Professional Documents
Culture Documents
Untitled
Untitled
آراضذيريت تَپاليبى:
َٝي7...................................................................................................................... :٦ٝ
ائٕ ٟـــــــــاُ 10 ....................................................................................................
ثيريٌجي ثؤلَم
٤ٝمب٧ ٟبٍاىيَ 15 .....................................................................................................
ايىيٌجي ثؤلَم
٤ٝمب١ي ٣ َ٨ٙ ٠ثو٘ آىالٍي١يّ ٠اّ42-19 .......................................................... ٤
اٍچًَجَ ثؤلَم
٤ٝمب ٟؿبي آىالٍي١يّ ٠اّ52-43 ..................................................................... ٤
دؤردًٍجَ ثؤلَم
٤ٝمب ٟىاك آىالٍي١يّ ٠اّ72-53 ........................................................................ ٤
ثئطيٌجي ثؤلَم
٤ٝمب٢ّ ٟي آىالٍي١يّ ٠اّ262-73........................................................................ ٤
آلتيٌجي ثؤلَم
آٍسيَٝبالٍ 284-263 .................................................................................................
ٍبي٢بًالٍ 292-285 ...................................................................................................
وتبثذا ايطلٌَي الفجب
ٕٖٚيَٚي ٠يبُيٚيٚي
اٝ( ِ١ٍ٣يظبٗ) اٙيجبي اٙيجبي اٙيجبي
سٍّ٤ي سٍّ٤ي سٍّ٤ي ىبٍٕي
سٍّ٤ي السي٠ ىبٍٕي آًٍثبيؼب١ي السي٠ ٣فَثي
آًٍثبيؼب١ي
آاليال Alayla آٙي٦ٚ آ a،A آ
اَىـ٦ Әfcә اَىـ٦ ا ٥ـ٦ ә،Ә اَ
ٕئَٝي ـ ُئي٥٤ Germy - Zeyvә َِٕٝي ـ ُِي٥٤ ائـ ،ئ ،ﺉ e،E اِ
ثِٙ٤نبٍؿبيي Bοlĝar çayi ثٚنبٍؿبي ا٣ ، ٣ ο،O ـ
ٕاي سذ٦ GöyTәpә ٕ ٓ٤سذ٦ ائ ،ئ Öö، ـ
ا٤ٖ١ˇ٣ر ـ
Üngüt - TüLün ا٤ٖ١ر ـ سٟ٤ٙ٤ اˇ٣ ،ˇ٣ Üü، ـ
سٟˇ٤ٙˇ٤
اُ٣ػبٍٙي Ucarli اػبٍ٣ى اُ٣ ،ُ٣ u،U ا٣
اي٢ي ـ ايِٝبٍا İni - İzmara ا١ي ـ اؽٞبٍ٥ ايـ ،يـ ،ي i،İ ايـ
ايـˆ ،يـˆ،
ٍيٍِبالٕي QIzqalasi ٍٍِٚقٕ ٦ي I،I ـ
ي
8-10 ٠ٝ - 1يبٙالٍي آٍإي٢يا ا٣الُٝ ٟب١الٍ ٧ 1341-1343 ٣ؼَي ٖٞٙي اي َٚٚآٍإي ُاَ٧ا آىال١ب٢ّ ٟييٞيِي ٟ٤ٕ ٠ثبسب١ي٢يا ُ٤ٍ ٣ئي
آىال١ب ٟيئََٙى ،ٟآسب ٣ ٛفٞيَٙيٞي ٠ثبَٙب ٢ّ ٜ٧يٙيَٚيٞيِ ٦ٙثيَٙيْي ٥ثٍ ٍ٣٣ِ٤ٕ ٤جََٙي١يٍ ٠بُٝبٕي١يٙ ٠ب٧يي اٙ٤ٞٙ٣ـب ٣ ٛثـٍ ٤جَٙـَىٟ
ؿيوب ٟآىاَٙ ُ٤ٝ٤ٕ ٛي ٣ا١٣الٍي ٠يب١ي٢يا ٍٞـٍ ،٦يٚيـ٢غ ،ا٣م ا٣ػـالٍيٍ ،يِيـ٘ ٕـيٍَب ،ثيَُٚيـِ ٣اٙ٣ـبً ٍجََٙي٢ـي ٟؿيوـب ٟآٙـيٌ
ا٣ي١٤ؼبٍالٍي ٣إْي اٖ١ب١الٍي ٠يبٙبٕ٣ ٛبئ٘ َٙي ا٣الٕ ٟبهٖي ٍبثالٍي ٣كشي ٍجَى ٟؿيوب ٟآر إْٚشي١ي ٕإُ ٦ٚٝ٣اٍ.ٜٙ٤ٝ
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 8
ٍُسٚز ىي٢ي ٦٢اي٢ب١ب١الٍ ائَٙ٤ٙي٢ي يئَىٍ ٥بُيالٍ ٟجََٙى ٥ىى ٠ائشَِٝٞي ،َٚٚث ٦ْٚا١٣الٍي
يبٙبىيَالٍي يئََٙىٖ١ ٟجشبً اُ٣اً ،سذ ٦ثبٙالٍي٢يا ٍ٤ٍ ٣ىٙ٤ٍ -الٍ يئ ِٞا٣ؿٟ٤
ثٍ٤اهبٍٝيٚالٍ .1ا١٣الٍ ائَٙ٤ٙي ٠يب١ي٢يا ىا ٧ئؾ ُٝب ٟيبٙبٕ٣ ٛبئَ٘ٙي ٣يب ىىبفي
ٝ٣ِٚٝبر -ىا ىى ٠ائشَِٝٞي.َٚٚ
ائَٙ٤ٙيٍ ٠جََٙى ٥ىى ٠اٞٙ٣بٕي ٣ا ٟ٤١٣يب١ي٢يا يبٙبٕ٣ ٛبئٚي ٣ائ ٟ٤١٤ٙائُٗ كيبسي٢يا
ا٣الٙ ٟوٞي ٕ٣بئَ٘ٙي٢ي اِٝ ٟ٤١٣اٍي ايـي٢ي٤ٍ ٥يٞبً ٣ائ٤ٙاي ٦ٚىى ٠ائش،ِٞ
سٍَّٚ٤يٖٞٚٝ ٠ب ٟاٞٙ٣بٝيٚياٍ ٟبثبً اي٢ب١ؼالٍي اي ٦ٚثبمٚي ا٣ال ٟفبىر ٣
ٍَٕٚٞي٢ي١ييَ .كشي ث ،ٟ٤ٕ ٤ائ ٠َٙاٖ١ب١ب ثيَ ،ا٣ؽ ،يئيىيٍ ،يَم ٣اي٘ ىئ ٤ٝ٤١س٤سٞبً
َٝإَٚٞي ى ٥سٍَّٚ٤ي ٠إالٝياٍ ٟبثبً اي٢ب١ؼالٍي٢ياٍ ٟبال ٟفبىر ٍَٕٚٞ ٣ى١ييَ.2
سإٕو َٙا١٣٤ٙ ، ٟ٤ٖٙ٣يٖ ٜسيََْٙي إبٕي٢يا ٍضبهب ٟىئٍ١٣يٍٕٞ ٣ ٥ي ٕ٢يَٙى٥
آًٍثبيؼب١ي ٠ؿ٤ه ٤ٚيئَٙي ١ ٣ئـ ٦ي ٣ ُ٤يب ١ئـٝ ٦ي ٠ايٚٚيِ ٢ّ ،َ٨ٙي ،ىاك ٣ؿبي
آىالٍي٢ي ٍٕٞي ثَ١ب ٦ٝاٍَُ٣ي٢ي ٥ىَييٞٚي٘ ٣ىبٍٕالٙييَٝيٚالٍ؛ ا ٣ػ٦ٚٞى ٟاٍٝ٣ي،٦
ٍَ٥ؿ٥ٍَ ،٠ٞىاك ٣آػي ؿبي آىالٍي٢ي ٍضبئيٕ ،٦يب ٥ؿ ،٠ٞإٍجبٍا ٣ ،ٟسٚو٣ٍ٦ى
ٍ٤يٙ٤ٞالٍ ؛ آىالٍي١ي ٠آ١الٝي٢ي ثي٦ٞٚىيَْٚي ثقضي آىالٍي ىا ائُ ٣اٍقي ٣اٚٝي
َٕٖٚي٢ي ٟاُ٣اٍالٙييَاٍاً ىبٍٕالٙييَٝي٘ ٣يب ىبٍٕؼبيب ا٣هٚبسٞبمب ؿبٙيٞٚيٚالٍ.
ٝظالً ٤ٝمب١يٍِ٤ٝ ٠ا٢ٝ ٟغَٕ٦ي٢ي ٥ه ٌٚىيٚي٢ي ٥ىئيي« ٠ٚدََٝئييَ» (٢ّ )pәrmeyirي آىي٢ي
«دَُ« ٣ »َ٨ٝآٍ٤ٕ٣ا »ٟآىي٢ي «اىٍٖ٤اُ« ٣ »ٟيٖ٢يَ» آىي٢ي «ُٖ١يَ» ٍ٤يٙ٤ٞالٍ!
ث ٤ثيَ كبٙياىيَ ّي٤ٝ ،مب١يا ا٣ال ٟؿ٤ه٢ّ ،َ٨ٙ ٤ٚي ،ىاك ٣ؿبي آىالٍي١ي ٠آ١الٝي
س ٍُ٤ىيٚيٞيِى ٥ثٚٚي ىيَ ،ثقضي آىالٍي ٠آ١الٝي ث ٤ْ١٤ٕ ٤سٍّ٤ؼٝ٦يِى ٥آؿيٌ-
آييي ٠اٞٙ٣بٕب ىا ،اٝ ٟ٤١٣ق٢بٕي٢ي ؿ٤م إْي ُٝب١الٍىا ١ ٣ئـٝ ٦ي ٠ث١٤ياٍ ٟبثبٍْي
ايَٚٚى ٣ ٥آًٍثبيؼب١يا يبٙبيب ٟيئَٙي دَ٣س ٤س ٍُ٤اٖ١ب١الٍي ٠ىيٚي٢ي ٥آهشبٍٝبً الُٝييَ.
ٚٝ - 1يل٨ٝ ٦ي٣ي «ٕٖيي ،٦ىا ٘١اَ٧يّ »٠ٞشبة ٝب ٥اىثيبر ٣ىٖٚي)1379( 40 / ٗ ،٦
- 2ثبم« :سب َٖ١يب١يٍِ »ٛاىبئ٘ ثٍِسي٤٢ه (إْي سٍَّٚ٤ي ٣ ٠س َٚ٢ٍّٞ٤ي ٠ىيَٚ٢ي) ،سَػ ،٦ٞس٢ؾيَٝ ٣ ٜي :٦ٝىّشَ ٍكٞز ٍبضيب١ي
Tengrianizm-Religion of Turks…. Rafael Bezertinov
9 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ٕيي ٝلّٞي اثَا٧يٞي ث ٤ثبهيٞيا ٟؿ٤م اََٝ َِٝه ائشٞي٘ ٤ٝ ٣مب١يا ا٣ال ٟث ٤آىالٍي٠
ّاّ٢ٕ ٤١٤ي ٥َٙىايب١بٍاً آٍاٙييَٝي٘ ،آؿيَالٝي٘ ٣ثّ ٤شبثيا ٕشيَٝيٚييَ.
اثَا٧يٞي ػ٢بثالٍي ّشبثي ٠ثيَ ؿ٤م يئََٙي٢ي ٥آىالٍي ٠آ١الٝي٢ي آؿيَالٝبمب ثقضي
ٍبي٢بٍالٍا ىىق ٦َٙٙ٦إش٢بى ائشٞي٘ ٣اٍ ٣بي٢بٍالٍي ٠آىي٢ي سَْاٍ ائشٞيٚييَ ،ث ٤سَْاٍ
ا١٣بٕاٍ ٥اٙ٤ٞٙ٣يّ ٍ٣ي ،ا٣ه٤ػ٢ّ ،َ٨ٙ ٤ي ٣يب ثبَٙب ثيَ ْٝب١ي ٠آىي١ي ٠ىٟ٤ُٕ٣
ٝق٢بٕي٢ي ثي ِٞٚا٣ؿّ ٟ٤شبثي٧ ٠بٝيٖي٢ي ٣يب ثبَٙب ثاَٚٝ٤ٙي٢ي ا٣هٝ٤بىا ٟيب٢ٙيِ ٝبٍامي
ا٣ال ٟآى ٝلييٕ٦يَٝ ٦٢اػق ٦ائيٍَٕ ،٦آىيّ ٠اّ ٣ ٤١٤ا ٟ٤١٣آ١الٝي٢ي ثي ِٞٚا٣ؿٟ٤
ٕ٢يٕيِ آؿيَالٝبالٍال ا -ُ٣اٍ ٥ُ٣بٞٙبٕي.٠
ثّ ٤شبثيا ا٣ه٤ػ٤ٝ ،٤مب٢ٝ ٟغَٕ٦ي٢ي ٥يئَ ٠ََٚٙؿ٤ه٢ّ ،َ٨ٙ ٤ٚي ،ىاك ٣ؿبي آىالٍي
١يّ ٠اّ ٤اي ٦ٚسب١ي٘ ا ،ٍ٤ٙ٣ث ٤آىالٍيٝ ٠قب١ ،َٝئـ ٦ي ُ٤ايٚٚيِ ٣يب ؿ٤م إْي
ُٝب١الٍا ٍبيييا١ ٟئـٝ ٦ي ٠ايٚٚيِ ّاّ ٤اي ٦ٚثيٖٚي٢َ٢ٙيَ١٤ٕ ٟا آ١ب ىيٚيٞيِي ٠ى٣مَ-٣
ى ٟ٤ُٕ٣يبُيٞٚبٕي٢ي ىا ٕاُ ائ١٤١يٕ ٥اٍ ،ٍ٣ؿ ٤ْ١٤اثَا٧يٞي ػ٢بثالٍي ثَٝ ٤ك٦ٚى-٥
ى ٥ائُ سؼَثٕ٦ي٢ي ٕي٢بٝي٘ ٣ىيٚيٞيِيٕ ٠اُٗ ١ظَ يبُيٖي٢ي ىا ث ٤آٍاٙييَٝبىا اٍائ٦
ائشٞيٚييَ.
ٕبييٕ ٠يي ٝلّٞي اثَا٧يٞي ثّ ٤شبثي يبُٝبٍيا ؿ٤هُ ٤ٚكٞشٍ ٥َٚبسالٞٙي٘ ٤ٝ ٣مبٟ
٢ٝغَٕ٦ي١ي ٠ػنَاىيبيي آىالٍي٢ي ٣اّ ٟ٤١٣اّ ٤١٤آٍاٙييَٝبٍيا كشّي ٢ٝغَ١٦ي ٠يبٚٙي
اٖ١ب١الٍي ايٕ ٦ٚبفبسالٍ ا٣س٣ٍ٤ة ىا١يٞٚي٘ ٣يبىىاٙشالٍ ٕاسٙ٤ٍٝ٤ي.ٍ٣
آٍُ ٣ائييَ ٛكاٍٝشٚي ا٣ه٤ػ٤الٍّٚٝ ،شيٞيِيِ٤ٕ ٠يّ -اّ٤اي ٦ٚثبمٚي آًٍثبيؼب١ي ٠ؿ٤م
إْي سبٍيوي ثاَٙ٦ٖٙي٢يٕ ٟبييال٤ٝ ٟمب٢ٝ ٟغَٕ٦ي١ي ٠يئَ آىالٍي اي ٣ ٦ٚث ٤آىالٍي٠
آ١الٝالٍي اي ٦ٚسب١ي٘ اٞٙ٣بمب ثّ ٤شبثيا ٟالُٝي ٍَيٍَ ىبييا آدبٍا ثيٖٚي.َٙ٠
كٍٖ ٠اٙيي
14/9/1392
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 10
اؤى سؤز:
َ٧ثيَ ٚٝشي ٠آيبً إ٣شٍ ٦بٞٙبٕي ٚٝ ٣ش َٚآٍإي٢يا ٕبييٞٚبٕي ا٣ؿ ،ٟ٤ا٣ ٟ٤١٣اٍٙيني٣ ٠
ّيٚٞيٖيٕ ٠إشَ ٟثيَ دبٍا ث٢ٕ( َٙ٦ٖٚي )َٙالُٝييَ .ىاٗ يبُيالٍ ،سبٍيوي يئَ ...٣ َٙث٤
ثَٙ٦ٖٚىٕ ٟبييٖٚبالٍىا ،يئَآىالٍي١ي ٠ث٤١٤ٍ ٤ىا ائُٗ يئَي ٣اٍىيَُٙ .جٕ٦٨يِ ثيَ
ثا١٦ٖٙي٤ّ ٠س٤ٕ ٦ٚيٙ٤ّ ،ٟ٤ش ،ٟ٣ٍ٤ىيٚي٧ ٠بثئ ٦ٚسبٍيوي ٠سب١يٞبً ا٣ؿ ،ٟ٤اٍ٣ا١ي ٠يئَ
آىالٍي ٠آؿيَالٝبً ى ٟ٤ُٕ٣ثيَ يٙ٤ي َ٧ .ٍ٣ثيَ ّ٢ي ،َ٨ٙ ،ىاك ،ىٍ ،٥ؿبي ،ث٤الً ...٣
آىي ٠آؿيَاليب١يا ،اٍ٣اىا يبٙبيبّٚٝ ٟشيّ ،٠ئـٞيٚي ،اي٢ب١ؼي ٣يبٙب ٛعَُي كبٍيا ىيََٙي
ثيٖٚي َٚاٙي ٥ائش ِٞا .ٍ٤ٙ٣ث ٤آىالٍا ٕاٍ ٥ى ٣ ٟ٤ُٕ٣ىٍي ٠آٍاٙييَٝبالٍ آدبٍيٖٚبَ٧ ،
ثيَ يٍ٤ىىاّ ،ئـٞي٘ ؿبمالٍىا ا٣ ُ٣ئَ ٟؿ٤ه ٤ٚا٣اليالٍي١ ٠ي١ي ،يئَي ٧ ٣بٖ١ي ؿبمب
فبيي اٞٙ٣بٕي آييي٢الٙبٍ .ائ ٦ٚث١٤ب ٕاٍ ٥ىيَّي ٚٝش َٚؿبٙيٚيَالٍ ث ٤آىالٍي ٍ٣ٍ٤ي٤ة،
ٕٖ١ ٠ٚي ٥َٚٚؿبسييَٕي٠الٍ.
ايَا ٟسٍَّٚ٤ي يبٙبيب٢ٝ ٟغََٙ٦ي ٠يئَآىالٍي اي ٦ٚثبمٚي ،اي٢يييّ ٦يٞي ٕئ( ٘٢فٞـٝ٤ي)
آهشبٍي٘ آدبٍيٞٚبٝيٚييَ .ث١٤الٍي ٠آٍاـ ٕيَا ثيَ دبٍإي١يّ ٠اّ ٣ ٤آ١الٝي (ٝق٢بٕـي)
آييي٢الٙييَيٞٚي٘ ٕبىا ،إبٓ ثاٍ ٤ٝ٤ٙبٍاٚ١يٌ ٍبٙيجييَ .آًٍثبيؼبٚٝ ٟشي١ـيّ ٠اّ١٤ـٟ٤
٧بٖ١ي ائ ،َٚٚسبييبالٍ ٤ٕ ٣يالٍىاٝ ٟييا١ب ٕٕ٦ٞٚي٢ي ٣ثٚٝ ٤شي ٠ىيٚي١يّ ٠اّ ٤١٤آٍسيـٌ،
ثيٚي( ٜفٕ )ٜٚإشَٝيٚييَ ،آ١ؼبً ٕإشَي ٠ٚثٕ ٤ئَؿْٚيَْٚي ٠ىا٧ب ىٍي٧ ٣ ٠ـَ ياٚ١ـ٤
ايٚيَال١ييَيٞٚبٕي٢يا ،يئَ آىالٍي ّاّ ٟ٤١٤آؿيَالٞ١بٕي ثاي ُ٤ا ٜ١٣ىاٙيييَ.
آًٍثبيؼب١ي ٠ائيَ١يٝ٦ٞٚي٘ يئَآىالٍي٢يا ٟثيَي ٣ؿ٤م ائٚٞ١يٕي ،ائ١٦ْٙي ٠سبٍيوي
يئََٙي٢ي ٟا٣ال٤ٝ ٟمبٝ ٟبكبٙيييَ .ثٍ٤ا١ي ٠س ٘ٞىاٙي٢ـي ٍ٤يب١ـالٍ ،اٙشٞبٍي ىيٚٚي؛
ٕٝ٤ئَ٧ ،ـــٍ٤ي٧ ،يشـــيٝ ،يْــيّ ،بٓ ،ٟ٤٧ ،ثَٙ٤بٍ٤ٍ ،سي٤ٙ٤ٙ ،ٔ١ُ ،ثيٝ ،ب١ب١بٝ ،بى،
ٕبّب ،دبٍرٕ ،ب٣يَ ،آ٣اٍ ،هٍِّ ،ي ،َٞآٙجبّ ،ٟبٕذيٍ ،جـبً ،هٚغّ ،بىٕ٣ي ،آال،ٟ
آٝبٍى ،ا٣سيٕ ،يٕ٘ ،بٕبٍسيٍ ،بٍٍبٍٕ ،بّٖي ...٣ ٠هبَٙالٍ اٙ٤ٞٙ٣ـالٍ .ثئ ٦ٚثيَ آىٙيٜ
11 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ائ٘ سبييبالٍ يبٙبٝي٘ يٍ٤ى ٟ٣يئَ آىالٍي١ي ٠آؿيَالٞ١بٕي ،ؿ٤م اٞ٧يشٚي ىيَ .ثيِ ث٤١٤
ثبٙب ى٤ٙ٣ة ٣ث ٤ايٚي ٠ؿ٤ه ٤ٚؿشيٚ٢يَِٙي ٠ثي ٦ٚـ ثي ،٦ٚا١٣ـ ٤ث٤يُ٤ٝ٤٢ا آٙــييٌ ٣
آٙال٧ب ؿ٤م ٍ٤ّ٤ٙاَٙ٤٨ٕ ،ٟ٤ٖٙ٣يٞيِ اٖٙ٣بىا ،ا١٣ـ ٤آُ ـ ؿ٤م يئَي ٦٢يئشيَىيِ.
آٍُي ٜثـــ٤ى ،ٍ٣يٍ٤ىىاٙالٍيَٙ٤٨ٕ ٜيٞيٕ ٟاُ ائٍس٤ة ٣ائُ هبَٙالٍي١يٍ ٠بٍاٚ١يٌ
ىئَٚٞ١ي ٠ايٚيَال١ييَٝبمب ٣ثئ ٦ٚايَٚٚي ٠ىاٙي ٠س٤سٞبمب ،يبىا ثئ ٦ٚايَٚٚي ٠ىاٙي ٠س٤سب١الٍا
ىٕشِ اٞٙ٣بمب ؿبٙيٚبالٍ ،آسبالٍ ىئٞي٠ْٚ؛ ٣يَ ىئ٣ ِٞيَٝبٍيا ٟآٍسيٌ ىيَ.
ثيِي ٜآٍاٙييَٝبالٍ ٣آؿيَالٝبالٍ ٕإشَيَّيٝ ،ي١ي ٣اٍٙينيٞيِي ٠ا ٤ٙ٤ٍ ٜ٨ٝ ٟا٣الٟ
يئَ آىالٍيٞيِ ّئـٞي٘ اي َٚٚث٤ي ٤آٝبٖ١يِ سلَييٝ ٦قٍَ ٟ٣بٙيجييَ .ث ٟ٤١٤آؿيَالٝبمب
٧ئؾ ثيَ اكشيبػي اٞٙ٣بيب ٣ ٟػبٚ١ي ٕ٦١٤ٞ١يٍ ،ضبهب ٟىئ١٣ٍ٣ي ٟثبٙاليب ٟآ١شي
آًٍثبيؼبٕ ٟيبٕشيىيَ .ثيٚييٖيٞيِ ّيٞي ث ٤ىئٍ٣ى ٟافشجبٍاً ٦١ايْ٢ي ىيٚيٞيِي ،ائ٦ٚػ٦
ىٝ ٥ق٤٢ي ٝي١يشيٞيِيٖ١ُ ٠ي ٠اٍطي ا٣ال ٟيئَآىالٍيٞيِي ٣كشي ٙو ٜآىالٍيٞيِي ثئ٦ٚ
ٝل ٤ائشٕ ِٞيبٕشي ،ىا٧ب ى٣مَٝ ٤ٕ٣ي١ي ٕ٤ي ٍيَيٕ ٜيبٕشي ي٣ٍ٤ى .ٍ٤ٙ٣ث ٤ىٝ٣ٍ٣يا
آػي٢بػبٍٚي كبٗ ث٤ىٍّ٣ي ،يئَ آىالٍيٞيِي ٠سلَيو ،سبالٍ ٣ ٟيَمي٢ب ٝقٍَ ٟ٣بٙييني٢ب
اي٢ب١ب١الٍ ٣ا ٣كبٍيا ىا١يٚب١الٍ ٣ا ٟ٤١٣ا٣مَ١٣يا ؿبٙيٚب١الٍ" ،دبٟسٍّ٤يٖز"
آىال١ييَيٚيت ٣ا ٟآُي ٍي٢ب١يٚيَ.
٤ٝمب١ي ٠يئَآىالٍي١ي ٠آٍاٙييٞبالٍي ٕإشَيَّي ث ٤آىالٍىا هبَٙيٝ ،٠بىي ٝ ٣ق٤٢ي
ٝي١يشي ائُ ا١قْبٕي٢ي سبدٞيٚييَ .ثٍ٤اىا ا٣ال ٟيئَآىالٍي يب ٝقيٙ ٠و ٜآىي اي٦ٚ
ثبمٚيييَ (ٝبُاٍ ٟيٚالمي ،ػقيَآثبى ،)...٣يب ٢ٝيي هبٍاّشئَ ىاٙيييَ (ىٝيَؿي،
ثٍُ٤آ٣اى ،)...٣يب ىي٢ي ىقبٙيش ٦ٚثبمٚي إ( ٍ٤ٙ٣ئَٝيُ ،ئي ،)٥٤يب ػ٤مَاىي هٝ٤ٞيز-
َٙي فْٔ ائشييَيَ (اٟ٣ُ٣سذ ،٦آكىٍٍ ،٥بسيَيٍ٤ا ،)ٟيب ٝيي ٦َٙٚثبمٚيييَ (اٝ٣بٕشب،ٟ
ؿبٞٙبّ٢يي ،)...٣يب ثيَ ٕيَا ا٣اليالٍي هبعيَالىيَ (آٗ٣ئَىيٚي) ،يب سبييبالٍي ٠آىي
اي ٦ٚثبمٚيييَ (ٕبميَالٍ (ٕبُ ايَ الٍ)َْٙ ،اٙ( ٣بُ اٍ ا٤ٍ ،)٣ػبثيٚي ٍ .)..٣ئيي
ائيُ ،آًٍثبيؼب٤ٝ ٣ ٟمب١ي ٠يئَ آىالٍي٢يا ،إ٣ش ٦آىالٍي ٕ ٠ٚث٤س٤١٤ٍ ٟ٤الٍىا
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 12
يئَآىالٍي ٣اٍ آ١ؼبً ٝيو ،إبعيَ ٣سبييب آىالٍي اي ٦ٚثبمٚي ا٣ال ٟيئَ آىالٍي ،سبٛ
ؿ٤ه ً٤ٚسْٚي٘ ائي ٍُ٥آدبٍيؼي ٍ ٗ٣ا٣ي٢بييَ.
ث ٤يبُيــيا ؿبٙيٞٚيٚيٌ آ١ب يٍ٤ىٝ٣ــٝ ُ٤ـــ٤مب١ي ٠يئـــَ آىالٍيــــ ٠س٤دالييت ٣
ا١٣الٍي ثيٖٚيٝيِ ؿبسب ٟيئَّ ٥يٞي آؿيَاليبً ٣ا٤ٝ٣ى٣ ُ٤ٝ٣اٍ ا٣ه٤ػ٤الٍ ا٣ؿٟ٤
ٝبٍاٍٚي ا٣ال .يبُي٢ي ا٣هٝ٤بىا ٟائ١ؼ ٦ثيَ ١ئـٕ ٦اٍُ ٣ئيي ائش ِٞايٖشَىيٜ؛
ـ ّيشبثيا ا٣ال ٟيبُيالٍ ٣آؿيَالٝبالٍي ٠ثيَ دبٍإي ٙبيي ثقضي ا٣ه٤ػ٤الٍ ا٣ؿ ٟ٤سِ-٥
ٙيٖي ٣كشي ثقضي آؿيَالٝبالٍي ٠اي٢بٞ١بمي ثقضيَٙي ا٣ؿ ٟ٤ؿشي ٠ا٣ال٢ٝ ،ؼ ٦ثٟ٤١٤
ٕججي ثيِى ٥ي٤م ،س ٍُ٤هبَٙي١ي ٠اىثي اٍطي١ي ٠ائ٦ْٙى ٥يبيٞٚبٝبٕيىيَ .ث ٤ؿبمب ّيٞي
ث ٤اىثي اٍطي ،٠إبعيََٙي ،اىٖبَٙ٦١ي١ ،بميٚالٍي ،ىثَٚي ،آىاة ٝ٤ٍٕ ٣الٍي ...٣
ٕيِٙيٍ ٠بٙيت ٣ىئٙ٦ٞي ٚٝشي ٠ؿ٤ه ٤ث٤١٤ٍ ٤ىا سبٕ ٛب٣اىٕيِىيَ .ثئ ٦ٚثيَ كبٙيا ثيِ ّيشبثيا
آؿيَالٝبالٍ ى ُ٣ا ٟ٤ٖٙ٣ىئيـــٝ ٦ؼجـــٍ ٍ٤بٙيت ،إ٣ش ٦آىالٍي ٕ ٠ٚسٍُ٤
سبييبالٍي١ي ٠اىثي اٍطي٢ي ٟىبيياالٞ١يٚيٌ.
ـ ثقضـي آىاٝالٍيـ ٠ا ُ٣ىيٚيٞيـِىٕ ٥ب٣اىٕـيِ ٞ٧ـي ٥ا ُ٣ىَ٢٧ـٔٙ٤ّ ،ش١٣ٍ٤ـ ٦يبثـب١ؼي
اٙ٣يٍ٣الٍي ا٣ؿ ،ٟ٤يبٙبىيني يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ ٟ٤ثبَٙب ىي٘ ،ىَ٢٧ـٔ ٙ٤ّ ٣شـٍ٤ى٥
آهشبٍيَالٍ ٣ؿ٤م ي٧ ٗ٤ئؾ ثيَ ُاى سبدـب ثيٞٚيَٙـَ ،آ١ؼـبً ثقضـي كـبٙالٍىا اٙ٣ـٍّ٤ي،
ائُٕ ٦ىيٚي ٥آهشبٍىيَالٍي ٕاُ ٥َٙا٣هٚبٍ ٕ ٦َُٙٙ٤سـٕٚ ٗ٤يَٙـَ ٣ائٚـ ٦ىيْيَٚٙـيََٙ
ّــي سبدــييَالٍي آ١الٝــالٍ ىُ٣ى .ٍ٣ثــ ٤ثيَكبٙــياىيَّي فٞٚــي ػ٨شــي٧ ٟــَ ثيــَ ثئٚــ٦
آهشبٍيٚــالٍ َُٕ ،هبَٙيـــ ٠ا ُ٣ىيٚي٣ ،اٍٙينـي ،ىـــَٙ٤ّ ٣ ٔ٢٧شــــ ٣ٍ٤إبٕـي٢يا
ا٣ال .ائ ٦ٚآىاٝالٍىاٟ؛ ُي ٖ٢يَ ّ٢ـيي ٠ىبٍٕـؼب ٕـب١يت ٣ا١٣ـ٤؛ َُٕ ٣ ٟيـَ يـبىا ُيـٕ٠يـَ
(ٕيَ١يُ ٥ي ٠إت) ٕاَُٙي اي ٦ٚثبماليب١الٍ٦ٖٕ٤ٙ ،ىٍ٢ّ ٥ييٕ٣ٍ ٠ـؼب ٕـب١يت ٣ا١٣ـ٤؛
ىٍَٕٕ ٥جِ آ١الٝي٢يا ثي ،َٚ٢ٚائ٘ آٍإي٢يا آاليال ىئيي٢ّ ٠ٚيي آٙي ٦ٚيبُيت ٣ا١٣ـ ٤فَثؼـ٦
ٕب١يت ،آىي١يّ ٠اّٟ٤؛ ٙي٘ ٕاُ ٣اي ٦ٚثبماليب١الٍَْٙ ،ا ٣يب َْٙاة ّ٢يي١ي ٠آىيـ٠
13 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ىبٍٕؼب ٕب١يت ٣ا٤١٣؛ ٣ َْٙآة ٕاَُٙي٢ي ٟثيٚيتٕ ،بْ١ي ٙيَي ٠ؿبي ىُٙ٣ـي...٣ َٚ١
آى ؿْ ِٞا٣الٍ.
ـ سٚيؼ يب٢ٙي٘ٙيَالٍي ٠آٍاىاٍ ٟبٙييَٝبً ا٣ؿ ٟ٤يئَ آىالٍي ،٠فَة اٙيجبٕي٢يا ٟفال،٥٣
السي ٠اٙيجبٕي اي ٦ٚى ٥يبُيت ٣ث ٤اٙيجبالٍي١ ٠ئؼ ٦يبُيٚيٚي ٠ثي ٔٞٚا٣ؿ ٟ٤ا ٤١٣إ٣ش٦
(ٕ )6ٛشيَٝيٚيِ.
ـ ٤ٝمب١يا ثيَ دبٍا ّ٢ي ٍ ٣يٚالً ،ثٍ٤اىا يبٙبيبٙ ٟبٖ٧ئ ٟ٤سبييبٕي ٣ا ٟ٤١٣سيََٙ٥ي آىي
اي ٦ٚثبمٚيييَ .ثيِ ا١٣الٍي يبُا ـ يبُا ،يئَي ٕ٢ٚي ٥آ١الٝالٍي كبٍيا ىا ىا١يٞٚيٚيٌ.
ـ ٤ٝمب١يا آىالٍي ثيَـ ثيَي ٦٢ا٣هٚبيب١ ٟئـ٢ّ ٦ي يئَٚٙيَ ٣يئَٙي ػبٝبفبر ا١٣الٍي ثيَـ
ثيَي٢ي ٟآييَٝبً ا٣ؿٟ٤؛ آٙبمب ،ي٤هبٍي ٣اٍ٣سب ّيٞي ٕاَُٙى ٟيبٍاٍال١يَالٍ
(ىبيياال١يَالٍ) .ث ٤آىالٍ ىٙ٣ز يبُيالٍي٢يا فٚيبٕ ،يٚي ٕ٣ ٣غي يبىا ثٍِٓ ٤ّ ٣ؿِ
ّيٞي ٕاُ ٦َٙٙيبُيٚيَ ،ثيِ ايٖ ٦ا١٣الٍي ائ٘ آٍإي٢يا ىئييّ ٠ٚيٞي يبُٝيٚيٌ .ائٍِ١
ا٣ؿٕ ٟ٤ئَٝي١ي ٠اي٢ي ّ٢يَٙي١ي ٠آىالٍي ٠ؿْ ِٞا٣الٍ؛ (ي٤هبٍي اي٢ي ،اٍ٣سب اي٢ي،
آٙبمب اي٢ي) .ىئ ،ِٞاي ِٚا١٣ؼ ٦اي٢ي آىٙي ثيَ يبٙبيي٘ يئــــَي (ّ٢ـــــي) ىَُٙ٣يت،
ّ٢ي ثاي٤ىّ٣يَ١٤ٕ ٟا ،يبه٤ى ثبَٙب ٧ َ٧بٖ١ي ثيَ ٕججي ٟإٓيٚي ا٣الٍاً ا٧بٙي١ي ٠ثيَ
كٕ٦ٞي ي٤هبٍي عَىي ٥يئ٢ي يبٙبيي٘ يئَي ىَُٙ٣ييت ٣اٍ٣ا١ي ي٤هبٍي آىال١ييَيت.
آييي٠ىيَّي ،ثيَي٢ؼي اي٢ي ّ٢يي آٍسيٌ آٙبمب اي٢ي آىي٢ي ىاٙيٞبٙي ا .ٍ٤ٙ٣يئ٣ ٦٢
٧بٖ١ي ثيَ ٕججي ٟايٖ ٦ا٧بٙي١ي ٠ثيَ كٕ٦ٞي ث ٤ىئ ٦١ي٤هبٍي ٣آٙبمب اي٢ي ّ٢يَٙي
آٍإي٢يا يئ٢ي يبٙبيي٘ يئَي يبٍاسٞي٘ ٣اٍ٣ايب اٍ٣سباي٢ي آىي ٣ئَٝي ،َٚٚؿ٤ْ١٤
ى٣مَ٣ىا١يا ا ،٣ايْي «اي٢ي» ّ٢يَٙي١ي ٠اٍ٣سبٕي٢ياىيَ .ثيِ ث٢ّ٤يَٙي ثيَ ّ٢ي ّيٞي،
ائٍ ِ١ا٣الٍ «اي٢ي» آىي آٙشي٢يا آٍاٙييَٝيٚيٌ.
ـ ّ٢يَٙي ٠آىالٍي ٠ىٙ٣شي يبُيالٍىا ا٣الّ ٟيٞي ٣ىبٍٕؼبىا ٕشيـَيت ،آ١ؼبً ا١٣الٍي
آٍُثبيؼب ٟسٍّ٤ؼٕ٦ي يبُيٚيٚي ثا١٤ٝ٤ٙي ٥آٍاٙييَٝيٚيٌ ٣فالٝشي٢ي ٟائ٦ٚ
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 14
هــَغبى ّبراديــــر
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 16
٤ٝمب١يٕ 5226/9 km2 ٠ئ٢يٚٚيٖي ٣اٍ .اي٢ييْي اٍىثي٘ إ٣شب١ي١ي ٠يُ٤ى29/1 ٥
ٕئ٢يٚٚيٖي ٤ٝمب١ي٢ييَ .ث ٤ثا1372 ٦ٖٙـ ػي ٕ ٘١٤ايٚي٢ي ٟائ١ؼـــ ٦ى٣مــــ ٤آًٍثبيؼبٟ
إ٣شب١ي١ي ٠ثيَ دبٍؿبٕي اييي1372 .ـ ػي ٕ ٘١٤ايٚي ،آمالٍٕ( َٙ٤ىٍَ٣ىي )٠آيي١ي٠
22ـ ػي ٕ١٤١٤ي ،ٟاٍىثي٘ إ٣شب ٟا٣ال١يا ،ا١٣ب ٍٙ٤ٙ٤ي .٣ث ٤ثا ٦ٖٙاي٢يي إ٣شب١ي ٠ا٣ؽ
ائٚٞ١ي (َٕ٨ٙ )ٜ٨ٝشب١ي ٠ائُ١٣ي ٥يئَ ٣ئَيَ .إ٣شب١يَِّٝ ٠ي ا٣ال ٟاٍىثيٚيَ١٤ٕ ٟا،
ا ٟ٤١٣ايْي٢ؼي ؿ٤م ٤١ىَ٨ٙ ٤ٕٚ٤ي ،دبٍٕبآثبى ،ث ٤ثا٦ٖٙى ٥يئََٚٙيَ.
٤ٝمب١ي ٠ائسَِ (سبٍين) ثبهيٞي٢يا ٟثا َٙ٦ٖٙآٍإي٢يا ائُٗ يئَي ٣اٍ .ثٍ٤اىا سبٍين
ث٤ي ٤ائ٦ْٙى ٥ىٍي ٠ائشٖي (سبطيَ) ثٍ٤اهب ٟا١٣الٍػب ائٚٞ١ي ا٣الي ثبٗ ٣ئَيت .ثٍ٤ا١ي٠
٦ٚ٧يبهيّ ٠ئـٞيٚي٢يٟى ٥ىا١يٞٚبً ؿ٤م ٝبٍاٍٚي ٣ائٚيشٙ٦ٞيييَ٤ٝ .مب١ي١ ٠ئـ ٦اي٘
ائ١ؼّ ٦ئـٞيٚي ٠ائٚيش ِٞا٣ؿٕ ٟ٤بيي ٠إٍغٝ ٤ؼَىي (٤ٝمب ٟآٍاُ ٕيشٕ٦ي١ي٠
ٝييَي) ػ٢بثالٍي٢ب ًٍ٣ٍ٤ٙ٤ٙ٤؛ «سوٞي٢بً 50اي٘ ث١٤ياٍ ٟبثبً ٤ٝ ٦ٚ٧مب١ي ٠سبٍيوي
٣كٚي ؿاَٚٙي اْٙشَيِ ٝيْب١يِ ىٝيَي سب١يٞيَىي .اعَاه ٝئ٦ٚىٕٚ ٟيت آٍاُ
ٕاُ١٣ي ٤ٕ ٟايـيت آمبػالٍ ّإ٦ٖٙي٢يٝ ٥ئ ٠١٦ٙ٦ى ،ُ٤١٣ؿبٍَبٗ ،سٍ٤اعٍ ،بٍسبٗ،
ؿٗ٤ديٚيٖيٍ ،بٍاثبسياً ٍ ٣يِي٘ ٙالٕ٦ٙي ٦٢ث٥ِ٢ي ٠ػئيَا ٦ٚ٧ ٤ٕ٣ٍ٤ٕ ٟسَاّشٍ٤الٍي٠
ٍ٤الً آدبٍاٖٕ ٟي٢يٕ ٜٕ ،ذ ٠عيّبٍَٙ٥ي١ ٠قَٕ٥ي٢ي ائٚيشٝ٦ٞيٚيي .هٝ ٤ُٙ٣ٍ٤بكبٙي٢يا
َٕر ىٍ٣ا ٟآك ىاك اسَْٚي٢يٕ ٟاُ ٍُ٦ٙ٣آػيائ١٦ٞٚي ّئـيت «ٍ٤ؽ ٍيٚالمي»١ب
ائ ٠٢ػئيَا ٤ٕ٣ٍ٤ٕ ٟهٝ٤ٞي ٦ٚث٧ ٤بي ـ ّ٤يي٢ّ ٟبٍ اييي.
اي٢يي ّي ٍ٢ي ّبٍهب١بٕي يئَ ٠َٚٙسذ٦ي« ٦يئ٘آسب »ٟىئيَىي٣ .َٚاهز اٍ٤ٙ٣ى ٣ػئيَا١الٍ
ىا٧ي ٙبفيَ ٞٝي ٍ٣٣م ٟ٤ىئٞي" :٠ْٚيئَى ٟآيبمي٢ي ٍّ ٗ٤يٞي ا٣ُ٣ة ،يبي ّيٞي
ىاٍسي٢يت ا٣م ّيٞي ٕ٣ُ٤ة ،يئ ٦٢ائُ ٕ١ ٤١٣ٍ٤ؾبٝال ى٣ُ٣ة" ٕايـِ آٍاُىا٤ٕ ٟ
ايـ ِٞا٣ؿ ٟ٤يئ٘آسب١يا ٟآٙيَىيالٍٕ ....اٍ٤ٝ َٚ١مب ٟػئيَا١ي ٠ثئ ٦ٚسقَيي٦ٚييَ:َٙ
ث٤ي٤ٕ ٣ُ٤٢ىٍ ،٥بٍ١ي١ي ٠آٙشي ؿٕ٦٢ي٢ي٤ٍ ٟيَ٣م١٤ب ٍيٍ آك ٍَٕ٤ّ ٣ي ثُ٤ا ٝبيي٘،
ٕاَُٙي ايٖ ٦ايَي ا .ٗ٤ٍٝ٤ٙ٣ىئييٕ ٦٢َٚاٍ٤ٝ ٥مب١يا ػئيَا١الٍي ٠إبٓ ا٣سالمي ٣
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 18
6ـ ٞ٧ب7 209ٛ ،ٟـ 5ـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي25ٛ ، آًٍثبيؼب38ٛ ،ٟ
ؿبيٚي ،ؿبيالٍ286 ٛ ،
ث ٤آى آ٤َ١ر ْٚٙي٢ي٥ى ٥يبُيٚيَ .ىئ ِٞيئَي ٦٢ىّ َٙ٣ي آ٤َ١ر يب ا٤ٖ١٣ر
آًٍثبيؼب١يا يبٙبٝي٘ إْي ثيَ سبييب آىيييَ ٜ٧ .ى٤ٝ ٥مٙ٤الٍي ٠آىٙي ٜسبييبالٍي١ي٠
ثيَيٕي آ٤َ١ر آىي٢ياىيَ )1( .ث ٤ثا١٦ٖٙي ٠آىي ٜ٧ ٠ى ٥ائ٤ّ ٣ ٟر (ٕ٤ر) ٕاَُٙي٦٢
ثا٤ٙة آؿيَالٝبً ا٣الٍ .ائٟ؛ ٍبثبً آ١الٝي٢يا (٤ّ ٣ )2ر ايٖ ٦سبييب آىيييَ .ث ٤ثبهيٚال
ا٤ٖ١٣ر؛ اٟ٣ى ٥ا٣الٍ ،ٟبثبميا ا٣ال٤ّ ٟر يبىا ٍبثبٍؼي٘ ّ٤ر ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ دْٚ٧٣ي ىٍ ػنَاىيبي ٝنبٟ؛ اثَا٧يٞي2 317 ،ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ،ٍٟ٤
ثِ٨اىي ،ع 2703ٛ 3
آ١الٝي ،ؿ٤م ثيٞٚي٘ ُ ٣يَُ اٖ١ب١الٍ يبٙبيب ٟيئَ اٞٙ٣بٙيييٍَ .ئيي ائيُ ،آ٣إ ٟاُ،٣
ايالٝالٍىا ايٕ ٠٢َٚٚاَُٙى١ييَٕ .يٞي٠ىَ؛ «ٖ١ب٧ي ٤١ي ٠ث ٦إبٝي ّٝ ٠٨يب »٦١آىٙي
ّشبثي١ي 75 ٠ـ ػي ٝيلٕ٦ي٢ي ٥يبُيَ :ثئ ٦ٚفبميال ٕٚيَ «ثؼيَ ٣ثيؼيَ» ّئـٞيٚي٥
ٙو ٜيب ه٤ى إْي سبييب آىي ايٞي٘ .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب ثؼيَا٣اَ٨ٙ ٟي ،ثؼيَسبييبٕي
يبٙبيب َ٨ٙ ٟىئْٞييَ ٜ٧ .ى ٥ىئَّٕٚ ِٞيييٍَُ ،سٙ٤ز ىي٢ي٢ي ٥س٤دٝ٤ٚيا (ػبٝق٦ى)٥
يبٙبيب ٟاٖ١ب١الٍ ،ا٣ؽ ثا ٦ٝ٤ٙثاٍ٤١٤ٙى .َٙ٣ا١٣الٍي ٠ثيَيٕي «إَ٣ا »ٟآىال١يَىي.
إَ٣ا١الٍ ىئٙ٦ٞيّ« ،ب٧ي »َٚ٢يبه٤ى «ا٣رٕاُسـيَٚي» ايٞي )3(.َٚٚإَ٣إ ٟاُ٣
ثبػَ٣إ ٟاُ ٦١٣ا٣هٚبييَ ٣ائ٤ٝ ٦ٚمب١يٍُ ٠سٙ٤ز اي ٦ٚايٖٚيٕي ،ثٕ ٤اُ ٥آٍسيٌ ىٍز
ائشٖٞي ايٖش٦ييــَ .آ١ؼبً ث٤س ٟ٤يبُيـيــــالٍ ثبػَ٣اٚ١يالٍي ٠ىئيٚٙ٤ــَى ٥ايٖييٙيْ٦ٚ
ٞٙ٣ٍ٣٣بالٍي٢يا ،ٟائُٚٙيْ ٦ٚإال ٛىي٢ي آًٍثبيؼب٤ٝ ٣ ٟمب١ب ٕ ٠ٚؿبمالٍىا ٕاُ
آؿيجالٍ ٣ث١٤ب إبٕبً ٤ٝمب١ي ٠ثب٢ْٙيي (َِّٝي) ا٣ال ٟث ٤يئَي ٠آىي١ي ٠آ١الٝي٢ب ،ايِٚ
يبُىينيٞيِ آ١ال ٛؿ٤م ا٣ين ٣ ٟ٤يئَٙي ٕاٍ.ٍ٤١٣
ث ٤آىٙي ٜيئـــــــــَي ٠آىيـــــــ ٠ث ٤ثاٚٝ٤ٙــــــَ٥ى ٥ث ِٞٙ٤ا٣الٍ؛ ثبػي +اٍ ٣ +اٟ
٣ثبػبٍ ٣ +اٟ؛ ثيَي٢ؼي ثا ٟ٤ٝ٤ٙآ١الٝــــــــي؛ ايٖيــــــــي ثبػي آ٣اىاٚ١يني ٣
ايْي٢ؼي ثا ٟ٤ٝ٤ٙآ١الٝـــي؛ ثبػبٍيَٚي ا٣ال١الٍي ٠يئَي ،يٍ٤ى ٣ا .ٍ٤ٙ٣ث ٤آىالٍي٠
آ١الٝي اي ِٚيبُيال ٟآ١ال ٛاي ٦ٚثيَىيَ.
يئَي ٕٞٚي ٠ْٚىئَّٕ ِٞييَ؛ ٣ا ٟس ٍُ٤ىيٚي٢ي( ٗ٤ٕ ٥ىبٍٕؼب إشوَ ،ىٍيبؿ)٦
آ١الٝي٢ياىيَ )4(.ثَ٨ا ٛإيي آىشبة آًٍثبيؼب ٟىٍٕيٕي٢ي« ،٥ػنَاىي آىالٍيٞيِي٠
آؿبٍالٍي» آىٙي يبُييا١ ،ئـ ٦ثاٝ٤ٙي٣« ٥إ »ٟاُ ٣كبٍَي٢يا يبُيالٍ يبُٝي٘ ٣ا١٣ب ٕاٍ٥
ىيََٙي ثيٖٚي٣ َٚئَٝيٚييَ .ا ٟ٤١٣ىيَْي٢ؼ٣« ٦إ ٟاُ ٣إْي سٍّ٤ؼٝ٦يِى ٥آ٣اىاٚ١يٌ ٣
آثبىٙيٌ ٝق٢بٕي ىاٙيييَ»)5( .
...........................................................
27 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آ١بٍ ٍضب؛ ى٥ى٤ٍٍ٤ٍ٥ى ى١يبٕيّ ،اؿ٢٨ٝ ٍٟ٤يٓ ٝلٞيي2 22ٛ،ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٥
٧بي إبعيَي آًٍثبيؼب3 44٣43ٛ ،ٟـ إْ٢يٍي ،ىٍ سبٍيْي ِ٧اٍ٧ ٥ب4 170ٛ ،ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٥
٧بي إبعيَي آًٍثبيؼب5 159ٛ ،ٟـ آىشبة آًٍثبيؼب46 ،ٟـ١45ؼي ٕبي54ٛ ،
«آُ» يب «آٓ» إٓيب١ي ٠إْي سبييبالٍي٢يا١ييَ ٣ؿ٤هالٍي ثٍ ٤غق١٦ي ٠آىي ٠ائ ٦ٚث ٤سبييب
اي ٦ٚثبمٚي ثيٚيَ .َٙؿبيٚي١ي ٠اٝ٣بي ّيشبثي٢يا آُالٍال ثبمٚـي ثئ ٦ٚيبُيٚيت؛ «آُ» ٍجي٦ٚ
ثيَٕ٦ٞٚٙي ،هب ٌٙآىي٢ب ٕٗ٤سْي ٣ ٠س١٤ي ً٤ٍ٤آثييَٙ٥ي٢يٍ ٥إز ٕٚيَيِٗ٤ٕ« .سْي»٠
آثييٕ٥ي١ي24 ٠ـ 23ـ ػ ٤هغي٢ي« ،٥آُ»الٍي ٠آىي اي ٦ٚثبمٚي ؿاٗ يبى ائييٚيَ« :آُ
ؿاَٚٙي٢ي ٥آُاٍ (ّيٚي) سبديي .ٜثي٘ ٢ٝي ٜيئَي ٜآُىيَ»ٕ .اٍ١٣ي٣يّ ٤يٞي ث ٤آثيي ٥ى٥
ثيَي٢ؼي «آُ» ،يئَ آىي ،ايْي٢ؼي «آُ» ايٖ ،٦اٖ١بٍ ،ٟجي ٦ٚآىي ّيٞي ايٞ٢َٚٚيٚييَ)5(.
إٞبفي٘ ٧بىي ىا «ىَ ٔ٢٧سَّي ٤١يّ »٠شبثي٢يا آُالٍي ثيَ س ٍُ٤سبييبٕي ثيٚيت،
يبُيَ :ث١٤الٍي ٠آىي ثيَي٢ؼي ىئٗ٤ٕ ٦١سْي ٠ىاٗ يبُيالٍي٢يا ٕاٍ.ٍ٤١٣
«ٕاٍّٚٞي سيٍيَبسـي ٝيَفٚي ٕيياه اي٢بٚٝيييَ ،آًٍثبيؼبٕ ٟاُ ٣آً يب آُ ،اٍ ،ثبي
ٕ ٣بٕ ٟاَُٙي٢ي ٟىَُٙ٣يت .ا ٣آً يب ه٤ى آُ ٕاُ ٟ٤١٣آ١الٝي ٠ثئ ٦ٚثيٚيَ؛ آُ ٙنزى٥
ا٣م ٣ ٍ٤هئيَ ١يز ٝق٢بٕي٢ياىيَ ٣ثيَ س ٍُ٤ىيٚٚي سبييب١ي ٠آىيييَ» )6(.ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚثِ؛ آُ
سبييبٕي١ي ٠ثبمي ىئْٞييَ.
آٍسيَٝبٙييــــــٌ ،ثيــــــــِى ٥ائُٕــــــــ ،٦يبى ٣يبثب١ـــــــــي آ١الٝي٢ــــــيا ا٣ال،ٟ
ثبُ (ٕ )Bazــــاُ٣ ٣اٍ .ث ٤ثبهيٞيا ٟثبُ ٨ٙـــــــَي؛ يبى َ٨ٙي يبىا يبىالٍ َ٨ٙي
ىئْٞــــــــييَ ٜ٧ .ى ٥ثَ٨ٙ ٤ي ٠آىي٢ب ا٣هٚبٍ ٣آػيــــٌ (ه )ٜٚآ١الٝي٢ـــــــيا ا٣الٟ
ثيــــــِى ،٥ثبٓ ٕاُ٣ ٣اٍ)7(.
ثبٓ ٕـــــــاُ ٜ٧ ٣ى ٥ثبٕٞبً ،ثبَٕيـــ ٠ائش ِٞآ١الٝي٢ـــــيا ا٣الثيٚــــَ .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب
ىئ ِٞا٣الٍ ،ث٨ٙ ٤ــــــَى ٥يبٙبيب١الٍ ٞ٧ي ٦ٚىئيَٚٙ٤ىٍ ٥بثبٍالٍي٢ياّي اٍ٣ى٤١٣
ثبَٕي ٠ائشييَْٚي ا٣ؿـــ ،ٟ٤ا١٣الٍي ٠يبٙبييـــ٘ يئــــــــََٙي ثبٓ يب ثبُ آىال١يت.
ثَ٨ٙ ٤ي ٠آىي ٠ثـــــَُ ،ثــــَاُ ،ثبٍُ ٣ثبٍاُ ّيٞـــــيىٕ ٥بٞ١بً ا٣الٍ .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب
ا ٟ٤١٣آ١الٝـــــي؛ آُ سبييبٕي١ي٣ٍ٤ٍ ٠ػٝ( ً٤ٙ٤لبىؾز)ٕ ،ــُ٤ســيٙيِ يئـــــَي
ا٨ٙ .ٍ٤ٙ٣ـــــَي ٠آىي ٠فــــــــَة يبُاٍالٍي آٍاىا ،ثــــــِيّ (Bәzin( ٠يٞيــــي٥
يبُيجالٍ« .ثــــــِي»٠؛ ايْي ثــــِ يبىا ٍــٙ٤ب ثــــِ ىئْٞــــييَ.
29 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ سبٍين اٍىثي٘ ٣ىا٢ٞٚ١يا٤ٕ٤ٝ ،ٟي َّ ٦٢١ا١ي2 124،ـ ٝنب ٟىٍ ٕٖشَ ٥سبٍينٍٞٚ ،ي3 146،ـ
ػ٤ىرٍ ،يب٨ٝب ٨ٍٙ٤ٙ ٣ب4 51ٛ ،ـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي5 26ٛ ،ــبيٚي؛
اٝ٣بي6 120ٛ ،ـ ّ ،ٟ٤ٕ٤ٚىٍَ ٔ٢٧ي٢ٙ ٦ٚبٕي سَّي دي٘ اُ ٕيٕ ٥يِىٝ ،ٜ٧بى67ٛ AZ ٥ـ7 266ـ
ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي26 ٛ ،
سبٍيوي ٥ثٙ٤وبة (ثبٙوبة) يب ثَٙ٤بة (ثبَٙبة) ّيٞي يبُيال ٟث٤ٝ ،َ٨ٙ ٤مب١ي ٠إْي
يئََٙي١ي ٠ثيَيييَ .ث ٤يئَي ٠آىي ايْي ثاٝ٤ٙي ٟىَُٙ٣يت؛ «ثب »ٌٙيب «ثبٙن» « ٣آة» يب
«إٓ .»٣اُ ٟ٣ثيَي٢ؼي ثا" ٤ٝ٤ٙثب "ٌٙيبه٤ى "ثبٙن" إْي سٍّ٤ؼ٦ىٕ ،٥بؿب ٟايٚيٌ
آ١الٝي٢يا ايٕ ٠٢َٚٚاُى ٟآٙي٢يت .ثٕ ٤اُ آىٙي ٜثَٙ٤بٍ سبييبٕي١ي ٠آىي٢ياىا ٞ٧ي ٠آ١الٝيا
ٕٚيت .آىي ٠ايْي٢ؼي ثا« ،٤ٝ٤ٙآة» يب «آٝ٤ٕ ،»٣ئََٙىٍ ٟبالٍ ٣ ٟبدي آ١الٝي٢يا ا٣الٟ
ٕاُى .ٍ٣ثٕ ٤اُ آ٣؛ ائٕ ٤اُّ ٣يٞي ى ٥ا٣ال ثي .َٚثٕ ٤اُ ىبٍٕؼب آة (سٍّ٤ؼ٤ٕ ٦
آ١الٚٝي) ٕاُ ٦١٣ا٣هٚبٍٙيني اٙ٣ي٣م ٤ا٣ؿ ٟ٤ؿ٤ه ٤ٚآٍاٙييَيؼيالٍي يب٧بٙييت ٣
ؿبٙييَيجييَ .ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚثَٙ٤بة ،ايٚيٌ ٕبؿبٍ ٟبدي يبه٤ى ايٚيٌ ٕبؿب ٟائ ٤آ١الٝي٢ياىيَ.
ثَٙ٤بة ٜ٧ى ٥ثَٙ٤بٍ سبييبٕي١ي ٠يٍ٤ى ٣ىئْٞييَ.
ثَ٨ٙ ٤ي ٠آىي ثقضي سبٍيوي ّشبثالٍىا ،ثالٖٙب ٣ ٟثالٙؼبّ ٟيٞي ٍئيي ا٤ٙ٣ة .ث٤
آى ٢ٝؼ٧ ٦بٝب ٟثبالٕبم ،ٟ٤ثبالٕٖب١ييَ ٣فَة يبُيـيالٍي ا ٤١٣ا ُ٣ىيَٚٚي٢ي ٥ث ٤ىٍٝ٤بيب
ٕبٙيجالٍ .ث ٤آى ى٣مَ ٤ٕ٣ثبالٖٙب ٟاٖٙ٣ب ،ىئٙ٦ٞي ايْي ثاٝ٤ٙي ٟيبٍا١يت؛ ثبالٗ ٕ ٣ب.ٟ
ٕاُ ٟ٣ا ٗ٣ثا ،٤ٝ٤ٙثبالٗ ،دبٍر اٝذَاس٤ٍٙ٤م ٟ٤١٤ايٖيَٝي ايْي٢ؼي ،ايٖيَٝي
ثئٚي٢ؼي ،ايٖيَٝي آٙشي٢ؼي ،ايٖيَٝي يئيىي٢ؼي ٣ايٖيَٝي ْْٕيِي٢ؼي ٙب٧الٍي١ي)٠
آىيييَ .ثبالٖٙبٕ ٟاُ ٟ٤١٣ايْي٢ؼي ثإ ،٤ٝ٤ٙب ٟىيَ« .ثٕ ٤اٍُ ،ب ،ٟمب ٣ ٟهبٟ
ّيٞيي ٥يبُيٚيَ ٝ ٣يييِ آ١الٝي ،آسب ،اٖ١ب ،ٟيبٍاىا ٣ ٟسبَ١ي» ىيَ )4(.ثئٙ٦ٚيْ٦ٚ
ثبالٖٙبٟ؛ ثبالٗ آسب١يَ٨ٙ ٠ي ،يبىا ثبالٗ يبٍاىا َ٨ٙ ٟآ١الٝي٢يا ا .ٍ٤ٙ٣آٍسيَٝبٙييٌ،
ّ٨٧٤بي آًٍثبيؼبّ ٟشبثي٢يا ث ٤آى ،ثي٣ ٣ ٤ٕ ،٦ٚاٍ يب ثبٍ ٕاَُٙي ٦٢ثا٤١٤ٙة ٤ٕ ٣
ٕاُسـيٕي١ي )5(٤ٙ٤ٕ ٠آ١الٝي٢يا ٣ؿبيالٍ ّشبثي٢يا ايٖ٤ٕ ،٦ثبٍالٍي ٠ثيٕ٦ٚي (الح
ّيـيِ ٕ )٤ٙ٤آ١الٝي٢يا ٕٚيت)6(.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ إشَآثبىي؛ ٕٖ٢الم2 98،ـ ىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُ ّبٙنَي ،ؿئ٤يَ ٟىّشَ ٝييٌ3 256ٛ ،ـٞي ٠ايٚيٟ
ثَي سٕ ٍُ٤اَُٙي؛ إٞبفي٘ ٧بىي؛ ٣اٍٙيٌ ىٍٕيٖي ثب٧بٍ ،يبي ،دبييِ؛ 4 1375ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي
آًٍثبيؼب5 173،ٟـ ؿبيٚي ـ ا١ياؿ٨٧٤ّ ،٦بي آًٍثبيؼب6 349ٛ ،ٟـ ؿبيٚي ،ؿبيالٍ300 ٛ ،
ا٣ىا ٍ٤ؽٍيٚــــــــــــالمي ىيــــــــَ .اٝب 1330ـ ػــ ٤ايٚٚـــَىٙ ،ٟيبٍ آًٍثبيؼب ٟآىٙي
ثيَ َّٙز ٤ٝمب١ي ٠ايْ٢يٚبىي ي١٤ٙ٤ــــــــيا اي ٦ٚثبٙالييَ.
ثٙ ٤ــــــــَّشيٝ ٠ــــــييَ فبٚٝي٣ ،اهشيٚــــــــ ٦آ ٣ ُٗ٤ٝدَُ٣ ٍٗ٣يَي١ي٠
ٍبٍىاٙي٢٨ٝ ،ـــــــــــــيٓ اثَا٧ي ٜدبٍٕب آىٙي ثيــــــــَ ٙو ٜايٞي٘ .ثٙ ٤وٜ
ثٍ٤اىا ىيََٙي ايٚٚــــَ ٕاٍَّٙ ٣ ٍ٣شي ٠ايٚـيٚــــــــَي ا٣ؿـــــــٙ٤ٍ ،ٟ٤بسذ ٦يب
ٍ٤ؽٍيٚالمي آىال١ب ٟيئـــــــَى ٥ثيَ ّيـيِ ٕ َُ٨ٙبٙييَيَ .ثَ١٤ٕ َُ٨ٙ ٤االٍ
ا ٟ٤١٣آىي اي ٦ٚدبٍٕبآثبى آىال١يَ ٣دبٍٕبآثبى ٨ٙــــَُ ى١٤ٍٝ٤يا ٟؿيويت ٥َ٨ٙ
ؿا٢١ي ٣ ٥ثٍ٤ايب اي ِٚىئ٨ٙ ٦١ــــــــَىاٍي ٣ئَي٢ٚـــــــي٨ٙ ،٥ـــــَي ٠آىي٢ب ٕاٍ٥
ىيْيَٕ َٙاي٢َٚيــــَ ٨١ ٣بيز ٍَاٍا آٙي٢يــــــــَ ا ٟ٤١٣آىي٤ٝ ،مب َ٨ٟٙا٣ال .آ١ؼبً ث ٤آى
ىٙ٣ز يبُيالٍي٢ـــــــيا ٕئ٢ي٘ يبييٚيت ،اي٢َٚٚيٞٚــــــ٦ى ،ٟائ٘ آٍإي٢ـــياىا يبىىاٟ
ؿيويَ ٨ٙ ٣ــــــــَي ٠آىي ،دبٍٕبآثبى ّيٞي ٍبٙيـــــــَ.
اي٢يي ث٨ٙ ٤ــــــــَي ٠آىي٢ــــــيا دبٍٓ ٕـــــــاُ١٣يٕ ٟـــَ١٤ا ايْي «اٙو»
يبُاػــــــي١ي( ٠كـــــَىي١ي )٠ىاٗ ثب ىاٗ ٕٞٚــــــٕ٦يٕ ،جت ا٤ٙ٣ة اٙيي ٠ثيَي
ىئييٞــــــي ٥ايش ٣ ٦ثئٙ٦ٚيْــــ ٦ا ٟ٤١٣اي٢ييْي آىي؛ ٍٙ٤بسذـــــ٤ٍ ،٦ؽٍيٚالمي،
دبٍٕبآثبى ٤ٝ ٣مب٨ٟٙـــــَ ي٤م ،دبٍٓآثبى ّيٞي ٕٖ٢َٚـــــ .٦دبٍٓآثبى ٕاُ ٣اي٢يي
يب٢ٙيِ ٧ئؾ ثيَ ٖ١جشي اٞٙ٣بىا ،ٟدبٍٓ ٕاُ ٟ٣آ١يٖٞبىيَ (هبعيَالييَ) ٣ث ٤آى ثَ٨ٙ ٤
ا٣ؿ ٟ٤يبٍإٍيِ ثيَ آىىيَ٢ٝ .ؼـــ٨ٙ ٦ــــــَي ٠آىي ا٣ؿٟ٤؛ ٍٙ٤بسذ٤ٝ ٣ ٦مب٨ٟٙـــَ
يئـــَٙي ٣ا٣ين ٟ٤آىالٍىيَ)1(.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ اثَا٧يٞي؛ دْٚ٧٣ي ىٍ ػنَاىيبي ٝنب260ٛ ،ٟ
ٝلَْٝ ٣ ٜب ٛ٣آ١الٝي٢ياىيَ» )1(.ىيِ يبه٤ى سيِ ٕاُ ،٣سذ ،٦ا٣ػبٙيٌ ٣سيْي٢شي
آ١الٝي٢ياىيَ .ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚىئآثبٍَٕ« ،ر ٝ ٣لْ ٜسيْي٢شي» يبه٤ى «آثبٍ سبييبٕي١ي٠
سيْي٢شي يئَي» آ١الٝي٢يا ا .ٍ٤ٙ٣ث ٤إْي يئَ ٥يبهي٤ٕ« ،٠ىاة »soodab/آىٙي ثبَٙب
ثيَ إْي َ٨ٙى٣ ٥اٍيٞي٘ ّي ثيِ ٕ٤ىاة ٕاُ١٣ي ٥ا ٤١٣آؿيَالٝيٚيٌ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ىّشَ ٧يئز؛ سٍَّٚ٤ي ٠سبٍين ٣ىَٖ٢٧ي ٦٢ثيَ ثبهي٘ 32ٛ
«آًٍثبيؼب ٟاىثي ىيٚي سبٍيوي» ّشبثي١ي ٠يبُاٍي ثبَٙب ثيَ ٕ٢ي ٥ىايب١بٍاًٍ ،يَبُ ٣
آًٍثبيؼب١ي ٠ائش٢يِ ػنَاىيبٕي٢يا ٟىا١يٚبٍّ ،٠دٚي٢ي١ي ٠ىيٚييؼ ،٦ثيَي٢ؼي فَٞى ٥ثٍ٤اىا
يبٙبيب١ ٟئـ ٦سبييبالٍىا ٟآى آدبٍيَّي ،ا١٣الٍي ٠ثيَيٕي «ٕ٤ى» الٍىيَ .آة ٕاُ ٣ايٖ٦
ٕٝ٤ئَٚىٍ ٟبٞٙي٘ ٍبديٍَ٨ٙ ،بديٖي آ١الٝي٢يا ثيَ ٕاُى .ٍ٣ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب ّئـٞي٘ ٤ٝمب١ي٠
ث ٤آىٙيَ٨ٙ ٜي ،ا ُ٣آىي٤ٕ« ٠ى» سبييبٕي١ي ٠آىي٢يا ٟآٙيجييَ ٤ٕ« ٣ى سبييبٕي١ي٠
ٍبديٖي ،يئَي» آ١الٝي٢ياىيَ.
ثيَدبٍا آىاٝالٍىا ا ٟ٤١٣آىيٕ ،٠ئــَٝي ٣ثيَ دبٍاىا ٕـَٕـَ آىٙي سبييب آىياي ٦ٚثبمٚي
ثيٚيَ )3(.َٙسبٍيويَٕٝ ،٥يٚيٚــَ يب َٕٝيبٟا٣مـــٙ٤الٍي كْٝ٤شي ٠ث ٤سبييب آىاٝالٍي
يبٍاىيجالٍٕ .ئَٝي١ي ٠س٘ٞىاٙي ٝيالىىا ٟائ١ؼ٤ٍ ٦ي٤ٙ٤ة ٣ثٍ٤اىا ٟؿيوب ٟيئَآٙشي
سبٍيوي ٙئي ٣ َٙثبٍٗبال (اي٢يي ٍبالثبٙي آىال١يــَ) ،ىئٍ٤بالٕي ،إٓشِ ٝييا١ي،
ّ٤س٤ٝ ،ٗ٤ػبٍا ،آُ١بٍ ،يـــَا ،ٟى١٤ٙ٣ي ،ٍ٣ايَ١ب٣اٗٝ ،ب١ــيآٍهي ،هَ،٦١ٍََُ ،٦ََٖ٢
ٍبٍاهبٟىامي١ ،بٝبُىٍٕ٥ي ٣ا١٣الٍػب ثئ ٦ٚسبٍيوي يئَآىالٍي ...٣ا١٣ب ٍب١يز(ىٙي٘)ىيَ.
ث٨ٙ ٤ــَي ٠يئ٢ي ىئٍ٣ىٕٚ ٥يٕ٦ٞٚي (سٕ٤قٕ٦ي) ٝي٤ي َٚؿبمـــــي١ي ٠اَٚٙ٣يٍ ٦٢بييييَ.
ا ٣ايٚٚــَى ٥اٍى٧بٗ ٨ٙـــَي ٦٢ثبمٚــي ا٣ال ،ٟاٍ٣ى٣هبٚ١ــي سبييبٕـي ثبٙــــيا اٞٙ٣بٍال،
ثئ٘ آىٙي ٜسبييب سـٍّ٤يـــــ٦ىّ ٟاؿـــــ٤ة ثٍ٤اىا يٍ٤ى ٕبٞٙيٚـــــالٍ.
آٍسيَٝبٙييٌ سٍّ٤ؼٝ٦يــــِىٕ ٥ئـــَٝي١ي ٠آىي٢ب ا٣هٚبٍ ٍ« ٣بال ،كٞبٍ ،آٙيٞ٢بُ،
يئ٢ي ،ِٞٚىٕ ٦٢ٞٙ٣ي ٍٟ٦ٕ ٦٢آ١الٝالٍي٢يا ا٣الٕ )4(»"٠َٕٝ" ،ٟاُ٣ى٣ ٥اٍ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب2 213ٛ ،ٟـ آٙشبيالٍىا٢٨ٕ ٟييٞيِ٥؛ اٝيي
١يبي٘ ٜ٧ 88ٛ ،ى ٥ثبم ،ؿبيٚي ،ؿبيالٍ3 293 ،282ٜٝ ،ـ دْٚ٧٣ي ىٍ ػنَاىيبي ٝنبٕ ،ٟييٝلٞياثَا٧يٞي،
4 299ٛـ ىَ١ ٔ٢٧ب٧ٛبي سَّي؛ ميبٍي104ٛ ،
...........................................................
ٍبي٢بٍــــــالٍ؛ 1ـ ٣اٍٙيــــــــٌٝ٤ٕ ،ئــــــــَ سبٍيوـــــي١ي ٠ايٚيــــــــٌ ا١٣ُ٣ــــــ ٦ؿيوٞبٕـــــي،
2ـ دَ٣ىٖــــــــــ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايـــــــــــَا ٟسٍّٚ٤ـــــــــَي١ي ٠إْـــــي سبٍيوـــــــي، كٞبٍي46ٛ ،
4ـ اٍـــــَاٍفٚــــــي اه؛ ىامٚيــــٌ ٍــــَ ٥ثبك، 3ـ ٞ٧ب536 ٟ ثيـــــَي٢ؼي ػيٚـــــــي530ٛ ،
ّاؿـــــ ،ٍٟ٤ث٨ـــــَاى29 ٛ ،
ٕاُ ٣آً يب آُ +اٍ +ثبي ٕ +ب ٟيب ٍبٕ ٟاَُٙي٢ي ٟيبٍا١يت ا ٣آً يب ه٤ى آُ ٕاُٟ٤١٣
آ١الٝي ٠ثئ ٦ٚثيٚيَ :آً ٙنزى ٥ا٣م ٣ ٍ٤هئيَ ١يّز ٝق٢بٕي٢ياىيَ ٣ثيَ س ٍُ٤ىيٚٚي سبييب١ي٠
آىيييَ ٣ثبٍسٙ٤ي آً يب آُالٍي ٠سٍّ٤ئ٘ سبييبالٍي١ي ٠اسيبٍي٢ب ثبمٚيٙيَالٍي٢ي ا٣الٕي
ٕاٍ)4(.»ٍ٣
ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚآٍاُ «ايٖيي آُ» يب «آُ سبييبٕي١ي ٠ايٖييي» ىئْٞييَ .آُالٍي ٠ث ٤ؿبيي٠
ٍيَامالٍي٢يا يٍ٤ى ٕبٙيت يبٙبٝبالٍي٢ب ٕاٍ ،٥ث ٤ؿبيي ٠آىي ا ٣سبييب١ي ٠آىي٢يا ٟآٙي٢يت.
ث٤١٤ىا ٍئيي ائيُ؛ «آُ» ثقضي ٕاُػَّٚ٤ى ٥ا٣ػ٦ٚٞى ،ٟىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُ ى ،٥ا٣ػب،
ا٣ػبٙيٌ ٣ا٣ػب عبٙـ آ١الٝالٍي٢يا ٕٚيت.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب ،ٟائ2 33 ٥ٍ٤ـ ٍئئ ١يب؛ آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ
سبٍين ايَا ،ٟائ3 100 ٥ٍ٤ـ ؿبيٚي؛ اٝ٣بي ،ائ4 120 ٥ٍ٤ـ ّٟ٤ٕ٤ٚ؛ ىٍَ ٔ٢٧ي٢ٙ ٦ٚبٕي سَّي دي٘ اُ ٕي٥
ٕيِىٝ ،ٜ٧بى AZ ٥ائ67 ٥ٍ٤ـ266
ايَ١ب٣اٗ ٕاُ ٟ٤١٣ايْي٢ؼـــــي ثاٝ٤ٙـ١« ،٤ب» يبهــــــ٤ى «١ب »٣ىيـــــَ .ثٕ ٤ـــاُ
«آ١ب» آ١الٝي٢ــــــياىيَٕ )3(.اُ ٟ٣ا٣ؿ١٤ؼــــــ ٤ثا« ٤ٝ٤ٙاٗ» ىيَ .ىَ ٔ٢٧إبٝي
ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٙ ٟـٍَي ّيشبثي١ي11 ٠ـ ػي ٝلييٕ٦ي٢ـــــي ٥ثٕ ٤ـــــــاُٟ٣؛
«آسب» « ٣يٙ٤ياٗ» ّيٞــي آ١الٝــــــالٍي اٞٙ٣بٕي ىئييٚيت .ثئٙ٦ٚيْٚـــــ ٦ايَ١ب٣اٗ؛
ٍ٤ؿبً آسب ـ آ١بالٍ يئــــَي ىئْٞـــييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ــبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب2 33 ٛ ،ٟـ ٍئئ ١يب؛ آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ سبٍين
ايَا ،ٟائ3 100 ٥ٍ٤ـ ؿبيٚي ـ ا١ياؿ٨٧٤ّ ،٦بي آًٍثبيؼب79 ٛ ٟ
ائش ِٞا٣الٍٖٝ .بٙيسيِ يب يئْ ٦ىاٙالٍ سٞيى ،٤١٣ى١يب١ي ٠ىاٗ ىئ ٦١٣ٍ٣فبييي ا٣ال ٟثيَ
سٞيى١٣ي .ٍ٣ث ٤سٞيى ٟ٣سبٍين ثبهيٞي٢يا ٟآًٍثبيؼب١يا ٍ٤٧ي َٚؿبمي٢ب ٕئييت ؿيويَ.
آًٍثبيؼب١يا ٖٝبٙيسيِ ٕبكٕ٦ي٢ي ٥ىا١يٚب ٟآٍهئٍ٤ٙ٤الٍ (ثبٕشب٢ٚ١بٕالٍ) ث ٤سٞيىٟ٤١٣
ايَِٙي١ي٤ٝ ،٠مب١ي ٠ىامٚيٌ يئََٙي٢ي ٥اٞٙ٣ب اكشٞبٙي٢يإ ٟاُ آؿيجالٍ .ىاٗؿ٤ثب ٟآىي
اي ٦ٚسب١ي٢ب ٟث ٤إْي آثيي٥؛ ٕئَٝي َ٨ٙي ،ايِٝبٍا( ٤ُٙ٤ٍ ،ا٣م ،)٤ُٙ٤اي٢ي ٣ؿبالي
ّ٢يَٙي آٍإي٢يا ،ىئٍى يب١ي٢يا سبٍيوي ٟايٍِ َٙبٞٙي٘ ثيَ يئَى ٥يئََٚٙيَ .ا ٟ٤١٣ثيَ
ّيٝ٤ٚشَ ٍُ٤ئي٢ي ٣ ٥ثيَ ّيٝ٤ٚشَ ٕ١٤ئي٢ي ٥آىٙي ٜىئٍ٤بالٕي ٣اي٢يٍبالٕي ،ى٣م١٤ٕ٤يا
ايٖ٢ّ٤ُٙ٤ٍ ٦يي إْي سبٍيوي اطََٙي اي( ٦ٚا٣ؽ ىاٗٝبمبٍإي ،ايْي سبٍيوي سذ،٦
اٍََة (فَة) َٕٖ٢ي ٣آمي٘ يئَي آىي اي ٦ٚسب١ي٢ب ٟايْي ٍبال )ٓ.٣يئَٚٙيَ ،آ١ؼبً
ث١٤الٍي ٠ؿ٤م ائٚٞ١يٕي ٍ ٣ ٤ُٙ٤اي٢ي آٍإي٢يا يئَ ٠ٚٙإْي ىيٖ٦ثَ ٤ٕ ٣ىاة
ََٙ٨ٙيىيَ .ثََٙ٨ٙ ٤ي ٠يئَ ٕبٙييني ائ ٗ٣ٍ٣اي٢يي اّي ٠يئَي ّيٞي إشيبى٥
اٖ١٤ٙ٣بىا ،ايِي ٦ٚ٧ىٍ ٥بٙيَ .ىاٗؿ٤ثب ٟثقضيَٚي ٠ىيَْي٢ؼ ٦ثََٙ٨ٙ ٤يُ ٠يبٍسٖب٧ي
ّيٞي ثيَ آثيي٥ىيَ ٣ث ٤ي ٗ٤ٞٙ٤١٤ىاٙالٍ ؿ٤م إْي ؿبمالٍا فبيييىيَ.
ىاٗؿ٤ثب ٟآثيـــيٕ٥ي ايِٝبٍا ايٚــــٕ ٦ئــــَٝي آٍإي٢ـــــيا١٤ٕ ،ئيـيٟـ ٍُ٤ئي٦
ؿْيٕ ٠ٚيـــَا ىاميـــــٕ ٠ـــــ١٤ئيا٣ػـــــ١٤يا يئــــَٚٙيَ .ثٍ٤ا اي٢ـــــي ىٕ ٥ــــاى٦ٙ٣
٣ثبَٙب ؿئــــ٢ّ ٥ٍ٤ــــــيَٙى ٥ىاٗؿـ٤ثب ،ٟؿـ٤ثبٟىاٗ ،ىاٙبىئٗ٤ٞ١ؿ٤ثب ٟيب
ىاٙبىئّ ٠١يٞي آىال١يــــَ.
سإٕٖ٤ى ،٦ٚثٍ٤اىا ،ثبَٙب سبٍيوي يئََٙيٞيِ ّيٞي ،يئَ آٙشي اٙيبالٍ آهشبٍا١الٍي٠ـ ثي٦ٞٚ
ى ٟائُ سبٍيوي ٠آٍاىا ٟآدبٍٝبمب ائُٕ َٙ٦اٙي اي ٦ٚاي ٦ٚس٤س٤ال١الٍي٠ـ ٣إغٕ٦ي اي٦ٚ
ٍبُيٚيجــــييَ» )2(.آٍسيَٝبٙييـــــٌ ،ؿ٤ثبٕ ٟـــاُ« ،ٟ٣ا٣ػب ٕٔ» ( )3آ١الٝي٢ــيا ا٣ال،ٟ
ؿـــ ٣ ٤ثـبٕ ٟـــاَُٙي ٦٢ى ٥ثاٞٙــــــِ ا٣الٍ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟاي٢ؼ٢ٝ ٦قشي؛ ٍيضبيئ2 26 ٛ ،٤ـ ائ٘ ثيٚيٞي ىٍٕيٕي ،ثبيَاٛآيي39 ،1390ـ ػ٤
ٕبيي٤ٝ ،مب١يا«ىاٗ ؿ٤ثب»ٟـ ا فبييي اي٢ب١غ ،اثَا٧يٞي 3 15-17ٛـ ؿبيٚي ،ؿبيالٍ302ٛ ،
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 62
ـ ٍبٍٙيٌ ،ؿيٖي٘ ،ينٞب ،س٤هٖي ... ٣س ٍُ٤سبييبالٍي يبٍاىا٥ٍَ ،ٟهب ٟـ ٍبٍاهب١يَٚ
آىٙي ثيَ ىٙ٣ز ٣اٍ.
ـ ٍبٍاهبٕ ٟــــــاُ ٟ٣ايْي يئــــــَ ٥ث٤ٙ٤ة آؿيَـــالٝبً ا٣الٍ؛ "ٍبٍا" " ٣هب."ٟ
ٍبٍا ٕـــــاُ ٜ٧ ،٣آك ث٤يب١يــٖ١ٍ( ٠يٍ )٠بثبمي٢ـــــيا ا٣ال ٟث٤يب (ٍ ٜ٧ ٣ )ٔ١ى٥
"ثاي" ٣ "ُ٤يئْ "٦آ١الٝي٢ـــــياىيَ.
ؿبيٚـــــــي ىئييـــــــَ؛ إبعيـــــَ ثبهيٞي٢ـــــياٍ« ٟبٍا» يئـــــَ آٙشي يبٍاىيؼي٢ـــــي
يبىا ٕبٞٙبً ا٣ؿــــــــــــ ٟ٤اي ٦ٚآدبٍيٞٚيٚــــــييَ» )3(.آىي ٠ايْي٢ؼــــــي ثا٤ٝ٤ٙ
"هبٕ ،"ٟاُّ٤ٙــــــي٥؛ «كبّي= ٜثبٙـي< ،آمب ٣كْٞــــَا »ٟآ١الٝي٢ـــياىيَ)4( .
ثئٙ٦ٚيٍْ ٦ٚبٍاهب ٟثاي ُ٤كبّي ،ٜثاي ُ٤كَْٞا ٟآ١الٝي٢يا اٍ ٣ ٍ٤ٙ٣بٍاهب ٟىامي
ايٖ" ،٦ثاي ُ٤كبّي ٜىامي" ىئْٞييَ.
...........................................................
2ـ ىَ١ ٔ٢٧ب٧ٛبي ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ اٍٙبىي ىَى؛ ىَ٣ ٔ٢٧إّب ٟسَّي ىٍ ُثب ٣ ٟاىثيبر ىبٍٕي42ٛ ،
سَّي؛ ميبٍي3 97ٛ ،ـ ؿبيٚي؛ يٍ٤ى ٕيََٙي4 12 ٛ ،ٜـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ،ٍٟ٤
ثِ٨اىي ،ع 973 ٛ 1
ا ٜ٧ ٣ى ٥يبُيــَ؛ ٍٍ٤ثبٍ٤ٍ ٣ ٍ٤ٍ ،ٟؿي ٕاَُٙي اي ٦ٚثيَ ّاّـــــي ٟىيَ ٣فَثؼ٦
ا٣الٍَ ٟثبٕ ِٟــاُ ٣اي ٦ٚايٖٚيٕي ي٤هي )1(.ٍ٣ثئٙ٦ٚيٍْ٤ٍ ٦ٚثبٟىاميٕ ،الكٚي
اٖ١ب١الٍيٕ ٠اُسـيٚيِ يئَي ىئْٞييٍَ٤ٍ .ثبٕ ٟــ ٟ٣ُ٤فَثؼـــــ ٦ا٣الٍ٤ٍ ٟثبٕ ٟاُ٣
اي ٦ٚى ٥ثبمٚي ثي ِٞٚا٣الٍ .ث ٤ثبهيٞــــــــياٍ٤ٍ ،ٟثبٟ؛ «ىي٢ي فبىسٕ َٚاٍ ،٥آٙال٥
ي١٤ٙ٤ــــيا ّٖي٤ٍ ٠ٚي ٣ ٟ٤يب ثبَٙب ثيَ كئيـــــ٤ا )2( »ٟآ١الٝي٢ـــــياىيَ .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب
ٍٍ٤ثب ٟىامي؛ ٍٍ٤ثبّٖ ٟي ٠ٚىاك ىئْٞـــــييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ يِْ٨اٍ ٣اّ ٥اٝي٘ سَّي ىٍ دبٍٕيٕ( 60ٛ ،بيز َِّٝسلَيَبر ٝؼٞـ ىاٖٚ١ب٧يبٟ
آًٍثبيؼب١ي (آثشب2 ))ٛـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ثِ٨اىي ،ع 1885ٛ 2
ثا٤ٝ٤ٙ؛ فَثؼٕ" ٦ب "ٟسٍّ٤ؼٍ" ٦ب"ٟىيَ .ثٕ ٤اُ إْي سٍّ٤ؼ٦ى ٥هب ٣ ٟآسب ()2
آ١الٝي٢ياىيَ .آىي ٠ايْي٢ؼي ثا ٤ٝ٤ٙايٖ٦؛ ٕبً يب ٕبُىيَٕ .بيي٧ ٠بىي ػ٢بثالٍي ث٤
ٕإُ ٣بييٌ ،آييٌ (ْٙ٤٧بٍ)( )3آ١الٝي٢يا ثيٚيَٕ .بييٕ ٠يياه ايٖٕ ٦بً ٕاُ،ٟ٣
ا٣م ٣يبي ( )4آ١الٝي٢يا ثيٚيَ ٜ٧ .ىٕ ٥بُ آىٙي ٜس ٍُ٤سبييبالٍي١ي ٠ثيَيٖي١ي٠
آىيييَٕ .بُالٍ يب ٕبّبالٍ ٝيالىىا ٟا١٣ؼ7 ٦ـ 8ـ ػي فََٙٞى ٥ثاي ُ٤اٝذَاسً٤ٍٙ٤
ٍٙ٤ٍٝ٤الٍٕ .اُّ٤ٙي ٥ايٖٕ ٦بّب ،ثيٖٚي ،٠ثيٚيؼي ،ثبٗثي ،٠ٚى١٤ٙ٣ؼٙ٦ي ...٣
آ١الٝي٢ياىيَ .ث٤ٝ ٟ٤ٕ٤مب ٣ ٟآًٍثبيؼب١يا ؿ٤ه ٤ٚيئَآىالٍي٢يا ٕبُ سبييبٕي١ي٠
آىي ٕاُ ٥ؿبٍديَ؛ َْٙاة (ٕبّبٍاة)ٕ(َْٛٙ ،بّبٍإ ،)ٛبميَالٍ ،ثبالٕبّب،ٟ
ْٙي (ٙبّي)ُ ،اٍبسبال (ٕبّبسبال) . ...٣ثئٙ٦ٚيْ٢ٕ ٦ٚؼ٦ىامي؛ ٕبً سبييبٕي١ي ٠هب١ي
يب آسبٕي١ي ٠ىامي يبىا ثيٚيؼي هب١ي ،٠ثيٚيؼي آسب١ي ٠ىامي ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ اٍٙبىي ىَى؛ ىَ٣ ٔ٢٧إّب ٟسَّي ىٍ ُثب ٣ ٟاىثيبر ىبٍٕي2 274،ـ يبىٝب٨١بي سَّي ثبٕشب،ٟ
دَ٣ىٖٝ ٍ٤ييٌ239ٛ ،ـ ٜ٧ 238ى٥؛ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب3 173ٛ ،ٟـ ٝي ٠ايٚيٟ
4ـ آًٍثبيؼبٟ ثَي سٕ ٍُ٤اَُٙي ،إٞبفي٘ ٧بىي٣ ،اٍٙيٌ ،يبُ ،يبي ٣ 1375ُ٤ّ ،سَيجٍ ،6ٟ٤ي٘2001
هبَٙي١ي٤ٕ ٠ي ّاّ ٤١٤ىٕ ،٠َّ١٤ٙ٣يياهّ ،اؿٙ ٍٟ٤ب٣اٚ١ي42ٛ ،
يبُيَ؛ ث١٤الٍي ٠آىي ثيَي٢ؼي ىئٗ٤ٕ ،٦١سْي ٠ىاٗ يبُيالٍي٢يا ٕإٍ« .ٍ٤١٣اٍّٚٞي
سيٍيَبسـي ٝيَ فٚي ٕيياه اي٢بٚٝيىيَّي ،آًٍثبيؼبٕ ٟاُ ٣آً يب آُ +اٍ +ثبي ٕ +بٟ
يب ٍبٕ ٟاَُٙي٢ي ٟيبٍا١يت ا ٣آً يب ه٤ى آُ ٕاُ ٟ٤١٣آ١الٝي ٠ثئ ٦ٚثيٚيَ :آً ٙنزى ٥ا٣مٍ٤
٣هئيَ ١يّز ٝق٢بٕي٢ياىيَ ٣ثيَ س ٍُ٤ىيٚٚي سبييب١ي ٠آىيييَ» )2(.آُاىآ٣اى ٕاُٟ٤١٣
ايْي٢ؼي ثا« ٤ٝ٤ٙآى» ىيَ .ثيَ آىاٝي يب ثيَ يئَي ا١٣ال سب١ييينيٞيِ َ٧ثيَ ٕاُ" ٥آى"
ىئييَيِ .ثٕ ٤اُ ٟ٣ا٣ؿ١٤ؼ ٤ثا« ٤ٝ٤ٙآ٣اى» ىيَٖ١ .ب٧ي ٤١ي ٠ث ٦إبٝي ّٝ ٠٨يب٦١
ّشبثي٢يا ثٕ ٤اُ ٦ٙثبمٚي ثئ ٦ٚيبُيٚيت؛ «آ٣اى آًٍثبيؼب ٟسٍّ٤ؼٕ٦ي٢ي ٥يبٙبيي٘ يئَي ٣
ّ٢ي آ١الٝي٢ياىيَ» )3(.ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚآُاىآ٣اى ،آىي آُ ا٣ال٢ّ ٟي ،يبىا آىي آُ سبييبٕي١ي٠
آىي٢يا ٟآٙي٢ب٢ّ ٟي آ١الٝي٢ياىيَ .آٍسيَاً ّي ّ٢يي ٠ثبَٙب آىي ثبالثيٚي ٍيٚالميىيَ.
...........................................................
2ـ ّ ،ٟ٤ٕ٤ٚىٍَ ٔ٢٧ي٢ٙ ٦ٚبٕي سَّي دي٘ اُ ٕيٕ ٥يِى،ٜ٧ ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ اٝ٣بي ،ائ120 ٥ٍ٤
3ـ ٕيٞي ٠ىَ؛ ٖ١ب٧ي ٤١ي ٠ث ٦إبٝي ّ ٠٨ىٍ َٕ٨ٙشبٝ ٟيب86 ،٦١ ٝبى AZ ٥ائ67 ٥ٍ٤ـ266
س ٍُ٤سبييبٕي آىي ثيٚيت ،يبُيـــــَ :ث١٤الٍي ٠آىي ثيَي٢ؼي ىئٕ ٦١ــــٗ٤سْي ٠ىاٗ
يبُيالٍي٢يا ٕاٍ.ٍ٤١٣
«ٕاٍّٚٞي سيٍيَبسـي ٝيَ فٚي ٕيياه اي٢بٚٝيىيَ ّي ،آًٍثبيؼبٕ ٟاُ ٣آً يب آُ +
اٍ +ثبي ٕ +ب ٟيب ٍبٕ ٟاَُٙي٢ي ٟيبٍا١يت ا ٣آً يب ه٤ى آُ ٕاُ ٟ٤١٣آ١الٝي ٠ثئ ٦ٚثيٚيَ :
آً ٙنزى ٥ا٣م ٣ ٍ٤هئيَ ١يّز ٝق٢بٕي٢ياىيَ ٣ثيَ س ٍُ٤ىيٚٚي سبييب١ي ٠آىيييَ»)2(.
آُاىٙي ٕاُ ٟ٤١٣ايْي٢ؼي ثا« ٤ٝ٤ٙآى»ىيَ .ثيَآىاٝي يب ثيَ يئَي ا١٣ال سب١ييينيٞيِ َ٧
ثيَ ٕاُ ٥آى ىئييَيِٙ« .ي» ْٙيٚـيٕي اي ٦ٚثبمٚي دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي ثئ ٦ٚيبُيَ؛ ««ٙي»
آىالٍا آٍسيَيال ٣ ٟيئَ ٢ٝبٕجشيّ ،ئيييزٝ ،بكجٚيِ ّٞ ٣يّز ٝق٢بالٍي٢يا ا٣ال ٟايَٖٚٞ
يبٍاىاْٙ ٟيٚـيىيَ )3(.ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚآُاىٙي ،آىي آُ ا٣ال ٟيئَ ،يبىا آىي آُ سبييبٕي١ي٠
آىي٢يا ٟآٙي٢ب ٟيئَ آ١الٝي٢يا ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ اٝ٣بي2 120ٛ ،ـ ّ ٟ٤ٕ٤ٚ؛ ىٍَ ٔ٢٧ي٢ٙ ٦ٚبٕي سَّي دي٘ اُ ٕيٕ ٥يِىٝ ،ٜ٧بى٥
67 AZـ3 266ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي74 ،
ؿبيٚي «آٍ» ٕاُ ٣اي ٦ٚثبمٚي ثئ ٦ٚيبُيَ« :آٍ» يب «اٍ»ّ« ،يٚي»( )4ىئْٞييَٕ .يياه
ػ٢بثالٍييا ث ٤١٤سٕ ٍُ٤اُّ ٣ ٣يٚي ،اٖ١ب ،ٟايٖيي٤ٍ ،ؿبً ٣ثئٕ ٦ٚاُ َٙآ١الٝي٢يا ثيٚيَ.
ثٕ ٤اُ س ٍُ٤سبييب ٣ائ٘ آىالٍي١ي ٠ؿ٤ه١٤يا ٕاُ ٥ؿبٍديَ٨١ ٣ )5(.بيز ٕاُٟ٣
ا٣ؿ١٤ؼ ٤ثإ ٦١٤ٝ٤ٙاٍ ٥ىئٙ٦ٞيّ« ،ئـٞي٘ اي َٚٚث٤ي« ٤إٓ »ٟاُ ٟ٤١٣ؿئٚييٙي
آ١الٝالٍي ا٤ٙ٣ة .ث١٤الٍي ٠ثيَيٕي ،يٍ٤ى ٣يئَىيَ« .إٓ »ٟاُ ٣س ٍُ٤ىيٚي ٍبٟ٤١
آٖ٢٧يٕ ٦٢اٍ ٥اّ ٟيٞيي ٥ا٣الثي )6(.َٚث ٤ثبهيٞـيا ،ٟآمبػبٍاٟ؛ آمبػب ثبمٚي ا٣ال ٟيبىا
آمبع ايٚي ايٚٝ ٦ٚن ٗ٤ا٣الّ ٟيٚي يٍ٤ى ٣ىئْٞييَ .آ ٜ٧ ٟى ٥ؿ٤هبٙييؼي اُ
ا٣الثي .َٚثئ ٦ٚاٖٙ٣ب آمبػبٍاٟ؛ "آمبع اٍَٙي"ّ" ،يٚيَٙي" ىئْٞييَ .ثٍ ٤يٚالمي٠
آىي ٠ثقضيَٚي ،آمؼب آٍا ٟثيٚيَ .َٙث٤ػ ٍ٤اٖٙ٣ب ثٕ٤اُ ٣يئ ٦٢ا٣ؽ يئَ( ٥آمؼب ،آٍ ،آ)ٟ
ثا٤ٙة ٣ثئ ٦ٚآٍاٙييَٝبٙيييٌ؛ آمؼب؛ د٣ ،ٗ٤اٍ ،ىٙ٣ز ىئْٞييَ )7(.آٍ ٣إٓ ٟاَُٙي٦٢
ٕاٍ٥ى ٥إ٣ش ٦يبُىيٌ .ث ٤آٍاٙييَٝبيب ٕاٍ ٥ا ٟ٤١٣آ١الٝي ثئ ٦ٚا٣الػبً؛ "د٣ ٣ ٤ٚٙ٤اٍٙي
ّيٚي١ي ٠يٍ٤ى."٣
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع 1ائ2 129 ٥ٍ٤ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٦
٣اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب3 30 ،ٟـ ىبٍَٝ٤ٕ ً٣؛ ا٣مُ٤الٍ ،سَػ ٦ٞفَٞ٢ي ،ائ4 221 ٥ٍ٤ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي
ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب5 33 ،ٟـ ٍئئ ١يب؛ آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ سبٍين ايَا6 100 ،ٟــبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٦
7ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع ٣اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب44٣43 ،ٟ
133ٛ1
86ـ آغبحسي ثَيلي ()Ağa həsan bəyli
ثَٙ٤بٍؿبيي١يٍ ٠يـــــَامي٢يا يئــــــَ ٕبال" ٟآمبكٖـــ٠ثَيٚي"٧" ،بىيثَيٚي"،
"ايجبثَيٚي"ٍ٤ُٙ٤ٍ" ،يٚالمي" ٞٝ" ٣يٙي" ٦ٚ٧ ،آثبى اٞٙ٣بٝيّ٘ ،ئـٞي٘ ؿبمالٍىا،
ٍيٚالً ّيٞي ٕ( ُ٤دبييِ) ٍ ٣يٚيا ّاؿَي هٚييٙ٦ي سبييبٕي١ي ٠ثي ٦٢ائشييَْٚي يئََٙ
ايٞي٘ .ث١٤الٍي ٠يبيالٍالٍي ايٖ ٦س٢ّٟ٤ٙ٤يي يبهيٚ٢يني٢يا ٟس٤سٍ ٗ٤ٞبٍاٍبيب ٣
ٕبٍيث٤الً يبيالٍالٍي٢ب ّيٞي ٕبال٣ار ىامالٍي ث٤ي ٤اُ٣اٞ١ي٘ ايٞيٍ٘ .بػبٍالٍ
83 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ٍيَٝيِي ث٤يبىا ا٣ال ٟائُٗ ٍبديٍ ٘١٤ٕ ،بديٖـي٣ٍُ ،اٍ ٟبديٖـي ...٣آ١الٝي٢ياىيَ.
ىئَّٕ ِٞييَّيٝ ،ي٤ي َٚؿبمي ثئ ٦ٚيئــَ آىالٍي ائ١٦ْٙي ٠ؿ٤م يئََٙي٢ي ٥يبٍا١يي.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ إشَآثبىي؛ ٕٖ٢الم2 24 ،ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب3 38ٛ،ٟـيَ ٔ٢٧إبٝي
ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي3 25،ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشيّ ،اؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ػيٚي 1ائ160 ٥ٍ٤
ٕـاُ آؿيٞي؛ ٕ٤ػ ٤ٚثبٙـي ،ا٣ػب َٝبٚٝي كبّ ،ٜسبَ١ي ػبي٢بمي٣ٍُ ،ا ٟيبٍاىيؼيٕي
...٣ا .ٍ٤ٙ٣يئَي ٕٞٚي ٠ْٚىئَّٕٚ ِٞيىيَ ،ىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُ ٟ٣يبُيالٍي٢ب ٕاٍ،٥
"هب "ٟآىٙي ٜاىَإيبثي( ٠آٙخاٍسَ١٤ب١ي )٠سبهٞب آىي (َٙجي) ىيَ ٜ٧ .ىٍ ٥اػَ
ٕيــٍ٤ي١يٝ ٠ي٤يّ ٦شبثي يبُيـــالٍي٢ب ٕاٍ ،٥هبٝ ٟيــ٤ي َٚؿبمــي ايْي٢ؼي كْٝ٤شي
َٝبٕ ٛبييٚيَٝيـ٘.
...........................................................
2ـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب38 ،ٟ
3ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع 1ائ973 ٥ٍ٤ آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي 25ٛ
4ــبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي 145٣178 ٛ
آٙنب ٕاُ ٟ٤١٣آ١الٝي ٠إ٣شٕ ٦شيَىيِٕ "٤١" .اُ ٣ايٖٝ٤ٕ ٦ئََٙى" ٥اٖ١ب" ،"ٟث)4("َٚ
ىئْٞييَ .ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚآٙنب٤١؛ ٍبثبٍـي٘ اٖ١ب ٟآ١الٝي٢يا ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
2ـ ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ــبيٚيٖ١ ،ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي 39ـٍ ٣ 38بٙ ٛبٝب61ٟ
آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي 3 25ٛـ إٓ ٤١إُ ٦١٣اٍ ٥ثبم ٢ٙبهز ٤٧يز ُ ٟايَا١ي َٝ٤ٕ ،112يب١ ٟيبّب ٟسَّب،ٟ
٣ 47ٛىَ4 69 ٛ َٝ٤ٕ ٔ٢٧ـ ة َٕ .يَٝ٤ٕ ،يب١ ٟيبّب ٟسَّب49ٛ ،ٟ
يبٍاىاٍ» )3(.آٙالٕ ٥اُٝ٤ٕ ٣ب ٟاٍّ٤ٙ٣ي اٚٝي٢ي ٥آٚٙي ٕاُ ٣ا٣ال ٣إال ٛىي٢ي ثٍ٤اىا
يبييال١ياَ١٤ٕ ٟا آٙالٕ ٥اُ ٦١٣ؿا٢ّ .٦١يي ٠آىي" ٠آٗ"ٙ" ،ي"" ،يبٍ"ٙ" ،ي" ثاَٚٝ٤ٙي٦٢
ى ٥ثا٤ٙة آؿيَالٝبً ا٣الٍ" .آٗ" ٙ" ٣ي" ثاَٚٝ٤ٙيٕ ٦٢اٍ ٥إ٣ش ٦يبُىيٌ٢ّ .يي٠
آىي١ي ٠ا٣ؿ١٤ؼ ٤ثا" ٤ٝ٤ٙيبٍ" ٕاُ٣ى .ٍ٣ثٕ ٤اُ "ايٚيٌ" ىئْٞييَ .ىئٍى١٣ؼ ٤ثاٛ٤ٙ
"ٙي"ىيَّي ،إ٣ش ٦ا١٣ب ٕاٍ٥ى ٥يبُىيٌ .ث٤ثبهيٞيا ٟآٚٙييبٍٙي؛ "ٕ٤ػ ٤ٚايٚيٌ يئَي"
آ١الٝي٢يا ا .ٍ٤ٙ٣إ٣ز يبُيالٍا آٍهبال١يت ثٍ٤ا١ي "آٙال ٥يبٍٙي" آىي اي٦ٚ
آٍاٙييَٕبً؛ "ايٚيــٌ يبىا ٕ ٘١٤سبَ١يٕي يئــَي" آ١الٝي٢يا ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
2ـ ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي ،ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚي ،ائ325 ٣ 322 ٥ٍ٤
3ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثيٝ ،قبٝيَ اىثي ؿبيٚيٖ١ ،ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼبٍ ٣ 38-39 ،ٟبٙ ٛبٝب61 ٟ
آًٍي ىيٚي74 ،
١ب٨ٝبي سَّي ّيشبثي٢يا٤ٍ ،ر؛ ٤ٝس( ً٤ٙ٤ٚهٙ٤جوشٚيِ) ،ا٣م ،٤ٍٙ٤ا٣م ٣ ٤ٍٙ٤هئيَ ا٣ال،ٟ
اٍ٣إٚي (١يْجوشي) آ١الٝالٍي٢يا ٕٚيت ٜ٧ )4(.ىٝ ٥يالىي 553ـ ػ ٤ايٚي ٥كبّٞيشي ٥ا٣الٟ
آ٣اٍ (س )ٍُ٤كاّٞياٍي١ي ٠آىي ّ٤سي هبٟىيَ٤ٝ .مب١يا ث٢ّ ٤يى ٟثبَٙبىا ٍ٤سالٍال
ثبمٚي يئَ آىالٍي ٣اٍ ا٣ػ٦ٚٞىٟ؛ ٍّ٤ىٍ٤ّ ،َٙىّ٢يي٤ٍ ،سبٚ١ي (ٍ٤ر آٙ ٟي)٤ّ ،سٗ٤
(ّ٤ر اٍ . ...٣ )ٗ٣كٞشٚيِ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي« ،الٍ» ْٙيٚـيٕيٕ ٦٢اٍ ٥يبُيَ؛ «ثيَ ٙئيي٠
ثيَ ٙو٤ٖ٢ٝ ٦ٞة ٣يب فبيي اٙ٣ي٣م ٤١٤ثيٚييَ ِٝا٣ؿ ،ٟ٤اٙ ٣ئيي ٠ايٖٞي١ي ٠آهَي٢ب
ٝقيْٙ ٠يٚـي آٍسيَاٍالٍ.
فبيي ا٣الٙ ٟئي ػٞـ اٖٙ٣ب ،ايٖ« ٦ٞالٍ ـ »َٙػٞـ فالٝشي فال ٥٣ا٣الٍ» )5(.ثئٙ٦ٚيْ٦ٚ
"آ٤َ١سالٍ"٤ٍ" ،ر سبييبٕي٢ب ٣ائٚي ٦٢فبييي ا٣ال ٟيئــَ" آ١الٝي٢يا اٙ٣ــ .ٍ٤آٍسيَاً ّـــي،
ّ٢ــيي ٠ثبَٙب ثيــَ آىي ىا اّىٍٙــ ٤ى.ٍ٣
...........................................................
2ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايَاٟ ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب44٣43 ،ٟ
3ـ آًٍثبيؼب ٟهبَٙي٢ي٤ٕ ٠ي ّاّ ٤١٤ى،٠َّ١٤ٙ٣ سٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚي ،ائ229 ٥ٍ٤
ٝيَفٚي ٕيياهّ ،اؿٙ ٍٟ٤ب٣اٚ١ي4 68،ـ ىَ١ ٔ٢٧ب٨ٝبي سَّي ،ىَ٧بى ػ٤اىي (فجياهلل ا٣م ،)٤ٚع518ٛ ،1
5ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي89 ،
ّشبثي٢ـــــيا (ثبٕشبً ،ثيشيِ) ٍٍ٤ىا ٕاٍ ٥ثئ ٦ٚيبُيٚيت؛ «س ٍُ٤هبَٙالٍي آٍإي٢يا ٍٍ٤ى
ٕ ٣ ٘١٤دئ َٙ٦٢ٖ١ي ٍ٣٤إ ٟي ٦ٖٞىيَ .ث١٤ب ٕاٍ ٥آًٍثبيؼبٚ١يالٍ آٗ آٍ٣اىي َّٙي٣ ٠
ا١٣يا ٟؿبسب ٟثبسَي٢ي (ضٍَي) اُ٣اٍالٙييَٝبً ا٣ؿ ٟ٤يئ٢ي اٙ٣بً ٕشيَ ٟآٍ٣اىي٠
ثبٙيٚي ٣يبٕشيني آٙشي٢يا ٍٍ٤ىىٍيٖي ٍ٤يبٍٝيٚالٍ»)2(.
ٝي ٠اي َٚٚثٝ ٦ْٚيٚي١٤الٍ ايٚييَ ّي ٍٍ٤ى ،س ٍَّٚ٤آٍإي٢يا٤ٍ ،س( ٤ٚه ٗ٤ي،)٠ٞ
آٍػب( ٟدبُ َٕٙز) ،يبهٚي ي٤مَ١( ٗ٣يَْٕٙ ٤ز) ٣ائٚئِ ا( ٍُ٣دبّيٗ) ثيَ
كي٤إ ٟبييٚيٍَ٤ٍ .ى اي ٦ٚثبمٚي ّئـٞيٚي ٟثيِ ٥دبي ٍبٞٙي٘ ٕاُٗ «آسبالٍ ٕاَُٙي»
٣اٍ .ائٍ ِ١ا٣ؿ ٟ٤ىئييٍَ٤ٍ« :َٙى ّئـي١يَ١ ٠يي ٠يئييت»ٍ٤ٍ« ،ى ّيٞي ٕ ٦١اُـ ٕاُ٥
ىايب١يت ٕيِ»ٍ٤ٍ« ،ى ىٝ٣بٚ١يني ٕئ٤ٍ« ،»ٍ٤يٍ٤ٍ ٤١٤ىا سبدٚيَٝبً»ٕ« ،ئ٤يٍ٤ٍ ٠٢ىٟ٣
آميِي آؿيٞٚبُ»ٍ٤ٍ« ،ى٣ُ٤ٍ ٣يب يٙ٤الىيالٍ ،آمالىي ىئيي اي٢بٞ١يَاٍ٤ٍ« ،»ٛى ٟ٣ا٣ُ٣
ٍ٤س ٤ٚا٣الٍ» يب «ٍٍ٤ى ٟ٣إٍ٣ي آك ٣ايٚيَٚي اّٝب ايشي ٠إٍ٣ي ٍبٍا ىيَ» ث١٤ب ٕاٍ ٥ائ٘
آٍإي٢يا ىئييََٙ؛ «ٕلَ ؿبمي ٍبثبمي٢ب ٍٍ٤ى ؿيوبٍٕب ايٚي ٠يبهٚي ا٣الٍ ،ايز ؿيوبٍٕب
اي ٟ٤ٚى ُ٣اٞٙ٣بُ» ٣اي٢يي ى ٥ثيِى ٥ثئ ٦ٚثيَ ٕاُ ٣اٍ ّي ،ثيَي١ي ٠ايٚي سَٕ٢ٕٚ ٦ي٥
ىييَ« :ائ ٦ٚثي٘ ث ٠ٝ ٟ٤ٕ ٤ايز ا ٦١٣ُ٣ي٤ه٤ىا ٟىٙ٤ٍٝ٣ب ٜ٧ .»ٛىٍ٤ٍ ٥هٞبُ٤ٍ ،ؿبً ٣
ايٖيي آىاٝالٍا ٕاٍ ٥ثئ ٦ٚثيَ آسبالٍ ٕاُ٣ ٣اٍ؛ ىال ّٔ ٟائ ٦ٚثي٘ «ٍٍ٤ى إٍَ٣ي
يئييجييَ». ...٣ ،
س ٍُ٤ى١يبٕي٢يا ٟثيَ دبٍؿب ا٣ال٤ٝ ٟمب١يٞيِىا ث ٤ؿئ٤يِ ٣ػبٕبٍاسٚي كي٤ا١ال ثبمٚي
ؿ٤ه ٤ٚاي٢بٝالٍ ١ ٣بمي٘الٍ ٣اٍ .اي٢يي ىٍ٤ٍ ٥ى ٣ؿ٤م آميٚٚي ٤ٕ ٣ػ ٤ٚثيٚيَ .َٙىئييَ:َٙ
"ٍٍ٤ى ائُ ٕ٤ػ ٤١٤ثيٞٚيَ ،ي٤هٖب ث٤س ٟ٤ى١يب١ي هبٍاثب ٍ٤يبٍ".
ايٖيي ٍ٤ٍ ٣هٞبُ آىاٝالٍي ٍ٤ؽ ٣إٓال١ب ا٣هٚبىٕبالٍىا ،ثئ ٦ٚث١٤الٍىا ٟىا
ػبٕبٍاسٚي ٣ىٙيٍبٚ١ي آىاٝي ٝ٣و ائي١ي ٥ىئييََٙ؛ «ا ٣آىا ٛائ ٦ٚثي٘ ٍٍ٤ى إٍَ٣ي
يئييت» .ائ ٦ٚث ٤آسبالٍ ٕاُ ٦١٣آٍهبال١بٍاً آٍاىا ٍٍ٤ى ٣ائٙيٍ٣ىّ٣ي١٤ٕ ٟــَا ا١٣ـٟ٤
إٍَ٣ي٢ـي ؿيوبٍىيت يئي ٠ى ٥ا.ٗ٤ٍٝ٤ٙ٣
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 94
ٍٍ٤ى٤ٝ ،مب١ي ٠يئَٙي ؿاٗ كي٤ا١الٍي٢يإ ٟبييٚيَ .ث ٤كي٤ا ٟىامالٍىا ،ىٍَٙ٥ى٣ ٥
ٝئَٙ٦ٚى ٥يبٙبييٍَ٤ٍ .ى٤ٍ ،ي ٟ٤ا٣ؿ ٟ٤ا ٟثاي ُ٤ىٕ ٠ٞٙبييٚيَٕ .ئؼ ٦ثيَ كي٤ا ٟؿاٙي٥
ٍبٙييَيا ٣كي٤ا ٟييٕ٦ي ا ٤١٣سبدب ثي٦ٞٚىيْي ٥ثيَ ٍَآ ٟا٣ه٤يب ٟآىاٝي ٠يب١ي٢ب ٕئييت
ٍٍ٤ى ٟ٣آمِي٢ي ثبمالىيَٕ .بييٝ ٠بٙباٍُٝ ٦ٙي ٕؼي٘ ٕيشٕ٦ي٢ي َٕٓ« ٥ىٍ إبعيَ
ايْي ىئ٦١ سَُ» آىٙي يبُييا ثئ ٦ٚيبُيَ؛ «ىى٤ٍٍ٤ٍ٥ى ّيشبثي٢يا كيْبيَٙ٦ي ٠ثيَي٢ي،٥
ٍٍ٤ىىا ٟكاٍٝش ٦ٚآى ؿْيٚيت .ثيَيٍ٤ٍ« :ى ٟ٣اٝ ٣ُ٣جبٍُ» ٣ا ٣ثيَيٕي «ٍبٍاثبٙيٜ
ٍٍ٤ثب ٟاٍ٤ٍ ٟ٤ٖٙ٣ىٕ ٛ٣ب١ب»ىيَ ٜ٧ .ى ٥سٙ ٍُ٤بٝب١الٍي١ي ٠آَٙبالٍي٢يا (ىفبالٍي٢يا)
ثٍ٤ٍ ُ٤ى ا٣ينبٍي٢ب (ىَٖ٢٧ي )٦٢سٕٚ ٗ٤يَيِ.
ٝيــَاٍ٤ٍ ٟىال فـــــالٍ ٦ىاٍ ثئٚــــ ٦يبُيــــــَ٧« :ـــَ ثيــــَ إ٤ٙ٣ـٝ( ٟ٤يّٚشي)٠
ائُٕ ٦١٣اٍ ٥ائُٗ س٤سئٞيٕٞ ،جــــ٣ ٤ٙ٤اٍىيَ .إٓال ٟآىَيَبىا ،سَ١٤ب
٢٧ـــــييٖشب١ـــــيا ،ائّ ُ٤ي١٤ب ٟايٝ ٦ٚيٞيَى ،٥اي٢٧ ِ٢ـــــييٖشب ٟاي٦ٚ
إْب١يي٢ب٣يـــــي ،٥ػبٝي٘ ٕ١٤ئي ٢٧ــــييٖشب١ياٍ ،بٍسبٗ اي ٦ٚآيي ٍُ٤ئي آٝــــَيْبىا،
ّبٖ١ـــــ ٣ٍ٤إُشــــــَاٙيبىا ٧ ...٣بثئٚــــٍ٤ٍ ٦ى ىا سٍَّٚ٤ى)3( ٥
إْي سـ ٍُ٤اىٖب١ــــــَٙ٦ي٢ـــيٝ ٣ ٥يشـّ٤ٙ٤يَٙي٢ـــــــي ،٥ثٍ ُ٤ــٍ٤ى ٟ٣سـ٥ٍَّٚ٤
يٕ ٗ٤إشَٝــــــــــٕ٦ي ،ا١٣ـــــــالٍي هغََٙى ٟاُ٣اً ٕبهالٝبٕيـــــــال ثبمٚي،
سبٍيوي ٍبي٢بٍـــــــــالٍىا ٝبٍاٍٚي يبُيــــــالٍ ٣اٍىيَ.
ثٍُ٤ــــــــٍ٤ى سٍَّٚ٤ى ٥يٕ ٗ٤إشـــــٍَ ٟاٞ٢٧ب فئي٢ــي كبٙــيا ثٚٙ٤ــــــ،ً٤
ثــَّز ٕٞجـــــــــّ ٤ٙ٤يٞي ائُ١٣ـــــ ٦يئـــــَ سـ٤سـ )4(.»ٍ٤ثئٚــٙ٦يْٚــــــــ٦
آَ١ــــــٍ٤ى ّ٢يي ١يــــ ٠آ١الٝـي (ٝق٢بٕــي)؛ "ٍــــٍ٤ىيئــــَي" يبىا "ٍــٍ٤ىّيٞــي،
ٍـــٍ٤هٞبُ ّيٚي َٚيـٍ٤ى "٣اٙ٣ـ.ٍ٤
...........................................................
2ـ ٍبٙ ٛبٝبٕ ،ٟيــياه، ٍبي٢بٍـــالٍ؛ 1ــبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب44٣43 ،ٟ
3ـ سبٍين ػبٝـ اىيب ،ٟػب١ ٟبٓ ،ؿئــــ٤يَ ،ٟكْٞز21 ٛ ، ّاؿــــ ٍٟ٤ؿبيٚي116 ٣ 115 ،60ٛ ،
4ـ ٝيــَاٍ ،ٟــٍ٤ىالٍا ٕبٍي5ٛ ،
95 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ّ٢يي ٠آىي٢ب ٕاٍ ٥ايْي٢ؼي ىيْيَ ث٤ىٍّ٣ي ،ا ٟ٤١٣آىي" ٠آٍُا١ب" يبه٤ى "آٍاُا١ب"
ثيٚيت ،آٍاٙييَاً .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب ث ٤آى ا٣ؽ ثاٝ٤ٙي ٟيبٍا١يت؛ "آٍ"" ،آُ"" ،آ١ب" .آٍ ٣آُ
ٕاَُٙيٕ ٦٢اٍ ٥آٍاُ ٕاُ ٟ٣آؿيَاليب١يإ ،ئ٢ي٘ يبُىيٌ .آ١ب ٕاُ١٤١٣ي ٥آ١الٝي ثٚٚيييَ.
ث ٤ثبهيٞيا ٟاٍُ٦١٥؛ آُ سبييبٕي٢ب ثبمٚي ا٣ال ٟايٖيي آ١ب١ي ٠يٍ٤ى ،٣يئَي ىئْٞييَ.
ٍئيي ائشَّٕ ِٞييَٝ ،يٕ ٥٤شيَ٦ٝيٝ ٣ ٠يٕ٥٤ي اٞٙ٣بيبٍ ٟبٍاؿب٤٢ٝ( ٛثَ) آمبػي٢بىا
ثقضي س ٍُ٤ث٤يالٍي٢يا «اٍُ »٥ىئييٚيَ ٜ٧ .ى ٥اٍ ُ ٣ا ٟثاَٚٝ٤ٙي٢ي ٟىَُٞٙ٣ي٘« ،اٍُا»ٟ
ٕاُ٣؛ آىٙي ٜآىا ٛآ١الٝي٢ياىيَ)3(.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي ،ؿبيالٍ2 290ٛ ،ـ فجيي ُاى٥؛ ثٍَٕي ىَاُ٧بيي اُ سبٍين ثبٕشب3 55٣ 54،ٟــبيٚي ـ
ا١ياؿ٨٧٤ّ ،٦بي آًٍثبيؼب ٜ٧ 51 ٛ ،ٟى ٥ثبم ؿبيٚي ،ؿبيالٍ295 ٛ ،
إي ٕاُ ٟ٤١٣ايْي٢ؼي ثا« ٤ٝ٤ٙآى» ىيَ .ثيَ آىاٝي يب ثيَ يئَي ا١٣ال سب١ييينيٞيِ َ٧ثيَ
ٕاُ" ٥آى" ىئييَيِ .ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚإـيّ٢ــــــيي؛" آىي آُالٍىا ٟآٙي٢ب٢ّ ٟـــي" ،يبىا
"آىي آُ سبييبٕي١ي ٠آىي٢يا ٟآٙي٢ب٢ّ ٟـــــي" آ١الٝي٢ـــــــياىيَ ٜ٧ .ى ٥إ٣ش ٦ىئيي٠ٚ
ّيٞي ،ث٢ّ ٤ـــــيي ٠آىي" ،إــــي" آىٙي آىاٝي ٠آىي٢ـــــيا ٟىا آٙي٢ب ثي.َٚ
...........................................................
2ـ ّ ،ٟ٤ٕ٤ٚىٍَ ٔ٢٧ي٢ٙ ٦ٚبٕي ســـَّي دي٘ اُ ٕي٥ ٍبي٢بٍـــــالٍ؛ 1ـ ؿبيٚـــي؛ اٝ٣بي120 ٛ ،
ٕيــــِىٝ ،ٜ٧بى AZ ٥ائـــٝ( ٥ٍ٤يل67 )٦ـ266
112ـ ال لِ سر ()Əlləsər
اٗ ٦ٙيب ىا٧ب ى٣مَ ٤ٕ٣آٙال ،آٚٙي ٕاَُٙيٕ ٦٢اٍ ٥إ٣ش ٦آٙاليبٍٙي ٕاُ ٟ٣آؿيَاليب١يا
يبُىيٌ٢ّ .يي ٠آىي١ي ٠آهيَ ثا َٕ ٤ٝ٤ٙىيَ .ثٕ ٤اُ اٍ٣سب إٓيبىا ٟآًٍثبيؼب١ب ّيٞي،
يئَ ٣آىا ٛآىالٍي٢يا ٕئ٢ي٘ ْٙيٚي ٥اي٢َٚٚيت َٕ .يب ٕبٍ؛ َٕر ٝ ٣لْ ٜ٧ ٣ )1( ٜى٥
ايٚيَٚي ( )2آ١الٝي٢ياىيَ .ث ٤ثبهيٞيا" ٟاٗ ٣ ٘١٤ٕ" ،"َٕ٦ٙا٣ػبٙيَال ايٖٚيٕي ا٣الٟ
٤ٝكْ ٜيئَ "يبىا "ٕ ٣ ٘١٤ا٣ػبٙيَال ايٖٚيٕي ا٣ال ٟايٚيَٚي يئَ" ىئْٞييَ.
...........................................................
2ـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب138 ،ٟ
آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي 208ٛ
ٝي٤يّ ٦شبثي يبُيالٍي٢ب ٕاٍ ٥هبٝ ٟي٤ي َٚؿبمي ايْي٢ؼي كْٝ٤شي َٝبٕ ٛبييٚيَٝي٘.
«ٙي» ْٙيٚـيٕي اي ٦ٚثبمٚي دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي ثئ ٦ٚيبُيَ؛ «ٙي» آىالٍا آٍسيَيال ٣ ٟيئَ
٢ٝبٕجشيّ ،ئيييزٝ ،بكجٚيِ ّٞ ٣يز ٝق٢بالٍي٢يا ا٣ال ٟايٖ َٚٞيبٍاىاْٙ ٟيٚـيىيَ)3(.
ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚاٝيَهبٚ١ي؛ ثبػبٍيَٚي يب ٣اٍٙي كبّي ٜيبٙبيب ٟيئَ آ١الٝي٢يا ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع 1ائ2 973 ٥ٍ٤ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايَاٟ
سٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚي ،ائ3 134 ٥ٍ٤ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي74 ،
ا٣ى ايالٕ٦٧ي١ي ٠آىي اٙ٤ٞٙ٣ي .ٍ٣ثيِػ« ٦آٗ»ي« ٠ا٣ػب»ٍ« ،يٍسٚي» آ١الٝي ىا٧ب
إْيييَ )2(.آالُاٍ ٕاُ ٟ٤١٣ايْي٢ؼي ثا« ٤ٝ٤ٙآُ» يب «آٓ» ٕاُ٣ى« .ٍ٣آ» إٓيب١ي٠
إْي سبييبالٍي٢يا ٟىيَ ٣ؿ٤هالٍي ثٍ ٤غق١٦ي ٠آىي ٠ائ ٦ٚث ٤سبييب اي ٦ٚثبمٚي ثيٚيَ.َٙ
ؿبيٚي١ي ٠اٝ٣بي ّيشبثي٢يا آُالٍال ثبمٚي ثئ ٦ٚيبُيٚيت؛ «آُ» ٍجي ٦ٚثيَٕ٦ٞٚٙي ،هب ٌٙآىي٢ب
«ٕٗ٤سْي« ،»٠س١٤ي »ً٤ٍ٤آثييَٙ٥ي٢يٍ ٥إز ٕٚيَيِٗ٤ٕ« .سْي »٠آثييٕ٥ي١ي24 ٠ـ 23ـ
ػ ٤هغي٢ي« ،٥آُ»الٍي ٠آىي اي ٦ٚثبمٚي ؿاٗ يبى ائييٚيَ« :آُ ؿاَٚٙي٢ي ٥آُاٍ (ّيٚي)
سبديي .ٜثي٘ ٢ٝي ٜيئَي ٜآُىيَ»ٕ .اٍ١٣ي٣يّ ٤يٞي ث ٤آثيي٥ى ٥ثيَي٢ؼي «آُ» ،يئَ آىي،
ايْي٢ؼي «آُ» ايٖ ،٦اٖ١بٍ ،ٟجي ٦ٚآىي ّيٞي ايٞ٢ٚٚيٚييَٕ )3(.بيي ٠إٞبفي٘ ٧بىي
ػ٢بثالٍييا «ىَ ٔ٢٧سَّي ٤١يّ »٠شبثي٢يا آُالٍي ثيَ س ٍُ٤سبييبٕي آىي ثيٚيت ،يبُيَ:
ث١٤الٍي ٠آىي ثيَي٢ؼي ىئٗ٤ٕ ٦١سْي ٠ىاٗ يبُيالٍي٢يا ٕإٍ«.ٍ٤١٣اٍّٚٞي
سيٍيَبسـي ٝيَ فٚي ٕيياه اي٢بٚٝيىيَ ّي آًٍثبيؼبٕ ٟاُ ٣آً يب آُ +اٍ +ثبي ٕ +بٟ
يب ٍبٕ ٟاَُٙي٢ي ٟيبٍا١يت .ا ٣آً يب ه٤ى آُ ٕاُ ٟ٤١٣آ١الٝي ٠ثئ ٦ٚثيٚيَ :آً ٙنزى ٥ا٣مٍ٤
٣هئيَ ١يّز ٝق٢بٕي٢ياىيَ ٣ثيَ س ٍُ٤ىيٚٚي سبييب١ي ٠آىيييَ ٣ثبٍسٙ٤ي آً يب آُالٍي٠
سٍّ٤ئ٘ سبييبالٍي١ي ٠اسيبٍي٢ب ثبمٚيٙيَالٍي٢ي ا٣الٕي ٕاٍ)4(.»ٍ٣
ؿبيٚي ػ٢بثـــــالٍي «آٍ» ٕاُ ٣اي ٦ٚثبمٚي ثئٚــــــ ٦يبُيَ« :آٍ» يب «اٍ» ّ ٦آ١بى٤ٙ٣ىا
«ائَ» ّيٞي اي٢َٚٚيَّ« ،يٚي» آ١الٝي٢ياىيَٕ )5(.يـــياه ػ٢بثـــالٍييا ثٕ ٤اُ ٣سٍُ٤
ٕاُّ ٣ ٣يٚي ،اٖ١ب ،ٟايٖيي٤ٍ ،ؿبً ٣ثئٚـــــٕ ٦اُ َٙآ١الٝي٢ـــيا ثيٚيَ.
ثٕ ٤ــاُ س ٍُ٤سبييب ٣ائ٘ آىالٍي١يــــ ٠ؿ٤هـــــ١٤يا ا٣ػٚٞــــ٦ىٟ؛ آ٣اٍ (آ+٣
اٍ) ،هـــٍِ (هِ +آٍ)ٍ ،بػبٍ(ٍبع +اٍ) ٕ ...٣اُ ٥ؿبٍديـَ )6(.ثئٙ٦ٚيْٚـــ" ٦آالُاٍ"
ّ٢يي١ي ٠آ١الٝـــي "ا٣ػب ٤ٕ ٣ػٚــــ ٤آُ ّيٚـــيٕي١ي ٠يٍ٤ى "٣ىئْٞــــييَ.
ّ٢يي ٠آىي؛ "آالُ" " ٣آٍ" ّيٞــي ثا٤١٤ٙة ٣آؿيَــالٖ١ب ىا٧ب ى ٟ٤ُٕ٣ا٣الٍ؛
ٍب ٛـ ٙبٝب١ـــــيا" ،آالُ" يب "آالٓ" ٕاُ" ٣ا٣ػبالٞ١بً"" ،ي٤هبٍي ٕئش٣ "ٔٞ
"ٕٕ ٦ٚ١٤بٍي ٕئش "ٔٞآ١الٝي٢ياىيَ.
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 106
اٙ٣بمي ٣ا ٟ٤١٣آ١بٕي٢ي ٕاُس٦ٚي ٠ىَٙش١"٦ي ٠آىيييَٕ )2(.بييٕ ٠يياه ٍبٙ ٛبٝب٣ ٟ
آًٍثبيؼب ٟهبَٙي١ي٤ٕ ٠ي ّاّ ٤١٤ىّ ٠َّ١٤ٙ٣شبثالٍي٢يا ثٕ ٤اُ اي ٦ٚثبمٚي ثئ ٦ٚيبُيَ؛
«اٝ٣بي اٙ٣بٍالٍ ،اٖ١ب١الٍ ٣يئََٙيٕ ٠اُسـيٕي ٕبييالٍ ٣ ٟبىيٍّٞ٤ٕ ٠ي٢ي ٥ا٣الٟ
سبَ١يالٍي ٠ثيَيييَ .ا ٘١٤ٕ ٣اي ٦ٚايٖٚيي ٥ا٣ال ٟآ١بىيَ .اٝ٣بي ٜ٧ى ٥س ٍُ٤هبَٙالٍي
آٍإي٢يا١ ،قٞز ٣سبهي٘ سبَ١يٕي ٕبييٚيَ»« )3(.اٙ٣بٍالٍي٣ٍ٤ٍ ٠ػ ،٤ٕ٤ى١يب آمبػي
=ؿي٢بٍ< اي ٦ٚثيَٕٕ ٦ايي« ٠ٕٚ ٟاٝ٣بي »umayآ١بىيَ .اٝ٣بي ايالٕ٦٧ي آىي٢ب ىي٘ ٣
ٝييّ٤ٙ٤ي ثبهيٞي٢يإ« ٟبً»الٍا ثبمٚيٚيني٤ٚٝ٤٧٤ٍ ،مٕ ٤إشَ ٟىٙي٘٣ َٙاٍ .اٝ٣بي آ١ب
«آيي٨يز »Ayihitايالٕ٦٧ي ثبٙيا ا٣الٍاً اٙ٣بٍالٍي ٍ٣ٍ٤يٍ٤الٍ»« )4(.سٍُ٤
ىيَٚٚي٢ي ٥يبٍا١ب ٟاٝ٣بي؛ «ثبػبٍيَٚي آ١ب»٤ٕ« ،ػ ٤ٚيبٍاىا« ،»ٟثبػبٍيَٚي يبهٚي ايٖشَ»،
«ايال »٦٧ىئْٞييَ .اٝ٣بي ٜ٧ى« ٥آ١ب» ىئْٞييَ»)5(.
آىي ٠ايْي٢ؼي ثا« ٤ٝ٤ٙائٔ» يب ىا٧ب ى٣مَ« ٤ٕ٣ائ٘» ٕاُ٣ى« .ٍ٣ىي٤اٙ ٟنبر
اٙشَُ ٟ٣يبُيالٍي٢ب ٕ ٣يياه ٟ٣آٍاٙييَٝبالٍي٢ب إبٕبً ٍيي ٜس ٍُ٤ائَٚٚي ،ا٣ػ٦ٚٞىٟ
١٤٧الٍىا "ّبٍ ; ٛبٕ٦ّٞٚ "ٛي ٙبٝب٣ٍ ،ٟكب١ي ،آٍاكْيٞي ،ىي٠هبىٝيّ ،ب٧ي،٠
عجيت ،كْي ،ٜفب ،ٜٙىي٤ٖٚه ٝ ...٣ق٢بالٍي٢يا ايٞ٢ٚٚيٚييَ .يق٢ي ثيَ ٤١ؿ اكشَاٚٝي ٣
َٝيٓ ٕاُ اٙ٤ٞٙ٣ي ٣ ٍ٣ث١٤ب ٕاٍ ٥ى١٤٧ ٥الٍ ىاهيٚي٢ي" ٥ائ٘ ـ ّب ; ٛآسب ـ ّب"ٛ
ْٙيَٚٚي٢ي ٥يق٢ي "آسب ـ ٙبٝب" ،"ٟآٍهبىاٗ ٙبٝبٝ "ٟق٢بٕي٢يا اٙ٤ٞٙ٣ي" .ٍ٣ائ٘"
إْي س ٍُ٤ىيٚي٢ي ٜ٧ ٥ى ٥آٍهبىاٗ ،يٙ٤ياٗ ٝق٢بٕي٢يا اٙ٤ٞٙ٣ي )6(.ٍ٣سب ٟيبه٤ى
ىا ٟى٣م ٤آ١الٝي٢يا ا٣الٍاً س ٍُ٤ا٣ىٍ٣الٍي٢ياىيَ )7(.ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚاٝ٣بٕشبٟ؛ "ٍ٤سٖبٗ
اٝ٣بي آ١ب١ي ٠يئَي" ىئْٞييَ.
ايْي٢ؼي ثّ ٤ي ّ٢يي ٠آىي ٠اي٢يي ائ٘ آٍإي٢يا ىئييّ ٠ٚيٞي اٝ٣بٕشب ٟثيٚيت
آٍاٙييَاً .ث ٤ثبهيٚال ّ٢يي ٠آىي" ،٠اٝ٣ب"" ،آٓ"" ،سبٕ "ٟاَُٙي ٦٢ثا٤ٙة
آؿيَالييَيٌ" .اٝ٣ب" يبه٤ى "اٝ٣بي" ٕإُ ٦١٣اٍ ٥إ٣ش ٦يبُىيٌٕ .بيي ٠ؿبيٚي ىا
"اٝ٣ب" ٕاُ ،ٟ٣آ١ب آ١الٝي٢يا ثيٚيت ٣ا٤١٣؛ ٕ٤ػ ٤ٚآ١ب ٣اٙ٣بً ٕاُس٦ٚي ٠سبَ١ي
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 112
آ١الٝي٢يا ا٣ال" ،ٟاٝ٣بي" ٝ٤٧" ٣بي" ٕاَُٙي اي ٦ٚفئي٢ي ثيٚيَ )8(.آىي ٠ايْي٢ؼي
ثا ،٤ٝ٤ٙآٓ ٕإُ ٦١٣اٍ ٥ىّ ٥يشبثي١ ٠ئـ ٦يئَي٢ي ٥ىا١يٚيٚيت .ثٍ٤ىا سْؼ ٦ث٤١٤
ىئييَيِ ّيٕ ،اُّ٤ٙي ٥إٓالٙ( ٟيَ) آ١الٝي٢يا ا٣ال ٟثٕ ٤اُ ٜ٧آىٙي ٜثيَ سبييب آىي
ٜ٧ ٣ى ٥يئَ آىيييَ )9(.آىي ٠ا٣ؿ١٤ؼ ٤ثا" ،٤ٝ٤ٙسب "ٟايٖ ،٦ى٣م ،)ًَٙ( ٤آالسٍ٤ا،ٟ
ىاٟؿبمي (ٕذيي ٥ى ،)ٛآالٍ (ىؼَ ،ثبٝياى) ىئْٞييَ )10(.ث ٤ثبهيٞيا ٟاٝ٣بٕشبٟ؛
"ى٣م٤ىا يئَ ٠ٚٙآُ سبييبٕي١ي ٠آ١بٕي" ىئْٞييَ.
ا٣ؿ١٤ؼ ٤ىيَْيٞيِ اٝ٣بٕشب١ي ٠آىي٢ب ٕاٍ ٥ث٤ىّ ٍ٣ي ،ائ ٦ٚإ٣ش ٦يبُىينيٞيِ ّيٞي،
ّ٢يي ٠آىي ٠اي٢يي ائ٘ آٍإي٢يا ىئييّ ٠ٚيٞي اٝ٣بٕشب ٟثيٚيت آٍاٙييَاً .آ١ؼبً ا٤١٣
إ٣شّ ٦ي ّيٞي ا٣ؽ يئَ ٥ي٤م ،ث٤ى ٦١٣ايْي يئَ٥؛ "اٝ٣ب" (" ٣ )umaايٖشب)istan( "ٟ
ٕاَُٙي ٦٢ثا٤ٙة آؿيَاليبً" .اٝ٣ب" يبه٤ى "اٝ٣بي" ٕإُ ٦١٣اٍ ٥إ٣ش ٦ىا١يٚيت
ىئييِ ّي ،ثٕ ٤اُ ،٣آ١ب آ١الٝي٢ياىيَ" .إشب "ٟايٖـــ٦؛ ايٚيَٚـي آالســٍ٤إ( ٟذيي ٥ىٛ
ٍ٤١ا١ـي) ىئْٞـــييَ )11(.ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚاٝ٣بٕشبٟ؛ ايٚيَٚي آالسٍ٤ا ٟآ١ب (ٝبىٍ ٕذيي ٥ىٛ
ٍ٤١ا١ي) آ١الٝي٢يا ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
2ـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي، ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ يٍ٤ى ٕيََٙي79،ٜ
٧بىي3 268،ـ ؿبيٚيٍ ،بٙ ٛبٝب4 84٣72،ٟـ ٕيياه ،آًٍثبيؼب ٟهبَٙي٢ي٤ٕ ٠ي ّاّ ٤١٤ى38ٛ ،٠َّ١٤ٙ٣
6ـ ىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُ ،ع ،1ائ ٣ 458٣47 ٥ٍ٤دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي 5ـ ٞ٧ب41 ٛ،ٟ
7ـ ؿبيٚي؛ يٍ٤ى ٕيََٙي8 118،ٜـ ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٟ سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚي ،ائ536 ٥ٍ٤
ٍَٙي9 125 ٛ ،ـ ٞ٧ب10 274 ٛ ،ٟـ ٞ٧ب11 209 ٛ ،ٟـ ٞ٧ب209 ٛ ،ٟ
سٍ٤ا" ٟسٍٝ٤بً" ٞٝيٍي( ٠٢٢ىٍٝ٣بً ; ايٖشبى٣ٍ ،ٟي دب ايٖشبىٕ ،ٟبّز ث٤ى ،ٟثَىثبٍ ٣
ْٖٙز ١بدٌيَ ث٤ى٣ُ ،ٟاٗ ١بدٌيَ ث٤ى )ٟيبٍا١يت» )1(.اٍٙبىيىَى ػ٢بثالٍي ىا ٕٖ٢الم
ٕاُ ٦١٤ٕ٤ٙآٍهبال١بٍاً يبُيَ؛ ايَ ـ ايَاٟ؛ ّيٚيي ٦ىئييٚيَ ٣ائُّٕ ٍ٤يٚيَٚي ثئ٦ٚ
آىال١ييَيَالٍ .ايَاٚ١يِ؛ ائُّٕ ٍ٤يٚيٚيِ ،ايٖييٙيِ()2ىئْٞييًَ .اَّي ايٖ ٦ث٤
ٕاُ اي ٦ٚثبمٚي يبُيَ؛ «ايَإ ٟاُّ ٟ٤١٣اّ ٤سٍّ٤ؼ ٦ا ،ٗ٤ٞٙ٣ايَ ،ِٝيئشيِٞٚ
ٞٝيٍي٢ي ،ٟؿبسبٕٚ ،ٟيت ؿبسبٕٚ ،ٟيت يئشي٧ ،٠ٚبثئ ٦ٚيئشٖي ،٠يئشٖي)3(»٠ٙ٦ٚ٢
ىئْٞييَ.
...........................................................
2ـ اٍٙبىي ىَى؛ ىَٔ٢٧ ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ دَ٣يِ يْب١ي؛ ّٞٚبر سَّي ىهي٘ ىٍ ُثب ٟىبٍٕي ٣ىيَٖ ُثب٨١ب
٣إّب ٟسَّي ىٍ ُثب ٣ ٟاىثيبر ىبٍٕي3 45،ـ ًاَّي( ،ََٙٝ٤ٕ ،ؿبٝيَ ; ؿبٝيَ ائَٚٚي)65ٛ ،
١يٚب" ،"٦١اطَ"ٍ" ،بٙيٌ" ...٣آ١الٝي٢يا ٕٚيت .اي٢يي "ّ "٥ََٝيٞي ايٝ" ٠٢َٚٚبٍا" ٕاُ٣
ايٖ ،٦إ٣ش ٦آىي ٕٕ ٠ٚاُ 2367 ٟ٤ٕ٤ٙـ ػي ٝيلٕ٦ي٢ي٥؛ "ؿ٤ه ٍ٤يئَ" " ٣ىٍ"٥
آ١الٝي٢يا ٕٚيت .ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚايِٝبٍاّ" ،ئـٞيٚي١ ٟيٚبٍ ٟبال ٟؿ٤ه ٍ٤يئَ" ىئْٞييَ.
ىئ ِٞالُ ٛىيَ ،ائ٘ آٍإي٢ياىا "ٕ "٥ََٝاُ" ،٣ا٣ػبً" ...٣آ١الٝي٢يا ٣ا٣ي١٤يا ايٖ٦؛
"ىايب١يالػبً ٣س٤دال١يالػبً يئَ" آ١الٝي٢يا اي٢َٚٚيَ.
ثٕ ٤اُ ٥َٙثبهب١ـــــــيا آىاٝي ٠فبمٚي٢ب ثئٚــــــ ٦ثيـــــَ ٍٕ٤مـــــٕ( ٤ـــ٤اٗ) ٕٚيَ،
ثٍ٤اىا ٕـاٍّ ٠ٕ٥ئـٞيٚــــــــي١ ٟيٚبٍ ٟبالٙ ٟئــــي ١ــــــييَ؟ ٍٕ٤م ٟ٤١٤ػب٣اثي٠
ّ٢ــــــيي ٠ائسَِ ٕ٘ (سبٍيوـــــــي) يئََٙي ٦٢ثبهب١يا ٣يئـــــَ آىالٍي ٠آٍايب١يا
سبدٞبً ا .ٍ٤ٙ٣ىئـــٍ٤بالٕي ـ ٍجـــــــَيٖشب ٟسذٕ٦ي ـ ؿبالٍبؽ ـ ٍبٍاٙــــييٍ٤ى ٣ـ
ثٍ٤ؿبٙي ؿبال ٟـ ٕيــــي يبٍ يب ىا٧ب ى٣مــــَٕ ٤ٕ٣ئييبٍ ـ ىٕ٣شبٗ ىاٚٙي ؿ٤ه ٣ٍ٤ـ
ٕيـ٘ آ١ب ـ آٙي ىاٙي ـ ى ٥٣ا ٠َٙ٣ـ ديَ٣ئَىي ٕ١٤ئييي ـ ٙب ٥آٙي َٙؼي ـ ٕئ٘ ثبٕب ٟـ
ػي٢ـــٍ ٦بٕي ٜـ سـ٤ىَي سٍ٤دبمــي (ســ٤ىب سٍ٤دبمي اٖٙ٣ب ،سـ٤ىب ( )Tufaإْي ثيَ سبييب
آىيييَ) ـ ٝيــــِي َٕٖ٢ي ـ ٕبٞٙب ٟآٍهي ـ ٕاى ٦ٙ٣ـ ّ٤ؽ ي ٤ٙ٤ـ ٍَيي ٦ٚي٣ ٤ٙ٤
ا١٣الٍػب ثئ ٦ٚيئــــَ آىالٍي ّئـٞيٚي١ ٟيٚب ٟىئيي٘ ثٔ ١ييَ ٦ٚ٧ .ث٤١٤ىا ىئٙ٦ٞي ا٣الٍ،
ثّ ٦ْٚئـٞيٚي ٥ثٍ٤اىا ائُٗ ثيَ ا٣الي ثبٗ ٣ئَٝي٘ ا٣ال .آٍسيَاً "ٝبٍ" ٕاُ٣
ٕٝ٤ئََٙىٍ ٟبالٕ ٟاُى( .ٍ٣ثبمَٝ٤ٕ ،يب١ ٟيبّب ٟسَّب52ٛ ،ٟـ)56
ّ٢يي ٠آىي٢ب ا٣هٚبٍ ائسَِ ٕ٘ آىالٍىا ٟثيَي "ايٖذبٍا" يبىا "ايٖجبٍا" ٕاُ٣ى .ٍ٣ث٤
ٕاُ" ،ػبٕبٍاسٚي" ٍ٤ٍ" ٣هٞبُ" آ١الٝي٢يا سٍَّٚ٤ي ٠ثبٙـيالٍي٢ب ٣ئَي ٠ٚسبهٞب
آىالٍىا١ييَ ٜ٧ .ى"ٗ٣ٍ٤ّ" ٥ي اٙ٣ـــــيٝ ٍٟ٣بٕبّئشٚــــــَي ٠آىٙي ٜؿبٍي (ٙب٧ي)
"س "ٓ٣َٝ٤آ١ب١ي ٠ا٣م" ٤ٚإذبٍٕبدئٔ" ،ٟ٣ثَٙ٤بٍالٍي ٠يئيىي٢ؼي ؿبٍي
"إذبٍ٣م"ٕ ،ٟ٣اي س ٍُ٤هبٍب١ي "ايٚجبٍا" ١ي ...٣ ٠آىالٍي٢يا ٕاُ ٥ىَييــــَ .ث٤
ثبهيٞيا ٟثبهيت ٣ايِٝبٍا ٕاُ ٟ٣ايٖذبٍا ّيٞي ثي ،ِٖٚث ٤آىي ٠آ١الٝي "ٍٍ٤هٞبُ ٣
ػبٕبٍاسٚي ٙب٧الٍ" يٍ٤ى ٣ا.ٍ٤ٙ٣
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 116
٧ــَ ثيـَ ٕـــــاُ" ٥آى" ىئييـــــَيِ ٜ٧ .ى" ٥آى"؛ "آىٙـي"ٕ" ،بٚ١ـي" ىئْٞــييَ.
ثئٙ٦ٚيْٚــــ" ٦ايٞبٍارٕ" ،ئــٙ٦ٝ٤ي ٣آىٙيٕ ،بٚ١ي ّيٚي١ي ٠يٍ٤ى "٣آ١الٝيـ٢يا ا.ٍ٤ٙ٣
ّ٢يي ٠آىي ٠ثبَٙب ثيَ ػٍ٤اىا آٍاٙييَٝبٙي ا٣الٍ .ثئّ ٦ٚي ا ٤١٣ا٣ؽ يئَ ٥ثاِٙ؛
"اي"ٝ" ،بٍ"" ،آر"" .اي" ٕاُ ،ٟ٣آي ثي ،ِٖٚث ٟ٤١٤إ٣غ٣٥ٍ٤ي آ١الٝي يبٍاىا٣ ٟ
سبَ١ي ىيَٝ" )3(.بٍ" ٕاُ ٣ايٖٝ٤ٕ ٦ئََٙى" ٥ثاي ُ٤آ١ب" يبه٤ى "ثاي )4("ُ٤آ١الٝي٢يا
اي٢َٚٚيتٕ .اُ ٟ٣ا٣ؿ١٤ؼ ٤ثا" ٤ٝ٤ٙآر" يب ىا٧ب ى٣مَ" ٤ٕ٣آى"ىيَ .ثيَآىاٝي يب ثيَ
يئَي ا١٣ال سب١ييينيٞيِ َ٧ثيَ ٕاُ" ٥آى" ىئييَيِ ٜ٧ .ى" ٥آى"" ،آىٙي"ٕ" ،بٚ١ي"
ىئْٞييَ .ث ٤ثبهي٢ٞب" ٟايٞبٍار" ٕاُ ٟ٤١٣آ١الٝي؛ "ثاي ٣ ُ٤آىٙيٕ ،بٚ١ي سبَ١ي
يئَي" ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب2 33،ٟـ ٍئئ ١يب؛ آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ سبٍين
4ـ ٞ٧ب227ٛ ،ٟ ايَا3 100،ٟـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب56 ،ٟ
ٕـٝ٤ئــــــََٙى ٥ا٣الّ ٟيٞــي «سب١ــــَي» ٕ« ٣ــاي سب١ــَيٕــي» ىيـــَ« .إٓ »ٟاُ٣
س ٍُ٤ىيٚي ٍب ٟ٤١آٖ٢٧ي٢ـــــٕ ٦اٍ ٥اّ ٟيٞيــــي ٥ا٣ال ثي)1(.َٚ
ثٕ ٤ــــاُ ٟ٣ا٣ؿــ١٤ؼـ ٤ثاٝ٤ٙــــــ« ٤آ٣اى» ىيـَٖ١ .ب٧ــــي ١ـ٤ي ٠ث ٦إبٝـــــــي
ّ٨ــــٝ ٠يب١ــــــّ ٦شبثي٢ــــــيا ثٕ ٤اُٙـــــــ ٦ثبمٚـي يبُيٚيت؛ «"آ٣اى"" ،آ٣ا" "٣اۇا"
آًٍثبيؼب ٟسٍّ٤ؼـٕ٦ي٢ـــــي ٥يبٙبيي٘ يئـــــَي ٢ّ ٣ــــي آ١الٝي٢ــــياىيَ»)2(.
ثئٙ٦ٚيْٚــــــ" ٦ايٞـــــَاٟآ٣اى"" ،ائيٞيــــــَ سبييبٕي١ي ٠يبٙبىينــي ّ٢ــــي" يبىا
"ائيٞيــــَ سبييبٕـــي سبَ١يٕي١ي ٠يٍ٤ى "٣ىئْٞــييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب2 44٣43،ٟـ ٕيٞي ٠ىَ؛ ٖ١ب٧ي ٤١ي ٠ث ٦إبٝي
ّ ٠٨ىٍ َٕ٨ٙشبٝ ٟيب86 ،٦١
آٗ +آ٣اى) ّ٢يي٢ي ٥ى٣م . ...٣ ٗ٤ٞٙ٤اي٢ييي ٥ا ٣ايٖييي ٠آًٍثبيؼب ٟهبَٙي آٍإي٢يا
ثاي ُ٤كاٍٝشي ٣اٍ ٣ثئ ٦ٚثيَ يئَ آىالٍي٢يا ٟثبَٙب ٦ٚ٧ ،ى ٥ث ٤يٍ٤ىٕئّ ٍ٤يٚييٕ ٦اٍ،٥
ايٚي ٥ا١٣الٍػب اٙ٣بمب ثبثِ آىي ٣ئَيٚيَ٤ٝ .مب١يا يئَ ٠ٚٙثبثِ ّ٢يي ،ثبة ا ٦ٙثي ي٠
ٍيٚالمي ا٤ٙ٣ة 53 ٣ـ١ 1352ؼي اي َٚٚآثبىالٙيت ىيَ .يئَٙي ػبٝبفبسي ٠ىيَْي٢ؼ٦
ّ٢يي ٠ىٍ٣ى يب١ي٢يا ا٣ال ٟإْي سذ َٙ ٦ثبثِ ٦ٙفَث َٚآٍإي٢يا ا٣ال ٟى٣ي َٚٙ٤ؿبمي٢ياٟ
ٍبٙيت ٣ثبثْـــ ٦فبيييىيَ ٢ّ ٣يي ٠آىي ثبثْ ٦فبيي ا٣ال ٟا ٣سذٕ ٥َٙ ٦اٍ ٥ثئ ٦ٚآىال١يت.
145ـ ثبثي وٌذي ((Babi kəndi
ثبثي ٕإُ ٣اُّ٤ٙي٥؛ ا٣ين١٤ٝ ،ٟ٤بٕيت ٣يبٍاٙب ٟآ١الٝي٢ياىيَ٢ّ .ييي ٠س٘ٞىاٙي،
ٝيىٙي سبييبٕي ٕ٤يالٍي٢يا ٟا٣ال ٟثيَ آىاٝي ٠اٙي اي٤ٍ ٦ٚي٤ٙ٤ة .... .ث١٤ب ٕاٍ ٥ايْي
ىيْيَ ىئييٚيَ؛ 1ـ ٍبٍىاٙالٍ يئََٙي ائُ آٍاالٍي٢يا ث٢ٙ٤ي ،٥ث٢ّ ٤يي ٣اّ ٟ٤١٣ا٢ٙ٣ي٠
ّيـيِ ٍبٍىاٙالٍي٢ب يبٍاٙب ٟثيٚيت ٣اّ ٣ا ٣ ٠ٙ٣يئَ ،ائ ٦ٚث ٟ٤١٤ثبثي ىيَ ىئي ٦ا١٣ب
٣ئَيَ ٣ َٙاٍ٣ىا ٟا ٟ٤١٣آىي ثبثي ٍبٙييَ2 .ـ ّ٢يي ٠آىي ثبة ا ٦ٙآىٙي آىاٝي ٠آىي٢ياٟ
آٙي٢يت ٣ث٤آى ٕئي ٕئي ٥ثبثي ٕ ٦١٣ُ٤ؿ٤١٤ة.
146ـ ثبغيطلي وٌذي ()Bağışlı kəndi
"ثبمي٘" ٕاُّ٤ٙي٥؛ دبي٧ ،يي ٦آ١الٝي٢ياىيَ ٤ٝ ٣مب١يا ٙو ٜآىي٢يا اي٢َٚٚيَ .ث٤
ّ٢ي "ثبمي٘" آىٙي آىٙي ٜثيَ آىاٝي ٠اٙي اي ٦ٚآثبى ا٤ٙ٣ة ٣ا١٣ب ٕاٍ ٥ثئ ٦ٚآىال١يتٜ٧ .
ىٕ ٥بيي ٠ؿبيٚي ثبمي٘ ٕاُٟ٣؛ "سبَ١ي ايٚيني" " ٣ايٚيَٚي ثبك" آ١الٝالٍي٢يا ثيٚيَ)1(.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي178 ٛ ،
ٍبٙيت ٣ا١٣ب "هبَّيِ" ! آىي ٣ئَيٚيتٕ .بيي ٠ؿبيٚي ثبال ٕاُٟ٣؛ «ثاي)1(»ُ٤
آ١الٝي٢يا ثيٚيَ .ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚثبالثي؛ "ثاي ُ٤ثَي" ىئْٞييَ .آٍسيَٝبً َّٕييَ ّيٕ ،بيي٠
ميبٍي١ي ٠ىيَْي٢ؼ« ٦ثبالثَي»؛ "ّيـيِ هبٖ١ُ" ،"ٟي٤ٕ ٣ ٠ي ٤ٚاٙ٣بً"( )2ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي ـ ا١ياؿ٨٧٤ّ ،٦بي آًٍثبيؼب2 85 ٛ ،ٟـ ىَ١ ٔ٢٧ب٧ٛبي سَّي؛ ميبٍي46ٛ ،
ٕاٍ ٥ثئ ٦ٚيبُيٚيت؛ «1ـ آمبع ٙ٤ّ ٣الٍيٕ ٠ا٣ىَٙ٥ي٢ي ٟآييَيال َ٧ ٟثيَ ٍ2 ٗ٤ـ إبٓ
ثيَ ٙئيى ٟآيَيالٙ ،ٗ٤ٍ ٟبه ،٦هظ٤ٙ ،فج ،٦كيٍ ،٦ٞيٖٙ« )1(.»ٜي» ايٖ ،٦آىالٍا
آٍسيَيال ٣ ٟيئَ ٢ٝبٕجشيّ ،ئيييزٝ ،بكجٚيِ ّٞ ٣يز آ١الٝالٍي٢يا ا٣ال ٟايَٖٚٞ
يبٍاىاْٙ ٟيٚـيىيَ٢ٝ )2(.ؼ٢ّ ٦يي ٠آىالٞ١ب ٕججي ٠ثئ ٦ٚآؿيالٝبً ىا٧ب ى ٟ٤ُٕ٣ا٣الٍ؛
ّئـٞيٚيٍ ٥بالثَُ١يى ٟثيَ ي« ٗ٤ثِ» (اي٢ييْي ٕئَٝي) ٝ« ٣بك٤ٞىآ٣اى» ََٙ٨ٙي٣ ٦٢
ى٣م٤يب (ٕٟ٤ؿيوب١ب) ٕبٍي ٣ثبَٙب ثيَ ي ٗ٤ايُٖ٤ٍ ٦ئي « ٣ثبػَ٣ا« ٣ »ٟثي٤ٕ٦ٚاٍ»
ََٙ٨ٙيٕ ٦٢بٍي ٕئييَٝي٘ .ث ٤آىٙي ٜي٧ ٗ٤بٝب« ٟايذِي »٤ٙ٤ىّ ٍ٣ي ،اي٢يي ٍ٤ٝاٟ
ٝبكبٙي٢يا «ى٥٣ي »٤ٙ٤آىي اي ٦ٚسب١ي٢يَ ٣ؿ٤م ّ٢يى ٥ايِي ٍبٙيَ .ث ٤يٙ٤الٍ آيَيال ٟيئَ٥
ّيٍ ،بالثَُ١ي َ٨ٙي١يٍ ٠يَامي٢يا ايٞي٘« ،ث٤ىاٍٚي» ىئيٚيَٝيَ٘١٤ٕ .ا َ٨ٙىاميٚيت ٣
ّيـيٚيت ٣يٙ٤الٍ آيَيال ٟيئَ ٍبالثَُ١ييٍ ٠يَامي٢يا ائ« ٦ٚث٤ىاٍٚي» آىي ايٍ ٦ٚبالٍمي
ا٤ٙ٣ة .ثٍ٤ا يئ٢يي ٟآثبىالٙب١يا ّئـٞيٚي ٥اٙ٣ي٣مّ ٤يٞي «ث٤ىاٍٚي» آىي اي ٦ٚسب١ي٢يت.
ٜ٧ى ٥ىئَّٕٚ ِٞيىيَ ّي" ،ث٤ىاً" ثيَ سبييب آىيييَٕ )3(.بيي ٠ميبٍي ايٖ ٦ث٤
ٕاُ ٦ٙثبمٚي يبُيَ؛ «ث٤ىاً؛ ىى٤ٍٍ٤ٍ٥ر ١بميٚالٍي٢يا ايٖييَٙى ٟثيَي»()4ىيَ .ث٤
ثبهيٞيا ،ٟث٤ىاٍٚي؛ "ث٤ىاً سبييبٕي٢ب فبييي ا٣ال ٟيٍ٤ى" يبىا "ث٤ىاً آىٙي ايٖييي٠
يبٙبيي٘ يئَي" ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع 1ائ2 460 ٥ٍ٤ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛
3ـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟي4 333ٛ ،ـئَ٢٧ ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي74 ،
١ب٧ٛبي سَّي؛ ميبٍي51ٛ ،
َٕ١٤االٍ ٝي٤ي َٚىئ١٣ٍ٣يٍ ٥يِيٚجبٗ سبييب ثيَٙيٖيٍ ٦٢بسيٚيت ٜ٧ .ى ٥ا ٣ؿبمالٍ
"ثُ٤ػبثٔ" ثبٙـيٚيني اي" ٦ٚثُ٤ػب ا٣مٙ٤الٍي" آىٙي ثيَٚثٖي يبٍاىيٚيت .ث ٤آىا
ا٣هٚبٍ "ثٍ٤ؿبٙي" آىٙي ثبَٙب ثيَ س ٍُ٤سبييبٕي١ي ٠آىييا ٝبٍاٍٚيييَ ٜ٧ .ى ٥ثٍ٤ؿب
ٕاُّ٤ٙي ٥ث٤مب١بٍٚي يئَ آ١الٝي٢يا ا )1(.ٍ٤ٙ٣ثٍ٤ؿبٙي ؛ «ؿ٤م يئ٘ إ ٠يئَ» ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي ،إٞبفي٘ ٧بىي268،
آٍؿيـــٕ ٠ــ٣ ٣ُ٤اٍٍ .ضب ميبٍي ثٕ ٤ــــ٣ُ٤؛ «كْـٝ٤زي ٠ثيــَ يب ١ئــــ٢ّ ٦ــيى٥
يـ٣ٍ ِّٖ٤سجــــٙ٦ي ٝإٝــــ )5(»٣ٍ٤آ١الٝي٢ـيا ثيٚيَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي ـ ا١ياؿ٨٧٤ّ ،٦بي آًٍثبيؼب2 199 ،ٟـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٟ
ٍَٙي3 81 ،ـ ٞ٧ب4 193 ٛ ٟـ ١بئجي؛ ٣إّبُ ٟثب ٟسٍّ٤ي ىٍ ىبٍٕي 5ـ ىَ١ ٔ٢٧ب٧ٛبي سَّي؛ ميبٍي12 ،
إ٣ش ٦ساّ٤ة سبدياٝبً ٣سئ ،ِٝ٦ٚٚسئ٘ آسٞبً آ١الٝي٢يا ثيٚيَّ .ئـٞيٚي٧ ٥بٝبٍ يئََٙى٥
ٕاُسـي ٍ٤يٞبمب يبىا ٝقجي ىُٙ٣ش ،٦ٖٞس٤دَامي إ٣ز إ٣ش ٦ساّ٤ة سبدياالييت
١٤٧ي ٍ٣يئَ َٙيبٍاىيت ٣ث١٤الٍا "سذ "٦ىئيَٝي .َٚٚاي٢يي ٤ٝمب١يا يَُٙ٤ػ ٦ائسْٖ٘
(سبٍيوي) سذ٣ ٦اٍ .ث١٤الٍي ٠ثيَي ،آٍاٙييَيال٢ّ ٟييٍ ٠يَامي٢يا يئَٚٙيَ ٣سبٍيوي اطََٙ
ٕيَإي٢يا طجز ا٤ٙ٣ة ٣ث٢ّ ٤ي ٠آىي ،ىئيي ٣ ٠ٚطجز ا١٤ٙ٣ب ٟث ٤سذ١٦ي ٠آىي٢يا ٟآٙي٢يت.
ىيٍ٤ٙ٤ٚالٍ ث ٤سذَٙ٦ي ّئـٞي٘ ائ ٣ َٙ٤ائُٗ سيْي٢شيَٚي ٠هبٍاثبٙيني ثيٚيَ.َٙ
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ّبٙنَي ،ىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُ ،ؿئ٤يَ ٟىّشَ ٝييٌ298ٛ ،
ى ٥ث١٤الٍ ا٣مُ٤الٍي ٠سيَٕ٥ي١ي ٠ثيَيييَ .يئَي ٕٞٚي ٠ْٚىئَّٕ ِٞييَ؛ ّئـي سٍُ٤
ث٤ى١٣الٍي آٍإي٢ي؛ا «يبُ ،آال١يَ (ٝل ٣ )ٗ٤ٞثبمي٘ (١قٞز) ٕيٕ٦ٖٞي ٕبييٚيَ ٣ث١٤ب
ٕاٍ ٥ا ،٣يبُي ٠ىيَ٥يي (كبٝيٖي)ىيَٕ .اُ ا١٤١٣يٕ ٥بهالٝبٙيييٌ ّيّ ،ئـي،٘١٤ٕ ،
ٕبٍي ٙيٍ ٠يِ ،ثبمي٘ ،آال١يَ ٜ٧ ٣ى٤ٕ ٥ي ؿ٤هبٞٙبٕي١يٕ ٠اٍ١٣ش٤ٕ٤ى )2(.»ٍ٣آٍسيَاً،
سْ٦ؿي ٤ٚ١٤ٝ٤٧سبييبٕي١ي ٠سيََٙ٥ي١ي ٠ثيَيييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ّبٙنَي ٝل٤ٞى؛ ىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُ ،ؿئ٤يَ ٟىّشَ ٝييٌ2 55 ،ـ ٍبٙ ٛبٝب58ٛ ،ٟ
ٍ( ٤ُٙ٤ا٣م٢ّ )٤ُٙ٤يي٢ي ٥ث ٤آى ىا آىٙي ٜثيَ ىٍ٣ ٥اٍ .ث ٤ىٍ١٥ي" ٠س "ٔ٢آىالٞ١بٕي ائ٘
آٍإي٢يا ىي٘ ى١يِىّ ٠ٕٚ ٥يٞي ا٣سبي ث٤سبي آٍثب ٣اُ٣ـ ا ٥ُ٣ىايبٞ١ي٘ ٍبيبالٍا
ٕاٍ٥ىيَ .آ١ؼبً ٢ٝؼ" ٦س٢ّ "ٔ٢يي١ي ٠آىي٢يا َ٧ايْي ىيْيَ ى ُ٣ا٣الثي.َٚ
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي ،إٞبفي٘ ٧بىي302 ٛ ،
يبمي٘ يبمييَٝبً ا٣ؿ ٟ٤سٍَّٚ٤ى ٟيبٍىي ٜآالٍٝيٚالٍ .ؿ٤م إْي ىئ ٥َٚٞ١ىايب١بٟ
"يبىا" " ٣ػيياىاٙي" ىثي ثٍ ٤ب١يشالٍىا ٟثيَيٕي ٕبيٚيَ .يبىا ىاٙي اىٖبٕ ٥َٙ٦١اٍ٥
سٍَّٚ٤ي ٠اٙي٢ي ٥ا٣ال٤ٍ ٟسٖبٗ ثيَ ىاٞٙي٘ ّي ،سبَ١ي عَىي٢ي ٟس ٥ٍَّٚ٤يبميٍ٘ ،بٍ ٣
ثٍ٤ا ٟيبمييَٝبً ٣ىيَسي٢ب ٣يئ٘ إشيَ ِٝا٣ؿ٧ ٟ٤يي ٦اٙ٤ٞ١٤ٙ٣ي .ٍ٣ث ٤ىاٗ اىٖب٥َٙ٦١
ٕاٍ ٥سٍَّٚ٤ي ٠ا ٤ٙ٣ثبثبالٍي "يبىيض" ٤١ف ا٣الىي٢ب ٣ئَيٞٚيٚييَ ّي َٕ١٤االٍ ا٣ىا
س ٥ٍَّٚ٤آٍٝبمب ٟائيٝي٘ .يبىا ىاٙي س ٍَّٚ٤آٍإي٢يا ٝيشّ٤ٙ٤يِ ثيَ ٤ٝسيٕ ٤بيٚيَ ّي،
َٕ١٤االٍ ثٝ ٤يز س ٣ ٍَّٚ٤ثبَٙب إ٤ٙ٣الٍ آٍإي٢يا ثيَ اي٢ب١ؼب ىٙ٤ٞ١٣ي .ٍ٣ثِ٢ٕٚ ٤
كشي إال ٛىئَٚٞ١يٍ ٦٢يٍ ٍْٕٝ٤ي ٥اييي ٣ثيَ ؿ٤م سبٍيوي ٍبي٢بٍيا ىا يبىا ىاٙي اي٦ٚ
ايٖٚيٚي ا٣اليالٍ ٕاٍ .ٍ٤١٣يبىا ىاٙي س ٍَّٚ٤آٍإي٢يا ،يبىا( ،)yadaػييا(،)cıda
يبى( ،)yadيبر( ،)yatآىا(ٕ ،)adaبسب(ٕ ،)sataبي( ،)sayيبسب (ّ ٣ )yataاي
سبٗ( )jay taşىاٙي اي ٦ٚآىال١يَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ يٍ٤ى ٕيََٙي146 ٛ ،ٜ
هب ٌٙثئ ٦ٚاي٢ب١يَ ػي َٚ٢ييٕ٦يِ ٣ىٍي ٠ىٍَٙ٥ى ٥ؿ٤م ا٣الٍالٍ .اٍ٣ىا يبٙبييت ٣
ٚ٢ٙيِ ائيٍ .َٙا١٣الٍيٚ٢ٙ ٠يِ ؿبمي ثيَ آىا ٛا١٣الٍا س ٦ٖٕٚ ٗ٤ا ٤١٣آٙياىيت
ائَُٙيٍ ٦٢بسٞبً ايٖشَ .َٙا١٣الٍا س ٠ٕٚ ٗ٤آىا ٛا١٣الٍي آىاْٙ ٛيٚي٢يٕ ٥اٍٍ ٧ ٣ئؾ ثيَ
ُاى ثبٙب ى ،ِٞٙ٣سِ ثٖٜاهلل ىئٖ ٦ا١٣الٍ ي٤م ا٣الٍالٍ .ا١٣الٍ س٤ي ائي ٟؿبك ،ثيَي
ا١٣الٍا س ،٦ٖٕٚ ٗ٤ا ٤١٣س٤يب ؿبميَيت ائُ يئَْٚٞي٢ي ٟا١٣ب ٣ئَيَ ،َٙا ٣يئٖٞي يئي ٠ىٙي
ا ٣ ٍ٤ٙ٣ث ٤اي٢بٝب ٕاٍ ٥ىئييَ ،َٙث٤س ٟ٤ىٙيَٚي ،ػي َٚ٢س٤هب١يت ىٙي ائييت ٣ا١٣الٍي٠
ىاٍ٣ا١يٚي٢ب ثبهيت ىئييَّ َٙي ،ػي ٠ا١٣الٍيٕ ٠إُ ٦١٣اٍ ٣ ٍ٤١٣ىٙي َٚػيَٚ٢ى ٟىٕشٍ٤
آٙيَالٍ .ثيَي ١بهٙ٤اليب١يا ا ٤١٣ثبهيؼي يب١ي٢ب آدبٍيَالٍ.
"ػيٕ "٠اُ ٣اي ٦ٚثبمٚي ٤ٝمب١يا ١ئـ ٦يئَ آىي ٣اٍ؛ ػي٢ّ ٠يي ٕئَٝي١ي ٠ثبسيٕي٢يا،
ػيٚ٢يىٍ ،٥ػي٠ىٍٕ٥ي ٕ . ...٣اُّ٤ٙي" ٥ػي"٠؛ «ٕإُ ٥اٍ ٦ٖ١٣ى ٥اٗ ٦ٙس٤سٞٙ٤بُ ثيَ
ٝو ً٤ٚآ١الٝي٢ياىيَ» )1(.ػي٢ي ٕاٍ٣ ٟاٍيٞي٘ يب ي٤م آٙال ٥ثيٚيَ .اٝب ائ ٦ٚآىاٝالٍ ىا
٣اٍىيَ ،آٍسيٌ ػي٢ي ٕاٍى٣ي ٣ ٦١٤ا١٣الٍا ٕاٍ ٥ائٚيشييٖي ٦٢اي٢ب١يَ .يئشٞي٘ ْْٕيِي٢ؼي
ايٚي ٠يبيي١ي ٠اٍ٣سب آيي آٍاٙييَٝب ايَٚٚي آدبٍٝبمب ،ػي٢ّ ٠ييٕ ٦٢ئي١ي ،٥اٍ٣اىا يبٙبيبٟ
يئشٞي٘ ثئ٘ يبٚٙي ٨ٚٝيفٚي آىٙي ثيَ ى١يب ٕاٍ٤ٍ ٗ٤ٝػب ثئ ٦ٚىئييَىي« :يبىيٞياىيَ
٠ٝا ٟ٣يبٙي٢يا ا٣ال١يا ثيِيٍَ ٜثب١قٚي آىي٢يا ثيَ ؿ٤ثب١يٞيِ ٣اٍ ايييي .ا ٣ىئييَ؛ آهٚبٛ
ٕبفبر ا ٟ٣ىئٕ٥ٍ٣ي٢ي ٥ائٍٙ٣ي ٟآسي س٤س٤ة ائٕ ٥٤شيَيَىي ،ٜػي٢ّ ٠يي٢ي ٟآٙبمب
"ُيٚٚيٍبيب" آىي٢يا ثيَ يئَ ٣اٍ ،اٍ٣ا ؿبسب١يا ٕاٍى ٛ٣ثٍ٤ىا س٤ي ٣اٍٝ ،يٍِب ٟـ ثبالثبٟ
ؿبٙي٢يَٖٕ ،ي ىٍ١٥ي س٤س٤ة .س٤يـ٤الٍ ٢ٝي ٕاٍ٣ة آىال ؿبميَىيالٍ١٤ٍ ٕ٘ ،بميٞيِ
إ ٠ٝ ،ٗ٣ئشيي ٦٢ٝ .ٜدبي ٕشيَىي .َٚىئيي ،َٚثيٚييٖي ٠ايـي٢ي ،٥ث ٤دبييا ٟيئٙ٦ٞيٖ .٠ىئييَ
٠ٝدبيب اَٗ آسب١يا ىئيي ٜثٖٜاهللٕ ،اٍى ٦١ ٛ٣س٤ي ٣اٍ ٦١دبي .ى٣ٍ٣ة سئِ ائُ ٤ٝ٣ائ٥٤
يئشيَىي٨ٚٝ .ٜيفٚي ىئييَ؛ ٍَثب١قٚي ائ ٥٤ؿبسبّ ٟيٞي إٍَ٣ي ٕئشيي ،اُ ٤ٕ ٦١٣ُ٣اى
ٍ٣٣ى ً٣آييٚشييٌ ،ثبٙي٢ب ٕ١٦ٚي ي٤هبٍييا ا٣الّ ٟيٞي ىئيي .اٝب إ ٣بمبٞٙبىي ،ثيَ آي
١به ٗ٤اٙ٣يَ١٤ٕ ،٣ا ى٣فب يبُىيَىيٌ يبهٚيالٙيي .فٚي فٞي ىئييَ؛ ىُ٣ى٠ٝ ٍ٣
147 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ؿبالي ()Çalay؛ ؿبالي ايْي ثاٛ٤ٙى ٟىَُٙ٣يت؛ ؿبٗ ٣آي .ؿبٗ؛ -6
ؿبٙيَٚب ،ٟىئي ٠ْٙ٤ىئْٞييَ .آي ٕاُ١٤١٣يٝ ٥يييِ آ١الٝي يبٍاىا ٣ ٟسبَ١ي ىيَ)2(.
ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚؿبالي؛ ؿبٙيَٚب١الٍ يئَي ىئْٞييَ.
-7ؿبال يب ؿال يب ؿبالي ٍيجـبً سـٍّٚ٤ـَي٢ـي ٟا٣ال ٟآىٙي ٜثيَ سبييب آىيـــــــييَ.
٢ٝؼ ٦ثٍ٤ا١ي ٠آىي١يّ ٠اّ٤؛ ؿبٙيَٚب ٣ ٟىئي ٠ْٙ٤آ١الٝي٢يا ا٣ال ٟؿبالُ ;
ؿبالً ٕاُ١٣ي ٟآٙي٢يت .إَ ثبثِ ىئيَٚٙ٤ي ؿبمي ّشبثالٍىا آىي ٕ"ٌٕٚ" ٠ٚ
(ٕبالً) ّ٢يي ،٠اي٢ييْي ؿ ِٚثي ،ِٖٚا١٣يا ّ٢يي ٠ى ٟ٤ُٕ٣آىي؛ ؿبٙيَٚب٣ ٟ
ىئي ٠ْٙ٤آ١الٝي٢يا ا٣ال ٟؿبالُ يبه٤ى ؿبالً ىيَ .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب ثبثِ اٙنب َٖٙفَة
ٍ١٤ٙ٤الٍي ايٕ ٦ٚب٣اٙب١يا ث٢ّ ٤يي ٠آىاٝالٍي١ي ٠ىئيَٚٙ٤ى ٥ائُٗ يئََٙي ا٤ٙ٣ة.
...........................................................
2ـ ٕيياه ،آًٍثبيؼب ٟهبَٙي١ي٤ٕ ٠ي َّّٚ٤ي٠ ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ٝقي٠؛ ىَ ٔ٢٧ىبٍٕي ع1307ٛ 1
ىّ ،٠َّ١٤ٙ٣اؿٙ ٍٟ٤ب٣اٚ١ي44 ،
ٕبييٕ ٠يياه ايٖٕ" ٦بً" ٕاُ" ٟ٣ا٣م ٣يبي"( )3آ١الٝي٢يا ثيٚيَ ٜ٧ .ىٕ" ٥بُ"
آىٙي ٜس ٍُ٤سبييبالٍي١ي ٠ثيَيٖي١ي ٠آىيييَٕ .بُالٍ يب ٕبّبالٍ ٧ئَ٣ى٣س ٣ ٟ٤ثبَٙب
ائسَِ يبُاٍالٍي١ي ٠يبُيالٍي٢ب ٕاٍ ٥ايْٚيز آىي ايٝ ،٦ٚيالىىا ٟا١٣ؼ7 ٦ـ 8ـ ػي
فََٙٞى ٥ثاي ُ٤اٝذَاسٙ٤ٍٝ٤ٍ ً٤ٍٙ٤الٍٕ .اُّ٤ٙي ٥ايٖٕ ٦بّب" ،ثيٖٚي" ،"٠ثيٚيؼي"،
"ثبٗثي" ،"٠ٚى١٤ٙ٣ؼٙ٦ي" ...٣آ١الٝي٢ياىيَ .ث٤ٝ ٟ٤ٕ٤مب ٣ ٟآًٍثبيؼب١يا ؿ٤ه٤ٚ
يئَآىالٍي٢يا "ٕبُ" سبييبٕي١ي ٠آىي ٕاُ ٥ؿبٍديَ؛ َْٙاة (ٕبّبٍاة)،
ٕ(َْٛٙبّبٍإ ،)ٛبميَالٍ ،ثبالٕبّب( ٟثي٤ٕ٦ٚاٍي ٠إْي آىي)ْٙ ،ي ٙ /بّي،
ُامبسبالٕ /بّبسبال٢ٕ ،ؼ ٦ـ ٍبٖ١بُ ...٣ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚؿ٥ِ١٤؛ ٕبً سبييبٕي١ي ٠هب١ي يب آسبٕي
يبٙبيب ٟيئَ يبىا ثيٚيؼي هب ،ٟثيٚيؼي آسب يبٙب ٟيئَ ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ يبىٝب٨١بي سَّي ثبٕشب ،ٟدَ٣ىٖٝ ٍ٤ييٌ239ٛ ،ـ ٜ٧ 238ى٥؛ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي
إبعيَي آًٍثبيؼب2 173،ٟـ ٝي ٠ايٚيٟثَي سٕ ٍُ٤اَُٙي٧ ،بىي٣ ،اٍٙيٌ ،يبُ،يبي٣ 1375ُ٤ّ،سَيج،6ٟ٤
ٍي٘3 2001ـ آًٍثبيؼب ٟهبَٙي١ي٤ٕ ٠ي ّاّ ٤١٤ىٕ ،٠َّ١٤ٙ٣يياهّ ،اؿٙ ٍٟ٤ب٣اٚ١ي42ٛ ،
ث٤يبٙي دبٍؿب) ثبماليت ،ث٤ي ٟ٤آٙيت ،ا١٣ب ٌٍ١ائييَٝي٘ ،ا ٟ٤١٣آيبمي٢يا ٍٍ٤ثبٟ
ّٖيَٝيّ .َٚٚئـٞيٚيّ٥ي ثئ ٦ٚكاٍٝش ٣ َٚاي٢بٝالٍ ،ؿي٢بٍ آمبػي٢ب ٦ٚ٧ىٍ ٥بٙيَٕ .بيي٠
ٕيياه ث ٤١٤ٍ ٤اي ٦ٚثبمٚي ثئ ٦ٚيبُيَ؛ «ّئـٞي٘ اي٢ب١ؼالٍا ٕاٍ ٥ؿي٢بٍ آمبػي ،اٝ٣بي
آ١ب اي ٦ٚثيَٕٕ ٦اييٕٚ ٟيج ٣ َٚؿي٢بٍ «ى١يبآمبػي»ٕيٕ٦ٖٞيٕبييٚيَ»« )1(.سٍُ٤
هبَٙالٍي آٍإي٢يا ؿي٢بٍآمبػي ٕاي٢ٚؼٙ٦ي (إبعيَي) اي٢ب١ؼالٍال ايٖٚيي ٥ىيَ ٣ث١٤ب
ٕاٍ ٥ا١٣ب ؿبالٝب ثبمالييَالٍ»)2(.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ٍبٙ ٛبٝب2 84 ٛ ،ٟـ ٞ٧ب144٣143ٛ ،ٟ
آ١الٝي؛ "ثبػبٙيٍبال" يبه٤ى "ثبػبٕي ا٣الٍ ٟبال" ا٢ٝ .ٍ٤ٙ٣ؼ٢ّ ٦يي ٠آىيٕ ٦٢اٍ ٥ث٤
آٍاٙــــــييٞب ى ُ٣ا٣الثيٚــــَ.
آ١ؼبً ىاٝياثبػب ٕاُ ،٣ائ٘ ايـي٢ــــــي ،٥ائُٚٙيْٚــــــٝ( ٦وٝ٤ٞب) ١بميــــــٚالٍىا،
ائُٗ (ٝو )ٛ٤ٞثيَ آ١الٝـــــياىا (ٝق٢بىاىا) اي٢َٚٚيَ .ث٨ــِاىي ث ٤كبٍيا يبُيَ،
ىاٝياثبػب؛ اٙ٣بٍالٍي ٍٍ٤ه٤سٞبً ا٣ؿ ٟ٤يبال١يا ٟا٣يي= ٗ٤ٞٙ٣ٍ٣ىُٙ٣ييَيٞٚي٘<
ٝا= ٛ٤٧٣اٚٝي٢ي ٥اٞٙ٣بيت هيبال ٕشيَي٣ <٠ٚػ٤ى"( )4ىئْٞييَ.
ؿبيالٍ ّشبثي٢ــــيا ىا ىاٝياثبػب ٕإُ ٦١٣اٍ ٥ثئ ٦ٚيبُيٚيت؛ «ائ ٤ىا ٛثبػبٕي٢يا ا٣الٟ
اٙ٣بٍـــــالٍي ٍٍ٤ه٤ىا ٟإغـــ٣٥ٍ٤ي ٍ٣ف»)5(.
ثئٚــــ ٦اٖٙ٣بّ ،ئـٞيٚــــــي ٥ثـٍ٤ا١يــــ ٠يئــــَٙيَٚي (ا٧بٙيٖــي) ثئٚـٝ ٦اٛ٤٧٣
ٙئي ،َٚكئي٤ا١ـــــالٍ ىُٙ٣شْٞــــــي ٥ثبػبٍيَٚـــــي ايٞي ٣ َٚٚا١٣ب ٕــاٍ٥
يبٙبىيَـــالٍي يئـَ ثئٚــــــــــــ ٦آىال١يت.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي ،ع2 1068ٛ 2ـ ٞ٧ب،ٟع3 356ٛ1ـ ٝي ٠ايٚي ٟثَي
سٕ ٍُ٤اَُٙي٧ ،بىي٣ ،اٍٙيٌ ،يبُ ،يبي ٣ 1375ُ٤ّ ،سَيجٍ ،6ٟ٤ي٘4 2001ـأًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي
٤ٙمشي،ع5 1072ٛ 2ـ ؿبيٚي ،ؿبيالٍ312ٛ ،
ْٙيٚـيييَ )6(.آ ٟايٖ ٦س ٍُ٤ىيٚي٢ي" ٥يئَ"( )7آ١الٝي٢ياىيَ .ث ٤ثبهيٞيا" ٟىٍٝبٚ١ي"؛
"يبٍاىا" ٣ "ٟسبَ١ييئَي" ىئْٞييٍَ .ضب ىَ٧ب ٟكييٍثبثب ىٍٕيٕي٢يٝ« ٥بٕ »ٟاُػ٤ي٤
س ٍُ٤ىيٚي٢ي ٥آىٙي يبُييا ،ثئ ٦ٚيبُيَ؛ «ٝبٕ »ٟاُػ ٣ ُ٤آىالٍي١٤١٤ٕ ٠ب يبديٚب١يا ا٤١٣
ايْي ٍبر ٕ٤ػ٢ٚييَيَ ،ا٣ػبٙييَ ٣يئْٚييَ .ىٍٝب( ٟىٍٝ +ب= )ٟايٖ <٦ىٍٝبً ّاّ١٤ي،ٟ
ا ٣ا٣سالٍ ّي ىٍىي ّاّ١٤ي٤ٍ ٟدبٍىيَالٍ( )8آ١الٝي٢ياىيَ .آٍسيَٝبٙييٌ٢ّ ،يي ٠آىي،٠
ٍ( ٍ٣بال) ٝ ٣ب( ٟائٕ )٤اَُٙي ٦ٚى ٥ثبمٚي ثي ِٞٚا٣الٍ .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب ا ٟ٤١٣آ١الٝيٍ ،بال
ائٙ٤ي( )9ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
2ـ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي٧ ،بىي288 ٛ ،
3ـ ٞ٧ب4 95ٛ ،ٟـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي74 ، إبعيَي آًٍثبيؼب ،ٟؿبيٚي95 ٛ ،
6ـ ٝيهٚي ثَ َٕاُ َٝثب ٟسَّي فٚي ٝلٞي ثيب١ي 5ـ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب ،ٟؿبيٚي96ٛ ،
7 53 ٛـ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب ،ٟؿبيٚي8 95ٛ ،ـ كييٍثبثب ىٍٕيٖي ٕ ٣يشٕ٦ي 9ـ ؿبيٚي،
ؿبيالٍ330ٛ ،
ٕاُ٣ى ٥ائ ٦ٚثٕ ٤اُى ٟس٤س٤ٙ٤ة" .آ "ٟس ٍُ٤ىيٚي٢ي" ٥يئَ"( )5آ١الٝي٢ياىيَ .ث٤
ثبهيٚال ثبهٖبً "ىٍيبٝب"ٟ؛ "ؿبدبٍالٍ سبَ١يٖي يئَي" آ١الٝي٢يا ا .ٍ٤ٙ٣ثبَٙب ثيَ ثبهيٚيا
ىٍيبٝب١ي ٠آىي٠؛ ىاٍ +يب + ٛإٓ ٟاَُٙي ٦٢ثا٤ٙة ث٤ػٍ٤اىا آؿيَالٝبً ا٣الٍ ،ىاٍ؛ ث٤مبُ
(س ،)6( )٦ٖ٢يبٛ؛ ٕاُسـي (٨ٖ١جب ٣ )7()ٟآ ٟايٖ٦؛ يئَ( )8ىئْٞييَ .ثئ ٦ٚا٣الٍٕب،
ىٍيبٝبٕ ٟاُ ٟ٤١٣آ١الٝي؛ ىٍ١٥ي ٠ث٤مبُي٢يا ا٣الٕ ٟاُسـيٙيِ يئَي ا ٜ٧ .ٍ٤ٙ٣ى٥
«ىاٍ» ٕاُ ،ٟ٤١٣س٤دب ىاك ٍبٍي (ىبٍٕؼب ا١ج٥٤ثَهّٖ٧٤شبّ )9()ٟيٞي ثبَٙب ثيَ آ١الٝي
ىا ٣اٍ .ثئ ٦ٚا٣الٍٕب ىٍيبٝبٟ؛ س٤دب ىاك ٍبٍيي٢يإ ٟاُسـيٙيِ ائي ٟيئَ ىئْٞييَ.
آٍسيَٝبٙييٌ ،ثيِى« ،٥ثيَ ا٣٣٣ع سبهي٘» آ١الٝي٢يا ا٣ال ،ٟىٍٕٕ ٦اُ ٣ى٣ ٥اٍ )10( .ثئ٦ٚ
اٖٙ٣ب ،ىٍيبٝبٕ ٟاُ٣؛ سبهي٘ ائ٤ي ٣ث٤ميا يئَي آ١الٝي٢يا ا٣ال ٟىٍٕٝ٦ب ٟاٞٙ٣بٙيييَ.
...........................................................
2ـ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي٧ ،بىي290 ٛ ،
3ـ ٞ٧ب4 96ٛ ،ٟـ َٚ١ي٤١ ٦يي آًٍثبيؼب5 410ٗ ٟـ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٥ إبعيَي آًٍثبيؼب ،ٟؿبيٚي95ٛ ،
6ـ ؿبيٚي ـ ا١ياؿ٨٧٤ّ ،٦بي آًٍثبيؼب7 244ٛ ،ٟـ ٞ٧ب،ٟ ٧بي إبعيَي آًٍثبيؼب ،ٟؿبيٚي95ٛ ،
8ـ ٞ٧ب9 244ٛ ،ٟـ ٞ٧ب10 244ٛ ،ٟـ ؿبيٚي ،ؿبيالٍ313ٛ ، 304ٛ
ا٣سبمي ٣اٍيٞي٘ ٣ثٍ٤اىا ّ٢ي آىاٝالٍي ٍيٚي٤ٕ ٠ي٤م١٤يا ٣يبيي ٠ايٖشي ٕي٢يٝ ٥بٗ-
كئي٤ا١الٍي٢ي ىا ٕبهالٍٝيٚالٍ ،كشي يبٙالٍي ؿ٤م ا٣ال١الٍ ثّ ٤اٙ٤٧ي ٥ثيَ ىىقٕ ٦ئؼ٦
يبٍيٖي ٝبٗ -كئي٤ا ٟا٣مَ ٟ٤١٤ٕ٣س٤سٞٙ٤ب ٝبػَإي٢يا١يا ىا١يٚيَالٍ .ثّ ٤ا ٟ٤ٙ٤٧يئَي
اي٢يي ثٚٚي اٖٙ٣بىا آمِي ا٣ؿ٤ة ىاميٚيت ٣ا١٣ب ٕيَ ِٝىا٧ب ٟ٤ْٝ٤ٝىئيي٘.
آؿٞي٘ ٣ائُٗ دئٕ ٦ٚبييٚيَٝي٘ .ثئٙ٦ٚيْ ٦ٚىٝيَ ايٚي اي ٦ٚاي٦ٚٚي ٠دئّ ٦ٚبٍالٍ َ٧ثيَ
ٝبكبٙيا ثيَ يئَ ٥س٤دالٙيت ىٝيَؿيّ٢يَٙي ٠يبىا ىٝيَؿي َٚثبُاٍالٍي ٠يبٍاىيجالٍ٤ٝ .مب١يا
ىٝيَؿي آىٙي آُي آٙشي ّ٢ي ٣اٍ (ثَُ١يٝبكبٙي٢يا ي٤هبٍي ٣آٙبمب ىٝيَؿيىٍٕ٥ي،
ٍ٤ٝا١يا ي٤هبٍي ٣آٙبمب ىٝيَؿي ،ا٤ٖ١٣رٝبكبٙي٢يا ىٝيَؿيهبٍاثبٕي ،ه٤ُٙ٣ٍ٤
ٝبكبٙي٢يا ىٝيَؿيٚي ،ثي٤ٕ٦ٚاٍىا ،ىٝيَؿيّ٢يي )...٣ث٢ّ ٤يَٙي٤ٝ ٠مب١يا ؿ٤م
اٞٙ٣بٕيّ ،ئـٞيٚي ٥يبٙبيب٤ٝ ٟمبٚ١يالٍي ٠ىٝيَ اي ٦ٚايٖٚيٕي ٠آيييٕ ٠إشَيَ.
٤١يي آًٍثبيؼب ٟىٍٕيٕي١يٙ« ٠بٝبّٟيٞييَ» آىٙي يبُيٖي٢يا «ىٝيَؿي» ٕاُ ٣اي٦ٚ
ثبمٚي ثبَٙب ائُٗ ثيَ ىيْيَ يبُيٚيت؛ «ٙبٝب١الٍي ٠اي٢ب١ؼالٍي٢ب ٕإٍ ٥ايَٚى ٥ثيَ ٕاي
ىٝيَؿيٕي ٣اٍىيَ .اٙ ٣بٝب١الي ٠سبَ١يٕي ٕبييالٍٕ .اي ىٝيَؿيٕي ٍبييَىيني
ٝاػٙ٥ُ٤ي آي٢بالٍىا ٟيئَ ا ٦١٣ُ٣آسبٍ .يئَ ا١٣ُ٣ي ٥ا٣الٙ ٟبٝب١الٍ ث ٤آي٢بالٍي
ٕاس٣ٍ٤ة ٙ ٣بٝبٚ١يٌ َٙ٦ِٝٚٝي ٦٢فال ٥٣ائيٍٙ .َٙبٝب١الٍ س ٍُ٤اي٢ب١ؼالٍي٢ب ٕاٍ،٥
ٝاػ ٥ُ٤يبٍاىا ٟثاي ُ٤ىٝيَؿيَٙىيَ .ث١٤ب ٕاٍ ٥ى ٥هجيض ٍ٣كالٍ ا١٣الٍىاٍ٤ٍ ٟهبٍ.
ىٝيَؿي ى ٥ثيَ ؿ٤م ىىق َٙ٦هبَٙي هجيض ٍ٣كالٍىا ٣ ٟهٖشٙ٦يَْٚى٣ٍ٤ٍ ٟيب ٟاٖ١بٟ
١ؾَى ٥آٙي٢يَ .ثبيْبٗ ٕاُ٤ٍ ٟ٤١٤ٙئي ـ ى٣م١٤ٕ٤يا يبٙبيبٕ ٟيجَيب س ٍُ٤هبَٙالٍي٢يٟ
ا٣الٕ( ٟبّبالٍىا) ( ٣ثٍ٤يبسالٍىا) ىٝيٍَ ٥بٍٙي ٕبيَي ٣اكشَا ٣ ٛىٝيَؿييٕ ٦اٍ٥ى٥
ي٤هبٍي ٕ٤ي٦ى ٥كاٍٝز ائييْٞٚي٥ىيَ .ثٍ٤اىا ىٝيَؿي١ي ٠كئيَس٢ٚييَيؼي ٕ٤ػٟ٤١٤
ٙبٝب٤ٕ ٟػ ٤اي ٦ٚثَاثَ اٙ٣ي٣م١٤ب كشي ىٝيَؿي ٕ٤ػٙ ٟ٤١٤بٝب٤ٕ ٟػ١٤ي ٟآٍسيٌ
اٙ٣ي٣م١٤ب اي٢ب١يٚيَ .ىئيَ َٙىٝيَؿي ٙ ٣بٝب ٟثيَ ي٣٤اىا١ييَالٍ» ٜ٧ )2(.ى ٥ؿبيالٍ ّشبثي٢يا،
ىٝيَؿي ،إغ٥ٍ٤ى ٥ا٣ى٣ٍ٤ٍ ٣يب٣ٍ ٟف آ١الٝي٢يا ٕٚيت)3(.
...........................................................
2ـ َٚ١ي٤١ ٦يي ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع 1128ٛ 2
آًٍثبيؼب 417 ٟـ ػي ٕبي 3ـ ؿبيٚي ،ؿبيالٍ313ٛ ،
165 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
٣اٍ ىٙ٣شٚيِ ثبهيٞي٢يا ٟؿ٤م ائٚٞ١ي اٙ٣ي٣م١٤ب ٕاٍ ٥آسبالٍ ثئ ٦ٚثيَ ائ٘ ٝظٚي
يبٍاىيجالٍ؛ «ىٙ٣ز ى ٥ىٍ٣ُ ،٥٣يَشي .»٥٤١ ٥ىٕ ٥٣بهاليب١الٍي ٠ىيَْي٢ؼ ٦ا ،٣ى٣ين٤ـ
ى١٤ٙ٣ؼ ٣ ٦هبٝيزى ٥اٖ١ب١ب ا ٟيبهي ٠ا٣ال ٟكئي٤ا١ييَ ٣اٖ١بٍَ ٟيٍَ يبٙبييَ.
ّئـٞيٚيّ ٥اؿــــَي ٤ٝمب ٟيئَٙيَٚي آٍإي٢ــــيا ى١٥٣ي ٠ا ُٗ٣يئَي ٣اٍيٞي٘.
ائ ٦ٚا١٣ب ٕاٍ ٥ثٝ ٤بكبٙيا ث ٤كئي٤ا ٟآىي اي ٦ٚثبمٚي ١ئـ ٦يئَ آىالٍي ٍبٙيت؛
"ى٥٣ىٍٕ٥ي"ٍ" ،بسبٍّ٢يي"" ،ى٥٣ي...٣ "٤ٙ٤
ٝي ٠ا٣ؽ ي ٠ْٖٕ ُ٤يئيىيـــــي ،٥يبيي ٠اٍ٣سب آيي آٍاٙـــــييَٝب ايٚي آدبٍا١يا،
ّٗ٤سذ٢ّ ٦ــيي١يٕ ،٠بٍي ٍيٚـــــالمي٢ـــــــيا ،ٟايْٖ٢ـــيٍ آىٙي ثيـــَ ى٥٣ؿــــي،
ثــــ ٤كئيـــ٤ا١ب ٕإٍ ٥اُٗ ثيٖٚي٣ َٚئَىي .ا١٣الٍي ثٍ٤اىا يبُٝبٕب ،ٛايشيت ثبسيت
آٍاىإ ٟئيٍ َ١٤ٕ ٣ا ثيَى ٥س٤دالٝبً ؿشي ٠ا٣الٍ( .اٙجشٕ ٦بييــ ٠آيــيي( ٠فٚي ٝلٞي)
هٚيــيٝ ،ـــ٤مب ٟىْٙ٤ـــــّ ٣ٍ٤ٙ٤شبثي ١يـــــــ130 ٠ـ١121ؼــي ٝلييــَٙ ٦ي٢ـــي ٥ث٤
كبٍــيا ٕــ ُٗ٤ثيٖٚي َٚيبُيت) ايْٖ٢ـــيٍ فٞي ثئ ٦ٚىئييــــَىي« :ىّ ٥٣يٍٙي ؿبك
آمالييَ َ٧ ٠ٝ .اي٘ فبٍ٤ٙا ٕ ٤١٤ا١٣الٍي ٙجئ ٦ساٍ١ي ٦٢آدبٍيَا ،ٛا ٟ٤ٕ ٣ىَٙ٥٣يٜ
آمالييَ ٕ ٣اَُٙي٢ي ٟيبمي٘ ّيٞي يبٗ ٕٚيَ .ىئييَ ،َٙا ٟ٤١٣ثئٚي ٦٢آىا ٛائ ٤ٕ٤ٙؿبسيٖٚب
ثئ ،٦ٚا ٣آمالٍ َُٕ ،ا٤ٍ ٟ٤١٣المي٢ب ىئي٠ٕ٦؛ ٕ٢ي ٠ثئٚي ٦٢آىا ٛائ ٤ٕ٤ٙؿبسٞيٚب ٛي٤هٖب
آمالٝبٍيا ٟائُ٧ ٤١٣الُ ائيٍ.
ى١٥٣ي ٠ائٞيّ ٣ُ٤ٍ ٣ ٠يٞي ا ٣ُ٣ي٤ال اٞٙ٣بمي٢ب ثبهٞبيبٍاً ،اّ ٟ٤١٣ي٢ي ىٍي ٠اٙ٣ي٣م١٤ب
ٕاٍ ،٥ائ٘ آٍإي٢يا ٝظ ٦ٚؿئٍ٤يٚيت .ثيَي ّي٢ي ٠يبىىا ٟؿيوبٍٝبٕب ىئييَ« :َٙى ٥٣سْي
ّيٚ٢يىيَ» .ى ٥٣ا٣ؽ ػٍ٤ا ا1.ٍ٤ٙ٣ـ ٧بؿب ث٤م٧ ،ٍ٤بؿب ٝبيب 2ـ ٙاُ ،آٍ٣ا١ب 3ـ ٝ ،َ١بيب
ـ ثئٚي٢يٙ٤ٍ ٥ب ه١َ٣٤ّ( ٤ٝ٤ي) ا٣ال ٟى١٥٣ي ٠ائََّٖي٧ ٦٢بؿب ث٤م ٣ ٍ٤ىيٚيٕي٧ ٦٢بؿب
ٝبيب ىئييٚيَ .ث ٤ى َٙ٥٣ثيَـ ثيَي اي ٦ٚػ٤رٚٙيت ٖ١يَ٘ٙي٢ي ساٍَىيَ .َٙثئٚي٢ي ٥سِ ه٤ٝ٤
(سِ هٝ٤ب ث٤س ٣٤ى ٥ىئييٚيَ) ا٣ال ٟى١٥٣ي ٠ثيَ ١ا٣ف ٟ٤١٤ائََّٖيٙ ٦٢اُ ،ىيٚيٕي ٦٢ايٖ٦
آٍ٣ا١ب ىئييٚيَ .آٍ٣ا١بيب ا٣ؽ يبٙي٢يا "ٝؼي" ىئييَٙ .َٙاّ ٦ٚآٍ٣ا١ب ،ثيَـ ثيَي اي٦ٚ
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 168
ػ٤رٚٙيت ٖ١يَ٘ٙي٢ي ساٍَىيَ ُ٤ٙ .َٙثيَ آُ ثبالػب ٣ي ٗ٤ٖ١٤اٙ٣ي٣م١٤ب ٝي٢يِ ا٣ؿٟ٤
يبٍاٍٙيييَ .آٍ٣ا١ب١ي ٠ث٤ي٤ٕ ٤٢ى ٥ا ٣ ٍ٤ٙ٣س ٤ّ٤ىٍ ٥يَيٌ ٤ٕ ٣ىٕ ٥اٍ٦ّٚ٤ٙ .ٍ٤١٣
٧بؿبٝبيب ٧ ٣بؿبث٤مٍ٤ال آٍ٣ا١ب١ي ٠ػ٤سٕ٦ٞٚٚي٢ي ٟى٣م٤الٖ١ ٟيَ٘ٙي ،٠ائََّٖي٣ َ١ ،٦٢
ىيٚيٕيٝ ٦٢بيب ىئييٚيَ .ث١٤الٍىا ،سِه( ٛ٤ث٤سا )٣اٍ٤ٙ٣الٍَ١ .ـ ٝبيبىاٖ١ ٟي٘ س٤س.ٍ٤ٞٙ٤
ا١٣الٍىا ٟا٣الٖ١ ٟي٘ يبٍاٝبُ ٣يٍ٤ىا ٍبيييا ٟاَ١ .ٍ٤ٙ٣ـ ٝبيب١ي ٠ث٤ي ٣ ٤٢س ٤ّ٤اٟ٣ُ٣
ا .ٍ٤ٙ٣آٍاىا َ١ـ ٝبيبىا ٟى٣م٤الٖ١ ٟيَ٘ٙي ٠ائََّٖي ٦٢ثبٙوي ٣ىيٚيٕي ٦٢ػبٍـ ػبٍ
ىئييٚيَ .ائ٘ ايـي٢ي ٥ىئييَ َٙػبٍـ ػبٍ ى٧ ،٥٣ئي ػبٍيٚياٍ ٣يٍ٤ىا ٍبيييا ٟا٣الٍ.
ث ٤اي٢يي ثيِي ٜائ٘ آٍإي٢يا ثيَ ٝظ ٦ٚؿئٍ٤يٚيت ٣يبٍاٝبُ ٣اي٘ ثبٙبٍٝبُ ثيَ آىا٧ ٛئي
ا٣ػب ٕٖ ٦ٚىا١يٚب١يا ىئييََٙ؛ «٦١ىيَ ػبٍـ ػبٍ ىّ ٥٣يٞي ٧بي ٕبٞٙيٖب ،َ١ .»ٟىَٙ٥٣ي٠
٣يَيت ـ ييوب١ي اٖٙ٣بىا ٤ٍ ،ؽ ّيٞي ىيَٙي ٣ايٖيي اٍَٚ١ي ى٤ٕ ،٥ػي ،٥ػبٕبٍسيا ٥َ١
ا٣هٚبسٖبالٍىاَ١ ،ى ٟى٣م٤ال ٟيبٍاٝبُ ا .ٍ٤ٙ٣ائ ٦ٚث١٤ب ٕاٍ ٥ى َ٧ ٥ايٖييي ٠ا٣م ٤ٚيبٍاٝبُ
٣ىٍى ٥ىيٞـــِ اٖٙ٣ب ثئٚـــــ ٦ثيـــَ ائ٘ ٝظٚي ىئييـــََٙ؛ «١ــَي ٠ىئٙــ ٤ػبٍـ ػبٍ ا٣الٍ».
١ــَ ٕ٤ػٚــــ ٤اٙ٣ي٣مـــ١٤ب ي ٤ّ٤ا١٣ب ؿبسيــــَالٍ ٣ىٍ ٥٣بسبٍي١يــٍ ٠بثبمي٢ب ا٤١٣
ثبمـــــالييَالٍ .ا ٣اٞٙ٣بٕب ٍبسبٍيٍ ٠بثبمي٢ب ٝبيب ثبمــــال١بٍ .ىئييـــــَ٤ٕ َٙع ٍبسبٍي٠
ٍبثبمي٢ــــياّي ى٥٣ى٥ىيَ .ا١٣ب ٕـــــاٍٍ ٦١ ،٥يٍ ائ١يّ ٥ي ،ى ٥٣ىايبٞ١بييت،
آٍهبٕي٢ياّيـــالٍي ؿْيت آدبٍٝبٙيـــييَ .ا ٣ثيـــــَي ىٙ٥٣ـَ ٥ثبهب١ـــيا١ ،ــــَ
(ث٤مـــــٍ٤ال آٍ٣ا١بىا ٟا٣ال )ٟثيَ يبٍي ٜيٕ ُ٤اس.ٍ٣ٍ٤
آسبالٍ ىئييـــََٙ؛ ى١٥٣ي ٠ثئٚي٢ي ٥ا٣ال ٟهـٝ٤ـ ٟ٤يبٍيٖـي ٕــ ٤يبٍيٖي يئْٞـــييَ.
ى ٥٣اُ٣اً يٕ ٗ٤ئي١ي ٥ا١٣يا ٟيبٍاٍال١يَ ٣ .ائُ إ٥ٍ٣ي٢ي ٥ىئييَ ٕبٍي٤ا ٦٢ٝ ٟىيال ٟيئَى٥
يئ ٜآسيت ٕ٣٤اٍاػبًٕ .بٍي٤ا ٟىا ىئييَ ىيال ٟيئَ ي٤م ثيَ آُ ا١٣يا ٟا٣يب١ب ى١٥٣ي
يئ٦ٚٞييت ٕ٣٤إٍب ،ٛىا٧ب َٞٝي ٥آُ ٍبالٍ .ا ٣ى ،ٍ٣ثيَ ائ٘ ٝظٚي يبٍا١يت؛ «ى ٥٣ثيَ هيبٗ
ائيٍٕ ،بٍي٤ا ٟايْي».
169 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
إ٣٣بٍي ثيَـ ثيَي١ي ٠آٍهبٕي٢ب ثبمال١ب َ٧ ٟآٙشي ي٤هٖب يئيىي ى٥٣يٍ ،٦بسبٍ ىئييٚيَ.
ائ ٦ٚؿبمالٍ ا١ ،ٍ٤ٙ٣ئـٍ ٦بسبٍي ثيَ ثيَي ٦٢ثبمالييَالٍ .اٝب ٍبسبٍالٞ١ي٘ ىَٙ٥٣ي ٠ائ١٤١ي٥
ٕبٍي٤ا ٟإ .ٍ٤ٙ٣بٍي٤ا ٟىا ؿ٤م ديبىا ي ٗ٤يئَيٕ٦ٞي ٠ىئي ،٦ثيَ آر ي٤هٖب ائِٚٚ
آدبٍيَ ٣يئ ِٞـ ايـٕ ٣ ِٞئييٞي٢ي ٣ثبَٙب َّٕٚي ا٣الٙ ٟئيَٙي٢ي ا ٟ٤١٣ثئٚي٦٢
ثبمالييت ائُ ٣ى ٥إ٣ش١٤يٝ ٟي٢يَ ٍ ٣بسبٍي ٠إ٣٣بٍي٢ي اٙي٢يٕ ٥بهالٝبٕي ٠ىئي ٦ا ٤١٣آسي٠
ائٖٚٚي ٠دبال١ي١ي ٠آٍهبٕي٢ب ثبمالييَ.
ى١٥٣ي ٠دبال١ي٢ب ػب٧بُ ىئييٚيَ .ػب٧بُي ٠آٙشي٢ب ؿّ ٗ٤يٞي٤ّ« ،دب »ٟآىٙي ثيَ ٙئي
آسيٚيَ .ى١٥٣ي ٠ثبالٕي٢ب ؿ ِٚٙ٤ىئييٚيَ .ؿ ِٚٙ٤ىئٍر يبٙي٢ياَ١٤ٕ ٟا يُ٤
ٕاس ٍٟ٤ا .ٍ٤ٙ٣ىئٞــــٙ٦ي اي ِٚا٣الٍاً آُ ي ُ٤ؿبسيٚيَ ٕئشـــييْؼ ٦آٍسيَيٚيَ ٣
ٕ١٤يا ث٤سا ٣ي ُ٤ؿبسيٚيَ.
ى١٥٣ي ٠ىيَ١بمي ا ٍ٤ٞٙ٣ا ٟ٤١٣آيبمي اٖ١ب ٟآيبمي ّيٞي اسي ٟا .ٍ٤ٙ٣آٝب ا ٣آىاٝي٠
ىاثب١ي ّيٞي ٣ا١٣ياٍ ٟبر ـ ٍبر آٍسيـــٌ ثَُ ا .ٍ٤ٙ٣ى ٥٣آيبمي٢ي يئَ٤ٍ ٥يب١يا آىاٛ
ائ ٦ٚثيٚيَ يئَ٤ٍ ٥يَ ً٣يبييٚيَ .ىئـــييَْٚيٞيِٕ ٥اٍ ،٥ى ٥٣ىاك ىاٙـــيا يٕ ٗ٤ئــي٥
ثيٞٚيَ .ا ٣ث١٤ب ٕــاٍ ٣ ٥ثئٚي٢ــي ٥ا٣ال ٟهٝ٤ب ٕاٍ ،٥ى ُٟ٣ؿـــاَٚٙى ٥يٕ ٗ٤ئشٖٞــ٦
ؿ٤م ا٣ينـ١٤ــي.ٍ٣
يئَ ُيل ا٣ال١يا ٍ ٣بٍ ى٤ٙ٣ة ثٍ٣٣ ُ٤ا١يا ،ى١٥٣ي ٠آيبمي آهٞبٕي ٠ىئي ،٦اٟ٤١٣
ىٍيٖي٢ي ؿَسيت ُئي آؿيَالٍ ٣ا ٣يئَى ٥آهٞيَ يبىا آُ آهيَ .آسبالٍيٞيِ ثئ ٦ٚىئييََٙ؛
«ٍيٚيٍ ٠بٙيٍ ٠بٍالٍي٢يا ى ٥٣ا٣ؿ ٟ٤ي ٗ٤يئَي ٦ٞؿشي ٠ا٣ال١ياٍ َ١ ،بٍي ٠إ٣ش ٦١٤هيوبٍاً
ىئ ٤ٙايٍ ٦ٚبٍي يبٍيت ايَٙ٥ي ٕئييت ي ٗ٤آؿيَىي».
ى ٥٣ا٣ػب اٙ٣ي٣م١٤ب ،ا١٣ب ي ُ٤ؿبسٞبً ايٖش٦ي٢ي ٥ا ٤١٣هيويَىيَالٍ(يبسيَىيَالٍ)
ي ٤ّ٤ؿبسيت ،ثبمـــــالييت ىٍ٣مــــٍ٣ُ٤الٍ .ى١٥٣ي ثبمــــــــالٝبً ىا ايٖش٦ي٢ــــي٥
ا ٤١٣هيويَىيت ىيِي١ي ٠ثيَي٢ي ثبمالييت ٣ايذي ٠ا٣ػ ٤١٤ث٤ي١٤٢يا ٟآٙيَيت ا ٣ثيَي
ىيِي٢ي ى ٥ثبمـــــالييَالٍ.
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 170
ؿبمي ىئٍى يبٙي٢يا ٟاٟ٣ثئ٘ يبٙي٢ب ّيٞيييَ .ى١٥٣يٖٕ ٠ي ٦٢ثُ٤ىاٝب ىئييَ .َٙى٥٣
ثبالٕي٢يا ٟآيَي ى ٠ٙ٣ؿبك ،اي٢يٚشيٚي ّ ٣اٍٙ٣ييؼي ٕٖ ٦ٚثُ٤الٍ».
ا ٣ثيَي ٝبٗ ىا٣اٍ ّيٞي ،ى١٥٣ي ٠ى ٥يئٞي ي١٤ؼبىيَ .آٝب آيَي ٧بالٍالٍىا ٟىا
يبٍاٍال١يَ .ثيَ سيْب ٟىا ٣اٍىيَ ،ى ٥٣ا ٤١٣ؿ٤م يئييٖي" ٦٢ى ٥٣سيْب١ي" ىئييٚيَ .ث ٤كئي٤اٟ
ٕ١٤ي ٟ٤ٕ ٥اٍ٣سب ٕ ٤ايـَ ٣ؿ٤م ٍٕ٣٣ َِٙ٤اٍ .يبىيٞياىيَ اٙ٣بً ا٣ال١يا ّ٢ي٥
ى٥٣ؿي َٕٚىي .ا ٣ىٕ٥٣ي٢ي هيويَىيت ىيِي٢ي ثبمالييت ايٚي١ي ٠ىاٙي٢ؼب ٕئييَىي.
ثيِ ّ٢ي اٙ٣بٍالٍي ى١٥٣ي ٠ثبٙي٢ب ينيٚيت ثئ ٦ٚىئييَىيِ؛
ايز ػ٦ٞ٢٨ ثب٣٤ٙي ٕاسٍ٤ ٕبٍَيِ٣ي ٦٢ٝ آي ى ،٥٣ى٥٣
ى ٥٣ىٍ٣٣ ِٙ٤ٕ ،٥اـ ٍ٣٣ا ثبٙي٢ي سئِـ سئِ ا٣يب ٟـ ث٤يب١ب ؿئ٤يٍَىي ٣آٍاىا ىا اٟ٤١٣
آميِي٢يا ٟثيَ سيّْ ٦اد ُ٤ؿا ٦ٙآسيالٍىي ثيِ ٕب١يَىيٌ ثيِٕ ٥بٍَيِ ٣ئَيَ.
ٕ٤ي ً٤ىٕ ٣ ٦ٞىيٚجبٗ اٞٙ٣ب ى١٥٣ي ٠سب١يٞ٢ي٘ آُاٍالٍي٢يا١ييَ .يبهيّ ٠ئـٞيٚي،٥
٤ٝمب١يٙ ٠بٖ٧ئّ ٟ٤يٞي ّاؿََي ائَٚٚي ،آٍا ٟـ يبيالً ائي١ي ،٥ى٥٣ىّ ٟاؽ ىاٙيٞبً ٣
ٝي٢يِ ا٣ؿ ٟ٤يبٍاٍال١يَىيالٍ .اٝب ثئٕ ٦ٚاٍ ٍ٤١٣ىئيٕ ٠ٕ٦ئي ـ ٕئي ٥ى ٥٣آُاٙيَ ٣ثئ٦ٚ
ايَٚٚى ٟىا٧ب ٕاٍ ِٝؿشيٚٚ٢يَ.
ثبَٙبىا ثئ ٦ٚيئَ آىي ٤ٝمب١يا ٣اٍ ،ائٍ ِ١ا٣ؿّ ٟ٤بٗ ٕ ٣بٍ آىٙي ايْي سبييب١ي٠
ثيَٕ٦ٞٚٙي٢ي ٟيبٍا١بّ ،ٟالَٕ ّ٢يي١ي ٠آىي ٠ؿْ ِٞا٣الٍ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ّبٙنَي ،ىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُ ،ؿئ٤يَ ٟىّشَ ٝييٌ2 502ٛ ،ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي
إبعيَي آًٍثبيؼب78٣35ٛ ،ٟ
ا٣ػٍ٤اّي آسب ثبثبالٍىا ٟثيِ ٥ؿبسيتّ ،ئـٞيٚيُ ٥يٖ٢يَيٟ٤ٕ ٠ثبسب١ي٢يا يئَّ ٠َٚٙئَ،
ث٤س ٟ٤ا ٛ٣ُ٣آمبػيال ائٍس ٗ٤ٞٙ٤ايٞي٘ ،ا ٟ٣ا٣ؿ ٟ٤ث ٤آ١ال ٛا ُ٣يئَي٢يٝ ٥بٍاٍٚي
ٕاٍ .ٍ٤١٣ث٤١٤ىا آٍسيَٝبً يئَي ٦٢ىَّٙ٣يُ ،يٖ٢يَي ٠آىي٢ب ا٣هٚبٍ إْي ٕاَُٙيٞيِي٠
ثيَيٕي ىٝ ،٥لبّ ٦ٞاٚٙنشيّ ٠شبثي٢يا يبُيالّ« ٣ ٟيـيِ ثبػي» آ١الٝي٢يا ا٣الٟ
«ٕيٖ٢ي٘ ٕ »Singilاُ٣ى)5(.ٍ٣
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب2 33ٛ ،ٟـ ٍئئ ١يب؛ آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ سبٍين
ايَا3 100 ٛ ،ٟـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي٧ ،بىي4 520ٛ ،ـ ٞ٧ب487 ٛ ،ٟ
5ـ ٝلبّ ٦ٞاٚٙنشي64 ٣ 37 ٛ ،٠
ىي٘ ٍبييإي إبٕي٢يا ثبٗ س٤س٤ة " ٣ة" ٕإُ "٣" ٣اُ ٦١٣ىيٚيٚيت" .ثبٍ"
ٕاُ٣" ٟ٤١٣اٍ" ٕاُ ٦١٣ؿإ٦ٞ١ي ّيٞي )2(.ث٤١٤ٍ ٤يب ٕاٍ ،٥اٍٙبىيىَىي٠
يبُيالٍي٢يا ٕ ،٠ٚس ٍُ٤ائَٚٚي ايـي٢ي" ٥اي "٥٤يبه٤ى "اي٤ا" آىٙي ثيَ سٍُ٤
سبييبٕي١ي ٠آىييا ٝبٍاٍٚيييَ )3(.آ١ؼبً ٢ٝؼٕ ٦بيي ٠ؿبيٚي١ي ٠ىيْيََٙي ث ٤آىي٠
آ١الٝي٢ب ٕاٍ ٥ىا٧ب ى١٤ُٕ٣ي .ٍ٣ث ٤يبُاٍُ ،ئي ٥٤آىٙي ّ٢يَٙى ٟىا١يٚبٍّ ٠ا ٟ٤١٣آىي٢ب
ايْي ػٍ٤ا ثبهيَ؛ 1ـ ُيَ )Zirvә( ٥٣؛ ىامي ٠ا ٟا٣ػب يئَي آ١الٝي٢يا 2ـ ٕئي٥٤؛ ثٕ ٤اُ
«ٕئي» سبييبٕي آىي اي ٦ٚثبمٚيييَ ٣آ١الٝي ايٖ٦؛ «ٕئي ثٕ" )Sey bә( »٦ئي سبييبٕي
ٕب٣اٙب ٟيئَ" ىئْٞييَ ٜ٧ )4(.ى ٥ا ٣ؿبيالٍ ّشبثي٢يا ُئي١ ٥٤ي ،دبٙشبٍ َٙيشيَٙ ،يز ٣
ا ٟ٣ُ٣يئَ آ١الٝالٍي٢يا ثيٚيت )5(.آٍسيَٝبً َّٕييَّي ٕٝ٤ئََٙىٝ ،٥لشَ ٣ ٛيٙ٤ياٗ
آ١الٝالٍي٢يا ا٣الٕ" ٟي" ٕاُ ٣ى٣ ٥اٍ)6(.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚي ،ائ2 380 ٥ٍ٤ـ ىي٤ا ٟاٙنبر
سَُّ ،بٙنَي 3 502 ٛـ اٍٙبىي ىَى؛ ىَ٣ ٔ٢٧إّب ٟسَّي ىٍ ُثب ٣ ٟاىثيبر ىبٍٕي4 49ٛ ،ــبيٚي،
ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٚ١ي5 317،ـ ؿبيٚي ،ؿبيالٍ6 316٣308،ـ ةَٕ.يَٝ٤ٕ ،يب١ ٟيبّبٟ
سَّب49ٛ ،ٟ
سٍَّٚ٤ى ،٥ى١يب١ي ٠ىئٍى ث٤ػبٍي ٣اٍ٣سبٕي ،ثئ٘ ث٤يب اي ٦ٚسب١ي٢يَٝي٘ .ى٣م٤
(ٕٟ٤ؿيوب)ًَٙ ،ٟ؛ يبٙي٘ ث٤يب اي ،٦ٚثبسي (ٕٟ٤ثبسب ،ٟمَة)؛ آك ث٤يب اي١٤ٕ ،٦ٚئي
(ػ٤٢ة)؛ ٍيَٝيِي ث٤يب ايُ٤ٍ ،٦ٚئي (ٞٙبٗ)؛ ٍبٍا ث٤يب اي ٣ ٦ٚى١يب١ي ٠اٍ٣سبٕي ايٖ٦؛ ٕبٍي
ث٤يب اي ٦ٚسب١ي٢يَٝي٘ )3(.ىئييّ ٠ٚيٞي ٕبٍي ث٤يب ى١يب١ي ٠اٍ٣سبٕي ٕيٕ٦ٖٞي ّيٞي
اي٢ٚٚيت ٣ث ٤اي٢ب١غ إْي ٙبٝب١الٍي ٠اي٢ب١ؼالٍي٢يا ٟثبٗ س٤س)4(.ٍ٤
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ يٍ٤ى ٕيََٙي2 128 ٛ ،ٜـ ٝيب١ ،٦١بئجي3 274ٛ ،ـ ىّشَ ٍٙبى ٕ٢غُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،
ىٍ إبعيَ سَُّ ،اؿ ٍٟ٤؛ ٍ4 14ٛ ،٠ٙ٣ـ ٞ٧ب50ٛ ،ٟ
اٍ٣سبٕي ،ثئ٘ ث٤يب اي ٦ٚسب١ي٢يَٝي٘ .ى٣م )ًَٙ( ٤يبٙي٘ ث٤يب اي ،٦ٚثبسي (مَة) آك ث٤يب
اي١٤ٕ ،٦ٚئي (ػ٤٢ة) ٍيَٝيِي ث٤يب ايُ٤ٍ ،٦ٚئي (ٞٙبٗ) ٍبٍا ث٤يب اي ٣ ٦ٚى١يب١ي ٠اٍ٣سبٕي
ايٖٕ ،٦بٍي ث٤يب اي ٦ٚسب١ي٢يَٝي٘ )3(.ىئييّ ٠ٚيٞي ٕبٍي ث٤يب ى١يب١ي ٠اٍ٣سبٕي ٕيٕ٦ٖٞي
ّيٞي اي٢ٚٚيت ٣ث ٤اي٢ب١غ إْي ٙبٝب١الٍي ٠اي٢ب١ؼالٍي٢يا ٟثبٗ س٤س)4(.ٍ٤
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ يٍ٤ى ٕيََٙي2 128 ٛ ،ٜـ ٝيب١ ،٦١بئجي3 274ٛ ،ـ ىّشَ ٍٙبى ٕ٢غُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ٍ ،
ىٍ إبعيَ سَُّ ،اؿ ٍٟ٤؛ ٍ4 14ٛ ،٠ٙ٣ـ ٞ٧ب50ٛ ،ٟ
ث ٤ثبهيٞيإَ ٟهبٟثيٚي٣ ،اٍٙي ثبٙـي ا٣سٍ٤إَ ٟر يئَ ،اٗ ؿبسٞبُ يئَ ىئْٞييَ.
ؿبيٚي ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب١ي151 ٠ـ ػي ائٕ٥ٍ٤ي٢ي ،٥ث٢ّ٤يي ٠آىي٠
ٍٕ٤م ٣آ١ب ٕاَُٙي٢ي ٟثيٚيت ٣ا ٣ثبهيٞيا ٟىا آٍاٙييَيت٢ّ .يي ٠آىي ٍٕ٤هبيثيٚي
ّيٞيى ٥ىئييٚيٍَ٤ٕ .هبي آًٍثبيؼب١يا يبٙبٝي٘ إْي سبييبالٍي ٠ثيَيييَ )4(.ث ٤آى
اي٢يي آىا ٛآىي ّيٞي اي٢َٚٚيَ.
...........................................................
2ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع 1 ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ يٍ٤ى ٕيََٙي ،ٜؿبيٚي84 ،
4ـ ٍئئ ١يب ،آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ سبٍين 3ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي74 ، 973ٛ
ايَا860،ٟ
"ّٕٚ٤ٝ٤ي" ّ٢ـــــيَٙي١ي ٠آىالٍي ىا ،ث ٤آىٙيٙ ٜوٞي ٠آىي اي ٦ٚايٖٚيي ٥ا٣الثي.َٚ
ٕ١٤يا ث ٤١٤ىا ٍئيي ائيُ ّي ،ثٍ ٤يٚالً كبػي هبٚ١ي سبييبٕي ٍيٚالٍالٍي١ي ٠ثيَيييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي ـ ا١ياؿ٦؛ ّ٨٧٤بي آًٍثبيؼب98ٛ ،ٟ
ا٣الّ ٟيٚي١ي ،٠ايٖييي ٠يبه٤ى ٙب٧يٍ ٠بديٖي ىئْٞييٍَ .ئيي ائشَّٕٚ ِٞيييَ ،اٍ٣اٗ
ـ آٙشبي ٕيَا ىيَٚٚي٢يٕ ٟبييال ٟايال ٛىيٚي٢يٙ" ٥بُ" ٕاُ" ٣ا٣مال "ٟآ١الٝي٢ياىيَ)1(.
َْٙاة (ٙبُ ـ اٍـ اة) ٕاُ ٣ث ٤ثبهيٞـــيا" ٟايٖيـــــي ا٣مالٍ ٟبديٖي" آ١الٝي٢ــيا
ا .ٍ٤ٙ٣ائ٘ آٍإي٢ــــيا ّ٢ـــي "ْٙــــــَاّ "٣يٞـي آىال١يـــَْٙ .ـــَ ٕــــاُٟ٣
إ٣ش ٦آؿيَـــــــــالىيٌ .آ١ؼبً "إ "٣ـــإُ ٦١٣ـــاٍ ٥ىئٚٞييِ" ،ا"٣؛ "ٕ٤ػٚـ،"٤
"ٍُٙ٣ـــ "٤آ١الٝي٢ـــياىيـَ )2(.ثئٙ٦ٚيْـــــْٙ" ٦ــــــَا"٣؛ "ٍُٙ٣ــــ٤ٕ ،٤ػٚـــ٤
ٕبُ ّيٚـــــــــــيٕي" ىئْٞــــــييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛1ـإْ٢يٍي ،ىٍسبٍيْي ِ٧اٍ٧٥ب2 396،ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب65،ٟ
ثئٙ٦ٚيْ٢ّ ٦ٚيي ٠آىي٣٤ٙ ٠إ ٟبٖ١بً آ١الٝي ٤ٙ ،آىٙي آىٙيٕ ٜبّب ثبٙـيٕي١ي٠
آ٣اىاٚ١يــــٌ يئـــــَي اٙ٣ـــ.ٍ٤
ّ٢يي ٠آىيٙ ٠ب٣إ ٟب١يت ٣ا ٤١٣ايْي يئـــــَ ٥ثا٤ٙة ،ثـ٤ػـــــٍ٤اىا
آؿيَـــــــــالٝبً ا٣الٍٙ .ب؛ ائٚـــــي يبٍاىا )7( ٟآ١الٝي٢ـــــياىيَ (ٝق٢بٕي٢ــــياىيَ).
٣إ ٟـــإُ ٦١٣اٍ ٥ايٖـــــ ٦ثَ٨ا ٛإيي١ي ٠يبُيــــالٍي ،٠إ٣شـــٕ ٦شيَىيِ ث٤
ثبهيٞــــالٙ ،ب٣اٟ؛ ائٚي يبٍاىا١يـ ٠آ٣اىاٚ١يني ىئْٞــييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍـــــــــالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١يـــــ ٠ايضبكٚــــي ٤ٙمشــي؛ ّاؿـــــ ،ٍٟ٤ث٨ـــِاىي ،ع 887ٛ 1
3ـ ىي٘ ى١يـــــِ؛ ٙنش٢بٝــــ٦ 2ـ ىــَ٣ ٔ٢٧إّب ٟســــَّي ىٍ ُثب ٣ ٟاىثيبر ىبٍٕي ،اٍٙبىي ىــــَ26ٛ ،
4ـ آًٍثبيؼبٕ٤ٝ ٟيَي سبٍيوي ،ايَٞا١ي 126 ٛ ػبٝـ اسيٞــــّ٤ٙ٤يِ سَّي ـ ىبٍٕي٧ ،بىي393 ٛ ،
6ـ ثَ٨ا ٛإـــيي؛ آىشبة آًٍثبيؼب،ٟ 5ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب159ٛ ،ٟ
46ـ١45ؼي ٕبي7 54ٛ ،ـ ؿبيٚي ـ ا١ياؿ٨٧٤ّ ، ٦بي آًٍثبيؼب260 ٛ ،ٟ
آمبػالٍي ا٣ال ٟيئَ آ١الٝي٢يا ا ٜ٧ .ٍ٤ٙ٣ىٝ٤ٕ ٥ب ٟاٍ" ٍ٤ٙ٣ب٣اً" آًٍثبيؼب١يا يبٙبيبٟ
إْي ثيــَ سبييب آىيـــــيا ا٣ال .آٍسيـــــَاً ٜ٧ىٍ« ،٥بثبً» ،ثيـــَ ثيشٖــي آىيـــــييَ
ّي ا١٣ب ّ٤ى٣ى ٥ىئيٚيـَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع 1781ٛ 2
ٜ٧ى ٥ثٍ٤ا١ي ٠آىيٍ ٠بٍ ٕاُ ٣اي ٦ٚثبمالٝبٙي ا٣الٍ .ثئ ٦ٚاٖٙ٣ب ٍبٍايبسبًٍ ،بٍ ا٣ؿٟ٤
يبسبً يئَي يبىا ٍبٍ ؿ٤م ٍبال ٟيئَ آ١الٝي٢يا اٝ٤ٕ .ٍ٤ٙ٣ب ٟثٍ٤ا اَٗ َٕ ٦ٙىامـــي١ي٠
ٍُ٤ئي٢ـــي ٥يئَ ٕبٞٙبٕــي ٟ٤١٤ٕ ٣س٤سٞبٝبٕي٢ب ٕـــاٍ ٥ائ٘ آٍإي٢ــيا ثئ ٦ٚآىال١يت.
ٍئيي ائيُ ّي ٍكٞشٚيِ ٕٚيٞي« ،يبسبً» ٕاُ ،ٟ٣ىبيـــياٙي ٍبُي٢شي ا٣ال ٟيئــَ ٣
ٝقــي ٟآ١الٝي٢ــيا ثيٚيَ )1(.ثئ ٦ٚاٖٙ٣بٍ ،بٍايبسبً؛ ثايٝ ُ٤قي ٟيئَي آ١الٝي٢يا ا.ٍ٤ٙ٣
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ثبٙال١ي٘ آ١ب ىيٚي٢ي ٥اي ِٚىٍٕٚيِٕٚ ،يٞي 221ٛ
س ٍُ٤ىيٚي٢ي ٥ايٖ ٜىُٙ٣ي ٟآٍسيَيؼيييَ .ائٍ ِ١ا٣الٍاً؛ ؿبيالً (ؿبي +الً)
ا٣سالً (ا٣ر +الً) ٍ" . ...٣يٚالً"" ،يبيالمي "٠سَٕيٍ ،٦٢يٚيا ٧ب٣إي ايٖشي ا٣ال٣ ٟ
يبٙبيي٘ ا٣ؿ ٟ٤ا٣ين ٟ٤ا٣ال ٟيئَ ىئْٞييَ .آٍسيَاً ّي «ٍبٍ» ٜ٧ى ٥سبييب آىيييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ٝي ٠ايٚي ٟثَي سٕ ٍُ٤اَُٙي ،إٞبفي٘ ٧بىي٣ ،اٍٙيٌ ،يبُ ،يبي1375ُ٤ّ ،
ٍبٙيجالٍ» .ا١٣الٍ ا٣ػب ث٤ي ٧ ٣ئيْٚٚي آىاٝالٍ ا٤ٙ٣ثالٍٕ .ئَٝي١ي٢ّ٤ُٙ٤ٍ ٠يي٢ي ٥ا٣الٟ
ٕي٢الٍالٍيٍ(٠جيَيٖشبٚ١يني )٠ثيَ ؿ٤ه١٤يا ٕي٢الٍيٍ( ٠جيََٙي )٠يئْ ٦اٞٙ٣بالٍي ا٣مُ٤
آىاٝالٍي١ي ٠ثٍ٤اىا ثبٕييَيٞٚبٕيٕ ٠إشَيَ .ثٕ ٤ي٢الٍي ٠ؿ٤هّ ٤ئـٞي٘ ايَٚٚى٥
ٍبؿبً ٍبُي٢شيالٍ ؿبمي ا ٥ُ٣ؿيويجالٍ ٜ٧ .ى ٥آٍسيَاً ّي ثقضي يبُاٍالٍ "ٍ"ُ٤
ٕاُّ" ٟ٣بٓ" سبييبٕي١ي ٠آىي اي ٦ٚثبمٚي ثيٚيَ .َٙثئ ٦ٚاٖٙ٣ب "ٍ "٤ُٙ٤يبه٤ى
"ّبٓ"٤ٙ؛ ّبٓ سبييبٕي يٍ٤ى ٕبٙيت يبٙبىيني يئَ ىئْٞييَٕ ٤ُٙ٤ٍ( .اُٗ
ٙيَيٚنب١الٍ ّ٢يي (ّيشبة ؿبح آٙشي٢ياىيَ) ،اثَا٧يٞي6ٛ ،ـ.)5
٤ٝمب١يا ث ٤سبييب آىي اي ٦ٚثبمٚي يئَ آىالٍي ٣اٍ؛ ٍّ٤ىٍ٤ّ ،َٙىّ٢يي٤ّ ،سٗ٤
(ٕئَٝي١ي ٠آىٙيٝ ٜلَٙ٦ّٚي١ي ٠ثيَي)٤ٍ ،سبٚ١ي ،آ٤َ١ر ... ٣ثٕ٤يَا آىالٍىإ ٟبييٚيَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚيٝ ،ليي2 229 ٦ـأًٍثبيؼبٟ
هبَٙي١ي٤ٕ ٠ي ّاّ ٤١٤ىٝ ،٠َّ١٤ٙ٣يَفٚي ٕيياهّ ،اؿٙ ٍٟ٤ب٣اٚ١ي68 ٛ ،
«ّيٚي» ىئْٞــييَٕ )2(.يياه ايٖــ ٦ثٕ ٤ــــاُ٣؛ ّيٚـي ،اٖ١ب ،ٟايٖيــــي٤ٍ ،ؿبً ٣
ثئٕ ٦ٚاُ َٙآ١الٝي٢ـــيا (ٝق٢بٕي٢ـــيا) ثيٚيَ .ثٕ ٤اُ س ٍُ٤سبييب ٣ائ٘ آىالٍي١ي٠
ؿ٤ه١٤يا ا٣ػٚٞــــ٦ىٟ؛ آ٣اٍ ،هـــٍٍِ ،بػبٍ ٕ...٣اُ ٥ؿبٍديَ)3(.
دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي «ٙـــَ» ْٙيٚــيٕيٕ ٦٢اٍ ٥يبُيــَ؛ «ثيَ ٙئيي ٠ثيَ ٙوٞــ٤ٖ٢ٝ ٦ة
٣يب فبييــي اٙ٣ي٣م ٤١٤ثيٚـييَ ِٝا٣ؿ ،ٟ٤اٙ ٣ئيي ٠ايٖٞي١ي ٠آهَي٢ب ٤ٝفيّْٙ ٠يٚـي
آٍسيَيَالٍ .فبييي ا٣الٙ ٟئي ػٞـ اٖٙ٣ب ،ايٖ« ٦ٞالٍ ـ »َٙػٞـ فالٝشي فال ٥٣ا٣الٍ»)4(.
ثئٙ٦ٚيْٚـــــّ ٦ئـَٚٚ؛ "ٍ٤ؿبً ّيٚــي َٙيٍ٤ى "٣ىئْٞـــــييَ.
ٍئيي ائيُ ّي ثيِىّ« ٥ئـ٘» ٕاُ ٣ى٣ ٥اٍ .آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي٢ي،٥
ثٕ ٤اُ ٟ٤١٣آ١الٝي كبٍــــيا ثئ ٦ٚيبُيٚيت؛ «1ـ ثبٗ ىٍيٕي١ي ٠هٖشٙ٦ييي ١شيؼٕ٦ي٢ي٥
ثبٙي١ي ٠س ٤ّ٤ساّ2 ٗ٤ٞٙ٤ـ ا٣ر ثيش٦ٞي ٠ؿيٚذبً ،ىاُ؛ ثٍ٤ىا يبٙيٚٚيَيإ ٟاٍِٞ١٣
اطَ» )5(.ث ٤آ١الٝـــال «ّئـ»َٚٚ؛ ا٣ر ثيش٦ٞي ٠يئـــَ ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي٧ ،بىي2 660ٛ ،ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٥
3ـَئئ ١يب؛ آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ سبٍين ايَا4 100 ٛ ،ٟـذَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ٧بي إبعيَي آًٍثبيؼب33ٛ ،ٟ
ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي5 89 ٛ ،ـ ثِ٨اىي ،آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي ،ع2022ٛ 3
ثي ِٖٚا١٣يا ا ٣فَثؼ ٦ثيَ ٕاُ ٣آ١الٝي؛ "٨ٙيي ا٣ال ٟيئَ"" ،ا ٛ٤ٙ٣يئَي" ا .ٍ٤ٙ٣ثئ٦ٚ
اٖٙ٣بّ ،ئـٞيٚي ٥ثٍ٤اىا ثاي ُ٤ثيَ ا٣الي(اسيبً) ا٣ ُ٣ئَيت ٣آىٙي ٜثيَ اٖ١ب١ي٠
ائٕ ٦١٤ٝ٤ٙجت ا٤ٙ٣ة.
ٕٝ٤ب ٟائش ِٞا٣الٍّي٤ٝ" ،ك" ّٕ٦ٞٚي "ّبٍ ; ٛبٕ٦ّٞٚ "ٛ٤ٍ ; ٛي١ي ٠فْٖي٦٢
سٚيؾ٤ىٝ( .ٍ٣بُ ـ ٝبً ـ ً٤ٝـ ٤ٝك)» )2(.آىي ٠ايْي٢ؼي ثإ ٦١٤ٝ٤ٙاٍ ٥ىئ ِٞا٣الٍ
ّيّ« ،ئـٞي٘ اي َٚٚث٤ي« ٤إٓ »ٟاُ ٟ٤١٣ؿئٚييٙي آ١الٝالٍي ا٤ٙ٣ة .ث١٤الٍي٠
ثيَيٕي ،يٍ٤ى ٣يئَىيَ .ثٕ ٤اُ ٟ٣إغ٣٥ٍ٤ي آ١الٝي ٕٝ٤ئََٙى ٥ا٣الّ ٟيٞي «سبَ١ي»
ٕ« ٣ايسبَ١يٕي»ىيَ )3(.ثئٙ٦ٚيُْ٤ٝ ٦ٚمبٟ؛ "٤ٝمالٍ يئَي"٤ٝ" ،مالٍ سبَ١يٕي يئَي"
ىئْٞييَ.
ّ٢يي ٠آىي ٠ثقضي َٙي ٝبم٤اّ ٟيٞي ثيٚيَ .َٙثئ ٦ٚاٖٙ٣ب اٝ" ،٤١٣بك" ٣" ٣ا"ٟ
ثاَٚٝ٤ٙي ٦٢ثا٤ٙة آٍاٙييَٝبً َّٕييَٝ .بك يب ٤ٝك ٕإُ ٦١٣اٍ ٥إ٣ش ٦يبُىيٌ٣ .اٟ
ايٖ ٦س ٍُ٤ىيٚي٢يٕ ٥اٗ (ىبٍٕؼب؛إشوَ،ىٍيبؿ )٦آ١الٝي٢ياىيَٕ)4(.بيي ٠ثَ٨اٛإيي
آىشبةآًٍثبيؼب ٟىٍٕيٕي٢ي« ،٥ػنَاىي آىالٍيٞيِي ٠آؿبٍالٍي» آىٙي يبُييا يبُيَ؛
«٣إ ٟاُ ٣إْي سٍّ٤ؼٝ٦يِى ٥آ٣اىاٚ١يٌ ٣آثبىٙيٌ ٝق٢بٕي ىاٙيييَ» )5(.ثئٙ٦ٚيْ٦ٚ
ٝبم٤اٟ؛ ٝبك يب ٤ٝك سبييبٕي١ي ٠آ٣اىاٚ١يني ىئْٞييَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚي2 530ٛ،ـ ٞ٧ب2 536 ٟـ
4ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب44٣43ٛ ،ٟ
آًٍثبيؼب5 159ٛ ،ٟـ آىشبة آًٍثبيؼب46 ،ٟـ١45ؼي ٕبي54ٛ ،
آ١الٝي٢ياىيَ .ثئٙ٦ٚيْٝ ٦يَ٣؛ "ُ ٤ٍٙ٣ثبٙـي (ٍئئ)٤ٕ ،ػ ٤ٚثبَٙب "ٟىئْٞييَ .اٟ٤١٣
يبهيٚ٢يني٢يا آىٙي ٜديَُيي ا٣ػبمي ٣اٍّ .ئـٞيٚي ٥ا٣ػبمي" ٠آٙال ٥آٙالٕ "٥اَُٙي اي٦ٚ
يبُيٞٚي٘ ا٣ػب ٢ٝبٍٕ٥ي ٣اٍيٞي٘ .اي٢يي ا ٣ا٣ؿٖبىا يئَي آٙال ٥آٙال ٥آىي اي ٦ٚسب١ي٢يَ.
...........................................................
ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب2 235ٛ ،ٟـ ٞ٧ب65ٛ ،ٟ
إْي س ٍُ٤سبييبالٍي١ي ٠ثيَيييَ .ث ٤سبييب١ي ٠آىي "ّيٚي" آ١الٝي٢يا ا٣ال" ٟاٍ"
ٕاُ ٣ايٍ ٦ٚبٍيٚيت "٧بُاٍ" ٕاُ ٟ٣يبٍاىيت .ثئٙ٦ٚيْ٧" ٦ٚبُاٍ"ّ" ،بٓ سبييبٕي١ي٠
ّيٚيٕي" ىئْٞييَ .هٍِ ى١يِي٣ٍِ ،ي ...٣ ٠آىالٍي ث ٤سبييب آىي اي ٦ٚثبمٚيييَ.
ثيٚيت ،ا" ،٤١٣ا" ،"ٛائ٘"" ،ا "ٟثاَٚٝ٤ٙي ٦٢ثا٤ٙة ثئ ٦ٚآؿيَالٝبً ا٣الٍ؛ "إ "ٛاُ،٣
"ٕئٙ٦ٝ٤ي"" ،ايٖشَٙ٦ٞي" آ١الٝي٢ياىيَ .اٙ٦ٝب١ي ٠ايْي٢ؼي ثا« ،٤ٝ٤ٙائ٘» ٕاُ٣ى.ٍ٣
«ٕيياه ٟ٣آٍاٙييَٝبالٍي٢ب إبٕبً ٍيي ٜس ٍُ٤ائَٚٚي ،ا٣ػ٦ٚٞى١٤٧ ٟالٍىا ّبٍ ; ٛبٛ
ّٕ٦ٞٚي ٙبٝب٣ٍ ،ٟكب١ي ،آٍاكْيٞي ،ىي٠هبىٝي ،عجيت ،كْي ،ٜفبٙي ،ٜىي٤ٖٚه ...٣
ٝق٢بالٍي٢يا ايٞ٢ٚٚي٘ ٣ثيَ ٤١ؿ اكشيَاٚٝي َٝ ٣يّٓ ٕاُ اٙ٤ٞٙ٣ي ٣ ٍ٣ث١٤ب ٕاٍ ٥ى٥
١٤٧الٍ ىاهيٚي٢ي ٥ائ٘ ـ ّب ; ٛآسب ـ ّبْٙ ٛيَٚٚي٢ي ٥يق٢ي آسب ـ ٙبٝب ،ٟآٍهبىاٗ ٙبٝبٟ
ٝق٢بٕي٢يا اٙ٤ٞٙ٣ي .ٍ٣ائ٘ إْي س ٍُ٤ىيٚي٢ي ٜ٧ ٥ى ٥آٍهبىاٗ ،يٙ٤ياٗ ٝق٢بٕي٢يا
اٙ٤ٞٙ٣يٕ )4(.ٍ٣اُ ٟ٣ا٣ؿ١٤ؼ ٤ثإ ٦١٤ٝ٤ٙاٍ ٥ىئٚٞي ا٣الٍ ّيّ« ،ئـٞي٘ اي َٚٚث٤ي٤
«إٓ »ٟاُ ٟ٤١٣ؿئٚييٙي آ١الٝالٍي ا٤ٙ٣ة .ث١٤الٍي ٠ثيَيٕي ،يٍ٤ى ٣يئَىيَ« .آ»ٟ
ٕاُ ٣س ٍُ٤ىيٚي ٍب ٟ٤١آٖ٢٧يٕ ٦٢اٍ« ٥اّ »ٟيٞيي ٥ا٣ال ثي )5(.َٚث ٤ثبهيٞيا ،ٟاٝئٚبٟ؛
"ٕئٙ٦ٝ٤ي ٣ايٖشٙ٦ٞي آسب١ي ٠يٍ٤ى "٣ىئْٞييَ .ث٢ّ ٤يي ٠آىي٤ٝ ،مب١يا ائسَْٚى ٥آىي
ؿْيٞٚي٘ ىبٍٕؼب " ٣ "٥َ٨ٚٞ٧ثيِى" ٥آٝبٙبٍا" آىي ٠هبعيَالىيَ.
...........................................................
2ـ ؿبيٚي ،ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٟ ٍبي٢بٍالٍ؛ 1ـ ىَ١ ٔ٢٧ب٧ٛبي سَّي؛ ميبٍي131ٛ ،
4ـ دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،ثيَي٢ؼي ػيٚي، 3ـ ٞ٧ب72ٛ ،ٟ ٍَٙي 84ٛ
5ـ ؿبيٚي؛ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب44٣43 ،ٟ ائ536 ٥ٍ٤
آرتيـــــــــــرهـبالر
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 264
آٍسيَٝبالٍ ثا١٤ٝ٤ٙي٤ٝ ،٥مب٢ّ ٟيَٙي كبٍّي٢يا ىٍٕيَٙى ٥يبُيٞٚي٘ ثيَ ١ئـ ٦يبُي ٣
ا ٟ٤١٣آٍىي٢ؼب ١ئـ٢ّ ٣ َ٨ٙ ٦يَٙيٝ ٠ل ٠ٙ٣٤ّ ٣ ٦ّٚآىالٍي اي ٦ٚسب١ي٘ ا٣الػبييٌ.
1ـ هَغبى وٌذلريٌِ گؤرُ درگيلردُ يبزيلويص يبزيالر؛ ثّ ٦١٤ٕ ٤يٞي
٤ٝمب٢ّ ٟيَٙي كبٍّي٢يا ،ىٍٕيَٙى١ ٥ئـ ٦يبُي يبُيٚيت ّي ثيِ إ٣ش ،٦ا١٣الٍىاٟ
ىبيياالٞ١يٚيٌ .ائٍ ِ١ا٣الٍاً ٣اٍٙيٌ ىٍٕيٕي١ي134 ٠ـ135ـ ػي ٕبي٢يإ ،ييٝلٞي
اثَا٧يٞي١يٍٞٚ ٠ي اي ٦ٚيبُيٞٚي٘ «ٝـ٤مب٢ّ ٟيَٙي١ي ٠آىالٍي٢ب ثيــَ ثبهي٘ ( »)1آىٙي
يبُي٢ي ،ثٍ٤اىا ٕشيَيَيِ؛
٤ٝمب ٟآًٍثبيؼب١يٕ ٠اُٗ ٕ ٣اٍٙ٦ٝي ثاَٙ٦ٖٙي١ي ٠ثيَيىيَ ّيٙ ،يٞبٗ٣ ًَٙ ،
مَة عَىي ٟآٍاُؿبيي ،ثٙ٤نبٍؿبيي ٍ ٣بٍإ ،٤ػ٤٢ة عَىي ٟايٖٕ ٦ب٣االر ىامالٍي
اي ٦ٚاكبع ٦ا.ٍ٤١٤ٙ٣
٤ٝمب ٟآًٍثبيؼب١ي ٠سبٍيوي يئََٙي٢ي ٟثيَيىيَ ّي ،ايَا١ال ٍ ٓ٣ىئيَٚٙ٤ي٢يٟ
ٕاَ١ا ايْي ثا ٦ٝ٤ٙدبٍؿبالٞ١ي٘ىيَ .ثٍ٤ا١ي ٠ا٣ؿي ٥ايْي كيٕ٦ٞي آًٍثبيؼبٟ
آًٍثبيؼبٟ ثيِيٜ ايٖ٦ ثيَي ا٣ؿي٥ (ٍُ٤ئيآًٍثبيؼب١يا)، ػٍ٤٨ٝ٤يشي٢ي٥
(ٕ١٤ئيآًٍثبيؼب )ٟىا يئَٚٙيَ.
ثيِي٤ٝ ٜمب١يا ا٣ؽ َ٨ٙيٖشب( ٟثي٤ٕ٦ٚاٍ ،دبٍٕبآثبى ٕ ٣ئَٝي) آٙشي٢ّ1042 ،َ٨ٙي
(ثي٤ٕ٦ٚاٍ ىا ٢ّ357ي ،دبٍٕبآثبى ىا ٢ّ333يٕ ٣ ،ئَٝي ى٢ّ352 ٥ي) يئَ آٙيَ.
ث ٤ثا ٦ٖٙى ٥سبٍيوي ّاّ ٤ا٣ال ٟثيَ ؿ٤م يئَ٢ّ ٣ َٙي٤ٝ َٙػ٤ىىّ ٍ٣ي َ٧ ،ثيَي
ٍييٞي ثيَ ائ ،٦ٚسبييبيب ٣هبَٙب ثبمٚيىيَ .آ١ؼبً ثيَ ؿ٤ه ٟ٤١٤ىا آىي ٍ ،ٗ٤آمبع،
ىاٗ ،سذ ،٦ىٍ ،٥ىٝيَ ،ث٤الً ٣ث١٤الٍ ّيٞي ٍبٍ٣اٝالٍال فالٍ٦ىاٍىيَ .ث ٤يبُييا
265 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ا٣ػب ثيَ ٍبيب ٣اٍ ّيٍ« ،بٍاٍ ٗ٤ا٣سٍ٤ا »ٟآىي٢ي ىاٙيييَٕ .ئَٝي١ي ٟ٤ٕ ٠ؿيوبٟ
عَىي٢ي ٥يئَ٢ٍ ٠ٚٙجَ٢ّ ٤ٙييُ ٦ٚيٖ٢يَ آٍإي٢يا ىا «ٍَ »ٗ٤ٍ ٥آىال١ب ٟثيَ ٕبٗ ٍبيب ٣اٍىيَ.
ث١٤الٍىا ٟثبَٙب ىا ثيَ ١ئـ٢ّ ٦يى ٟآى ؿْ ِٞا٣الٍ ّيٙ٤ٍ ٣ ٗ٤ٍ ،ـٍ٤ٙ٤ال ايٖٚيَٚي
٣اٍىيَ ،ا ٣ػ٦ٚٞى:ٟ
اىـٕ :٦ئَٝي١يٍ٤ٝ ٠اٝ ٟبكبٙي٢يا« ،ا٣٣ؿٕ »٤اُ ٣اي ٦ٚثبمٚي٧ ،بثئ ٦ٚائ ،٤إَ ٣اُ٣ي٦ٚ
ثبمٚي ا٣ال ثي.َٚ
اىـي :دبٍٕبآثبىي ٠إٓال ٟىٝ ُ٣بكبٙي٢يا« ،ا٣٣ؿٕ »٤اُ ٣اي ٦ٚثبمٚي.
اٍ٤ٕ٣إ :ٟئَٝي١يٍ٤ٝ ٠اٝ ٟبكبٙي٢يا«،ا٣٣ؿ ٤يٍ٤إ »ٟاُ ٣اي ٦ٚايٖٚيٚي ا٣ال ثي.َٚ
س٤الؿيٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا ،س٤ال ٍ ٟ٤١٤ٙ٤ا ٣٣٣ايٝ ٦ٚقيٚز ّئـيَ٢ّ ٟي
آ١الٝي٢يا.
)2حئيَاى آدالري ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري
ايٚويٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا .ايٚويٝ :بٗ ـ ىا٣اٍ ٕ ،٤ٕ٣ٍ٤هٝ٤ٝ٤ي ٦ٚآر
ٕ٤ٕ٣ٍ٤
ائَِّ ٍ٤ي :ٟ٤ثي٣٤ٕ٦ٚاٍيٍ ٠يٚالًىٙز ٝبكبٙي٢يإَ ،كي ٥يبهي ٠ثيَ يئَى ٥يئَ٠ٚٙ
ّ ٠ٙ٣٤آىي.
دٚيٚي،دٖٚ٢ٚيٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا ٧بثئ ٦ٚدبٍٕبآثبىي ٠إٓال١يٝ ُ٣بكبٙي٢يا
سْ٦ؿيٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا ٧بثئ ٦ٚدبٍٕبآثبىي ٠اٍ٣سب ثإ ٦ٖٙي٢ي« .٥سْ:»٦
ّئـي ١ي ٠ائَّي.
سْ٢ّ ٦يي :ثي٣٤ٕ ٦ٚاٍيٍ ٠يٚالًىٙز ٝبكبٙي٢يا.
س٤الؿيٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا .س٤ال ٍ ٤١٤ٙ٤ا٣٣الٝبمب يبٍا١ب ٟثيَ ػ ٍ٤ايز.
ى ٥٣ؿي :دبٍٕبآثبىي ٠إٓال١يٝ ُ٣بكبٙي٢يا.
ى ٥٣ىٍٕ ٥ي :دبٍٕبآثبىي ٠إٓال١يٝ ُ٣بكبٙي٢يا.
ٍبسيَ يٍ٤إ :ٟئَٝي١ي ٠ائػبٍٙي ٝبكبٙي٢يا ايْي ٍيٚالمي ٠آىي.
267 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ا٣ال ٟؿي٢بٍ ّ٢يي ثٍ٤اىا يئٍَ ٠ٚٙيي ٜؿي٢بٍ آمبػي ١ي ٠آىي اي ٦ٚآىال١يَ ّي٢ّ ،ي
آٍإي٢يا ٣ث٤س ٟ٤ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا ٍ٤ٝيٓ ثيَ آمبع سب١ي٢يَ .آُي 700اي٘ يبٙي ا٣الٟ
ث ٤آمبع ثاي ُ٤كـــــٍٝ٤شٝ ٦بٙيْـــييَ٧ .ئؾ ّيٖٞــــ ٦ا ٟ٤١٣ث٤ىاٍالٍي٢ي ٍيَٝبمب،
كشي يئــــَ ٥ىٙ٣ـــٍ ٠ـــ ٗ٤ٝ٣ٍ٤هٙ٤الٍي٢ــــي ٕ ٣بٍاٞٙيـــــ٘ يبٍدبٍالٍي٢ــــي
ٕ٤س٣ٍ٤ة ايٖشييبى ٥ائٚـــــ ٦ٖٝ ٦ػـــٍ٤ار ائشٞيَ.
ؿي٢بٍٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢ياٍَٙ ،ي ا٤ٖ١٣ر ٍٞجٕ ٦ي٢ي.٥
ؿي٢بٍ :ثي٣٤ٕ٦ٚاٍيٍ ٠يٚالًىٙز ثإ٦ٖٙي٢ي ٥ا٣ؽ ّ٢يي ٠آىي.
َٕ٣آمبػيٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا.
ٍبٍاآمبعٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا ا٣ؽ ّ٢يي ٠آىي.
ث١٤الٍىاَ١٤ٕ ٟا ٤ٝمب١يٝ ٠وشٚو ّ٢يَٙي٢ي ٥ا١٣الٍػب ّ ٠ٙ٣٤آىي٢يا ىا ٝوشٚو
آمبػالٍي ٠آىي ٣اٍ .ا ٣ػ ٦ٚٞىٕ ٟئَٝي ١ي٢ّ ٤ُٙ٤ٍ ٠يي٢ي ٥اي٢ؼيَٙي ىٍ ٥يبه٤ى ٞ٧بٟ
ّ٢يي َٙ ٦ٙ٤ٙ ٠ىٍٕ ٥ي ١ي١٤ّ ٗ٤ٕ ٠ي١٣يٕ ٥يَىّ ٥بٚ١ي ىٍ ٥يب ٞ٧ي ٠ىٍ ٥ى ٥يئَ٠ٚٙ
٤ٙ٣٤ٝك (ا...٣ )ُ٤ٝ٣ُ٣
)4ثَالق سؤزٍ ايلِ ثبغلي اٍالى وٌذ آدالري
ائؽ ث٤الًٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي ٣ثي٣٤ٕ٦ٚاٍيٍ ٠يٚالًىٙز ثإ ٦ٖٙي٢ي.٥
ا٣ؽ ث٤الً ٍيٚالمي :ثي٣٤ٕ ٦ٚاٍيٍ ٠يٚالًىٙز ٝبكبٙي٢يا.
سِ ث٤الًٕ :ئَٝي١ي ٠ثَُ١ي ٣ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا.
ىاٗ ث٤الًٕ :ئَٝي١ي ٠ثَُ١ي ٝلبٙي٢يا.
ىاٗ ث٤الً ٍيٚالمي :ثي٣٤ٕ ٦ٚاٍي ٠هاٍٝ ٤ُٙ٣بكبٙي٢يا.
َٕثبُ ث٤الميٕ :ئَٝي١ي ٠ائػبٍٙي ٝبكبٙي٢يا.
ٍبٍا ث٤الً ٕ :ئَٝي١ي ٠ائػبٍٙي ٝبكبٙي٢يا.
ٍيِي٘ ث٤الًٕ :ئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝلبٙي٢يا.
ٕٚي ٠ث٤المي :ثي٣٤ٕ ٦ٚاٍي ٠هاٍٝ٤ُٙ٣بكبٙي٢يا٧ ،بثئٕ ٦ٚئَٝي١ي ٠ا٤ٖ١٣ر ٝبكبٙي٢يا.
269 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ٍٍ٤ر ىاٙي ـ ّيـيِ ثَي ث٤المي ـ ٕٝ٤يٕ ٦ٚاٗ ـ ٕيَى ٥سذ ٦ـ ١ي٘ ٙيِ ـ ٣٤١ؿ ٦ثبٙي
ـ ٣٣٤١س ٤ٚسذ ٦ـ ٧بٝبٍ ُٝي ـ ٧بٝبٍٍ ُ٤ـ ٝيَُا اكٞي ٙ ٦ٙ٤ٙي( .هياىاىا ػ٢بثالٍي٢ب ث٤
ثيٖٚيٕ ٥َٚاٍ ٥س ٍ٤ْْٚائييَ)1389.2.17 ٛ
)4ال لِ سر وٌذيًيي يئر آدالري؛ اي٢ـ ٦ىٍٕ ٥ي ـ ٝئ٨ــــَ ٥ىٍٕ ٥ي ـ ٕيي
ٍضب يئَي ـ ٝئ ٦ٚـ ٕبٍي ث٤الك ـ ا٣ٍ٣ع ىامي ـ ٕيٖبٗ ثئــــَٕ ٥ي ـ ثئؼب ٟيئَي.
سبييبالٍـ سٝ٤بٍٙيـ ٝيـــــَاىٙي (ٝيَػالٗ د٢ب٧ي ػ٢بثالٍي٢ب ٣ئَىيْي ثيٖٚي ٥َٚا٣ؿٟ٤
س ٍ٤ْْٚائييَ)1390.2.6 ٛ
)5اٍهبستبى وٌذيًيي يئر آدالري؛ ثبثب يٍ٤ىالٍيٕ ،بٍي ٍبيب ثبٙي ،ثبثبىي٘،
ٕيني٢ييٍ ِّٚ ،٦ٚبثبمـــــيٍ ،بٚ١بٍ١ ،ـــــٍِٕ ٦ثبٙيٝ ،يي هب ٟاّ ،َٚ٢ؿبدبٍ إ٣ش،٤
ثبالٝبكٞـــ٤ى ا٣ػبمـــيٍٕ( .شٕٚ ٜيٞب١ي ٣اّجــــَ اكٞــــيي ػ٢بثالٍي٢ب ث ٤ثيٖٚي٥َٚ
ٕاٍ ٥س َْٚائييَ.)ٛ
)6ايسهبرا وٌذيًيي يئر آدالري؛ ىاٚٙي ؿ٤هٍ٤ـ ؿبال ٍبؽ ـ ٕ ٗ٤يئَي ـ
ٍبٍاٙي يٍ٤ى ٣ـ ثٍ٤ؿبٙي ؿبال ٟـ َٕيي يبٍ (ٕييبٍ)ـ ىٕ٣شبٗ ىاٚٙي ؿ٤ه ٣ٍ٤ـ هٕ٤ي
يئَي ـ ىيِ ٤ٙر ـ سذ ٦ىاٙي ـ ٍبٝيٚٚي يٍ٤ى ـ ٕي٘ آ١ب ـ ٍٍ٤ٙاٍـ ى ٥٣ا ٠َٙ٣ـ ٕ١٤ئيَٚـ
ىٍ١٤ٕ ٥ئي ـ ديَ٣ئَىي ٕ١٤ئي ـ ث٤ي ُ٤آٍاٙيٌ ـ َٙغ ـ يبٍي َٙؼي ـ ٙب ٥آٙي َٙؼي ـ ٕئ٘
ثبٕب ٟـ ٙب ٛـ ػيٍ ٦٢بٕي ٜـ ىاٗ آٙشي ـ دئْٚبٍ ـ ي٤م٢ٍ( َُٝ ٟ٤جَٙي ـ ايِٝبٍا آٍاٙيَي)ـ
ىٍ َٙ ٥ـ ّبٙياٍٙي يئَ ـ س٤ىَي سٍ٤دبمي (س٤ىي ،س٤ىب ( )Tufaاٖٙ٣ب ثيَ سبييب آىيييَ ث٤
س٤ىبٍٕب ٟآىي٢ياىا ٣اٍ آ١ؼبً سيٕ ٔ٢اُ١٣ي ٟى ٥ا٣ال ثي)َٚـ ٝيِي َٕٖ٢ي ـ ٕبٞٙبٟ
آٍهي ـ ٕ١٤ئي ـ ٍَؼَ٘ ـ ٝيَاى ٍؼٚي ـ ّ٢يى ٟي٤هبٍي ـ ٕبٍي يبٍٍب ٟـ ٕ٤ى ٦ٙ٣ـ ثبٗ
ُٝي يئَي ـ ّب ٟـ ٙيَ١بٙي َٕسي .يٙ٤الٍ؛ ّ٤ؽ ي٤ٙ٤ـ ٍ ٤ُٙ٤ي ٤ٙ٤ـ اي٢ي ي ٤ٙ٤ـ ٕئَٝي
ي ٤ٙ٤ـ ٍَيي ٦ٚي ٤ٙ٤ـ َٙغ ي ٤ٙ٤ـ ُيٖ٢يَ ي ٤ٙ٤ـ ػيي ٦ي ٗ٤ـ ايٚويـي ي ٤ٙ٤ـ ٟ٣٤ٙي ٤ٙ٤ـ ٍٓ٣
ي ٤ٙ٤ـ اٍ٣سبي( .ٗ٤كٖي ٠كَي ػ٢بثالٍي٢ب ث٤ثيٖٚيٕ ٥َٚاٍ ٥س ٍ٤ْْٚائييَ)1386.2.23 ٛ
279 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
ٍبالٝ ،يَاى ىٍٕ ٥ي ،ىاك ىٍٕ ٥ي٤ٍ ،ىٍر ثبمي ،ػيَ ثبمي٤ٍ ،س ٍ٤ثبميٕ ،بٍي ىاٗ.
(فٚي ُٙيي ػ٢بثالٍي٢ب ث ٤ثيٖٚيٕ ٥َٚاٍ ٥س ٍ٤ْْٚائييَ)ٛ
)11راهبزاًلي وٌذيًيي يئرآدالري؛ ّ٤السالٍـ ايَاٝبُاٍ٤ٍٙ٤ٙ ٟي (ٕ٘-
ٝلٞي ىٙ٣شي ػ٢بثالٍي٢ب ث ٤ثيٖٚيٕ ٥َٚاٍ ٥س ٍ٤ْْٚائييَ)1390.2.5 ٛ
)12زيٌگير وٌذيًيي يئر آدالري؛ ٕب١جيال (٧بؿبّ٢ياي ٦ٚآالُاٍ آٍإي٢يا)،
آالُاٍ٧بٝبٍيّ ،ب٤٧اٚٙيٌٍ ،يِي٘ ٕ١٤ئي ،ايٚيٌ ؿيوٞبُ ،ؿيَؿيَ ،ىا٣اٙي يئَ ،ثَي ٝيَُ٥
ؿ٤هٍ٤يٕ ،بُ٣اٙي ىٍٕ ٥ي ،اَيَي ٙب ،ٛىييَٝب ٟىٍٕ ٥ي ،ػئيَا ٟؿ٤هٍ٤يٍ ،بٍاٍ،ٗ٤
ّبٍسذ ،٦اهلل اّجَ سذٕ ٦ي ،آمياٗ (ا١ـ ٤ا٣ػبمي ايٞي٘) ػيَا ٟث٤المي ،ا ٓ٣ٍُ٣ث٤المي،
(دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثــي ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوــــي ١ي ٠ثيـــَي٢ؼـي ػيٚيي٢ي43 ٠
١ؼٝ ٤لييٕ ٦ي٢ي ٥يبُيَ؛ «سبٍين اي ِٚآٙجب ٟىٙ٣شي ثبٙـي الٍي٢ـيا ٟثقضيٖي ١ي٠
آىي٢ي ٕبهالٝيٚييَ ،ا١٣الٍىا ٟاٍ٣ئ ; إ٤ّ ،ُ٣ٍُ٣ئ ٣ُ ٣ثئَي ٕٕ٤شَِٝ
ا٣الٍٞٝ )».ييهب ٟث٤المـي (ث ٤ث٤الميٕ ٠ــ٤يــٕ ،ٟ٤بهٖي اي٢ّ ٦ٚيى ٥ؿْٞي٘
ايٞي٘ ٍ٤ٙ ،)َٙث٤الكّ ،ئَ ثبٙي (آر ٍىي ٣ايٞب ٛآيبمي ٍىي ٣اٍايٞي٘) هيَىاٙيٌ،
ائٚ٢ي آيبً ،آٙبمب ٣ي٤هبٍي ٗ٤ٙسذٕ ،٦بٍي يبٍمب ،ٟى١يٍ ،٦١جَيٖشبٚ١يٌ (ثٍ٤اىا ٕٗ٤
١بٍيٚٚي ا٣ال ٟثِّٚي ىاٙالٍ ٣اٍيٞي٘) ،آسٞب سذٍ ،٦ػت ىامي( .فٚي ٝلٞي هٚيي
ػ٢بثالٍي٢ب ث ٤ثيٖٚيٕ ٥َٚاٍ ٥س ٍ٤ْْٚائييَ)1389.6.5 ٛ
)13لبرايبتبق وٌذيًيي يئر آدالري؛ ٕئ ٠ىٍ ٥ـ ٝئ ٦ٚـ َّ٨يِ ـ ائٍ ٤بثبمي ـ
سبيب يئَي ـ ٝبىيٌ س٣٤ال ٟـ ٟ٣٤ٙي ٤ٙ٤ـ ىيِ ي ٗ٤ـ ك٧ ٥ِٞبٝبٍي ـ ٕ٢يٚٚٙ ٥ي
ؿ٤ه ٍ٤ـ د٤ػ َٙ ٦ـ كٞيي يئَي ـ ػب٧بٚ١ب ٥يئَي ـ ٙ٤ٝال يئَي ـ ٝبٍٖييد٤ػٕ ٦ي ـ
ٕبٞٙب ٟىامي ـ اََٝيي ىٍٕ ٥ي ـ آر ث٤المي ـ ٍٍ٤ٙا ٟث٤المي .سبييبالٍ؛ ّٚجيٚي ـ
ٞٝيٍ٤ٙ٤سبييبٕي ـ إْ٢يٍٙي ـ ىَػٚي (ٝيَػالٗ د٢ب٧ي ػ٢بثالٍي٢ب ٣ئَىيْي ثيٖٚي٥َٚ
ا٣ؿ ٟ٤س ٍ٤ْْٚائييَ)1390.2.6 ٛ
281 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
آُ١ب ،ايَ١ب٣اٗ ،ىاٗ آٙشيٍ ،بٍاٍ٤ؽٍ ،يَا ،ٟػئيي ٠ؿبيي٤ّ ،اَٗ ؿبيي١ ،بٝبُ ىٍٕ ٥ي
(٢ٝؼ ٦ث١ ٤بٝبٍىٍٕ ٥ي اٞٙ٣بٙيييَ١ .بٝبٍ ٕ٤سيَٚي ٠يبٙبيي٘ يئََٙي٢ي ٠ثيَيييَ) ي٤هبٍي
ثبٗ ،آٙبمب ثبٗٝ ،يٚٚز ثبميُ ،اٝب ٟثبمي ،اييي٘ هب ٟثبميٙ٤ٝ ،ال ا٣ٍ٣ه ثبمي،
ٞٝيآٍب ثبميٙ ،ب ٜ٢ٕ ٥ثبميٝ ،ي٢ب٣اٍثبميٝ ،ب١ي آٍهي (١ؼو ىش٤كيي ٦ث ٤ثيٖٚيَٚي
س٤دالىيَالٍي ا٣ؿ ٟ٤س ٍ٤ْْٚائييَ)1388.2.6 ٛ
)20يَخبري ايٌي ًيي يئرآدالري؛ سِ ث٤الك ـ ؿ٤دٍ٤ث٤الك ـ دٍ٤سشب ٟث٤الك ـ
ٕبٍي ث٤الك ـ ك ٥ِٞث٤المي ـ ٍٕ٣٤ث٤المي ـ ٤١مبر ث٤المي ـ يبي ث٤المي ـ ايز
ث٤المي ـ َ٨ٙي ث٤المي ـ ايٖٞبفي٘ ث٤المي ـ كٕ٤ي ٠ث٤المي ـ ائي٤اٚ١ي ث٤الك ـ
هب١جبثبث٤المي ـ ٍيَم ث٤الك ـ ٍبالـ ٍبالىيجي ـ ٧بؿب ـ ّ َْٚٚـ آه ٟ٤يٍ٤ى ٣ـ ١يب ٟسٍ٤ث ٦ـ
ٍَؼَ٘ ـ َ١ييَ يٍ٤ى ٣ـ ٧بؿبىاٙي ـ ٕ١٤ئي ـ ٕ١٤ئي ىاٙي ـ ٕ٤ى ٦ٙ٣ـ ىئ َٚٞـ ُي َٙ٦٢ـ ث٤ال١ي ـ
ىيٖ ٦ثَ ـ ؿبالٝبالٍـ ٧بؿب يٍ٤ى ـ ٍبٝجبي ا٣ػبٍي ـ ٍََِٕ ٟ٣٣ـ ثبٗ ي ٗ٤ـ ا٣ػبً ث٤ي ٣ٍ٤ـ
آييي ٠ؿبال ٟـ ّ٢ي آٙشي ـ ك ٓ٤هب ٟاََّ ٠ـ ُٝ٣جب ـ ىي ٜىي ٜـ ٕئ ٠ىٍ ٥ـ ه٤ؿبىٍ ٥ـ
يبٕشب١ـب ـ ٍُ٤اي ـ ٍبٍاٙ٤َ١ي ٣ـ ىيت ىاٗ ـ ىاٗ ثئَ ٥ـ ؿي ٦٢ث٤ثج ٤ـ آمياٗ ـ ىٙ٣٣بٟ
يبسبمي ـ ٍبٍايبسبك ـ ٍبيب آٙشي ـ ٕبٍي ث٤الك ث٤ي ٣ٍ٤ـ ٕ٤آر ـ ؿيَؿيَـ ٍبٍاهب( ٟاٍ٣سب ٣
ي٤هبٍي اي٢ي١ي ٠آٍإي) ـ ثبمي٘ ّ ٤ٙ٤٧٤ـ ٝيىٙي ي ٤ٙ٤ـ د ٓ٤يئَي ـ ديٚيِ ث٤مب ٟـ
ٍبٝيٚٚي ـ ُّ٤ٍ٤ٚٙ٤اي ـ َٕٚ١َ٤ي ـ ٕباله ٧بؿبٕي ـ ثيِهب١ب ـ ثََُ ي ٗ٤ـ ٍ ٗ٤آٙي ىاٛ
ىاٙي ـ كٕ٤ي ٠يٍ٤ى ٣ـ سجَّيِ ىاٙي ـ إَُبٚ١يٌ ـ ٍبٍيَٚب ٝيٖيَٕٕ٦ي ـ ىيج( .َٚإٞقٚي
اَٝا٧ي ػ٢بثالٍي٢ب ث ٤ثيٖٚيٕ ٥َٚاٍ ٥س ٍ٤ْْٚائييَ)1385.7.2 ٛ
285 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
لبيٌبلالر
◄ ويتبةالر
1ـ آًٍثبيؼب ٟاىثيبسي سبٍيويٝ ،يَٙي ٣يٕ٤يٚيّ ،اؿ ٍٟ٤كٖيٍَٙ ٠يٍ ،إشب ،ٟسَ٨ا1376 ٟ
2ـ آًٍثبيؼب ٟاي٢ؼ٢ٝ ٦قشي؛ ٍ.ٟيضبيئ ،٤كبضيَاليبٟ؛ٝيَكٖ٠د ،ٍ٤ثيَي٢ؼي ػيٚي ،ث٤سب يبيي ٠ائ٤ي ،اٍٝ٣ي1388٦
3ـ آًٍثبيؼب ٟهبَٙي٢ي٤ٕ ٠ي ّاّ ٤١٤ى٠َّ١٤ٙ٣؛ ٝيَفٚي ٕيياهّ ،اؿٍ ٍٟ٤كيٙ ٜب٣اٚ١ي ،اهشَ1384
4ـ آًٍثبيؼب١يا ا٣ال ٟدئ٣ ٥َ٧ُ ،َٙ ٦ٚىبئيُ َٚ١ ،ي٢ت ،سجَيِ1378
5ـ آًٍثبيؼب ٟىٍ ٕيَ سبٍين ايَاٍ ،ٟكيٍ ٜئئ ١يب١َٚ١ ،يٞب سَ٨ا1368 ٟ
6ـ آًٍثبيؼب ٟىيٚي١ي ٠ايضبكٚي ٤ٙمشي؛ ّاؿ ، ٍٟ٤ثِ٨اىي ،ع ، 3٣ 2 ،1ا١شٚبٍار ىٍٕب ،سَ٨ا1376ٟ
7ـ آًٍثبيؼبٕ٤ٝ ٟيَي سبٍيويٍ ،اىيٌ ايَٞا١يّ ،اؿ ٍٟ٤سيٍ٤ٞي ىَ ،اهشَ ،سجَيِ1382
8ـ آًٍثبيؼب٤٧ ٣ ٟيز ،اٝيي ١يبي٘١ ،بٙ٤ٝ َٙو ثب ْٞ٧بٍي ٣ُ َٚ١ىب ،سَ٨ا1380ٟ
9ـ آٙشبيالٍىا٢٨ٕ ٟييٞيِ ،٥اٝيي ١يبي٘١ ،بٙ٤ٝ َٙو ،سَ٨ا1382ٟ
10ـ اٝذَاسٍ٤ي ٝلَاٍ٤١ىا ،٦ٕ٣َٕ ،ٟسَػ ٦ٞفجياٙلٖيٝ ٠يْي ،٥ؿبح ٕ ،ٛ٤سَ٨ا1368ٟ
11ـ اٝ٣بيٞٝ ،ي ؿبيٚي َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1383
12ـ ا٣مُ٤الٍ ،ىبٍَٝ٤ٕ ً٣؛ سَػ ٦ٞفَٞ٢ي١ ،ب َٙكبع عالئي ،سَ٨ا1380ٟ
13ـ ا٣مٕ ٤ُٙ٤اُٗ ٙيَيٚنبٟالٍ ّ٢ييٕ ،ييٝلٞي اثَا٧يٞيّ 5-6ٛ ،يشبة ؿبح آٙشي٢ياىيَ.
14ـ ايَا ٟسٍَّٚ٤ي١ي ٠إْي سبٍيوي ،دَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي؛ (ثيَي٢ؼي ٣ايْي٢ؼي ػيٚي) ،اهشَ1381
-15ايَا٤٧ ٟيزٚٝ ،يزٝ٤ٍ ،يز؛ ث ٘ٙ٤ّ ٦ىّشَكٞيي اكٞيي ٦ٖٕ٤ٝ ،سلَيَـبر ٣سٕ٤ـق ٦فٚـ ٛ٤اٖ١ـب١ي،
ؿبح ا ،ٗ٣سَ٨ا1383ٟ
16ـ اي٢ؼي ىيٚي ،ٜدَ٣ىٖ٧ُ ٍ٤شبثي َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1381
17ـ ثبٙال١ي٘ آ١ب ىيٚي٢ي ٥اي ِٚىٍٕٚيِٕٚ ،يٞي ،يبُا ،ٟسَ٨ا1379ٟ
18ـ ثٍَٕي ىَاُ٧بيي اُ سبٍين ايَا ٟثبٕشبٟ؛ فجيي ُاى ،٥ثبك ا١يي ،٦ٚاٍىثي٘1379
19ـ دْٚ٧٣ي ىٍ إغ ٥ٍ٤ىى٤ٍٍ٤ٍ ٥ى ،ػ٤اٚ١يَ ىَآًي َٚ١ ،٠ىا١يبٗ ،سَ٨ا1381ٟ
20ـ دْٚ٧٣ي ىٍ ػنَاىيبي ٝنبٕ ،ٟيي ٝلٞي اثَا٧يٞي ،ا١يي ،٤١ ٦ٚاٍىثي٘1385
21ـ سبٍين اٍىثي٘ ٣ىا٢ٞٚ١يا٤ٕ٤ٝ ،ٟي َّ ٦٢١ا١يٙ َٚ١ ،ين ٝيي ،اٍىثي٘1378
22ـ سبٍين ػبٝـ اىيب ،ٟػب١ ٟبٓ ،ىبٍٕؼبيب ؿئ٤يَٟ؛ فٚي اّجَ كْٞز َٚ١ ،ديَ ،ُ٣ؿبح ى ،ٛ٣سَ٨ا1354 ٟ
23ـ سبٍين ىيَي ٠سَّ٨بي ايَا ،ٟىبٍٕؼبيب ؿئ٤يَ ،ٟاكٞييبَٚ١ ،ٟاهشَ ،سجَيِ1381
24ـ س ٤ٍّ٤ىي٤إ ،ٟيي اث٤اَٙبٕ١ ٜجبسي ،ىّشَ ٝييٌ ،سَ٨ا1388ٟ
25ـ سٍّٚ٤ــَي ٠سبٍين ٣ىَٖ٢٧ي ٦٢ثيــــــَ ثبهي٘؛ ىّشـــَ ٧يئز ،ضٞيٝ ٦ٞؼ٣ ٦ٚاٍٙيٌ ،سَ٨ا1365ٟ
26ـ سٍ ٟ٤ٍّ٤يِي٘ ّيشبثيٍ ،ىيٌ اُ٣ىّ ،ُ ٥اؿ ٍٟ٤ثبٍَ علبٙ ٟيٍِي١ ،بّ َٙاؿ ، ٍٟ٤سجَيِ1372
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 286
27ـ ػبٝـ اٙش٤اٍينٍٙ ،يياٙيي ٠ىض٘ اهلل ،ث ٦ا٧شٞب ٛاكٞي آس٘ ،ى١يبي ّشبة ،سَ٨ا1362،ٟ
28ـ ؿبيالٍ؛ ؿئ٤يَ ٣ ٟيبُاٞٝ ،ٟي ؿبيٚي ،اهشَ ،سجَيِ 1389
29ـ ىامٚيٌ ٍَ ٥ثبك؛ اٍَاٍفٚي اهّ ،اؿ ، ٍٟ٤ثَ٨اى ،ا١شٚبٍار ا١يي ،٤١ ٦ٚسَ٨ا1372ٟ
30ـ ىٍ سبٍيْي ِ٧اٍ٧ ٥ب ،إْ٢يٍيٍ َٚ١ ،غَ ،٥سَ٨ا1380ٟ
31ـ ىٙز ٝنب ٟىٍ ٌٍٕٕب ٥سبٍين١ ،بَٝي١ ،بٙ٤َٝٙو ،سجَيِ1372
32ـ ى٥ى٤ٍٍ٤ٍ٥ى ى١يبٕي ،آ١بٍ ٍضب؛ ّ٤ؿٝ ،ٟ ٥ٍ٤لٞيي َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1380
33ـ ى٥ى٤ٍٍ٤ٍ٥ى ّيشبثي ،ىَُا ،٦١ا١شٚبٍار ىَُا ،٦١سَ٨ا1358ٟ
34ـ ىي٘ ى١يِ؛ ٙنش٢ب ٦ٝػبٝـ اسيّ٤ٙ٤ٞيِ سَّي ـ ىبٍٕي ،إٞبفي٘ ٧بىي َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1386
35ـ ىي٘ ٣اىثيبر ،فٚي سجَيِٙي ،يبييٞاليب ،٘١٤ٕ ٟايْي٢ؼـي ؿبح ،سَ٨ا1386ٟ
36ـ ىي٤اٙ ٟنبر اٙشَُّ ،بٙنَي ،ؿئ٤يَ ٟىّشَ ٝييٌ َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1384
37ـ ٍ ُ٣ٍ٤١ ٣ ٔ١ىٍ إبعيَ سَُ ،ىّشَ ٍٙبى ٕ٢غّ ،اؿ ٍٟ٤؛ ٍ ،٠ٙ٣ا١شٚبٍار دي٢بٍَّ ،ع1388
38ـ ٕاُ ايـي٢يٕ ٥اُ٤ٙ٤ٝ ،ى ٕٚيٞبٚ١ي؛ ّاؿ ،ٍٟ٤ائ٘ ا٣م١ َٚ١ ،٤ٚوٖشي ،٠سَ٨ا1381ٟ
39ـ ٕٚغب ٟػالٗ اٙيي ٠ه٤اٍُٚٝب ،٥س٢يئ ىٙيَي َٝ٣بٝ٣ز ،د٢ب٧ي ٕ٢ٞب١ي١ َٚ١ ،يا ،سَ٨ا1375 ٟ
40ـ ٕ( ََٙٝ٤ؿبٝيَ ; ؿبٝيَ ائَٚٚي) ،كؼز اً ٦ٙاَّي ،ؿبح َٚ١ ٣اٍ٣اٗ ،سَ٨ا1382ٟ
41ـ َٕٝ٤يب١ ٟيبّب ٟسَّب٤١ ،ٟيٖ٢يٝ ٣ ٥شَػ ،ٜة َٕ .ي ،ا١شٚبٍار ١ياي ،ٔٞٙؿبح ى ،ٛ٣سجَيِ1389
42ـ ٙؼَ ٥اٙشَاّ٦ٞ؛ ،اث٤اٙنبُي ث٨بىٍهبّ ،ٟاؿَّ .ٛ ، ٍٟ٤يٞي١ ،ب َٙدي٢بٍَّ ،ع1390
43ـ ٢ٙبهز ٤٧يز ُ ٟايَا١يَ٨ٝ،اٖ١يِّبٍ٨ٙ٣ال ال٧يؼي،ا١شٚبٍار ٍ٢ٙ٣يَْاٝ٣ ٟغبٙقبر ُ١ب ،ٟسَ٨ا1377ٟ
44ـ ىَ ٔ٢٧آًٍثبيؼب١ي ىبٍٕي ،ثِ٨اى ثِ٨اىي ،ا١شٚبٍار ىَٝ ٔ٢٧قب ،َٝسَ٨ا1382ٟ
45ـ ىَ ٔ٢٧إبٝي ٍٕ٣شب٧بي آًٍثبيؼبٍَٙ ٟيٞٝ ،ي ؿبيٚي َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1387
46ـ ىَ ٔ٢٧ثَ٧بٍ ٟبعـ ٝ ،لٞيكٖ ٠سجَيِي َٚ١ ،اٝيَّجيَ ،سَ٨ا1387ٟ
47ـ ىَ ٔ٢٧سبٍيوي ـ سغجيَي ُثب٨١بي اٍ٣اٗ آٙشبئيِ ٠ٙ٣ٍ ،هيب٣ي١ ،ب َٙثوٚبي٘1383ٍٜ ،
48ـ ىَ ٔ٢٧سَّي إشب١جٙ٤ي ،اٖٚ١يٖي ،ىبٍٕي ،ىّشَ ٍييَ ْٕٚبٍيبٞ٢٧ٍَٚ١ ،ٟب ،ؿبح ى ،ٛ٣سَ٨ا1384ٟ
49ـ ىَ ٔ٢٧سَّي ث ٦ىبٍٕيٖ٢ٕ ،المٝ ،يَُا٨ٝيي هب ٟإشَآثبىي ٠ٙ٣ٍ ،هيب٣ي ،ََِّٝٚ١ ،سَ٨ا1384ٟ
50ـ ىَ ٔ٢٧سَّي ٤١ي ،٠ايٖٞبفي٘ ٧بىي َٚ١ ،اكَاٍ ،سجَيِ1379
51ـ ىٍَ ٔ٢٧ي٢ٙ ٦ٚبٕي سَّي دي٘ اُ ٕيٕ ٥يِى ٟ٤ٕ٤ّٚ ،ٜ٧؛ ٝبى266-67 ٛ AZ ٥
52ـ ىَ ٠ٙ٣ٍ ،َٝ٤ٕ ٔ٢٧هيب٣ي ،ع١ ،1ب َٙثوٚبي٘1384ٍٜ ،
53ـ ىَ ٔ٢٧ىبٍٕي ـ سَّي ٙبَٕٞ٧ي؛ سبٙيو دَ٣يِ ُاٍؿ ٙبَٕٞ٧ي َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1388
54ـ ىَ ٔ٢٧ىبٍٕي ٝقي ،٠ىّشَٝلٞي ٝقيَٕ ،٠ىآ١ٍ٣ي٥؛ فِيِاهلل فٚيِاىٍ َٚ١ ،٥اٍٙ ٥ي ،سَ٨ا1385ٟ
55ـ ىَ١ ٔ٢٧ب٧ٛبي سَّي ،س ٍُ٤آىالٍ ٕاُ٤ٙيٍ ،٤ضب ميبٍي (ؿبح ؿ٨بٍ َٚ١ ،)ٛاهشَ ،سجَيِ1389
287 هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤
56ـ ىَ١ ٔ٢٧ب٨ٝبي سَّي ،سٍّ٤ؼ ٦اٖ١ب ٟآىالٍي ،ىَ٧بىػ٤اىي(فجياهلل ا٣م2،)٤ٚػيٚيَٚ١،اهشَ ،سجَيِ1380
57ـ ىَ٣ ٔ٢٧إّب ٟسَّي ىٍ ُثب ٣ ٟاىثيبر ىبٍٕي ،اٍٙبىي ىَى َٚ١ ،ثبك ا١يي ،٦ٚاٍىثي٘1379
58ـ ٍبٍاٍ٤ي٤ٚ١٤الٍ ٣آً ٍ٤ي٤ٚ١٤الٍ٣ ،ىبئي ،ا١شٚبٍار ُي٢ت ،سجَيِ1385
59ـ ٍبٙ ٛبٝبٕ ،ٟيياهّ ،اؿ ٍٟ٤ؿبيٚي ،اهشَ ،سجَيِ1381
60ـ ٍٍ٤ىالٍا ٕبٍي٢٨ٝ ،يٓ ٝيَا١ ،ٟب َٙيبُاٍ ،سَ٨ا1382ٟ
61ـ ٍ ،َٙ ٛ٤ىّشَ إْ٢يٍ اٝب ٟا٨ٙي ث٨بٍ١٣ي ،ا١شٚبٍار إٓب ،٥سَ٨ا1374ٟ
62ـ ٍيب٨ٝب ٨ٍٙ٤ٙ ٣ب ،كٖي ٠ػ٤ىرّ ،شبثوبٚٝ ٦١ي ،سَ٨ا1352ٟ
63ـ َّى ٣ديٕ٤شٖي ْ١اىي ٣سبٍيوي اٍٙ ،٣يي يبٕٞي ،ا١شٚبٍار اثٕ ٠ي٢ب ،سَ٨ا1374 ٟ
64ـ ّ٨٧٤بي آًٍثبيؼبٞٝ ،ٟي ؿبيٚي ـ كٖ ٠ا١ياؿَٚ١ ،٦اهشَ ،ؿبح ى ،ٛ٣سجَيِ1388
65ـ ٕيٖٞٚي٘ ّ ٠٨سَي ٠كٞبٕ ٦ي ثَٚي ،سَػٚ٢ٝ ٦ٞي ُاى َٚ١ ،٥اهشَا ،ٟسَ٨ا1383ٟ
66ـ ٝلبّ ٦ٞاٚٙنشي٤١ ،٠ايي ،ث ٦ا٧شٞبٍ٤١ ٛي َٚ١ ،ا١يي ،٤١ ٦ٚسَ٨ا1387ٟ
67ـ ٝيهٚي ثَ َٕاُ َٝثب ٟسَّي ،فٚي ٝلٞي ثيب١ي١ ،ب َٙيبُاٍ ،سَ٨ا1388ٟ
68ـ ٝقبٝيَ اىثي آًٍي ىيٚي ،دَ٣ىٖ٧ٍُ٤شبثي َٚ١ ،آٙي٢ب ،سجَيِ ؿبحى ،ٛ٣سجَيِ1379
69ـ ٝنب ٟىٍ ٕٖشَ ٥سبٍين ،فِيِاهلل ٍٞٚي ،ػٚي ا ،ٗ٣ا١شٚبٍار ىَٙبى ،سَ٨ا1376ٟ
70ـ ٝنبٖ١ ٟي ٠آًٍثبيؼب ،ٟاكيٍبٕٞي١ ،بٙ٤ٝ َٙو ،سَ٨ا1377ٟ
71ـ ٝيبٝ ، ٦١لٞي ٝبىً ١بئجي َٚ١ ،ػ٨ب ٟػب ٛػ ، ٜسَ٨ا1384 ٟ
72ـ ٦٧ِ١ا٤َٚٙة كٞياٖٝ ٦ٙش٤ىي ،ث ٦ا٧شٞبٙ ٛيٖشَ١غ١ ،ب َٙى١يبي ّشبة ،سَ٨ا1362ٟ
73ـ ٖ١ب٧ي ث٣ ٦اّ٧ ٥بي إبعيَي آًٍثبيؼب ،ٟؿبيٚي؛ َٚ١اهشَ ،سجَيِ1383
74ـ ٖ١ب٧ي ٤١ي ٠ث ٦إبٝي ّ ٠٨ىٍ َٕ٨ٙشبٝ ٟيبٕ ،٦١يٞي ٠ىَ َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1387
75ـ َٖٙ١ي ّ٤سب ٥ثَ سبٍيوـ٦ي هظ ٣اٙيجب ،دَ٣يِ يْب١ي ُاٍؿ ،اهشَ ،سجَيِ1386
76ـ ٣إّبُ ٟثب ٟسَّي ىٍ دبٍٕيٝ ،لٞيٝبىً ١بئجي ،سَ٨ا1380ٟ
77ـ يبىٝب٨١بي سَّي ثبٕشب ،ٟىّشَ ٝييٌ َٚ١ ،ىّشَ ٝييٌ ،سَ٨ا1383ٟ
78ـ يٍ٤ى ٕيََٙي ،ٜؿبيٚي َٚ١ ،اهشَ ،سجَيِ1382
79ـ ثا ٦ٖٙىّ ٥ي آك ثيَؿِ آ١بالٍ ٣آك ٕبٍَبٗ آسبالٍ اي ٦ٚىا١يٚيٌ.
82ـ آىشبة آًٍثبيؼبٟ؛ «ػنَاىي آىالٍيٞيِي ٠آؿبٍالٍي» ،إيي١4 ،ؼ ٤اي٘١45-46 ،ؼـي ٕـبيٙ ،ـَ٨ي٣ٍ٤
54ٛ ،89َ٨ٝ
83ـ َٚ١ي ٦آ٣اي اٍىثي٘ ٞٙبٍ 11 – 54 ٥اٍىيجٚ٨ز 1378
84ـ آٍ٣ي ٠ه٤ي (َٚ١يّٞٚ )٦بر سَّي ىهي٘ ىٍ ُثب ٟىبٍٕي ٣ىيَٖ ُثب٨١ب ،دَ٣يِ يْب١ي ُاٍؿ ،آثب85ٟ
85ـ هياآىَي ،٠ثبيَاٍ ٛبثبمي ؿـــَ٢ٙج ٦ىةَٙيٕ ،ييٝلٞي اثَا٧يٞيٕ ،بي8ٛ ،29
86ـ ٤١يي آًٍثبيؼب٧ٍ ٍ٤ٞ٢ٝ ،ٟجَي ،سلَيَي ديَا َ٨ٙ ٟ٤ٝفؼجٚيَٕ ،بي 4ٛ232
87ـ ٣اٍٙيٌ ،سٍّ٤ؼ ٦ـ ىبٍٕؼب ّٙ٤ش ٍٗ٤ىٍٕي ،إٞبفي٘ ٧بىيٝ ،ي ٠ايٚي ٟثَي سٕ ٍُ٤اَُٙي ،يبُ ،يـبي،
ّ75ُ٤
88ـ ٣اٍٙيٌٝ٤ٕ ،ئَ سبٍيوي٢ي ٠ايٚيٌ ا ٦١٣ُ٣ؿيوٞبٕي ،كٞبٍي 46ٛ
89ـ ٣اٍٙيٌ٤ٝ ،مب٢ّ ٟيَٙي٢ي ٠آىالٍي٢ب ثيَثبهي٘ (ٕ )1ييٝلٞي اثَا٧يٞي١26،ؼي اي٘١135-134ؼي ٕـبي ـ
دبييٍِ٣ي٘1383
90ـ ٣اٍٙيـٌ٤ٝ ،مب٢ّ ٟيَٙي٢ي ٠آىالٍي٢ب ثيَثبهي٘ (ٕ )2ييٝلٞي اثَا٧يٞي١27 ،ؼي اي٘١137ؼي ٕبي ـ يـبي
1384
91ـ ٣اٍٙيـٌ٤ٝ ،مب ٟيٍ٤ى ٣ ٣ى٥ى٤ٍٍ٤ٍ٥ى ى١يبٕيٕ ،ييٝلٞي اثَا٧يٞي ١28ؼي ايٍ٘ ،يٕ٘ ،1385بيي143
92ـ ٣اٍٙيـٌ ،آًٍثبيؼب ٟس٤د١٤يَٚٞي ١ي٤ٕ ٠ي ـ ّاّـ -1( ٤آًٍثبيؼـب ٟىا ٕـٝ٤ئَ ٦َٙٙثـبمٚي يئـَ آىالٍي)
ٕييٝلٞي اثَا٧يٞي ـ ١31ؼي اي٘ ،يبي ٕ ،1388بيي153
93ـ ٕاُٗ آىالٍ؛ َِّٝسلَيَبر ٝؼٞـ ىاٖٚ١ب٧يب ٟآًٍثبيؼب١ي (آثشب18 ،)ٛـ ػي ائُٗ ٕبيي
94ـ ائ٘ ثيٚيٞـي ىٍٕــيٕي( ،اٍىثي٘ ىْٚٙ٤ــ ،٣ٍ٤ائُٗ ٕبيــي)٤ٝ ،مب١ــيا «ىاٗ ؿــ٤ثب»ٟـ ا فبييــي اي٢ب١ــغ،
ٕييٝلٞي اثَا٧يٞـي ،ثبيَا ٛآيي39 ،1390ـ ػٕ ٤بيي15-18ٛ ،
ًوبيِ اهبوي
ايٖشيثبمـب 116 اٍ283 ،198 ،62 ،16 ٦ٙ آٙوب٢ّٟيي 200 ،88 آةثَيَٚؿبيي 44
اينييَ 116 إيّ٢يي 98 آَٙب276 ،88 ٤١ آػيىٍ٥ؿبيي 45
ايٚويـي 117 إَٖهبٚ١ي 99 آٙال٥يبٍٙي 101 ،90 ،89 آٍاُؿبيي16سب،18
ايٞبٍار 118 ،117 اىـ266 ،100 ،6 ٦ آٗ٣ئَىيٚي 90 ،144،139،45،46،98
ايَٞاٟآ٣اى 119 ،118 اىٍٖ٤ا100 ،95 ،8 ٟ آٙيٚبٍ ٟيٚالمي 90 287٣264،259،202،157
اي٢ؼيَٙي 267 ،252 ،119 اٗ278 ،101 ،57 َٕ٦ٙ آ٤َ١سالٍ 265 ،92 ،91 آٍ٣ا١بىامي54،167،168
اي٢ي ،35 ،33 ،27 ،13 ،6 اهلليبٍ ; ٤ٙآٙال ٥يبٍٙي آٍ٤َ١ى 265 ،94 ،92 آُ١ب 27،36،55،148،284
،140 ،120 ،67 ،63 ،61 اٙي ثي (فٚي ثئ)21 آٍ٤ٕ٣ا،100 ،95 ،8 ٟ آالُاٍ (ا٣ػبً آالُاٍ)
284، 277،279،195 اَٙي (آٙي)ؿبدب279 ،56 ٟ 277 ،266 46،104سب280 ،189،106
ايييٙ٥ي120 اَٙي ىاٙي279 ،57 ،56 آيبُّ٢يي 273 ،95 آاليال ،87 ،67 ،63 ،56
ايَ١ب٣اٗ 36،57،58،284 اٝيَهبٚ١ي101 آي٢بٙي 96 265 ،120
ايالٚ١يىامي 58 اٝيَّ٢يي 102 اثَ175 ،42 ،20 َٙ آثبُاٙيٚي 74
ثئ٘ىاٙي 270 ،121 ،66 اَ١جَٙي 102 ا٣ػبٍٙي ،46 ،22 ،21 ،6 آسبٙي 75
ثبثبّٗ٢يي 121 ائٚوب١الٍ 103 269 ،265 ،150سب 276 آػئ76 ٦ٞٚ
ثبثِ ،122 ،121 ،27 ائي٤اُٙي 104 اٙ٣شب100 ،46 ،41 ،23 ٟ آىاٛىٍٕ٥ي 77
283 ،187 ،186 ،149 ا٣ػبًٍيٚالمي106 اٙ٣ؼبيش٤آ٣اى 24 آٍا١ـي 77
ثبثي ّ٢يي 122 ا٣ؽآمبع 107 ا٤ٖ١٣ر ،25 ،24 ،14 ،6 آٍٝبٍ٨ٚٝيٙي 246 ،79
ثبػَ٣ا،37 ،26 ،25 ٟ ا٣ؽث٤الً 107 ،62 ،50 ،48 ،36 ،32 آُاىآ٣اى 259 ،80 ،79
125 ،107 ا٣ى108 ٤ٙ٣ ،117 ،116 ،77 ،74 ،69 آُاىٙي 259 ،81 ،80 ،75
ثبميٚٚيّ٢يي 122 اٍ٣ى٣هبٚ١ي 108 ،139 ،133 ،131 ،123 إٓالٟى،45،116،233 ُ٣
ثبالثَيٚي هبَّيِ153،122 ا٣ٍ٣عآثبى 109 ،194 ،186 ،173 ،164 266سب 275
ثبالهب٢ّٟيي 123 ا٣ٍ٣ع ٍيٚالمي 109 ،205 ،202 ،196 ،195 آمبػبٍا82 ،81 ٟ
ثبٗىامي 123 اٟ٣ُ٣سذ109 ٦ ،210،220،234،239،24 آمبكٖ٠ثَيٚي82،83،113
ثَُ١ي ،71 ،14،29،46،58 ا٢ّ٤ٙ٣يي 110 265 ،262 ،260سب276 آمبٝلٞيثَيٚي 83
107،124،125،158،164 اٝ٣بٕشب112 ،111 ،110 ٟ ايٖي٢ياٍ 25 آمب٣ئَىيٚي 83
265 ،212 ،211سب 271 ا١٣جيَثَيٚي 112 اػيَٙي 260 ،186 ،96 آكاَٞٝزثَيٚي 84 ،83
ثَيبٍٟيٚالمي 124 ايجبثَيٚي ،113 ،83 ،82 اٍَثٚيّ٢يي 97 آكسذ271 ،270 ،85 ٦
ثِ(ثٌ)125 ،107 ،57 ،27 255 ،200 اٍىثي٘ ،29 ،28 ،17 ،7 آمياٗ85،86،279سب284
ثٚيَٙي 124 ايـَاٟآ٣اى 113 ،186 ،133 ،124 ،59 آك ىاك 18 ،17
ث٤ىامٚي 125 ،124 ايِٝبٍا ،61 ،60 ،57 ،6 288 ،287 ،285 ،187 آكٍب٣اً 267 ،86
ثٍٍ٤ا126 ،125 ٟ 85،114،115،276سب 278 اٍَُ97 ٦١٥ آالٍبدي 200 ،86
هَغبى -يئَ آىالٍي١يّ ٠اّ٤ 290
ٍٕ٣ب41 ،23 ٟ ٙ٤ٝالّ٢يي ٙ٤ٝالالٍ 249 ٕـ٤يسذ237 ٦ َّيٚٞي 227
٧بؿبّ٢ي 255 ٝيَ250 ،249 ،72 ٣ ٕيالٍٙي 265 ،238 ّالَٕ 244 ،228 ،176
٧بىيثَيٚي ،113 ،83 ،82 ٍ٤ٝا،34 ،32 ،14 ،8 ٟ الؿي٠ىٍٕ٥ي 238 ٍَّٞبيب 229 ،228
255 ،200 ،75 ،65 ،63 ،38 ،37 ٙؼئييَ 239 ّ٤اَٗؿبيي 284 ،52
٧بُاٍّ٢يي 255 ،125 ،117 ،107 ،80 َْٙآثبى239 ٍّ٤آثبُٙي 229
٧بٝبٍّ٢ي260 ،256 ،227 ،162 ،134 ،130 ،126 ٤ْٙا240 ،239 ٟ ٍّ٤اٝبٚٙي 229
٧بٝبٙبٍا 42 ،20 ،247 ،243 ،190 ،164 ٦ََٚٙث٤المي 240 ٍّ٤ىّ٢يي 230
٧بٝبٙب260 ،256 ٟ ،266 ،262 ،261 ،253 ٖ٢ٙب281 ،241 ،63،67 ٟ ٍّ٤ى231 َٙ
٧ب٣اٍّ٢يي 257 ،273 ،270 ،269 ،267 ٦ٖٕ٤ٙىٍ242 ٥ ٍّ٤الٍ 232
٧ب٣آ 258 ،147 275 ،274 ٙيَي٢ؼي 242 ّٗ٤آسب232 ٟ
٧ئِا٧ ،ٟيِا259 ٟ ٤ٝمب،ٟث٤سٝ ٟ٤يلَٙ ٦ى٥ ٙيٚٞي 243 ّٗ٤سذ232 ٦
٧ئيجزّ٢يي 259 ٤ٝمبٕٟاٍ279 ،72 ٠ّ٣ ٝبدَي 243 ّ٢ّ٦٢٧٤ي 233
٧ييٚي 260 ٝيَ٣ئَىي 250 ٝبٍاٚٙي267 ،244 ،56،71 ّي233 ٤٢٢
٤ٞ٧اٍّ٢يي ; ٧بٝبٍّ٢ي ٝيّٚيٕئيي250 َٙ ٝبُاٍٟيٚالمي 244 ٕئـَٝي ث٤سٝ ٟ٤يلَٙ ٦
ٙ٦ٞ٧ب٧ ;ٟبٝبٙبٟ ١بمبٍا 251 ٝبيبىٍٕ٥ي 245 ٕئيايٚي 233
٤٧ىٍبالٕي 27 ١ؼوٍٙ٤يّ٢يي 251 ٝئ245 ،67 ،63 ٥َ٨ ٕئيٖبٗ 234
٤٧ال٧ ،ٟيال260 ٟ ٍَ١يٚالمي 252 ،251 ٖٝؼييٙي 246 ،245 ٕ٢ؼ279 ،151 ،70 ،69 ٦
يبٛث٤المي 261 َ١يٞب٢ّٟيي 252 ٝل٤ٞىآ٣اى 37 ٕ٤ىَ٨ّ٥يِ 234
يئيىيىٍ261 ٥ ٍِ١آٙيث٤المي 252 ،14 َٝىا245 ٟ ٍٕٙ٤بىّ٢يي 235
يئيىيٍبٍىاٗ 276 ،262 ٖ١يَّ٢يي 252 246 ٥ٍِٝ ُٕٚٙ٤ي 235
يئ٘ىييَٝب١ي 262 ١ؾَفٚي; ٍِ١آٙيث٤المي ََٚٝيٙي 246 ٕ١٤ئيّ٢يي 235
يئٕ٘٤ي273 ،262 ،50 ٤ ٣ا254 ،253 ،249 ،26 ٟ ٞٝيسبٍي 247 ٕ١٤ئيىامي 70
٣اٟايٖشب١ب 254 ٤ٝه275 ،247 ٗ٤ ٕا١ذبدبً 236
٣اٍا١ب 54 ،41 ٍ٤ٝاىٙي 248 َٕٚٙ٣٤ي 237 ،236