬يبىا ‪٧ ...٣‬بثئ‪ٚ‬ـــ‪٦‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ىىا ســــ‪ٍَّٚ٤‬ى‪ )1(.٥‬إْي س‪ ٍُ٤‬اىٖب‪َٙ٦١‬ي ‪ٝ ٣‬يشـــ‪ّ٤ٙ٤‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ــي‪ ،٥‬ث‪ٍ٤ٍ ُ٤‬ى‪ٟ٣‬‬
‫س‪ ٥ٍَّٚ٤‬ي‪ٕ ٗ٤‬إشــــَ‪ٕ٦ٝ‬ي ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍي هغَ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ا‪ُ٣‬اً ٕبهال‪ٝ‬بٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬ي‬
‫يبُيـالٍ ‪٣‬اٍىيَ‪ .‬ث‪ٍ٤ٍُ٤‬ى س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٥‬ي‪ٕ ٗ٤‬إشــَ‪ٍ ٟ‬ا‪ٞ٢٧‬ب فئي‪٢‬ي كب‪ٙ‬يا ث‪ ٣ ً٤ٚٙ٤‬ثَّز‬
‫ٕ‪ٞ‬ج‪ّ ٤ٙ٤‬ي‪ٞ‬ي ائُ‪ ٦١٣‬يئــَ س‪٤‬س‪)2(.»ٍ٤‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ سبٍين ػب‪ٝ‬ـ اىيب‪ ،ٟ‬ػب‪١ ٟ‬بٓ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ٟ‬؛ كْ‪ٞ‬ز‪2 21 ٛ ،‬ـ ‪ٝ‬يَا‪ٟ‬؛ ٍ‪ٍ٤‬ىالٍا ٕبٍي‪5ٛ ،‬‬
‫‪219‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪334‬ـ لَردلَ ليطالغي (‪)Qurdlu qışlağı‬‬


‫ٍ‪ٍ٤‬ى‪ٍ٤ٙ‬ي‪ٚ‬المي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪ُٙ٣‬يت؛ "ٍ‪ٍ٤‬ى"‪ ."٤ٙ" ،‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪٦١٤ٝ٤ٙ‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ٍ٤ٍ" ،‬ى"؛ ىاك ىا‪ٙ‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٣ ٟ‬ييَسيؼي ثيَ كئي‪٤‬ا‪١‬ييَ‪ .‬اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ا‪١٣‬ب‬
‫"ػب‪١‬ب‪٣‬اٍ" ىا ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٍ٤ٍ" .‬ى" س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي آٍإي‪٢‬يا س‪٤‬سئ‪ٕٞ ٣ ٜ‬ج‪ٕ ٗ٤‬بيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪٥‬‬
‫"ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي"‪ٍ٤ٍ" ،‬ه‪ٞ‬بُ" ‪٤ٍ" ٣‬ؿبً" ّي‪ٚ‬ي‪ٍ٤ٍ ٥َٙ‬ى ّي‪ٞ‬يييَ ىئييَ‪٢٨ٝ .َٙ‬يٓ ‪ٝ‬يَا‪ٟ‬‬
‫"ٍ‪ٍ٤‬ىال" ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ‪ َ٧« :‬ثيَ ا‪ٝ( ٟ٤ٕ٤ٙ٣‬ي‪ّٚ‬شي‪ )٠‬ائُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ائُٗ س‪٤‬سئ‪ٞ‬ي‪ٕٞ ،‬ج‪٤ٙ٤‬‬
‫‪٣‬اٍىيَ‪ .‬إٓال‪ ٟ‬آىَيَبىا‪ ،‬س‪َ١٤‬ب ‪٢٧‬ييٖشب‪١‬يا‪ ،‬ائّ‪ ُ٤‬ي‪١٤‬ب‪ ٟ‬اي‪ٝ ٦ٚ‬ي‪ٞ‬يَى‪ ،٥‬اي‪٢٧ َِ٢‬ييٖشب‪ ٟ‬اي‪٦ٚ‬‬
‫إْب‪١‬يي‪٢‬ب‪٣‬يى‪ ،٥‬ػب‪ٝ‬ي٘ ٕ‪١٤‬ئي ‪٢٧‬ييٖشب‪١‬يا‪ٍ ،‬بٍسبٗ اي‪ ٦ٚ‬آيي ٍ‪ُ٤‬ئي آ‪ٝ‬ئَيْبىا‪ّ ،‬ب‪٣ٍ٤ٖ١‬‬
‫إشَا‪ٙ‬يبىا ‪٧ ...٣‬بثئ‪ٍ٤ٍ ٦ٚ‬ى ىا س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ )1(.٥‬إْي س‪ ٍُ٤‬اىٖب‪َٙ٦١‬ي ‪ٝ ٣‬يش‪ّ٤ٙ٤‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪،٥‬‬
‫ث‪ٍ٤ٍُ٤‬ى‪ ٟ٣‬س‪ ٥ٍَّٚ٤‬ي‪ٕ ٗ٤‬إشَ‪ٕ٦ٝ‬ي ‪ ٣‬ا‪١٣‬الٍي هغَ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ا‪ُ٣‬اً ٕبهال‪ٝ‬بٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫‪ٝ‬بٍاٍ‪ٚ‬ي يبُيالٍ ‪٣‬اٍىيَ‪ .‬ث‪ٍ٤ٍُ٤‬ى س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٥‬ي‪ٕ ٗ٤‬إشَ‪ٍ ٟ‬ا‪ٞ٢٧‬ب فئي‪٢‬ي كب‪ٙ‬يا ث‪ ٣ ً٤ٚٙ٤‬ثَّز‬
‫ٕ‪ٞ‬ج‪ّ ٤ٙ٤‬ي‪ٞ‬ي ائُ‪ ٦١٣‬يئَ س‪٤‬س‪ )2(.»ٍ٤‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي ثئ‪٦ٚ‬‬
‫يبُيَ؛ «‪ٙ‬ي» آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍ٤ٍ" ٦ٚ‬ى‪ٍ "٤ٙ‬ي‪ٚ‬المي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ "ٍ‪ٍ٤‬ىيئَي" يبىا‬
‫"ٍ‪ٍ٤‬ىّي‪ٞ‬ي‪ٍ٤ٍ ،‬ه‪ٞ‬بُ ّي‪ٚ‬ي‪ َٙ‬ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ سبٍين ػب‪ٝ‬ـ اىيب‪ ،ٟ‬ػب‪١ ٟ‬بٓ‪ ،‬ىبٍٕؼبيب ؿئ‪٤‬يَ‪ :ٟ‬كْ‪ٞ‬ز‪2 21 ٛ ،‬ـ ‪ٝ‬يَا‪ٟ‬؛ ٍ‪ٍ٤‬ىالٍا ٕبٍي‪،‬‬
‫‪3 5ٛ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪335‬ـ لَرٍدرُ (‪)Qurudərə‬‬


‫‪ٝ‬ـــ‪٤‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئــــــ‪٢ّ ٦‬ـــي‪ٍ ،‬ي‪ٚ‬ــــــالً‪ ،‬ؿبي ‪ ٣‬ىٍ‪ ٥‬آىي "ٍـــــ‪٣ٍ٤‬ىٍ‪"٥‬‬
‫آىال‪١‬يــَ‪ٍ .‬ــــــــ‪٣ٍ٤‬؛ ٕــ‪ ٤‬ا‪ٞٙ٣‬بيب‪ ٟ‬يئـــَ ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ َ٧ ٦ٚ‬ثيَ يئَى‪٤ٕ ٥‬‬
‫ا‪ٞٙ٣‬بٕب يبىا آُ ا‪ٖٙ٣‬ب ا‪ٍ٣‬ايب‪ٍ ،‬ــــــــ‪ٕ ٣ٍ٤‬ــاُ‪ ٣‬آٍسيـــَي‪ٚ‬يَ‪ٍ .‬ــــ‪ ٣ٍ٤‬ىٍ‪ٕ ،٥‬ـ‪٤‬ي‪٤‬‬
‫ا‪ٞٙ٣‬بيب‪ ٟ‬ىٍ‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ)‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪220‬‬

‫‪336‬ـ لَزلَ (‪)Qozlu‬‬


‫آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪١‬يا ثيَ ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي "ٍ‪"٤ُٙ٤‬ى‪٤ٝ .ٍ٣‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪٤ُٙ٤ٍ ٟ‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي ا‪٤ٖ١٣‬سي‪ ٣ ٥‬ثيَيي‪ٕ ٥‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪ ٟ‬يا‪١٤١‬ي‪( ٥‬عَىي‪٢‬ي‪)٥‬ىيَ‪٤ُٙ٤ٍ .‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ دبٍإي‪٢‬يا ٕيَى‪ّ٥‬ب‪ ٟ‬ثبمالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي ثقضي آىا‪ٝ‬الٍي‪٠‬‬
‫ىيَْي‪ ،٦٢‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬آىالٍي‪١‬ي‪ٕ ٠‬يَى‪ّ٥‬ب‪ٕ )ُ٤ٍ( ٟ‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪ٞ٢‬بٕي‪ٕ ٠‬شيَيَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً‬
‫ثيِػ‪ ٦‬ث‪ ٤‬ثقضي يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ى‪ ُ٣‬ا‪ٖٙ٣‬بىا ٕئ‪( ٘٢‬ف‪ٝ٤ٞ‬ي) كب‪ٙ‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ثيَ ٕاُى‪ ،ٍ٣‬ا‪١٣‬بٕاٍ‪٥‬‬
‫ّي؛ ‪1‬ـ ث‪٤‬س‪ٕ ٟ٤‬يَى‪ّ٥‬ب‪ ٟ‬ثبمالٍي ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ي‪ َُٕ َٙ‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يَىيالٍ‪ ،‬كبٗ ث‪ّ٤‬ي‬
‫اي‪٢‬يي آًٍثبيؼب‪١‬يا ؿ‪٤‬م ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ى‪ٕ ٥‬يَى‪ّ٥‬ب‪ ٟ‬آمبػي ؿ‪٤‬م ا‪ٖٙ٣‬بىا‪ ٤ُٙ٤ٍ ،‬آىال‪ٞ١‬بييجالٍ‪.‬‬
‫‪2‬ـ اي‪٢‬يي ٍ‪ ٤ُٙ٤‬آى‪ٙ‬ي ؿ‪٤‬ه‪٢ّ ٤ٚ‬ي‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِ ‪٣‬اٍ آ‪١‬ؼبً ث‪١٤‬الٍىا ٕيَى‪ّ٥‬ب‪ ٟ‬آمبػالٍي‬
‫ي‪٤‬هي‪3 .ٍ٣‬ـ ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ٍ‪ٕ ُ٤‬اُ‪ ٣‬يئَي‪ ٦٢‬سب‪ٕ ،ٛ‬يَى‪ّ٥‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬اي‪٢َٚٚ‬يَ‪4 .‬ـ ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‬
‫ٕيَى‪ّ٥‬ب‪ ٟ‬ثبمالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٤ُٙ٤ٍ ٥‬ا‪ٖٙ٣‬ب ثٔ ٕيَى‪ّ٥‬ب‪ ٟ‬آمبػالٍي‪ ٠‬اّ‪ َٚ٢‬ث‪ٍ٤‬ايب ‪٦١‬‬
‫ىئييَ‪ٝ‬ي‪ َٚٚ‬يب ثئ‪ ٦ٚ‬ىئيِ ث‪ ٤‬آمبػالٍي‪ ٠‬اّي‪ٕ٦ٞٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ائ‪١‬ؼ‪ ٦‬ث‪ٍ٤‬ا ‪ ٦١‬آىال‪١‬يَ‪ٝ‬ي٘؟‬
‫ثيِي‪ ٜ‬ىيَْي‪ٞ‬يِػ‪٢ّ ٤ُٙ٤ٍ ٦‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬م‪ ُ٤‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة ‪ ٣‬ث‪٤‬‬
‫سبييبيب ثبم‪ٚ‬يييَ ‪ ٣‬إْي ؿبمالٍ ائ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬م‪٢ّ ٤ُٙ٤‬يي آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ٝ‬ي٘‪َ١٤ٕ .‬االٍ ث‪ ٤‬آى‬
‫فَة ىي‪ٚ‬ي‪ ٦٢‬ؿا‪ ٠َّ١‬م‪ ٣ ٤ُٙ٤‬مِ‪ّ ٤ٙ‬ي‪ٞ‬ي آىال‪١‬يت ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪« ٥‬ك» يبُاػي‪١‬ي‪٠‬‬
‫(كَىي‪١‬ي‪ )٠‬ا‪ٙ٣‬ي‪ٕ٦ٝ٦ٕٞٚ ٥‬ي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ث‪ ٤‬يبُاع (كَه) «ً» ‪ْٚٙ‬ي‪ ٦٢‬ؿا‪٤١‬ة ‪٣ ٤ٍِٙ ٣‬‬
‫ٍ‪ّ ٤ُٙ٤‬ي‪ٞ‬ي آىال‪١‬يت‪«( .‬ك» يبُاػي‪١‬ي‪ »ً« ٠‬يبُاػي‪٢‬ب ؿا‪ٕ٦ٞ١‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬آٍسيٌ ثي‪٦ٞٚ‬ي‪ ٦‬ثبم‬
‫ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ‪ ،186 ٛ‬ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِي‪ٕ ٠‬بى‪َٕ ٥‬ا‪َٝ‬ي ‪) ...٣‬‬
‫ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍ إْي ؿبمالٍ آًٍثبيؼب‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬س‪ٍُ٤‬‬
‫سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَالٍ ‪ ٣‬آٍا‪ٙ‬ييَيؼيالٍ ا‪١٣‬الٍي اي‪٢‬ييْي آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ث‪٤‬ى‪ٟ٤١٤١٣‬‬
‫(هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ا‪ ٤ٙ٣‬ثبثبالٍي ثي‪ٚ‬يَ‪ٕ .َٙ‬بيي‪١ ٠‬يبي٘ "آًٍثبيؼب‪٤٧ ٣ ٟ‬يز" آى‪ٙ‬ي ّشبثي‪21 ٠‬ـ‬
‫ػي ائ‪ٕ٥ٍ٤‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُيَ «ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ٕبيي ا‪ٟ٣‬ثيَي‪٢‬ؼي ‪ٝ‬يالىي ي‪ُ٤‬‬
‫اي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ايَا‪١‬ب ٕ‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ائُ‪ٚٙ‬يٖ‪ ٦ٚ‬ائ‪١٦ْٙ‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ئيثبسيٕي‪٢‬يا (آًٍثبيؼب‪١‬يا) ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت‬
‫‪221‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٍب‪ٙ‬يجالٍ»‪ .‬ا‪١٣‬الٍ ا‪٣‬ػب ث‪٤‬ي ‪٧ ٣‬ئيْ‪ٚٚ‬ي آىا‪ٝ‬الٍ ا‪٤ٙ٣‬ثالٍ‪ٕ .‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪٢ّ٤ُٙ٤ٍ ٠‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٕي‪٢‬الٍالٍي‪ٍ(٠‬جيَيٖشب‪ٚ١‬يني‪ )٠‬ثيَ ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ٕي‪٢‬الٍي‪ٍ( ٠‬جيَ‪َٙ‬ي‪ )٠‬يئْ‪ ٦‬ا‪ٞٙ٣‬بالٍي ا‪٣‬م‪ُ٤‬‬
‫آىا‪ٝ‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬ث‪ٍ٤‬اىا ثبٕييَي‪ٞٚ‬بٕي‪ٕ ٠‬إشَيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬ي‪٢‬الٍي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ّ ٤‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪َٚٚ‬ى‪٥‬‬
‫ٍبؿبً ٍبُي‪٢‬شيالٍ ؿبمي ا‪ ٥ُ٣‬ؿيويجالٍ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬آٍسيَاً ّي ثقضي يبُاٍالٍ "ٍ‪"ُ٤‬‬
‫ٕاُ‪ّ" ٟ٣‬بٓ" سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب "ٍ‪ "٤ُٙ٤‬يبه‪٤‬ى‬
‫"ّبٓ‪"٤ٙ‬؛ ّبٓ سبييبٕي ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬يت يب‪ٙ‬بىيني يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٕ ٤ُٙ٤ٍ( .‬اُٗ‬
‫‪ٙ‬يَي‪ٚ‬نب‪١‬الٍ ّ‪٢‬يي (ّيشبة ؿبح آ‪ٙ‬شي‪٢‬ياىيَ)‪ ،‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪6ٛ ،‬ـ‪.)5‬‬

‫‪337‬ـ لَيتَل (‪)Qoytul‬‬


‫آًٍثبيؼب‪١‬يا يبٍا‪ٞ١‬ي٘ س‪ ٍُ٤‬ى‪ٙ٣‬ش‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ٍ‪٤‬سي ى‪ٙ٣‬شي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ .ٍ٣‬دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي يبُيَ؛ «‪.ً.ٛ‬ايْي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْ‪َٚ‬ي‪ٝ ٠‬ش‪َٚ٢‬ي ‪ّ ٣‬شيج‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٤ّ" ٥‬سي ;‬
‫ٍ‪٤‬سشي" ٕاُ‪ ٣‬ثيَ هب‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَىي ّي‪٤ٚٙ٤ٙ ،‬ثي‪َٚ‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي‪ٞٙ ،‬ب‪ٙ‬ي ‪ٍٖٞ ٣‬بً‬
‫‪ٞٙ‬ب‪ٙ‬نَثي‪٢‬ي‪ ،٥‬يق‪٢‬ي ث‪ ٤ْ١٤ٕ٤‬ػ‪٤٢‬ثي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي كي‪ٕ٦ٞ‬ي ‪ ٣‬ايَا‪َّ ٟ‬ىٕشب‪١‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫‪ٍَٙ‬ي ٍيٖ‪ٞ‬شي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَىي»‪ٝ )1(.‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ ػ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْي‪ ٥‬ا‪ٍٝ٣‬ي‪ٕ ٦‬ا‪ٟ٤١٤ٙ‬‬
‫مَة ‪ ٣‬ػ‪٤٢‬ثنَة ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٍ ٥‬سي عبييب ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي ‪ٝ‬ا‪٣‬ػ‪٤‬ى اييي‪ .‬ا‪١٣‬الٍ ‪ٞ٧‬ي‬
‫‪ٝ‬يالىىا‪ٍ ٟ‬بثبً ‪3‬ـ ػ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬ييي‪2 ٠‬ـ ػي يبٍيٕي‪٢‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ى‪ٙ٣‬ز ّي‪ٞ‬ي ثيَ‪ٚٙ‬يي‪.َٚ‬‬
‫«ٍ‪٤‬سي ى‪ٙ٣‬شي ث‪ِ٤‬ي ثيَ‪َٙ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪ٞ١‬ي٘ ثيَ ى‪ٙ٣‬ز اييي‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬سَّيجي‪٢‬ي‪ُ٤ٕ ٥‬ثبٍ‪،‬‬
‫س‪ِٝ٤ّ ،ُ٣ٍُ٤‬ب‪ ،ٟ‬ثبٍٓ‪ ،‬ثاٍي‪ٍ ،‬بٍٍبٍ‪ ،‬آًٍ ( آٓ – آُ ‪ +‬اٍ)‪ٖ١ُ ،‬ي ‪ٕ ٣‬بيَ س‪ٍُ٤‬‬
‫ث‪٤‬يالٍي اي‪ٚ‬شيَاُ ائييَىي»‪٤ٍ .‬ر ـ ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ائشي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يٕي‪٢‬ي‪٥‬؛ كاّ‪َٞ‬ا‪ٚ١‬يٌ‪،‬‬
‫ا‪٣‬م‪ ،ٍ٤‬ػب‪٣ٍ ٣ ٟ‬ف ّي‪ٞ‬ي ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍىا اي‪َٚٚ‬يي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ٝ ٥‬يالىي ‪553‬ـ ػ‪ ٤‬اي‪ٚ‬ي‪٥‬‬
‫كبّ‪ٞ‬يشي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪٣‬اٍ كاّ‪ٞ‬ياٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّ‪٤‬سيهب‪ٟ‬ىيَ‪٢ٝ .‬ؼ‪٤ٍ" ٦‬يش‪ ٟ٣"ٗ٤‬ى‪ٟ٤ُٕ٣‬‬
‫آىي "ٍ‪٤‬س‪٤ٍ( "ٗ٤‬ر‪،‬ا‪)ٗ٣‬؛ "ٍ‪٤‬ر سبييبٕي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ" ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يى‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬بىا‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪222‬‬

‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ث‪ ٤‬سبييب آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يئَ آىالٍي ‪٣‬اٍ؛ ّ‪ٍ٤‬ى‪ٍ٤ّ ،َٙ‬ىّ‪٢‬يي‪٤ّ ،‬س‪ٗ٤‬‬
‫(ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٝ ٜ‬ل‪َٙ٦ّٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي)‪٤ٍ ،‬سب‪ٚ١‬ي‪ ،‬آ‪٤َ١‬ر ‪ ... ٣‬ث‪ٕ٤‬يَا آىالٍىا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ٝ ،‬ليي‪2 229 ٦‬ـأًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٝ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪68 ٛ ،‬‬

‫‪338‬ـ ليرلي (‪)Qırlı‬‬


‫ثيِى‪ٍ" ٥‬يَ" ‪ٍ" ٣‬بٍإبٍَيِ" ٕاُ‪َٙ‬ي ‪٣‬اٍ؛ ٍبٍاٍيِي٘ يب ‪٣٤١‬ر (‪١‬يز)ى‪ ٟ‬ى‪ُٞٙ٣‬ي٘ ثيَ‬
‫‪ٙ( ٦٢ٖ١‬ئي) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪ .‬ثي‪ٚ‬ييٖي‪ٞ‬يِ‪ٕ ٥‬اٍ‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬يا ُ‪ٖ١‬ي‪ٍ ٠‬بٍاٍيِي٘ (‪٣٤١‬ر) يبسبٍالٍي‬
‫‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬يبسبٍالٍ ثيَدبٍا يئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪ٍ٣‬يٍ ا‪ُ٣‬ى‪ ٥‬ىيَ ّي ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ثيَدبٍا يئَ‪َٙ‬ى‪ ،٥‬يئَ‬
‫ا‪ ٦١٣ُ٣‬ؿيويت آهيَ‪ .‬ي‪ ٤‬يئَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيَي "ٍيَ‪ٙ‬ي"ىيَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬اىا ٍبٍاٍيِي٘‪ ،‬ث‪٤‬الً ّي‪ٞ‬ي‬
‫ؿيويت ‪ ٣‬س‪٤‬دَامب ٍبٍي‪ٚ‬ب‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ٍ ،‬يَا‪ٍ ،‬بٍإبٍَيِا ا‪٣‬ه‪ٚ‬بييَ ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ا‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آىال‪١‬يت‪ٍ .‬ئيي ائيُ ّي‪ٍ ،‬يَ ‪ ٜ٧‬ى‪ٕ ٥‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ "ٕيَا ىامالٍ" (ٕ‪)1()٥٤ّ ٦ٖٚٚ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىا "ٍيَ" آى‪ٙ‬ي ثيَ سبييب ىا ا‪٤ٙ٣‬ثي‪.ٍ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪125 ٛ ،‬‬

‫‪339‬ـ ليسلبالسي (‪)Qızqalası‬‬


‫اي‪ ِٚ‬ائ‪١‬ؼ‪" ٦‬ثبػـــَا‪٣‬ا‪َ١٤ٕ ٣ "ٟ‬ا "ٍيــــــٍِبالٕي" آىال‪١‬ب‪٢ّ ٟ‬ــي‪ ،‬ا‪ ُ٣‬آىي‪٠‬‬
‫ّ‪٢‬ـــــيي‪ُ٤ٍ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ٞٙ( ٥‬ب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــيا) ا‪٣‬ال‪ٍ ٟ‬بال‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬يت‪.‬‬
‫ثيَدبٍا يبُيـيــــالٍ ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪" ٠‬آ‪١‬ب‪٧‬يشب"‪ٍ" ،‬يـــــِ" ‪" ٣‬آ‪١‬ب" ٕــــــاُ‪َٙ‬ي اي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬ــي ثي‪َٙ٦ٖٚ‬ى‪٢ٝ ،٥‬ؼــــ‪ ٦‬فَة ائسَِ (سبٍين) يبُاٍالٍي؛ "ٍيــِ"‪ٍ" ،‬ــِ"‪" ،‬مــِ"‪،‬‬
‫"مــ‪ّ "ُ٤‬ي‪ٞ‬ي يبُىيَـــالٍي ٕاُ‪ ٟ٣‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬يبُي‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي "ا‪٣‬مــــ‪"ُ٤‬ى‪ٍ .ٍ٣‬بال ايٖ‪٦‬‬
‫ٍب‪َٙ‬ب ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪ٍ ،‬ب‪ٙ‬وب‪ٕ(ٟ‬ذَ) ‪٣ٍ٤ٍ ٣‬ي‪٤‬ػـ‪( ٤‬كيبػ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــياىيَ)‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــ‪ٍ ٦‬يــــٍِبالٕي؛ مــ‪ ُ٤‬يبىا ا‪٣‬مـــ‪ٍُ٤‬بالٕي ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪223‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪340‬ـ ليسيل گًَئي (‪)Qızılgüney‬‬


‫ٍيـــــِي٘ ٕ‪١٤‬ئي ّ‪٢‬ـــيي‪٢‬ي‪ ٠‬آىي "ٍيـــــِي٘" ‪ٕ" ٣‬ـــ‪١٤‬ئي" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪.‬‬
‫ٍيــــِي٘؛ آٗ‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يـــِي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ)‪١٤ٕ )1(.‬ئي ايٖـــــ‪٦‬؛ "ٕـ‪ٟ٤‬‬
‫س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئـــَ" (‪ٕ" )2‬ــ‪ ٟ٤‬ى‪ٙ٣‬ــ‪ ٠‬يئــَ"‪ٚٚ١٤ٕ" ،‬ي يئـــَ"(‪ )3‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫اي‪٢‬يي ائ٘ آٍإي‪٢‬ـــــياىا ٕ‪ ٟ٤‬ؿ‪٤‬م س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئـــــَ‪ُ٤ٍ ٣ ٥‬ئيي‪ ٠‬سَٕي‪٢‬ـــ‪ٍ ٣ ٦‬بٍ‪ٙ‬ي‪٢‬ب‬
‫ٕ‪١٤‬ئـي ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬اي‪٢‬ــــيي ث‪ٕ ٤‬اُ يئــــــَ آىالٍي‪٢‬ــــــيا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ثيــــِي‪ ٜ‬ايْييــــ‪٦‬‬
‫ثا‪ٞ١٤ٙ‬ـــ‪ ٗ٤‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬آىي‪٢‬ـــيا؛ ٍ‪ُ٤‬ئيآًٍثبيؼب‪١٤ٕ ٣ ٟ‬ئيآًٍثبيؼب‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪.‬‬
‫"ٍيــــِيٕ٘‪١٤‬ئي" ّ‪٢‬ــــيي‪ ٟ٤ٕ ،‬س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئــــَى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ــــيا‪ ٟ‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬ث‪ ٤١٤‬ىا‬
‫ٍئيـــــي ائيُ ّي‪ ،‬ىَيي‪ ٟ٣‬آمبٕي ا‪٣‬م‪ٚ‬ــــ‪ ٟ٤١٤‬ىيْـــــَي‪٢‬ؼ‪ٍ« ٦‬يـــِي٘» إْي‬
‫س‪ ٍُ٤‬ث‪٤‬يــــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيـــــَيييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىي٘ ى‪١‬يــِ؛‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪1975ٛ ،2‬‬
‫‪3‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛‬ ‫‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪730 ٛ ،‬‬
‫ّاؿـــ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪٨‬ــــــِاىي‪ ،‬ع ‪2213ٛ 3‬‬

‫‪341‬ـ ليطالق (‪)Qışlaq‬‬


‫ٍي‪ٚ‬ــــــالً اي‪٢‬ـــــيي ٕئـــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئـــيي‪٢‬ي‪ ٥‬ثيَ ّيـيِ ّ‪٢‬ــي آىيـــييَ‬
‫آ‪١‬ؼبً ث‪ٕ ٤‬اُ ‪ٝ‬ــــ‪٤‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪١٣‬ــــــالٍػب يئـــــَ آىالٍي‪٢‬ــــيا ٕـــاٍ‪.ٍ٤١٣‬‬
‫ٍي‪ٚ‬ـالً ٕاُ‪ ٣‬ايْــــي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٍيــ٘" ‪" ٣‬الً"‪ٍ" .‬يـ٘" اي‪ٚ‬ي‪٠‬‬
‫آهيــــــَ ى‪ٚٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـــــييَ‪" .‬الً" ايٖـــــ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــي‪ ٥‬ايٖ‪ ٜ‬ى‪َُٙ٣‬ي‪ٟ‬‬
‫آٍسيَيؼيـــــييَ‪ .‬ائٍ‪١‬ــِ (‪ٞ١‬ــــ‪ )٦١٤‬ا‪٣‬الٍاً؛ ؿبيـــــالً (ؿبي ‪ +‬الً) ا‪٣‬ســــالً‬
‫(ا‪٣‬ر‪ +‬الً) ‪ٍ" . ...٣‬ي‪ٚ‬ــــالً"‪" ،‬يبيـــــالمي‪ "٠‬فْٖي‪٢‬ـــ‪ٍ ،٦‬ي‪ٚ‬ـــــــيا ‪٧‬ب‪٣‬إي ايٖشي‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٣ ٟ‬يب‪ٙ‬بيي٘ ا‪٣‬ؿـــ‪ ٟ٤‬ا‪٣‬ين‪٢ٝ( ٟ٤‬بٕت) ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئــَ ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪224‬‬

‫‪342‬ـ ليللَلَ (‪)Qıllolu‬‬


‫ٍي‪٢ّ ٤ٙ٤ٚٚ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ٙ٦ٚ٧ ٥‬يِ ايْي ىيْيَ ٕ‪٤‬ي‪٦ٚ‬ي‪ ٦‬ثي‪ٚ‬يَيِ؛ ثيَي‪٢‬ؼي ث‪ّ٤‬ي؛‬
‫ثيِى‪ّ ٥‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪« ٟ‬س‪ »ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٍ« ٟ‬ي٘» ٕاُ‪ ٣‬اي‪٢َٚٚ‬يَ ‪ ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ‬
‫آسبالٍ ىئيي‪ٞ‬يى‪٣ ٥‬اٍ ّي؛ «ائُ ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٥‬سيَي ٕئـ‪ٞ‬يَ‪ ،‬ائُٕ‪ٕ ٦‬اُ‪١٣‬ي‪ٍ ٥‬ي‪ٚ‬ي ٕئـيَ»‪.‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪ٍ« ٥‬ي‪ٚ‬ـــ‪ٕ »٣٤‬اُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕــي)‬
‫كبٍيا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «ّٖـَ آ‪ٙ‬ش‪ٚ‬ــَي ايشي‪ٚ‬شييْي‪ ٥‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬آمِي‪٢‬يا ف‪ ٠ٕٚ ٦ٚٞ‬س‪ُ٤‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي ٍيَي‪٢‬شيالٍ» ‪ ٣‬ىا‪ٙ‬يؼب ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ٕاُ آٍسيَيت ّي؛ «ا‪٤ٖٙ٣‬ػ‪ٍ ٤‬بيي‪ٚ‬ب ؿِ‪ٍ ،‬ي‪٣٣٤ٚ‬‬
‫ٕئشٖي‪ .»٠‬ا‪ّ ٣‬شبثيا ‪ ٜ٧‬ى‪ٍ« ٥‬ي‪ٕ »٤ٙ٣٤ٚ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «آمِي‪٢‬يا ٍي‪ٍ ٣٤ٚ‬ب‪ٞٙ‬ي٘‬
‫(ايشي‪ٞ٢ٚ‬ي٘ َّٖ آ‪ٙ‬ش‪ َٚ‬كبٍّي‪٢‬يا)»‪ٕ .‬ئ‪ ٦٢‬ا‪ٍ٣‬ىا «ٍي‪٣٤ٚ‬ال‪ٝ‬بً» ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يت؛‬
‫«ايشي‪ٞ٢ٚ‬ي٘ ثيـبمي ‪ .ٓ ٣‬ـ ‪١‬ي ٍبيي‪ٚ‬ب ؿْ‪ٍ ٍُ٦‬ي‪ ٤١٣٣٤ٚ‬ي‪٤‬م ائ‪ِٝ٦ٚ‬؛ ايشي‪ )1(.»ِٝ٦ٚ‬ث‪٤‬‬
‫ثبهي‪ٞ‬يا‪ٍ« ٟ‬ي‪٢ّ »٤ٙ٤ٚٚ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪ٞ١‬بٕي‪ ٠‬ث‪ ٤‬ػ‪ ٍ٤‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ ّ‪٢‬يى‪ ٥‬اي‪ِٚ‬‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍ ى‪ٝ‬يَؿي ا‪٤ٙ٣‬ثالٍ ‪٢ّ ٣‬ي‪َٙ‬ى‪ّ ٥‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٕ ٥‬ئ‪٢‬ي٘ اي‪ ٠٢ٚٚ‬ثئ‪ ٦ٚ‬اّي‪ ٣ ٠‬ائ‪َٙ٦٢ٖ١ ٤‬ي‬
‫ائُ‪ٚٙ‬يْ‪ ٦ٚ‬ؿي‪ ،٠‬ا‪ٍ٣‬اً‪ ،‬ثيـبً‪ ،‬ىٍِٕ‪ ،‬ثب‪ٙ‬شب‪ ،‬ى‪ ...٣ ٥َ٧‬ى‪ُٙ٣‬ييت ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍي ٍي‪٤ٚ‬ال‪ٝ‬بٍيا يب ايشي‬
‫ائش‪ْٞ‬ي‪ ٥‬ؿ‪٤‬م ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي ا‪٤ٙ٣‬ثالٍ ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬يب‪ٙ‬بىيَالٍي يئَ ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ثيِى‪ٍ« ٥‬ي‪٢‬ي‪ »٤ٙ٣‬يب «ٍي‪٢‬ي‪ٙ٣‬ي» آى‪ٙ‬ي ثيَ ثيشٖي آىي ‪٣‬اٍ‪ٕ .‬بيي‪ٕٚ ٠‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي ث‪ ٤‬ثيشٖي‬
‫كبٍيا يبُيَ؛ «‪٧‬بى‪٤ٙ٣‬ـ ٍي‪٢‬ي‪qindolu( ٤ٙ٣‬ـ‪ )hadolu‬يئيي‪ّ ٠ٚ‬اُ ثيشٖي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪١‬ييَ‪ .‬يبيالً‬
‫اّي‪َٚ٢‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬الٍىي‪ّ .‬اّ‪ّٖ ٤‬ي‪ ِٞٚ‬ا‪٥ٍُ٣‬ىيَ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ىئيي‪ ٜ‬ى‪ٍ ٥‬ب‪ٙ‬ييني‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬هبعيَال‪ٝ‬بمب‬
‫ىَيََ‪ٍ :‬ي‪٢‬ي‪ٗ٣‬ـ ‪٧‬بى‪ّ ٗ٣‬ي‪ٞ‬ي ثبالػب‪ٙ ،‬يَي‪ ٠‬آىا‪ ٛ‬اييي»‪ )2(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬ىا «ٍي‪ٙ٤ٚ‬ي»‪١‬ي‪،‬‬
‫«ٍي‪٢‬ي‪ٙ٣‬ي» آالمي ثيش‪ ٠‬يئَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٙ٦ٞٚ‬يييِ‪ .‬ثيَ دبٍا آىا‪ٝ‬الٍ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ٗ٤ٍ« ٠‬ا‪٣‬م‪ »٤ٚ‬يب‬
‫«ٍ‪٤ٙ٤‬ا‪٣‬م‪ »٤ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ّ َٙ‬ي ىئيي‪ٞ‬ي‪ٕ ٥‬ئيـ ٕئي‪ٍ« ٥‬ي‪ٕ »٤ٙ٤ٚٚ‬اُ‪ ٦١٣‬ؿا‪٤١‬ثي‪ ٍ٣‬آ‪١‬ؼبً ث‪١٤‬الٍ يب‪٢ٙ‬ي٘‬
‫ىيْيَ‪َٙ‬ىيَ‪٢ٝ .‬ؼ‪٢ّ ٦‬يي‪ ٠‬آىي «ٍي٘» ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪2 1986ٛ2‬ـ ‪٤ٙ٤ٝ‬ى ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي؛‬
‫ٕاُ ايـي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اُ‪ّ ،‬اؿ‪ ،ٍٟ٤‬ائ٘ ا‪٣‬م‪36ٛ،٤ٚ‬‬
‫‪225‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪343‬ـ ليليٌجخبًلي (‪)Qılıncxanlı‬‬


‫ٍي‪ٚ‬ي‪٢‬غهب‪ٚ١‬ي ّ‪٢‬ـــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕــــاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ ّي ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪،‬‬
‫"ٍي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــغهب‪ "ٟ‬آى‪ٙ‬ي ثيــــــــــَ ّي‪ٖٞ‬ـــــ‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ٞٝ .‬ــي ؿبي‪ٚ‬ـــي‬
‫"ٍي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــغهب‪ٕ "ٟ‬ــــاُ‪ٟ٣‬؛ "ٍي‪ٚ‬ي‪٢‬ـــغ يي‪ٕ٦‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪٢‬ــــغ سب‪َ١‬يٕي ‪ٝ( ٘١٤ٕ ٣‬يشــَا)‬
‫ٍي‪ٚ‬ي‪٢‬ؼي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــيا ثي‪ٚ‬يَ‪ٍ )1(.‬ضب ميبٍي ايٖـــ‪ٍ" ٦‬ي‪ٚ‬ي‪٢‬ـــغهب‪ٕ "ٟ‬اُ‪ٍ ،ٟ٣‬ي‪ٚ‬ي‪٢‬غ‬
‫ّي‪ٞ‬ي ّْٖي‪ٕ ٣ ٠‬اُ‪َّٖٙ ٣‬يهب‪ )2(ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪368 ٣ 398 ٛ‬‬
‫سَّي؛ ٍضب ميبٍي‪135ٛ ،‬‬

‫‪344‬ـ وبتتبلي (‪)Kattalı‬‬


‫ائ٘ آٍإي‪٢‬ــــــيا "ّبسشب‪ٙ‬ي" ‪ ٣‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــــــيا "ّــــيهـيا‪ّ "٤ٙ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫يبُيـــــــال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ٚ‬ـــ‪ ٦‬يبُ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ «ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــي‪ ٥‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ــــي‪ ٥‬ا‪٧‬ب‪ٙ‬ي عَىي‪٢‬ــــي‪ٕ ٟ‬ئـي‪٢ّ ٣ ٠ٚ‬يي‪ ٠‬اي‪٢‬ضيجبعي اي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي ايياٍ‪ ٥‬ائي‪ٟ‬‬
‫‪ٙ‬وـــ‪ّ )1(»ٜ‬بسشب آىال‪١‬يــــَىي‪ٕ .‬ـ‪ٝ٤‬ب‪٢ّ ٟ‬ــــيي‪ ٠‬آىي "ّبسشب" آى‪ٙ‬ي ثيـــَ‬
‫ّي‪ٖٞ‬ــ‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2273ٛ 3‬‬

‫‪345‬ـ وبالى )‪(Kalan‬‬


‫"ّبٗ" يب "ّبال‪ "ٟ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيـَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيـــييَ‪ٝ٤ٕ )1(.‬ب‪ ٟ‬ا‪ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يجييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ ّ٘ ٥‬اُ‪٣‬؛ ُ‪٤ٕ ٣ ٤ٍٙ٣‬ػ‪ ٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪٣‬‬
‫ّبال‪ ٟ‬ايٖ‪٦‬؛ "ٕ‪٤‬ػ‪ٙ٤ٚ‬ــَ ‪٤ٍٙ٣ُ ٣‬الٍ يئـــَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 213ٛ ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪101 ٛ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪226‬‬

‫‪346‬ـ وبالًتر )‪(Kalantər‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "ّبال‪" ،"ٟ‬سَ"‪ّ" .‬بٗ" يب "ّبال‪ "ٟ‬س‪ٍُ٤‬‬
‫سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪" )1(.‬سَ" يب "سبٍ" ايٖ‪« ٦‬ائ‪ »٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫ّبال‪١‬شَ؛ "ّبال‪ ٟ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪٤‬ي‪ ،‬يئَي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٕ ٥‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ّبال‪١‬شَ‬
‫يب ّبال‪ٟ‬سبٍ ٕاُ‪ٟ٣‬؛ "ّ٘ يئَي‪٢‬ي‪ّ ٥‬ي س‪٤‬دب ٍبٍ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪)3(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪213ٛ ،ٟ‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪206 ٛ‬‬ ‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪95ٛ ،ٟ‬‬

‫‪347‬ـ وبالًسَرا )‪(Kalansura‬‬


‫ّبال‪ٖ١‬ــــ‪ٍ٤‬ا ّ‪٢‬ـــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ّبال‪ٕ" ،"ٟ‬ـــ‪ٍ٤‬ا"‪.‬‬
‫"ّبٗ" يب "ّبال‪ "ٟ‬س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪٢ّ )1(.‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي‬
‫"ٕـــ‪ٍ٤‬ا" ٕاُ‪ ٣‬ايٖــ‪" ،٦‬اي‪ٚ‬ــــيٌ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٕ" ٟ‬يــــَ" ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال ثي‪.َٚ‬‬
‫آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ "ٕبٍاي" ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ّ" ٦ٚ‬بال‪ٍ٤ٖ١‬ا‪١‬يـــــ‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي‬
‫ّبال‪ٕٟ‬بٍاي؛ ّبال‪ ٟ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ٕ ٠‬بٍايي" ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪213ٛ ،ٟ‬‬

‫‪348‬ـ وئچللر (‪)Keçəllər‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ايْي ثبهي‪ٞ‬ــــيا‪ ٟ‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَيٕي ا‪ٍ" ٟ٤١٣‬ؼـــَ‪"َٙ‬‬
‫ٕاُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬س‪٤‬س‪ٞٙ٤‬بٕيـــييَ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٚ‬ـــال ثبهٖبً‪٢ّ ،‬ــيي‪ ٠‬آىي؛ آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ى‪ٙ٣‬ز يبٍاىا‪،ٟ‬‬
‫"ٍؼـــَ‪ "َٙ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يـييَ‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي ا‪٤ٍ" ٤١٣‬ؽاٍ‪ّ "َٙ‬ي‪ٞ‬ي ثي‪ْٞٚ‬ييَ‪.‬‬
‫ا‪١٣‬يا ث‪ ٤‬آى ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يَ؛ "ٍ‪٤‬ؽ"‪" ،‬اٍ"‪٤ٍ" ."َٙ" ،‬ؽ"‪ٕ ،‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ى‪)٥‬‬
‫ائَِّ ٍ‪٤‬ي‪ ٟ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ‪.‬آ‪١‬ؼبً ائ٘ آٍإي‪٢‬يا "ٕ‪٢‬غ ٍ‪٨‬ــَ‪ٝ‬ب‪" ،"ٟ‬ىئي‪،"٠ٖٙ٤‬‬
‫"ٍ‪٤‬ؿبً"‪" ،‬آ‪ٙ‬خ" ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪ٞٝ )1(.‬ي ؿبي‪ٚ‬ي «اٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُيَ‪« :‬آٍ» يب «اٍ»؛‬
‫‪227‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫«ّي‪ٚ‬ي» ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪ٕ )2(.‬يياه ايٖــ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬ــــاُ‪٣‬؛ ّي‪ٚ‬ـي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيــــي‪٤ٍ ،‬ؿبً ‪٣‬‬
‫ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــيا) ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ــــ‪٦‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ‪ ،‬هـــٍِ‪ٍ ،‬بػبٍ ‪ٕ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪)3(.‬‬
‫دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي «‪ٙ‬ـــَ» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ــيٕي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬يبُيــَ؛ «ثيَ ‪ٙ‬ئيي‪ ٠‬ثيَ ‪ٙ‬و‪ٞ‬ــ‪٤ٖ٢ٝ ٦‬ة‬
‫‪ ٣‬يب فبييــي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤١٤‬ثي‪ٚ‬ـييَ‪ ِٝ‬ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪ٙ ٣‬ئيي‪ ٠‬ايٖ‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آهَي‪٢‬ب ‪٤ٝ‬فيّ‪ْٙ ٠‬ي‪ٚ‬ـي‬
‫آٍسيَيَالٍ‪ .‬فبييي ا‪٣‬ال‪ٙ ٟ‬ئي ػ‪ٞ‬ـ ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬ايٖ‪« ٦ٞ‬الٍ ـ ‪ »َٙ‬ػ‪ٞ‬ـ فال‪ٝ‬شي فال‪ ٥٣‬ا‪٣‬الٍ»‪)4(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــ‪ّ ٦‬ئـ‪َٚٚ‬؛ "ٍ‪٤‬ؿبً ّي‪ٚ‬ــي‪ َٙ‬ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫ٍئيي ائيُ ّي ثيِى‪ّ« ٥‬ئـ٘» ٕاُ‪ ٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪ .‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪،٥‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي كبٍــــيا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛ «‪1‬ـ ثبٗ ىٍيٕي‪١‬ي‪ ٠‬هٖش‪ٙ٦‬ييي ‪١‬شيؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ثب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬س‪ ٤ّ٤‬ساّ‪2 ٗ٤ٞٙ٤‬ـ ا‪٣‬ر ثيش‪٦ٞ‬ي‪ ٠‬ؿي‪ٚ‬ذبً‪ ،‬ىاُ؛ ث‪ٍ٤‬ىا يب‪ٙ‬ي‪ٚٚ‬يَيا‪ٕ ٟ‬اٍ‪ِٞ١٣‬‬
‫اطَ»‪ )5(.‬ث‪ ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــال «ّئـ‪»َٚٚ‬؛ ا‪٣‬ر ثيش‪٦ٞ‬ي‪ ٠‬يئـــَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪2 660ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٥‬‬
‫‪3‬ـَئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪4 100 ٛ ،ٟ‬ـذَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛‬ ‫‪٧‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪33ٛ ،ٟ‬‬
‫‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪5 89 ٛ ،‬ـ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪ ،‬ع‪2022ٛ 3‬‬

‫‪349‬ـ ورموٌذي (‪)Kərəmkəndi‬‬


‫َّ‪ ،ٛ‬آىا‪ ٛ‬آىيـــييَ‪ّ .‬ـــَ‪ّ ٛ‬ي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي آًٍثبيؼب‪١‬ـــيا ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‬
‫آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬إ‪ٚ‬يـ ّـَ‪١ ٛ‬بميــــ‪ٚ‬الٍي ‪٣‬اٍ‪٢ّ .‬ـيي‪ ٠‬آىي "َّ‪ "ٛ‬آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬

‫‪350‬ـ وريولي ‪ّ ‬بهبروٌذي‬


‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪228‬‬

‫‪351‬ـ والسر (‪)Kəlasər‬‬


‫اي‪٢‬يي ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ّ ٥‬الَٕ آى‪ٙ‬ي ىئٍى ّ‪٢‬ي يئَ‪ٚٙ‬يَ‪ ،‬ا‪١٣‬الٍ ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا‬
‫ف‪ٚ‬يب‪ٕ ،‬ي‪ٚ‬ي ‪ّ ...٣‬ي‪ٞ‬ـي يبُي‪ٖٚ‬بالٍىا‪ ،‬ائ٘ ايـي‪٢‬ـي‪١٤ٕ ٥‬ئــيى‪ُ٤ٍ ٟ‬ئـيي‪٦‬؛ ي‪٤‬هبٍي ّالَٕ‬
‫(‪ٔٞٙ‬ا‪ٙ‬يي‪ّ٠‬الَٕي يب ي‪٤‬هبٍي ‪ٝ‬بُا‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي)‪ ،‬ا‪ٍ٣‬سب ّالَٕ (ّبؽي‪ّٜ‬الَٕي يب ا‪ٍ٣‬سب‬
‫‪ٝ‬بُا‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي) آ‪ٙ‬بمب ّالَٕ(‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ ّالَٕ‪ ،‬آ‪ٙ‬بمب ‪ٝ‬بُا‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي يب إْ‪٢‬يٍ‪ ٣ )٤ٙ‬اي‪٢‬يي‬
‫ا‪٣‬ؿ‪٤‬ة ىامي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ٞٝ‬يّالَٕي ّي‪ٞ‬ي آىال‪١‬يَالٍ‪ّ .‬الَٕ ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي ث‪ٍ٤‬اىا‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى ٕبال‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي‪ّ ،ٜ‬الَٕ سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪٤١٤‬ىا آٍسيَ‪ٝ‬بً‬
‫يئَ‪ٙ‬ي ا‪٣‬الٍ ّي؛ «‪ٝ‬ب‪١‬ب‪١‬ب ‪ٙ‬ب‪٧‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪١‬ي‪ ٠‬آىي د‪ َٕ٦ٚ‬ىيَ»‪ ٜ٧ )1(.‬ى‪ٕ ٥‬بٍ ٕاُ‪٣‬؛ َٕر‬
‫‪ٝ ٣‬لْ‪ ٜ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ىي‪ٚ‬ي‪ٞ‬يِي‪َٕ ٠‬ا‪ٝ‬ئَي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ٕ ،٥‬بٍ اي‪ َٕ ٦ٚ‬ثيَ ٕاُ ّي‪ٞ‬يييَ‪ٜ٧ )2(.‬‬
‫ى‪ ٥‬ثيِى‪ّ ٥‬بٗ ‪ٕ ٣‬بٍ آى‪ٙ‬ي ايْي سبييب‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ّ ٟ‬الَٕ‪ّ ،‬بٗ ‪ٕ ٣‬بٍ سبييبالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬ب‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يى‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ىا ثئ‪ ٦ٚ‬يئَ آىي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪٣‬اٍ‪ ،‬ائٍ‪ِ١‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٣ ٔ١ُ ،ٟ٤‬آ‪٣‬اٍ آى‪ٙ‬ي ايْي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬ب‪ٔ١ُ ،ٟ‬آ‪٣‬اٍ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪ ٠‬ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪٠‬؛ ّبٗ‪ ،‬آ ‪ ٣‬اٍ ٕاُ‪َٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫ثيِ ّيشبثي‪ ٠‬ثيَ ؿ‪٤‬م يئَي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ ٤‬كبٍيا ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬يٌ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪٧ُ ،‬شبثي‪ ،‬ع‪2 299 ،1‬ـ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪ ،ٜ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪84 ،‬‬

‫‪352‬ـ وورلبيب (‪)Kəmərqaya‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ّ‪ٍ" ٣ "َٞ‬بيب"‪٢ٝ .‬ؼ‪ ٦‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼي ثا‪٤ٝ٤ٙ‬‬
‫آى‪ٙ‬ي‪ّ" ٜ‬ي‪ٞ‬ئَ" سبييبٕي اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬ي‪ٙ‬يييَ‪ٕ .‬بيي‪١ ٠‬يبي٘‪ ،‬ث‪٨‬با‪ٙ‬يي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ئ‪ٚ‬ي‪" ٠‬ثاي‪ٟ٤٧ ُ٤‬‬
‫ا‪ٝ‬ذئَيبٕي ّشبثي‪٢‬ب آٍهبال‪١‬يت يبُيَ؛ «ايْٖيش‪ٍ ،َٚ‬يي‪ ٜ‬ىئ‪ٍَٙ٣‬ى‪ ٥‬ػ‪٤٢‬ثي ٍ‪ٕ٣‬ي‪٦‬ى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪٣ ٟ‬‬
‫ثيَ‪ٙ‬يِ كب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ٕاٍ‪ ٠١٣‬ثيَ سبييبالٍ ايؼ‪ٞ‬بؿٕيييَ‪ٍ .‬بٍا ى‪١‬يِي‪ٕ ٠‬بك‪ٚ‬ي اٍاضيٕي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪ّ" ٟ‬ي‪ٞ‬ئَ‪ "َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ثيَ ك‪ٕ٦ٞ‬ي اييي»‪ٕ )1(.‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ىا يبُييَ؛ «ّ‪;َٞ‬‬
‫ّ‪ + ٜ‬اٍ‪ ،‬س‪ ٍُ٤‬سبييالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪١٤‬الٍ ّشبثالٍىا‪ّ ،‬ي‪ّ ،َٞ‬ي‪َٞ‬ي‪ّ ،‬ي‪٣ ِٞ‬‬
‫‪229‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ّي‪ٞ‬بُ ّي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬سب‪١‬ي‪٢‬يجالٍ»‪ٍ" )2(.‬بيب" ايٖ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪٥‬؛‬


‫ىا‪ٚٙ‬يٌ ‪ٕ ٣‬بٍح ىاك‪ ،‬ىا‪ٚٙ‬يٌ ا‪٣‬ؿ‪ ،ٛ٣ٍ٤‬يبٍمب‪َٕ ،ٟ‬ر ىاٗ(‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ٝ .‬ؼ‪٦‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٍ" ٤ٝ٤ٙ‬بال" ا‪ٖٙ٣‬ب ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍَّٞ ،٦ٚ‬بيب؛‬
‫ّي‪ٞ‬ئَ‪ٍَٙ‬بالٕي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪١ ،٥‬يبي٘‪ ،‬ع‪168 ٛ ،1‬‬
‫آًٍثبيؼب‪3 193 ٛ ،ٟ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪1832ٛ 2‬‬

‫‪353‬ـ وَرآثبزلي (‪)Korabazlı‬‬


‫يب‪٢ٙ‬ي٘ ّ‪ٍ٤‬فجبٕ‪ ٤ٚ‬يبُيال‪٢ّ ٟ‬ـــــيي‪ ٠‬آىي‪ٍ٤ّ ،‬آثبُ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬

‫‪354‬ـ وَراهبللي (‪)Koramallı‬‬


‫ّ‪ٍ٤‬ا‪ٝ‬بٗ؛ «ٕ‪ٝ َٚ٢١٣ٍ٤‬ي‪٢‬يي‪٢‬ــ‪ ٦‬ىاهي٘ ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايال‪١‬ب ث‪٢‬ـــــٍِ آيبٍٖيِ َّس‪.٦َْٚ٢‬‬
‫ّ‪ٍ٤‬ا‪ٝ‬ب‪ٙ‬يـــ‪َ٧ُ ٠‬ي ي‪٤‬هـــي‪٣ ٍ٣‬آىا‪ٝ‬ي ‪ٍٝ٣٣‬بُ»‪ )1(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــيا‪ٍ٤ّ ٟ‬ا‪ٝ‬ب‪ٚٙ‬ـي؛‬
‫ّ‪ٍ٤‬ا‪ٝ‬بٗ ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئــَ ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫آ‪١‬ؼبً ‪٢ٝ‬ؼــــ‪ ٦‬ث‪ ٤‬آىي "ٍبٍا‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي" ثي‪ٚ‬يت آٍا‪ٙ‬ـــــييَ‪ٝ‬بً ىا‪٧‬ب ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫«اي‪٢‬ــــيي آًٍثبيؼب‪١‬ـــيا اي‪٨ٍ" ٠٢َٚٚ‬ـــــَ‪ٝ‬ب‪٨ٍ" ٣ "ٟ‬ــــَ‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي" ٕاُ‪َٙ‬ي ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ـــي‪٥‬‬
‫"ٍبٍا‪ٝ‬ب‪ٍ" ٣ "ٟ‬بٍا‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ـي"ىيَ‪.‬‬
‫"ٍبٍا‪ٝ‬ب‪ "ٟ‬س‪ٍّ٤‬يـــــــ‪١٦‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬إْي ثيَ ائ٘ ـ سبييب‪١‬ي‪ ٜ٧ ٣ ٠‬ى‪ ٥‬ثيَ‬
‫‪َ٨ٙ‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ٍ .‬بٍا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ا‪٣‬م‪ٝ ٤ٚ‬ل‪ٞ‬ي‪ٝ ،‬يالىي ‪13‬ـ ػ‪ ٤‬ف‪َٞ‬ي‪١٤ٕ ٠‬الٍي‪٢‬يا ٍ‪١٤‬ي‪ ٦‬ى‪٥‬‬
‫كْـــ‪ٝ٤‬شي ا‪ ٦ٙ‬االٍاً س‪ٍّ٤‬ؼ‪١٦‬ي ٍٕ‪ٞ‬ي ىي٘ ائي‪ٙ ٟ‬و‪ٞ‬يزىيَ»‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يـــٌ‪28 ،‬ـؼي اي٘‪،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍـــــــالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2098 ، 3‬‬
‫ٍيـــــ٘‪ٕ ،1385‬بي‪143 ،143‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪230‬‬

‫‪355‬ـ وَردوٌذي (‪)Kürdkəndi‬‬


‫آًٍثبيؼب‪١‬يا يبٍا‪ٞ١‬ي٘ س‪ ٍُ٤‬ى‪ٙ٣‬ش‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ٍ‪٤‬سي ى‪ٙ٣‬شي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ .ٍ٣‬دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي يبُيَ؛ «‪.ً.ٛ‬ايْي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْ‪َٚ‬ي‪ٝ ٠‬ش‪َٚ٢‬ي ‪ّ ٣‬شيج‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٤ّ" ٥‬سي ;‬
‫ٍ‪٤‬سشي" ٕاُ‪ ٣‬ثيَ هب‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَىي ّي ث‪ ٤ْ١٤ٕ٤‬ػ‪٤٢‬ثي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي‬
‫كي‪ٕ٦ٞ‬ي ‪ ٣‬ايَا‪َّ ٟ‬ىٕشب‪١‬ي‪١‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي ٍيٖ‪ٞ‬شي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَىي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬سَّيجي‪٢‬ي‪ُ٤ٕ ٥‬ثبٍ‪،‬‬
‫س‪ِٝ٤ّ ،ُ٣ٍُ٤‬ب‪ ،ٟ‬ثبٍٓ‪ ،‬ثاٍي‪ٍ ،‬بٍٍبٍ‪ ،‬آًٍ‪ٖ١ُ ،‬ي ‪ ...٣‬س‪ٍُ٤‬ث‪٤‬يالٍي اي‪ٚ‬شيَاُ‬
‫ائييَىي»‪٤ٍ )1( .‬ر ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ائشي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يٕي‪٢‬ي‪٥‬؛ كْ‪ٞ‬ــــَا‪ٚ١‬يٌ‪ ،‬ا‪٣‬م‪ ،ٍ٤‬ػب‪٣ٍ ٣ ٟ‬ف‬
‫ّي‪ٞ‬ي ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍىا اي‪ٚٚ‬يي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ٝ ٥‬يالىي ‪ 553‬ـ ػ‪ ٤‬اي‪ٚ‬ي‪ ٥‬كبّ‪ٞ‬يشي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪٣‬اٍ‬
‫كْ‪ٞ‬ياٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّ‪٤‬سيهب‪ٟ‬ىيَ‪.‬‬
‫ّـــ‪ٍ٤‬ىّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي ‪٢ٝ‬ؼ‪٤ّ ٦‬رّ‪٢‬يي؛ ّ‪٤‬ســالٍ يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئــَ‪٢ّ ،‬ي ىيَ‪.‬‬
‫ّ‪ٍ٤‬ىّ‪٢‬ييي‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ث‪ ٤‬سبييب آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يئَ آىالٍي ‪٣‬اٍ؛ ّ‪ٍ٤‬ى‪٤ّ ،َٙ‬س‪،ٗ٤‬‬
‫آ‪٤َ١‬ر‪٤ٍ ،‬سب‪ٚ١‬ي ‪ ...٣‬ث‪ٕ٤‬يَا آىالٍىا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يييَ‪ ،‬ثيِى‪ ٥‬ث‪٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ "ّ‪ٕ "ٍ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪٤‬ميا‪١‬ي ى‪٣‬ي‪٢‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ا‪ ٤١٣‬هبٍ‪ٝ‬ب‪١‬يا ا‪ٕ٣‬ز ـ‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يينيت ّ‪ ٘ٙ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٤١٤‬ثبٕييَاٍالٍ‪ .‬ث‪١٤‬ب "ّــ‪٤ٍ "ٍ٤‬ي‪ٞ‬بً ىئييَ‪.َٙ‬‬
‫آٍسيــــَاً ّي ثيـَ ؿ‪٤‬م يبُاٍالٍي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼــــ‪ّ ،٦‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــي‪ّ ٥‬ــــ‪ٍ٤‬ى ٕ‪،٣ُ٤‬‬
‫‪ٝ‬بٗ ىا‪٣‬اٍ ٕبهـــاليب‪٤ّ ٟ‬ؿـــــَي ائ‪٣ ٥َٚٚ‬ئَي‪ٞٚ‬ي٘ آى ىيـَ‪ٍٙ .‬يـــي يبٕ‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬كبٍـــيا‬
‫يبُيــَ؛ «ايَا‪ٚ١‬يالٍي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬يا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ـــي‪ ٟ‬اي‪٢‬ييــ‪ّ ٦‬ي‪ٞ‬ــي ّــــَى =ّ‪ٍ٤‬ى< ثيــَ ‪ْ١‬اى‬
‫ّي‪ٞ‬ي ىييَ‪ٝ‬ي٘‪ّ ،‬ــــَى ّي ىئييَ‪ٝ‬ي‪٢ٝ َٚٚ‬ؾــــ‪ٍ٤‬الٍي ث‪٤‬س‪٤ّ ٟ٤‬ؿَي ائ‪ َٚٚ‬يبىا‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ه‪ٞ‬بُ ‪ ٣‬ى‪٣‬ي‪ْٙ٤‬ــ‪ ٠‬ايٖيـــي‪ َٙ‬اي‪ٞ‬ي٘‪)3(».‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ع‪2 229 ٛ ،1‬ـأًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ـي‪ٕ ٠‬ـ‪٤‬ي‬
‫ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٕ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يياه‪ٍٙ -3 68 ٛ ،‬يي يبٕ‪ٞ‬ي‪َّ ،‬ى ‪ ٣‬دي‪ٕ٤‬شٖي ‪ْ١‬اىي ‪ ٣‬سـبٍيوي ا‪ٞ٧ 106ٛ ٣‬ـي‪،٥‬‬
‫ايَا‪٤٧ ٟ‬يز‪ٚٝ ،‬يز‪ٝ٤ٍ ،‬يز؛ ث‪ ٘ٙ٤ّ ٦‬ىّشَك‪ٞ‬يي اك‪ٞ‬يي‪ ٣ 441 ٛ ،‬ىّشَ إْ‪٢‬يٍ ا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ا‪٨ٙ‬ـي ث‪٨‬بٍ‪١٣‬ـي ‪ٍ ،‬ـ‪ٛ٤‬‬
‫‪442ٛ ،َٙ‬‬
‫‪231‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪356‬ـ وَردلر (‪)Kürdlər‬‬


‫آًٍثبيؼب‪١‬يا يبٍا‪ٞ١‬ي٘ س‪ ٍُ٤‬ى‪ٙ٣‬ش‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ٍ‪٤‬سي ى‪ٙ٣‬شي ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ .ٍ٣‬دَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي يبُيَ؛ «‪.ً.ٛ‬ايْي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ٝ ٤‬ي‪ ٠‬اي‪ٚٚ‬يْ‪َٚ‬ي‪ٝ ٠‬ش‪َٚ٢‬ي ‪ّ ٣‬شيج‪َٙ٦‬ي‪٢‬ي‪٤ّ" ٥‬سي ;‬
‫ٍ‪٤‬سشي" ٕاُ‪ ٣‬ثيَ هب‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَىي ّي ث‪ ٤ْ١٤ٕ٤‬ػ‪٤٢‬ثي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ائ‪ٚٞ١‬ي‬
‫كي‪ٕ٦ٞ‬ي ‪ ٣‬ايَا‪َّ ٟ‬ىٕشب‪١‬ي‪١‬ي‪ٍَٙ ٠‬ي ٍيٖ‪ٞ‬شي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بييَىي ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬سَّيجي‪٢‬ي‪ُ٤ٕ ٥‬ثبٍ‪،‬‬
‫س‪ِٝ٤ّ ،ُ٣ٍُ٤‬ب‪ ،ٟ‬ثبٍٓ‪ ،‬ثاٍي‪ٍ ،‬بٍٍبٍ‪ ،‬آًٍ ( آٓ ـ آُ ‪ +‬اٍ)‪ٖ١ُ ،‬ي ‪ٕ ٣‬بيَ س‪ٍُ٤‬‬
‫ث‪٤‬يالٍي اي‪ٚ‬شيَاُ ائييَىي»‪٤ٍ )1(.‬ر ـ ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ائشي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يٕي‪٢‬ي‪٥‬؛ كاّ‪َٞ‬ا‪ٚ١‬يٌ‪ ،‬ا‪٣‬م‪،ٍ٤‬‬
‫ػب‪٣ٍ ٣ ٟ‬ف ّي‪ٞ‬ي ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍىا اي‪ٚٚ‬يي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ٝ ٥‬يالىي ‪ 553‬ـ ػ‪ ٤‬اي‪ٚ‬ي‪ ٥‬كبّ‪ٞ‬يشي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪٣‬اٍ‬
‫كاّ‪ٞ‬ياٍي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ّ‪٤‬سيهب‪ٟ‬ىيَ‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪ٍ٤ّ ٦‬ى‪َٙ‬ي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي ّ‪٤‬ر ‪َٙ‬؛ ّ‪٤‬ر سبييبٕي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ ىيَ‪ٍ٤ّ .‬ى‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب‬
‫ىا ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ث‪ ٤‬سبييب آىي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي يئَ آىالٍي ‪٣‬اٍ؛ ّ‪ٍ٤‬ىّ‪٢‬يي‪٤ّ ،‬س‪ٕ( ٗ٤‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫‪ٝ‬ل‪َٙ٦ّٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي)‪٤ٍ ،‬سب‪ٚ١‬ي‪ ،‬آ‪٤َ١‬ر ‪ ... ٣‬ث‪ٕ ٤‬يَا آىالٍىا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائش‪ِٞ‬‬
‫َّٕ‪ٚ‬يييَ‪ ،‬ثيِى‪ ٥‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ "ّ‪ٕ "ٍ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪٤‬ميا‪١‬ي ى‪٣‬ي‪٢‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ا‪٤١٣‬‬
‫هبٍ‪ٝ‬ب‪١‬يا ا‪ٕ٣‬ز ـ ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يينيت ّ‪ ٘ٙ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٤١٤‬ثبٕييَاٍالٍ‪ .‬ث‪١٤‬ب "ّ‪٤ٍ "ٍ٤‬ي‪ٞ‬بً ىئييَ‪.َٙ‬‬
‫آٍسيَاً ّي ثيَ ؿ‪٤‬م يبُاٍالٍي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪ّ ،٦‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٍ٤ّ ٥‬ى ٕ‪ٝ ،٣ُ٤‬بٗ ىا‪٣‬اٍ‬
‫ٕبهاليب‪٤ّ ٟ‬ؿَي ائ‪٣ ٥َٚٚ‬ئَي‪ٞٚ‬ي٘ آى ىيَ‪ٍٙ .‬يي يبٕ‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬كبٍيا يبُيَ؛ «ايَا‪ٚ١‬يالٍي‪٠‬‬
‫يب‪١‬ي‪٢‬يا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬اي‪٢‬يي‪ّ ٦‬ي‪ٞ‬ي َّى =ّ‪ٍ٤‬ى< ثيَ ‪ْ١‬اى ّي‪ٞ‬ي ىييَ‪ٝ‬ي٘‪ّ ،‬ــَى ى‪ٟ‬‬
‫‪٢ٝ‬ؾـــــ‪ٍ٤‬الٍي ث‪٤‬س‪٤ّ ٟ٤‬ؿــــــَي ائ‪ َٚٚ‬يبىا ٍ‪ٍ٤‬ه‪ٞ‬بُ ‪ ٣‬ى‪٣‬ي‪ ٠ْٙ٤‬ايٖيي‪ َٙ‬اي‪ٞ‬ي٘‪)3(».‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٠‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ع‪229 ٛ ،1‬‬
‫‪ٍٙ -3‬يي يبٕ‪ٞ‬ي‪َّ ،‬ى ‪ ٣‬دي‪ٕ٤‬شٖي‬ ‫ٕ‪٤‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪ٝ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪68 ٛ ،‬‬
‫‪ْ١‬اىي ‪ ٣‬سبٍيوي ا‪ٞ٧ 106ٛ ٣‬ي‪ ،٥‬ايَا‪٤٧ ٟ‬يز‪ٚٝ ،‬يز‪ٝ٤ٍ ،‬يز؛ ث‪ ٘ٙ٤ّ ٦‬ىّشَك‪ٞ‬يي اك‪ٞ‬يي‪ ٣ 441 ٛ ،‬ىّشَ‬
‫إْ‪٢‬يٍ ا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ا‪٨ٙ‬ي ث‪٨‬بٍ‪١٣‬ي ‪442ٛ ،َٙ ٛ٤ٍ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪232‬‬

‫‪357‬ـ وَرالر (‪)Korlar‬‬


‫ّ‪ٍ٤‬الٍ ‪ٙ‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ ٟ٤‬سبييبالٍي‪٢‬يا ‪١‬ئـ‪ ٦‬سيَ‪ ٥‬آىيييَ ‪ ٣‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ا‪ ٣‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ث‪ ٤‬آىي "ّ‪ٙ٤‬الٍ" ثي‪ »ٗ٤ّ« ،ِٖٚ‬سبييبٕي‪٢‬ب فبيي يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬

‫‪358‬ـ وَالتبى (‪)Kolatan‬‬


‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪١‬ي‪ّ ٠‬ــ‪٤‬السب‪٢ّ ٟ‬ـــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْـي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ّ‪" ،"ٗ٤‬آسب‪"ٟ‬‬
‫«ٕ‪ٝ٤‬ئـــَ ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ; ٍ٤ّ" ٥‬ىاك ىئ‪ ِٞ‬اييي ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬اٍس‪ٝ ٣ ٤‬ب‪٢١‬ب ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ىامب "ّـ‪"ٍ٤‬‬
‫‪ّ" ٣‬ـــ‪ "ٗ٤‬ىئيي‪ٞٚ‬ــ‪ ٦‬اكش‪ٞ‬ب‪ٙ‬ي ‪٣‬اٍىيـَ‪ .‬ىئ‪ ِٞ‬ث‪ّٞٚ ٤‬ـــ‪١٦‬ي‪ ٠‬كَيَي ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‬
‫"ىامـــالٍ" ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪)1(.»ٍ٣‬‬
‫"آسب‪ "ٟ‬ايٖـــ‪ ٦‬آس‪ٞ‬بً ٕاُ‪١٣‬ـــي‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٝ٤ٕ ٦ٚ‬ب‪ ٟ‬ا‪ ٍ٤ٙ٣‬ث‪٢ّ ٤‬يى‪٥‬‬
‫يب‪ٙ‬بيب‪١‬الٍ إْيـــي‪ٍ( ٟ‬يي‪ٞ‬ــي‪ )ٟ‬ىام‪ٚ‬يٌ ثيَ يئَى‪ ٥‬ا‪٤ٙ٣‬ة ٕ‪َ١٤‬ا ا‪ٍ٣‬ا‪١‬ي ث‪ٙ٤‬الييت‬
‫اي‪٢‬ييْي يئَ‪ٕٚ ٥‬يت ‪ ٣‬ث‪ٍ٤‬اىا ٍبالٍمي ا‪٤ٙ٣‬ثـــالٍ‪ .‬ث‪ ٤١٤‬ىا ٍئيــــي ائيُ ّي‪،‬‬
‫ٕي‪ٚ‬ــييِ‪ ،‬ث‪٤‬ي‪ٍ٤‬سيْب‪ ٣ ٟ‬ث‪١٤‬ــالٍ ّي‪ٞ‬ي سيْب‪ٚ١‬ي ّيـيِ آمبػــــالٍا اي‪٢‬ييْي‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ّ" ٥‬ــ‪ "ٗ٤‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائش‪َّٕٚ ِٞ‬يييَ‪ ،‬ثيِى‪ ٥‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب‬
‫ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ "ّــ‪ٕ "ٍ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬ث‪٤‬ميا‪١‬ي ى‪٣‬ي‪٢‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ا‪ ٤١٣‬هبٍ‪ٝ‬ب‪١‬يا ا‪ٕ٣‬ز ـ ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يينيت‬
‫ّ‪ ٘ٙ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٤١٤‬ثبٕييَيَالٍ ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب "ّ‪٤ٍ "ٍ٤‬ي‪ٞ‬بً ىئييَ‪.َٙ‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ٝ ،‬ليي‪289 ٦‬‬

‫‪359‬ـ وَلتپِ (‪)Kültəpə‬‬


‫«ّ‪ٗ٤‬سذ‪ »٦‬آىي ؿ‪٤‬ه‪٢ّ ٤ٚ‬ــي‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪ ،٥‬يئـــَ ـ يـ‪ٍ٤‬ى ‪ ...٣‬آىالٍي‪٢‬ــيا اي‪٦ٚ‬‬
‫آدبٍي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ــييَ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ا‪ٖ١‬ب‪١‬ــالٍي‪ ٠‬ا‪٣‬ى ا‪٣‬ػبٍــالٍي‪ ،‬آس‪ْٚ‬ي‪َٙ٥‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪ ٤‬يئَ‪،َٙ‬‬
‫ائ٘ سبدي‪٢‬بػبٍالٍي (دَٕشي‪ٖٚ‬ب‪٧‬ــالٍي) اي‪ٞ‬ي‪ .َٚٚ‬اي‪ ٦َٙٚٚ‬يب‪١‬ب‪ ٟ‬ا‪٣‬ىالٍىا‪ٍ ٟ‬بال‪ّ« ٟ‬ــ‪،َٙ»ٗ٤‬‬
‫ثيَ سذ‪٦‬ي‪ ٦‬ىئ‪٤١‬ة‪ ،‬ائس‪َٚ١٤ٕ ٠‬ى‪ ٟ‬ثيِ‪ ٥‬ايِ‪َٙ‬ىيَ‪.‬‬
‫‪233‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪360‬ـ وٌَِّوٌذ (‪)Köhnəkənd‬‬


‫ّ‪٢ّ٦٢٧٤‬ي؛ إْيي‪ ،ٟ‬ؿ‪٤‬هيا‪ّ ،ٟ‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٍ ٟ‬بال‪٢ّ ٟ‬ي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬ىئ‪٥ٍ٣‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪ٕ ٥َٙ‬اٍ‪ ٥‬س‪٘ٞ‬ىا‪ٙ‬ي ؿ‪٤‬هيا‪٤ٍ ٟ‬ي‪ٞٙ٤‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬

‫‪361‬ـ ويٌٌٍَ (‪)Kinnoo‬‬


‫ّي‪ ٣٤٢٢‬يب ّي‪٢٢‬بة ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيالٍي‪٢‬يا‪ّ ٟ‬ا‪ِٝ‬‬
‫آالٍاً ايْي ىيْيَ ٕاي‪٦ٚ‬ييَيِ؛ ثيَي‪٢‬ؼي؛ «آ‪ٙ ٍ٤ٙ‬ب‪٧‬ي ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ َٖ٢ٕٞٚ ٤‬ا‪ُ٣‬‬
‫ٕب‪٢ٙ‬ب‪ٕ٦ٝ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬إش‪ٍ٦‬يَ ّي‪" ،‬آٍاُيبٗ" ‪" ٣‬هبٍهبٍ" عَى‪َٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ىئٍى ٍبال‪١‬ي آ‪ٙ‬يي‪.‬‬
‫ث‪ٍ ٤‬بالالٍي‪ ...٠‬آىالٍي ث‪١٤‬الٍىيَ؛"ّ‪٤‬آّي‪٢‬يا‪ ،‬سبٍُا‪١‬بثي‪ ،‬ائٖب‪ّ ٣ ٗ٤ٝ‬يي‪٢‬بث‪ٚ‬يال‪)1(.‬‬
‫ٕاٍ‪ ،ٍ٤١٣‬ىئٍى‪١٣‬ؼ‪ٍ ٤‬بال‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ ٗ٣‬ثا‪ ٤ٝ٤ٙ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬فئي‪٢‬يىيَ‪.‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ىيْيَ ايٖـــــ‪٦‬؛ دبٍسالٍ ؿبمي ّي‪٢٢‬ب‪ ٛ‬آى‪ٙ‬ي ثيـــــَ ‪ٙ‬ب‪ ،٥‬ثيَ آُ ‪ٙ‬ب‪ٚ٧‬ينب‬
‫ٕئـي‪ٚ‬يت آ‪١‬ؼبً ٕ‪١٤‬ـــــَا سبػــــــي اٍى‪٣‬ا‪١‬ب سبد‪ٚ‬يَيجـــــييَ‪ ٜ٧ )2(.‬ى‪ٝ٤ٕ ٥‬ئَ‪َٙ‬ى‪،٥‬‬
‫اي٘ ‪ ٣‬ا‪ ِٝ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٕ ٠‬اُ‪٣ ٣‬اٍ ‪)3(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ٝ ،‬ليي‪286 ٦‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ٝ ،‬ليي‪3 179 ٦‬ـ ٕ‪َٝ٤‬يب‪١ ٟ‬يبّب‪ ٟ‬سَّب‪ ،ٟ‬ة‪َٕ.‬ي‪46ٛ ،‬‬

‫‪362‬ـ گئذايلي (‪)Gedaylı‬‬


‫إٓال‪١‬ي‪ ُ٣‬ثا‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪( ٥‬ثو‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ )٥‬اي‪٢‬يي ٕئياي‪ٚ‬ي آىال‪١‬ب‪٢ّ ٟ‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الٍالٍي‪ ٠‬ى‪٣‬مَ‪٣‬‬
‫آىالٍي ‪٢ٝ‬ؼ‪ٕ« ٦‬ئــياٍ‪ٙ‬ي» ىيَ ّي ٕئي ـ ٕئي‪ ٥‬ىيي‪ٚ‬ي‪ٚ‬يت ثئ‪ ٦ٚ‬ثيـي‪ ٦ٞ‬ى‪٤ٙ٣‬ثي‪.ٍ٣‬‬
‫ٕئـــياٍ ٕـاُ‪ ٣‬ايٖـــــ‪ ٦‬اي‪٢‬ــييْي ثبسي (مـــَثي) آًٍثبيؼب‪١‬ـــيا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٕئـــــياٍؿبيي ‪ ...٣‬يئــَ آىالٍي ّي‪ٞ‬ي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪١‬ـــيا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ إْي «ٕئـــــياٍ»‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪234‬‬

‫‪363‬ـ گئيگبل (‪)Geygal‬‬


‫ٕئيٖبٗ ّ‪٢‬ـــــيي‪ ٠‬آىي ٕئئ ‪ ٣‬آٗ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ــي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٕ" .‬ئئ"؛ "ػيَا‪،"ٟ‬‬
‫"آ‪" ٣ "٤٧‬ا‪ "٣٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــياىيَ)‪)1(.‬‬
‫«آٗ ايٖـــ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ــي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يــي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬ـــالٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪،ٟ‬‬
‫"ٕ‪ٍ" ،"٘١٤‬يَ‪ٝ‬يِي"‪" ،‬ا‪٣‬ػب" ‪٤ٕ" ٣‬ع"‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ" ٦ٚ‬ئيٖبٗ"‪٤ٕ" ،‬ػ‪ٚ‬ــ‪ ٤‬ا‪ ٣٣‬يئــَي" ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثيَ‬
‫ائ‪ٚٞ١‬ي (ا‪ٞ٧‬يش‪ٚ‬ي) ٕاُى‪٣ ٥‬اٍ ا‪٣‬ىا ث‪ّ٤‬ي‪ٝ٤ٕ ،‬ئــَ‪َٙ‬ى‪ ٟ‬ثيِ‪ ٥‬دبي ٍب‪ٞٙ‬ي٘ "ثي‪َٚ‬ب‪ٝ‬ئ"‬
‫ىإشب‪١‬ي‪٢‬يا "إٍٗيٖبٗ" آى‪ٙ‬ي ثيَ ٕـــاُ ‪٣‬اٍ‪ )3(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪٤ٝ ٤ٝ٤ٙ‬مب‪١‬يا‬
‫يئــــــَ‪ٕ ٠ٚٙ‬ئيٖبٗ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬فئي‪٢‬ــــيىيَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٚ‬ـــ‪ٕ ٦‬اٍ‪١٣‬ــ‪ٕ ٍ٤‬ئيٖبٗ؛ ‪ٝ‬ــ‪٤‬مب‪١‬يا ٕ‪ٝ٤‬ئــــَ‪َٙ‬ى‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬يـــ٘ يئــَ آىيـــييَ ‪ ٣‬ثـ‪،٤‬‬
‫ّ‪٢‬ـيي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ىا‪٧‬ب ائ‪ٚٞ١‬ي ا‪ٞٙ٣‬بٕيــــــ‪ٕ ٠‬إشــــَيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ؛ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪2 232 ٣75 ٛ ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي‬
‫‪3‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪٤‬د‪١٤‬ي‪َٚٞ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪٣ ،٤‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ٕ ،‬بي ‪101ٛ ،153‬‬ ‫آًٍثبيؼب‪38ٛ ،ٟ‬‬

‫‪364‬ـ گَدُوْريس (‪)Güdəkəhriz‬‬


‫ا‪ٖ١٣‬ــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــــيا يئَ‪ ٠ٚٙ‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي؛ ٕـ‪٤‬ى‪٨ّ ٣ ٥‬ــَيِ ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يت‪ٕ .‬ـــ‪٤‬ى‪٥‬؛ ّيـيِ‪ٍ ،‬يٖب ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪َ٨ّ .‬يِ ايٖ‪ ٦‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي‬
‫‪٤ٙ‬مشي‪٢‬ي‪٥‬؛ يئَ آ‪ٙ‬شي ٕ‪ ٤‬ي‪َّٞ٤ٕ ،٤ٙ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــيا) ٕ‪ٚ‬يت‪)1(.‬‬
‫ّ‪٨‬ـــــَيِ ٕـــاُ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪٥‬؛ ثــــ‪٤‬الً‪ ،‬اٗاي‪ٍ ٦ٚ‬بُي‪ٞٚ‬يـــ٘ ث‪٤‬الً ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــــــ‪٤ٕ ٦‬ى‪٨ّ٥‬ــــــــــــــــَيِ؛ اٗاي‪ٍ ٦ٚ‬بُي‪ٞٚ‬يــــــــــــــ٘ ثبالػب ث‪٤‬الً‪،‬‬
‫ّيـيِ ث‪٤‬الً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪2145 ٛ 3‬‬
‫‪235‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪365‬ـ گَرضبدوٌذي (‪)Gürşadkəndi‬‬


‫ٍيي‪ ٜ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪ٙ" ٥‬بر" يب "‪ٙ‬بى" ّي‪ٞ‬ي اي‪ٕ ٠٢َٚٚ‬اُ؛ ػ‪ٍ٤‬ؤس‪ٚ‬ي‪ ،‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي‪،‬‬
‫ا‪ٍّٚ٣‬ي ‪٤ٍ ٣‬ؿبً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬آىا‪ ٛ‬آىي ّي‪ٞ‬ي س‪ٍَّٚ٤‬ى‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬يت‪.‬‬
‫ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪ٝ‬يي ‪١‬يبي٘ يبُيَ؛ "ٕ‪ٍٙ٤‬بى ٕايس‪ٙ ٍُ٤‬ب‪ِ٧‬اى‪ٕ٥‬ي ا‪٤ٙ٣‬ة ؿي‪٠‬‬
‫ٕبٍايي‪٢‬يا ‪٤ٝ‬كبىيؼ آاليي‪٢‬يا ‪٣‬ؽيي‪ٕ ٦‬اٍ‪ٍ٣‬ى‪ ٜ٧ )1(."٣‬ى‪ ٥‬ىّشَ ‪ٝ‬ييَي‪ ٠‬ىيَْي‪٢‬ؼ‪،٦‬‬
‫"‪ٙ‬بى" ٕاُ‪ ٣‬إْي س‪ٍّ٤‬يى‪ٙ" ٥‬بر"ىيَ ‪َ١٤ٕ ٣‬االٍ ث‪ٕ ٤‬اُ "‪ٙ‬ب‪ "٥‬ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬ب ىئ‪٤١‬ة‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬ائسِ ث‪٤‬ي‪ ٤‬ىيي‪ٚ‬ي‪ٕ٦ٞٚ‬ي ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪٤ٙ٣‬ة؛ ‪ٙ‬بر ◄ ‪ٙ‬بى ◄ ‪ٙ‬بً ◄ ‪ٙ‬بي ◄ ‪ٙ‬ب‪٥‬‬
‫(‪ٍ )2‬ضب ميبٍيى‪ٍٙ٤ٕ ٥‬بى ٕاُ‪ ،ٟ٣‬ايٖيي ‪ ٣‬د‪٤ٚ٨‬ا‪ٙ ٟ‬ب‪ )3( ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ؛ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪74 ٛ ،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪١ ،٥‬يبي٘‪299ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪106ٛ ،‬‬

‫‪366‬ـ گؤزللي (‪)Gözəlli‬‬


‫ٕاُ‪ٚٙ‬ي ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ٕ" ،‬اُٗ" ‪ٙ" ٣‬ي" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ٕ" .‬اُٗ"‪،‬‬
‫"ٕايـِ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ‪ ٜ٧‬ى‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬سبييب ‪ ٣‬ث‪٤‬يالٍي‪( ٠‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪ )٠‬ثيَي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٕ" ٦ٚ‬اُ‪ٚٙ‬ي"‪ٕ ،‬اُٗ سبييبٕي ث‪٤‬ي‪ ٤‬يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬

‫‪367‬ـ گًَئي وٌذي (‪)Güney kəndi‬‬


‫ٕ‪١٤‬ئي؛ ٕ‪ ٟ٤‬س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئــَ(‪ ٟ٤ٕ )1‬ى‪ٙ٣‬ــ‪ ٠‬يئـــَ‪ٚٚ١٤ٕ ،‬ي يئـــَ(‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫اي‪٢‬يي ائ٘ آٍإي‪٢‬ـــياىا ٕ‪ ٟ٤‬ؿــ‪٤‬م س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئـــَ‪ُ٤ٍ ٣ ٥‬ئيي‪ ٠‬فْٖي‪٢‬ــ‪ٍ ٣ ٦‬بٍ‪ٙ‬ي‪٢‬ب ٕ‪١٤‬ئي‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬اي‪٢‬ــيي ث‪ٕ ٤‬ــاُ يئـــَآىالٍي‪٢‬ـــــيا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ثيِي‪ ٜ‬ايْيي‪ ٦‬ثا‪ٞ١٤ٙ‬ــ‪ ٗ٤‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫آىي‪٢‬ــيا ىا؛ ٍ‪ُ٤‬ئي آًٍثبيؼب‪١٤ٕ ٣ ٟ‬ئي آًٍثبيؼب‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ــي اي‪٢َٚٚ‬يــَ‪ٕ .‬ــ‪١٤‬ئي ّ‪٢‬يي‬
‫ٕ‪ ٟ٤‬س‪٤‬سب‪ ٟ‬يئـــَى‪ ٥‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ـــيا‪ ٟ‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪2 730 ٛ ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2213ٛ 3‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪236‬‬

‫‪368‬ـ گؤًپبپبق (‪)Gönpapaq‬‬


‫ٕا‪ٟ‬؛ "ىٍي"ى‪ٍ ٟ‬بيَي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ٙ‬ئيىيَ‪ ،‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬ؿ‪ٕ ٟ٤‬ا‪ٟ‬ثب‪ٞٙ‬بً؛ ىٍيي‪ٟ‬‬
‫ٍبيَي‪ٞٚ‬ي٘ ثب‪ٞٙ‬بً ىئ‪ْٞ‬ييَ ‪" ٣‬دبدبً"؛ ثاٍُ‪ ،‬إبٕبً س‪ ٤ْٙ٤‬ىٍيٕي‪٢‬ي‪ ٟ‬سيْي‪ ٠ٚ‬ثبٗ‬
‫ٕئيي‪ٞ‬ي‪ ،‬ايٖشي ـ ٕ‪٤‬ي‪٤‬م‪ٕ ٤‬بهال‪ٝ‬بمب ثب‪ٙ‬ب ٍ‪٤‬ي‪٤‬ال‪ ٟ‬ائٍس‪ُ٤‬ى‪ٕ .ٍ٣‬ا‪ٟ‬دبدبً؛ ىٍيي‪ٟ‬‬
‫ى‪ُٞٙ٣‬ي٘ دبدبً ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٝ٤ٕ .‬ب‪ ٟ‬ث‪٢ّ٤‬يى‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ٕئيي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ى‪ُٙ٣‬ي‪ٕ٦ٞ٢‬ي يبه‪٤‬ى ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ‬
‫ٕئيي‪ٚٞ‬ي آىا‪ٝ‬الٍي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪ ٤‬آى ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يت‪.‬‬

‫‪369‬ـ گٍََضلي (‪)Güvəşli‬‬


‫اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي "ٕ‪َٚٙ٣٤‬ي" ّ‪٢‬ييىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ى‪ّ ٟ٤ُٕ٣‬اّ‪ ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬ىيَ ّي‪ ،‬ث‪ٍ٤‬ا ‪ٙ‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ ٟ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٖي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثَيىي‪ٚ‬ي‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪َٚٙ٣٤ٕ ،٠‬ي سيَ‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬آ‪١‬ؼبً ث‪١٤‬ب‬
‫ثبه‪ٞ‬بيبٍاً ٕ‪ٚٙ٣٤‬ي ٕاُ‪١ ٤١٣‬ئـ‪ ٦‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛‬
‫‪1‬ـ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي‪ٚٚ١٤ٕ" ٠‬ي" ٕبي‪ٞ‬بً‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ث‪ ٤‬آى "ٕ‪ "٘١٤‬اي‪ ٦ٚ‬ايٖيي‪٥‬‬
‫ا‪ٞ٧" ٣ ٍ٤ٙ٣‬ي‪ ٟ٤ٕ ٦ٚ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪2‬ـ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ا‪٣‬ؽ ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "ٕــــ‪" ،)Gov( "٣٤‬ائـــ٘"‪ٙ" ،‬ي"‪.‬‬
‫"ٕ‪ٕ "٣٤‬اُ‪ ٟ٤١٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي) ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي‬
‫ثبٕشب‪ّ ٟ‬شبثي‪٢‬ــيا «ٕاي ث‪٤‬يب‪ٙ‬ي‪ٝ ،‬ب‪٣‬ي‪ ،‬يب‪ٙ‬ي٘» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا(‪ ٣ )1‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪٥‬‬
‫«ٕاي ث‪٤‬يب ‪َ٨ٙ ٣‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثبك» آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ـــيا ٕ‪ٚ‬يت‪ )2(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬ائ٘» ٕاُ‪٣‬ى‪« .ٍ٣‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُىيني‪٢‬ب ‪ٝ ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه ‪ٟ٣‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب إبٕبً ٍيي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪ٚٞ‬ـــ‪٦‬ى‪١٤٧ ٟ‬ـــالٍىا "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪"ٛ‬‬
‫ّ‪ٕ٦ٞٚ‬ي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ي‪ ،‬آٍاكْي‪ٞ‬ي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ي‪ّ ،‬ب‪٧‬ي‪ ،٠‬عجيت‪ ،‬كْي‪ ،ٜ‬فب‪ٙ‬ي‪،ٜ‬‬
‫ىي‪٤ٖٚ‬ه ‪ٝ ...٣‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬يق‪٢‬ي ثيَ ‪٤١‬ؿ اكشيَا‪ٚٝ‬ي ‪َٝ ٣‬يّٓ ٕاُ ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ٍ٣‬‬
‫‪ ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪١٤٧ ٥‬الٍ ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ٘ ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ّب‪ْٙ "ٛ‬ي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يق‪٢‬ي "آسب ـ‬
‫‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪" ،"ٟ‬آٍهبىاٗ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٝ "ٟ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪" .ٍ٣‬ائ٘" إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٜ٧ ٥‬ى‪٥‬‬
‫‪237‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫آٍهبىاٗ‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ٙ« )3(.ٍ٣‬ــي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا‬


‫آٍسيَيـــال‪ ٣ ٟ‬يئـــَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬ـــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪َٚٞ‬‬
‫يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ــــيىيَ‪)4(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــ‪َٚٙ٣٤ٕ" ٦‬ي"؛ "ٕاي آسب‪١‬ي‪ ٠‬يئَي" ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييـــٌ‪،‬‬
‫ٕــ‪ٕ ٤‬ـاُ‪َٕ ،٣‬ــٔ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـيا ىيَ‪)5(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪ٝ ،ٟ‬ييٌ‪2 232 ٛ ،‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ‬
‫‪ٝ‬ييٌ‪3 496ٛ ،‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ائ‪4 536 ٥ٍ٤‬ـذَ‪٣‬ىٖ‪ٍ٤‬‬
‫ُ‪٧‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪5 74 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ؿبيالٍ‪327 ،‬‬

‫‪370‬ـ گـؤيتپِ (‪)Goytəpə‬‬


‫ثي‪ٕ٦ٚ‬ـــ‪٤‬اٍ ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــيا يئَ‪ٚٙ‬ـ‪ ٠‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ــــيي‪ ٠‬آىي ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛‬
‫"ٕـــــاي" ‪" ٣‬سذـــــ‪ٕ" ."٦‬ــاي"؛ ٕ‪ٞ‬ب ٍ‪ٖٚ١‬ي‪ٝ ،‬ب‪٣‬ي ‪ ٣‬يب‪ٙ‬ي٘ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬س‪ٍ٤‬دبميـــ‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤ٙ٤‬ة ٕيــــَى‪ّ ٥‬يـيِ ىاك ّي‪ٞ‬ي‬
‫ا‪ٞٙ٣‬بمي‪٢‬ب "سذــــــ‪ "٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ .‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪" ،‬سَذ‪ٕ "َِٞ‬اُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫ّاّ‪١٤‬ي‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬ي‪٢‬يت ‪ ٣‬سذيِ‪ٍٝ٣٣‬بً ‪ ٣‬سذيْ‪ ِٝ٦ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪)1(.‬‬
‫دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬يىا سذــــ‪ٕ ٦‬اُ‪ ٟ٣‬آؿيَاليب‪١‬يا ا‪ ،٤١٣‬سَذ‪ ٦ٞ‬ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬سَخ ‪ ٦ٝ ٣‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪٦٢‬‬
‫ثا‪٤ٙ‬ة ‪ ٣‬ا‪ٕ٣‬ز ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبديا‪ٝ‬بً ‪ ٣‬سئ‪ ،ِٝ٦ٚٚ‬سئ٘آس‪ٞ‬بً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ــــــي‪٧ ٥‬ب‪ٝ‬بٍ يئَ‪َٙ‬ى‪ٕ ٥‬اُسـي ٍ‪٤‬ي‪ٞ‬بمب يبىا ‪ٝ‬قجي ى‪ُٙ٣‬ش‪ ،٦ٖٞ‬س‪ٍ٤‬دبمي ا‪ٕ٣‬ز‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬ساّ‪٤‬ة سبدياالييت ‪١٤٧‬ي‪ ٍ٣‬يئَ‪ َٙ‬ى‪َُٙ٣‬ييت ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍا سذ‪ ٦‬ىئيَ‪ٝ‬ي‪.َٚٚ‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ث‪٢ّ٤‬ي‪ ،‬اي‪ٚ‬ي‪ َ٧ ٠‬ثيَ ؿبمي يب‪ٙ‬ي٘ ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬مـ‪ ٤‬ا‪٣‬ؿــ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪ .‬آٍسيَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ييٌ‪،‬‬
‫ثـ‪٢ّ٤‬ـــي‪ ،‬ى‪٣‬هٖب‪ ،ٟ‬يــ‪ ُ٤‬اي٘ ث‪١٤‬ــيا‪ ٟ‬ا‪١٣‬ؼــ‪ٍ( ٦‬بثبً)‪ ،‬ػب‪٣‬اىّ‪٢‬ــــــيي آىال‪١‬يَ‪ٝ‬يــ٘‬
‫‪ ٣‬ػب‪٣‬اىهب‪( ٟ‬ػ‪٤‬اى هب‪ )ٟ‬سب‪ٙ‬ي٘ ‪ٝ‬يْبئي٘ ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آك ٕبٍَبٗالٍي‪٢‬ـيا‪ ٟ‬ىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪298ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪238‬‬

‫‪371‬ـ گيالرلي (‪)Gilarlı‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ٕيالٍ‪ ٤ٙ‬يبُيال‪٢ّ ٟ‬ـيي‪ ٠‬آىيــ‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ ،ٟ٤‬ا‪ ٤١٣‬ا‪٣‬ؽ‬
‫يئَ‪ ٥‬ثا‪َّٕ ِٞٙ‬ــييَ(الُي‪ٞ‬ــييَ)؛ "ٕي٘"‪" ،‬اٍ"‪ٙ" ،‬ي"‪.‬‬
‫«ٕي٘(‪ٙ ٣ )Gil‬يٌ )‪ (liq‬آ‪ٙ‬جب‪ ٟ‬سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَالٍ»‪ّ« )1(.‬بى‪ٕ٣‬ــالٍ)‪،(kadus‬‬
‫ٕي‪ٚٚ‬ــَ‪٤ٝ ،‬مــــالٍ(‪ )Mug‬آًٍثبيؼب‪ٟ‬ىا يب‪ٙ‬بييجـــالٍ»(‪ )2‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــ‪ٕ ٦‬اٍ‪ٕ" ٍ٤١٣‬يــ٘"‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬ــيا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ثيَ سبييب آىيييَ‪ٞٝ .‬ي ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثـــالٍي «آٍ» ٕاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫يبُيَ‪« :‬آٍ» يب «اٍ» ّ‪ ٦‬آ‪١‬بى‪٤ٙ٣‬ىا «ائَ» ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ّ ،‬ي‪ٚ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ)‪ٕ )3(.‬يياه ػ‪٢‬بثــالٍييا ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪ّ ٣ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١‬ب‪ ،ٟ‬ايٖيي‪،‬‬
‫ٍ‪٤‬ؿبً ‪ ٣‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اُ‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ س‪ ٍُ٤‬سبييب ‪ ٣‬ائ٘ آىالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا‬
‫ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٟ‬؛ آ‪٣‬اٍ(آ‪ +٣‬اٍ)‪ ،‬هٍِ(هِ‪ +‬آٍ)‪ٍ ،‬بػبٍ(ٍبع‪ +‬اٍ) ‪ٕ...٣‬اُ‪ ٥‬ؿبٍديَ‪)4(.‬‬
‫«‪ٙ‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪٣‬‬
‫ّ‪ٞ‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ْٙ ٟ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )5(.‬ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بيب ٕاٍ‪٥‬‬
‫"ٕيالٍ‪ٙ‬ي"؛ "ٕي٘ سبييبٕي ايٖيــيي‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي" ىئ‪ْٞ‬ـييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائيُ‬
‫ّــي؛ «ٕي٘ ٕــاُ‪١ ٣‬ئـ‪ ٦‬ؿـــَى‪٥‬يي‪ ٠‬ثيـــَ يئَ‪ ٥‬س‪٤‬دال‪ٞ١‬بٕي‪٢‬ب ىئيي‪ٚ‬يَ»‪)6(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ٕ٤ٝ ٟ‬يَي سبٍيوي‪ٍ ،‬اىيٌ اي‪َٞ‬ا‪١‬ي‪،‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪١‬يبي٘‪ ،‬آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪224ٛ ،٥‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪33ٛ ،ٟ‬‬ ‫ؿئ‪٤‬يَ‪ٟ‬؛ ‪ٝ‬ؼيي سي‪ٍ٤ٞ‬ي ىَ‪146 ،188 ٛ ،‬‬
‫‪4‬ـَئئ ‪١‬يب؛ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪ 5 100 ٛ ،ٟ‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74ٛ ،‬‬
‫‪6‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪111 ٛ ،ٜ‬‬
‫‪372‬ـ الچييدرُسي (‪)Laçındərəsi‬‬
‫ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٗ٤ٍ ٥‬ا‪٣٣‬ال‪ٝ‬بً ا‪٣‬ؿ‪ٕ ٟ٤‬بهال‪١‬يال‪ٙ ٟ‬ب‪٧‬ي‪ ٠‬ػي‪ٖ٢‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ييَسيؼي‪ ،‬آ‪ٙ‬يؼي‬
‫ٍ‪ٙ٤‬ب الؿي‪ ٠‬ىئييَ‪ٝ‬ي‪ .َٚٚ‬الؿي‪ٍ٤ٝ ٠‬بييٖ‪َٙ٦‬ى‪٥‬؛ ػ‪ٍ٤‬ؤر‪ ٣ َ١٤٧ ،‬ايٖيي‪ٙ‬يِ ٍ‪ِٝ‬ي ّي‪ٞ‬ي‬
‫اي‪٢َٚٚ‬يَ‪ )1(.‬آييي‪ ٠‬ا‪٢ّ ،ٍ٤ٙ٣‬يي‪ ٠‬آىي‪ ،‬الؿي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2273ٛ 3‬‬
‫‪239‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪373‬ـ لجئيير (‪)Ləceyir‬‬


‫‪ٙ‬ؼئييَ يب ‪ٙ‬ؼبيَّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ايْي ثبهي‪ٚ‬يا‪ ٟ‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَيٕي ث‪ّ٤‬ي‪،‬‬
‫ا‪ٙ" ٤١٣‬غ" ‪" ٣‬يئَ" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪ُٞٙ٣‬ي٘ ثي‪ ،ِٚ‬ا‪١٣‬يا آ‪١‬ال‪ٝ‬ي "ٕ‪٤ٙ٤‬يئَ"‪،‬‬
‫"ٕ‪٤‬ػبٍ‪ٚ‬يٌيئَ" ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ثيَيي‪ ٥‬ث‪ّ٤‬ي ا‪" ،٤١٣‬ا‪٣‬ػب" ‪" ٣‬يئَ" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪ُٞٙ٣‬ي٘ ٕب‪١‬بً‪،‬‬
‫ا‪١٣‬يا ىا ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪" ،‬ا‪٣‬ػبيئَ"‪١٤٧" ،‬ي‪ٍ٣‬يئَ" ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪374‬ـ لىرآٍاد (‪)Ləkəravad‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ثا‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي ‪َْٙ‬آ‪٣‬اىىيَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪،‬‬
‫"‪" ،"ِٙ‬اٍ" ‪" ٣‬آ‪٣‬اى" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪ "ِٙ" .‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ى‪ ٥‬سبييب آىي(‪ّ )1‬ي‪ٞ‬ي ٕ‪ٚ‬يت‪" .‬اٍ" ايٖ‪٦‬؛ "ّي‪ٚ‬ي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪)2(.‬‬
‫آىي‪ ٠‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آ‪٣‬اى» ىيَ‪ٖ١ .‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ٝ ٠٨‬يب‪ّ ٦١‬شبثي‪٢‬يا ث‪ٕ٤‬اُ‪٦ٙ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬ي يبُي‪ٚ‬يت؛ «"آ‪٣‬اى"‪" ،‬آ‪٣‬ا" آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي ‪٢ّ ٣‬ي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ»‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪َْٙ ٦ٚ‬آ‪٣‬اى؛ ‪ ِٙ‬سبييبٕي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يئَيـ ي‪ٍ٤‬ى‪٣‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪٤١٤‬ىا ٍئيي ائييِ ّي‪ َْٙ ،‬يب الّبٍ؛ ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ ٕاٍّ‪ٍ٤ٝ ،ٜ‬ر‪ٕ ،‬يَـ‬
‫‪ٝ‬ييز (‪ )4‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 141 ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي‬
‫‪3‬ـ ٕي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ىَ؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ ٠٨‬ىٍ ‪َٕ٨ٙ‬شب‪ٝ ٟ‬يب‪4 86 ،٦١‬ـ آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬ ‫إبعيَي آًٍثبيؼب‪33،ٟ‬‬
‫ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي ع‪2293ٛ ،3‬‬

‫‪375‬ـ لىَاى (‪)Ləkvan‬‬


‫‪ ِٙ‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ى‪ ٥‬سبييب آىي(‪ّ )1‬ي‪ٞ‬ي ٕ‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫ٕاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ ٥‬ايٖ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ،‬سَ‪ ،ٗ٤ٕ ،ُ٣٥‬اّ‪ ِٞ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ث‪ٕ٤‬شب‪١‬يا‪ ،‬ثبمـبىا ىئٍى ّ‪١٤‬غ ‪ ٣‬يب‬
‫ا‪ْٚٙ ٣٤ٕٟ٣ُ٣‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ثئ‪١٦ٚٚ‬يت آيَي‪ٞٚ‬ي٘ يئَ (‪ )2‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٣ .‬ا‪ ٟ‬ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫ٕاٗ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ )3(.‬ى‪« ٥‬ػنَاىي آىالٍي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬آؿبٍالٍي» آى‪ٙ‬ي يبُييا ثئ‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٚ‬يت؛‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪240‬‬

‫«‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬آثبى‪ٙ‬يٌ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي ىا‪ٙ‬يييَ»‪ )4(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬


‫‪٤ْٙ‬ا‪١‬ي‪ ٠‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ " ‪ َِٙٙ‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يني"‪ ،‬يبىا "‪ َِٙٙ‬يئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 141 ٛ ،‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي‬
‫‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي ‪ ،‬ع‪3 2292ٛ ،3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪4 159ٛ ،ٟ‬ـ‬
‫إيي؛ آىشبة آًٍثبيؼب‪46 ،ٟ‬ـ‪١45‬ؼي ٕبي‪54ٛ ،‬‬

‫‪376‬ـ لَلَِ ثَالغي (‪)Lələbulağı‬‬


‫‪٦َٚٙ‬ث‪٤‬المي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪ُٙ٣‬يت؛ "‪" ٣ "٦ََٚٙ‬ث‪٤‬المي"‪ٕ ٦ََٚٙ .‬اُ‪٣‬؛ «ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪٤ّ ٥‬ثبٍ‬
‫‪٣ ٣‬اٍ‪ٙ‬ي آيي‪َٙ٦ٚ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬مال‪ ٟ‬ا‪ٙ٣‬بمي‪١‬ي‪ ٠‬سَثي‪ٕ٦‬ي اي‪ٚٝ ٦ٚ‬ن‪ ٗ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آىا‪ ٣ ٛ‬ث‪٤‬ي‪٤‬ي‪ ٣ ٦‬يب‪ٚٙ‬ي‬
‫ّي‪ٚ‬ي‪ٍ٤ٝ ٥َٚ‬اػيقز ُا‪ٝ‬ب‪١‬ي اي‪َٚٚ‬يي‪ٚ‬يَ»‪)1(.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٜ٧ ٟ٣‬ى‪ٝ« ٥‬ينييزػي‪ٕ ،‬اُسـي ‪ ٣‬ىاي‪ّ »٦‬ي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ‪٣‬اٍ‪ )2(.‬ى‪ّ٣‬ش‪ٍ٤‬‬
‫ٕ‪ْٚ‬بٍيب‪ ٟ‬ىا ث‪ٕ٤‬اُ‪« ٣‬ا‪ٙ٣‬بً سَثي‪ٕ٦‬ي اي‪ٚٝ ٦ٚ‬ن‪ ٗ٤‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٚ‬ي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪١ )3(.‬بئجي‪،‬‬
‫ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬س‪ٍّ٤‬ي ىٍ ىبٍٕي ٕاُ‪٤ٙ‬ي‪١٤‬ي‪ ٥‬ا‪٤١٣‬؛ ‪ٝ‬ي‪٤‬ي "هب‪ٟ‬ثبال" يبه‪٤‬ى‬
‫"ٍ‪َٙ٤‬بي"الٍي‪١‬ي‪ٙ( ٠‬ب‪ِ٧‬اى‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ائيشي‪( ٖ٘ٞ‬سَثيشـــي) ي‪١٤‬ش‪ٞ‬ــ‪َٙ٠‬ي‪١‬ي‪َٝ( ٠‬ثي‪َٚ‬ي‪١‬ي‪)٠‬‬
‫سيشــــ‪( ٤ٙ٤‬ف‪٢‬ـــ‪٤‬ا‪١‬ي) ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫إ‪ٚ‬يـ َّ‪kәrәm( ٛ‬ـ‪ )әsli‬ىإشب‪١‬ي‪٢‬يا «‪»َّٛ« ،»٦ََٚٙ‬ي‪ٕ ٠‬اُسـيٕي‪ ،‬ي‪ٙ٤‬يا‪ٙ‬ي ‪٣‬‬
‫ٕيَىا‪ٙ‬ي ّي‪ٞ‬ي ثيَ آىا‪ٝ‬ييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ ‪ٝ‬يييِ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا "ىاٗ" ٕ‪ٍّٞ٤‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪ ٥ُ٣‬ؿيويَ‪.‬‬
‫ثيَ ىاٗ ّي ىاك ‪١‬ي‪ٚ‬ب‪ٕ٦١‬يييَ ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬هب‪َٙ‬الٍي عَىي‪٢‬ي‪ ٟ‬دَٕش٘ ا‪ .ٍ٤١٤ٙ٣‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦‬‬
‫"الال" ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬ياىا يبُيال ثي‪ٕ "٦ََٚٙ" ٠ٚ‬اُ‪" ٣‬يبٍاىا‪ "ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬يىا ىا‪ٙ‬يييَ‪٢ّ )4(.‬يي‪٠‬‬
‫آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪" ،٤ٝ٤ٙ‬ث‪٤‬الً"ىيَ ‪ ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ايٖ‪ ٦‬آييي‪٢‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 2294ٛ 3‬ـ ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ىَ‪ٔ٢٧‬‬
‫ىبٍٕي س‪ٍّ٤‬ي‪3 972 ٛ ،‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي إشب‪١‬ج‪ٙ٤‬ي‪ ،‬ا‪ٖٚ١‬يٖي‪ ،‬ىبٍٕي؛ ىّشَ ٕ‪ْٚ‬بٍيب‪4 458ٛ ،ٟ‬ـ آٍسيٌ‬
‫ثي‪ ٔٞٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثبم‪٣ ،‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪223 ٛ ،ٟ‬‬
‫‪241‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪377‬ـ لٌگبى (‪)Ləngan‬‬


‫‪ٖ٢ٙ‬ب‪٤ٝ ٟ‬مب‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ي‪ ٥‬إْي (ٍــيي‪ٞ‬ي) آ‪١‬ؼبً اي‪٢‬ـيي ّيـيِ ثيَ ّ‪٢‬ي ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫(‪٨ٚٝ‬ـــ‪ )ٍ٤‬ثيَ آ‪ٙ‬يَي‪ٕ( ٜ‬ييِ ; َٕى‪ )٦١‬آىيييَ‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ثئ‪ٕ ٦ٚ‬اي‪ِٝ٦ٚ‬‬
‫ا‪٣‬الٍ؛ "‪ٖ٢ٙ‬ب‪ٕ "ٟ‬اُ‪ ٣‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍاً ‪ٖ١٣‬ب‪ ٟ‬ىيَ ‪ٍ ،ٟ٣ ٣‬ب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪.‬‬
‫‪ ٟ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼــــ‪ ٦‬آمبع آىيـــييَ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕ‪٤‬يـــــــَ‪( ٗ٣‬ىبٍٕؼب ُثب‪٢ٕ ٟ‬ؼ‪ ،ِٚ‬ثَ‪)٦ِ٢‬‬
‫ى‪ ٥‬ىئيي‪ٚ‬يــَ‪ّ )1(.‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ا‪ٖ١‬ب‪١‬الٍ آمبػي ثيَ ٕ‪ٞ‬ج‪ّ ٗ٤‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬يئَ ا‪١٣ُ٣‬ي‪ ٥‬يبٍا‪ٞ١‬ي‪ٚ‬الٍي‪٠‬‬
‫ا‪ٕ٣‬ش‪ ٤١٤‬ثي‪ٚ‬يت ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕبيني ٕإشَيَ‪ٝ‬ي‪.َٚٚ‬‬
‫"ٕب‪ "ٟ‬ايٖ‪ ٦‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼــــ‪ ٦‬ى‪٥‬؛ "آسب"‪" ،‬هب‪ )2("ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ)‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٖ١٣" ٦ٚ‬ب‪"ٟ‬؛ "‪ ٟ٣‬آسب‪١‬ي‪ ٠‬يئَي" ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪.‬‬
‫‪ٖ٢ٙ‬ب‪٢ّ ٟ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي‪٢‬ؼي ىيَْي‪ٞ‬يِ ث‪٤‬ى‪ّ ٍ٣‬ي‪ ،‬ا‪ٖ١٣ ٤١٣‬ب‪ ٟ‬ثي‪ٚ‬يت‪،‬‬
‫"‪" ٣ "ٔ١٣‬آ‪ "ٟ‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَاليبً‪.‬‬
‫"‪"ٔ١٣‬؛ َٕـــٔ‪ ،‬ائُ‪ٚٙ‬يْ‪٣" ٦ٚ‬ييي‪ٚ‬شي" (‪َٕ )vıyıltı‬ـــٖي‪( ،‬يئ٘ َٕـــٖي) ‪« ٣‬آ‪»ٟ‬‬
‫ايٖـــ‪" ٦‬يــ‪ٍ٤‬ى" ‪" ٣‬يئــَ" ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ٝ٤ٕ ٥‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي "آ‪"ٟ‬‬
‫ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬إغـــ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي «سب‪َ١‬ي»ىيَ‪)3(.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٖ٢ٙ ٟ‬ب‪ٟ‬؛ "يئَٕ٘ٔ‪ٙ‬ي سب‪َ١‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يئــَي" يبىا "‪٣‬ييي‪ٚ‬شي‪ٙ‬ي َٕٔ يئَي"‬
‫ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪ .‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ّ ٥‬ي ‪ٖ٢ٙ‬ب‪ ٟ‬ىا‪ ،‬اي‪ٚ‬يـــ‪ ٠‬ؿـــ‪٤‬م ‪٣‬اهشـــي يئ٘ إيـــَ‪ ،‬ث‪ ٤‬ىيْيَ‬
‫ىا‪٧‬ب ى‪ُٕ٣‬ــ‪ٕ ٟ٤‬بييـــال ثي‪.َٚ‬‬
‫‪ٖ٢ٙ‬ب‪١‬ي‪ٖ١ُ" ،‬ب‪ّ "ٟ‬ي‪ٞ‬ـــــــي ى‪ ٥‬ثي‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ٚ‬ــــــــ‪ ٦‬ا‪ٖٙ٣‬ب ّ‪٢‬ـــــــــيي‪ ٠‬آىي‪،‬‬
‫آى‪ٙ‬ي‪ "ٔ١ُ" ٜ‬سبييبٕي‪١‬يــــــــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــــيا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة ‪ ٔ١ُ" ٣‬سبييبٕي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ"‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــــيا ا‪ٙ٣‬ــــــ‪.ٍ٤‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ىّشَ ‪ٝ‬ــــييٌ؛ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍــــالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬آًٍثبيؼب‪١‬ي ىبٍٕي‪ ،‬ث‪٨‬ـــــِاىي‪1061 ٛ ،‬‬
‫‪3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪44٣43،ٟ‬‬ ‫سَّي ثبٕشب‪9ٛ ،ٟ‬ـ‪238‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪242‬‬

‫‪378‬ـ لَسگِدرُ (‪)Lüsgədərə‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ــــيا ‪ٖٙ‬ــْ‪٦‬ىًٍ ّي‪ٞ‬ي يبُيـــــال‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آىي‪ٙ" ،‬ـ‪٣ "٦ٖٕ٤‬‬
‫"ىٍ‪ٕ "٥‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت‪٢ٝ .‬ؼ‪ٙ" ٦‬ــــــ‪ٍ" ،"٦ٖٕ٤‬بييــــٌ"‪ٕٞ" ،‬ـــي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا) ا‪٣‬ال‪٤ٙ" ٟ‬سٖ‪ "٦‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يــييَ‪٢ّ ٣ .‬ـــــيي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬ــــيا يئَ‪َٚٙ‬ــــ‪ ٠‬ىٍ‪ٕٞ ،٥‬ي‬
‫ى‪١٤ٍٝ٤‬يا ا‪ٙ٣‬ــي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿـــــ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب ثيَ ثبهي‪ٞ‬يا ث‪ ٤‬آىي؛ «‪« ،»٤ّ« ،»٤ٕ« ،»٤ٙ‬ىٍ‪ٕ »٥‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــ‪ ٦‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬الٍ‪»٤ٙ« .‬؛ «ّي‪ٚ‬ــي» ‪« ٣‬ىئـــ‪(»٤‬اّى‪٧‬ب) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‪ٕ« )1(.‬ــــ‪ »٤‬ايٖ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يييَ‬
‫‪ّ« ٣‬ــــ‪ »٤‬ايٖـــ‪٦‬؛ آى‪ٙ‬ي‪٨ٚٝ( ٜ‬ـــ‪ ،)ٍ٤‬سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘‪ ،‬ثب‪ٙ‬ـي ‪ ...٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــ‪ ٦‬ث‪ٕ ٤‬اُ؛ "سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘ ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ّ ٜ‬ي‪ٚ‬ي ي‪ ٦‬فبييي ا‪٣‬ال‪ ٤ٙ٤ٕ ٟ‬ىٍ‪ "٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٜ٧ ٠‬ى‪ ٥‬ســ‪ّ ،ٓ٤‬ئـــ‪ ،٦‬ىٍ‪ ٥‬ثي‪ٚ‬يت ثئ‪ٚ‬ــ‪ ٦‬آؿيَـــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيِى‪٥‬‬
‫ٍ‪٤‬سٖبٗ (‪َٝ‬يّٓ) آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ى‪ ٓ٣‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪ ٤ٕ٣‬س‪ٕ ٓ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ّ )3(.‬ئ‪٦‬‬
‫ايٖ‪٦‬؛ ‪ٙ‬ئ‪ ،٦‬ى‪ٝ٣‬ب‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ )4(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــــيا‪ٙ ٟ‬ـ‪ٖٕ٤‬ـــــ‪٦‬ىٍ‪٥‬؛ ‪ٞ٧‬ي‪ٚ‬ــ‪ٙ ٦‬ئ‪ ٣ ٦‬ى‪ٝ٣‬ب‪ٚ١‬ي‬
‫ا‪٣‬ال‪ٍ ٟ‬ـــــ‪٤‬سٖبٗ ىٍ‪ ٥‬ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪2 518ٛ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي ‪3 429ٛ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪4 26ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪559ٛ ،ٟ‬‬

‫‪379‬ـ ليميٌجي (‪)Lıqıncı‬‬


‫ا‪ٝ‬يــــي ‪١‬يبي٘ ‪ ٣‬ثب‪َٙ‬ب سبٍيـــن يبُاٍالٍي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيــالٍي‪٢‬ب ٕاٍ‪٥‬؛ "ٕي٘" ‪ٙ" ٣‬يٌ"‬
‫آ‪ٙ‬جب‪ ٟ‬سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ـــييَالٍ‪ )1(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ث‪٢ّ ٤‬ــــيي‪ ٠‬آىي‪ٙ" ،‬يـــٌ" سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائيُ‪ٙ" ،‬يـــــٌ"؛ "ٕ‪ ٤‬اي‪ ٦ٚ‬س‪ٍ٤‬دبمي‪ٍ ٠‬بٍي‪ٞٚ‬بٕي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫ى‪٢ٖ١ ٠َُٙ٣‬ــ‪" ،"٦‬دب‪ٙ‬ـيـــٌ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ)‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪١ ،٥‬يبي٘‪224ٛ ،‬‬
‫‪243‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪380‬ـ ليولي (‪)Limli‬‬


‫"‪ٙ‬ي‪ٕ "ٜ‬اُ‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ــييَ‪ٝ‬بمب‪ ،‬ائ‪١‬ؼــــ‪ٙ" ٦‬يــٌ" ٕاُ‪ ٦١٣‬ثبه‪ٞ‬ب‪ٙ‬يييٌ‪ٙ" .‬يٌ"؛ "ٕ‪٤‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــــياىيَ‬ ‫اي‪ ٦ٚ‬س‪ٍ٤‬دبمي‪ٍ ٠‬بٍي‪ٞٚ‬بٕي‪٢‬يا‪ ٟ‬ى‪" ،"٦٢ٖ١ ٠َُٙ٣‬دب‪ٙ‬ـيـــٌ"‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــياىيَ)‪ٙ" .‬يـــٌ" ؿــــ‪٤‬م ى‪ ٣ٍ٣‬ا‪٣‬الٍٕب يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مــــَ‪ٙ" ٤ٕ٣‬ينيــــ‪"٠‬‬
‫ٕ‪٤‬ي‪ ٤‬ؿ‪٤‬م ا‪٣‬الٍٕب ا‪١٣‬ب "‪ٙ‬ي‪ "ٜ‬ىئيي‪ٚ‬يــَ‪.‬‬
‫"‪ٙ‬ي‪ٚٞ‬ي" ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬يئَي ا‪ٍ٣‬ا ‪ ٦ٚ٧‬آثبىال‪ٞٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪ٍ٣‬اىا ّاؿَي ائ‪ َٚٚ‬ي‪ٍ٤‬ى‬
‫ٕب‪ٞٙ‬ب‪ٝ‬ي٘ ؿبمالٍ "‪ٙ‬ي‪ٜٙ‬يِ" اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ىا ائ‪ ٦ٚ‬ا‪ ٣‬آىال سب‪١‬ي‪٢‬يت‪.‬‬

‫‪381‬ـ هبپري (‪)Mapəri‬‬


‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــــــيا يئَ ٕب‪ٞٙ‬ي٘ ّيـيِ ‪ ٣‬سْؼ‪ ٦‬ايْي ائ‪ٙ٤‬ي "‪ٝ‬بدــَي"‬
‫ّ‪٢‬ـــــيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "‪ٝ‬ب" ‪" ٣‬دَي"‪.‬‬
‫‪٢ٝ‬ؼ‪٢ّ ٦‬ـــــيي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ٝ" ٟ‬ب" ٕــــاُ‪ ٣‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍاً إْيــي‪ٟ‬‬
‫(ٍيي‪ٞ‬ـــي‪ )ٟ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬اي‪٢َٚٚ‬ـــ‪ٝ" ٠‬بٍ" ٕــــاُ‪٣‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫«‪ٝ‬بٍ ٕـ‪ٝ٤‬ئــَ اىٖب‪َٙ٦١‬ي‪٢‬ـــــي‪« ٥‬ثـايـ‪ »ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــيا) اي‪٢َٚٚ‬يت»‪)1(.‬‬
‫دَي ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايٖ‪٦‬؛ آ‪ٙ‬يٌ فبثجبٓـ ٕ‪ٖٙ٤‬ـــِدــــَي ‪ ٣‬آ‪ٙ‬وب‪ ٟ‬ـ دـــَي ‪١‬بميالٍي‪٢‬ــــيا‬
‫ٕــــاُ‪ ٥‬ىَيَــــ‪ٙ٣ٍ ٠‬ــــ‪٣ ٤‬اٍ‪.‬‬
‫ث‪ٕ٤‬اُ آٍاىا إغــــــ‪٣٥ٍ٤‬ي ٍبىي‪ ٠‬سب‪١‬ـــَيٕي ‪ ٣‬آٍاىا ىا ‪ٙ‬ئيشب‪ٙ ;( ٟ‬ئــي آسب‪ٟ‬‬
‫فَثؼـــ‪ٙ ٦‬يغب‪ّ )ٟ‬ي‪ٞ‬ي ٕاُ‪ ٥‬ؿبٍديــــَ‪ .‬دَي س‪ ٍُ٤‬إبعيـــــَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٤ٕ ٥‬ىا ا‪٣ ٍ٤ٙ٣‬‬
‫ائ‪ ٤ٕ ٦ٚ‬دَيٖي ا‪١٣‬ـــيا‪ٍ ٟ‬ب‪ٙ‬يت‪)2(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــــ‪ٝ ٦‬بدـَي؛ ثاي‪ٍ ُ٤‬بىي‪ ٠‬سب‪١‬ــَيٕي يئـــَي ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪ .‬دَي ٕــاُ‪٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ٕ ،٥‬ـــــاُٗ‪ٕ ،‬ئـي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ٕ ٣‬ـــايـِ ىئ‪ْٞ‬ــــــييَ ثئ‪ٙ ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــ‪ٝ ٦‬بدــــَي؛‬
‫"ث‪٤‬ي‪ٕ ُ٤‬ـــ‪ ُٗ٤‬ا‪ٖ١‬ب‪ ٟ‬يئـــــــَي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــــيا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 227ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪90ٛ ،ٟ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪244‬‬

‫‪382‬ـ هبراللي (‪)marallı‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثيَـ ثيَي‪ ٦٢‬يبهي‪١ ٠‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً آىي ‪ٝ‬بٍا‪ٚٙ‬يىيَ‪ٝ .‬بٍاٗ؛ «ث‪٤‬ي‪ُ٤٢‬الٍي‬
‫ث‪٤‬ىاً ّي‪ٞ‬ي ‪ٙ‬به‪ٕ ،٠٢َٙ٦‬ا‪٦ٙ٣‬ي‪٧ ٠‬بؿب ىيَ‪١‬بٍ‪ٚ‬ي كئي‪٤‬ا‪ »ٟ‬آىي ‪« ٣‬س‪ٚ‬جئ‪َٙ٦‬ى‪ٕ« ٥‬اُٗ»‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا»ىيَ‪ )1(.‬ث‪ ٤‬يئَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا ‪ٝ‬بٍا‪ٚٙ‬ي ىامي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪ ٤‬ىاميا ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٝ ٥‬بٍا‪ٙ‬ي‪٠‬‬
‫ؿ‪٤‬م ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ٝ ٟ٤‬بٍا‪ٚٙ‬ي ىامي آىال‪١‬يت ‪ ٣‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬ى‪ ٥‬آىالٍي ث‪ ٤‬ىامي‪ ٠‬آىي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ٝ ٥‬بٍا‪ٚٙ‬ي ٕاُ‪ٝ" ،ٟ٣‬بٍ"‪" ،‬آٗ"‪ٙ" ،‬ي" ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪ٝ‬بٍ ٕاُ‪ٝ٤ٕ ٣‬ئَ اىٖب‪َٙ٦١‬ي‪٢‬ي‪« ٥‬ثاي‪« ٣ »ُ٤‬آ‪١‬ب» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يت‪ )2(.‬آٗ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ايٖ‪٦‬‬
‫س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و) آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٍ" ،"٘١٤ٕ" ،ٟ‬يَ‪ٝ‬يِي"‪،‬‬
‫"ا‪٣‬ػب" ‪٤ٕ" ٣‬ع"‪ )3(.‬ث‪ٕ ٤‬اُ اٗ (‪ّ )Әl‬ي‪ٞ‬ي ى‪ ٥‬اي‪٢ٚٚ‬يَ‪ .‬ا‪ ٤١٣‬اٗ ّي‪ٞ‬ي ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا‬
‫ٍُ‪٣‬ا‪ ٟ‬ىثي‪١‬ي‪( ٠‬آيي‪٢‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٚ‬يَسيٕي (فال‪ٝ‬شي) ا‪ٙ« )4(.ٍ٤ٙ٣‬ي» ‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيٕي ايٖ‪ ،٦‬آىالٍا‬
‫آٍسيَيال‪ ٣ ٟ‬يئَ ‪٢ٝ‬بٕجشي‪ّ ،‬ئيييز‪ٝ ،‬بكج‪ٚ‬يِ ‪ّٞ ٣‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ايٖ‪ َٚٞ‬يبٍاىا‪ٟ‬‬
‫‪ْٙ‬ي‪ٚ‬ـيىيَ‪ )5(.‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ٝ ٟ‬بٍا‪ٚٙ‬ي‪٣ٍُ" ،‬ا‪ ٟ‬ىث‪َٚ‬ي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬آ‪١‬ب ي‪ٍ٤‬ى" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 2320ٛ 3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٦‬‬
‫‪٣‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ٣ 227ٛ ،ٟ‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪3 520ٛ ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛‬
‫‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪4 38 ،ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪145 ٛ ،‬‬
‫‪5‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪74 ،‬‬

‫‪383‬ـ هبزاى ليطالغي (‪)Mazan qışlağı‬‬


‫ٕئــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ُ٤ٍ ٠‬يي‪٢‬ـــــــي‪ٞٙ( ٥‬ب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــيا) يئـــــَ‪ٝ ٠َٚٙ‬بُا‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬الٍـــــــــالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىالٍي‪ ،‬ىيـــــَامبٍىا‪ٙ‬ي سبييبٕـي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٨ٚٝ( ٜ‬ـــ‪ )ٍ٤‬ثَــــي ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــي‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪،ٟ‬‬
‫"‪ٝ‬بُا‪ "ٟ‬ثَــــي يــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫ّالٕــَ‪٢ّ ٤ٙ‬ــي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍيــ‪ ٠‬آؿيَاليب‪١‬يا ىئـييِ ّي ا‪١٣‬ــــالٍي‪ ٠‬ثيَ آىيــيا‪،‬‬
‫آ‪ٙ‬بمب‪ٝ‬بُا‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬ـــالمي‪ ،‬ا‪ٍ٣‬سب ‪ٝ‬بُا‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬ــالمي ‪ ٣‬يـ‪٤‬هبٍي ‪ٝ‬بُا‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬ــــالميىيَ‪.‬‬
‫‪245‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪384‬ـ هبيبدرُسي (‪)Mayadərəsi‬‬


‫اي‪٢‬يي ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا "‪ٝ‬بيب"؛ "ىي‪ٚ‬ي ى‪"٥٣‬ي‪ ٦‬ىئيي‪ٚ‬يَ‪ٝ ٣ .‬بيبىٍ‪ٕ٥‬ي ٍي‪ٚ‬المي‪٢‬يا‪ ،‬ىي‪ٚ‬ي ى‪١٥٣‬ي‪٠‬‬
‫ؿ‪٤‬م ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬

‫‪385‬ـ هئْرُ (‪)Mehrə‬‬


‫"‪ٝ‬ئ‪٢ّ "٥َ٨‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىيي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي ػ‪ٍ٤‬ا ثبه‪ٞ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ ،‬ثيَيٕي ث‪ّ ٤‬ي‪ ،‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫آىي‪ٝ" ٠‬ئ‪ "٦‬اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬يى‪ ٥‬ثي‪ٝ" .ِٚ‬ئ‪"٦‬؛ «هييو يئ٘‪ ،‬ي‪ ،ٗ٤ٖ١٤‬ي‪ٚٝ٤‬بً يئ٘‪ٕ ،‬بّيز‬
‫ّ‪٤‬س‪ )1(»٦ٚ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي ث‪ّ ٤‬ي ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‪ٝ" ،٠‬ئ‪ "٥" ٣ "َ٨‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫آؿيَاليبً؛ "‪ٝ‬ئ‪"َ٨‬؛ "ٕ‪" ،"٘١٤‬اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يٌ‪ ،‬آٍي‪ٚ٢‬يٌ(دبّي) ‪ ٣‬ىئي‪ ٗ٤‬سب‪َ١‬يٕي"(‪٣ )2‬‬
‫"‪ "٥‬ايٖ‪ٝ ٦‬يز ى‪ُٙ٣‬ي‪ ٟ‬اُىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٝ ٦ٚ‬ئ‪٥َ٨‬؛ ىئي‪ ٗ٤‬سب‪َ١‬يٕي يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2 2346ٛ 3‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ٔ٢٧‬‬
‫إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪3 15ٛ ،‬ـ ٕي‪ٞ‬ي‪٠‬ىَ؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ٝ ٠٨‬يب‪44ٛ ،٦١‬‬

‫‪386‬ـ هجيذلي ‪‬هسجيذلي‬


‫‪387‬ـ هچيذلي ‪‬هسجيذلي‬

‫‪388‬ـ هرداى (‪)Mərdan‬‬


‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ ٕبال‪َٝ" ٟ‬ىا‪٢ّ "ٟ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢ٝ ،‬ؼ‪ ٦‬ائسَْٖـــ٘ (سبٍيوي)‬
‫ّيشبثـــــالٍىا "آ‪ٝ‬بٍى"‪ٝ" ،‬ـــَى" يب "‪ٝ‬بٍى" ّي‪ٞ‬ـي يبُيــال‪ ٟ‬سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــيا‪ٟ‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ ٜ٧ .‬ى‪ٍ ٥‬ئيي ائيي‪ّ ٜ‬ي ّ‪٢‬ـــيي‪ ٠‬آىي‪ٝ" ٠‬ـــَ" ‪" ٣‬ىا‪ٕ"ٟ‬ــاُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫آؿيَـــــــال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ٝ .‬ـــــَ يب ‪ٝ‬بٍ ٕـــاُ‪٣‬؛ ثـايـ‪ ٣ ُ٤‬آ‪١‬ب آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـياىيَ‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــياىيَ)‪ )1(.‬ىا‪ ٟ‬يب سب‪ ٟ‬ايٖــــ‪٦‬؛ ى‪٣‬م‪ٙ( ٤‬ـــًَ)‪ ،‬ىا‪ ٟ‬اي‪ٚ‬يَـي(‪ )2‬ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪2 520ٛ ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪209ٛ ،ٟ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪246‬‬

‫‪389‬ـ هسرُ (‪)Məzrə‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي «‪»٥ٍََِٝ‬ىيَ‪ .‬ا‪١٣‬الٍ ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا "‪ٍِٝ‬ف‪ّ "٦‬ي‪ٞ‬ي‬
‫يبُي‪ٚ‬يَالٍ‪٥ٍِٝ )1(.‬؛ ىبٍٕؼب ‪ٍِٝ‬ف‪ ٣ ٦‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬اّي‪ ٠‬يئَي ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪ ٤‬آىي ‪ِٝ‬اٍَ‪٥‬‬
‫(‪ٕ )Mәzәrә‬ب‪١‬يت ‪ ٣ ِٝ‬اٍ‪ٕ ٥‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بًىا ا‪٣‬الٍ‪٢ٝ .‬ؼ‪ ِٝ ٦‬ى‪ٟ٤ُٕ٣‬‬
‫ا‪٣‬الٍاً‪ّ ،‬بُ ٕاُ‪ّ ٟ٤١٣‬يـي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ي(‪ٝ‬وييي) ا‪٣‬ال‪ٕ ِّ ٟ‬اُ‪٣‬ى‪ّ .ٍ٣‬بٓ‪ٍ ،‬بٓ ‪ٍ ٣‬بُ‬
‫ٕاُ‪َٙ‬يي‪ ٥‬ا‪ٕ ٣‬اُ‪ ٟ٣‬ثب‪َٙ‬ب يبُي‪ٚ‬ي٘ ى‪٤ٍٝ٤‬ى‪ّ .ٍ٣‬بُ يب ِّ ٕاُ‪ ٣‬آًٍثبيؼب‪١‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘‬
‫إْي س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ ٜ٧ .‬ى‪ ٥‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ،‬ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يٌ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ )2(.‬ث‪٤‬‬
‫سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي "ّي‪ٚ‬ي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪" ٟ‬اٍ" ٕاُ‪ ٣‬اي‪ٍ ٦ٚ‬بٍي‪ٚ‬يت "‪ِٝ‬اٍ‪ٕ "٥‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ثب‪َٙ‬ب‬
‫ثيَ ى‪ٟ٤ٍٝ٤‬؛ "ّبُاٍ" يب "ِّاٍ‪ٕ "٥‬اُ‪ ٟ٣‬يبٍاىيت‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ِّ" ٦ٚ‬اٍ‪ّ" ،"٥‬بٓ‬
‫سبييبٕي‪١‬ي‪ّ ٠‬ي‪ٚ‬يٕي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ ٜ٧ ِٝ .‬ى‪٥‬؛ ثاي‪ ُ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )3(.‬ث‪٤١٤‬ىا آٍسيَاً‬
‫ّي ثيِى‪ ٥‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ "‪ "٥َُٝ‬آى‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ثيشٖي آىي ىا ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪٤١٤‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ ،ٟ‬اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪305ٛ ،‬‬
‫ى‪ٕ ،٠َّ١٤ٙ٣‬يياه‪ّ ،‬اؿ‪ٙ ٍٟ٤‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪3 583ٛ ،‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٟٙ‬ي‪521ٛ،‬‬

‫‪390‬ـ هسجيذلي (‪)Məscidli‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬ي ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬الً آىي‪ٖٝ ،‬ؼيي‪ٙ‬ي‪ٝ ،‬ـيي‪ٙ‬ي يبىا ‪ٝ‬ؼيي‪ٙ‬يييَ‪٢ٝ .‬ؼ‪ ٦‬ث‪١٤‬الٍ‬
‫هب‪ٝ‬يٖ‪ٚ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ٖٝ" ٠‬ؼيي‪ٙ‬ي" ث‪٤‬ي‪(ٟ٤١٤‬سيَ‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ث‪ٍ٤‬اىا يئَ ٕب‪ٙ‬ييَي يبىا ‪ٝ‬ؼيي‬
‫آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ‬ي اي‪ ٦ٚ‬آثبى ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجالٍ‪.‬‬

‫‪391‬ـ هطَذلي )‪)məşədli‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٕ ٠‬ئَ‪ٝ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ‪ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ ّي‪ ،‬ي‪٤‬هبٍي ‪ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي يب‬
‫آٍ‪ٝ‬بٍ‪ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي ‪ ٣‬آ‪ٙ‬بمب ‪ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي آىالٍي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَالٍ‪ .‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ‪٨ٚٝ‬ي‪ّ ٤ٙ‬ي‪ٞ‬ي‬
‫يبُيال‪ ٣ ٟ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ‪ََٚٝ‬ي‪ٙ‬ي ّي‪ٞ‬ي سب‪١‬ي‪٢‬ب‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬ي آىي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٨ٚٝ ٟ٤‬ي ٕاُ‪١٣‬ي‪ٟ‬‬
‫‪247‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ثي‪ ِٖٚ‬ا‪١٣‬يا ا‪ ٣‬فَثؼ‪ ٦‬ثيَ ٕاُ ‪ ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي؛ "‪٨ٙ‬يي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ"‪" ،‬ا‪ ٛ٤ٙ٣‬يئَي" ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ثئ‪٦ٚ‬‬
‫ا‪ٖٙ٣‬ب‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ث‪ٍ٤‬اىا ثاي‪ ُ٤‬ثيَ ا‪٣‬الي(اسيبً) ا‪٣ ُ٣‬ئَيت ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ا‪ٖ١‬ب‪١‬ي‪٠‬‬
‫ائ‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬جت ا‪٤ٙ٣‬ة‪.‬‬

‫‪392‬ـ هوذتبغيوٌذي (هحوذتميوٌذي) (‪)MəmədTağı kəndi‬‬


‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي "‪ٞٝ‬يسبمي"(‪ٝ‬ل‪ٞ‬يسَي) آى‪ٙ‬ي ثيَ آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ث‪٤‬‬
‫آىىا ثيَ ّي‪ٚ‬ي ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬س‪ ٘ٞ‬ىا‪ٙ‬ي‪٤ٍ ٠‬ي‪٤‬ة ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪٢ّ ٥‬ي آثبىال‪ٙ‬ب‪١‬يا‪ ،‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪ٍ ٦‬بالٍمي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ٍ .‬ئيي ائش‪ّ َُٕ ِٞ‬ي‪ ،‬ثيِى‪" ٥‬سبً" ٕاُ‪٣‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪،‬‬
‫"سب‪٣‬ا‪ "ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫‪393‬ـ هَخَش (‪)Muxuş‬‬
‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ؤ‪ ٟ‬إْي يئَ‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي "‪٤ٝ‬ه‪ "ٗ٤‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪٤ٕ٣‬‬
‫"‪٤ٝ‬م‪٢ّ "ٗ٤‬ييييَ‪ .‬ث‪٢ّ٤‬يي‪ ٠‬آىي ‪٦١‬يبُيٌ ّي (سإٕي‪ )٦ٚ‬ؿ‪٤‬م ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬آىي‬
‫ّي‪ٞ‬ي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ ا‪٣‬الٍاً "‪ٝ‬يو‪ّ "ٗ٤‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي ايْي‬
‫ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "‪٤ٝ‬م" (‪٤ٝ‬ك) ‪" ٣‬ا‪٤ٝ" ."ٗ٣‬ك" ٍُس‪ٙ٤‬ز ىي‪٢‬ي سج‪ٚ‬ينـيٕي‪،‬‬
‫ٍُس‪ٙ٤‬ز ىي‪٢‬ي‪ ٦٢‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آىا‪ ٛ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪" .‬ا‪ "ٗ٣‬يب "ا‪٣‬ؽ" ايٖ‪ ٦‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ثيَ ٕبي‬
‫آىيييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٤ٝ ٦ٚ‬ه‪ٗ٤‬؛ "ا‪٣‬ؽ ‪٤ٝ‬ك يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئَ" ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ث‪٤١٤‬ىا ٍئيي ائيُ ىي‪٤‬ا‪ٟ‬‬
‫ا‪ٙ‬نبر ا‪ٙ‬شَُى‪ ،٥‬ا‪٣‬ؽ (‪ )uç‬آىي‪٢‬يا ثيَ آمبع آىي ‪٣‬اٍ‪« .‬ث‪ ٤‬آمبع ىامي‪ ٠‬اسٖي‪٢‬ي‪ ٥‬ثيشيَ ‪٣‬‬
‫س‪ ٍَّٚ٤‬ا‪١٣‬يا‪ ،ٍٜٚ ٟ‬ؿ‪ٚ‬يِ ‪ ٣‬ائ(ى‪ )ُ٣‬ى‪ُٙ٣‬ييَ‪ )1(.»َٙ‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ‪٤ٝ‬م‪ٗ٤‬؛ "ا‪٣‬ؽ‬
‫آمبػالٍي ثيش‪ ٠‬يئَى‪ ٥‬يب‪ٙ‬بيب‪٤ٝ ٟ‬ك" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬ىَ‪ّ َٝ٤ٕٔ٢٧‬يشبثي‪٢‬يا‪ ،‬ا‪ ٗ٣‬يب ا‪٣‬ؽ ٕاُ‪ٝ٤ٕ ،٣‬ئَ‪َٙ‬ى‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ إْي‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪ ٣ ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬بً ‪ ٣‬ا‪٣‬ؿ‪ٞ‬بً ّي‪ٞ‬ي ثي‪ٚ‬ي‪٢‬يت ‪ ٣‬ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا ىَيَ‪ٙ‬ي ثي‪ٖٚ‬ي ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ّب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ،‬ىّشَ‪ٝ‬ييٌ‪2 99ٛ ،‬ـ هيب‪٣‬ي‪ ،‬ىَ‪ ،َٝ٤ٕ ٔ٢٧‬ع‪49ٛ ،1‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪248‬‬

‫‪394‬ـ هَرادلي (‪)Muradlı‬‬


‫‪ٍ٤ٝ‬اى‪ٙ‬ي‪ٕ ،‬ئَ‪ٝ‬ي ـ ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ ي‪ٍ ٟ٤١٤ٙ٤‬يَامي‪٢‬يا يئَ ٕب‪ٞٙ‬ي٘‪٤ٝ ،‬مب‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪ٙ ،‬ب‪ٖ٧‬ئ‪ ٟ٤‬سبييبالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪٣‬ال‪ٍ٤ٝ ٟ‬اى‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫‪395‬ـ هَُغبى (‪)Mooğan‬‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ّ3 ٠‬ي‪ٝ٤ٚ‬شَ ٕ‪١٤‬ئي ثبسيٖي‪٢‬يا آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ّ‪٢‬ي يئَ‪ٚٙ‬يَ ّي آىي ‪٤ٝ‬مب‪ٟ‬‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬فئي‪٢‬يىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "‪٤ٝ‬ك" ‪" ٣‬آ‪."ٟ‬‬
‫‪٣َ٧‬ى‪٣‬ر ‪ٝ‬بىالٍىا‪ ٟ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬بٍّ‪ ٠‬آ‪ٙ‬شي ‪ٝ‬بى ائ‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ي ؿْيَ‪ .‬ث‪ ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي‬
‫‪٤ٝ‬كالٍىيَ‪« .‬ث‪ ٦ّٞٚ ٤‬إْي ىئ‪ٍَٙ٣‬ى‪ ٟ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٙ ٥‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ي‪ّ ،‬ب‪٧‬ي‪،٠‬‬
‫ىب‪ٙ‬ـي‪ ،‬ىي‪٠‬هبىي‪ٞ‬ي‪ ،‬مئيجي‪ ٟ‬هجَ‪٣‬ئَ‪ٝ ...٣ ٟ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا ا‪ُ ٣ ٗ٤ٞٙ٣‬ا‪ٝ‬ب‪ّ ٟ‬ئـييْؼ‪،٦‬‬
‫ٍُس‪ٙ٤‬ش‪ ٟ٤ُٝ٤‬ثبٍي‪ٞ٢‬بٕي اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬ي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىي‪٠‬هبىي‪ٞ‬ي‪٣ٍ ،‬كب‪١‬ي‪ٍُ ،‬س‪ٙ٤‬ز ىي‪٢‬ي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ٍ‪٣‬كب‪١‬يٕي ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪١ .‬ؾَ‪ ٠ٕٚ ٥‬ث‪ ٦ّٞٚ ٤‬الح ا‪ َٚٙ٣‬ا‪ّ ٣‬يـيِ ائ٘‪ ،‬ا‪٣‬ثب ‪٣‬‬
‫ىٕش‪٦‬ي‪ ٦‬ىئيي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ييَّي‪ ،‬ا‪ّ ٟ٤١٣‬ي‪ٚ‬ي‪َٚ‬ي ‪ٍ ٣‬بىي‪٢‬الٍي‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤‬مئيجي‪ ٟ‬هجَ ‪٣‬ئَ‪،ِٝ‬‬
‫ىب‪ٙ‬ـي‪ٚ‬يٌ‪ّ ،‬ب‪٧‬ي‪ٚ٢‬يِ ‪ ٣‬ث‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي اي‪ٚٝ ٦َٙٚٚ‬ن‪ ٗ٤‬ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬الٍ ‪ُ ٣‬ا‪ٝ‬ب‪ّ ٟ‬ئـييْؼ‪ ٦‬ث‪٦ّٞٚ ٤‬‬
‫ائ٘ ‪ ٣‬عبييب آىي‪٢‬ب ؿئ‪ٍ٤‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪« )1(».‬ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ ٟ٣‬يبُىيني‪٢‬ب ‪ٝ٣‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياى‪ٟ٤‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب إبٕبً ٍيي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪١٤٧ ٟ‬الٍىا "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٕ٦ّٞٚ "ٛ‬ي‬
‫‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ي‪ ،‬آٍاكْي‪ٞ‬ي‪ّ ،‬ب‪٧‬ي‪ ،٠‬ىب‪ٙ‬ـي‪ ،‬عجيت‪ ،‬كْي‪ ،ٜ‬فب‪ٙ‬ي‪ ،ٜ‬ىي‪٤ٖٚ‬ه ‪...٣‬‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬يق‪٢‬ي ثيَ ‪١‬ا‪٣‬ؿ اكشيَا‪ٚٝ‬ي ‪ٍ٤ٝ ٣‬يّٓ ٕاُ ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ ٣ ٍ٣‬ث‪١٤‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬ى‪١٤٧ ٥‬الٍ ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪" ٥‬ائ٘ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ّب‪ْٙ "ٛ‬ي٘‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يق‪٢‬ي "آسب ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪،"ٟ‬‬
‫"آٍهبىاٗ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٝ "ٟ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪" .ٍ٣‬ائ٘" إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٜ٧ ٥‬ى‪٥‬‬
‫آٍهبىاٗ‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪" .ٍ٣‬آسب ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ٍب‪ٕ٦ّٞٚ "ٛ‬ي هب‪ٌٙ‬‬
‫عَىي‪٢‬ي‪ٍ٤ٝ ٟ‬يّٓ ّ‪ّ ٦ٞٚ‬ي‪ٞ‬ي‪ ٜ٧ ،‬ى‪ّ ٥‬ي‪ٚ‬ي آىي ا‪٣‬الٍاً ٍ‪ٙ٤‬ال‪ٞ١‬ي٘ ‪ٕ ٣‬اٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪٤‬‬
‫ّي‪ٞ‬ي‪ ،‬ؿ‪٤‬م اي‪١ ِٞ٢ٚٚ‬شيؼ‪ٕ٦‬ي‪٢‬ي‪ٍ" ٥‬ب‪ ٛ‬ـ آسب"‪ّ" ،‬ب‪ ٛ‬ـ آسب" ‪ْٚٙ‬ي‪ ٦٢‬ى‪ ٥‬ى‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪.ٍ٣‬‬
‫‪249‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ٟ‬ائش‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍّي‪٤ٝ" ،‬ك" ّ‪ٕ٦ٞٚ‬ي "ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٕ٦ّٞٚ "ٛ٤ٍ ; ٛ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬فْٖي‪٦٢‬‬
‫س‪ٚ‬يؾ‪٤‬ى‪ٝ( .ٍ٣‬بُ ـ ‪ٝ‬بً ـ ‪ ً٤ٝ‬ـ ‪٤ٝ‬ك)»‪ )2(.‬آىي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‬
‫ّي‪ّ« ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪٠‬‬
‫ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٟ٣‬إغ‪٣٥ٍ٤‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي «سب‪َ١‬ي»‬
‫‪ٕ« ٣‬ايسب‪َ١‬يٕي»ىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ُ٤ٝ ٦ٚ‬مب‪ٟ‬؛ "‪٤ٝ‬مالٍ يئَي"‪٤ٝ" ،‬مالٍ سب‪َ١‬يٕي يئَي"‬
‫ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ثقضي ‪َٙ‬ي ‪ٝ‬بم‪٤‬ا‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ا‪ٝ" ،٤١٣‬بك" ‪٣" ٣‬ا‪"ٟ‬‬
‫ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً َّٕييَ‪ٝ .‬بك يب ‪٤ٝ‬ك ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪٣ .‬ا‪ٟ‬‬
‫ايٖ‪ ٦‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اٗ (ىبٍٕؼب؛إشوَ‪،‬ىٍيبؿ‪ )٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ٕ)4(.‬بيي‪ ٠‬ث‪َ٨‬ا‪ٛ‬إيي‬
‫آىشبةآًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍٕيٕي‪٢‬ي‪« ،٥‬ػنَاىي آىالٍي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬آؿبٍالٍي» آى‪ٙ‬ي يبُييا يبُيَ؛‬
‫«‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬آثبى‪ٙ‬يٌ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي ىا‪ٙ‬يييَ»‪ )5(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٦ٚ‬‬
‫‪ٝ‬بم‪٤‬ا‪ٟ‬؛ ‪ٝ‬بك يب ‪٤ٝ‬ك سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يني ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪2 530ٛ،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪2 536 ٟ‬ـ‬
‫‪4‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي‬ ‫ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪44٣43ٛ ،ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪5 159ٛ ،ٟ‬ـ آىشبة آًٍثبيؼب‪46 ،ٟ‬ـ‪١45‬ؼي ٕبي‪54ٛ ،‬‬

‫‪396‬ـ هَلالوٌذي‪ ،‬هَلالالر (‪)Mollakəndi( ،)Mollalar‬‬


‫"‪ٙ٤ٝ‬ال‪ٙ‬ي"‪ ،‬سب‪ٙ‬ي٘ ‪ٝ‬يْبئي‪ٚٚ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ث‪٤‬يالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬سيَ‪١٥‬ي‪٠‬‬
‫ث‪ٍ٤‬اىا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬بمي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ثئ‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يجالٍ‪.‬‬
‫‪397‬ـ هيرٍ (‪)Miro‬‬
‫‪ٝ‬يَ‪٢ّ ٣‬يي اي‪٢‬يي ّاؿ‪٤‬ة ىامي‪ٚ‬يت هيَىا‪ٖٙ‬بىا‪٤ٝ ،‬مب‪١‬ي‪ ٠‬إْي يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آىيىا إْي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يِى‪١‬ييَ‪ٝ .‬يَ‪٣‬؛ "‪ٝ‬يَ" ‪" ٣‬ا‪ٕ "٣‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‪ٝ .‬يَ؛‬
‫ثب‪ٙ‬ـي (ٍئئ) ‪ٖٝ(٤ٚٝ٣ٍ٤ٕ ٣‬ئ‪ )ٗ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا(‪" ٣ )1‬ا‪ "٣‬ايٖ‪٦‬؛ "ٕ‪٤‬ػ‪)2( "٤ٍٙ٣ُ" ،"٤ٚ‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪250‬‬

‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٝ ٦‬يَ‪٣‬؛ "ُ‪ ٤ٍٙ٣‬ثب‪ٙ‬ـي (ٍئئ)‪٤ٕ ،‬ػ‪ ٤ٚ‬ثب‪َٙ‬ب‪ "ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ديَُيي ا‪٣‬ػبمي ‪٣‬اٍ‪ّ .‬ئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ػبمي‪" ٠‬آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬آ‪ٙ‬ال‪ٕ "٥‬اُ‪َٙ‬ي اي‪٦ٚ‬‬
‫يبُي‪ٞٚ‬ي٘ ا‪٣‬ػب ‪٢ٝ‬بٍ‪ٕ٥‬ي ‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘‪ .‬اي‪٢‬يي ا‪ ٣‬ا‪٣‬ؿٖبىا يئَي آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬آىي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪2 235ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪65ٛ ،ٟ‬‬

‫‪398‬ـ هيرٍئردي وٌذي (‪)MirVerdi Kəndi‬‬


‫‪ٝ‬يَ‪٣‬ئَىي ّ‪٢‬ـــيي ‪ٝ‬ــ‪٤‬مب‪١‬ي‪ٙ ٠‬ـــ‪ٍٕ٤‬اٗ ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــيا يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬اي‪٢‬ــــيي ثي‪ٕ٦ٚ‬ـــ‪٤‬اٍ‬
‫‪٨ٙ‬ــــَيٖشب‪١‬ي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬يـــــييَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي؛ "‪ٝ‬يـــَ" ‪٣" ٣‬ئـــَىي" ٕاُ‪َٙ‬ي‪٢‬ـــي‪ٟ‬‬
‫ى‪َُٙ٣‬يت‪ٝ .‬يـــــَ‪٢ّ ٣‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬ىئيي‪ّ ٠ٚ‬ي‪ٞ‬ـي‪ٝ ،‬يـــــَ؛ ثب‪ٙ‬ــي (ٍئئ) ‪٤ٚٝ٣ٍ٤ٕ ٣‬‬
‫(‪ٖٝ‬ئــ‪ )ٗ٤‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‪٣ )1(.‬ئَىي ٕاُ‪١٤١٣‬ـــي‪ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ث‪ٚٚ‬يــييَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــ‪٦‬؛‬
‫‪ٝ‬يَ‪٣‬ئَىي؛ ثاي‪ ،ُ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٣ ٜ‬ثب‪ٙ‬ـي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬ا‪ ُ٣‬ا‪١٤ٕ٤ٙ٣‬ب ثبمي‪ٚ‬الىيني ّ‪٢‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‬
‫ا‪ ٜ٧ .ٍ٤ٙ٣‬ى‪ٝ ٥‬يــــَ‪٣‬ئَىي ‪ٝ‬ـــ‪٤‬مب‪١‬يا آىا‪ ٛ‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يَ ‪ ٣‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ـــيا‪ ٟ‬ىئ‪ِٞ‬‬
‫ا‪٣‬الٍ ّي‪٢ّ ،‬ـــيي‪ ٠‬آىي ‪ٝ‬يـــَ‪٣‬ئَىي آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬يــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪235ٛ ،ٟ‬‬

‫‪399‬ـ هيلّي سئيذلر (‪)Milli seyidlər‬‬


‫‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ــي ٕــاُ‪ّ٤ٙ‬ـي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ى‪ٝ« )٥‬ي‪ّٚ‬شـــ‪ ٦‬فبييــــي ا‪٣‬ال‪ٝ ،ٟ‬ي‪ّٚ‬شـــ‪ٝ ٦‬و‪ٞ‬ــــ‪ ٛ٤‬ا‪٣‬ال‪»ٟ‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪ )1(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ـــي ٕئيـــــي‪َٙ‬؛ ‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ز ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬كـــاٍ‪ٝ‬ش‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ٕئيــــــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بىينــــي يئـــَ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـيا) ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬ثب‪َٙ‬ب ػ‪ ٍ٤‬ثبهٖبً‪،‬‬
‫‪ٝ‬ي‪ّٚ‬ي ٕاُ‪ٝ ٟ٣‬ب‪ٚٙ‬ي ٕب‪١‬يت‪٣ ،‬اٍ‪ٙ‬ي‪ ،‬ى‪ٙ٣‬ش‪ٚ‬ــي ٕئيــي‪ َٙ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ىئ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ٍ .‬ئيي‬
‫ائيُ ّي‪ّ ،‬اؿَي ‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬ائ‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ث‪ ٤‬آى‪ ،‬سبييب ‪ ٣‬سيَ‪ ٥‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2459ٛ 3‬‬
‫‪251‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪400‬ـ ًبغبرا (‪)Nağara‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا ‪َ١‬بٍ‪ ٥‬يبُيال‪ ٣ ٟ‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ‪١‬بمبٍا ىئيي‪٢ّ ٠ٚ‬يي‪ ٠‬آىي‪ٕ ،‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬‬
‫«‪ َ٧‬ايْي ا‪ ٦١٣ُ٣‬ىٍي ؿْي‪ٞٚ‬ي٘ ٕي‪ٚ‬ي‪٢‬يٍ ‪ْٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ضَث‪ٚ‬ي ‪ٕ٤ٝ‬يَي فال‪ٝ‬شي»ىيَ‪ٜ٧ )1(.‬‬
‫ى‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ّئـ‪ٞ‬ي‪ٚ‬ي‪ٍ ٟ‬ب‪ٞٙ‬ي٘ "‪١‬بينبٍا" ٕاُ‪٣ ٣‬اٍ‪.‬‬
‫ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي ث‪ٕ٤‬اُ‪ ٦ٙ‬ثبم‪ٚ‬ي يبُيَ؛ «‪١‬بينبٍا ٕ‪ٙ٦ٞٙ٤‬ي آىا‪ٝ‬الٍا ىئيََ‪ .َٙ‬يق‪٢‬ي ‪١‬بينبٍا آىا‪ ٛ‬ـ ٕاُ‬
‫ؿيوبٍاٍ‪ٕ .‬اُ‪ٕ ٥‬اُ ٍ‪ٙ٤‬بٍ‪ .‬كبضيَ ػب‪٣‬اثييَ‪ٕ ،‬اُ‪٢َٙ‬ي‪ ِٞٚ‬ػ‪٤‬اثالٍ ‪٣‬ئٍَ»‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ‪٤ٙ٤ٝ‬ى ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي؛‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2483ٛ 3‬‬
‫ٕاُ ايـي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اُ‪ّ ،‬اؿ‪ ،ٍٟ٤‬ائ٘ ا‪٣‬م‪58ٛ ،٤ٚ‬‬

‫‪401‬ـ ًجفلَلي ليطالغي (‪)Nəcəfquli qışlağı‬‬


‫‪ٝ‬ل‪ٞ‬يٍ‪ٚ‬يهب‪١‬ي‪ ٠‬ثاي‪ ُ٤‬ا‪٣‬م‪١ ٤ٚ‬ؼيَ‪ٙ٤‬يهب‪ ،ٟ‬آسبٕي‪٢‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا آالٍ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ثب‪ٙ‬ـيٕي ا‪٣‬الٍاً‪ ،‬ائُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ايٖيي‪ٙ‬يْ‪ٕ َٚ‬إشَ‪ٝ‬ي٘ ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬ي‪ ٠‬سبييب ثب‪ٙ‬ـيالٍي ‪٣‬‬
‫ثَي‪َٚ‬ي آٍإي‪٢‬يا ائُ‪ ٦١٣‬ائُٗ يئَ ٍبُا‪ٞ١‬ي‪ٚ‬ييَ‪ .‬ا‪١٤ّٞ ٟ٤١٣‬يٖشي ٍ‪ ٓ٣‬ا‪ٍ٣‬ى‪ ٤ٕ٣‬اي‪٦ٚ‬‬
‫ىئي‪َٚٙ٤‬ي‪ ،‬ائ‪ٚ‬ياٍ‪ٙ‬يني‪ ،‬ايٖيي‪ٙ‬يٖي‪ٍ٤ٍ ،‬ه‪ٞ‬ب‪ٝ‬بُ‪ٙ‬يني ‪ّ ٣‬ي‪ٚ‬ي‪ٚ‬يٖي ‪ ٦ٚ٧‬ى‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‬
‫ىئيي‪ٚ‬يَ‪١ .َٙ‬ؼيَ‪ٙ٤‬ي ٍي‪ٚ‬المي‪ ،‬آالٍ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٤‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثَيي‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫‪402‬ـ ًرليطالغي (‪)Nərqışlağı‬‬
‫‪ٍَ١‬ي‪ٚ‬المي اي‪٢‬ؼيَ‪ٙ‬ــيى‪ ٟ‬آ‪ٙ‬بمب‪ٕ ،‬ئـــَ‪ٝ‬يـ ثي‪ٕ٦ٚ‬ــــ‪٤‬اٍ ي‪ٍ ٟ٤١٤ٙ٤‬يَامي‪٢‬يا يئَ‪ٚٙ‬يـــَ‪.‬‬
‫‪ٕ َ١‬اُ‪ّ٤ٙ‬ي‪٥‬؛ ائَِّ‪َٝ٨ٍ ،‬ب‪ ٣ ٟ‬إٍال‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ثيَي ايٖيي‪ٍ٤ٍ ،‬ه‪ٞ‬بُ ‪ ٣‬ا‪ٍّٚ٣‬ي‬
‫ا‪٣‬ال‪١‬يا‪ ،‬ثيِى‪ ٥‬ىئييَ‪ َٙ‬ىال‪ّ َ١ ّٔ ٟ‬ي‪ٞ‬يييَ‪ٍ٤ٍ ،‬ه‪ٞ‬بيب‪ ٟ‬آىا‪ٝ‬ييَ‪َ١ .‬ي٘‪َ١ ،‬ي‪ٞ‬ب‪...٣ ٟ‬‬
‫ايٖيي‪ ،‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي‪ٍ٤ٍ ،‬ه‪ٞ‬بُ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪٤ٝ ٣ ٟ‬مب‪ ٣ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب س‪ ٍُ٤‬ي‪ٍ٤‬ىالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬مال‪ٟ‬‬
‫ا‪ٙ٣‬بٍالٍي‪٢‬ب ٍ‪٤‬ي‪٤‬ال‪ ٟ‬آىالٍىا‪ٕ ٟ‬بيي‪ٚ‬يَ‪ٕ .‬بيي‪ ٠‬ؿبي‪ٚ‬ي ا‪ّ" ٤١٣‬ي‪ٚ‬ي"(‪ )1‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ثي‪ٚ‬يَ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٍَ١ ٦ٚ‬ي‪ٚ‬المي؛ "ايٖيي ‪ ٣‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي ّي‪ٚ‬يي‪ ٦‬فبييي ا‪٣‬ال‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬الً ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪37 ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪252‬‬

‫‪403‬ـ ًريوبى وٌذي (‪)Nəriman kəndi‬‬


‫ث‪٢ّ ٤‬ــــيي‪ ٠‬آىي ‪١‬ـــــَي‪ٞ‬ب‪ ٟ‬آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬يـــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪ٖ٢‬ــــــــبىا‪ ،‬ا‪١٣‬ـــ‪٤‬‬
‫"‪١‬ــــَ" ‪ٝ" ٣‬ب‪ "ٟ‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة آٍا‪ٙ‬ــــــييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪١" .‬ــــَ" ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪٥‬‬
‫‪١‬ـٍَي‪ٚ‬ـــالمي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ـــــييَا‪١‬يا يبُىيـــــــٌ‪ٝ .‬ب‪ ٟ‬ايٖــــ‪٦‬؛ ائ‪ ،٤‬سبييب ‪ ٣‬فبئي‪٦ٚ‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــياىيَ (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــياىيَ)‪)1(.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ــــــ‪َ١ ٦‬ي‪ٞ‬ب‪٢ّ ٟ‬يي؛ "ايٖيـــي ‪ ٣‬ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي ّي‪ٚ‬ـي" يبه‪٤‬ى "ايٖيي ‪٣‬‬
‫ػبٕبٍاس‪ٚ‬ي سبييبيب فبييي ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ي" ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪ ٣ 329ٛ ،‬ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٦‬؛ ّ‪٨٧٤‬بي‬
‫آًٍثبيؼب‪252ٛ ،ٟ‬‬

‫‪404‬ـ ًسرآلي ثَالغي (‪)Nəzəralıbulğı‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬ـــــيا ‪١‬ؾــــَف‪ٚ‬ــــي ثالمــــي ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪ ٟ‬هـــــ‪٤ُٙ٣ٍ٤‬‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪٢ّ ٜ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي "‪١‬ــــــــٍِآ‪ٙ‬ـــي ث‪٤‬المـــي"ىيـــَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى‬
‫"آ‪ٙ‬يثبثب‪ٙ‬ي" سبييبٕــــي‪١‬ي‪ ٠‬آى‪ٙ‬ي‪ )ٍ٤٨ٚٝ( ٜ‬ث‪٤‬يــالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيٕي‪١‬ي‪ ٠‬آىيىيَ ‪ ٣‬ث‪٤‬‬
‫سيَ‪١٥‬ي‪ ٠‬ث‪ٍ٤‬اىا ي‪ٍ٤‬ى ٕب‪ٙ‬ييني ا‪٣‬ؿ‪٢ّ ٟ٤‬يي‪ ٠‬آىي ا‪ ٟ٤١٣‬آىي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت‪.‬‬
‫‪405‬ـ ًسيروٌذي (‪)Nəsir kəndi‬‬
‫‪ٖ١‬يـــــَ آًٍثبيؼب‪١‬ـــيا ٕ‪ٝ٤‬ئـــــَ‪ َٙ‬ؿبمي ثيَ ىاك آىي اي‪ٞ‬ي٘ ‪« ٣‬ا‪٣‬س‪٢‬بدي‪ٚ‬ش‪»ٜ‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ئـــــــَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬دين‪ٞ‬جـــــَي‪١‬ي‪ٕٞ ٠‬يٖـــــي‪ٍ ،‬بٕيـــــَمب يبسب‪١‬يا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ث‪ ٤‬ىامب‬
‫ٕايَْ‪ َُ٢‬ىايب‪١‬يت‪(.‬اكشي‪ٞ‬بٗ ‪٣‬ئَي‪ٚ‬يَ ا‪٣‬س‪٢‬بدي‪ٚ‬ش‪١٤ٕ ٜ‬ــــَاّي ىي‪٢‬ي ّشبثالٍىا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫كضَر ‪٤١‬ف (ؿ) ا‪٣‬ال)(‪ٖ١ )1‬يـــــَ ٕاُ‪ ٣‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ آىالٍي‪٢‬يا ٕاُ‪٥‬‬
‫ؿبٍديَ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ٕ‪َ١٤‬ا ث‪ ٤‬يئــَ‪ٙ‬ـَى‪ ٥‬آىا‪ ٛ‬آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪٢َٚٚ‬يجييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪٤‬د‪١٤‬ي‪َٚٞ‬ي‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬يـ ّاّ‪٤‬؛ ٕ‪ٝ٤‬ئَ‪ ٦َٙٙ‬ثبم‪ٚ‬ي يئَ آىالٍي‪٣،‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪108 ٛ153،‬ـ‪96‬‬

‫‪406‬ـ ًظرعلي ثالغي ‪ً ‬سرآلي ثَالغي‬


‫‪253‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪407‬ـ ٍاى (‪)Van‬‬


‫‪ٝ‬ـــــــــ‪ٍ٤‬ا‪ ٟ‬ثا‪١٤ٕ٤ٙ‬ـــــي‪( ٥‬ثو‪ٚ‬ي‪٢‬ــــــــــــــي‪ )٥‬آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬يـــــــ‪٤‬هبٍي ‪٣‬ا‪ٟ‬‬
‫آى‪ٙ‬ــي ايْـــــــي ّ‪٢‬ـــــــــي ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫‪٣‬ا‪ٕ ٟ‬ــــاُ‪ٕ ٦١٣‬ــــاٍ‪ٚ٧ ٥‬ــــــــــــ‪ٙ٦‬يِ ايْـي ىيْيــــــــــَ ٕاي‪١٦ٚ‬يـــــَ؛‬
‫ثيـــــــــَي ث‪ّ ٤‬ــــي‪٣« ،‬ا‪ »ٟ‬ســـــ‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ـــــــــي‪ٕ ٥‬ــــــــاٗ (ىبٍٕؼب؛‬
‫إشوــــَ‪ ،‬ىٍيبؿــــــــــ‪ )٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ــــــــياىيَ)‪)1(.‬‬
‫ايْي‪٢‬ؼيٕي ايٖــــ‪ ٦‬ث‪ّ ٤‬ي‪٣« ،‬ا‪ٕ »ٟ‬ـــــاُ‪ ٣‬إْي س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يــــــِى‪ ٥‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪٣‬‬
‫آثبى‪ٙ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا اي‪٢َٚٚ‬يت‪.‬‬
‫ث‪٨‬ـــــَا‪ ٛ‬إـــــــــيي آىشبة آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍٕـيٕي‪٢‬ــــــــــي‪ٝ( ٥‬ؼ‪ٚ‬ـــــ‪،)٦‬‬
‫«ػنـــــَاىي آىالٍي‪ٞ‬يــــــــِي‪ ٠‬آؿبٍالٍي» آى‪ٙ‬ي يبُيـــــــــــــيا‪١ ،‬ئــــــــــــــــ‪٦‬‬
‫ثا‪ٝ٤ٙ‬ــــــــي‪٣« ٥‬ا‪ٕ »ٟ‬ـــــاُ‪ٕ ٦١٣‬ـــــــاٍ‪ ٥‬ىا‪١‬ي‪ٞٚ‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪ ٟ٤١٣‬كبٍَي‪٢‬ــــــيا ىَيَ‪ٙ‬ي‬
‫ثي‪ٖٚ‬ي‪ٝ( َٙ‬ق‪ٚ‬ـ‪ٝ٤‬بر) ‪٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬ــــــييَ‪ .‬ا‪ ٟ٤١٣‬ىيَْي‪٢‬ؼــــــ‪٣« ٦‬ا‪ٕ ٟ‬ــــــاُ‪ ٣‬إْي‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼـــــ‪ٝ٦‬يِى‪ ٥‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ ‪ ٣‬آثبى‪ٙ‬يٌ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي ىا‪ٙ‬يييَ»‪)2(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ إيي؛ آىشبة آًٍثبيؼب‪،ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪159ٛ ،ٟ‬‬
‫‪46‬ـ‪١45‬ؼي ٕبي‪54ٛ ،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪254‬‬

‫‪408‬ـ ٍاىايستبًب (‪)Vanistana‬‬


‫‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ايْي ػ‪ٍ٤‬ا ثبهيت آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثيَي ث‪ّ ٤‬ي‪ ،‬ا‪ٟ٤١٣‬‬
‫آىي؛ "‪٣‬ا‪ٟ‬ائآ‪١‬ب" اي‪ٞ‬ي٘ ّي ٕئي ـ ٕئي‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‪" ،‬ائ" اي‪" ٦ٚ‬آ‪١‬ب" آٍإي‪٢‬ب‬
‫"ر" آٍسيَي‪ٚ‬يت ‪٣" ٣‬ا‪ ٟ‬ائ سب‪١‬ب" ىئي‪ٞ‬ي‪ ٦٢‬ؿا‪٤١‬ة‪.‬‬
‫"‪٣‬ا‪ٕ "ٟ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪٣ ،٥‬ا‪٢ّ ٟ‬يي‪ ٠‬آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا يبُىيٌ‪« .‬ايــــٔ» ٕ‪ٝ٤‬ئــَ‪َٙ‬ى‪ٍ ٟ‬بال‪ٟ‬‬
‫ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬ه‪١٤‬يا‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪ٙ" ،ٟ‬ي٘ ائ" ٕاُ‪١٣‬ي‪٣ ٥‬اٍ‪ .‬ؿبي‪ٚ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي ث‪ٕ ٤‬اُ‪٣‬‬
‫«‪٢ٙ‬بهز ‪٤٧‬يز ُ‪ ٟ‬ايَا‪١‬ي» ّشبثي‪٢‬ب آٍهبال‪١‬بٍاً؛ ٕ‪ٕ٤‬اُ‪٤ٙ‬م‪ٕٟ٤‬ب‪ٝ‬ج‪ٙ٤‬ي ‪ ٣‬سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ب‪ٝ‬ي٘‬
‫يئَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬كبّي‪ٞ‬ي ّي‪ٞ‬ي اي‪ٕ٦ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٕ ٠‬إشَيت‪" )1(.‬آ‪١‬ب" ايٖ‪ ٦‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي) ث‪ٚٚ‬يييَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬آٍا‪ٙ‬ــــييَ‪ٝ‬ب ى‪ ُ٣‬ا‪ٖٙ٣‬ب‪٢ّ ،‬ـــيي‪ٕ ٠‬ــــاُ آؿي‪ٞ‬ي ثئ‪ٚ‬ــــ‪ ٦‬ا‪٣‬ـــ‪ٍ٤‬؛ «ٕ‪ٕ٤‬ـــ‪ً٤ُٙ٤‬‬
‫ٕ‪ٞ‬جـــ‪ ٤ٙ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬يئـــــــَي» يبىا «ٕ‪ٕٞ ً٤ُٙ٤ٕ٤‬ج‪ ٤ٙ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يني»‪.‬‬
‫«ائ» ٕــــــاُ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪٥‬؛ اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬يـــٌ‪ ،‬يبٗ ‪ ٣‬اي‪ٚ‬يــٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــياىيَ‪ )2(.‬ثئ‪ ٦ٚ‬ا‪ٖٙ٣‬ب‬
‫‪١٣‬يٖشب‪١‬ب؛ "اي‪ٚ‬يَ‪ٚ‬ـي آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يـــٌ" ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ايْي‪٢‬ؼي ىيَْي‪ٞ‬يِ ث‪ّ ٤‬ــــي ا‪ ٟ٤١٣‬آىي؛ "‪٣‬ا‪ ٟ‬ايٖشب‪١‬ب‪ "ٟ‬اي‪ٞ‬يــ٘‬
‫ّي‪ٕ ،‬ئـــي ـ ٕئـــــي‪ ٥‬آهيـــــَىاّي «‪ »ٟ‬آىىا‪ ٟ‬ى‪ٙ٣‬ــــ‪٤‬ة ‪ ٣‬ث‪ ٤‬آى «‪٣‬ا‪ ٟ‬ايٖشب‪١‬ب»‬
‫ّي‪ٞ‬ي ثيِ‪ ٥‬ؿبسيت‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ث‪٤‬ػ‪ ٍ٤‬ثي‪ِٖٚ‬؛ "ٕ‪ ٣ ٤ٙ٤‬ايٖال‪ٞ١‬ي٘ يئَ" يبه‪٤‬ى‬
‫"ٕ‪٤‬ػبٍ‪ٚ‬يـــٌ ىا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬آ‪٣‬اىا‪ٚ١‬يٌ" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ا‪.ٍ٤ٙ٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬آٍسيَ‪ٝ‬بً َّٕييَ ّي ثيِي‪١٣ ٜ‬يٖشب‪١‬ب ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬ب ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ؛ "دبٍالً ىا‪ٟ‬‬
‫يئَي" (ىبٍٕؼب؛ ٕذيي‪ ٥‬ى‪ٍ٤١ ٛ‬ا‪١‬ي)‪ ٟ٣" ،‬آمبػـي يئَي" ‪" ٣‬ىا‪ ٟ‬يئَي ٕبٍيىا ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫‪ "ٟ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ــيا ا‪٣‬ال‪١٣« ٟ‬يٖشب‪ٕ »ٟ‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪)3(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي ـ ا‪١‬ياؿ‪٦‬؛ ّ‪٨٧٤‬بي‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪204ٛ ،ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪3 324ٛ ،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪ ٣ 308 ٛ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪210ٛ ،‬‬
‫‪255‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪409‬ـ ّبچبوٌذ (‪)Haçakənd‬‬


‫‪٧‬بؿب؛ «آمبػي‪ ٠‬ث‪٤‬ػبً ‪ْٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آيَي‪ٞٚ‬ي٘ ٕا‪٣‬ى‪ٕ٥‬ي ‪ ٣‬يب ث‪٤‬ىامي‪٧ ،‬بثئ‪٦ٚ‬‬
‫‪٧‬بؿبال‪ٞ١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬ييني يئَ‪ // .‬ف‪ٝ٤ٝ٤‬يش‪٧ ٦ٚ‬بؿب ‪ْٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ )1(»ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪٤ٝ .‬مب‪١‬يا‬
‫‪٧‬بؿبيئَ ‪٧ ٣‬بؿبّ‪٢‬ي ّي‪ٞ‬ي آىالٍا ؿ‪٤‬م ٍإز ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ .‬ث‪ ٤‬آى ايْي ىاك يب ايْي سذ‪١٦‬ي‪٠‬‬
‫آٍإي‪٢‬يا يئَ‪ٞٚٙ‬ي٘ يئَ‪٣ ٥َٙ‬يَي‪ٚ‬يت ‪ٕ ٣‬اُ‪َّٚ٤ٙ‬ى‪ ٠ٕٚ ٥‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ال فئي‪٢‬ي ىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪2710ٛ 3‬‬

‫‪410‬ـ ّبديثيلي (‪)Hadibəyli‬‬


‫ث‪َٙ٤‬بٍؿبيي‪١‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئَ ٕبال‪ ٟ‬آٍبكٖ‪٠‬ثَي‪ٚ‬ي‪٧ ،‬بىيثَي‪ٚ‬ي‪ ،‬ايجبثَي‪ٚ‬ي‪ٍ٤ُٙ٤ٍ ،‬ي‪ٚ‬المي ‪٣‬‬
‫‪ٞٝ‬ي‪ٙ‬ي‪ ٦ٚ٧ ،‬آثبى ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٝ‬ي٘‪ّ ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ ؿبمالٍىا‪ٍ ،‬ي‪ٚ‬الً ّي‪ٞ‬ي ٕ‪( ُ٤‬دبييِ) ‪ٍ ٣‬ي‪ٚ‬يا‬
‫ّاؿَي ه‪ٚ‬يي‪ٙ٦‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪ ٠‬ثي‪ ٦٢‬ائشييْ‪َٚ‬ي يئَ‪َٝٙ‬ي٘‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬يبيالٍالٍي ايٖ‪ ٦‬س‪ٟ٤ٙ٤‬‬
‫ّ‪٢‬يي يبهي‪ٚ٢‬يني‪٢‬يا‪ ٟ‬س‪٤‬س‪ٍ ،ٗ٤ٞ‬بٍاٍبيب يبيالمي‪٢‬ب ّي‪ٞ‬ي ٕبال‪٣‬ار ىامالٍي ث‪٤‬ي‪ ٤‬ا‪ُ٣‬ا‪ٞ١‬ي٘‬
‫اي‪ٞ‬ي٘‪ٍ .‬بػبٍالٍ كاّ‪ٝ٤‬ش‪ ٦‬ثب‪ٙ‬اليب‪ ٟ‬ؿبمالٍ‪ ،‬ا‪ٚٝ‬ي ا‪٣‬سبي آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬دَي‪ٞ‬جئ٘ ّ‪٢‬يي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫‪ ٣‬ا‪٣ُ٣‬ى‪ٕ" ٥‬ئيي" ا‪٣‬ال‪" ،ٟ‬آٍبكٖ‪ ،"٠‬ا‪ٍ ٟ٤١٣‬بٍىا‪ٙ‬ي "‪٧‬بىي" ‪ ٣‬يبهي‪ ٠‬ىب‪ٝ‬ي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ايجب"‪ ،‬سبييب ثب‪ٙ‬ـيٕي ا‪٣‬ال‪١‬يا‪" ،‬آٍبكٖ‪٠‬ثَي‪ٚ‬ي"‪٧" ،‬بىيثي‪ٚ‬ي" ‪" ٣‬ايجبثي‪ٚ‬ي"‬
‫ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬يبٍاىيت آثبىال‪ٙ‬ييَيجالٍ‪ ،‬ث‪ٍ٤‬االٍ ّ‪٢‬ي‪ ٥‬ؿئ‪ٍ٤‬ي‪٢ٚ‬ي‪َ١٤ٕ ٟ‬ا‪ ،‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا‬
‫آىالٍي ا‪ٕ٣‬ش‪ ٠ٕٚ ٦‬سبييب ثب‪ٙ‬ـيٕي آىالٍي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يت ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬آىالٍال سب‪١‬ي‪٢‬يجالٍ‪.‬‬

‫‪411‬ـ ّبزاروٌذي (‪)Hazarkəndi‬‬


‫ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا يب‪٢ٙ‬ي٘ "‪ِ٧‬اٍ" ّي‪ٞ‬ي يبُيال‪٧" ،ٟ‬بُاٍ" ٕاُ‪٤ٝ ٣‬مب‪١‬يا آىا‪ ٛ‬آىي‬
‫ّي‪ٞ‬ي ‪ ٦ٚ٧‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪٢ٝ .‬ؼ‪٧" ٦‬بُاٍّ‪٢‬يي"‪١‬ي‪ ٠‬آىي ائ‪٧" ٦ٚ‬بُاٍ" آى‪ٙ‬ي آىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬آىي‪٢‬يا‪ٟ‬‬
‫آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪ .‬آ‪١‬ؼبً يئَي ٕ‪ٞٚ‬ي‪ ٠ْٚ‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬يييِ‪٧" ،‬بُاٍ" ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "‪٧‬بُ"‪،‬‬
‫"آٍ"‪ .‬ا‪٣‬ه‪ٚ‬بٍ ٕاُ ا‪٣‬ال‪٧" ٟ‬بُ"‪ّ" ،‬بُ" ‪ّ" ٣‬بٓ" ٕاُ‪َٙ‬ي آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي٘‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪256‬‬

‫إْي س‪ ٍُ٤‬سبييبالٍي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي "ّي‪ٚ‬ي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪" ٟ‬اٍ"‬
‫ٕاُ‪ ٣‬اي‪ٍ ٦ٚ‬بٍي‪ٚ‬يت "‪٧‬بُاٍ" ٕاُ‪ ٟ٣‬يبٍاىيت‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٧" ٦ٚ‬بُاٍ"‪ّ" ،‬بٓ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ّي‪ٚ‬يٕي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬هٍِ ى‪١‬يِي‪٣ٍِ ،‬ي‪ ...٣ ٠‬آىالٍي ث‪ ٤‬سبييب آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬

‫‪412‬ـ ّبهبروٌذ (‪)Hamarkənd‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا فئي‪٢‬ي آىىا ايْي ّ‪٢‬ي ‪٣‬اٍ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪ّ َٙ‬ي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا «‪٤ٞ٧‬اٍّ‪٢‬يي»‬
‫ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَالٍ‪٧ ،‬ب‪ٝ‬بٍ يئَى‪ ٥‬ي‪٤‬م‪ ،‬ىاك ى‪١٤ٙ٣‬ي‪ ٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪ ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬اي‪ ِٚ‬ثبهي‪ٚ‬يا‬
‫ثيِى‪ ٥‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ٕ‪ٍ٤‬م‪ ٤‬يبٍا‪١‬يَ؛ ا‪١٣‬الٍػب ى‪٧ ٣ ُ٣‬ب‪ٝ‬بٍ يئَى‪٢ّ ٥‬ي ا‪٣‬ال ـ ا‪٣‬ال‪٧ ،‬ئؾ ثيَي‬
‫"‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ" آىي‪ ٠‬ىا‪ٙ‬ي‪ٞ‬يَ آ‪١‬ؼبً ث‪١٤‬الٍ ىاميا يئَ ٕبالـ ٕبال ‪ ٦١‬ا‪٣‬ؿ‪٧" ٟ٤‬ب‪ٝ‬بٍّ‪٢‬ي"‬
‫آىال‪١‬يَ؟ ث‪٤١٤ٍ ٤‬ىا (‪٤ٝ‬ض‪٤‬فيا) آهشبٍي‪ٚ‬ب‪١‬يا ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ػب‪٣‬اة سبدييٌ‪ ،‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ؿ‪٤‬م‬
‫اكشي‪ٞ‬بٗ‪٧" ،‬ب‪ٝ‬بٍّ‪٢‬ي" ي‪٤‬م "آ‪٣‬اٍّ‪٢‬ي" ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ ‪َ١٤ٕ ٣‬االٍ "آ‪٣‬اٍ" ٕاُ‪٧" ٣‬ب‪٣‬اٍ" ‪٣‬‬
‫"‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ" ى‪ٍٝ٤‬بٕي‪٢‬ب ؿا‪٤١‬ة‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬ىئ‪ٙ٦ٞ‬ي ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آ‪٣‬اٍ سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪ .‬ث‪ ٤‬سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي "آثبٍ" ‪" ٣‬آثيَ" ّي‪ٞ‬يي‪ ٥‬يبُي‪ٚ‬يَ‪.‬‬

‫‪413‬ـ ّبهبضبى (‪)Hamaşan‬‬


‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا‪ٚٞ٧ ،‬ب‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يَ‪ ،‬آ‪١‬ؼبً ى‪٧ ٣ُ٣‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬يب‬
‫آ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪٧ ٠‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ثي‪ ِٖٚ‬ا‪٧ ٤١٣‬ب‪ٝ‬بٗ ‪ ٣‬آ‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ثئ‪٦ٚ‬‬
‫آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ ‪٧‬ب‪ٝ‬بٗ س‪ٍّ٤‬ؼ‪٦‬ى‪ ٥‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ ٣‬ي‪ ٗ٤‬ي‪ٙ٤‬يا‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ىيَ (‪ ٣ )1‬آ‪ٟ‬‬
‫ايٖ‪ ٦‬يئَ‪ ٥َٙ‬آٍسيَيال‪ ٟ‬آٍسيَيؼيىيَ‪ .‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٧ ٦ٚ‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ٟ‬؛ «ي‪ٙ٤‬يا‪ٙ‬الٍ ي‪ٍ٤‬ى‪ »٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬آ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬يب اَ‪ٙ٦ٝ‬ب‪ٕ ٟ‬ب‪١‬يت ‪ ٣‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ ٣‬آ‪ٝ‬ب يب ا‪ٙ ٣ ٦ٝ‬ب‪ ٟ‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة‬
‫ثئ‪٦ٚ‬ى‪ ٥‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ‪" .‬ا‪" ،"ٛ‬ا‪" ٣ "٦ٝ‬آ‪ٝ‬ب" ٕاُ‪ ،٣‬آ‪١‬ب ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ٙ )2(.‬ب‪ ٟ‬ايٖ‪،٦‬‬
‫سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘ ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )3(.‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ ٦ٚ‬آ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ ،)amaşan( ٟ‬سب‪١‬ي‪ٞ٢‬ي٘ ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫آ‪١‬ب‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بىيني يئــــَ ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪ .‬ثب‪َٙ‬ب ثيَ ثبهي‪ٞ‬يا ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ا‪ٝ‬ئ‪ٚ‬ب‪)әmeşan( ٟ‬‬
‫‪257‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬ا‪" ،٤١٣‬ا‪" ،"ٛ‬ائ٘"‪" ،‬ا‪ "ٟ‬ثا‪َٚٝ٤ٙ‬ي‪ ٦٢‬ثا‪٤ٙ‬ة ثئ‪ ٦ٚ‬آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ "ا‪ٕ "ٛ‬اُ‪،٣‬‬
‫"ٕئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي"‪" ،‬ايٖشَ‪ٙ٦ٞ‬ي" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ .‬ا‪ٙ٦ٝ‬ب‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي ثا‪« ،٤ٝ٤ٙ‬ائ٘» ٕاُ‪٣‬ى‪.ٍ٣‬‬
‫«ٕيياه ‪ ٟ٣‬آٍا‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بالٍي‪٢‬ب إبٕبً ٍيي‪ ٜ‬س‪ ٍُ٤‬ائ‪َٚٚ‬ي‪ ،‬ا‪٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪١٤٧ ٟ‬الٍىا ّب‪ٍ ; ٛ‬ب‪ٛ‬‬
‫ّ‪ٕ٦ٞٚ‬ي ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪٣ٍ ،ٟ‬كب‪١‬ي‪ ،‬آٍاكْي‪ٞ‬ي‪ ،‬ىي‪٠‬هبى‪ٝ‬ي‪ ،‬عجيت‪ ،‬كْي‪ ،ٜ‬فب‪ٙ‬ي‪ ،ٜ‬ىي‪٤ٖٚ‬ه ‪...٣‬‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بالٍي‪٢‬يا اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي٘ ‪ ٣‬ثيَ ‪٤١‬ؿ اكشيَا‪ٚٝ‬ي ‪َٝ ٣‬يّٓ ٕاُ ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ ٣ ٍ٣‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ى‪٥‬‬
‫‪١٤٧‬الٍ ىاهي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ائ٘ ـ ّب‪ ; ٛ‬آسب ـ ّب‪ْٙ ٛ‬ي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يق‪٢‬ي آسب ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ ،ٟ‬آٍهبىاٗ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬ب‪ٟ‬‬
‫‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ .ٍ٣‬ائ٘ إْي س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٜ٧ ٥‬ى‪ ٥‬آٍهبىاٗ‪ ،‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬يا‬
‫ا‪ٙ٤ٞٙ٣‬ي‪ٕ )4(.ٍ٣‬اُ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ؿ‪١٤‬ؼ‪ ٤‬ثا‪ٕ ٦١٤ٝ٤ٙ‬اٍ‪ ٥‬ىئ‪ٚٞ‬ي ا‪٣‬الٍ ّي‪ّ« ،‬ئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪٤‬‬
‫«آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئَىيَ‪« .‬آ‪»ٟ‬‬
‫ٕاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي ٍب‪ ٟ٤١‬آ‪ٖ٢٧‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪« ٥‬ا‪ّ »ٟ‬ي‪ٞ‬يي‪ ٥‬ا‪٣‬ال ثي‪ )5(.َٚ‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ،ٟ‬ا‪ٝ‬ئ‪ٚ‬ب‪ٟ‬؛‬
‫"ٕئ‪ٙ٦ٝ٤‬ي ‪ ٣‬ايٖش‪ٙ٦ٞ‬ي آسب‪١‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ "٣‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي‪٤ٝ ،‬مب‪١‬يا ائسْ‪َٚ‬ى‪ ٥‬آىي‬
‫ؿْي‪ٞٚ‬ي٘ ىبٍٕؼب "‪ ٣ "٥َ٨ٚٞ٧‬ثيِى‪" ٥‬آ‪ٝ‬ب‪ٙ‬بٍا" آىي‪ ٠‬هبعيَالىيَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي؛ ميبٍي‪131ٛ ،‬‬
‫‪4‬ـ دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪،‬‬ ‫‪3‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪72ٛ ،ٟ‬‬ ‫‪ٍَٙ‬ي ‪84ٛ‬‬
‫‪5‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪44٣43 ،ٟ‬‬ ‫ائ‪536 ٥ٍ٤‬‬

‫‪414‬ـ ّبٍاروٌذي (‪)Havarkəndi‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪٧‬ب‪٣‬اٍ آى‪ٙ‬ي ‪٢ّ ٜ٧‬ي ‪ ٜ٧ ٣‬ى‪ٍ ٥‬ي‪ٚ‬الً آىي ‪٣‬اٍ‪ .‬ا‪ٕ٣‬ش‪٧ ٦‬ب‪ٝ‬بٍّ‪٢‬ي آىي‪٠‬‬
‫آٍا‪ٙ‬ييَا‪١‬يا آ‪٣‬اٍ سبييبٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪ ٥‬يبُىيٌ‪٢ٝ .‬ؼ‪٧ ٦‬ب‪٣‬اٍ ٕاُ‪ ٣‬ا‪ٚٝ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آ‪٣‬اٍ ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪ٜ٧ .‬‬
‫ى‪٤ٝ ٥‬مب‪١‬يا ‪٧‬ب‪٣‬اٍ آىي‪ّ ،‬ي‪ٚ‬ي آىي ّي‪ٞ‬ي ؿ‪٤‬م اي‪٢َٚٚ‬يت‪٢ّ .‬ي ‪٧‬ب‪٣‬اٍ آى‪ٙ‬ي ثيَ آى‪ٙ‬ي‪ٜ‬‬
‫ّي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٙ‬ياي‪ ٦ٚ‬آثبىال‪ٙ‬ييني ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ا‪ ٟ٤١٣‬آىي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬ا‪ٕ٣‬ش‪ٍ ٦‬بالٍمي ا‪٤ٙ٣‬ة‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪258‬‬

‫‪415‬ـ ّبٍاس (‪)Havas‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا "آٓ" سبييبٕي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬يئَ‪َٙ‬ي‪ ٠‬ثيَيى‪٧" ٥‬ب‪٣‬آ" يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪٤ٕ٣‬‬
‫"آ‪٣‬آ" ّ‪٢‬ييييَ‪ .‬ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ايْي ثا‪ٝ٤ٙ‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت؛ "‪٧‬ب‪( ٣‬آ‪" ٣ ")٣‬آٓ"‪٧ .‬ب‪٣‬‬
‫يبه‪٤‬ى آ‪ٕ ٣‬اُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪٤ٕ" ٦‬ػ‪ "٤ٍٙ٣ُ" ،"٤ٚ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪١‬ي‪ ٠‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪« ٤ٝ٤ٙ‬آُ» يب «آٓ» ٕاُ‪٣‬ى‪« .ٍ٣‬آ» إٓيب‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَ ‪ ٣‬ؿ‪٤‬هالٍي ث‪٤‬‬
‫ٍغق‪١٦‬ي‪ ٠‬آىي‪ ٠‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ ٤‬سبييب اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ثي‪ٚ‬يَ‪ .َٙ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٝ٣‬بي ّشبثي‪٢‬يا آُالٍال ثبم‪ٚ‬ي ثئ‪٦ٚ‬‬
‫يبُي‪ٚ‬يت؛ «آُ» ٍجي‪ ٦ٚ‬ثيَ‪ٕ٦ٞٚٙ‬ي‪ ،‬هب‪ ٌٙ‬آىي‪٢‬ب «ٕ‪ٗ٤‬سْي‪« ،»٠‬س‪١٤‬ي‪ »ً٤ٍ٤‬آثيي‪َٙ٥‬ي‪٢‬ي‪ٍ ٥‬إز‬
‫ٕ‪ٚ‬يَيِ‪ٗ٤ٕ« .‬سْي‪ »٠‬آثيي‪ٕ٥‬ي‪١‬ي‪24 ٠‬ـ‪23‬ـ ػ‪ ٤‬هغي‪٢‬ي‪« ،٥‬آُ»الٍي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ؿاٗ يبى ائيي‪ٚ‬يَ‪« :‬آُ ؿا‪َٚٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آُاٍ (ّي‪ٚ‬ي) سبديي‪ .ٜ‬ثي٘ ‪٢ٝ‬ي‪ ٜ‬يئَي‪ ٜ‬آُىيَ»‪.‬‬
‫ٕاٍ‪١٣‬ي‪٣‬ي‪ّ ٤‬ي‪ٞ‬ي ث‪ ٤‬آثيي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ثيَي‪٢‬ؼي «آُ»‪ ،‬يئَ آىي‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي «آُ» ايٖ‪ ،٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ٍ ،ٟ‬جي‪٦ٚ‬‬
‫آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪ٞ٢ٚٚ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ )1(.‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي ػ‪٢‬بثالٍي ىا «ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ّ »٠‬شبثي‪٢‬يا‬
‫آُالٍي ثيَ س‪ ٍُ٤‬سبييبٕـــي آىي ثي‪ٚ‬يت‪ ،‬يبُيــــــَ‪ :‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬آىي ثيـــــَي‪٢‬ؼي ىئ‪٦١‬‬
‫ٕ‪ٗ٤‬سْيـــ‪ ٠‬ىاٗ يبُيالٍي‪٢‬يا ٕاٍ‪ٕ« .ٍ٤١٣‬اٍّ‪ٚٞ‬ي سيٍيَبسـي ‪ٝ‬يَ ف‪ٚ‬ي ٕيياه‬
‫اي‪٢‬ب‪ٚٝ‬يىيَ ّي‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬آً يب آُ ‪ +‬اٍ ‪ +‬ثبي ‪ٕ +‬ب‪ ٟ‬يب ٍب‪ٕ ٟ‬اُ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬يبٍا‪١‬يت‬
‫ا‪ ٣‬آً يب ه‪٤‬ى آُ ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪ ٠‬ثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪ٚ‬يَ‪ :‬آً ‪ٙ‬نزى‪ ٥‬ا‪٣‬م‪ ٣ ٍ٤‬هئيَ ‪١‬يز ‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ياىيَ‬
‫‪ ٣‬ثيَ س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚٚ‬ي سبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ ‪ ٣‬ثبٍس‪ٙ٤‬ي آً يب آُالٍي‪ ٠‬س‪ٍّ٤‬ئ٘ سبييبالٍي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ايشييبٍي‪٢‬ب ثبم‪ٚ‬ي‪ٙ‬يَالٍي‪٢‬ي ا‪٣‬الٕي ٕاٍ‪ )2(.»ٍ٣‬ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪" ٦ٚ‬آ‪٣‬آ"‪٤ٕ" ،‬ػ‪ ٤ٚ‬آٓ‬
‫آىا‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪٢ّ .‬يي‪ ٠‬آىي‪٢‬ياّي "‪٧‬ب‪ "٣‬يب "آ‪ٕ "٣‬اُ‪ ٟ٣‬اي‪٢‬يي‬
‫اي‪ٚٚ‬شييٖي‪ٞ‬يِ "ائ‪ٕ "٤‬اُ‪ّ ٣‬ي‪ٞ‬ي ى‪ٕ ٥‬بي‪ٞ‬بً ا‪٣‬الٍ‪ .‬ثئ‪ ٦ٚ‬س‪٤‬سٖبً "‪٧‬ب‪٣‬آ"‪" ،‬إٓي‪ ٠‬ائ‪٤‬ي‪،‬‬
‫ي‪ٍ٤‬ىي" ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫‪2‬ـ ّ‪ٟ٤ٕ٤ٚ‬؛ ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪ٕ ٥‬يِى‪ٝ ،ٜ٧‬بى‪٥‬‬ ‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ا‪ٝ٣‬بي‪120 ٛ ،‬‬
‫‪67 ٛ AZ‬ـ‪266‬‬
‫‪259‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪416‬ـ ّئــساى (‪)Hezan‬‬


‫‪٧‬ئـــــِا‪ ٟ‬يب ‪٧‬يـــــِا‪٢ّ ٟ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪ ،٠‬ىئٍى ثبهي‪ٞ‬ـــــــيا‪ ٟ‬آٍا‪ٙ‬ـــــييَ‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛‬
‫‪1‬ـ"‪٧‬ئِا‪« "ٟ‬ىا‪ٝ‬ي‪ ٠‬سب‪٣‬ا‪١‬ي‪٢‬يا (َٕو) اي‪ ٠٢َٚٚ‬آمبع» ىئ‪ْٞ‬ــييَ‪2 )1(.‬ـ"‪٧‬ئـــِا‪"ٟ‬‬
‫ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍاً "ا‪ُ٣‬ا‪ "ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يـــييَ‪« .‬ا‪ُ٣‬الٍ ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَ ٍيٖ‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىيييَ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ٕــاُ‪ ٟ٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ــي (‪ٝ‬ق‪٢‬بٕــي)‪ ،‬يبه‪ٚ‬ــي‪ ،‬ثبػبٍا‪ ٣ ٟ‬ا‪ٕ٣‬شب ىيَ»‪3 )2(.‬ـ"‪٧‬يــِا‪ ،"ٟ‬ايْــي‬
‫ٕاُى‪ ٟ‬ى‪َُٙ٣‬يت؛ "‪٧‬يــــِ" ‪" ٣‬ا‪ ."ٟ‬آىي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ؼـي ثا‪ٝ٤ٙ‬ــ‪٤‬؛ ُيــَُ‪ ،‬ثبػبٍيَ‪ٚ‬ــي‪،‬‬
‫اَ‪ٚٙ‬ـي آيبٍ‪ٚ‬ـي‪ ،‬ؿئــ‪٤‬يِ ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍ ّي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي ا‪٣‬ال‪٧ ،ٟ‬يـــِ ٕاُ‪ ٣‬ىيَ‪ .‬ايْي‪٢‬ؼي‬
‫ثا‪ٕ ٦ٝ٤ٙ‬ــاٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ىئ‪ٞ‬ــــ‪ٙ٦‬ي «ّئـ‪ٞ‬ي٘ اي‪ َٚٚ‬ث‪٤‬ي‪« ٤‬آ‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٟ٤١٣‬ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي (‪ٝ‬وش‪ٚ‬و)‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ــــالٍي ا‪٤ٙ٣‬ة‪ .‬ث‪١٤‬الٍي‪ ٠‬ثيَيٕي‪ ،‬ي‪ٍ٤‬ى ‪ ٣‬يئـَ ىيَ‪« .‬آ‪ٕ »ٟ‬ــاُ‪ ٣‬س‪ ٍُ٤‬ىي‪ٚ‬ي‬
‫ٍب‪ ٟ٤١‬آ‪ٖ٢٧‬ي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪« ٥‬ا‪ّ »ٟ‬ي‪ٞ‬يـــي‪ ٥‬ا‪٣‬الثي‪ )3(.َٚ‬ث‪ ٤‬ثبهي‪ٞ‬ــــيا‪٧ ٟ‬يــــــِا‪ٟ‬؛ ثبػبٍيَ‪ٚ‬ي‬
‫ّي‪ٚ‬ي‪ َٙ‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ىئ‪ْٞ‬ـــييَ‪4 .‬ـ ‪٧‬ئِا‪ ٟ‬ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬ا‪٣‬الٍاً ‪٧‬بُا‪ ٟ‬يبه‪٤‬ى آُا‪ ٟ‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪.‬‬
‫‪٧‬بُ يب آُ آًٍثبيؼب‪١‬ـيا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ثيَ سبييب آىيىيَ ّي‪ ،‬ثيِ‪ ،‬آٍاُ‪ ،‬آُاىآ‪٣‬اى‪ ،‬آُاى‪ٙ‬ي ‪...٣‬‬
‫يئــَ آىالٍي‪٢‬يا ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬آؿيَـــال‪ٝ‬بالٍ ‪٣‬ئَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يِ‪ .‬آ‪ٕ ٟ‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يبُىيٌ‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪٧ ٦ٚ‬ئـــــِا‪ ٟ‬يب ىا‪٧‬ب ى‪٣‬مَ‪٧ ٤ٕ٣‬بُا‪ٟ‬؛ آُ سبييبٕي يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬يئــَ ىئ‪ْٞ‬ييَ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪٧ ،‬بىي‪2 789،‬ـ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ‬
‫ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪ ،‬اٍ‪ٙ‬بىي ىَى‪3 41 ،‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪44٣43 ،ٟ‬‬

‫‪417‬ـ ّئيجتوٌذي (‪)Heybət kəndi‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪٧‬ئيجز آى‪ٙ‬ي ايْي ّ‪٢‬ي ‪ ٣‬ثيَ ٍي‪ٚ‬ـــالً ‪٣‬اٍ‪٧ .‬ئيجز ٕــاُ‪ّ٤ٙ‬ي‪ٙ( ٥‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ى‪)٥‬؛‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ه‪ ٣ ٤‬فئي‪٢‬ي ُا‪ٝ‬ب‪١‬ــــــيا كــاٍ‪ٝ‬ز (اكشــَا‪ )ٛ‬كيٖي ا‪٣‬يب‪١‬ييَا‪ ٟ‬كبٗ‪ٕ ،‬ــاٍّ‪)1( ٜ‬‬
‫ىئ‪ْٞ‬ـــــييَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ثـــ‪ ،٤‬ثيَ ّي‪ٚ‬ي آىي ّي‪ٞ‬ي اي‪٢ٚٚ‬يـَ ‪٢ٝ ٣‬ؼ‪٢ّ ٦‬ـيي‪ ٠‬آىي‪،‬‬
‫‪٧‬ئيجز آى‪ٙ‬ي ثيــَ آىا‪ٝ‬يــ‪ ٠‬آىي‪٢‬ـــيا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع‪2722ٛ ،3‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪260‬‬

‫‪418‬ـ ّذيلي (‪)Hədili‬‬


‫‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ‪٧‬يي‪ٚ‬ي آى‪ٙ‬ي ‪ٞ٧‬ي ّ‪٢‬ي ‪ٞ٧ ٣‬ي ى‪ٍ ٥‬ي‪ٚ‬الً ‪٣‬اٍ‪٧ .‬يي‪ٚ‬ي اػيَ‪ٙ‬ي سبييبٕي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ث‪٤‬يالٍي‪١‬ي‪(٠‬سيَ‪َٙ٥‬ي‪١‬ي‪ )٠‬ثيَيييَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي‪١‬ي‪ ٠‬يبُيالي‪٢‬ب إبٕبً‪ ،‬ث‪ ٤‬آىي ثئ‪ ٦ٚ‬ى‪٥‬‬
‫آؿيَال‪ٝ‬بً ا‪٣‬الٍ؛ ‪٧‬بى‪٤ٙ٣‬ـ ٍي‪٢‬ي‪hadolu(٤ٙ٣‬ـ ‪ )qindolu‬يئيي‪ّ ٠ٚ‬اُ ثيشْي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪١‬ييَ‪.‬‬
‫يبييالً اّي‪َٚ٢‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬الٍىي‪ّ .‬اّ‪ّٖ ٤‬ي‪ ِٞٚ‬ا‪٥ٍُ٣‬ىيَ‪ .‬ا‪١٣‬ب ثئ‪ ٦ٚ‬ثيَ ىئيي‪ ٜ‬ى‪٣ ٥‬اٍ؛ ٍي‪٢‬ي‪ٗ٣‬‬
‫ـ ‪٧‬بى‪ّ ٗ٣‬ي‪ٞ‬ي ثبالػب‪ٙ ،‬يَي‪ ٠‬آىا‪ ٛ‬اييي‪٢ّ )1(.‬يي‪ ٠‬آىي‪٧ ٠‬بىي‪ٚ‬ي ى‪ٕ ٥‬ب‪ٞ١‬بً ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪٤ٙ٤ٝ‬ى ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي؛ ٕاُ ايـي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اُ‪ّ ،‬اؿ‪ ،ٍٟ٤‬ائ٘ ا‪٣‬م‪36ٛ،٤ٚ‬‬

‫‪419‬ـ ّوَاروٌذي ‪ّ ‬بهبروٌذي‬

‫‪420‬ـ ّوـِضبى ‪ّ ‬بهبضـبى‬

‫‪421‬ـ ّيالى (‪ )Hılan‬يب َّالى (‪)Holan‬‬


‫ا‪ٖ١٣‬ــ‪٤‬سي‪ ٥‬يئَ‪٧ ٠َٚٙ‬يال‪ ٟ‬يب ‪٧‬ـ‪٤‬ال‪٢ّ ٟ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪١ ٠‬ئـــــ‪ ٦‬ثبهي‪ٞ‬يا‪ ٟ‬آؿيَال‪ٝ‬بً‬
‫ا‪٣‬الٍ‪1 .‬ـ ث‪ ٤‬آى‪٤٧ ،‬ال ٕاُ‪١٣‬ي‪١‬ييَ‪٤٧ .‬ال؛ ا‪ٕ٣‬ش‪٤ٝ ٟ٤‬ػ‪٤‬ى آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪2 )1(.‬ـ ّ‪٢‬يي‪٠‬‬
‫ى‪ ٟ٤ُٕ٣‬آىي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ىيَ‪ .‬ا‪٣‬ال‪ٟ‬؛ «ؿبٍ ا‪ٍ٣‬ى‪١٤ٕ٣‬يا ‪ ٣‬ثقضبً هبٍيؼي ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬الٍىا ي‪ٗ٤ٖ١٤‬‬
‫ٕ‪٣٤‬اٍي فَٖٖي يب ُاثيشي» آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪3 )2(.ٍ٤ٙ٣‬ـ ثيِى‪" ،٥‬ا‪٣‬ػب ىامالٍ ي‪ٍ٤‬ى‪"٣‬‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪" ٟ‬ى‪٣‬ال‪ٕ "ٟ‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪4 )3(.‬ـ ثيِى‪ "ٗ٤٧" ،٥‬آىي‪٢‬يا ثيَ ػ‪ٍ٤‬ا ائٍىُ ‪٣‬اٍ‪.‬‬
‫(‪5 )4‬ـ ثيِى‪ ٥‬س‪ٕ ٗ٤‬اُ‪٣ ٣‬اٍ‪ .‬س‪ ،ٗ٤‬س‪ٝ٦ٙ٤‬ي٘ ‪ ٣‬س‪ ٤١٤ّ٤‬ساّ‪ٙ٤ٍ ٗ٤ٞ‬ب ىئيي‪ٚ‬يَ‪6 )5( .‬ـ‬
‫ثيــــِى‪ ،٥‬ثيـَ اي‪ٚٚ‬يِ آسيــ‪ ٠‬ثبالٕي‪٢‬ب‪ٍ ،‬ــــ‪٤‬ال‪ ٟ‬ىئيي‪ٚ‬يـَ‪7 )6( .‬ـ ثيِى‪٤٧ ، ٥‬ال‪ ٟ‬يب ‪٧‬يال‪ٟ‬؛‬
‫سَذََ‪ ،‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪8 .‬ـ ‪ ٗ٤٧‬يب ‪٧‬ي٘‪ ،‬آٍ‪٤ٝ‬ى ‪٤١‬ؿ ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَيييَ‪)7(.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ا‪ٝ‬ذَاس‪ٍ٤‬ي ‪ٝ‬لَا‪ٍ٤١‬ىا‪2 575 ،٦ٕ٣َٕ ،ٟ‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي‪،‬ع‪2604ٛ 3‬‬
‫‪3‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٚ١‬ي‪4 100،‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪5 104،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪6 132،ٟ‬ـ ‪ٞ٧‬ب‪7 275،ٟ‬ـ ؿبيالٍ‪318،‬‬
‫‪261‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪422‬ـ يبمثَالغي (‪)Yambulaği‬‬


‫يب‪ٛ‬؛ "ؿبدبٍ آر" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪ )1(.‬إْيى‪ٕ" ٥‬اُ" يبه‪٤‬ى "دبي" ‪" ٣‬آ‪ٝ‬ب‪١‬بسي" ثيَ‬
‫‪٨ٙ‬ــَى‪ ٟ‬ا‪ ٣‬ثيَي ‪ ٥َ٨ٙ‬ؿبسييَ‪ٝ‬بً آميَ ثيَ اي٘ ٕبيي‪ٚ‬يَىي‪.‬‬
‫ث‪ٍ ٟ٤١٤‬بثبمي‪ ٠‬آ‪ٞٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪ٍٍ٤‬ـــــ‪ ٟ٤‬آســـالٍي ىَيي‪َٖٞٚ‬ـــ‪٨ٙ ،٦‬ـــَ‪ َٙ‬آٍإي‪٢‬يا‬
‫ؿبدبٍهب‪١‬ب آى‪ٙ‬ي يئــَ‪ َٙ‬يبٍا‪١‬يـــَىي‪ .‬ث‪ ٤‬يئَ‪" َٙ‬يب‪ "ٛ‬آىال‪١‬يــــــَىي ‪ ٣‬ىبٍٕؼب "ديب‪"ٛ‬‬
‫ٕاُ‪٣‬ى‪ ٥‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪ٕ ٤‬اُى‪ ٟ‬س‪٤‬س‪٤ٙ٤‬ة‪.‬‬
‫ثئ‪ٙ٦ٚ‬يْ‪ٚ‬ـــــ‪" ٦‬يب‪ٛ‬ثــــــ‪٤‬المي"‪" ،‬ؿبدبٍهب‪١‬ب ثــــ‪٤‬المي" ىئ‪ْٞ‬ــــييَ‪٢ّ .‬ـــيي‪٠‬‬
‫آىي‪ ٠‬يب‪ٟ‬ث‪٤‬المــــي ّي‪ٞ‬ي ثي‪ َٚ٢ٚ‬ى‪٣ ٥‬اٍ‪ .‬يب‪ٕ ٟ‬ــاُ‪٣‬؛ ٍيـــَاً‪ ،‬اي‪ٚ‬يــٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ياىيَ‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي‪٢‬ـــياىيَ)‪ )2(.‬ثــ‪ ٤‬آى ى‪ ُ٣‬ا‪ٖٙ٣‬ب‪ ،‬يب‪ٟ‬ثــ‪٤‬الك؛ "ّ‪٢‬ـــيي‪ ٠‬يب‪١‬ي‪٢‬ـــيا‪ٍ ،‬يَامي‪٢‬ــيا‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٤‬الك" يبىا "اي‪ٚ‬يـــٌ ث‪٤‬الً" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـــيا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬آ‪١‬ؼبً ث‪٤١٤‬ىا ىئ‪َّٕ ِٞ‬ييَ‬
‫ّي إْي (ٍـــيي‪ )ٜ‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ى‪ ،٥‬يب‪ٟ‬؛ "آر" آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ـيا ىا اي‪٢ٚٚ‬يت‪.‬‬
‫‪...........................................................‬‬
‫ٍبي‪٢‬بٍالٍ؛ ‪1‬ـ ‪٤١‬يي آًٍثبيؼب‪2 410ٗ ٟ‬ـ ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪194،‬‬

‫‪423‬ـ يئذديدرُ (‪)Yeddidərə‬‬


‫يئـــيىي ٕاُ‪ ٣‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ٦‬يــِى‪ ٥‬ائُٗ (‪ٝ‬و‪ٞ‬ـ‪ٕ )ٛ٤‬بيــالٍي‪( ٠‬فيى‪َٙ‬ى‪ )ٟ‬ثيَيييَ‪.‬‬
‫ث‪ٕ ٤‬بي ٕاُ‪َٙ‬ي‪ٞ‬يـــِى‪ ٥‬ؿ‪٤‬ه‪ٚ‬ــ‪ ً٤‬فال‪ٝ‬شـي ّي‪ٞ‬ي اي‪ ٦ٚ‬آدبٍي‪ٚ‬يَ‪ .‬يئــيىي آٍهب‪،‬‬
‫يئــيىي ىٍ‪٥‬ى‪ٕ ٤ٕ ٟ‬شيــــَ‪( ِٝ‬ؿب‪ٙ‬ييَ‪ٝ‬بً‪ ،‬ثيَ ‪ٙ‬ئيي ىا‪٧‬ب ىٍي‪ ،٠‬ا‪ُ٣‬اً ‪٣‬‬
‫ٍبٍا‪ٚ١‬يَـــال‪ٙ‬ــييَ‪ٝ‬بً)‪ ،‬يئــــيىي ٍبدي ٍ‪( ٤ٚ١٤‬ا‪ُ٣‬اً ٍ‪ٕ ،)٤ٚ١٤‬ــايــ‪ ٟ٤‬يئـــيىي ٍبسي‬
‫(ؿ‪٤‬م ي‪١٤٧ ،ِّٖ٤‬ي‪ ٣ )ٍ٣‬ث‪١٤‬ـــالٍّي‪ٞ‬ي ٕاُ‪َٙ‬ى‪ ٥‬اي‪ ٠٢ٚٚ‬يئيىي ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‬
‫(‪ٝ‬ق‪٢‬بٕي) ي‪٤‬هبٍييا ىئييٖي‪ٞ‬يِ ّي‪ٞ‬يـــييَ‪ٍ٤ٝ .‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪ ٠ٚٙ‬يئيىيىٍ‪٢ّ ٥‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىيىا ٕ‪ٝ٤‬ب‪ ،ٟ‬ا‪ٍ٣‬اىا ىٍ‪١٥‬ي‪ ٠‬ؿـــ‪٤‬م ا‪ٞٙ٣‬بٕي‪٢‬ب ٕاٍ‪٤ٍ ٥‬ي‪٤ٙ٤‬ة‪ .‬ىٍ‪ٕ ٥‬اُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪٥‬‬
‫ٕبٍيىٍ‪٢ّ ٥‬ــيي‪ٕ ٦٢‬اٍ‪ ٥‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬ب‪١‬يا يبُ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يــٌ‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪262‬‬

‫‪424‬ـ يئذديلبرداش (‪)Yeddiqardaş‬‬


‫يئيىي ٕاُ‪ٕ ٦١٣‬اٍ‪ ٥‬يئــــيىيىٍ‪ ٥‬آىي‪٢‬يا يبُىيٌ‪ .‬يئـــــيىي ٍبٍىاٗ ّ‪٢‬يي‪١‬ي‪٠‬‬
‫ىاٗ ٍ‪٤‬يب‪١‬الٍي‪ ،‬ائ‪ ٦ٚ‬يئيىي ٍبٍىاٗ ا‪ٙ٣‬ي‪ٍ٣‬ــــــالٍي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ث‪ ٤‬آىال آىال‪١‬يت‪٢ّ .‬يي‪٠‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب آىي‪ ،‬آ‪ٙ‬بمب ٍبسيَي‪ٍ٤‬ا‪١‬ـييَ‪.‬‬

‫‪425‬ـ يئل دييرهبًي (‪)Yeldəyirmanı‬‬


‫ّئـ‪ٞ‬ي٘ ؿبمالٍ ‪" ٣‬ا‪٣‬رىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ي" ؿيو‪ٞ‬ب‪ٝ‬ي٘‪ٕ( ،‬بُ‪ ٣ ٗ٣‬ثًَ اي‪ ٦ٚ‬اي‪٦ٚٚ‬ي‪٠‬‬
‫ىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ب ا‪٣‬رىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ي ىئييَ‪ )َٙ‬ثا‪ ٦ٖٙ‬ى‪ ٥‬ايْي ػ‪ٍ٤‬ا ىييَ‪ٝ‬ب‪٣ ٟ‬اٍي‪ٞ‬ي٘؛ "يئ٘ ىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ي"‬
‫‪ ٤ٕ" ٣‬ىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ي"‪ ٤ٕ .‬ىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ي ؿبي ٍيَاٍالٍي‪٢‬يا ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ي‪َٙ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬الٍ‪ٝ‬ي٘ ‪ ٤ٕ ٣‬اي‪٦ٚ‬‬
‫اي‪َٝٚٚ‬ي٘‪ ،‬يئ٘ ىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ي ايٖ‪ ٦‬يئ٘ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤‬اي‪ ٦ٚ‬اي‪َٝٚٚ‬ي٘‪ٍ٤ٝ .‬ا‪ ٟ‬ثا‪١٤ٕ٤ٙ‬ي‪ ٥‬يئَ ٕبال‪٣ ٟ‬‬
‫ثب‪َٙ‬ب آىي "سْ‪ "٦ٚ‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ث‪٢ّ ٤‬يى‪ ،٥‬اي‪ٚ‬ي‪ ٠‬ؿ‪٤‬م ؿبمالٍي يئ٘ إييٖي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬ث‪ٍ٤‬اىا‬
‫يئ٘ ٕ‪٤‬ػ‪ ٤‬اي‪ ٦ٚ‬اي‪٦ٚٚ‬ي‪ ٠‬ثيَ ىييَ‪ٝ‬ب‪ٕ ٟ‬ب‪ٙ‬ي‪ٞ٢‬ي٘ ‪ ٣‬ا‪١٣‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ائ٘ آٍإي‪٢‬يا ث‪ٍ٤‬ا ث‪ ٤‬آىال‬
‫سب‪١‬ي‪٢‬يجييَ‪.‬‬
‫‪426‬ـ يئل سَيَ (‪)Yelsuyu‬‬
‫آًٍثبيؼب‪١‬يا ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬ث‪٤‬الٍالٍي‪٤ٕ ٠‬ي‪ٙ ٤‬بهشب‪ٙ‬ي (‪ٝ‬قي‪١‬ي) ‪ ٣‬ائُٗ ٕ‪٤‬ى‪ .ٍ٣‬ث‪ ٤‬ث‪٤‬الٍالٍ‪،‬‬
‫يب ٕ‪٤‬الٍي‪ ٠‬ث‪٤‬يبٕي آىي اي‪ ٦ٚ‬يبىا ‪٧ َ٧‬ب‪ٖ١‬ي ثيَ ىٍىي‪ ٠‬ىا‪٣‬إي ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪ ٤‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬آىال‪١‬يَ‪.‬‬
‫ثئ‪ ٦ٚ‬ث‪٤‬المالٍىا‪ٟ‬؛ ٍ‪٤‬س‪٤ٕ ٍ٤‬ي‪٤ٍ( ٤‬س‪ ٍ٤‬ىٍىي‪١‬ي‪ ٠‬ىا‪٣‬إي) ‪ ...٣‬آى ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬ث‪٤‬‬
‫ٕ‪٤‬الٍىا‪ ٟ‬ثيَي ى‪« ٥‬يئ٘» ىٍىي‪ ٦٢‬ىا‪٣‬ا ائ‪٦ٚ‬ي‪« ٠‬يئ٘ ٕ‪٤‬ي‪»٤‬ى‪ ٣ ٍ٣‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يئَ‪٠ٚٙ‬‬
‫ث‪٢ّ ٤‬يي‪ ٠‬آىي ا‪ ٤ٕ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫آلتيٌجي ثؤلَم‬

‫آرتيـــــــــــرهـبالر‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪264‬‬

‫آلتيٌجي ثؤلَم ـ آرتيرهبالر‬

‫آٍسيَ‪ٝ‬بالٍ ثا‪١٤ٝ٤ٙ‬ي‪٤ٝ ،٥‬مب‪٢ّ ٟ‬ي‪َٙ‬ي كبٍّي‪٢‬يا ىٍٕي‪َٙ‬ى‪ ٥‬يبُي‪ٞٚ‬ي٘ ثيَ ‪١‬ئـ‪ ٦‬يبُي ‪٣‬‬
‫ا‪ ٟ٤١٣‬آٍىي‪٢‬ؼب ‪١‬ئـ‪٢ّ ٣ َ٨ٙ ٦‬ي‪َٙ‬ي‪ٝ ٠‬ل‪ ٠ٙ٣٤ّ ٣ ٦ّٚ‬آىالٍي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي٘ ا‪٣‬الػبييٌ‪.‬‬

‫‪1‬ـ هَغبى وٌذلريٌِ گؤرُ درگيلردُ يبزيلويص يبزيالر؛ ث‪ّ ٦١٤ٕ ٤‬ي‪ٞ‬ي‬
‫‪٤ٝ‬مب‪٢ّ ٟ‬ي‪َٙ‬ي كبٍّي‪٢‬يا‪ ،‬ىٍٕي‪َٙ‬ى‪١ ٥‬ئـ‪ ٦‬يبُي يبُي‪ٚ‬يت ّي ثيِ ا‪ٕ٣‬ش‪ ،٦‬ا‪١٣‬الٍىا‪ٟ‬‬
‫ىبيياال‪ٞ١‬ي‪ٚ‬يٌ‪ .‬ائٍ‪ ِ١‬ا‪٣‬الٍاً ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يٌ ىٍٕيٕي‪١‬ي‪134 ٠‬ـ‪135‬ـ ػي ٕبي‪٢‬يا‪ٕ ،‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي‬
‫اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪١‬ي‪ٍٞٚ ٠‬ي اي‪ ٦ٚ‬يبُي‪ٞٚ‬ي٘ «‪ٝ‬ـ‪٤‬مب‪٢ّ ٟ‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ب ثيــَ ثبهي٘ (‪ »)1‬آى‪ٙ‬ي‬
‫يبُي‪٢‬ي‪ ،‬ث‪ٍ٤‬اىا ٕشيَيَيِ؛‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ٕ ٠‬اُٗ ‪ٕ ٣‬اٍ‪ٙ٦ٝ‬ي ثا‪َٙ٦ٖٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثيَيىيَ ّي‪ٙ ،‬ي‪ٞ‬بٗ‪٣ ًَٙ ،‬‬
‫مَة عَىي‪ ٟ‬آٍاُؿبيي‪ ،‬ث‪ٙ٤‬نبٍؿبيي ‪ٍ ٣‬بٍإ‪ ،٤‬ػ‪٤٢‬ة عَىي‪ ٟ‬ايٖ‪ٕ ٦‬ب‪٣‬االر ىامالٍي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬اكبع‪ ٦‬ا‪.ٍ٤١٤ٙ٣‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي‪ ٠‬سبٍيوي يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَيىيَ ّي‪ ،‬ايَا‪١‬ال ٍ‪ ٓ٣‬ىئي‪َٚٙ٤‬ي‪٢‬ي‪ٟ‬‬
‫ٕا‪َ١‬ا ايْي ثا‪ ٦ٝ٤ٙ‬دبٍؿبال‪ٞ١‬ي٘ىيَ‪ .‬ث‪ٍ٤‬ا‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ؿي‪ ٥‬ايْي كي‪ٕ٦ٞ‬ي آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬
‫آًٍثبيؼب‪ٟ‬‬ ‫ثيِي‪ٜ‬‬ ‫ايٖ‪٦‬‬ ‫ثيَي‬ ‫ا‪٣‬ؿي‪٥‬‬ ‫(ٍ‪ُ٤‬ئيآًٍثبيؼب‪١‬يا)‪،‬‬ ‫ػ‪ٍ٤٨ٝ٤‬يشي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫(ٕ‪١٤‬ئيآًٍثبيؼب‪ )ٟ‬ىا يئَ‪ٚٙ‬يَ‪.‬‬
‫ثيِي‪٤ٝ ٜ‬مب‪١‬يا ا‪٣‬ؽ ‪َ٨ٙ‬يٖشب‪( ٟ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ‪ ،‬دبٍٕبآثبى ‪ٕ ٣‬ئَ‪ٝ‬ي) آ‪ٙ‬شي‪٢ّ1042 ،َ٨ٙ‬ي‬
‫(ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ ىا ‪٢ّ357‬ي‪ ،‬دبٍٕبآثبى ىا ‪٢ّ333‬ي‪ٕ ٣ ،‬ئَ‪ٝ‬ي ى‪٢ّ352 ٥‬ي) يئَ آ‪ٙ‬يَ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثا‪ ٦ٖٙ‬ى‪ ٥‬سبٍيوي ّاّ‪ ٤‬ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثيَ ؿ‪٤‬م يئَ‪٢ّ ٣ َٙ‬ي‪٤ٝ َٙ‬ػ‪٤‬ىى‪ّ ٍ٣‬ي‪ َ٧ ،‬ثيَي‬
‫ٍيي‪ٞ‬ي ثيَ ائ‪ ،٦ٚ‬سبييبيب ‪ ٣‬هب‪َٙ‬ب ثبم‪ٚ‬يىيَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ثيَ ؿ‪٤‬ه‪ ٟ٤١٤‬ىا آىي ٍ‪ ،ٗ٤‬آمبع‪،‬‬
‫ىاٗ‪ ،‬سذ‪ ،٦‬ىٍ‪ ،٥‬ى‪ٝ‬يَ‪ ،‬ث‪٤‬الً ‪ ٣‬ث‪١٤‬الٍ ّي‪ٞ‬ي ٍب‪ٍ٣‬ا‪ٝ‬الٍال فالٍ‪٦‬ىاٍىيَ‪ .‬ث‪ ٤‬يبُييا‬
‫‪265‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ؿب‪ٙ‬ي‪ٞٚ‬ي‪ٚ‬يٌ ّي ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي ‪ ٣‬يئَ‪َٙ‬ي ؿئ‪ٚ‬يي‪ٙ‬ي ثا‪ ٥َٚٝ٤ٙ‬ثا‪٤ٙ‬ة ا‪٣‬ه‪٤‬ػ‪٤‬الٍا‬


‫سب‪١‬يشييَاً‪.‬‬
‫‪)1‬لَش آدي ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذلر ٍ يئرلر‬
‫آ‪٤َ١‬سالٍ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا (‪َِّٝ‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ )٥‬يئَ‪ٚٙ‬يَ ‪« ٣‬آ‪٤َ١‬ر»‬
‫ٍ‪ ٤ٙ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫آ‪ٍ٤َ١‬ى‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬ث‪٤‬آى ‪ ٜ٧‬آ‪٤َ١‬ر ٍ‪ ٤ٙ٤‬اي‪ ٜ٧ ،٦ٚ‬ى‪ٍ٤ٍ ٥‬ى آىي‬
‫اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬الثي‪َٚ‬‬
‫ا‪٤ٖ١٣‬ر‪ :‬ا‪٤َ١٣‬ر‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثا‪َٙ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٟ‬ثيَي ‪،‬اكشي‪ٞ‬بال آ‪٤َ١‬ر ٍ‪ ٤ٙ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫سا‪ :٤ٙ‬سا‪ ، ٠ٙ‬س‪٤‬ال‪ٕ :ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬سا‪ ٤ٙ٤ٍ ٤ٙ‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪.‬‬
‫سا‪ٕ: ٟ٤ٙ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬اكشي‪ٞ‬بال سا‪ ٤ٙ٤ٍ ٤ٙ‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪.‬‬
‫سا‪ٙ‬ئييَ‪ٕ:‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬اكشي‪ٞ‬بال سا‪ ٤ٙ٤ٍ ٤ٙ‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪.‬‬
‫سا‪ ُ٣٣‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ :‬عب‪ ٓ٣٣‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ‪ٕ ،‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‬
‫ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ىامالٍي‪٤ٝ :‬مب‪١‬يا ثيَ ٕيَا ىاك آىالٍي‪ ،‬ؿ‪ ٗ٤‬ه‪ ٤ٙ٤ٍ ٣ُ٣ٍ٤‬ثا‪ ٦ٖٙ‬ى‪٥‬‬
‫ؿ‪٤‬م ا‪ٙ٣‬ي‪٣‬م‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ،٥‬إْي ؿبمالٍىا‪ ٟ‬ث‪ ٟ٤ٙ٤ٍ ٤‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪ .‬آ‪١‬ؼبً ٍيي‪٥َٚٞ‬‬
‫‪١‬يٖجشب ث‪ٕ ٟ٤ٙ٤ٍ ٤‬بيي هئي‪ٚ‬ي آُا‪ٞٙ‬ي‪ٚ‬ييَ‪.‬‬
‫ٕايَؿي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬ث‪ ٤‬ثا‪٦ٖٙ‬ى‪ٍ3 ٥‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‬
‫ٕايَؿي‪ ٠‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫ٕيالٍ‪ٕ ،٤ٙ‬يالٍ‪ٙ‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ٕ ،‬يالٍ ٍ‪ ٤ٙ٤‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪.‬‬
‫الؿي‪ ٠‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ث‪١٤‬الٍىا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ىا ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا ؿ‪٤‬ه‪٢ّ ٤ٚ‬ي‪٣ َٙ‬اٍ ّي‪ ،‬ا‪١٣‬الٍي‪َٚ٢ٙ٣٤ّ ٠‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىي‬
‫‪ٝ‬وش‪ٚ‬و ٍ‪ ٗ٤‬آىالٍي‪٢‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪ٜٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ ،‬ا‪ ٣‬ػ‪ ٦ٚٞ‬ى‪ٕ ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي ‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئي ـ ى‪٣‬م‪١٤ٕ٤‬يا‬
‫آاليال اي‪ ٦ٚ‬ثياٍ‪٢ّ ٥‬ي‪َٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا «ٍبٍاٍ‪ »ٗ٤‬ىئيي‪ّ ٠ٚ‬يـيِ ثيَ ٍبيب ‪٣‬اٍىيَ‪.‬‬
‫ٕئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪٢ّ ٤ُٙ٤ٍ ٠‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ثاي‪١٤ٕ ُ٤‬ئي آى‪ٙ‬ي ّ‪٢ٙ٣٤‬ي‪ َٙ ٦ٙ٤ٙ ٟ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ ٦٢‬بٍي‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪266‬‬

‫ا‪٣‬ػب ثيَ ٍبيب ‪٣‬اٍ ّي‪ٍ« ،‬بٍاٍ‪ ٗ٤‬ا‪٣‬س‪ٍ٤‬ا‪ »ٟ‬آىي‪٢‬ي ىا‪ٙ‬يييَ‪ٕ .‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٟ٤ٕ ٠‬ؿيوب‪ٟ‬‬
‫عَىي‪٢‬ي‪ ٥‬يئَ‪٢ٍ ٠ٚٙ‬جَ‪٢ّ ٤ٙ‬يي‪ُ ٦ٚ‬ي‪ٖ٢‬يَ آٍإي‪٢‬يا ىا «ٍَ‪ »ٗ٤ٍ ٥‬آىال‪١‬ب‪ ٟ‬ثيَ ٕبٗ ٍبيب ‪٣‬اٍىيَ‪.‬‬
‫ث‪١٤‬الٍىا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب ىا ثيَ ‪١‬ئـ‪٢ّ ٦‬يى‪ ٟ‬آى ؿْ‪ ِٞ‬ا‪٣‬الٍ ّي‪ٙ٤ٍ ٣ ٗ٤ٍ ،‬ـ‪ٍ٤ٙ٤‬ال اي‪ٖٚ‬ي‪َٚ‬ي‬
‫‪٣‬اٍىيَ‪ ،‬ا‪ ٣‬ػ‪٦ٚٞ‬ى‪:ٟ‬‬
‫اىـ‪ٕ :٦‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪« ،‬ا‪٣٣‬ؿ‪ٕ »٤‬اُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪٧ ،‬بثئ‪ ٦ٚ‬ائ‪ ،٤‬اَ‪ٕ ٣‬اُ‪٣‬ي‪٦ٚ‬‬
‫ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال ثي‪.َٚ‬‬
‫اىـي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪« ،‬ا‪٣٣‬ؿ‪ٕ »٤‬اُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‪.‬‬
‫ا‪ٍ٤ٕ٣‬ا‪ٕ :ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪«،‬ا‪٣٣‬ؿ‪ ٤‬ي‪ٍ٤‬ا‪ٕ »ٟ‬اُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬اي‪ٖٚ‬ي‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال ثي‪.َٚ‬‬
‫س‪٤‬الؿي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬س‪٤‬ال ٍ‪ ٟ٤١٤ٙ٤‬ا‪ ٣٣٣‬اي‪ٝ ٦ٚ‬قي‪ٚ‬ز ّئـيَ‪٢ّ ٟ‬ي‬
‫آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫‪)2‬حئيَاى آدالري ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬
‫اي‪ٚ‬وي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ .‬اي‪ٚ‬وي‪ٝ :‬بٗ ـ ىا‪٣‬اٍ ٕ‪ ،٤ٕ٣ٍ٤‬ه‪ٝ٤ٝ٤‬ي‪ ٦ٚ‬آر‬
‫ٕ‪٤ٕ٣ٍ٤‬‬
‫ائَِّ ٍ‪٤‬ي‪ :ٟ٤‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪َٕ ،‬كي‪ ٥‬يبهي‪ ٠‬ثيَ يئَى‪ ٥‬يئَ‪٠ٚٙ‬‬
‫ّ‪ ٠ٙ٣٤‬آىي‪.‬‬
‫د‪ٚ‬ي‪ٚ‬ي‪،‬د‪ٖٚ٢ٚ‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ‪٧‬بثئ‪ ٦ٚ‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‬
‫سْ‪٦‬ؿي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ‪٧‬بثئ‪ ٦ٚ‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬ا‪ٍ٣‬سب ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪« .٥‬سْ‪:»٦‬‬
‫ّئـي ‪١‬ي‪ ٠‬ائَّي‪.‬‬
‫سْ‪٢ّ ٦‬يي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫س‪٤‬الؿي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ .‬س‪٤‬ال ٍ‪ ٤١٤ٙ٤‬ا‪٣٣‬ال‪ٝ‬بمب يبٍا‪١‬ب‪ ٟ‬ثيَ ػ‪ ٍ٤‬ايز‪.‬‬
‫ى‪ ٥٣‬ؿي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ى‪ ٥٣‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍبسيَ ي‪ٍ٤‬ا‪ٕ :ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ائػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫‪267‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٍبٍاٍ‪٤‬ؽ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ائػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪٤ٍ .‬ؽ‪٤ٍ :‬ي‪ ٟ٤١٤‬ائَّٖي‪ ،‬س‪ٍَّٚ٤‬ى‪٤ٍ ٥‬ىٍر‬


‫فال‪ٝ‬شي‪ٍ ،‬بٍاآمبع ٕاُ‪ ٟ٤١٣‬ىيي‪ٚ‬يِ اييبى‪ٕ٥‬ي ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال ثي‪.َٚ‬‬
‫ٍبٍي‪َٚ‬بسذ‪ :٦‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٍ‪٤‬ؽ ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪٧ ،٥‬بثئ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ى‪ٍ ٤ٙ‬ي‪ٚ‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ىالٍ‪٤ٝ :‬مب‪١‬ي‪ٙ ٠‬ب‪ٕ٥‬ئ‪ ٟ٤‬سبييبالٍي‪٢‬ي‪ ٠‬ثيَي‪٢‬ي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ّئـي ٍي‪ٚ‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ّ‪ٍ٤‬ا‪ٝ‬ب‪ٚٙ‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ٝ٥ٍ٤ّ ،‬بٍ (ثيَ ٍيٖ‪ ٜ‬ايال‪ٕ )ٟ‬اُ‪ٟ٤١٣‬‬
‫ىيي‪ٚ‬يِ اييبى‪ٕ٥‬ي ا‪٣‬الثي‪.َٚ‬‬
‫‪ٝ‬بٍا‪ٚٙ‬ي ّ‪٢‬يي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪٤ٝ .‬مب‪ٍ ٟ‬يي‪ٞ‬ي‪ٝ ٟ‬بٍا‪ٙ‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بىيني يئَ‬
‫ا‪٤ٙ٣‬ة‪٤ٝ« .‬مب‪ٟٝ‬بٍا‪ٙ‬ي» آى‪ٙ‬ي ثيَ ‪٤١‬ؿ ‪ٝ‬بٍاٗ ث‪ ٤‬يئَي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪٤ٝ« .‬مب‪١‬ب ‪ٝ‬بٍاٗ‬
‫يبٍا‪ٙ‬بٍ» آسبالٍ ٕاُ‪ٍ ٣‬يي‪ٞ‬ي‪ ٟ‬اي‪ْٚٚ‬ييَ‪.‬‬
‫‪ٝ‬بٍا‪ٚٙ‬ي ىامي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ػب ‪ ٣‬آى‪ٙ‬ي‪ ٜ‬ثيَ ىاك‪.‬‬
‫‪ )3‬آغبج ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ ٍ يئر آدالري‬
‫آك ٍبثبً‪ ،‬آك ٍب‪٣‬اً‪ ،‬آك ٍ‪٣٤‬اً‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ؽ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪،‬‬
‫ٍ‪٣٤‬اً‪ ٦ٍٞٚ :‬آمبػي‪.‬‬
‫ا‪١‬ؼيَ‪ ،٤ٙ‬ا‪١‬ؼيَ‪ٙ‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪٧،‬بثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪٦ٖٙ‬‬
‫ٕي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫اي‪٢‬ؼيَ‪ٙ‬ي ٍي‪ٚ‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ا‪٣‬ؽ آمبع‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ايٖي‪ ،٤ٙ ٥‬ايٖي‪ٙ ٥‬ي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬ه‪ٝ ٤ُٙ٣ٍ٤‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ؿي‪٢‬بٍ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪٤ٝ .‬مب‪١‬ي‪ٝ ٠‬وش‪ٚ‬و ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬الٍي‪٢‬يا ؿي‪٢‬بٍ آمبػي‬
‫آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ّ‪٢‬ي آىالٍي‪٢‬ب ٍإز ٕ‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪ .‬آ‪١‬ؼبً مَثي ا‪٤ٖ١٣‬ر ٍ‪ٞ‬ج‪ٕ ٦‬ي‪٢‬ي‪٥‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪268‬‬

‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ؿي‪٢‬بٍ ّ‪٢‬يي ث‪ٍ٤‬اىا يئَ‪ٍ ٠ٚٙ‬يي‪ ٜ‬ؿي‪٢‬بٍ آمبػي ‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬آىال‪١‬يَ ّي‪٢ّ ،‬ي‬
‫آٍإي‪٢‬يا ‪ ٣‬ث‪٤‬س‪ ٟ٤‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ‪ٍ٤ٝ‬يٓ ثيَ آمبع سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪ .‬آُي ‪ 700‬اي٘ يب‪ٙ‬ي ا‪٣‬ال‪ٟ‬‬
‫ث‪ ٤‬آمبع ثاي‪ ُ٤‬كـــــ‪ٍٝ٤‬ش‪ٝ ٦‬ب‪ٙ‬يْـــييَ‪٧ .‬ئؾ ّي‪ٖٞ‬ــــ‪ ٦‬ا‪ ٟ٤١٣‬ث‪٤‬ىاٍالٍي‪٢‬ي ٍيَ‪ٝ‬بمب‪،‬‬
‫كشي يئــــَ‪ ٥‬ى‪ٙ٣‬ـــ‪ٍ ٠‬ـــ‪ ٗ٤ٝ٣ٍ٤‬ه‪ٙ٤‬الٍي‪٢‬ــــي ‪ٕ ٣‬بٍا‪ٞٙ‬يـــــ٘ يبٍدبٍالٍي‪٢‬ــــي‬
‫ٕ‪٤‬س‪٣ٍ٤‬ة ايٖشييبى‪ ٥‬ائ‪ٚ‬ـــــ‪ ٦ٖٝ ٦‬ػـــ‪ٍ٤‬ار ائش‪ٞ‬يَ‪.‬‬
‫ؿي‪٢‬بٍ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ٍَٙ ،‬ي ا‪٤ٖ١٣‬ر ٍ‪ٞ‬ج‪ٕ ٦‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫ؿي‪٢‬بٍ‪ :‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ؽ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫َٕ‪٣‬آمبػي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍبٍاآمبع‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ؽ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ث‪١٤‬الٍىا‪َ١٤ٕ ٟ‬ا ‪٤ٝ‬مب‪١‬ي‪ٝ ٠‬وش‪ٚ‬و ّ‪٢‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪١٣‬الٍػب ّ‪ ٠ٙ٣٤‬آىي‪٢‬يا ىا ‪ٝ‬وش‪ٚ‬و‬
‫آمبػالٍي‪ ٠‬آىي ‪٣‬اٍ‪ .‬ا‪ ٣‬ػ‪ ٦ٚٞ‬ى‪ٕ ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي ‪١‬ي‪٢ّ ٤ُٙ٤ٍ ٠‬يي‪٢‬ي‪ ٥‬اي‪٢‬ؼيَ‪ٙ‬ي ىٍ‪ ٥‬يبه‪٤‬ى ‪ٞ٧‬ب‪ٟ‬‬
‫ّ‪٢‬يي‪ َٙ ٦ٙ٤ٙ ٠‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ‪١‬ي‪١٤ّ ٗ٤ٕ ٠‬ي‪١٣‬ي‪ٕ ٥‬يَى‪ّ ٥‬ب‪ٚ١‬ي ىٍ‪ ٥‬يب ‪ٞ٧‬ي‪ ٠‬ىٍ‪ ٥‬ى‪ ٥‬يئَ‪٠ٚٙ‬‬
‫‪٤ٙ٣٤ٝ‬ك (ا‪...٣ )ُ٤ٝ٣ُ٣‬‬
‫‪ )4‬ثَالق سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬
‫ائؽ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫ا‪٣‬ؽ ث‪٤‬الً ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫سِ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي ‪ ٣‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ىاٗ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬لب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ىاٗ ث‪٤‬الً ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬هاٍ‪ٝ ٤ُٙ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫َٕثبُ ث‪٤‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ائػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍبٍا ث‪٤‬الً ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ائػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍيِي٘ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬لب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٕ‪ٚ‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬هاٍ‪ٝ٤ُٙ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪٧ ،‬بثئ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫‪269‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪١‬ؾَ ف‪ٚ‬ي ث‪٤‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬


‫هب‪ ٟ‬ث‪٤‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ىاٗ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٕبٍي ث‪٤‬الً‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫‪ ٍ٤ٙ‬ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍ‪٤‬س‪ٍ٤‬ث‪٤‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬ه‪ٝ ٤ُٙ٣ٍ٤‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪٤ٍ ،‬س‪ ٍ٤‬هٖش‪ٙ ٦‬يٖي‪ ٦٢‬ىٍ‪ٝ‬ب‪ٕ ٟ‬بيياليب‪ٟ‬‬
‫ث‪٤‬الً آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫يب‪ ٛ‬ث‪٤‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ ،‬يب‪ :ٛ‬ؿبدبٍ ‪ٍ ،‬ب‪ٝ‬يي‪.‬‬
‫‪ )5‬داغ‪ ،‬داش ٍ لبيب سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬
‫آك ىاٗ‪ :‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ‪٢ّ12‬ي‪٧ ،‬بثئ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي‬
‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬ي‪.‬‬
‫ا‪ٍ٣‬سبىاك‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ؽ ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ثبٗ ىامي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ؿبٍيٌ ىاٗ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ىاٗ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ثَُ‪١‬ي‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي ‪٣‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الٍي‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ىاٗ ُئي‪ٕ :٥٤‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ىاٗ ٍبدي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ى‪ٙ‬يِ ىاٗ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ى‪ٙ‬يِ يبٍمب‪ :ٟ‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪٧ ،‬بثئ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍبٍاىام‪ٚ‬ي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ٝ ٠‬ـــَِّي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫ٍ‪ ٗ٤‬ىا‪ٙ‬ي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫ثئ٘ ىا‪ٙ‬ي‪ٕ :‬ئــــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫س‪ٍ٤ٞ‬سبٗ‪ٕ :‬ئـــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ــــــــ‪ٍ٤‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪270‬‬

‫ىاٗ ىيجي‪ٕ :‬ئـَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬


‫ىاك ّ‪٢‬ي‪ٕ :‬ئـَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٖ١٣‬ـــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ىيِ ىاٗ‪ٕ :‬ئـَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍبٍاٍبيب ٍي‪ٚ‬المي‪ٕ:‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪ .‬ث‪١٤‬الٍىا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬بىا ‪٤ٝ‬مب‪٢ّ ٟ‬ي‪َٙ‬ي‬
‫ّ‪َٚ٢ٙ٣٤‬ي‪٢‬ي‪ ٣ ٥‬ا‪٣‬ػب‪ٙ‬يَالٍي‪٢‬يا ىاك ـ ىاٗ ‪ٍ ٣‬بيب ٕاُ‪َٙ‬ي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَ آىالٍي‪٢‬ب‬
‫ٍإز ٕ‪ ِٞٚ‬ا‪٣‬الٍ‪.‬‬
‫‪ )6‬رًگلر ايلِ ثبغلي اٍالى يئر آدالري‬
‫آك ىاٗ‪ :‬ثي‪ٚ‬ــــــ‪٤ٕ٦‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬ـــالًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ٍ12 ٥‬ي‪ٚ‬الً‪٧ ،‬بثئ‪ٚ‬ـــــ‪٦‬‬
‫ٕئــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثــــــَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ـــــــــــيا ‪٢ّ2‬ي‪.‬‬
‫آك ّ‪ :ٗ٤٧٤‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ث‪ُ٤‬ػ‪( ٦‬ث‪ُ٤‬ػب)‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ثئ٘ ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٕبٍي ىٍ‪ٕ :٥‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ائػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ٕبٍيالٍ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍبٍا آمبع‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬ي‪.‬‬
‫ٍبٍا سذ‪ٍ ٦‬ي‪ٚ‬المي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايْي ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٍبٍاىام‪ٚ‬ي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫ٍبٍإبٍَبٗ‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايْي ّ‪٢‬ي‪.‬‬
‫ٍبٍا ٍبيب ٍي‪ٚ‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٍيِي٘ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫ٕاي سذ‪ :٦‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫آك سذ‪ٕ :٦‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫آالدبدبً ٍي‪ٚ‬المي ‪:‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ٕبٍي ٍي‪ٚ‬ـــالمي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪271‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٕبٍي ‪ٖ١‬يــَ‪ٙ‬ي‪ٕ :‬ئـــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬


‫ٍبٍا ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئــــــــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ٍبٍا سيْب‪ٚ١‬ي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ا‪٣‬ؽ ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٍبٍا ىٍ‪ٍ ٥‬ي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ٍ 17 ٥‬ي‪ٚ‬الً‪.‬‬
‫ٍبٍا ٍبٕي‪ٚٞ‬ي‪ :‬ثي‪ٕ ٦ٚ‬ـــ‪٣٤‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ٍَ‪٥‬ػ‪ٍ ٤ٙ٦‬ي‪ٚ‬المي(ٍبٍاػب‪ٙ‬ي)‪ :‬ثي‪ٕ٦ٚ‬ـ‪٤‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ؽ ٍي‪ٚ‬الً‪.‬‬
‫ٍيِي٘ ٕا‪١‬ئي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪ٍ ،‬يَ‪ٝ‬يِي ٍ‪ٖ١‬ي‪ ٥‬ا‪٣‬ال‪ٕ ٟ‬ا‪١‬ئي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬

‫‪ )7‬تپِ سؤزٍ ايلِ ثبغلي اؤالى وٌذ آدالري‬


‫آك سذ‪ٕ :٦‬ئــــــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫سذ‪ ٦‬ثب‪ٙ‬ي‪ٕ :‬ئــــــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬اٍا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪ٙ‬ب‪ ٥‬سذ‪ٕ ٦‬ي‪ٕ :‬ئـــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ٕ‪٤‬ي سذ‪ :٦‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ا‪ ٟ٣ُ٣‬سذ‪ :٦‬دبٍٕبآثبىي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايْي ّ‪٢‬ي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫سذ‪٢ّ ٦‬يي‪ٕ :‬ئــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ّ‪ ٗ٤‬سذ‪ :٦‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫‪ )8‬درُ سؤزٍ ايلِ ثبغلي اؤالى وٌذ آدالري‬
‫آىا‪ ٛ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬ي‪.‬‬
‫ا‪٣‬ؽ ىٍ‪ٕ :٥‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٖ١٣‬ـــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ــــــيا ايْي ّ‪٢‬ــي‪٧ ،‬بثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪٠‬‬
‫‪ٝ‬ـــَِّي ثــــــا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايْـــــــــي ٍي‪ٚ‬ــــالً‪.‬‬
‫ايــَي ىٍ‪ :٥‬دبٍٕبآثبىيـ‪ٝ ٠‬ــــــَِّي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ســـ‪ ُ٣٤‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ :‬ئــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثـــــــَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫اٗ ‪ ٦ٙ‬ىٍ‪ٕ :٥‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي ‪١‬ي‪ٝ ٠‬ل‪َٙ ٦ٚ‬ي ‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪272‬‬

‫دييـ‪ ٦‬ىٍ‪ٕ :٥‬ئـــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ـــــــــ‪ٍ٤‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬


‫هب‪ ٟ‬ف‪ٚ‬ي ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ :‬ئـَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪ ٦ٖٕ٤ٙ‬ىٍ‪ٕ :٥‬ئـــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ـي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪ٍ٤ٙ‬ىٍ‪ٕ :٥‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬ي‪٧ ،‬بثئ‪ ٦ٚ‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ٍي‪ٚ‬الً‪.‬‬
‫‪ٝ‬بيبىٍ‪ٕ٥‬ي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ٦ٖٙ‬ي‪ٝ .‬بيب‪ :‬ىي‪ٚ‬ي‪ ،‬ه‪ٝ٤ٝ٤‬ي‪ ٦ٚ‬ى‪١٥٣‬ي‪ ٠‬ىي‪ٚ‬يٖي‪.‬‬

‫‪ )9‬لَيَ سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬


‫ا‪٣‬ؽ ٍ‪٤‬ي‪ :٤‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫د‪٤‬الى‪٤ٍ ٤ٙ‬ي‪ :٤ٕ٤‬ثي‪ٚ‬ــــ‪٤ٕ٦‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪٤ٍ ٤ٚ‬ي‪ :٤‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ْْٕيِ ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٕبٍي ٍ‪٤‬ي‪ :٤‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ىئٍى ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٕبٍي ٍ‪٤‬ي‪ٕ ٤‬يي‪:َٙ‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬آ‪ٙ‬شي ٍي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫‪٤ٍ ٍ٤ٙ‬ي‪ :٤‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫سِ ٍ‪٤‬ي‪ :٤‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا‪.‬‬
‫‪ )10‬چبي سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ ٍ يئر آدالري‬
‫ؿبي دبٍا‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪ٕ .‬ئَ‪ٝ‬ي ؿبيي ‪١‬ي‪ٍ ٠‬يَامي‪٢‬يا يئَ‪٢ّ ٠ٚٙ‬ي‪٥َٙ‬‬
‫ؿبي دبٍا ىئييَ‪.َٙ‬‬
‫ؿبي ُئي‪ٕ :٥٤‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪ .‬ث‪ٝ ٤‬بكب‪ٙ‬يا ايْي ُئي‪٢ّ ٥٤‬يي ‪٣‬اٍّي‪ ،‬ثيَي‬
‫ؿبي ٕاُ‪ ،٣‬ا‪ ٣‬ثيَي ايٖ‪ ٦‬ىاٗ ٕــــاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يَ‪.‬‬
‫ؿبي ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫‪273‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ؿبي ٕئَ‪ٝ‬ي‪٤ٝ :‬مب‪١‬ي‪١٤ٕ ٠‬ئيي‪٢‬ـــي‪ٕ ٥‬ئـــَ‪ٝ‬ي آىي ٍيي‪ٞ‬ــــــي‪ ٟ‬ايْــي يئــــَي‬


‫س‪ٞ‬ظي٘ ائييَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ث‪١٤‬ب ٕــــاٍ‪ ٥‬ا‪ٖ١٣‬ــــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬ياّي ٕئـــَ‪ٝ‬ي «ؿبي ٕئَ‪ٝ‬ي»‪،‬‬
‫اي‪٢‬ييْي ٕئـــــَ‪ٝ‬ي ايٖــ‪« ٦‬ىاك ٕئــــَ‪ٝ‬ي» ٕـــاُ‪ ٣‬اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي‪٢‬يـــَ‪.‬‬
‫ٍــــــ‪٣ٍ٤‬ؿبي‪ :‬دبٍٕبآثبىيـــــــــ‪ ٠‬إٓــــال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ـــــي‪.‬‬
‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪( ٟ‬ؿبي)‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي ثا‪َٙ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬ثيَي‪ .‬ىئ‪ٚٞ‬ي‪ٍ٤ٝ ،‬ا‪ٕ ٟ‬اُ‪ ٣‬ؿبي آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬م‪ٙ٤‬ؼبىا ‪ :ٍٟ٤ٝ‬ى‪١‬يِ‪ ،‬ؿبي‪ٕ٣ٍ ،‬ؼب ‪ :ٍ٤ٝ‬ى‪١‬يِ‪ ،‬ثب‪َٙ‬ب ا‪٣ٍ٣‬دب ىي‪َٚٚ‬ي‪٢‬ي‪ٝ ٥‬ئَ‪ :‬ى‪١‬يِ‬

‫‪ )11‬ثبغ سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬


‫ايٖشـــي ثبمـب‪ٕ :‬ئــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪ٖ١٣‬ـــــ‪٤‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ثئ ثبم‪ :٤ٚ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٧ .‬بثئ‪ٙ ٦ٚ‬ب‪ٕ ٥‬ئ‪ ٟ٤‬عبييبالٍي‪٢‬ي‪ ٠‬ثيَي‪.‬‬
‫ثئ ثبمـــــي‪ٕ :‬ئـــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ـــي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ـي‪.‬‬

‫‪ )12‬يئل سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬


‫يئ٘ آسب‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫يئ٘ ىييــــَ‪ٝ‬ب‪١‬ي‪ٕ :‬ئـــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٝ ٠‬ــــــ‪ٍ٤‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫يئ٘ ٕــــــــــــ‪٤‬ي‪ٕ :٤‬ئــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬

‫‪ )13‬ايطيك آًالهي ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬


‫آيبُ ّ‪٢‬يي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪َّٝ ٠‬ــــــــــــِي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫اي‪ٚ‬يٌ ؿيو‪ٞ‬بُ‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ؿ‪٤‬م‪ ٟ٤‬ـ ٕ‪ٕ :٘١٤‬ئــــــــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ٕ‪ٚٚ١٤‬ي ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪َّٝ ٠‬ــــِي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ٕ‪ٚٙ٣٤‬ــــ‪( ٤‬اكشي‪ٞ‬بال ٕ‪ٚٚ١٤‬ي يب هـــــ‪٤‬ى ىا ٕ‪٤‬ي‪ٚٙ٤‬ــ‪ٕ ،٤‬ــــ‪٤‬ي ٍ‪ٖٚ١‬ي)‪:‬‬
‫دبٍٕبآثبىي‪َّٝ ٠‬ـــِي ثــــا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪274‬‬

‫‪ )14‬دهير آًالهي ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬


‫د‪٤‬الى‪ٙ‬ي ٍ‪٤‬ي‪ :٤ٕ٤‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫س‪ٍ٤ٞ‬سبٗ‪ :‬ى‪ٝ‬يَىاٗ‪ٕ ،‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي‪ :٤ٚ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي‪ :‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي‪ٕ :٤ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي هبٍاثبٕي‪ :‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫‪ )15‬سبيالرال ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬
‫اٗ ‪ ٦ٙ‬ىٍ‪( ٥‬اكشي‪ٞ‬بال ا‪ٚٙ‬ي ىٍ‪ٕ :)٥‬ئَ‪ٝ‬ي ‪َ٨ٙ‬ي ‪١‬ي‪ٝ ٠‬ل‪َٙ ٦ٚ‬ي ‪١‬ي‪ ٠‬ثيَي‪.‬‬
‫ائؽ ث‪٤‬الً‪ٕ:‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٧ ،‬بثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪.٥‬‬
‫ا‪٣‬ؽ ىٍ‪ :٥‬ثي‪٣٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٧ ،‬بثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪َِّٝ ٠‬ي ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ا‪٣‬ؽ آمبع‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ا‪٣‬ؽ ث‪٤‬الً ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ا‪٣‬ؽ ٍ‪٤‬ي‪ :٤‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪.‬‬
‫ثئ٘ اي‪ٚٚ‬يِ ٍي‪ٚ‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫سِ ث‪٤‬الً‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٧ ،‬بثئ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫سِ ىا‪ٕ :ٛ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ثَُ‪١‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫يئيىي ىٍ‪ٕ :٥‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ٍ‪ٙ٤‬ب ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪١‬ي‪٧ ٣ ُ٣‬بثئ‪ ٦ٚ‬ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍي‪ٍ ٠‬ي‪ٚ‬الًى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ا‪ ٟ٣‬ثيَ ثيٖ‪ٚ‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫سِ ٍ‪٤‬ي‪ :٤‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫يئيىي ٍبٍىاٗ‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪275‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ )16‬اًسبى ٍ اًسبى عَضَلري ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري‬


‫آىا‪ ٛ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬ي‪.‬‬
‫ث‪ٍ ٟ٣ٍ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٕ‪ٍ ٤ّٚ٤ٝ٤‬ي‪ٚ‬المي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٍيِ ٍبالٕي‪ :‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ثا‪.٦ٖٙ‬‬
‫ّ‪ٍ٤‬الٍ‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ايْي ّ‪٢‬ي ‪١ ٣‬ئـ‪ٍ ٦‬ي‪ٚ‬المي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٕاُ‪ٚٙ‬ي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫آيبً ايَي ٍي‪ٚ‬المي‪ :‬دبٍٕبآثبىي‪ ٠‬إٓال‪ ٟ‬ى‪ٝ ُ٣‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ٕ‪ :٤ّٚ٤ٝ٤‬ثي‪٣٤ٕ ٦ٚ‬اٍي‪ ٠‬ه‪ ٤ُٙ٣ٍ٤‬ثا‪ٕ ٦ٖٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬ايْي ّ‪٢‬ي‪.‬‬
‫ٍب‪ٚ١‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫ّئـ‪ٕ :َٚٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪ )17‬هَغ سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ ٍ يئر آدالري‬
‫‪ٝ‬و‪ٞ‬يا‪ٝ ،ٟ‬ن‪ٞ‬يا‪٤ٝ( ٟ‬ك ‪ٝ‬يا‪ٕ :)ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬ه‪٤ٝ ; ٗ٤‬م‪ٕ :ٗ٤‬ئَ‪ٝ‬ي ‪١‬ي‪ٍ٤ٝ ٠‬ا‪ٝ ٟ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪٤ٝ :ٟ‬مب‪١‬ي‪ ٠‬ف‪ٝ٤ٞ‬ي آىي ؿ‪٤‬م اكشي‪ٞ‬بٗ ّي ‪٤ٝ‬ك ٕاُ‪٣‬ي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ٝ ; ٟ‬ن‪٤‬ا‪ٕ :ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ٕ ٟ‬اٍ‪٤ٝ ; ٠ّ٣‬مب‪١‬يامي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ُ ٠‬يَ‪ٕ ٥٣‬ي‪.‬‬
‫‪٤ٝ‬مب‪ٚ١‬ي‪٤ٝ:‬مب‪١‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ٙ ٟ‬ب‪ٕ ٥‬ئ‪ ٟ٤‬عبييبالٍي‪٢‬ي‪ ٠‬ثيَي‪.‬‬
‫‪ )18‬اٍغَز سؤزٍيلِ ثبغلي يئر آدالري‬
‫ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍ إْي س‪ ٍُ٤‬عبييبالٍي‪٢‬يا‪١‬ييَالٍ ّي ‪ ،‬ا‪٤ٝ ٟ٣ُ٣‬ىر ‪٤ٝ‬مب‪١‬يا يب‪ٙ‬ب‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪.‬‬
‫ث‪ ٤‬ثا‪ ٦ٖٙ‬ى‪ ٥‬ؿ‪٤‬ه‪٢ّ ٤ٚ‬ي‪ ،‬عبييب ‪ ٣‬يئَآىالٍي ث‪ ٤‬عبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬يييَ‪ ،‬ا‪ ٣‬ػ‪ ٦ٚٞ‬ى‪:ٟ‬‬
‫ٍ‪ُ٤‬آس‪ٚ‬ي‪ :‬م‪ُ٤‬آس‪ٚ‬ي‪ٕ :‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا يب‪ٙ‬بيب‪ ٟ‬ثيَ عبييب‪١‬ي‪ ٠‬آىي‪.‬‬
‫ٍ‪ ;٤ُٙ٤‬ا‪٣‬م‪ٕ :٤ُٙ٤‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪٢‬يا ‪٧‬بثئ‪ٕ ٦ٚ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪276‬‬

‫ٍ‪ٍ ٤ُٙ٤‬ي‪ٚ‬ـــــالمي‪ٕ :‬ئــــَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬


‫‪٧‬ئِا‪ :ٟ‬اكشي‪ٞ‬بال م‪ُ٤‬ا‪ٕ ،ٟ‬ئَ‪ٝ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪٤١‬ثشي ث‪ٝ٤ٙ٤‬ي‪ ٥‬سبييب آىالٍي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي ا‪٣‬ال‪٢ّ ٟ‬ـــي‪ ٣ َٙ‬يئــــَ‪ٝ( َٙ‬ـ‪٤‬ك ‪٣‬‬
‫ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍىا‪ ٟ‬ثب‪َٙ‬ب) ‪ ٣‬ثقضي إْي ّ‪٢‬ــــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي ‪ ٣‬س‪ٝ ٍُ٤‬يش‪ّ٤ٙ٤‬يٖي اي‪ ٦ٚ‬ثبم‪ٚ‬ي‬
‫ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثقضــــي ّ‪٢‬ـــــــــــي‪َٙ‬ي‪ ٠‬آىي اي‪ٚ‬ـــــ‪ ٦‬سب‪١‬يــــــ٘ ا‪٣‬الػبميٌ‪.‬‬

‫‪2‬ـ هَغبى وٌذلريًيي يئرآدالري؛ ث‪ٍ٤‬اىا ائٍ‪ )٦١٤ٞ١( ِ١‬ا‪٣‬الٍاً ‪٤ٝ‬مب‪ٟ‬‬


‫‪ٝ‬بكب‪ٙ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬اييَ‪ٝ‬ي ‪٢ّ ٣ َ٨ٙ‬يي‪١‬ي‪ ٠‬يئَ آىالٍي اي‪ ٦ٚ‬سب‪١‬ي٘ ا‪٣‬الػبييٌ‪ .‬ث‪ ٤‬آىالٍ يئَ‪ٙ‬ي‬
‫ػب‪ٝ‬بفبسي‪ ٠‬ىي‪ٚ‬يؼ‪ ٣ ٦‬ا‪١٣‬الٍي‪ ٠‬ىئييْ‪َٚ‬ي ّي‪ٞ‬ي يبُي‪ٚ‬يت‪ .‬ثقضي يئَ آىالٍي ايْي ا‪٣‬ؽ‬
‫ّ‪٢‬يي‪ ٠‬آٍإي‪٢‬يا ا‪ٞٙ٣‬بٍيا‪ ٟ‬ا‪٣‬سَ‪ ،٣‬ث‪٢ّ ٤‬ي‪َٙ‬ي‪٧ ٠‬ب‪ٝ‬يٖي ‪١‬ي‪ ٠‬يئَ آىي ّي‪ٞ‬ي ىئيي‪ ٦ٚ‬ثي‪٣ َٚ‬‬
‫ثيِ يئَ ث‪١ ِٞٙ٤‬ييشي‪٢‬ي‪ ٥‬ا‪ٞٙ٣‬بىا‪ ٣ ٟ‬سْؼ‪ ٦‬يئَ آىالٍي ٍب‪ٖٙ‬ي‪ ٠‬ىئي‪ ٦‬ا‪١٣‬الٍي يبُ‪ٝ‬ي‪ٚ‬يٌ ‪ٞ٧‬ي‪٥‬‬
‫ثيَ يئَ آىي ا‪٣‬ال ثي‪َّٚ‬ي ايْي ٍ‪٢ّ ٤ٚ١٤‬يي‪ ٠‬ايْيٖي‪٢‬ي‪ ٥‬ى‪ ٥‬ا‪ ٟ٤ٖٙ٣‬آ‪١‬ؼبً يئَ‪َٙ‬ي ثيَـ‬
‫ثيَ‪َٙ‬ي‪ ٦ٚ‬ىًَ ائشٖي‪َ٧ .٠‬كب‪ٙ‬يا ا‪٣‬ه‪٤‬ػ‪٤‬الٍىا‪ ٟ‬ايٖشئييَيِ يبُي‪٢‬ي ا‪٣‬ه‪٤‬يب‪١‬يا ثيِي‪٢ّ ٜ‬يي‪٠‬‬
‫ّ‪٢ٙ٣٤‬ي ا‪ ٣‬ثيَي ّ‪٢‬ي‪٣ ٥‬ئَي‪ٚ‬يت ىيي‪ٍ ٦‬ضب‪٣‬ر ائش‪ٖٞ‬ي‪.َٙ ٠‬‬
‫‪ )1‬آاليلِ (آاليال) وٌذيًيي يئر آدالري؛ دب‪ٙ‬ب ث‪٤‬المي ـ ثبثبٗ ث‪٤‬المي ـ ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ‬
‫ث‪٤‬الك ـ كٖ‪ ٠‬آ‪ٙ‬ي ث‪٤‬المي ـ ٕ‪٤‬ي‪ ً٤‬ث‪٤‬الك ـ ػبثجبٍ ث‪٤‬المي ـ ٕ‪١٤‬ئي ـ كٖ‪ ٠‬آ‪ٙ‬ي يئَي ـ‬
‫ايِ‪ٝ‬بٍا هبٍاثب‪ٙ‬يني ـ ا‪٣‬ثب ـ آ‪َٙ‬ب‪ ٤١‬ـ ايٖشب‪ٚٝ‬ي ـ ‪ٞٝ‬يكٖ‪ ٤ٙ٤٧٤ّ ٠‬ـ ٕبٍاي ّ‪٤ٙ٤٧٤‬ـ ‪١٤ٙ‬غ ـ‬
‫ٍبٍاٍ‪ ٗ٤‬ا‪٣‬س‪ٍ٤‬ا‪ ٟ‬ـ ٕ‪ٙ٤‬ي‪ٞ‬ب‪ٍَ ٟ‬ؼَ‪ٚ‬ي ـ ٍ‪ٍَ ً٣ٍ٤‬ؼَ‪ٚ‬ي ـ اي‪ٞ‬بٍار ال ـ ػؼي يئَي ـ ى‪٥٣‬‬
‫يبسبمي ـ ٕي‪ ٥٤‬ي‪٤ٙ٤‬ـ ّ‪ ٦٢٧٤‬ي‪ ٗ٤‬ـ ّيـيِ ‪ٝ‬بدَي ـ ثاي‪ٝ ُ٤‬بدَي ـ ُي‪٢‬بٗ هب‪ ٟ‬ـ ٍ‪ُ٤‬ئي‪َٚ‬‬
‫ـ ٍبٍاث‪٤‬المالٍ ـ ػي‪٢‬يٍ‪ٙ‬ي ـ ى‪ٍ٣‬ىٍبد‪ ٤‬ـ ٕ‪ َٖ٢ٕ َٖ٢‬ـ ّيَىآمبٍا‪ ٟ‬ـ ؿبال‪ٝ‬بؿ‪٤‬ه‪ٍ٤‬ـ‬
‫يئ‪ْٚ‬ب‪ ٟ‬ـ ‪ٙ‬بالثب‪ٙ‬ي ـ ّبسشبيئَي ـ ىيَامبٍىا‪ٙ‬ي آر ؿبدب‪ ٟ‬ـ ثبهشي ثبمي ـ آ‪ٙ‬وب‪ ٟ‬ثبمي ـ‬
‫‪َٚٝ‬ي‪ٕ ٦ٙ٤ٙ ٦ٚ‬ي ـ ٍبٍٍبٍا ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ىي‪٢‬ييَ‪ٚ‬ي‪ُ٣ٍ٤١ ٗ٤ٍٕ( .‬ي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪٥َٚ‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1385.11.26 ٛ‬‬
‫‪277‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ )2‬آضبغب ٍ اٍرتب ايٌي وٌذلريًيي يئر آدالري؛ ٍ‪ ٤ٚٝ٤‬ث‪٤‬الك ـ ؿ‪ٝ٤‬ـ‪ ٦‬ث‪٤‬الك ـ‬


‫آييي‪ ٠‬ث‪٤‬الك ـ ؿب‪١‬بك ث‪٤‬الك (ثبٗ ؿب‪١‬بك ‪ ،‬ا‪ٍ٣‬سب ؿب‪١‬بك ‪ ،‬آيبك ؿب‪١‬بك)ـ فيٖي ث‪٤‬المي ـ‬
‫ىاٗ ث‪٤‬الك ـ ٍبٍا ث‪٤‬الك ـ ّ‪ٚ٨‬يِ ث‪٤‬المي ـ سبر ث‪٤‬المي ـ ا‪ٕ٣‬ش‪ ٗ٤‬ث‪٤‬المي ـ ىايبُ (ى‪)ِ٧‬‬
‫هب‪ ٟ‬ث‪٤‬المي ـ كبػي‪ٚ‬ي ى‪ ٠ٙ٣‬ـ آ‪َٙ‬ب‪ ٤١‬ـ ‪٤ٝ‬سبٗ ا‪٣‬ؿ‪ ٠‬ـ ٕبٍي ي‪ ٗ٤ّْ٤‬ـ ٕ‪٤‬س‪ َٚٙ٤‬ـ‬
‫ؿبي ٍبٍي‪ٚ‬ب‪ ٟ‬ـ ؿب‪ٞٙ‬يَا‪ ٟ‬ـ ٍ‪ ٤ٙ٤ٕ٣ُ٤‬ـ ٍ‪٤‬ي‪ ٤ٙ٤ٕ ٟ٤‬ـ آر ٕ‪ ٤ٙ٤‬ـ ‪١٤ٝ‬ؼ‪ ٤ٍٚ٤‬ـ ٕ‪ َٖ٢‬ـ‬
‫ىيج‪ َٚ‬ـ ‪٧‬بؿب ـ ٕ‪٤‬ي‪٤‬ى‪٧‬ب‪ٝ‬بٍي ـ اي‪ٚ‬يٌ ؿيو‪ٞ‬بُ ـ ّئـي ٍيَا‪ ٟ‬ـ ٕي‪ ٥٤‬ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ايؼي ىٍ‪ٕ ٥‬ي‬
‫ـ يب‪ٙ‬الٍ ـ ثي اٍَ‪ ٥‬ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ٕ‪٤‬ي‪٤‬ى ا‪ٕ٣‬ش‪ ٤‬ـ ‪ٝ‬يى‪ٙ‬ي ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ‪ ٍ٤ّ٤ٙ‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ـ ىيِ ي‪ ٗ٤‬ـ ائ‪ ٤‬يب‪١‬ي‬
‫ـ ثَ‪ٚ‬ي‪ٚٞ‬ي ـ ٕ‪ ٓ٤‬ؿ‪٤‬ه‪ ٣ٍ٤‬ـ س‪ ٤ٙ٤‬ا‪ ٠ٙ٣‬ـ ‪١‬يؾب‪ ٛ‬ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ه‪٤‬ؿبىٍ‪ ٥‬ـ ‪٣‬ي‪ٕ ٦ٖٚ‬اٍ‪ ٠ّ٣‬ـ سيَ‪٥‬‬
‫‪ َٙ‬ـ ه‪ّ٤‬ئيَ‪ ٥‬ـ ؿ‪٤‬مب‪ٚ١‬ي ـ ثبك ثب‪ٙ‬ي ـ ا‪٣‬ثبي‪ ٤ٙ٤‬ـ د‪٤‬الى ثبمي ـ ػي‪ٚ٢‬ي ىٍ‪ ٥‬ـ ٍبٍاؿ‪٤‬ح ـ‬
‫‪َٝ‬ـيي ا‪ٕ٣‬ش‪ ٤‬ـ اي٘ ‪١‬ب‪٣‬اٍ آٍهي ـ اَََّ‪ ٥‬آٍهي (ايِ‪ٝ‬بٍا آٍهي) ـ ٕ‪٤‬ى‪ ٥‬آٍم ـ سذ‪ ٦‬ث‪٤‬ي‪٢‬ي‬
‫آٍهي ـ سبر ث‪٤‬الك آٍهي ـ ‪ ٦ٙ٤ٙ‬ـ السب ‪ٝ‬ئ‪( ٦ٚ‬دبٍا‪ٝ‬ئ‪)٦ٚ‬ـ كبػي‪ٚ‬ي ‪ٝ‬ئ‪ٕ ٦ٚ‬ي ـ اي٘‬
‫‪١‬ب‪٣‬اٍىامي ـ ٕئ‪ ٠‬ىٍ‪ ٥‬ـ ٕ‪ ٤ٙ٤‬ىٍ‪ ٥‬ـ ا‪٣‬ؿ‪٤‬ي‪ َٚ‬ـ ‪ٍ٤ّ٤ٙ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ؿ‪ٚ‬ش‪٤‬ي‪ ُ٤ٚ‬ـ ‪ ٦ٝ٤ٙ‬ىٍ‪ ٥‬ـ‬
‫ىئ‪ َٚٞ‬ـ ٕ‪٤‬ىاة ـ ‪ٙ‬ب‪٤ٖ٧‬اٍيئَي‪( .‬ا‪ٍ٣‬سب اي‪٢‬ي‪ٙ‬ي؛ ىضبيي٘ ‪١َ٨ٝ‬يب (‪ ٣ )1385.7.2‬آ‪ٙ‬بمب‬
‫اي‪٢‬ي‪ٙ‬ي آ‪٣‬اى ‪ٙ‬ؼَي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب (‪٣ )1390/2/9‬ئَىيْي ثي‪ٖٚ‬ي‪ َٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)ٛ‬‬
‫‪ )3‬آٍسَراى وٌذيًيي يئرآدالري؛ ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ ‪ٝ‬ئ‪ ٦ٚ‬ـ آٗ ػَيََ يئَي ـ آمبع ا‪٣‬ؿ‪ ٠‬ـ‬
‫اهلل اهلل(ديَ ُييي‪ٍ ٠‬جَي‪٢‬ي‪ ٠‬يب‪١‬ي)ـ ا‪٣‬ؽ ث‪٤‬الً ـ ثاي‪ ُ٤‬ث‪٤‬الً ـ ثاي‪ٙ ُ٤‬غ ـ دَي ث‪٤‬المي ـ‬
‫سبهشب ؿيوب‪ ٟ‬ـ ػي‪٢‬بً ث‪٤‬المي ـ ؿيَاً (ث‪ ٤‬يئَى‪ ٥‬يئيىي ى‪ ٦١‬ىا‪ ٛ‬ث‪٤‬ي‪١٤‬يا ثاي‪ ُ٤‬ىاٗ‬
‫‪٣‬اٍ‪ٝ‬ي٘‪ .‬ىئيي‪ َٚٚ‬ىئ‪ ٤‬ا‪١٣‬الٍي ؿبييا‪ٕ ٟ‬شيَيت ا‪ٍ٣‬ىا ا‪٣‬ي‪٢‬بىيَ‪ٝ‬ي‪ٚ‬الٍ‪ ).‬ـ كبػي ثبمي ـ ى‪٥٣‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٣ٍ٤‬ـ ٍُى‪ ٥‬ثََ‪ ٥‬ىيجي ـ ٕإ‪٤‬ى ث‪٤‬الً ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬الٍ (ا‪ٍ٣‬ىا آر آيبمي‪٢‬ي‪ ٠‬ايِي ‪٣‬اٍ‪ٝ‬ي٘‬
‫ىئييَىي‪ َٚ‬ا‪ٝ‬ب‪ ٛ‬آسي‪٢‬ي‪ ٠‬آيبمي‪٢‬ي‪ ٠‬ايِي ىيَ) ـ ‪٤ٙ‬سالٍ ـ ‪ٍٍ٤ٙ‬ا‪ ٟ‬ـ ‪ ٦ٙ٤ٙ‬ثب‪ٙ‬ي ـ ‪ٙ‬ي‪ ُ٤ٍ ٤‬ـ‬
‫ٍبٍآمبع س‪ٍ٤‬ث‪ ٦‬ـ ٍبال ىئ‪ ٤ٙ‬ـ ٍبُي ـ ٍَِي ث‪٤‬المي (إْي ٕ‪ َٚ١٤‬ثيَ آىا‪ ٛ‬ا‪ٍ٣‬ىا‪ٟ‬‬
‫ٕئييَ‪ٝ‬ي٘ ٍبثبمي‪٢‬ب ثيَ ّ‪٤‬ح ؿيويَ‪ .‬هب‪ ٌٙ‬اي‪٢‬ب‪١‬ي‪ٚ‬الٍ اهلل ا‪٤ّ ٣‬د‪ ٤‬ا‪ ٣‬ا‪ٖ١‬ب‪١‬ب يئشيَيت‪ .‬ا‪١٣‬ب‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬اي‪٢‬يي هب‪ ٌٙ‬آٍإي‪٢‬يا ا‪ ٣‬ثيَ ‪ٝ‬ظ٘ ا‪٤ٙ٣‬ة‪ٍِ :‬ي ث‪٤‬المي‪٢‬يا يئشيَ‪ ٟ‬اهلل) ـ ٍبيبثب‪ٙ‬ي ـ‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪278‬‬

‫ٍ‪ٍ٤‬ر ىا‪ٙ‬ي ـ ّيـيِ ثَي ث‪٤‬المي ـ ٕ‪ٝ٤‬ي‪ٕ ٦ٚ‬اٗ ـ ٕيَى‪ ٥‬سذ‪ ٦‬ـ ‪١‬ي٘ ‪ٙ‬يِ ـ ‪٣٤١‬ؿ‪ ٦‬ثب‪ٙ‬ي‬
‫ـ ‪٣٣٤١‬س‪ ٤ٚ‬سذ‪ ٦‬ـ ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ ُ‪ٝ‬ي ـ ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍٍ‪ ُ٤‬ـ ‪ٝ‬يَُا اك‪ٞ‬ي ‪ٙ ٦ٙ٤ٙ‬ي‪( .‬هياىاىا ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪٤‬‬
‫ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1389.2.17 ٛ‬‬
‫‪ )4‬ال لِ سر وٌذيًيي يئر آدالري؛ اي‪٢‬ـ‪ ٦‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ‪ٝ‬ئ‪٨‬ــــَ‪ ٥‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ٕيي‬
‫ٍضب يئَي ـ ‪ٝ‬ئ‪ ٦ٚ‬ـ ٕبٍي ث‪٤‬الك ـ ا‪٣ٍ٣‬ع ىامي ـ ٕيٖبٗ ثئــــَ‪ٕ ٥‬ي ـ ثئؼب‪ ٟ‬يئَي‪.‬‬
‫سبييبالٍـ س‪ٝ٤‬بٍ‪ٙ‬يـ ‪ٝ‬يـــــَاى‪ٙ‬ي (‪ٝ‬يَػالٗ د‪٢‬ب‪٧‬ي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ‪٣‬ئَىيْي ثي‪ٖٚ‬ي‪ ٥َٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ٟ٤‬‬
‫س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1390.2.6 ٛ‬‬
‫‪ )5‬اٍهبستبى وٌذيًيي يئر آدالري؛ ثبثب ي‪ٍ٤‬ىالٍي‪ٕ ،‬بٍي ٍبيب ثب‪ٙ‬ي‪ ،‬ثبثبىي٘‪،‬‬
‫ٕيني‪٢‬يي‪ٍ ِّٚ ،٦ٚ‬بثبمـــــي‪ٍ ،‬ب‪ٚ١‬بٍ‪١ ،‬ـــــٍِٕ‪ ٦‬ثب‪ٙ‬ي‪ٝ ،‬يي هب‪ ٟ‬اّ‪ ،َٚ٢‬ؿبدبٍ ا‪ٕ٣‬ش‪،٤‬‬
‫ثبال‪ٝ‬بك‪ٞ‬ـــ‪٤‬ى ا‪٣‬ػبمـــي‪ٍٕ( .‬ش‪ٕٚ ٜ‬ي‪ٞ‬ب‪١‬ي ‪ ٣‬اّجــــَ اك‪ٞ‬ــــيي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪٥َٚ‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬س‪ َْٚ‬ائييَ‪.)ٛ‬‬
‫‪ )6‬ايسهبرا وٌذيًيي يئر آدالري؛ ىا‪ٚٙ‬ي ؿ‪٤‬ه‪ٍ٤‬ـ ؿبال ٍبؽ ـ ٕ‪ ٗ٤‬يئَي ـ‬
‫ٍبٍا‪ٙ‬ي ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ـ ث‪ٍ٤‬ؿب‪ٙ‬ي ؿبال‪ ٟ‬ـ َٕيي يبٍ (ٕييبٍ)ـ ى‪ٕ٣‬شبٗ ىا‪ٚٙ‬ي ؿ‪٤‬ه‪ ٣ٍ٤‬ـ ه‪ٕ٤‬ي‬
‫يئَي ـ ىيِ ‪٤ٙ‬ر ـ سذ‪ ٦‬ىا‪ٙ‬ي ـ ٍب‪ٝ‬ي‪ٚٚ‬ي ي‪ٍ٤‬ى ـ ٕي٘ آ‪١‬ب ـ ‪ٍٍ٤ٙ‬اٍـ ى‪ ٥٣‬ا‪ ٠َٙ٣‬ـ ٕ‪١٤‬ئي‪َٚ‬ـ‬
‫ىٍ‪١٤ٕ ٥‬ئي ـ ديَ‪٣‬ئَىي ٕ‪١٤‬ئي ـ ث‪٤‬ي‪ ُ٤‬آٍا‪ٙ‬يٌ ـ ‪َٙ‬غ ـ يبٍي ‪َٙ‬ؼي ـ ‪ٙ‬ب‪ ٥‬آ‪ٙ‬ي ‪َٙ‬ؼي ـ ٕئ٘‬
‫ثبٕب‪ ٟ‬ـ ‪ٙ‬ب‪ ٛ‬ـ ػي‪ٍ ٦٢‬بٕي‪ ٜ‬ـ ىاٗ آ‪ٙ‬شي ـ دئ‪ْٚ‬بٍ ـ ي‪٤‬م‪٢ٍ( َُٝ ٟ٤‬جَ‪ٙ‬ي ـ ايِ‪ٝ‬بٍا آٍا‪ٙ‬يَي)ـ‬
‫ىٍ‪ َٙ ٥‬ـ ّب‪ٙ‬ياٍ‪ٙ‬ي يئَ ـ س‪٤‬ىَي س‪ٍ٤‬دبمي (س‪٤‬ىي‪ ،‬س‪٤‬ىب (‪ )Tufa‬ا‪ٖٙ٣‬ب ثيَ سبييب آىيييَ ث‪٤‬‬
‫س‪٤‬ىبٍٕب‪ ٟ‬آىي‪٢‬ياىا ‪٣‬اٍ آ‪١‬ؼبً سي‪ٕ ٔ٢‬اُ‪١٣‬ي‪ ٟ‬ى‪ ٥‬ا‪٣‬ال ثي‪)َٚ‬ـ ‪ٝ‬يِي ٕ‪َٖ٢‬ي ـ ٕب‪ٞٙ‬ب‪ٟ‬‬
‫آٍهي ـ ٕ‪١٤‬ئي ـ ٍَؼَ٘ ـ ‪ٝ‬يَاى ٍؼ‪ٚ‬ي ـ ّ‪٢‬يى‪ ٟ‬ي‪٤‬هبٍي ـ ٕبٍي يبٍٍب‪ ٟ‬ـ ٕ‪٤‬ى‪ ٦ٙ٣‬ـ ثبٗ‬
‫ُ‪ٝ‬ي يئَي ـ ّب‪ ٟ‬ـ ‪ٙ‬يَ‪١‬ب‪ٙ‬ي َٕسي‪ .‬ي‪ٙ٤‬الٍ؛ ّ‪٤‬ؽ ي‪٤ٙ٤‬ـ ٍ‪ ٤ُٙ٤‬ي‪ ٤ٙ٤‬ـ اي‪٢‬ي ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ٕئَ‪ٝ‬ي‬
‫ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ٍَيي‪ ٦ٚ‬ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ‪َٙ‬غ ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ُي‪ٖ٢‬يَ ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ػيي‪ ٦‬ي‪ ٗ٤‬ـ اي‪ٚ‬ويـي ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ‪ ٟ٣٤ٙ‬ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ٍ‪ٓ٣‬‬
‫ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ا‪ٍ٣‬سبي‪( .ٗ٤‬كٖي‪ ٠‬كَي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1386.2.23 ٛ‬‬
‫‪279‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ )7‬پرهئيير وٌذيًيي يئر آدالري؛ ثبٗ آٍهبع‪ ،‬اًٍُ ي‪ٍ٤‬ى‪١٤ّ ،٣‬ي‪،َٚ٢ٙ‬‬


‫ٕي‪ ،ٓ٣‬ثاي‪١٤ٕ ُ٤‬ئي‪ ،‬ىٍ‪ ،َٖ٢ٕ ،َٙ ٥‬آمبٍضب ٕ‪َٖ٢‬ي‪١ ،‬ي‪ٚٚ‬ي ؿ‪٤‬ه‪ََّٙ٤١ ،ٍ٤‬يئَي‪،‬‬
‫ٕ‪ٝ٤‬ي‪ ،ٗ٤ٕ ٦ٚ‬ػيَ ّ‪٤‬السي‪٤ٕ ،‬ى‪ ٥‬ىٍ‪١ ،٥‬ي٘ ٕ‪ٝ ٟ٤‬ئ‪ ،٦ٚ‬ا‪ٍ٣‬سبد‪٤‬ػ‪ ،٦‬آمياٗ‪،‬‬
‫ّ‪٢‬يٍبثبمي‪ٕ ،‬يَى‪ّ ٥‬ب‪ ٟ‬ثبمي‪٧ ،‬بىي ثبمي‪ ،‬آ‪ٙ‬ـبث‪٤‬الً‪ ،ٗ٤ٍٕ٤ٙ ،‬ا‪ٚٝ٣ُ٣‬ي د‪٤‬ػ‪ ٦‬ـ‬
‫ٍيِي‪ٚٚ‬ي د‪٤‬ػ‪ٙ ،٦‬ي‪ ٦ٚ‬هب‪١‬ب سذ‪ٕ ٦‬ي‪ ،‬ؿب‪١‬بً ث‪٤‬الً‪ٙ ،‬ب‪ٍ٤٧‬ىي ث‪٤‬المي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ث‪٤‬المي‪،‬‬
‫ٍ‪ٙ٤‬ب آٍهبع ث‪٤‬المي‪ ،‬اًٍُ ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ث‪٤‬المي‪ ،‬ث‪ ٦ٚ‬ىٍ‪ ٥‬ث‪٤‬المي‪ ،‬ايَُا‪ٙ‬ي ث‪٤‬المي‪ٖ١ُ ،‬ب‪ٟ‬‬
‫ّ‪٤‬س‪ّ٤‬ي ث‪٤‬المي‪ ،‬ثبٗ ث‪٤‬الك‪٤ٕ ،‬ي‪٤‬ى ث‪٤‬الك‪ ،‬كبػي ثبميَ ث‪٤‬المي‪ ،‬اّىٍث‪٤‬المي‪،‬‬
‫ثبالػبؿبي‪ ،‬ثاي‪ ُ٤‬ؿبي‪ٝ ،‬بك‪ٞ‬ييآ‪ٙ‬ي ‪ٕ ٦ٙ٤ٙ‬ي‪ ،‬ثاي‪ ،٦ٙ٤ٙ ُ٤‬هيَىا ‪ٕ( ٦ٙ٤ٙ‬ال‪ٝ‬ز‬
‫ف‪ٞ‬ي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬ؿ‪٤‬م ٕبك ا‪ ٗ٣‬ىئييَ‪)ٛ‬‬
‫‪ )8‬تَلَى وٌذيًيي يئر آدالري؛ ه‪ٚ‬ز‪ ،‬ى‪ٙ٤ٕ ،٦ٙ٣ٍ٣‬ئي‪ٞ‬ب‪ٍٟ‬ؼ‪ٚ‬ي‪ ،‬آ‪ٙ‬ـب ث‪٤‬الً‬
‫ىٍ‪ٕ٥‬ي‪ ،‬ى‪٣‬ال‪١‬الٍ‪ّ ،َٕ٦ّ٤ٕ ،‬بٍىاٗ‪ٕ ،‬بٍي ث‪٤‬الً‪ ،‬ػ‪٤ٙ٣٤‬ر ث‪٤‬المي‪ ،‬اَ‪ٙ‬يؿبدب‪،ٟ‬‬
‫اَ‪ٙ‬يىا‪ٙ‬ي‪١ ،‬ييزىا‪ٙ‬ي‪٢ٕ ،‬ؼ‪٤ٝ ،٦‬مب‪ٕ ٟ‬اٍ‪ ،٠ّ٣‬ائ‪ٞ‬ي‪ ٠‬اي‪٤‬اُ‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ آمي‪ٚ‬ي‪ٍ ،‬بال‪،‬‬
‫ا‪ ٟ٤ٙ٣‬ثَ‪ٝ( .٥‬يَٕيبة ‪ٖ١‬يَي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ َٚ‬ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)ٛ‬‬
‫‪ )9‬چٍَى گًَص وٌذيًيي يئر آدالري؛ ٍ‪ ٥٤٨‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ٍ‪ٙ٤‬ي سذ‪ ٦‬آ‪ٙ‬شي ـ اَ‪َ٘ٝ‬‬
‫ـ ٍ‪ٍ ٗ٤‬ي‪ٕ ٦‬ي ـ ّ‪ ُٗ٤‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ثبٗ ٕاُ‪ ٥‬ـ ي‪ٞ‬ي‪ٚ‬ب‪ٚ١‬ي ـ ِّـي ٍيَا‪ ٟ‬ـ ٍ‪٤‬الىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ‬
‫ؿبال‪ٝ‬بؿ‪ ِّ٤‬ـ ثب‪ٙ‬ييَمب‪١‬ي ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ػجي س‪ٖ٢‬ي ـ ىيِ ىاٗ ـ ‪ ٦َٙ٤ٙ‬ـ ٍبُ‪ٝ‬ب ٕ‪ َٖ٢‬ـ‬
‫آ‪ٙ‬ي ثالمي ـ ٍ‪ٍ ٗ٤‬بيبٕي ـ ث‪٤‬يي ‪٤١‬فب ـ ‪ٙ‬يَ‪٣‬يَا‪ّ( ٟ‬ب‪ٝ ٘ٝ‬يَُاى‪ ٥‬ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪٥َٚ‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)ٛ‬‬
‫‪ )10‬داش زئيَُ وٌذيًيي يئر آدالري؛ ا‪ٍ٣‬سب ّ‪ ،٠ٙ٤‬ائ‪ٍ٤‬بثبمي‪ ،‬ا‪٣‬مَي‬
‫ىا‪ٙ‬الٍي‪ّ ،‬بٍىاٗ‪ ،‬س‪ ٗ٣٤‬هبٍ‪ٝ‬ب‪١‬ي‪ُ ،‬ا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬سبهشبٕي‪ ،‬آ‪ٙ‬يٌ ‪ٝ‬ب‪ٙ‬يٌ‪ٍ ،‬ب‪ٚ١‬بٍ ‪ٝ‬ئ‪،٦ٚ‬‬
‫آه‪ٞ‬بيي‪ٙ ،‬يَٕ‪١٤‬ئي‪ ،‬ؿ‪ٚ‬جي‪ ،‬ىٍ‪ٙ ٥‬ي‪ ،٤‬آثي ٍيَا‪١٤ٕ ،ٟ‬ي‪ٚ‬ي ْٕي‪ ،‬كييٍس‪٤‬د‪ ،٤‬كٖ‪ ٠‬س‪٤‬د‪،٤‬‬
‫س‪ٙ٤ٝ ،٠ٖٙ٤ّ٤‬ال ي‪٤ٕ٤‬ه‪ٙ ،‬بمبال‪٤ٕ ،ٟ‬ػي‪ ،‬ى‪٣‬اليي‪ٍ ،‬ب‪ٚ١‬ي ىٍ‪ ٤١٤٧ ٟ٤٧ ،٥‬ث‪٤‬المي‪،‬‬
‫ّ‪ٚ٨‬يِ ث‪٤‬المي‪ ،‬ىى‪ ٥‬ث‪٤‬المي‪ ٦٢١ ،‬ث‪٤‬المي‪ ٣٤ٕ ،‬ث‪٤‬المي‪ ،‬آٍا‪ ،ٟ‬ؿب‪١‬بً ث‪٤‬المي‪َ٨ّ ،‬يِ‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪280‬‬

‫ٍبال‪ٝ ،‬يَاى ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ ،‬ىاك ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪٤ٍ ،‬ىٍر ثبمي‪ ،‬ػيَ ثبمي‪٤ٍ ،‬س‪ ٍ٤‬ثبمي‪ٕ ،‬بٍي ىاٗ‪.‬‬
‫(ف‪ٚ‬ي ُ‪ٙ‬يي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)ٛ‬‬
‫‪ )11‬راهبزاًلي وٌذيًيي يئرآدالري؛ ّ‪٤‬السالٍـ ايَا‪ٝ‬بُا‪ٍ٤ٍٙ٤ٙ ٟ‬ي (ٕ٘‪-‬‬
‫‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي ى‪ٙ٣‬شي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1390.2.5 ٛ‬‬
‫‪ )12‬زيٌگير وٌذيًيي يئر آدالري؛ ٕب‪١‬جيال (‪٧‬بؿبّ‪٢‬ياي‪ ٦ٚ‬آالُاٍ آٍإي‪٢‬يا)‪،‬‬
‫آالُاٍ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍي‪ّ ،‬ب‪٤٧‬ا‪ٚٙ‬يٌ‪ٍ ،‬يِي٘ ٕ‪١٤‬ئي‪ ،‬اي‪ٚ‬يٌ ؿيو‪ٞ‬بُ‪ ،‬ؿيَؿيَ‪ ،‬ىا‪٣‬ا‪ٙ‬ي يئَ‪ ،‬ثَي ‪ٝ‬يَُ‪٥‬‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ٍ٤‬ي‪ٕ ،‬ب‪ُ٣‬ا‪ٙ‬ي ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ ،‬اَيَي ‪ٙ‬ب‪ ،ٛ‬ىييَ‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ ،‬ػئيَا‪ ٟ‬ؿ‪٤‬ه‪ٍ٤‬ي‪ٍ ،‬بٍاٍ‪،ٗ٤‬‬
‫ّبٍسذ‪ ،٦‬اهلل اّجَ سذ‪ٕ ٦‬ي‪ ،‬آمياٗ (ا‪١‬ـ‪ ٤‬ا‪٣‬ػبمي اي‪ٞ‬ي٘) ػيَا‪ ٟ‬ث‪٤‬المي‪ ،‬ا‪ ٓ٣ٍُ٣‬ث‪٤‬المي‪،‬‬
‫(دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثــي ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوــــي ‪١‬ي‪ ٠‬ثيـــَي‪٢‬ؼـي ػي‪ٚ‬يي‪٢‬ي‪43 ٠‬‬
‫‪١‬ؼ‪ٝ ٤‬ليي‪ٕ ٦‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬يبُيَ؛ «سبٍين اي‪ ِٚ‬آ‪ٙ‬جب‪ ٟ‬ى‪ٙ٣‬شي ثب‪ٙ‬ـي الٍي‪٢‬ـيا‪ ٟ‬ثقضيٖي ‪١‬ي‪٠‬‬
‫آىي‪٢‬ي ٕبهال‪ٝ‬ي‪ٚ‬ييَ‪ ،‬ا‪١٣‬الٍىا‪ ٟ‬ا‪ٍ٣‬ئ ; ا‪ٕ٤ّ ،ُ٣ٍُ٣‬ئ ‪٣ُ ٣‬ثئَي ٕ‪ٕ٤‬شَ‪ِٝ‬‬
‫ا‪٣‬الٍ‪ٞٝ )».‬ييهب‪ ٟ‬ث‪٤‬المـي (ث‪ ٤‬ث‪٤‬المي‪ٕ ٠‬ــ‪٤‬يــ‪ٕ ،ٟ٤‬بهٖي اي‪٢ّ ٦ٚ‬يى‪ ٥‬ؿْ‪ٞ‬ي٘‬
‫اي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٍ٤ٙ ،)َٙ‬ث‪٤‬الك‪ّ ،‬ئَ ثب‪ٙ‬ي (آر ٍىي ‪ ٣‬اي‪ٞ‬ب‪ ٛ‬آيبمي ٍىي ‪٣‬اٍاي‪ٞ‬ي٘) هيَىا‪ٙ‬يٌ‪،‬‬
‫ائ‪ٚ٢‬ي آيبً‪ ،‬آ‪ٙ‬بمب ‪ ٣‬ي‪٤‬هبٍي ‪ ٗ٤ٙ‬سذ‪ٕ ،٦‬بٍي يبٍمب‪ ،ٟ‬ى‪١‬ي‪ٍ ،٦١‬جَيٖشب‪ٚ١‬يٌ (ث‪ٍ٤‬اىا ٕ‪ٗ٤‬‬
‫‪١‬بٍي‪ٚٚ‬ي ا‪٣‬ال‪ ٟ‬ثِّ‪ٚ‬ي ىا‪ٙ‬الٍ ‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘)‪ ،‬آس‪ٞ‬ب سذ‪ٍ ،٦‬ػت ىامي‪( .‬ف‪ٚ‬ي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي ه‪ٚ‬يي‬
‫ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1389.6.5 ٛ‬‬
‫‪ )13‬لبرايبتبق وٌذيًيي يئر آدالري؛ ٕئ‪ ٠‬ىٍ‪ ٥‬ـ ‪ٝ‬ئ‪ ٦ٚ‬ـ ّ‪َ٨‬يِ ـ ائ‪ٍ ٤‬بثبمي ـ‬
‫سبيب يئَي ـ ‪ٝ‬بىيٌ س‪٣٤‬ال‪ ٟ‬ـ ‪ ٟ٣٤ٙ‬ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ىيِ ي‪ ٗ٤‬ـ ك‪٧ ٥ِٞ‬ب‪ٝ‬بٍي ـ ٕ‪٢‬ي‪ٚٚٙ ٥‬ي‬
‫ؿ‪٤‬ه‪ ٍ٤‬ـ د‪٤‬ػ‪ َٙ ٦‬ـ ك‪ٞ‬يي يئَي ـ ػب‪٧‬ب‪ٚ١‬ب‪ ٥‬يئَي ـ ‪ٙ٤ٝ‬ال يئَي ـ ‪ٝ‬بٍٖييد‪٤‬ػ‪ٕ ٦‬ي ـ‬
‫ٕب‪ٞٙ‬ب‪ ٟ‬ىامي ـ اَ‪َٝ‬يي ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ آر ث‪٤‬المي ـ ‪ٍٍ٤ٙ‬ا‪ ٟ‬ث‪٤‬المي‪ .‬سبييبالٍ؛ ّ‪ٚ‬جي‪ٚ‬ي ـ‬
‫‪ٞٝ‬يٍ‪٤ٙ٤‬سبييبٕي ـ إْ‪٢‬يٍ‪ٙ‬ي ـ ىَػ‪ٚ‬ي (‪ٝ‬يَػالٗ د‪٢‬ب‪٧‬ي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ‪٣‬ئَىيْي ثي‪ٖٚ‬ي‪٥َٚ‬‬
‫ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1390.2.6 ٛ‬‬
‫‪281‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪ )14‬لبفبر وٌذيًيي يئــر آدالري؛ ‪ٖ٢ٙ‬ب‪َٕ ٟ‬ـــي‪ٕ٣‬ي‪ ،‬هب‪ٖ٢ٕ ٟ‬ــــَي‪،‬‬


‫ســــ‪ ٦ٍّ٤‬ػبالٗ‪ ،‬آ‪ْٚ٧‬ــــي‪ ،‬آك اّي‪ ،٠‬ييَ‪ٝ‬بالٍ‪ ،‬آ‪٣‬ى‪ ٗ٣‬اّ‪ ،٠‬ا‪ٙ‬و ؿي‪ٚ‬يِ‪ٙ٤ٝ ،‬ال‬
‫ا‪ٝ‬ي٘ ث‪٤‬المي‪ ،‬آ‪ْٚ٧‬ي ث‪٤‬الك‪ ،‬اكي ا‪ ٠ٙ٣‬ث‪٤‬المي‪ ،‬فؾي‪ ٜ‬ا‪ ٠ٙ٣‬ث‪٤‬المي‪ ،‬ىاٗ ث‪٤‬الً‪،‬‬
‫ٍبٍإ‪١٤‬ئي‪ٍ ،‬بٍا سذ‪ٍ٤ٍ ،٦‬ثب‪ ٟ‬ىامي‪ٍ ٗ٤ٍ ،‬بيبٕي‪ ،‬آ‪ٙ‬ـب‪ٙ‬ي‪َّ( .‬ثاليي يب‪١ ٍ٣‬يايي‬
‫ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪.)ٛ‬‬
‫‪ )15‬لـــَزلَ ليطالغـــي (لــــَريدرُ) ًيــي يئـــــر آدالري؛‬
‫سبيبىٍ‪ٕ٥‬ي ـ ا‪٣‬ؽ سبيب ـ ىٍ‪ ٥‬ـ ي‪ٙ٤‬ن‪ٚ١٤‬يـــٌ ـ اي‪ٚ‬ويــــــي ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍي ـ ا‪ ِٚٙ‬هبٍ‪ٝ‬ب‪١‬ي ـ‬
‫ٍبٕيـــ‪ ٜ‬اّـــ‪ ٠‬ـ اكـــي ؿبال‪ ٟ‬ـ ى‪ ٥٣‬ي‪ٙ٤‬ــــــ‪ ٤‬ـ ســـ‪ّ٤‬ـــ‪٦ٙ٤‬ػـــِ ـ ‪ٙ‬ب‪ ٛ‬ـ ؿبي ث‪٤‬الك‬
‫ـ ث‪٤‬الك ثب‪ٙ‬ي (‪ٝ‬يــــَ ًثيق اهلل اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ـــي ‪ٝ ٣‬يَ اَّ‪ ٛ‬اّجَي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪٥‬‬
‫س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1386.6.13 ٛ‬‬
‫‪ )16‬لَزلَ وٌذيًيي يئر آدالري؛ ىيجِ ػ‪ٝ٤‬ب ـ ايجب ػ‪ٝ٤‬بٕي ـ سَذ‪ ٦‬ـ ٍَؼَ٘‬
‫(ٍ‪ُ٤‬ئييي‪ٍ ٥‬بٍ س‪٤‬سب‪ ٣ ٟ‬ؿباليئَ) ـ هيَىا ىٍ‪ ٥‬ـ ٕئ‪ ٠‬ىٍ‪ ٥‬ـ هيَىا ٍ‪ُ٤‬اي ـ ثاي‪ُ٤ٍ ُ٤‬اي ـ‬
‫سَذ‪ٍ ٦‬بثبٍي ـ سَذ‪ ٦‬ىا‪ٙ‬ي ـ َٕــــــي‪ٕ ٓ٣‬ــ‪٤‬يـــ‪٤‬ى ـ ايَ‪ ٥‬ثبػب‪ٙ‬ي ـ ٍيبٓ ث‪٤‬المي ـ دب‪ٙ‬ـيَ‪ٚ‬يٌ ـ‬
‫ٍــ‪ٙ ٛ٤‬ــ‪٤‬ىٍ‪ ٥‬ـ ‪َ٣‬ػَ‪َٚٚ‬ي ىٍ‪ ٥‬ـ س‪ٙ ٦ٙ٤ٙ( ٔ٢‬ــــــــَ ىٍ‪ٕ ٥‬ي) ـ ‪ٙ‬ــــ‪ّ ٟ٣٤‬ئــَي ـ ٕ‪ َٚٙ٤‬ـ‬
‫ى‪ٙ٣‬ـــي يبمب‪ ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى ـ ‪ٝ‬بمبالك ـ ثيِ‪ٝ ٣‬بمبالمي ـ ‪ٍٍ٤ٙ‬ا‪ ٟ‬ث‪٤‬الك ـ ‪ٍ٤ٙ‬ث‪٤‬الك ـ ىاٗ ث‪٤‬الك ـ‬
‫ػي‪٢٢‬ي ث‪٤‬الك ـ ٍبٍا ث‪٤‬الك ـ ٕبٍي ث‪٤‬الك ـ ٕ‪٤‬ي‪٤‬ى ث‪٤‬المي ـ آ‪ٙ‬ي ث‪٤‬المي ـ ي‪ ٗ٤‬آٍإي ـ‬
‫ي‪٤‬الك ي‪٤‬الك ـ ا‪٣‬سبي ـ ‪ٙ‬ب‪ٝ‬الٍ ـ ىييَ‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ي ـ ٍيِي٘ ٍبيب ـ سبهشبالٍ ـ ثاي‪١٤ٕ ُ٤‬ئي ـ‬
‫هيَىا ٕ‪١٤‬ئي ـ آمي٘ يئَي (آمي٘ ; آمي (‪ٝ‬بٗ ىا‪٣‬اٍ‪ٝ ،‬بٗ كئي‪٤‬ا‪ +)ٟ‬ي٘ (اُ)؛ ‪ٝ‬بٗ‬
‫كئي‪٤‬ا‪ٕ ٟ‬بهال‪١‬ب‪ ٟ‬يئَ) ـ ؿيَؿيَ (ؿبٍ يب ؿيَ س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ى‪ ٥‬اي‪ٚ‬يٌ آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬ياىيَ ‪ ٣‬ؿيَاً‬
‫ٕاُ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪١٤‬يا‪ ٟ‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬يت) ـ ٍبٍاٍ‪ ٗ٤‬ا‪٣‬س‪ٍ٤‬ا‪ ٟ‬ـ كبٍا‪ ٛ‬ا‪٣‬ي‪ ٟ٤‬ـ آمياٗ ـ ا‪١‬ؼيَ‪ٙ‬ي ىٍ‪ ٥‬ـ‬
‫ّ‪٤ٚٙ٣٤‬ىاٗ ـ ىا‪ٚٙ‬ي ؿ‪٤‬ه‪ ٍ٤‬ـ ‪ٞ٨َ١‬ز سذ‪ٕ ٦‬ي ـ ٕيَى‪ ٥‬سذ‪( ٦‬ىاٗ ث‪٤‬الك سذ‪ٕ ٦‬ي‪ ٗ٤ّ ،‬سذ‪)٦‬‬
‫ـ ‪ٙ‬ئيشب‪ ٟ‬سذ‪ٕ ٦‬ي ـ ‪ٝ‬بمبالً ا‪ٕ٣‬ش‪ ٤‬ـ ثبك يئَي ـ يئَّاّ‪ ٤‬يئَي ـ ٕئ‪٤ٚ‬يئَ ـ آك ا‪٣‬س‪ ً٤ٚ‬ـ‬
‫اٍََةٕ‪ٖ٢‬ــــَي ـ كئيـــيٍسذ‪ٕ ٦‬ي ـ ائ٘ ي‪ٝ( ٤ٙ٤‬يى‪ٙ‬ي ي‪ )٤ٙ٤‬ـ ‪١‬بهيَ ي‪ ٤ٙ٤‬ـ ا‪ٍ٣‬سب ي‪ ٗ٤‬ـ‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪282‬‬

‫ٕب‪ٞٙ‬ب‪ ٟ‬آٍهي ـ ا‪ٍ٣‬سبآٍم ـ ٍيـَاً (َٕــي‪ )ُ٣‬ـ ّبٍىاٗ ـ ‪ٞٝ‬يـــ٘ ٍجــَٕشب‪ٚ١‬ينـــي ـ‬


‫ٕـــ‪ٙ٤‬ي‪ُ٣‬ا‪٣‬ؿ‪ ٠‬ـ ‪ٙ٣٤ٝ‬يٌ ـ ٕيـــــَى‪ّ ٥‬ب‪ٚ١‬ي ىٍ‪ ٥‬ـ س‪ ٔ٢‬آمـــــِي ـ ىاٗ آ‪ٙ‬شي ـ‬
‫ّ‪ ُ٤ٚٙ٤‬ـ ّ‪ٝ٤‬ـــ‪ٍ٤‬سذ‪ ٦‬ـ ٍبٍاسيْب‪ٚ١‬يــــٌ ـ ‪٧‬بؿبيئَ ـ ى‪ٗ٣‬يئَ ـ ‪ٙ‬ب‪ٖ٧‬ــــ‪٤‬اٍيئَي ـ‬
‫‪ٝ‬يَاك‪ٞ‬يثبمي ـ ىئ‪ٚٞ‬ـــَ ـ ‪ٙ‬ـــ‪ٕ ٟ٣٤‬ـــاٍ‪ّ٣‬ـــ‪ ٠‬ـ اي‪ٚ‬يــــٌ ؿيو‪ٞ‬بُ ـ ىا‪ٚٙ‬ي ىٍ‪ ٥‬ـ‬
‫ىيٖــ‪( ٍ٣ ٦‬ىئ آثبٍ) ـ ىا‪ٙ‬الٍ آٍإي ـ اثَا‪٧‬ي‪ ٜ‬ثبمي ـ ىاٗ ا‪٣‬ػ‪ ٤‬ـ ّ‪ٚ٨‬يِ ا‪٣‬ؿ‪ ٠‬ـ‬
‫دي٘ ؿيوب‪ ٟ‬ـ ٍب‪َٚ١‬ــــَ ـ ‪ٝ‬بٗ يبسب‪ ٟ‬سذ‪ ٦‬ـ ا‪ ٟ٣ُ٣‬يئـــــَ ـ ىييــــَ‪ٝ‬ب‪ ٟ‬آٍهـــــي ـ‬
‫ىييـــــَ‪ٝ‬ب‪٤ٙ٤ٕ ٟ‬ـ ا‪ّ٣‬ــــ‪ ُ٤‬ا‪( ٠ٙ٣‬ا‪٣‬مـــــ‪ ُ٤‬ا‪ ٠ٙ٣‬ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ) ـ ٕـــــايـَؿي‪ٚ٢‬ي ـ‬
‫ٕ‪ٕ ٘١٤‬يـــِ‪ َٙ ٦ٙ٤ٙ( ٠٢َٙ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪٢‬ي‪ ،٥‬اي‪٤‬ا‪ّ ٟ‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬آ‪ٙ‬شي ث‪ٕ ٣ ٗ٤‬يِ‪ٙ ٦ٝ ٠ٙ‬ي يئَ) ـ‬
‫‪ٙ‬ــــ‪ ٦ٝ٤‬ىٍ‪ ٥‬ـ ائــــ‪ٍ ٤‬بثبٍي ـ ٍي‪٢‬ييٍَب‪ٙ‬يٌ ـ ‪ٙ‬ـــ‪١٤‬غ ـ ٍيـــــل ‪ٙ‬يـــٌ ـ ٕاس‪ ٦ٍٕ٤‬ـ‬
‫ا‪ّ٣‬ـــــ‪ ُ٤‬آٍهـــي (; ا‪٣‬سبي آٍهي‪ ،‬ث‪ ٤‬ا‪٣‬مــــ‪ ُ٤‬آٍهــــي ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يــــييَ‪ .‬ىاٗ ث‪٤‬الك‬
‫ىا‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ال‪١‬يت ؿبيـــيا‪ٕ ٟ‬بك ا‪ ٦ٙ‬آيَي‪ٚ‬يت‪ ،‬ػ‪ٝ٤‬ب‪١‬ي‪ ٠‬آ‪ٙ‬شي‪٢‬يا‪ّ ٟ‬ئـيت ائ‪ٍ ٤‬بثبمي يئَ‪َٙ‬ي‪٠‬‬
‫ٕ‪٤‬اٍيَ‪ٝ‬ي٘‪ .‬سإٕي‪ ٦ٚ‬ثيَ ُا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ؿ‪٤‬ه‪ ٤ٚ‬يئَي ٕ‪٤‬اٍا‪ ٟ‬ث‪ ٤‬آٍم اي‪٢‬يي اي‪ٚ‬ش‪ٝ٦‬يَ ‪ ٣‬ايشيت‬
‫آٍاىا‪ٕ ٟ‬ئش‪ ٔٞ‬كب‪ٙ‬ي‪٢‬ياىيَ) (‪ٝ‬يًَثيق اهلل اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ‪ٝ ٣‬يَ اَّ‪ ٛ‬اّجَي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪٤‬‬
‫ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1386.6.13 ٛ‬‬
‫‪ )17‬لٌجرلي وٌذيًيي يئر آدالري؛ آمـــياٗ ـ ؿيـــَؿيــــَ ـ ٍبٍا آمبّىيٌ ـ‬
‫ٕــــ‪١٤‬ئـــي ـ ايَ‪ ٥‬ػت ـ ؿب‪١‬بك ـ ّئـــــَؿب‪١‬الٍـ ّئــــَثب‪ٙ‬ي ـ سبهشبىاٗ ـ ى‪١‬ي‪ ٦١ ٥‬ـ‬
‫ثيالٗ يئـــــَي ـ يب‪ٝ‬بع ـ اي‪٢‬ؼ‪ ٦‬يئــــــَي ـ ‪١‬ب‪٣‬ا ـ ائــــ‪ ٤‬آ‪ٙ‬شي ـ ُي‪ٖ٢‬يــــَثب‪ٙ‬ـــي ـ‬
‫‪ٙ‬ـــ‪ٍٍ٤‬اٍ ـ ا‪٣‬سبي ـ اي‪ٞ‬ب‪ ٛ‬يئــــَي ـ ي‪١٤‬ؼب‪ٙ‬يــــٌ ـ ٍبٍاٍــــــ‪ ٗ٤‬ـ ٍَـــيَ‪ ٛ‬آ‪ٙ‬ي ـ‬
‫سبيبيئـــَي ـ ائــــ‪ٍ ٤‬بثبمــــي ـ اك‪ٞ‬ـــــي ٕئ‪ٚ‬ـــ‪٤‬يــ‪ ٤‬ـ يـــــ‪٤‬هبٍي ثـ‪٤‬الك ـ ‪١‬بٕبُ ـ‬
‫ثـــــ‪٤‬الك ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ‪ٝ‬ئ‪٨‬ـــَآ‪ٙ‬ي ‪٧‬ب‪٣‬إي ـ آثبُ يئَي ـ ‪١‬يؾب‪ ٛ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ ُي‪ٖ٢‬يَ ىٍ‪ٕ ٥‬ي ـ‬
‫ايـــــــي‪ٙ ٥‬يِ ـ ‪َٙ‬ـــــــغ‪( .‬ف‪ٚ‬ي إيي ‪ ٣‬كٖيــ‪ ٠‬ػ‪٤‬اىد‪ ٍ٤‬ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ثـــ‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪٥َٚ‬‬
‫ٕاٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1386.2.19 ٛ‬‬
‫‪283‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪)18‬وبالى وٌذيًيي يئرآدالري؛ ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍ‪ٝ‬ئ‪،٦ٚ‬سبمي ّ‪٤‬السي‪،‬ثبٗ ٕ‪ ،ٗ٤‬آالٕ‪،ٗ٤‬‬


‫ٕ‪١٤‬ئي‪٤ٕ ،‬ى‪ ٥‬د‪٤‬ػ‪ ،٦‬د‪٤ٚ٨‬ا‪٤ّ ٟ‬السي‪ٕ،‬يال‪ٚٙ‬ي ي‪ ،٤ٙ٤‬ي‪ ٗ٤‬آٍإي ‪ ،‬ائ٘ ي‪ ،٤ٙ٤‬ىيِ ي‪،ٗ٤‬‬
‫ىاٍي يئَي‪ ،‬آهب‪ ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى‪٧ ،٣‬بػب‪ ،‬آمياٗ‪ ،‬آٍب‪٣‬ئَىي ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٚٝ ،‬ي ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٙ٤ٍ ،‬ب ىٍ‪،٥‬‬
‫ٍبٍاهب‪ ٟ‬ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ ،‬ػيَىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ٙ٤ٝ ،‬الىٍ‪ٕ ٥‬ي‪ ،‬د‪٤‬ػ‪ ،َٙ ٦‬ا‪ ٟ٣ُ٣‬يئَ‪ٙ ،‬ب‪٣‬ار ىٍ‪ٕ ٥‬ي‪،‬‬
‫‪ٝ‬ئ‪ ،٦ٚ‬ؿبي‪ ،‬ؿيَاً‪ُ٤ٍ ،‬ي ىا‪ٙ‬ي‪ٍ ،‬بالػيٌ‪ ،‬ؿ‪ّ ،َّْٚ٤‬ئـبالر‪ ،‬ى‪ٍ٣‬ى ا‪ٍ٣‬سبً (ى‪ٍ٣‬ى‬
‫‪َٙ‬يِ)‪َٝ ،‬ػي ّئَي‪ٍ ،‬بيب ثب‪ٙ‬ي‪ ،‬هبٍ‪ٝ‬ب‪ ٟ‬يئَي‪ ،‬آك يئَ‪ ،‬آك ‪١‬ب‪٣‬ا‪ ،‬ه‪ٍٙ٤‬ييّئَي‪،‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ ٟ‬ف‪ٚ‬ي سذ‪ٕ ٦‬ي‪ ،‬اي‪ٚ‬يٌ ؿيو‪ٞ‬بُ‪ ،‬ا‪ٝ‬يَ‪ٝ‬ب‪ٙ‬ي‪ ، َٖ٢ٕ ،‬ؿبٗ آمبع الٍ ‪ ،‬ثاي‪١٤ٕ ُ٤‬ئي‪،‬‬
‫آمب ٕ‪١٤‬ئي‪ ،‬ؿب‪١‬بً‪ ،‬ثبالٕ‪ ،ٗ٤‬ث‪٧ ُ٤‬ب‪ٝ‬بٍ‪١٤ٕ ،‬ب ىامي‪ ، ٤ّْٚٚ ،‬آك ا‪٣‬سبٍ‪٢ّ ،‬ي ث‪٤‬المي‪،‬‬
‫آ‪ٙ‬ـب ث‪٤‬الك‪ ،‬ؿ‪ٝ٤‬ــــ‪ ٦‬ث‪٤‬الك‪ ،‬سبييبالٍ؛ كبيبس‪ٚ‬ي‪ ،‬آثبُ‪ٙ‬ـــي‪ٚٝ ،‬ـــي ‪ ،٤ٙ‬آثي‪ ،٤ٚ‬د‪،٤ٙ٤ٙ٤‬‬
‫اٍ‪َّ ،٤ٙ ٦ٙ‬ي‪ٝ ٕ٘( ٤ٚ‬ل‪ٞ‬ي ى‪ٙ٣‬شي ى‪ ٟ‬ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1390.2.5 ٛ‬‬
‫‪ )19‬گئرهي ضْري ًيي يئر آدالري؛ إٓشِ ‪ٝ‬ييا‪١‬ي‪( ،‬آٓ الٍال ثبم‪ٚ‬يييَ)‪،‬‬
‫ى‪١٤ٙ٣‬ي‪ ،ٍ٣‬ى‪ ٗ٣‬ى‪ٍ ٗ٣‬بيبٕي‪٤ّ ،‬س‪٤ّ( ٗ٤‬ر يب ٍ‪٤‬ر الٍي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَي‪٤ّ ،‬س‪ٗ٤‬‬
‫س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ى‪ ٥‬آ‪ٙ‬ـبً آ‪ٙ‬يَي‪ٞ‬بىا ىئيي‪ٚ‬يَ)‪ٍ ،‬بالثب‪ٙ‬ي‪ٍ ،‬بال آ‪ٙ‬شي‪ٍ ،‬بٍاهب‪ ٟ‬ىامي‪٤ٝ ،‬ػبٍا‪،‬‬
‫ث‪٤‬الك ثب‪ٙ‬ي‪ ٦١ٍُ( ،‬ث‪٤‬المي‪٢‬يا‪ ٟ‬ا‪ٕ٣‬ش‪ ٣ ٦‬اي‪٢‬ييْي ث‪٤‬الك ثب‪ٙ‬ي ‪ٝ‬ـييي‪٢‬ي‪ ٠‬آ‪ٙ‬شي‪٢‬يا ثيَ ث‪٤‬الك‬
‫‪٣‬اٍي‪ٞ‬ي٘ ‪ ٣‬ائ‪ ٦ٚ‬ث‪١٤‬ب ٕاٍ‪ ٥‬ث‪ٝ ٤‬ل‪١ ٦ٚ‬ي‪ ٠‬آىي ا‪ ٗ٣‬ث‪٤‬الك ثب‪ٙ‬ي يق‪٢‬ي ث‪٤‬الك ا‪ٕ٣‬ش‪ ٦‬يئَ‪٠ٚٙ‬‬
‫‪ٝ‬ل‪َ١٤ٕ ٣ ٦ٚ‬االٍ ؿ‪ ٦ٞٚ‬ثب‪ٙ‬ي آىال‪١‬يت‪ .‬اي‪٢‬يي ٍيي‪ْٞ‬ي‪ ٣ َٚ‬يئَ‪ٙ‬ي ػب‪ٝ‬بفبر‪ ،‬ث‪ٍ٤‬ايب ؿ‪٦ٞٚ‬‬
‫ثب‪ٙ‬ي ىئٖ‪َٙ ٦‬ى‪ ٥‬ى‪ٙ٣‬ز يبُيالٍي‪٢‬يا َٕؿ‪ ٦ٞٚ‬آىال‪١‬يَ)‪ ،‬ث‪ٝ ُ٤‬ـيي (ٍبالثب‪ٙ‬ي ‪ٝ‬ـييي‪٢‬ي‪٠‬‬
‫إْي آىي)‪ ،‬ػب‪ٝ‬بٗ هب‪ٚ١‬ي ‪ٝ‬ـييي‪( ،‬اي‪٢‬ييْي ‪ٝ‬بكت ا‪ِٝٙ‬ب‪ٝ ٟ‬ـييي)‪ ،‬آ‪ٙ‬بمبثبُاٍ‪،‬‬
‫ي‪٤‬هبٍي ثبُاٍ‪ ،‬ا‪ٍ٣‬سبثبُاٍ‪ٚ٧ ،‬شَهب‪ ٟ‬ثبُاٍي‪٧( ،‬ئ٘ يب ائ٘ س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ ٦‬يِى‪ ٥‬ي‪ٙ٤‬ياٗ ‪٣‬‬
‫آسب آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي‪٢‬ياىيَ‪ٚ٧ .‬شَهب‪ٟ‬؛ ‪٧‬ئ٘ سَهب‪ ٟ‬ىئ‪ْٞ‬ييَ‪٧ .‬ئ٘ سَهب‪ٟ‬؛ ي‪ٙ٤‬ياٗ سَهب‪ٟ‬‬
‫يبه‪٤‬ى آسب سَهب‪ ٟ‬آ‪١‬ال‪ٝ‬ي‪٢‬يا ا‪ .ٍ٤ٙ٣‬سَهب‪ ٟ‬ثبثْي‪ ٠‬ايٖيي ي‪ٙ٤‬يا‪ٙ‬الٍي‪٢‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ‪ .‬ث‪ٕ ٤‬اُ‪ٟ٣‬‬
‫‪ ٜ٧‬ى‪ ٥‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ٝ ٦‬يِى‪٥‬؛ ثب‪ٙ‬ـي‪ ،‬ثاي‪ّ ٍ٣َٕ ٣ ُ٤‬ي‪ٞ‬ي آ‪١‬ال‪ٝ‬الٍي ‪٣‬اٍ)‪ .‬عييبٍ‪ٝ ٥‬ئييا‪١‬ي‪،‬‬
‫يب‪َٙ‬يِسذ‪ ،٦‬يب‪َٙ‬يِث‪٤‬الك‪١ٍََُ ،‬ــ‪ ،)Zәrәnә( ٦‬هَ‪ٙ ،٦ََٖ٢‬يلآ‪ٙ‬ب‪ ،‬هب‪ٍ ٟ‬بُىيَا‪ ٗ٤ٙ ،ٟ‬ىاك‪،‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪284‬‬

‫آُ‪١‬ب‪ ،‬ايَ‪١‬ب‪٣‬اٗ‪ ،‬ىاٗ آ‪ٙ‬شي‪ٍ ،‬بٍاٍ‪٤‬ؽ‪ٍ ،‬يَا‪ ،ٟ‬ػئيي‪ ٠‬ؿبيي‪٤ّ ،‬اَٗ ؿبيي‪١ ،‬ب‪ٝ‬بُ ىٍ‪ٕ ٥‬ي‬
‫(‪٢ٝ‬ؼ‪ ٦‬ث‪١ ٤‬ب‪ٝ‬بٍىٍ‪ٕ ٥‬ي ا‪ٞٙ٣‬ب‪ٙ‬يييَ‪١ .‬ب‪ٝ‬بٍ ٕ‪٤‬سي‪َٚ‬ي‪ ٠‬يب‪ٙ‬بيي٘ يئَ‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬ثيَيييَ) ي‪٤‬هبٍي‬
‫ثبٗ‪ ،‬آ‪ٙ‬بمب ثبٗ‪ٝ ،‬ي‪ٚٚ‬ز ثبمي‪ُ ،‬ا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ثبمي‪ ،‬اييي٘ هب‪ ٟ‬ثبمي‪ٙ٤ٝ ،‬ال ا‪٣ٍ٣‬ه ثبمي‪،‬‬
‫‪ٞٝ‬يآٍب ثبمي‪ٙ ،‬ب‪ ٜ٢ٕ ٥‬ثبمي‪ٝ ،‬ي‪٢‬ب‪٣‬اٍثبمي‪ٝ ،‬ب‪١‬ي آٍهي (‪١‬ؼو ىش‪٤‬كيي‪ ٦‬ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪َٚ‬ي‬
‫س‪٤‬دالىيَالٍي ا‪٣‬ؿ‪ ٟ٤‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1388.2.6 ٛ‬‬
‫‪ )20‬يَخبري ايٌي ًيي يئرآدالري؛ سِ ث‪٤‬الك ـ ؿ‪٤‬د‪ٍ٤‬ث‪٤‬الك ـ د‪ٍ٤‬سشب‪ ٟ‬ث‪٤‬الك ـ‬
‫ٕبٍي ث‪٤‬الك ـ ك‪ ٥ِٞ‬ث‪٤‬المي ـ ٕ‪ٍ٣٤‬ث‪٤‬المي ـ ‪٤١‬مبر ث‪٤‬المي ـ يبي ث‪٤‬المي ـ ايز‬
‫ث‪٤‬المي ـ ‪َ٨ٙ‬ي ث‪٤‬المي ـ ايٖ‪ٞ‬بفي٘ ث‪٤‬المي ـ ك‪ٕ٤‬ي‪ ٠‬ث‪٤‬المي ـ ائي‪٤‬ا‪ٚ١‬ي ث‪٤‬الك ـ‬
‫هب‪١‬جبثبث‪٤‬المي ـ ٍيَم ث‪٤‬الك ـ ٍبالـ ٍبالىيجي ـ ‪٧‬بؿب ـ ّ‪ َْٚٚ‬ـ آه‪ ٟ٤‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ـ ‪١‬يب‪ ٟ‬س‪ٍ٤‬ث‪ ٦‬ـ‬
‫ٍَؼَ٘ ـ ‪َ١‬ييَ ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ـ ‪٧‬بؿبىا‪ٙ‬ي ـ ٕ‪١٤‬ئي ـ ٕ‪١٤‬ئي ىا‪ٙ‬ي ـ ٕ‪٤‬ى‪ ٦ٙ٣‬ـ ىئ‪ َٚٞ‬ـ ُي‪ َٙ٦٢‬ـ ث‪٤‬ال‪١‬ي ـ‬
‫ىيٖ‪ ٦‬ثَ ـ ؿبال‪ٝ‬بالٍـ ‪٧‬بؿب ي‪ٍ٤‬ى ـ ٍب‪ٝ‬جبي ا‪٣‬ػبٍي ـ ٍََِٕ‪ ٟ٣٣‬ـ ثبٗ ي‪ ٗ٤‬ـ ا‪٣‬ػبً ث‪٤‬ي‪ ٣ٍ٤‬ـ‬
‫آييي‪ ٠‬ؿبال‪ ٟ‬ـ ّ‪٢‬ي آ‪ٙ‬شي ـ ك‪ ٓ٤‬هب‪ ٟ‬اََّ‪ ٠‬ـ ُ‪ٝ٣‬جب ـ ىي‪ ٜ‬ىي‪ ٜ‬ـ ٕئ‪ ٠‬ىٍ‪ ٥‬ـ ه‪٤‬ؿبىٍ‪ ٥‬ـ‬
‫يبٕشب‪١‬ـب ـ ٍ‪ُ٤‬اي ـ ٍبٍا‪ٙ٤َ١‬ي‪ ٣‬ـ ىيت ىاٗ ـ ىاٗ ثئَ‪ ٥‬ـ ؿي‪ ٦٢‬ث‪٤‬ثج‪ ٤‬ـ آمياٗ ـ ى‪ٙ٣٣‬ب‪ٟ‬‬
‫يبسبمي ـ ٍبٍايبسبك ـ ٍبيب آ‪ٙ‬شي ـ ٕبٍي ث‪٤‬الك ث‪٤‬ي‪ ٣ٍ٤‬ـ ٕ‪٤‬آر ـ ؿيَؿيَـ ٍبٍاهب‪( ٟ‬ا‪ٍ٣‬سب ‪٣‬‬
‫ي‪٤‬هبٍي اي‪٢‬ي‪١‬ي‪ ٠‬آٍإي) ـ ثبمي٘ ّ‪ ٤ٙ٤٧٤‬ـ ‪ٝ‬يى‪ٙ‬ي ي‪ ٤ٙ٤‬ـ د‪ ٓ٤‬يئَي ـ دي‪ٚ‬يِ ث‪٤‬مب‪ ٟ‬ـ‬
‫ٍب‪ٝ‬ي‪ٚٚ‬ي ـ ّ‪ُ٤ٍ٤ٚٙ٤‬اي ـ َٕ‪ٚ١َ٤‬ي ـ ٕباله ‪٧‬بؿبٕي ـ ثيِهب‪١‬ب ـ ثََُ ي‪ ٗ٤‬ـ ٍ‪ ٗ٤‬آ‪ٙ‬ي ىا‪ٛ‬‬
‫ىا‪ٙ‬ي ـ ك‪ٕ٤‬ي‪ ٠‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣‬ـ سجَّيِ ىا‪ٙ‬ي ـ إَُب‪ٚ١‬يٌ ـ ٍبٍي‪َٚ‬ب ‪ٝ‬يٖيَٕ‪ٕ٦‬ي ـ ىيج‪( .َٚ‬إ‪ٞ‬ق‪ٚ‬ي‬
‫ا‪َٝ‬ا‪٧‬ي ػ‪٢‬بثالٍي‪٢‬ب ث‪ ٤‬ثي‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٥َٚ‬اٍ‪ ٥‬س‪ ٍ٤ْْٚ‬ائييَ‪)1385.7.2 ٛ‬‬
‫‪285‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫لبيٌبلالر‬
‫◄ ويتبةالر‬
‫‪1‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اىثيبسي سبٍيوي‪ٝ ،‬يَ‪ٙ‬ي ‪ ٣‬ي‪ٕ٤‬ي‪ٚ‬ي‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬كٖي‪ٍَٙ ٠‬ي‪ٍ ،‬إشب‪ ،ٟ‬س‪َ٨‬ا‪1376 ٟ‬‬
‫‪2‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬اي‪٢‬ؼ‪٢ٝ ٦‬قشي؛ ‪ٍ.ٟ‬يضبيئ‪ ،٤‬كبضيَاليب‪ٟ‬؛‪ٝ‬يَكٖ‪٠‬د‪ ،ٍ٤‬ثيَي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي‪ ،‬ث‪٤‬سب يبيي‪ ٠‬ائ‪٤‬ي‪ ،‬ا‪ٍٝ٣‬ي‪1388٦‬‬
‫‪3‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬هب‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ّاّ‪ ٤١٤‬ى‪٠َّ١٤ٙ٣‬؛ ‪ٝ‬يَف‪ٚ‬ي ٕيياه‪ّ ،‬اؿ‪ٍ ٍٟ٤‬كي‪ٙ ٜ‬ب‪٣‬ا‪ٚ١‬ي‪ ،‬اهشَ‪1384‬‬
‫‪4‬ـ آًٍثبيؼب‪١‬يا ا‪٣‬ال‪ ٟ‬دئ‪٣ ٥َ٧ُ ،َٙ ٦ٚ‬ىبئي‪ُ َٚ١ ،‬ي‪٢‬ت‪ ،‬سجَيِ‪1378‬‬
‫‪5‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىٍ ٕيَ سبٍين ايَا‪ٍ ،ٟ‬كي‪ٍ ٜ‬ئئ ‪١‬يب‪١َٚ١ ،‬ي‪ٞ‬ب س‪َ٨‬ا‪1368 ٟ‬‬
‫‪6‬ـ آًٍثبيؼب‪ ٟ‬ىي‪ٚ‬ي‪١‬ي‪ ٠‬ايضبك‪ٚ‬ي ‪٤ٙ‬مشي؛ ّاؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ع ‪ ، 3٣ 2 ،1‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ىٍٕب‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1376ٟ‬‬
‫‪7‬ـ آًٍثبيؼب‪ٕ٤ٝ ٟ‬يَي سبٍيوي‪ٍ ،‬اىيٌ اي‪َٞ‬ا‪١‬ي‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬سي‪ٍ٤ٞ‬ي ىَ‪ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1382‬‬
‫‪8‬ـ آًٍثبيؼب‪٤٧ ٣ ٟ‬يز‪ ،‬ا‪ٝ‬يي ‪١‬يبي٘‪١ ،‬ب‪ٙ٤ٝ َٙ‬و ثب ‪ْٞ٧‬بٍي ‪٣ُ َٚ١‬ىب‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1380ٟ‬‬
‫‪9‬ـ آ‪ٙ‬شبيالٍىا‪٢٨ٕ ٟ‬يي‪ٞ‬يِ‪ ،٥‬ا‪ٝ‬يي ‪١‬يبي٘‪١ ،‬ب‪ٙ٤ٝ َٙ‬و‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1382ٟ‬‬
‫‪10‬ـ ا‪ٝ‬ذَاس‪ٍ٤‬ي ‪ٝ‬لَا‪ٍ٤١‬ىا‪ ،٦ٕ٣َٕ ،ٟ‬سَػ‪ ٦ٞ‬فجيا‪ٙ‬لٖي‪ٝ ٠‬يْي‪ ،٥‬ؿبح ٕ‪ ،ٛ٤‬س‪َ٨‬ا‪1368ٟ‬‬
‫‪11‬ـ ا‪ٝ٣‬بي‪ٞٝ ،‬ي ؿبي‪ٚ‬ي‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1383‬‬
‫‪12‬ـ ا‪٣‬م‪ُ٤‬الٍ‪ ،‬ىبٍ‪َٝ٤ٕ ً٣‬؛ سَػ‪ ٦ٞ‬ف‪َٞ٢‬ي‪١ ،‬ب‪ َٙ‬كبع عالئي‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1380ٟ‬‬
‫‪13‬ـ ا‪٣‬م‪ٕ ٤ُٙ٤‬اُٗ ‪ٙ‬يَي‪ٚ‬نب‪ٟ‬الٍ ّ‪٢‬يي‪ٕ ،‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪ّ 5-6ٛ ،‬يشبة ؿبح آ‪ٙ‬شي‪٢‬ياىيَ‪.‬‬
‫‪14‬ـ ايَا‪ ٟ‬س‪ٍَّٚ٤‬ي‪١‬ي‪ ٠‬إْي سبٍيوي‪ ،‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي؛ (ثيَي‪٢‬ؼي ‪ ٣‬ايْي‪٢‬ؼي ػي‪ٚ‬ي)‪ ،‬اهشَ‪1381‬‬
‫‪ -15‬ايَا‪٤٧ ٟ‬يز‪ٚٝ ،‬يز‪ٝ٤ٍ ،‬يز؛ ث‪ ٘ٙ٤ّ ٦‬ىّشَك‪ٞ‬يي اك‪ٞ‬يي‪ ٦ٖٕ٤ٝ ،‬سلَيَـبر ‪ ٣‬س‪ٕ٤‬ـق‪ ٦‬ف‪ٚ‬ـ‪ ٛ٤‬ا‪ٖ١‬ـب‪١‬ي‪،‬‬
‫ؿبح ا‪ ،ٗ٣‬س‪َ٨‬ا‪1383ٟ‬‬
‫‪16‬ـ اي‪٢‬ؼي ىي‪ٚ‬ي‪ ،ٜ‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ُ ٍ٤‬شبثي‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1381‬‬
‫‪17‬ـ ثب‪ٙ‬ال‪١‬ي٘ آ‪١‬ب ىي‪ٚ‬ي‪٢‬ي‪ ٥‬اي‪ ِٚ‬ىٍٕ‪ٚ‬يِ‪ٕٚ ،‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬يبُا‪ ،ٟ‬س‪َ٨‬ا‪1379ٟ‬‬
‫‪18‬ـ ثٍَٕي ىَاُ‪٧‬بيي اُ سبٍين ايَا‪ ٟ‬ثبٕشب‪ٟ‬؛ فجيي ُاى‪ ،٥‬ثبك ا‪١‬يي‪ ،٦ٚ‬اٍىثي٘‪1379‬‬
‫‪19‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ إغ‪ ٥ٍ٤‬ىى‪٤ٍٍ٤ٍ ٥‬ى‪ ،‬ػ‪٤‬ا‪ٚ١‬يَ ىَآًي‪ َٚ١ ،٠‬ىا‪١‬يبٗ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1381ٟ‬‬
‫‪20‬ـ دْ‪ٚ٧٣‬ي ىٍ ػنَاىيبي ‪ٝ‬نب‪ٕ ،ٟ‬يي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪ ،‬ا‪١‬يي‪ ،٤١ ٦ٚ‬اٍىثي٘‪1385‬‬
‫‪21‬ـ سبٍين اٍىثي٘ ‪ ٣‬ىا‪٢ٞٚ١‬يا‪٤ٕ٤ٝ ،ٟ‬ي ‪َّ ٦٢١‬ا‪١‬ي‪ٙ َٚ١ ،‬ين ‪ٝ‬يي‪ ،‬اٍىثي٘‪1378‬‬
‫‪22‬ـ سبٍين ػب‪ٝ‬ـ اىيب‪ ،ٟ‬ػب‪١ ٟ‬بٓ‪ ،‬ىبٍٕؼبيب ؿئ‪٤‬يَ‪ٟ‬؛ ف‪ٚ‬ي اّجَ كْ‪ٞ‬ز‪ َٚ١ ،‬ديَ‪ ،ُ٣‬ؿبح ى‪ ،ٛ٣‬س‪َ٨‬ا‪1354 ٟ‬‬
‫‪23‬ـ سبٍين ىيَي‪ ٠‬سَّ‪٨‬بي ايَا‪ ،ٟ‬ىبٍٕؼبيب ؿئ‪٤‬يَ‪ ،ٟ‬اك‪ٞ‬ييب‪َٚ١ ،ٟ‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1381‬‬
‫‪24‬ـ س‪ ٤ٍّ٤‬ىي‪٤‬ا‪ٕ ،ٟ‬يي اث‪٤‬ا‪َٙ‬بٕ‪١ ٜ‬جبسي‪ ،‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1388ٟ‬‬
‫‪25‬ـ س‪ٍّٚ٤‬ــَي‪ ٠‬سبٍين ‪ ٣‬ىَ‪ٖ٢٧‬ي‪ ٦٢‬ثيــــــَ ثبهي٘؛ ىّشـــَ ‪٧‬يئز‪ ،‬ض‪ٞ‬ي‪ٝ ٦ٞ‬ؼ‪٣ ٦ٚ‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1365ٟ‬‬
‫‪26‬ـ س‪ٍ ٟ٤ٍّ٤‬يِي٘ ّيشبثي‪ٍ ،‬ىيٌ ا‪ُ٣‬ى‪ّ ،ُ ٥‬اؿ‪ ٍٟ٤‬ثبٍَ علب‪ٙ ٟ‬يٍِي‪١ ،‬ب‪ّ َٙ‬اؿ‪ ، ٍٟ٤‬سجَيِ‪1372‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪286‬‬

‫‪27‬ـ ػب‪ٝ‬ـ ا‪ٙ‬ش‪٤‬اٍين‪ٍٙ ،‬ييا‪ٙ‬يي‪ ٠‬ىض٘ اهلل‪ ،‬ث‪ ٦‬ا‪٧‬ش‪ٞ‬ب‪ ٛ‬اك‪ٞ‬ي آس٘‪ ،‬ى‪١‬يبي ّشبة‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1362،ٟ‬‬
‫‪28‬ـ ؿبيالٍ؛ ؿئ‪٤‬يَ‪ ٣ ٟ‬يبُا‪ٞٝ ،ٟ‬ي ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ ‪1389‬‬
‫‪29‬ـ ىام‪ٚ‬يٌ ٍَ‪ ٥‬ثبك؛ اٍَاٍف‪ٚ‬ي اه‪ّ ،‬اؿ‪ ، ٍٟ٤‬ث‪َ٨‬اى‪ ،‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ا‪١‬يي‪ ،٤١ ٦ٚ‬س‪َ٨‬ا‪1372ٟ‬‬
‫‪30‬ـ ىٍ سبٍيْي ‪ِ٧‬اٍ‪٧ ٥‬ب‪ ،‬إْ‪٢‬يٍي‪ٍ َٚ١ ،‬غَ‪ ،٥‬س‪َ٨‬ا‪1380ٟ‬‬
‫‪31‬ـ ى‪ٙ‬ز ‪ٝ‬نب‪ ٟ‬ىٍ ٌٍٕٕب‪ ٥‬سبٍين‪١ ،‬ب‪َٝ‬ي‪١ ،‬ب‪ٙ٤َٝٙ‬و‪ ،‬سجَيِ‪1372‬‬
‫‪32‬ـ ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي‪ ،‬آ‪١‬بٍ ٍضب؛ ّ‪٤‬ؿ‪ٝ ،ٟ ٥ٍ٤‬ل‪ٞ‬يي‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1380‬‬
‫‪33‬ـ ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ّيشبثي‪ ،‬ىَُا‪ ،٦١‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ىَُا‪ ،٦١‬س‪َ٨‬ا‪1358ٟ‬‬
‫‪34‬ـ ىي٘ ى‪١‬يِ؛ ‪ٙ‬نش‪٢‬ب‪ ٦ٝ‬ػب‪ٝ‬ـ اسي‪ّ٤ٙ٤ٞ‬يِ سَّي ـ ىبٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1386‬‬
‫‪35‬ـ ىي٘ ‪ ٣‬اىثيبر‪ ،‬ف‪ٚ‬ي سجَيِ‪ٙ‬ي‪ ،‬يبيي‪ٞ‬اليب‪ ،٘١٤ٕ ٟ‬ايْي‪٢‬ؼـي ؿبح‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1386ٟ‬‬
‫‪36‬ـ ىي‪٤‬ا‪ٙ ٟ‬نبر ا‪ٙ‬شَُ‪ّ ،‬ب‪ٙ‬نَي‪ ،‬ؿئ‪٤‬يَ‪ ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1384‬‬
‫‪37‬ـ ٍ‪ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١‬ىٍ إبعيَ سَُ‪ ،‬ىّشَ ٍ‪ٙ‬بى ٕ‪٢‬غ‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬؛ ٍ‪ ،٠ٙ٣‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار دي‪٢‬بٍ‪َّ ،‬ع‪1388‬‬
‫‪38‬ـ ٕاُ ايـي‪٢‬ي‪ٕ ٥‬اُ‪٤ٙ٤ٝ ،‬ى ٕ‪ٚ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ١‬ي؛ ّاؿ‪ ،ٍٟ٤‬ائ٘ ا‪٣‬م‪١ َٚ١ ،٤ٚ‬وٖشي‪ ،٠‬س‪َ٨‬ا‪1381ٟ‬‬
‫‪39‬ـ ٕ‪ٚ‬غب‪ ٟ‬ػالٗ ا‪ٙ‬يي‪ ٠‬ه‪٤‬اٍُ‪ٚٝ‬ب‪ ،٥‬س‪٢‬يئ ى‪ٙ‬يَي ‪َٝ٣‬ب‪ٝ٣‬ز‪ ،‬د‪٢‬ب‪٧‬ي ٕ‪٢ٞ‬ب‪١‬ي‪١ َٚ١ ،‬يا‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1375 ٟ‬‬
‫‪40‬ـ ٕ‪( ََٙٝ٤‬ؿب‪ٝ‬يَ ; ؿب‪ٝ‬يَ ائ‪َٚٚ‬ي)‪ ،‬كؼز ا‪ً ٦ٙ‬اَّي‪ ،‬ؿبح ‪ َٚ١ ٣‬ا‪ٍ٣‬اٗ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1382ٟ‬‬
‫‪41‬ـ ٕ‪َٝ٤‬يب‪١ ٟ‬يبّب‪ ٟ‬سَّب‪٤١ ،ٟ‬يٖ‪٢‬ي‪ٝ ٣ ٥‬شَػ‪ ،ٜ‬ة ‪َٕ .‬ي‪ ،‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ‪١‬ياي ‪ ،ٔٞٙ‬ؿبح ى‪ ،ٛ٣‬سجَيِ‪1389‬‬
‫‪42‬ـ ‪ٙ‬ؼَ‪ ٥‬ا‪ٙ‬شَاّ‪٦ٞ‬؛‪ ،‬اث‪٤‬ا‪ٙ‬نبُي ث‪٨‬بىٍهب‪ّ ،ٟ‬اؿ‪َّ .ٛ ، ٍٟ٤‬ي‪ٞ‬ي‪١ ،‬ب‪ َٙ‬دي‪٢‬بٍ‪َّ ،‬ع‪1390‬‬
‫‪43‬ـ ‪٢ٙ‬بهز ‪٤٧‬يز ُ‪ ٟ‬ايَا‪١‬ي‪َ٨ٝ،‬ا‪ٖ١‬يِّبٍ‪٨ٙ٣‬ال ال‪٧‬يؼي‪،‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ٍ‪٢ٙ٣‬يَْا‪ٝ٣ ٟ‬غب‪ٙ‬قبر ُ‪١‬ب‪ ،ٟ‬س‪َ٨‬ا‪1377ٟ‬‬
‫‪44‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬آًٍثبيؼب‪١‬ي ىبٍٕي‪ ،‬ث‪ِ٨‬اى ث‪ِ٨‬اىي‪ ،‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ىَ‪ٝ ٔ٢٧‬قب‪ ،َٝ‬س‪َ٨‬ا‪1382ٟ‬‬
‫‪45‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬إب‪ٝ‬ي ٍ‪ٕ٣‬شب‪٧‬بي آًٍثبيؼب‪ٍَٙ ٟ‬ي‪ٞٝ ،‬ي ؿبي‪ٚ‬ي‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1387‬‬
‫‪46‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ثَ‪٧‬ب‪ٍ ٟ‬بعـ ‪ٝ ،‬ل‪ٞ‬يكٖ‪ ٠‬سجَيِي‪ َٚ١ ،‬ا‪ٝ‬يَّجيَ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1387ٟ‬‬
‫‪47‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬سبٍيوي ـ سغجيَي ُثب‪٨١‬بي ا‪ٍ٣‬اٗ آ‪ٙ‬شبئيِ‪ ٠ٙ٣ٍ ،‬هيب‪٣‬ي‪١ ،‬ب‪ َٙ‬ثو‪ٚ‬بي٘‪1383ٍٜ ،‬‬
‫‪48‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي إشب‪١‬ج‪ٙ٤‬ي‪ ،‬ا‪ٖٚ١‬يٖي‪ ،‬ىبٍٕي‪ ،‬ىّشَ ٍييَ ٕ‪ْٚ‬بٍيب‪ٞ٢٧ٍَٚ١ ،ٟ‬ب‪ ،‬ؿبح ى‪ ،ٛ٣‬س‪َ٨‬ا‪1384ٟ‬‬
‫‪49‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ث‪ ٦‬ىبٍٕي‪ٖ٢ٕ ،‬الم‪ٝ ،‬يَُا‪٨ٝ‬يي هب‪ ٟ‬إشَآثبىي‪ ٠ٙ٣ٍ ،‬هيب‪٣‬ي‪ ،ََِّٝٚ١ ،‬س‪َ٨‬ا‪1384ٟ‬‬
‫‪50‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬سَّي ‪٤١‬ي‪ ،٠‬ايٖ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪ َٚ١ ،‬اكَاٍ‪ ،‬سجَيِ‪1379‬‬
‫‪51‬ـ ىَ‪ٍ ٔ٢٧‬ي‪٢ٙ ٦ٚ‬بٕي سَّي دي٘ اُ ٕي‪ٕ ٥‬يِى‪ ٟ٤ٕ٤ّٚ ،ٜ٧‬؛ ‪ٝ‬بى‪266-67 ٛ AZ ٥‬‬
‫‪52‬ـ ىَ‪ ٠ٙ٣ٍ ،َٝ٤ٕ ٔ٢٧‬هيب‪٣‬ي‪ ،‬ع‪١ ،1‬ب‪ َٙ‬ثو‪ٚ‬بي٘‪1384ٍٜ ،‬‬
‫‪53‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ـ سَّي ‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي؛ سب‪ٙ‬يو دَ‪٣‬يِ ُاٍؿ ‪ٙ‬ب‪َٕٞ٧‬ي‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1388‬‬
‫‪54‬ـ ىَ‪ ٔ٢٧‬ىبٍٕي ‪ٝ‬قي‪ ،٠‬ىّشَ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي ‪ٝ‬قي‪َٕ ،٠‬ىآ‪١ٍ٣‬ي‪٥‬؛ فِيِاهلل ف‪ٚ‬يِاى‪ٍ َٚ١ ،٥‬ا‪ٍٙ ٥‬ي‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1385ٟ‬‬
‫‪55‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٧ٛ‬بي سَّي‪ ،‬س‪ ٍُ٤‬آىالٍ ٕاُ‪٤ٙ‬ي‪ٍ ،٤‬ضب ميبٍي (ؿبح ؿ‪٨‬بٍ‪ َٚ١ ،)ٛ‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1389‬‬
‫‪287‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫‪56‬ـ ىَ‪١ ٔ٢٧‬ب‪٨ٝ‬بي سَّي‪ ،‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ا‪ٖ١‬ب‪ ٟ‬آىالٍي‪ ،‬ىَ‪٧‬بىػ‪٤‬اىي(فجياهلل ا‪٣‬م‪2،)٤ٚ‬ػي‪ٚ‬ي‪َٚ١،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1380‬‬
‫‪57‬ـ ىَ‪٣ ٔ٢٧‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ ُثب‪ ٣ ٟ‬اىثيبر ىبٍٕي‪ ،‬اٍ‪ٙ‬بىي ىَى‪ َٚ١ ،‬ثبك ا‪١‬يي‪ ،٦ٚ‬اٍىثي٘‪1379‬‬
‫‪58‬ـ ٍبٍاٍ‪٤‬ي‪٤ٚ١٤‬الٍ ‪ ٣‬آً ٍ‪٤‬ي‪٤ٚ١٤‬الٍ‪٣ ،‬ىبئي‪ ،‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ُي‪٢‬ت‪ ،‬سجَيِ‪1385‬‬
‫‪59‬ـ ٍب‪ٙ ٛ‬ب‪ٝ‬ب‪ٕ ،ٟ‬يياه‪ّ ،‬اؿ‪ ٍٟ٤‬ؿبي‪ٚ‬ي‪ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1381‬‬
‫‪60‬ـ ٍ‪ٍ٤‬ىالٍا ٕبٍي‪٢٨ٝ ،‬يٓ ‪ٝ‬يَا‪١ ،ٟ‬ب‪ َٙ‬يبُاٍ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1382ٟ‬‬
‫‪61‬ـ ٍ‪ ،َٙ ٛ٤‬ىّشَ إْ‪٢‬يٍ ا‪ٝ‬ب‪ ٟ‬ا‪٨ٙ‬ي ث‪٨‬بٍ‪١٣‬ي‪ ،‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار إٓب‪ ،٥‬س‪َ٨‬ا‪1374ٟ‬‬
‫‪62‬ـ ٍيب‪٨ٝ‬ب ‪٨ٍٙ٤ٙ ٣‬ب‪ ،‬كٖي‪ ٠‬ػ‪٤‬ىر‪ّ ،‬شبثوب‪ٚٝ ٦١‬ي‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1352ٟ‬‬
‫‪63‬ـ َّى ‪ ٣‬دي‪ٕ٤‬شٖي ‪ْ١‬اىي ‪ ٣‬سبٍيوي ا‪ٍٙ ،٣‬يي يبٕ‪ٞ‬ي‪ ،‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار اث‪ٕ ٠‬ي‪٢‬ب‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1374 ٟ‬‬
‫‪64‬ـ ّ‪٨٧٤‬بي آًٍثبيؼب‪ٞٝ ،ٟ‬ي ؿبي‪ٚ‬ي ـ كٖ‪ ٠‬ا‪١‬ياؿ‪َٚ١ ،٦‬اهشَ‪ ،‬ؿبح ى‪ ،ٛ٣‬سجَيِ‪1388‬‬
‫‪65‬ـ ٕي‪ٖٞٚ‬ي٘ ّ‪ ٠٨‬سَي‪ ٠‬ك‪ٞ‬بٕ‪ ٦‬ي ث‪َٚ‬ي‪ ،‬سَػ‪ٚ٢ٝ ٦ٞ‬ي ُاى‪ َٚ١ ،٥‬اهشَا‪ ،ٟ‬س‪َ٨‬ا‪1383ٟ‬‬
‫‪66‬ـ ‪ٝ‬لبّ‪ ٦ٞ‬ا‪ٚٙ‬نشي‪٤١ ،٠‬ايي‪ ،‬ث‪ ٦‬ا‪٧‬ش‪ٞ‬ب‪ٍ٤١ ٛ‬ي‪ َٚ١ ،‬ا‪١‬يي‪ ،٤١ ٦ٚ‬س‪َ٨‬ا‪1387ٟ‬‬
‫‪67‬ـ ‪ٝ‬يه‪ٚ‬ي ثَ َٕا‪ُ َٝ‬ثب‪ ٟ‬سَّي‪ ،‬ف‪ٚ‬ي ‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي ثيب‪١‬ي‪١ ،‬ب‪ َٙ‬يبُاٍ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1388ٟ‬‬
‫‪68‬ـ ‪ٝ‬قب‪ٝ‬يَ اىثي آًٍي ىي‪ٚ‬ي‪ ،‬دَ‪٣‬ىٖ‪٧ٍُ٤‬شبثي‪ َٚ١ ،‬آ‪ٙ‬ي‪٢‬ب‪ ،‬سجَيِ ؿبحى‪ ،ٛ٣‬سجَيِ‪1379‬‬
‫‪69‬ـ ‪ٝ‬نب‪ ٟ‬ىٍ ٕٖشَ‪ ٥‬سبٍين‪ ،‬فِيِاهلل ٍ‪ٞٚ‬ي‪ ،‬ػ‪ٚ‬ي ا‪ ،ٗ٣‬ا‪١‬ش‪ٚ‬بٍار ىَ‪ٙ‬بى‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1376ٟ‬‬
‫‪70‬ـ ‪ٝ‬نب‪ٖ١ ٟ‬ي‪ ٠‬آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬اكيٍبٕ‪ٞ‬ي‪١ ،‬ب‪ٙ٤ٝ َٙ‬و‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1377ٟ‬‬
‫‪71‬ـ ‪ٝ‬يب‪ٝ ، ٦١‬ل‪ٞ‬ي ‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجي ‪ َٚ١ ،‬ػ‪٨‬ب‪ ٟ‬ػب‪ ٛ‬ػ‪ ، ٜ‬س‪َ٨‬ا‪1384 ٟ‬‬
‫‪72‬ـ ‪ ٦٧ِ١‬ا‪٤َٚٙ‬ة ك‪ٞ‬يا‪ٖٝ ٦ٙ‬ش‪٤‬ىي‪ ،‬ث‪ ٦‬ا‪٧‬ش‪ٞ‬ب‪ٙ ٛ‬يٖشَ‪١‬غ‪١ ،‬ب‪ َٙ‬ى‪١‬يبي ّشبة‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1362ٟ‬‬
‫‪73‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ث‪٣ ٦‬اّ‪٧ ٥‬بي إبعيَي آًٍثبيؼب‪ ،ٟ‬ؿبي‪ٚ‬ي؛ ‪ َٚ١‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1383‬‬
‫‪74‬ـ ‪ٖ١‬ب‪٧‬ي ‪٤١‬ي‪ ٠‬ث‪ ٦‬إب‪ٝ‬ي ّ‪ ٠٨‬ىٍ ‪َٕ٨ٙ‬شب‪ٝ ٟ‬يب‪ٕ ،٦١‬ي‪ٞ‬ي‪ ٠‬ىَ‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1387‬‬
‫‪75‬ـ ‪َٖٙ١‬ي ّ‪٤‬سب‪ ٥‬ثَ سبٍيوـ‪٦‬ي هظ ‪ ٣‬ا‪ٙ‬يجب‪ ،‬دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ي ُاٍؿ‪ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1386‬‬
‫‪76‬ـ ‪٣‬إّب‪ُ ٟ‬ثب‪ ٟ‬سَّي ىٍ دبٍٕي‪ٝ ،‬ل‪ٞ‬ي‪ٝ‬بىً ‪١‬بئجي‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1380ٟ‬‬
‫‪77‬ـ يبى‪ٝ‬ب‪٨١‬بي سَّي ثبٕشب‪ ،ٟ‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪ َٚ١ ،‬ىّشَ ‪ٝ‬ييٌ‪ ،‬س‪َ٨‬ا‪1383ٟ‬‬
‫‪78‬ـ ي‪ٍ٤‬ى ٕيَ‪َٙ‬ي‪ ،ٜ‬ؿبي‪ٚ‬ي‪ َٚ١ ،‬اهشَ‪ ،‬سجَيِ‪1382‬‬
‫‪79‬ـ ثا‪ ٦ٖٙ‬ى‪ّ ٥‬ي آك ثيَؿِ آ‪١‬بالٍ ‪ ٣‬آك ٕبٍَبٗ آسبالٍ اي‪ ٦ٚ‬ىا‪١‬ي‪ٚ‬يٌ‪.‬‬

‫◄◄ درگي لر‬


‫‪80‬ـ آٍاُ‪٣ ،‬إّب‪ ٟ‬سَّي ىٍ س‪ٍ٤‬ار‪ ،‬اٍ‪ٙ‬بىي ىَى‪ ،‬ايْي‪٢‬ؼي اي٘ ٕبي‪5ٛ 60‬‬
‫‪81‬ـ آٍاُ‪ ،‬س‪ ٍُ٤‬ى‪ٖٚ‬ي‪ٕ ٦‬ي ‪ ٣‬سب‪َ١‬ي ‪١٤ٙ‬بٕ‪ٚ‬يٌ‪ ،‬ىا‪ٞٙ‬ب‪ٚ١‬ي‪ ،‬ثيَي‪٢‬ؼي اي٘‪ٕ ،‬بي‪ ٛ28‬آهَ‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪288‬‬

‫‪82‬ـ آىشبة آًٍثبيؼب‪ٟ‬؛ «ػنَاىي آىالٍي‪ٞ‬يِي‪ ٠‬آؿبٍالٍي»‪ ،‬إيي‪١4 ،‬ؼ‪ ٤‬اي٘‪١45-46 ،‬ؼـي ٕـبي‪ٙ ،‬ـ‪َ٨‬ي‪٣ٍ٤‬‬
‫‪54ٛ ،89َ٨ٝ‬‬
‫‪83‬ـ ‪َٚ١‬ي‪ ٦‬آ‪٣‬اي اٍىثي٘ ‪ٞٙ‬بٍ‪ 11 – 54 ٥‬اٍىيج‪ٚ٨‬ز ‪1378‬‬
‫‪84‬ـ آ‪ٍ٣‬ي‪ ٠‬ه‪٤‬ي (‪َٚ١‬ي‪ّٞٚ )٦‬بر سَّي ىهي٘ ىٍ ُثب‪ ٟ‬ىبٍٕي ‪ ٣‬ىيَٖ ُثب‪٨١‬ب‪ ،‬دَ‪٣‬يِ يْب‪١‬ي ُاٍؿ‪ ،‬آثب‪85ٟ‬‬
‫‪85‬ـ هياآىَي‪ ،٠‬ثبيَا‪ٍ ٛ‬بثبمي ؿـــَ‪٢ٙ‬ج‪ ٦‬ىة‪َٙ‬ي‪ٕ ،‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪ٕ ،‬بي‪8ٛ ،29‬‬
‫‪86‬ـ ‪٤١‬يي آًٍثبيؼب‪٧ٍ ٍ٤ٞ٢ٝ ،ٟ‬جَي‪ ،‬سلَيَي ديَا‪ َ٨ٙ ٟ٤ٝ‬فؼج‪ٚ‬يَ‪ٕ ،‬بي ‪4ٛ232‬‬
‫‪87‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ ،‬س‪ٍّ٤‬ؼ‪ ٦‬ـ ىبٍٕؼب ّ‪ٙ٤‬ش‪ ٍٗ٤‬ىٍٕي‪ ،‬إ‪ٞ‬بفي٘ ‪٧‬بىي‪ٝ ،‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬ي‪ ٟ‬ثَي س‪ٕ ٍُ٤‬اُ‪َٙ‬ي‪ ،‬يبُ‪ ،‬يـبي‪،‬‬
‫ّ‪75ُ٤‬‬
‫‪88‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪ٝ٤ٕ ،‬ئَ سبٍيوي‪٢‬ي‪ ٠‬اي‪ٚ‬يٌ ا‪ ٦١٣ُ٣‬ؿيو‪ٞ‬بٕي‪ ،‬ك‪ٞ‬بٍي ‪46ٛ‬‬
‫‪89‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يٌ‪٤ٝ ،‬مب‪٢ّ ٟ‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ب ثيَثبهي٘ (‪ٕ )1‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪١26،‬ؼي اي٘‪١135-134‬ؼي ٕـبي ـ‬
‫دبييِ‪ٍ٣‬ي٘‪1383‬‬
‫‪90‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يـٌ‪٤ٝ ،‬مب‪٢ّ ٟ‬ي‪َٙ‬ي‪٢‬ي‪ ٠‬آىالٍي‪٢‬ب ثيَثبهي٘ (‪ٕ )2‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي‪١27 ،‬ؼي اي٘‪١137‬ؼي ٕبي ـ يـبي‬
‫‪1384‬‬
‫‪91‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يـٌ‪٤ٝ ،‬مب‪ ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى‪ ٣ ٣‬ى‪٥‬ى‪٤ٍٍ٤ٍ٥‬ى ى‪١‬يبٕي‪ٕ ،‬يي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ‪١28‬ؼي اي٘‪ٍ ،‬ي٘‪ٕ ،1385‬بيي‪143‬‬
‫‪92‬ـ ‪٣‬اٍ‪ٙ‬يـٌ‪ ،‬آًٍثبيؼب‪ ٟ‬س‪٤‬د‪١٤‬ي‪َٚٞ‬ي ‪١‬ي‪٤ٕ ٠‬ي ـ ّاّـ‪ -1( ٤‬آًٍثبيؼـب‪ ٟ‬ىا ٕـ‪ٝ٤‬ئَ‪ ٦َٙٙ‬ثـبم‪ٚ‬ي يئـَ آىالٍي)‬
‫ٕيي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ي ـ ‪١31‬ؼي اي٘‪ ،‬يبي ‪ٕ ،1388‬بيي‪153‬‬
‫‪93‬ـ ٕاُٗ آىالٍ؛ ‪ َِّٝ‬سلَيَبر ‪ٝ‬ؼ‪ٞ‬ـ ىا‪ٖٚ١‬ب‪٧‬يب‪ ٟ‬آًٍثبيؼب‪١‬ي (آثشب‪18 ،)ٛ‬ـ ػي ائُٗ ٕبيي‬
‫‪94‬ـ ائ٘ ثي‪ٚ‬ي‪ٞ‬ـي ىٍٕــيٕي‪( ،‬اٍىثي٘ ى‪ْٚٙ٤‬ــ‪ ،٣ٍ٤‬ائُٗ ٕبيــي)‪٤ٝ ،‬مب‪١‬ــيا «ىاٗ ؿــ‪٤‬ثب‪»ٟ‬ـ ا فبييــي اي‪٢‬ب‪١‬ــغ‪،‬‬
‫ٕيي‪ٝ‬ل‪ٞ‬ي اثَا‪٧‬ي‪ٞ‬ـي‪ ،‬ثبيَا‪ ٛ‬آيي‪39 ،1390‬ـ ػ‪ٕ ٤‬بيي‪15-18ٛ ،‬‬

‫◄◄◄ سيتِ لر ٍ ٍئجالگالر‬


‫‪289‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ًوبيِ اهبوي‬
‫ايٖشيثبمـب ‪116‬‬ ‫اٍ‪283 ،198 ،62 ،16 ٦ٙ‬‬ ‫آ‪ٙ‬وب‪٢ّٟ‬يي ‪200 ،88‬‬ ‫آةثَي‪َٚ‬ؿبيي ‪44‬‬
‫اينييَ ‪116‬‬ ‫إيّ‪٢‬يي ‪98‬‬ ‫آ‪َٙ‬ب‪276 ،88 ٤١‬‬ ‫آػيىٍ‪٥‬ؿبيي ‪45‬‬
‫اي‪ٚ‬ويـي ‪117‬‬ ‫إَٖهب‪ٚ١‬ي ‪99‬‬ ‫آ‪ٙ‬ال‪٥‬يبٍ‪ٙ‬ي ‪101 ،90 ،89‬‬ ‫آٍاُؿبيي‪16‬سب‪،18‬‬
‫اي‪ٞ‬بٍار ‪118 ،117‬‬ ‫اىـ‪266 ،100 ،6 ٦‬‬ ‫آٗ‪٣‬ئَىي‪ٚ‬ي ‪90‬‬ ‫‪،144،139،45،46،98‬‬
‫اي‪َٞ‬ا‪ٟ‬آ‪٣‬اى ‪119 ،118‬‬ ‫اىٖ‪ٍ٤‬ا‪100 ،95 ،8 ٟ‬‬ ‫آ‪ٙ‬ي‪ٚ‬ب‪ٍ ٟ‬ي‪ٚ‬المي ‪90‬‬ ‫‪287٣264،259،202،157‬‬
‫اي‪٢‬ؼيَ‪ٙ‬ي ‪267 ،252 ،119‬‬ ‫اٗ‪278 ،101 ،57 َٕ٦ٙ‬‬ ‫آ‪٤َ١‬سالٍ ‪265 ،92 ،91‬‬ ‫آٍ‪٣‬ا‪١‬بىامي‪54،167،168‬‬
‫اي‪٢‬ي ‪،35 ،33 ،27 ،13 ،6‬‬ ‫اهلليبٍ‪ ; ٤ٙ‬آ‪ٙ‬ال‪ ٥‬يبٍ‪ٙ‬ي‬ ‫آ‪ٍ٤َ١‬ى ‪265 ،94 ،92‬‬ ‫آُ‪١‬ب ‪27،36،55،148،284‬‬
‫‪،140 ،120 ،67 ،63 ،61‬‬ ‫ا‪ٙ‬ي ثي (ف‪ٚ‬ي ثئ)‪21‬‬ ‫آ‪ٍ٤ٕ٣‬ا‪،100 ،95 ،8 ٟ‬‬ ‫آالُاٍ (ا‪٣‬ػبً آالُاٍ)‬
‫‪284، 277،279،195‬‬ ‫اَ‪ٙ‬ي (آ‪ٙ‬ي)ؿبدب‪279 ،56 ٟ‬‬ ‫‪277 ،266‬‬ ‫‪46،104‬سب‪280 ،189،106‬‬
‫اييي‪ٙ٥‬ي‪120‬‬ ‫اَ‪ٙ‬ي ىا‪ٙ‬ي‪279 ،57 ،56‬‬ ‫آيبُّ‪٢‬يي ‪273 ،95‬‬ ‫آاليال ‪،87 ،67 ،63 ،56‬‬
‫ايَ‪١‬ب‪٣‬اٗ ‪36،57،58،284‬‬ ‫ا‪ٝ‬يَهب‪ٚ١‬ي‪101‬‬ ‫آي‪٢‬ب‪ٙ‬ي ‪96‬‬ ‫‪265 ،120‬‬
‫ايال‪ٚ١‬يىامي ‪58‬‬ ‫ا‪ٝ‬يَّ‪٢‬يي ‪102‬‬ ‫اثَ‪175 ،42 ،20 َٙ‬‬ ‫آثبُا‪ٙ‬ي‪ٚ‬ي ‪74‬‬
‫ثئ٘ىا‪ٙ‬ي ‪270 ،121 ،66‬‬ ‫اَ‪١‬جَ‪ٙ‬ي ‪102‬‬ ‫ا‪٣‬ػبٍ‪ٙ‬ي ‪،46 ،22 ،21 ،6‬‬ ‫آسب‪ٙ‬ي ‪75‬‬
‫ثبثبّٗ‪٢‬يي ‪121‬‬ ‫ائ‪ٚ‬وب‪١‬الٍ ‪103‬‬ ‫‪ 269 ،265 ،150‬سب ‪276‬‬ ‫آػئ‪76 ٦ٞٚ‬‬
‫ثبثِ ‪،122 ،121 ،27‬‬ ‫ائي‪٤‬اُ‪ٙ‬ي ‪104‬‬ ‫ا‪ٙ٣‬شب‪100 ،46 ،41 ،23 ٟ‬‬ ‫آىا‪ٛ‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ‪77‬‬
‫‪283 ،187 ،186 ،149‬‬ ‫ا‪٣‬ػبًٍي‪ٚ‬المي‪106‬‬ ‫ا‪ٙ٣‬ؼبيش‪٤‬آ‪٣‬اى ‪24‬‬ ‫آٍا‪١‬ـي ‪77‬‬
‫ثبثي ّ‪٢‬يي ‪122‬‬ ‫ا‪٣‬ؽآمبع ‪107‬‬ ‫ا‪٤ٖ١٣‬ر ‪،25 ،24 ،14 ،6‬‬ ‫آٍ‪ٝ‬بٍ‪٨ٚٝ‬ي‪ٙ‬ي ‪246 ،79‬‬
‫ثبػَ‪٣‬ا‪،37 ،26 ،25 ٟ‬‬ ‫ا‪٣‬ؽث‪٤‬الً ‪107‬‬ ‫‪،62 ،50 ،48 ،36 ،32‬‬ ‫آُاىآ‪٣‬اى ‪259 ،80 ،79‬‬
‫‪125 ،107‬‬ ‫ا‪٣‬ى‪108 ٤ٙ٣‬‬ ‫‪،117 ،116 ،77 ،74 ،69‬‬ ‫آُاى‪ٙ‬ي ‪259 ،81 ،80 ،75‬‬
‫ثبمي‪ٚٚ‬يّ‪٢‬يي ‪122‬‬ ‫ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬هب‪ٚ١‬ي ‪108‬‬ ‫‪،139 ،133 ،131 ،123‬‬ ‫إٓال‪ٟ‬ى‪،45،116،233 ُ٣‬‬
‫ثبالثَي‪ٚ‬ي هبَّيِ‪153،122‬‬ ‫ا‪٣ٍ٣‬عآثبى ‪109‬‬ ‫‪،194 ،186 ،173 ،164‬‬ ‫‪ 266‬سب ‪275‬‬
‫ثبالهب‪٢ّٟ‬يي ‪123‬‬ ‫ا‪٣ٍ٣‬ع ٍي‪ٚ‬المي ‪109‬‬ ‫‪،205 ،202 ،196 ،195‬‬ ‫آمبػبٍا‪82 ،81 ٟ‬‬
‫ثبٗىامي ‪123‬‬ ‫ا‪ٟ٣ُ٣‬سذ‪109 ٦‬‬ ‫‪،210،220،234،239،24‬‬ ‫آمبكٖ‪٠‬ثَي‪ٚ‬ي‪82،83،113‬‬
‫ثَُ‪١‬ي ‪،71 ،14،29،46،58‬‬ ‫ا‪٢ّ٤ٙ٣‬يي ‪110‬‬ ‫‪265 ،262 ،260‬سب‪276‬‬ ‫آمب‪ٝ‬ل‪ٞ‬يثَي‪ٚ‬ي ‪83‬‬
‫‪107،124،125،158،164‬‬ ‫ا‪ٝ٣‬بٕشب‪112 ،111 ،110 ٟ‬‬ ‫ايٖي‪٢‬ياٍ ‪25‬‬ ‫آمب‪٣‬ئَىي‪ٚ‬ي ‪83‬‬
‫‪ 265 ،212 ،211‬سب ‪271‬‬ ‫ا‪١٣‬جيَثَي‪ٚ‬ي ‪112‬‬ ‫اػيَ‪ٙ‬ي ‪260 ،186 ،96‬‬ ‫آكاَ‪ٞٝ‬زثَي‪ٚ‬ي ‪84 ،83‬‬
‫ثَيب‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي ‪124‬‬ ‫ايجبثَي‪ٚ‬ي ‪،113 ،83 ،82‬‬ ‫اٍَث‪ٚ‬يّ‪٢‬يي ‪97‬‬ ‫آكسذ‪271 ،270 ،85 ٦‬‬
‫ثِ(ثٌ)‪125 ،107 ،57 ،27‬‬ ‫‪255 ،200‬‬ ‫اٍىثي٘ ‪،29 ،28 ،17 ،7‬‬ ‫آمياٗ‪85،86،279‬سب‪284‬‬
‫ث‪ٚ‬يَ‪ٙ‬ي ‪124‬‬ ‫ايـَا‪ٟ‬آ‪٣‬اى ‪113‬‬ ‫‪،186 ،133 ،124 ،59‬‬ ‫آك ىاك ‪18 ،17‬‬
‫ث‪٤‬ىام‪ٚ‬ي ‪125 ،124‬‬ ‫ايِ‪ٝ‬بٍا ‪،61 ،60 ،57 ،6‬‬ ‫‪288 ،287 ،285 ،187‬‬ ‫آكٍب‪٣‬اً ‪267 ،86‬‬
‫ث‪ٍٍ٤‬ا‪126 ،125 ٟ‬‬ ‫‪85،114،115،276‬سب ‪278‬‬ ‫اٍَُ‪97 ٦١٥‬‬ ‫آالٍبدي ‪200 ،86‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪290‬‬

‫ىٍيب‪ٝ‬ب‪162 ،161 ٟ‬‬ ‫ؿ‪152،279٘١٤ٕٟ٣٤‬‬ ‫س‪ٍ٤‬ثزّ‪٢‬يي ‪137‬‬ ‫ثاٍُآثبى ‪126‬‬


‫ىٍي‪ّ٠‬ا‪162 ٗ٣٣‬‬ ‫ؿي‪٢‬بٍ ‪153 ،152‬‬ ‫س‪ٍّ٤‬ي‪،97 ،96 ،81 ،37 ٦‬‬ ‫ث‪ُ٤‬ؿ‪126 ٦‬‬
‫ى‪ٙ‬يِىاٗ ‪163‬‬ ‫هبٕجٔ ‪153‬‬ ‫‪229 ،209 ،109‬‬ ‫ث‪٤‬ي‪ُ٤‬آمب‪127 ٤ٙ‬‬
‫ى‪ٙ‬يِيبٍمب‪163 ٟ‬‬ ‫هبَّيِ ; ثبالثي‪ٚ‬ي‬ ‫س‪ٕ٤‬ب‪ٚ١‬ي ‪138‬‬ ‫ثييََ‪( ٥‬ثياٍَ‪128 ،67 )٥‬‬
‫ى‪ٝ‬يَؿي ‪164 ،163‬‬ ‫هب‪ٝ‬يٖ‪ٚ‬ي ‪154‬‬ ‫س‪٣٤‬اؿي; س‪٤‬الؿي ‪139‬‬ ‫ثَيثبمي ثَيثبم‪127 ٤ٚ‬‬
‫ىئٍ‪165 ِٞ١٣ٍ٤ٕٗ٣‬‬ ‫هب‪١‬جبثبّ‪٢‬يي ‪154‬‬ ‫س‪ُ٣٤‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ‪140‬‬ ‫ثي‪128 ٦٢‬‬
‫ى‪ٍُ٣‬ي‪ٚ‬الً ‪165‬‬ ‫هب‪ٟ‬ث‪٤‬المي ‪154‬‬ ‫س‪ٙ٤‬ئييَ ‪140‬‬ ‫ث‪ٙ٤‬وبة ‪29‬‬
‫ى‪٢ّٓ٣‬يي ‪165‬‬ ‫هب‪َٖ٢ٕ ٟ‬ي ‪27،63،281‬‬ ‫س‪،69 ،56 ،26 ،6 ٟ٤ٙ٤‬‬ ‫ثي‪٤ٕ٦ٚ‬اٍ‪،‬ث‪٤‬س‪ٝ ٟ٤‬يل‪َٙ ٦‬‬
‫ى‪٣‬ال‪ٝ‬بٍي‪ٚ‬المي ‪166‬‬ ‫هب‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي ‪155‬‬ ‫‪279 ،255 ،82،114،141‬‬ ‫ث‪ٙ٤‬نبٍ; ث‪َٙ٤‬بٍ ‪،16 ،10،6‬‬
‫ى‪ٙ٤ٝ٣‬ي ‪166 ،48‬‬ ‫هب‪٢ّٟ‬يي ‪155‬‬ ‫س‪ٝ٤‬بٍّ‪٢‬يي ‪141‬‬ ‫‪82،47،65،44،37،29،30‬‬
‫ىَ‪٥٣‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ‪ 166‬سب ‪171‬‬ ‫هب‪ٟ‬ي‪ٍ٤‬ى‪155 ٣‬‬ ‫سيذي‪َٚ‬ب; سيذي‪َٚ‬ب‪142 ٟ‬‬ ‫‪264،255،113،115،200‬‬
‫ىيجَْ‪ٚ‬ي ‪171‬‬ ‫هــــٍِ ‪،48 ،42 ،16 ،10‬‬ ‫سيْب‪ٚ١‬ي ‪142‬‬ ‫دبٍٕبآثبىث‪٤‬س‪ٝ ٟ٤‬يل‪َٙ ٦‬‬
‫ىيِى‪172 ،131 ،67 ،48 ٥‬‬ ‫‪،105 ،79 ،59 ،57 ،49‬‬ ‫سيال‪ٚ١‬يٍي‪ٚ‬الٍي ‪142‬‬ ‫دبٍاٍي‪ٚ‬المي ‪129‬‬
‫ىيْياٗ ‪173‬‬ ‫‪،190 ،182 ،176 ،117‬‬ ‫ػب‪٧‬ب‪ٟ‬هب‪١‬ي‪ٚٞ‬ي ‪143 ،58‬‬ ‫دب‪ٙ‬بٍي‪ٚ‬المي ‪129‬‬
‫ىيٖ‪ ٦‬ثَ‪33،61،282،284‬‬ ‫‪256 ،238 ،227 ،212‬‬ ‫ػب‪٧‬ب‪ٕٟ‬يَ‪ٙ‬ي ‪143‬‬ ‫دَؿي‪129 ٠‬‬
‫ٍا‪ٝ‬بُا‪ٚ١‬ي ‪173‬‬ ‫هَي‪ٙ٦‬يؿبيي ‪48‬‬ ‫ػقيَآثبى ‪33 ،11‬‬ ‫دََ‪ٝ‬ئييَ ‪279 ،130 ،67 ،8‬‬
‫ٍكي‪ٚٞ‬ي ا‪ٍ٣‬ى‪٣‬هب‪ٚ١‬ي‪174‬‬ ‫ه‪ٚ‬ي‪ٙ٦‬ي ‪156‬‬ ‫ػ‪ٖ٢‬ب‪144 ،143 ٟ‬‬ ‫دَ‪َٚ‬ي‪ٙ‬ي ‪131‬‬
‫ٍ‪٣‬ىْ‪٢‬يي‪174‬‬ ‫هَ‪ٞٞ‬ي(هب‪ٟٝ‬ل‪ٞ‬ي‪ٙ‬ي)‬ ‫ػ‪143 ٤ٙ٤ٝ٤‬‬ ‫د‪٤‬الى‪ٙ‬يٍ‪٤‬ي‪131 ٤ٕ٤‬‬
‫ُا‪174 ٤ٙ٤َٙ‬‬ ‫‪157-155‬‬ ‫ػييا ‪145 ،144‬‬ ‫ديَائي‪٤‬اس‪ٚ‬ي ‪132‬‬
‫ُا‪َ٧‬ا (ؽب‪َ٧‬ا) ‪34‬‬ ‫ه‪ٍ٤‬ه‪٢ٍّ٤‬يي ‪157‬‬ ‫ػي‪(٤ٕ٠‬ػئيي‪)٠‬ؿبيي ‪48‬‬ ‫ديَ‪٥‬ه‪ٚ‬ي٘ ‪132‬‬
‫ٍَُٕ ‪175‬‬ ‫ه‪،59 ،44 ،17 ٤ُٙ٣ٍ٤‬‬ ‫ػي‪٢ّ٠‬يي ‪145‬‬ ‫ديَ‪،َٙ‬ديَ‪132 ٤ٙ‬‬
‫ٍُي‪٢‬ؼ‪٦‬ؿبيي ‪49‬‬ ‫‪،196 ،189 ،188 ،164‬‬ ‫ك‪٥ِٞ‬هب‪ٚ١‬ي ‪147‬‬ ‫ديي‪٦‬ىٍ‪133 ٥‬‬
‫ُ‪ ٔ١‬آ‪٣‬اٍ ‪175‬‬ ‫‪،267 ،265 ،252 ،211‬‬ ‫ك‪٤‬آّ‪٢‬يي ; ‪٧‬ب‪٣‬آ‬ ‫سِ‪٢ّ ٥‬ي ‪134 ،32‬‬
‫ُي‪ٖ٢‬يَ ‪،85 ،72 ،12 ،8‬‬ ‫‪275 ،274‬‬ ‫ؿبرٍي‪ٚ‬المي ‪147‬‬ ‫سب‪ٙ‬ي٘ ‪249 ،62 ،59‬‬
‫‪،278 ،266 ،177 ،176‬‬ ‫ىاٗث‪٤‬الً ‪157‬‬ ‫ؿبٍيٌىاٗ ‪148‬‬ ‫سذ‪٦‬ثب‪ٙ‬ي ‪134‬‬
‫‪282 ،280‬‬ ‫ىاٗىيجي ‪158‬‬ ‫ؿبالي(ؿ‪،61 ،60 )ِٚ‬‬ ‫سذ‪٢ّ٦‬يي ‪134‬‬
‫ُئي‪،178 ،177 ،11 ،6 ٥٤‬‬ ‫ىاٗؿ‪٤‬ثب‪61 ،60 ٟ‬‬ ‫‪150 ،149 ،148 ،120‬‬ ‫سِث‪٤‬الً ‪135‬‬
‫‪279 ،272 ،269‬‬ ‫ىاٍٗبدي ‪158‬‬ ‫ؿب‪ٞٙ‬بّ‪٢‬يي ‪149‬‬ ‫سْ‪135 ٦ٚ‬‬
‫ٕبٍيث‪٤‬الً‪178‬‬ ‫ىا‪ٝ‬ياثبػب ‪159 ،158‬‬ ‫ؿب‪١‬بً ‪150‬‬ ‫سْ‪٦‬ؿي ‪136 ،135‬‬
‫ٕبٍيىٍ‪179 ٥‬‬ ‫ىا‪١‬يبٗ ‪159‬‬ ‫ؿبيٕئَ‪ٝ‬ي ‪150‬‬ ‫سَ‪ٞ‬يَسبٗ ‪136‬‬
‫ٕبٍيٍ‪٤‬ي‪ٍ٤‬ي‪ٚ‬المي ‪180‬‬ ‫ىٍٕب‪ٚ٧‬ي ‪160‬‬ ‫ؿ‪151 ،150 ٥ِ١٤‬‬ ‫س‪136،137،281،282ٔ٢‬‬
‫ٕبٍيٍي‪ٚ‬المي ‪180‬‬ ‫ىٍ‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي ‪160‬‬ ‫ؿ‪٦١٤‬هب‪ٚ١‬ي ‪151‬‬ ‫س‪٤‬دَاًّ‪٢‬يي ‪137‬‬
‫‪291‬‬ ‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬

‫ٍـ‪ٍٗ٤‬بيبٕي ‪68‬‬ ‫ٍبٍاثبك ‪108 ،78‬‬ ‫‪194 ََََْٛٙ‬‬ ‫ٕبٍيالٍ ‪181‬‬


‫ٍبيشبٍا‪ٚ١‬يٍي‪ٚ‬الٍي ‪214‬‬ ‫ٍبٍاثـ‪٤‬الً ‪203‬‬ ‫‪ٍ٤ٙ‬ث‪٤‬الً ‪195‬‬ ‫ٕبٍي‪ٖ١‬يَ‪ٙ‬ي ‪181‬‬
‫ٍجب‪214 ٦ٙ‬‬ ‫ٍبٍاسذ‪203 ٦‬‬ ‫‪ٍ٤ٙ‬ىٍ‪195 ٥‬‬ ‫ٕبٍيٍَ‪ٞ‬ي٘ؿبيي ‪49‬‬
‫ٍ‪٢‬جَ‪ٙ‬ي ‪،266 ،215 ،114‬‬ ‫ٍبٍاسيْب‪ٚ١‬ي ‪204‬‬ ‫‪٤ٍٍ٤ٙ‬ي‪195 ٤‬‬ ‫ٕب‪ٝ‬ج‪ٍ٤‬ؿبيي ‪50‬‬
‫‪282 ،278‬‬ ‫ٍبٍاىاك‪ٍ،‬بٍاىام‪ٚ‬ي‪،50،16‬‬ ‫‪ٍٕ٤ٙ‬اٗ ‪196‬‬ ‫ٕبميَالٍ ‪182‬‬
‫ٍ‪٤‬ثبىّ‪٢‬يي ‪215‬‬ ‫‪205،269،270 ،139 ،62‬‬ ‫‪ٍ٤ٙ‬يٖشب‪196 ٟ‬‬ ‫ٕبالال ‪183‬‬
‫ٍ‪٤‬سب‪ٚ١‬ي ‪216‬‬ ‫ٍبٍاهب‪ٟ‬ثَي‪ٚ‬ي ‪205‬‬ ‫‪196 ٤ٍٙ٤ّ٤ٙ‬‬ ‫ٕبال‪٣‬ار ‪،56 ،54 ،16‬‬
‫ٍ‪٤‬س‪ٍ٤‬ث‪٤‬الً ‪217‬‬ ‫ٍبٍإ‪،85 ،51 ،44 ،16 ٤‬‬ ‫‪،278 ،200 ،197 ٟ٣٤ٙ‬‬ ‫‪ 60‬سب ‪،100 ،82 ،72‬‬
‫ٍ‪٤‬ػبثَي‪ٚ‬ي ‪218‬‬ ‫‪264 ،196‬‬ ‫‪282 ، 281 ،280‬‬ ‫‪255 ،200 ،148 ،113‬‬
‫ٍ‪٤‬ؽ ٍ‪ٚ‬المي‪17،31،267‬‬ ‫ٍبٍاٍبثبً ‪205‬‬ ‫‪ٙ‬ينٍُي ‪198‬‬ ‫ٕب‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي ‪184‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ىٕ٘ ‪218‬‬ ‫ٍبٍاٍبٕي‪ٚٞ‬ي ‪206‬‬ ‫‪ٙ‬يوالٍ ‪199‬‬ ‫ٕـب‪٣‬اال‪191 ،128 ،35 ٟ‬‬
‫ٍ‪ٍ٤‬ى‪ٍ٤ٙ‬ي‪ٚ‬المي ‪219‬‬ ‫ٍبٍاٍبيب ‪206‬‬ ‫‪ٙ‬يَ‪٣‬ا‪78 ،16 ٟ‬‬ ‫َٕهب‪ٟ‬ثَي‪ٚ‬ي ‪185 ،184‬‬
‫ٍ‪٣ٍ٤‬ىٍ‪219 ٥‬‬ ‫ٍبٍاٍ‪٤‬ؽ ‪207‬‬ ‫‪ٙ‬ي‪199 ٥٤ٚ‬‬ ‫َٕ‪٣‬آمبػي ‪185‬‬
‫ٍ‪،61 ،60 ،33 ،14 ٤ُٙ٤‬‬ ‫ٍبٍاٍي‪ٚ‬الً ‪208‬‬ ‫‪ٙ‬ي‪٠‬آ‪٣‬اٍىامي ‪63‬‬ ‫ٕ‪٣ٍ٤‬ى‪ٙ‬ي ‪186‬‬
‫‪،113 ،107 ،85 ،82 ،67‬‬ ‫ٍبٍا‪ٝ‬ب‪ٚ١‬ي ‪209‬‬ ‫‪ٝ‬نيَ‪199 َٙ‬‬ ‫ٕ‪٤‬ىاة‪277 ،61 ،35 ،33‬‬
‫‪،220 ،200 ،137 ،120‬‬ ‫ٍبٍايبسبً ‪209‬‬ ‫‪ٞٝ‬ي‪ٙ‬ي ‪200‬‬ ‫ٕ‪ٍُ٤ٙ٤‬ي‪ٚ‬المي ‪186‬‬
‫‪،268 ،265 ،225 ،221‬‬ ‫ٍبٍاػبىامي ‪100 ،69 ،65‬‬ ‫‪٤ٚٝ‬ار ; ٕبال‪٣‬ار‬ ‫ٕ‪ّٚ٤ٝ٤‬ي ‪188 ،187‬‬
‫‪281 ،278 ،276 ،275‬‬ ‫ٍبٍاهب‪ٟ‬ىامي ‪،52 ،36‬‬ ‫عب‪ٓ٣٣‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ‪200‬‬ ‫ٕيب ‪188‬‬
‫ٍ‪ٙ٤‬بسذ‪32 ،31 ،16 ٦‬‬ ‫‪283 ،66 ،65‬‬ ‫فب‪ٙ‬يٍبد‪200 ٤‬‬ ‫ٕيبةّ‪٢‬يي ‪188‬‬
‫ٍ‪٤‬يش‪221 ٗ٤‬‬ ‫ٍبٍا‪ٗ٣٣‬ىامي ‪68 ،66‬‬ ‫فجبٓف‪ٚ‬ي‪200 ٤ٚ‬‬ ‫ٕيب‪188 ٗ٣٣‬‬
‫ٍيَ‪ٙ‬ي ‪222‬‬ ‫ٍبٍيَ‪ٚ‬يٍي‪ٚ‬الٍي ‪210‬‬ ‫فجبثَي‪ٚ‬ي ‪200‬‬ ‫ٕ‪ٖ٢‬ـَىامي ‪63‬‬
‫ٍيٍِبالٕي ‪222 ،27 ،6‬‬ ‫ٍبٍيٍي‪ٚ‬الٍي ‪210‬‬ ‫فَٖٖهب‪200 ٤ٚ١‬‬ ‫ٕي‪189 َٕ٦٢‬‬
‫ٍيِيٕ٘‪١٤‬ئي ‪223‬‬ ‫ٍبٕي‪٢ّٜ‬يي ‪211‬‬ ‫فغب‪200 ٤ٙ‬‬ ‫ٕئييّ‪٢‬يي ٕئيي‪189 َٙ‬‬
‫ٍي‪ٚ‬الً ‪223‬‬ ‫ٍب‪َٙ‬بٍي‪ٚ‬الً ‪211‬‬ ‫ف‪ٚ‬يوب‪٢ّٟ‬يي ‪200‬‬ ‫‪ٙ‬بايَ‪ٙ،َٙ‬بفيَ‪190،192َٙ‬‬
‫ٍي‪224 ٤ٙ٤ٚٚ‬‬ ‫ٍبىبٍّ‪٢‬يي ‪،200 ،68 ،67‬‬ ‫ف‪ٚ‬ي‪٣‬ئَىي‪ٚ‬ي ‪200‬‬ ‫‪ٙ‬بثب‪ٚ١‬ي ‪191‬‬
‫ٍي‪ٚ‬ي‪٢‬غهب‪ٚ١‬ي ‪225‬‬ ‫‪281 ،212‬‬ ‫ف‪ٞ‬بٍر ‪200‬‬ ‫‪ٙ‬بثيّ‪٢‬يي ‪192‬‬
‫ّبسشب‪ٙ‬ي ‪225‬‬ ‫ٍبالثَُ‪١‬ي; ثَُ‪١‬ي‬ ‫ف‪٢‬جَ‪200 ٤ٙ‬‬ ‫‪ٙ‬ب‪٧‬جبُ‪ٙ‬ي ‪192‬‬
‫ّبال‪225 ٟ‬‬ ‫ٍب‪ٝ‬جبي ‪213‬‬ ‫في‪٤‬ض‪200 ٤ٚ‬‬ ‫‪ٙ‬ب‪٥‬سذ‪ٕ٦‬ي ‪192‬‬
‫ّبال‪١‬شَ ‪226‬‬ ‫ٍب‪ٚ١‬يٕئيَُ ‪214‬‬ ‫ميبٍّ‪٢‬يي ‪200‬‬ ‫‪ٙ‬ب‪ٞ٧‬بٍثَي‪ٚ‬ي ‪192‬‬
‫ّبال‪ٍ٤ٕٟ‬ا ‪226‬‬ ‫ٍؼ٘ىامي ‪281 ،278 ،67‬‬ ‫ٍبسبٍ ‪201‬‬ ‫‪َٙ‬ى‪193 ٦‬‬
‫ّئـ٘‪227 ،226 َٙ‬‬ ‫ٍ‪ٍ٤‬ثب‪ٟ‬ىامي‪281 ،68 ،67‬‬ ‫ٍبسيَي‪ٍ٤‬ا‪202 ٟ‬‬ ‫‪َْٙ‬ا‪َْٙ ، ٣‬آة ‪،11‬‬
‫َّ‪٢ّٛ‬يي ‪227‬‬ ‫ٍ‪٣ٍ٤‬ؿبي ‪273 ،52‬‬ ‫ٍبٍاآمبع ‪202‬‬ ‫‪193 ،151 ،69 ،12‬‬
‫هَغبى‪ -‬يئَ آىالٍي‪١‬ي‪ّ ٠‬اّ‪٤‬‬ ‫‪292‬‬

‫‪ٍٕ٣‬ب‪41 ،23 ٟ‬‬ ‫‪ٙ٤ٝ‬الّ‪٢‬يي ‪ٙ٤ٝ‬الالٍ ‪249‬‬ ‫ٕـ‪٤‬يسذ‪237 ٦‬‬ ‫َّي‪ٚٞ‬ي ‪227‬‬
‫‪٧‬بؿبّ‪٢‬ي ‪255‬‬ ‫‪ٝ‬يَ‪250 ،249 ،72 ٣‬‬ ‫ٕيالٍ‪ٙ‬ي ‪265 ،238‬‬ ‫ّالَٕ ‪244 ،228 ،176‬‬
‫‪٧‬بىيثَي‪ٚ‬ي ‪،113 ،83 ،82‬‬ ‫‪ٍ٤ٝ‬ا‪،34 ،32 ،14 ،8 ٟ‬‬ ‫الؿي‪٠‬ىٍ‪ٕ٥‬ي ‪238‬‬ ‫ّ‪ٍَٞ‬بيب ‪229 ،228‬‬
‫‪255 ،200‬‬ ‫‪،75 ،65 ،63 ،38 ،37‬‬ ‫‪ٙ‬ؼئييَ ‪239‬‬ ‫ّ‪٤‬اَٗؿبيي ‪284 ،52‬‬
‫‪٧‬بُاٍّ‪٢‬يي ‪255‬‬ ‫‪،125 ،117 ،107 ،80‬‬ ‫‪َْٙ‬آثبى‪239‬‬ ‫ّ‪ٍ٤‬آثبُ‪ٙ‬ي ‪229‬‬
‫‪٧‬ب‪ٝ‬بٍّ‪٢‬ي‪260 ،256 ،227‬‬ ‫‪،162 ،134 ،130 ،126‬‬ ‫‪٤ْٙ‬ا‪240 ،239 ٟ‬‬ ‫ّ‪ٍ٤‬ا‪ٝ‬ب‪ٚٙ‬ي ‪229‬‬
‫‪٧‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬بٍا ‪42 ،20‬‬ ‫‪،247 ،243 ،190 ،164‬‬ ‫‪٦ََٚٙ‬ث‪٤‬المي ‪240‬‬ ‫ّ‪ٍ٤‬ىّ‪٢‬يي ‪230‬‬
‫‪٧‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪260 ،256 ٟ‬‬ ‫‪،266 ،262 ،261 ،253‬‬ ‫‪ٖ٢ٙ‬ب‪281 ،241 ،63،67 ٟ‬‬ ‫ّ‪ٍ٤‬ى‪231 َٙ‬‬
‫‪٧‬ب‪٣‬اٍّ‪٢‬يي ‪257‬‬ ‫‪،273 ،270 ،269 ،267‬‬ ‫‪٦ٖٕ٤ٙ‬ىٍ‪242 ٥‬‬ ‫ّ‪ٍ٤‬الٍ ‪232‬‬
‫‪٧‬ب‪٣‬آ ‪258 ،147‬‬ ‫‪275 ،274‬‬ ‫‪ٙ‬يَي‪٢‬ؼي ‪242‬‬ ‫ّ‪ٗ٤‬آسب‪232 ٟ‬‬
‫‪٧‬ئِا‪٧ ،ٟ‬يِا‪259 ٟ‬‬ ‫‪٤ٝ‬مب‪،ٟ‬ث‪٤‬س‪ٝ ٟ٤‬يل‪َٙ ٦‬ى‪٥‬‬ ‫‪ٙ‬ي‪ٚٞ‬ي ‪243‬‬ ‫ّ‪ٗ٤‬سذ‪232 ٦‬‬
‫‪٧‬ئيجزّ‪٢‬يي ‪259‬‬ ‫‪٤ٝ‬مب‪ٕٟ‬اٍ‪279 ،72 ٠ّ٣‬‬ ‫‪ٝ‬بدَي ‪243‬‬ ‫ّ‪٢ّ٦٢٧٤‬ي ‪233‬‬
‫‪٧‬يي‪ٚ‬ي ‪260‬‬ ‫‪ٝ‬يَ‪٣‬ئَىي ‪250‬‬ ‫‪ٝ‬بٍا‪ٚٙ‬ي‪267 ،244 ،56،71‬‬ ‫ّي‪233 ٤٢٢‬‬
‫‪٤ٞ٧‬اٍّ‪٢‬يي ; ‪٧‬ب‪ٝ‬بٍّ‪٢‬ي‬ ‫‪ٝ‬ي‪ّٚ‬يٕئيي‪250 َٙ‬‬ ‫‪ٝ‬بُا‪ٍٟ‬ي‪ٚ‬المي ‪244‬‬ ‫ٕئـَ‪ٝ‬ي ث‪٤‬س‪ٝ ٟ٤‬يل‪َٙ ٦‬‬
‫‪ٙ٦ٞ٧‬ب‪٧ ;ٟ‬ب‪ٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ٟ‬‬ ‫‪١‬بمبٍا ‪251‬‬ ‫‪ٝ‬بيبىٍ‪ٕ٥‬ي ‪245‬‬ ‫ٕئياي‪ٚ‬ي ‪233‬‬
‫‪٤٧‬ىٍبالٕي ‪27‬‬ ‫‪١‬ؼوٍ‪ٙ٤‬يّ‪٢‬يي ‪251‬‬ ‫‪ٝ‬ئ‪245 ،67 ،63 ٥َ٨‬‬ ‫ٕئيٖبٗ ‪234‬‬
‫‪٤٧‬ال‪٧ ،ٟ‬يال‪260 ٟ‬‬ ‫‪ٍَ١‬ي‪ٚ‬المي ‪252 ،251‬‬ ‫‪ٖٝ‬ؼيي‪ٙ‬ي ‪246 ،245‬‬ ‫ٕ‪٢‬ؼ‪279 ،151 ،70 ،69 ٦‬‬
‫يب‪ٛ‬ث‪٤‬المي ‪261‬‬ ‫‪َ١‬ي‪ٞ‬ب‪٢ّٟ‬يي ‪252‬‬ ‫‪ٝ‬ل‪٤ٞ‬ىآ‪٣‬اى ‪37‬‬ ‫ٕ‪٤‬ى‪َ٨ّ٥‬يِ ‪234‬‬
‫يئيىيىٍ‪261 ٥‬‬ ‫‪ٍِ١‬آ‪ٙ‬يث‪٤‬المي ‪252 ،14‬‬ ‫‪َٝ‬ىا‪245 ٟ‬‬ ‫ٕ‪ٍٙ٤‬بىّ‪٢‬يي ‪235‬‬
‫يئيىيٍبٍىاٗ ‪276 ،262‬‬ ‫‪ٖ١‬يَّ‪٢‬يي ‪252‬‬ ‫‪246 ٥ٍِٝ‬‬ ‫ٕ‪ُٚٙ٤‬ي ‪235‬‬
‫يئ٘ىييَ‪ٝ‬ب‪١‬ي ‪262‬‬ ‫‪١‬ؾَف‪ٚ‬ي; ‪ٍِ١‬آ‪ٙ‬يث‪٤‬المي‬ ‫‪ََٚٝ‬ي‪ٙ‬ي ‪246‬‬ ‫ٕ‪١٤‬ئيّ‪٢‬يي ‪235‬‬
‫يئٕ٘‪٤‬ي‪273 ،262 ،50 ٤‬‬ ‫‪٣‬ا‪254 ،253 ،249 ،26 ٟ‬‬ ‫‪ٞٝ‬يسبٍي ‪247‬‬ ‫ٕ‪١٤‬ئيىامي ‪70‬‬
‫‪٣‬ا‪ٟ‬ايٖشب‪١‬ب ‪254‬‬ ‫‪٤ٝ‬ه‪275 ،247 ٗ٤‬‬ ‫ٕا‪١‬ذبدبً ‪236‬‬
‫‪٣‬اٍا‪١‬ب ‪54 ،41‬‬ ‫‪ٍ٤ٝ‬اى‪ٙ‬ي ‪248‬‬ ‫ٕ‪َٚٙ٣٤‬ي ‪237 ،236‬‬

You might also like