1.

rda mylenia filozoficznego

Filozofia rodzi si ze staw iania pyta. M ylenie filozoficzne rodzi si : - ze zdziw ienia (Arystoteles, Platon, Kant) - ze zwtpienia (Kartezjusz) - dow iadczenia sytuacji granicznych ( C Jaspers) Sytuacje graniczne, to takie dowiadczenia w yciu czowieka, w kt jest substytucja, czyli zastpienie przez innego czowieka, np. cierpienie, m io, m ier. - Ze zdumienia (A.J. Heschel) wypywa z nadm iaru dowiadczenia - Z pragnienia (E. Levinas) nie da si zaspokoi pragnie, im bardziej prbujemy zaspokoi pragnienie coraz bard 2. Filozofia jako mio mdroci wg Platona Sowo filozofia" wywodzi si z greckich sw filein" (miowa) (mdro). i sofia" Eros - Platon przedstaw i pochodzenie filozofa, jako syna D ostatku i B iedy; yjenieustannym niepokoju, cigle zawszony pom idzy dwom a biegunam i: , a on w szczciem rozpaczaj dy do m droci. B ogow ie Filozof - G upcy

3. Filozofia - nauki realne, szczegowe. Nauki realne to nasuki o konkretnych przedm iotach, zjawiskach postrzegalnych zm ysam i, em pirycznie. Nauki realne dzi przyrodnicze 2) kulturowe (hum anistyczne, spoeczne, ekonom iczne)). NR sa zredukowane tem atycznie - zajm uj si cz Filozofia pyta o wszystko (jest uniwersalna). nigdy nie ustaje, jest wiedz fundamentaln, poniewa daje filozofia podstawy nieempiryczne; nauki realne s naukami specjalistyczne i szukaj dowiadcze empirycznych. N R sa ograniczone metodo filozofia nie narzuca sobie m etody bada.

4. Filozofia - religia. rda filozofii i religii s rne (filozofia - rozum , religia - objawienie). Filozofia pom im o tego, e m a wiele wsplnego ni, poniewa jest wiedz racjonaln. Religia jest starsza od filozofii (pierwsze teksty filozoficznecharakterze religijnym) o byy czsto Relacje m idzy filozofi a religi; religia i filozofia nie m aj ze sob nic wsplnego (pozytywici) bo filo opiera si na rozum ie religia i filozofia wzajem nie si wykluczaj ( - sprzeczno ze strony religii (fideizm - rdem religii m oe by tylko objawienie, a rozum nie prowadzi do adnej pr - sprzeczno ze strony filozofii (ateizm - religia jest tworem rozum u, wic powinna zosta zdem istyfikowana [Nietsch religia i filozofia nawzajem si uzupeniaj (objawienie bez rozum u jest lepe, a rozum bez objawienia jest pusty [Kan

5. Filozofia a sztuka. O bie dziedziny chc w yjani to sam o, ale innym jzykiem . R nica m idzysztuk jest taka, e ywioem sztuki jest pik filozofi a ywioem filozofii jest prawda. Filozofia nie jest Sztuk, ani odwrotnie, ale obie te dziedziny stale ze sob koresponduj - fi zajm uje si prawd a sztuka piknem (estetyka), ale niektre dziea sztuki m og by m anifestem filozoficznym (np. rzeb kadzie si nacisk na harm oni - wyraz filozofii)

6. Filozofia - ideologia. ideologia. Ideologia (ma wiele znacze wiatopogld, system przekona polit.) - wg M arksa - ideologia jako struktura bazy i nadbudowy, wykorzystuje si j do tum aczenia historii, quo status utrwala (zastany stan rzeczy). - W g pozytywistw - ideologia to wszystko to czego nie da si dowiadczy (religia, metafizyka). zmysowo - W g racjonalistw - ideologia to narzucenie swojego zdania jako jedynej susznej wykadni rzeczywistoci (ideologia t prawdy - m etafora m iasta) Filozofia nie jest ideologi, bo cigle pyta, nie poprzestaje na prawdach oczywistych, burzy status quo, jest krytyczna, nie uznaje je susznej drogi.

7. Filozofia jako wiedza: fundamentalna, uniwersalna, racjonalna, krytyczna. krytyczna. Filozofia jako wiedza fundam entalnapyta o byt, podstawy. 3 podstawowe obszary bada filo: wiat, czowiek, Bg. , bo Filozofia jako wiedza uniwersalna, nie jest ograniczona tem atycznie, pyta o gdy wszystko, nie zajm uje si tylko wycinkiem wiedzy (np. m etafizyka pyta o byt czyli wszystko co istnieje) Filozofia jako wiedza krytyczna przestaje wtpi (perm anentne zwtpienie , nie Kartezjusz), w przeciwiestwie do religii nie narzuca adnych dogm atw, tez, w ktre naley wierzy, nie boi si podda w wtpliwo swoich dotychczasowych osigni, jeli okazuj si one przeszkod na drod Filozofia jako w iedza racjonalna si na pracy um ysu, rozum u. N arzdziem opiera poznania dla filozofa jest racjonalne m ylenie.
1

8. Platoski trjkt filozoficzny. Platon nam obrazowo przedstawi kondycj czowieka za pom oc m itu jaskini. Porwna ludzi do kaldaniarzy, ktrzy s przykuci do ciany jaskini tak, e nie m og si odwrci. Na cianie przed sob widz oni tylko cienie. Za ich plecam i jacy ludzie no ktre z tyu owietla ogie - std cienie. Jednak jaskinia w kocu si koczy, poza ni znajduje si wiat rzeczywisty, kt soce.Kajdanysym bolizuj zm ysy, ktre ograniczaj poznanie czowieka. Cienie to obraz wiata, jaki widz ludzie. Obra czasam i trafne i czasam i zwodnicze i s bezwartociowe, bo nie m ona stwierdzi kiedy s prawdziwe. Ludzie sofici , fi - nioscy to ludzie uywajcy intelektu do manipulowania innymi a nie do poznawania. Ognia czyli rozumu uyw aj instrumentaln jaskini to w iat idei , soce jest najwysz ide pena prawdy, dobra i pikna. Platonyjem y w wieci iluzji , pozorw, twierdzi, e nietrwae przdm ioty s tylko cieniam i wiecznych idei. Ludzkie poznanie jest ograniczone bo wiat poznajem y za pom oc ktre SA ograniczone. B g czy dusza, nie dadz si pozna zm ysow o, s w obec nas ( zewntrzne w stosunku do ludz transcendentne S to trzy fundamentalne wym iary, trzy punkty wyjcia- poznania czowieka 1. obiektywizm - rozpoczyna refleksj od wiata przedm iotw od zewntrz 2. subiektywizm - rozpoczyna refleksje m ylenia od wewntrz od jestestwa wasnego 3. idealizm - rozpoczyna refleksja od w iata idei (Spinowa: przedm iotem godnym rozmyla filozofa jest to co pierw sze 9.Gwne dziedziny filozofii 1. M etafizyka (ontologia) - ontologia od greckiego on - byt, traktuje o bycie jako takim, nie zajmuje si konkretnym przedmiotem, lecz bytem w ogle metafizyka - nauka o nie empirycznym Absolucie, o Bogu. Kade pytanie powouje do ycia kolejne (nieskoczenie wiele pyta) filozofia czowieka etyka aksjologia estetyka filozofia polityczna/spoeczna filozofia religii filozofia Boga (teodycea) 2. Teoria poznania - zajm uje si natur ludzkiego poznania, pyta czym jest prawda jak j pozna. filozofia przyrody (nieoywionej i oywionej) filozofia nauki 10. Co to znaczy myle. myle. M ylenie - m ie wiadom o wiadom oci (sam owiadom o). 2 wym iary mylenia: przytomno - czowiek w ykonuje rozm aite czynnoci, chod si nad tym nie zastanawia refleksje - zastanawianie si nad swoim dziaaniem stawanie w dystansie do wiata 11. Teocentryczne rozumienie rozumu (Platon, w. Augustyn, R. Descartes, N. Malebranche). Platon- koncepcja duszy, dusza, jako co, co pozwala y i porusza siebie (sam oruch). Symboliczne pokazanie duszy- rydwan, ktry upad na ziemi. M ylenie, filozofia to przypom inanie sobie. w. A ugustyn- m yle, znaczy zblia si do B oga. Rozum ludzki jest odbiciem rozumu boskiego. Jest niedoskonay, bo to tylko odbicie. Kartezjusz-M^/7/e, jestem. wic Punkt wyjcia- wtpienie. W tpienie metodyczne jako m etoda, ktr naley stosowa, dopki nie odnajdziem y trwaego fundamentu. Praw dy poznania - prawdy zm ysowe (ale zmysy m yl) istnienie zoliwego dem ona, ktry moe wypacza nasze rozum ienie wiata oparcia brak - prawdy intelektualne (wyobrania, pam i, rozum ) myl te M alebranche- Ludzki rozum jest tak ograniczony, e nawet nie m oe by odbiciem boskiego rozum u. Ludzki rozum poznaje rzeczyw isto przez um ys boski 12. Naturalistyczne rozumienie rozumu (Locke, H u me, neopozytywizm). J. Locke- czyci um ys ludzki z pam ici platoskiej. Jego koncepcja poznania- idea prosta (poznana za pom oc zm ysw analizy, rozdziela jakoci pierwszorzdne/obiektywne/- ktre mog by poznane przez wicej ni jeden zmys-i (na
2

drugorzdne/subiektywne/- poznawalne tylko przez jeden zmys). poddaje analizie prawa, pojcia, m wi, e istnieje praw Hum ektrego m ylim y i porzdkujem y wiat (czowiek bazuje na dowiadczeniu).

13. Transcendentalne rozumienie rozumu. (I. Kant) Transcendentalizm - refleksja nad warunkam i poznania. W g Kanta spr midzy em pirystam i i racjonalistam i by nierozst (racjonalizm - ceni rozum , a lekceway zmysy, poznanie m iao wykracza poza poznanie zmysowe; empiryzm -ceni zm y lekceway rozum, granic poznania miay by granice m oliwoci zmysw ), poniewa nie przyjm owali oni postaw y kry bdziem y w stanie zbada granic ludzkiego poznania, dopki nie odpowiem y na pytanie jakie swarunki ludzkiego m oliwoci, poznania, ktre tkwi w nas sam ych. Zwrot transcendentalny to zwrot od przedm iotu do podm iotu poznania (na zewntrz przedm iotom aprioryczno); zwrot im m anentny - przeciwiestwo zwrotu transcendentalnego, bo jest do wewntrz. Przestrze i czas to 2 podstaw ow e porzdki poznania pozazm ysow ego. Przestrze i czas m aj siedlisko w podm iocie poz um yle s w ic form am i subiektyw nym i, istniej idealnie. Staj si niczym , gdy zechcem y szuka w rzeczach sam ych w si do istoty rzeczy a jedynie do postrzeganych zjaw isk. Pytam y zaw sze gdzie? i kiedy?. To 2 elem entarne pytania naszeg (dlatego te czow iek nie m oe pozna duszy ani B oga, nasze m ylenie jest w czasoprzestrzeni). zam knite Kant m wi, e nie da si w ykluczy istnienia wiata pozazm ysowego, ale nie jestemy w stanie go pozna.

14. Podzia warto wg Tatarkiewicza. Tatarkiewicza. Tatarkiewicz zaproponowa podzia wartoci na wasne i pochodne. W artoci wasne - realnie przysuguj danej rzeczy, s np. zdrowie, pikno, czowiek. W artoci wasnej nie m ona nada ani odebra, nikom u, ani niczem u. W artoci pochodne - to przypisujem y rzecz np. pienidz.

15. Hierarchia wartoci wg Schelera. 2 tezy: l)wartoci pozytywne i 2)negatywne (niewartoci). Kada warto ma na swoim poziom ie swoje zaprzeczenie. Istnienie wa pozytywnych samo w sobie jest wartoci pozytywn, a istnienie wartoci negatywnych jest wartoci negatywn. sam o w sobie Nastpnie zbudowa nastpujc hierarchi wartoci: najniej stoj wartoci hedoniczne (przyjemno, przykro). W artoci utylitarne - funkcjonalno - te wartoci przesuwaj przedm ioty ze sfery neutralnej w krg naszego zainteresowania W artoci witalne - utrzym anie fizycznego ycia, zdrowia. W yej stoj wartoci duchowe, czyli kulturowe, estetyczne, intelektualne, moralne. Najwyej jest sacrum , czyli Bg, idea, absolut W artoci hedoniczne, utylitarne i witalne s wartociam i podstawowym i, trzeba je m ie zaspokojone, aby m c zaspokaja w artoci w ysze.

16. Podzia wartoci u D. von Hildebranda. H ildenbrand zbada bliej pojecie wartoci i w g tego kryterium uoy swoj hierarchi wartoci. yrni 3 rodzaje wanoci: W wano tego, co jest przyjem ne lub subiektywnie zadowalajce wano wewntrzna - dopiero ta jest wartoci wano, jaka znam ionuje obiektywne dobro dla osoby W ano tego, co przyjem ne jest subiektywne, zrelatywizowana dla danej osoby. Jest relacj czowieka na rzeczywisto przysuguje rzeczy. W arto charakteryzuj si wanoci wewntrzn. Dziel si na: wartoci jakociowe - np. witalne, intelektualne, moralne, utylitarne nie przysuguj one adnej konkretnej osobie wartoci ontyczne - warto bytu sam ego - np. w arto osoby ludzkiej, ywego bytu, czy osoby Boga. W artoci jakociow e m og si zmienia pod wzgldem iloci oraz stopnia, a wartoci niezm ienne, absolutne. W artoci ontyczne s jakociowe m aj swoje przeciwiestwa, a wartoci ontyczne nie m aj.

17. Immoralizm i resentyment u F. Nietzsche'go. Podstawow wartoci dla Nietzsche'go byo ycie. ycie, ktre jest wo znajduje si poza dobrem i zem , m ona okrela tylko kategoriam i siy i saboci. Etyka ycia wyraa si w kategoriach panw. Jest naturalnie i rzeczywicie sprawiedliw e, e silni, dostojni dom inuj nad sabym i. Etyk judeochrzecijask Nietzsche odrzuca jako etyk niewolnikw, etyk resentymentu, ktra jest wroga yciu.

R esentym ent - to wg Nietzschego uczucie pknite, ktre powstaje wskutek napicia m idzy dwom a uczuciam i rwnosil adne nie jest na tyle silne, aby si m ona byo nim pokierow a podejmujc decyzj. W szyscy chc y, ale sabi nie m og przez sw oj sabo osign samistniejcym w orealizacji wiecie. W reakcji na to wym ylaj s zaw iaty, w ktrych m og osign szczcie, jakiego im brakuje. Sw oj sabo podnosz do cnoty,ktrzy yj wg etyk dostojnych, a
3

panw, potpiaj jako zych. Ich zwycistwo pene, kiedy uda im si przekona silnych, e s li, wywoa u nich poczuc jest winy. Etyka chrzecijaska jest etyk reaktywn, rodzajem zemsty przeciw etyce panw. 18. Etyka Platona. - czowiek to dusza uwiziona w ciele - - dusza ma 3 sfery: dusza rozumna - gowa dusza zm ysowa - piersi dusza wegetatywna (podliwa) - brzuch w oparciu o struktur duszy, buduje etyk

w zalenoci, ktry aspekt duszy ujawnia si silniej, m oliwa jest aktywacja" pewnych wad, np. dusza zm ysowa gwatowno przedstaw ienie l ideau ycia szczliw ego czow iek szczliwy to czow iek sprawiedliw y, m ny, opanowany i m dry zdolno dojcia do idei prawdy harmonia wewntrzna - eby osign idealne dobro i pikno idea absolutystyczna - tak si j nazyw a - idea jest ponadczasowby zakwestionowana, nie jest realna. a, nie m oe 19. Etyka Arystotelesa Etyka chodzcych po ziem i" -A rystoteles zw raca uw ag, e czow iek cay czas m usi pom idzy czym w ybiera -czow iek chce osign szczcie, ktre jest osigane przez cnoty -postrzega cnoty inaczej ni Platon - uw aa cnot za co pom idzy cnoty iaremniedom iarem nadm a jej -w kadej sytuacji naley znale zoty rodek Jak znale zoty rodek" ? K ady sam m usi rozstrzygn ten problem Jedyn kategori , ktra m oe tu pom c jest FR O N EZIS - rozsdek, czyli m dro praktyczna Trzeba pam ita o tym e to co jest dobre dla m nie nie m usi by dobra dla drugiego

20. Czy w pogldach etycznych racj ma Platon, czy Arystoteles? Obydwie koncepcje etyczne obecne s w naszym yciu. Na obecno idei platoskiej w skazuje istnienie idealistw, ktr siebie, swoje ycie innym . Idea Arystotelesa te istnieje, gdy czasy stabilizuj si. Czowiek wywizuje si ze swojej um problem em jest znalezienie odpowiedniego mom entu, by przej od ideau platoskiego do etyki Arystotelesa. Gdyby ety nie byo, atwo mona byo by m anipulowa ide platosk. Brak ideau platoskiego spowodowaby,staby si m aszyn, e czow iek ktra tylko rozsdza, rozstrzyga. N ie m ona od ideau dobra, pikna. odej 21. Formalna etyka Kanta I zasada postpuj tak aby twoje czyny mogy sta si podstawowpraw a p szechnego II zasada postpuj tak aby czowieczestwo twoje i innych nie byo nigdy lecz celem rodkiem Etyka form alna- obserw ujc ludzkie dziaania myli nad tym jakie zachowania m ona wyrni (pragm atyczne i etyczne). Rni si one m otywem postpow ania, pewn skonnoci. Etyczno w ymaga bezinteresownoci, w ana jest intencja i to ona odrnia ten czyn od pragm atycznego. K ant chce odnale uniwersalne form y .Form a czynu etycznego jest pojcie obowizku. Czym innym jest dziaanie z obow izku a czym innym dziaanie zgodnie z obowizkiem. peratyw kategoryczny- postpuj tak aby twoje postpowanie mogo sista a pow szechnego .Zasada ta Im norm praw rozstrzyga o naszych problem ach m oralnych. K ady sam ustala praw o. 22. Etyka utylitarystyczna J.S M ili- nie liczy si m otyw lecz skutek dziaania. Utylitaryzm czerpa z epikureizm u. Zasada rachunku nedonicznego - polega na zestaw ieniu dugoci i jakoci okresu szczcia i nieprzyjem noci. U tylitaryci skupili si przede w szystkim na skutkach dziaania. To skutki, a nie intencje decyduj czy dany czyn jest dobry, czy nie.
4

23. Spr Kanta z etyk utylitarystyczna. Gwna paszczyzna sporu - kryterium wg ktrego okrelam y, czy czyn jest dobry czy nie. Kant kieruje si zasad m otyw to intencje decyduj o wartoci m oralnej czyny - dziaania wynikajce z pobudek egoistycznych, ktre przynosi dla innyc m oe by dobre. Utylitaryci kieruj si teori konsekwencji, skupiajc si na skutkach czynu, intencje ktrych tak nie d tak snieistotne.

TEODYCEA To termin wymylony przez Leibniza, oznacza obron Boga przed ludmi. Koncepcj Boga mamy tak, e jest on niezwykle dobry, najlepszy, a na wiecie jest tyle za. Jak zatem pogodzi to zo z najlepszym stwrc wszechwiata. Taka bya koncepcja Teodycei. Z czasem takie problemy jak: Bg a cierpienie, Bg a wojny, Bg a trzsienia ziemi przeja filozofia religii. Natomiast teodycea postawia sobie tylko dwa zagadnienia: NATURA I ISTNIENIE. Sowo Bg zastpuje si sowem Absolut, pozostawiajc nazw Bg do rozwaa teologicznych. Najpierw ustala si istot, natur Absolutu, a potem sprawdza si, czy byt o takiej naturze istnieje. Gdy chodzi o istot Absolutu naley powiedzie, e jest rna zupenie w dwu rnych jzykach: Istot Absolutu w jzyku filozoficznym i istot absolutu w jzyku teologicznym. W obydwu jzykach to jest byt. W jzyku filozoficznym Absolut to byt samodzielny taki, ktry ma wszystkie powody do swego istnienia tylko w sobie, jest bytem samoistnym. Nie moe by wobec tego adnym atrybutem, bo kady atrybut przysuguje podmiotowi. Bdzie raczej podmiotem atrybutu. *Zatem czowiek nie jest bytem samodzielnym, bo ma powody do swego istnienia poza sob* Dalej Absolut - byt - ma by prosty, tzn.., e Absolut nie ma czci, nie jest materialny (bo nie jest zoony), jest te wieczny i niezmienny. W jzyku teologicznym istota Absolutu wyglda z gruntu inaczej. 1) Jest to byt osobowy. 2) byt wszechwiedzcy. 3) jest nieomylny. 4) jest wszechmocny.

OPRACOWANIE NR 2 1) Wielko i mao czowieka - wg antropologii chrzecijaskiej: koncepcja cz jako istoty upadej (Platon cz jest upad dusz); cz jako istota wyrzucona z Raju; istota ktry musi si wyzwoli (z grzech) - wg antropologii odwoujcej si do filozofii greckiej czowiek jako istota rozumna - wg antropologii przyrodniczej ostateczny byt ewolucji przyrodniczej - wg Abbaynamo w czowieku tkwi moliwoci; czowieka jest dla siebie istot nieznan - czowiek wyej od zwierzt, ale niej od aniow - czowiek istota pogranicza; przekraczanie grani kultury i nauki 2) Kondycja czowieka Aspekty kondycji: - skoczono czowiek jest istot skoczon; do istoty cz nie naley istnienie; istnienie oparte jest na ruchu paskim; * wg Pascala wyrastamy ze wiata dziecistwa; wiat zaczyna si kurczy; przypadkowo; nieuchronno mierci ycie to oswajanie mierci; istnienie istnie to musie zosta w odniesieniu do istnienia; konieczno jest bardzo silna; wewntrzne rozdarcie pragnienie wiedzy, ale i niewiedza; - cz znajduje si w labiryncie, z ktrego nie ma wyjcia; - cz jest istot wielk ze wzgldu na wielko rozumu i serca; - zdolno do czynienia dobra; - cz jest istot otwart na wartoci (na kultur); - wielko cz tkwi w godnoci. Kondycja czowieka nowoczesnego 1)pesymistyczna bezmylno (komunizm, faszyzm); materializm. 2) optymiswtyczna technika, nauka (wielkie moliwoci). 3) Wolno zewntrzna i wewntrzna W. zew. brak zniewolenia, ogranicze zewntrznych; nie wystarczy eby by wolnym, trzeba by wolnym wew.; szansa dana duchowi wolnoci w. wew. w. woli, wasnych wyborw, w. mylenia; zew. Zniewolenie wg Hegla jest tylko ujawnieniem zniewolenia zew.; przywrci wolno czowiekowi mona tylko wtedy, gdy on sam j sobie przywrci; 4)Wolno pozytywna(bycie sob,dziaanie jako JA)i negatywna(ucieczka od wiata)
5

1) Pozytywna wtedy gdy nasze dziaania wypywaj z naszego JA, kiedy sprawc dziaa jestem ja sam, nie wpywaj na mnie zewntrzne bodce lub naciski. w. Tomasz przedstawi 3 formy wolnoci pozytywnej: wolno czynienia takiej lub innej rzeczy; wolno czynienia dobra lub za; wolno dziaania lub niedziaania. Expresja twrcza jest aktem czystej wolnoci pozytywnej, w ktrym wyraamy siebie w wiecie; w wolnoci czowiek wyraa swoj wasn tosamo; czowiek wolny to czowiek automatyczny; 2) Negatywna - W kadym wolnym akcie wyboru jest moment negatywny rezygnacja, uwolnienie si od czego; eby wybra jedn moliwo musimy z innej zrezygnowa; w. negatywna wie si wanie z rezygnacj; albo w formie bardziej wyrazistej z buntem i anarchi; Rodzaje negatywnej 1) wolno stoicka ograniczenia si do tego co wolitywne; 2) wolno wewntrzna ucieczka do wasnego wiata; 3) (Hegel) rewolucyjna negacja wszystkiego; 4) samowola moliwo czynienia czegokolwiek, nie liczenie si z innymi 5) wolno wiadomoci nieszczliwej charakter religijny/quasi religijny wolno nieszczliwa bo ludzie wierz e bdzie ona moliwa dopiero po mierci. 5) Wolno OD i wolno DO Wolno OD jest negacj (negatywna), rezygnacj z danej rzeczy, aby wybra inn; jest to wolno dziecka z jednym $ w domu towarowym; musi ono dokona wyboru i rezygnacji z wielu moliwoci na rzecz tylko jednej; Od innych (nikogo nie musimy sucha); Od rzeczywistoci (stoicy ignorowanie tego na co nie mamy wpywu). Wolno DO jest momentem pozytywnym, wolnym wyborem bez adnego przymusu; wybieramy dan moliwo; wchodzimy w przestrze jak ona przed nami otwiera i uczymy si w niej porusza z coraz wiksz swobod; mona to porwna z nauk gry na instrumencie; uczc si odkrywamy przestrze moliwoci, jakie daje instrument; stajemy si coraz bardziej wolni; muzyk wolny to muzyk doskonay; 6) Wolno i odpowiedzialno Wolno jest tego rodzaju wartocia, ktra jest dopeniana przez odpowiedzialno. Jest to warto wspistniejca. Kiedy warto wspistniejca nie ma swojego dopenienia, przechodzi w warto negatywn. Wolno bez odpowiedzialnoi staa by si tyrani lub anarchi. Wolno (mie wolno nadana kademu czowiekowi wolno osobista, prawna) odpowiedzialno (by wolnym bra pod uwag innych, dziaa twrczo, tworzy wartoci) 7) Skadowe elementy definicji kultury. Kultura historycznie uwarunkowany sposb realizowania wartoci w okrelonych dziedzinach dziaalnoci ludzkiej, w postpowaniu i twrczoci. Idee Dobra, Pikna i Prawdy odzwierciedlaj si w kulturze. K jest stanem poredniczcym midzy wiatem idei i natur. Z ptk natury kultura jest zbdna, przeszkadza naturze. K jest odsonieniem mozliwoci, ktre czowiek znajduje w naturze. W kolejnych epokach kulturowych rne idee organizoway wiadomo ludzi i wywieray decydujcy wpyw na tworzon przez nich kultur. Staroytnodominowaa idea kosmosu, kosmicznego adu; redniowiecznajwaniejsza bya idea zbawienia; Odrodzenie wiat, pikno, autonomia czowieka, horyzontalizm; Barok zasada nieskoczonoci i jednoci; Romantyzm znaczenie uczucia; Nowoytno (od XIX w.) dominowaa racjonalno, wiara w moliwoci rozumu. Czasy wspczesne (epoka postnowoytna) - moemy dostrzec nastpujce zjawiska: idee si wyczerpay, nastpia ich dekonstrukcja, nie ma idei dominujcej, jest olbrzymi pluralizm. Nie ma centrum, s tylko peryferia. Epoki kulturowe s najbardziej wyraziste w rodku swojego rozwoju, przy granicach s rozmyte. 8) Czy prawda jest jedna, czy jest ich wiele? Prawda jest (dla kadego) jedna prawdziwa w pewnych obszarach, ale wiele jest drg do niej prowadzcych. Gdyby byo za wiele prawd, zapanowaby chaos, nie m ogaby istnie etyka, nauka, kultura. Gdy m wim y, e jest jedna to twierdzim y, e jest celem , do ktrego si zm ierza, ale ktrego nie m ona posi. N asze dow iadczenie praw dy jest aspektow e, nigdy nie jest P. Ricoeur cho caociowe. prawd jest wiele s perspektywiczne to przyjcie jednej prawdy jako idei nie pozwoli na absolutyzacje idei czstkowych. Chroni nas przed popadniciem w ideologi.
6

9) Hierarchia prawd obiektywne i subiektywne wg oczywistosci Prawda obiektywna co samo w sobie jest prawdziwe wtedy my stajemy si bezosobowym obserwatorem, a prawda bezosobowa. Tego typu prawde nie obchodz nas egzystencjalnie, dlatego nie s elementem sporw. Prawda subiektywna ich natura nie wynika z ich samych, dlatego s prawd dla kogo (prawda osobowa) jest to prawda podmiotowa, podmiot rawdy musi by konkretny. 1)Intuicja (co oczywistego nauki formalne weryfikowalne); 2)Nauki szczegowe potrzebne specjalistyczne badania; 3)Filozoficzne; 4)Metafizyczne mona ich dowie; 5)Religijne (wiara) potrzebuj wiadectwa. 10) Ontologiczna koncepcja prawdy - Prawda ukryta jest w bytach a dopiero potem ujawnia si to w sdach; byt sam w sobie musi by prawdziwy dopiero potem mog pojawi si twierdzenia, w ktrych my stwierdzamy prawd; - Plotyn gdyby nie byo prawdy w rzeczach, nie byoby prawdy w pojciach, bo to rzecz jest jej przyczyna Prawda stanowi centralny problem teorii poznania, filozofii. Filozofia dy do prawdy, jest ona fundam entaln wartoci czowieka. Prawda to: - w iedza o czym (nauka) - pew no w iedzie na pew no nie opiera si na hipotezach, posi w iedz ostateczn; - aspekt zbaw czy praw dy (ludzie szukaj praw dy w nadziei, e rozw ie ona y, czsto szuka problem ich si ich w religiach w nadziei, e przyniesie ona zbaw ienie) Praw da to take w iedza, m dro, pew no i co co m a przynie ocalenie. 11) Klasyczna definicja prawdy. K lasyczna definicja praw dy zgodno rzeczy i poj (w . Tom asz), rzeczy przedm ioty (podm iot jest rozum , pojcie znajdujce si w intelekcie) jeeli pom idzy rzecz a pojciem zachodzi zgodno w tedy m oem y m w i o praw dzie. Jeeli tej zgodnoci nie m a m w im y o niepraw dzie. K lasyczna def praw dy jest ograniczona w sw oim rodzaju oceniam y j w g kryterium zgodnoci. Arystoteles zgodno miedzy umysem a rzecz ( relacja przedmiotowo-podmiotowa) -zgodno midzy rzecz, a pojciem rzeczy; - np. zielona tablica, ale istnieje ograniczenie rne pojcia tych samych rzeczy prawdziwy polityk 12) Nieklasyczne definicje praw dy: koncepcja oczywistoci - prawda tkwi w sam ych pojciach. O czyw isto to jasno i wyrano poznania , m a m oc oddziaywania na um ys (K artezjusz, Rickevt) np. prawda historyczna, matem atyczna potrzeba dow odw. koncepcja pow szechnej zgody (nieadekw atna) - nie uzgadnia ona idei z rzeczywistoci, ale uzgadnia idee jakie maj ludzie m idzy sob (np. w obrbie danej kultury, gdzie wszyscy zgadzaj si z tym co wg nich jest prawdziwe), jest to kryterium niewystarczajce bo wszyscy nigdy ze sob si nie zgodz. koncepcja koherencyjnazgodno m idzy rozm aitym i prawdami; pojcia bazowe i pojcia pochodne; m usi by zgodno m idzy tymi pojciam i, pojcia s prawdziwe gdy s zgodne , spjne, koherentne w obrbie pew nych system w dydukcjyjnych. koncepcja utylitarna (M ill) prawd jest to co przynosi korzy, jest praktyczne i poyteczne. Jestem y nastawieni do ycia w sposb pragm atyczny dlatego to co jest korzystne uznajem y za prawdziwe. Przeciwstawia si Bergson intelekt ludzki nie jest wadza poznania tylko dziaania korzy i prawda nie zawsze m usza isc w parze. Koncepcja zdrowego rozsdku - kady, kto posuguje si zmysami i zdrowym rozsdkiem , moe doj do prawdy. Praw da tkwi w sam ym przekonaniu. ZR przekonuje nas do istnienia rzeczy . ta konc. Jest ograniczona podobnie jak sam ooczyw isto. Koncepcja konsensualna a funkcje spoeczn, praw da jest wynikiem dialogu; dochodzenie do m konsensusu (uzgodnienia); konsensus jest uw aany za prawd. K oncepcja m arksistow ska arksizm w prow adza pojcie praktyki. Praktyka kryterium - m stanowi prawdy, jej weryfikacji. Przed wprowadzeniem pojcia praktyki", wszystko wyjaniao si za pom oc m aterializm u dialektycznego. Skada si on z 7 tez. Jedn z nich jestilo przechodzi w jako.

13) Praktyka jako kryterium prawdy w marksizmie M aterializm dialektyczny (diamat tezy m aterialne i 4 tezy dialektyki) praktyka jest sposobem potwierdzenia apriorycznych prawd potwierdzenia a nie weryfikacji! Goszone s tylko zgodne prawdy i potwierdzone. a) 3 teza d - Ilo przechodzi w jako dogm atyczna teza; wystarczyo j jedynie udowodni (np. przyroda): - podgrzanie wody to skok jakociowy - 1 robotnik + 2 robotnicy = rewolucja (jako fakt naukowy i skok jakociowy) b) W zowy punkt Engelsa mom ent, w ktrym ilo przechodzi w jako decydowa o tym Komitet Centralny c) 4 teza d jedno i walka przeciwiestw ruch zmian jest w arunkowany przez jedno sprzecznoci. Naley pokazywa sprzecznoci spoeczne, dochodzi wtdey do walki klas gdzie trzeba byo pokaza wroga klasow ego. W rg m usi by zw alczony by bez sprzecznosci nie byoby rozwoju. 14) M etoda dedukcji Kartezjusza - metoda racjonalna w dedukcji nie opieramy si o dow; wychodzimy od zaoe; w oparciu o te zaoenia wyprowadzamy twierdzenia (odwrotnie ni w indukcji) - metoda logicznego mylenia; etapy: - regua oczywistoci wychodzimy od jaki danych, punktu wyjcia, np. zaoenia - Intuicja prawda, ktra jest oczywista i uzasadnia sam siebie. Prawdy historyczne potrzebuj potwierdzenia, fizyczne dowiadczenia, ale to e ciaa s rozcige nie. Punktem wyjcia jest cogito sum; - regua analizy dany materia (punkt wyjcia) musimy podzieli na najprostsze, zrozumiae elementy - regua syntezy zanalizowane dane moemy czy w wiksz cao w oparciu o pewne prawa, uporzdkowanie myli od najprostszych do skomplikowanych. - regua enumeracji (wyliczania) potwierdzenie tez dowody - kolejne kroki dowodzenia; nie mona pomija adnych krokw (etapw) 15) Fenomenologia F. nauka o istocie zjawiska; metoda poznania; twrca Edmund Husserl; chcia znale metod, dziki ktrej osignby pewno, ktrej nie mogoby obali ewentualne przysze odkrycie naukowe, t metod miaa by fenomenologia; istota fenomenologii polega na ograniczeniu w opisie tego co widzimy do granic w jakich co widzimy; zasada zasad: kada rdowo prezentujca si naoczno jest rdem prawomocnoci poznania; naley wic ograniczy si do tego co widzimy i postrzega w granicach tego co widzimy; fenomenolog nie wnosi niczego w zjawisko, po prostu pozwala aby si ono ukazao; musi istnie korelacja midzy neoz (wiadomoci) a neomatem (zjawiskiem); jeeli co dominuj, nie mog mwi e na pewno widz; f. dy do poznania istoty rzeczy; aby widzie zjawisko takich jakie jest, naley dokona redukcji transcendentalnej, wyzby si wszystkiego co w nasze poznanie wprowadzaoby wtpliwo w celu osignicia obiektywizmu; w opisie f. autor odrzuca dotychczasow wiedz, dowiadczenia, moe nawet zakwestionowa realno wiata, skupia si na postrzeganiu; 16) Hermeneutyka Interpretacja, obwieszczanie, wypowiadanie; zwizana jest z potrzeb wyjanienia interpretacji woli bogw; kluczowym pojciem jest tu pojcie rozumienia; h. to nauka o duchu; prbujemy uchwyci ducha ukrytego za czym; pojcie h. poszerzy Wilhelm Dilthey; h. to nie tylko interpretacja txtu, ale take sposb istnienia czowieka; zrozumie co to przede wszystkim zrozumie siebie; rozumienie to sposb istnienia; od interpretacji txtu przechodzimy do interpretacji ycia; rozumie siebie to wiedzie jak tak naprawd bytujemy; historia h.: 1)zwizana z religi (wyjanienie Wyroczni delfickiej, komentarze ksig objawionych), 2)interpretacja zasad prawnych w Rzymie, 3)interpretacja utworw literackich np. poetyka Arystotelesa, w. Augustyn wprowadzi interpretacj Biblii; Matias Flakijus formuuje zasad hermeneutyki I koo hermeneutyczne; cao txtu naley rozpatrywa przez jego czci a nie przez jego cao; 17) Byt i nico u Parmenidesa ontologia nauka o bycie podstawy, pytanie o byt to pytanie o wszystko;
8

Parmenides z Elei ze szkoy Eleatw - byt jest a niebytu nie ma nie moemy pomyle czego jako nieistniejcego. Mwic o nicoci mwimy o niej tak, jakby istniaa skoro istnieje w umyle, to jest bytem, jest to sad tosamoci bytu. - byt i mylenie s tosame nie moe istnie byt ktr4y nie byby pomylany, wszystko co mylimy istnieje (krasnoludek). Cechy bytu: 1) nieskoczony nie ma granic 2) wieczny (nie powstaje i nie ginie) 3) niezmienny (nie zmienia stanu) 4) cigy (nie ma przerw) Parmenides mwi o samym istnieniu. Odrzuca pojci nicoci nico nie istnieje bo nie jest do pomylenia (nie znaczy to jednak e nie dowiadczamy nicoci) 18) Byt i nico u G.W.F. Hegla Byt m etafizyczny byt i nico s tym samym , s rwne ale nie m og by sobie rwne dlatego Hegel stawia m iedzy nim i znak nierwnoci, to czego dowiadczam y i m oem y dowiadczy to byty konkretne (byt drzewo byt konkretny drzewo iglaste nico). Kady m om ent powstawania jest jednoczenie m om entem ginicia. Im wyej w abstrakcji tym bardziej pusty (np. zbyt jasno lub zbyt ciem no we obu przypadkach nic nie widzim y) 19) Nico w filozofii J.P. Sartrea Obok bytu istnieje ludzka wiadom o, ktra tworzy nico np. umawiam y si z kim , a ten kto nie przychodzi chocia bar i stolik s, to tego kogo nie m a. Podwjna menantyzacja: 1) im bardziej kogo szukamy, tym bardziej ignorujemy byty nas nieinteresujce (np. bar) 2) istnieje niebyt ale tylko dla nas w stosunku do konkretnego bytu. Poprzez byt dla siebie wchodzimy w wiat nicoci, bo uwiadam iam y sobie, e nie jestem y tym, czym chcemy. Niebyt nico nie jest niezalena, jest m oliwy jako struktura w bycie. Nico jest cigym dow iadczaniem siebie i przedstawia nam w izje nicoci ostatecznej. 20) Struktura bytu (???)17 cechy bytu wg Arystotelesa byt jako cechy charak.: 1) skda si z istoty istnienia; 2) m a substancj i byt przypado; 3) m a materi i form ; 4) m a akt i mono (potencja). 21) Rnice m idzy istot a istnieniem Essentia esse. Istota (byt) Istnienie (bycie,Istota rni si od istnienia. (H eidegger sein). rnica ontologiczna). Nie mona sprowadzi istoty do istnienia, ani istnienia do istoty. Istnienia m oem y tylko dow iadczy (w sposb bezporedni jest to oczywiste) Istnienia si nie dowodzi. Istot natom iast m oem y pozna. Byty m aj swoj istot ktra m oem y pozna i o ni pyta. Istnienie m oem y jedynie stwierdzi, pytajc o nie sprowadzilibymy je do bytu. (Byt) Istnienie sam oistne Bg sam powoa si do istnienia i niczego poza sob do istnienia nie potrzebuje. (Byt) Istnienia pochodne (niesam oistne) byty ktre s ale m oe ich nie by. Byty niesamoistne istnieja dzieki temu e byt sam oistny im tego istnienia udzieli. Dlatego nic nie ginie, ale zm ienia sw oj posta. 22) Funkcje istnienia 24 Istnienie m a rne sposoby 23) Istnienie wg . Tomasza z Akwinu Istnienie jest aktualnoci wszystkich aktw i doskonaoci wszystkich doskonaoci. Byty skoczone mog si doskonali. Absolut do jego istoty naley istnienie. 24)Bycie w filozofii M. Heideggera Byt bycie rnica ontologiczna. Nie da si jednego sprowadzi do drugiego. Bycie bytu samo nie jest bytem, najpierw dany jest nam byt (istota). Istnienie ujawnia si dopiero w chwilach trwogi. Dasein jestestwo istnienie udostpnia si nam dopiero wtedy, kiedy zaczynamy je analizowa, zawsze jest nam dane w jakie sytuacji. Czowiek, w jego byciu chodzi o bycie kultura, sztuka jako jedyny ma stosunek do swojego bycia. Uciekamy w mann, bo boimy si eigen (istnienia). Istnienie ma rne sposoby 1) porczno (na sposb w jaki istniej narzdzia, co do czego e wzgldnie na co); 2) obecno (np. istnienie zasad, nauk, praw, trzeba je odkry); 3) historyczno (np. istnienie bytw obecnych wrd nas, ale bdcych znakami przeszoci przedmioty w muzeach, skansenach) 4) sposb istnienia czowieka jako jedyny pozostaje w samo odniesieniu, jest jedynym bytem ktremu chodzi o jego istnienie jestemy wrzuceni w istnienie ale powinno nam si odsania jako nasze wasne, ale my uciekamy w istnienie bezosobowe ycie bezosobowe: krztanina, gadanina, ciekawo. Bycie ku mierci smier powinna sta si sposobem istnienia, uciekamy w bezosobowo bo gdy uciekamy we wasn egzystencj odkrywamy mier.
9

25) Spr o istot bytu Istota odpowiada na pytanie: czym jest byt? Cechy 1) konstytutywne nale do bytu, bez nich byt nie byby tym czym jest; 2) konsekutywne wypywaj z istoty; 3) byt przypadociowy cechy ktre nie s ani takie ani takie. W jaki sposb istniej istoty bytu 1) s, ale pozostaj poza bytami, byty s odzwierciedleniami istot, idei (Platon); 2) W. Ockham stanowisko humanistyczne, nie ma istot rzeczy, istniej tylko nazwy rzeczy (nazwa ac nomen) 26) Mono i akt Istniej dwa mom enty bytow e mono i akt. Arystoteles w jakiej zachodz zmiany i ruch. droga Zasada zmiany /ruchu przejcie od m onoci do aktu. Potencjalnie: mog si nauczy japoskiego -> ruch (zmumiem japoski iana) Zmiany: 1) pooenia nie wpywa na byt ani istot; 2) ilociowa zmiana wierzchniej cechy przedmiotu (temp, wzrost); 3) jakociowa zmiana cech lub przymiotw bytu (inteligencja, sprawiedliwo); 4) substancjalna gdy bytu nie byo a zaczyna istnie, lub by i prestaje istnie zmiana stanu, przechodzi w inny byt, byt zostaje pozbawiony istotnych przymitw; Aby zmiany byy moliwe potrzebny jest pewien punkt odniesienia. Byt musi posiada wasn tosamo. Jest to niezbdne aby mona byo zauway rnice i zachodzce zamiany. Mono 1) bierna moliwo przyjmowania zmiany, 2) czynna mo spowodowania zmiany. Stao bez zmiany nie istnieje aby co byo zmienne, co musi by stae (konflikt Permanides (niezmienno) vs Heraklit (zmienno)) 27) Substancja i przypadoci Najpeniej istnieje ten byt, ktry sam w sobie m a fundam ent. Substancji nie poznajem y, dedukujem y j na podst. Przypadoci (cechy wiadczce o jego uposaeniu). Przypadoci: mog by istotne lub nieistotne, podoem w ktrym przypadoci istniej lub nie jest substancj; przypadoci zmienne nieistotne np. utrata wosw; rozumno naley do substancji ludzkiej, bez niej traci czowieczestwo. Substancje s niezmienne; skoczone istniej same w sobie, ale nie s powoane do istnienia przez same w sobie, zalene s od substancji absolutnej; subs. Absolutna sama powouje si do istnienia. 28) Materia i forma Kada istota skada si z 2 elementw form alnego i m aterialnego orfizm kady byt skada Hylem si z m aterii i formy tw orzc substancj. Rozdzielenie ich wynika ze m ierci. M ateria (hyle podstawa np. ciao) to z czego byt jest zrobiony; Form a (m orfe to co daje bytowi substancj dusza) np. istota bytu, cechy stanow ice o istocie bytu, ma charakter intelektualny, m oe istnie niezalenie od m aterii.. Form ksztat nie naley utosam ia ich ze sob. Pojcia s form am i bez m aterii, ale kiedy a je sobie wyobraam y, to zyskuj m ateri. M ateria II wchodzi w skad danego bytu; M ateria I koncept, nie moem y jej dow iadczy, ale m usimy zaoy jej istnienie jako podoe wszystkich zm ian. Bg i anioow ie nie posiadaj materii. 29) Kategorie Sposoby istnienia bytu i orzekanie o nich, sposoby w jakie uchwytujemy byty. Relacja m idzy podmiotem i przedm iotem ( jest ograniczona liczba sposobw). Kategorie wg. Arystotelesa (10 kat): 1) substancjalne 1 kat, byt istnieje sam w sobie wiec musi by bytem; 2) przypadociowe 2-10 kat, nie istniej same w sobie, np. pooenie byt o ile istnieje musi znajdowa si w jakim pooeniu; ilo/jako o ile ist. Posiada pewne cechy, ktre mierzymy, zmieniaj si. Kant 12 kat przypadociowych: 1) ilo jedno (byt jest jeden); wielo (czego jest wiele); og (pewna wielo, uchwytujemy w uporzdkowan cao); 2) jako realno (byt posiada pewien przymiot); przeczenia; ograniczenia (sd wypowiedziany z pewnych zastrzeeniem); 3) modalno moliwo; istnienie; konieczno; 4) relacja zwizek przyczyna skutek. 30) Czas w filozofii w. Augustyna Czas jest fundamentem mylenia o bycie. Subiektywizm czas sprowadza si do
10

procesw wiadomoci zachodzcych w duszy. w. A. wyszed od dow. Potocznego, z twierdzenia e czas jest dugi lub krtki czas potoczny lub refleksji. Przeszo (Pami to co nie istnieje, istnieje jedynie w pamici) Teraniejszo (wiadomo istnieje, jest granic midzy przeszoci a tym co przyniesie przysze nie ma teraz to nico, nie ma trwania bo rozpada si na przeszo i przyszo) Przyszo (Oczekiwanie nie istnieje jest oczekiwane). Obecnie jest mgnieniem chwili, kiedy co co jest obecne staje si nie obecne. Czas jest rozcigoci gwn role odgrywa proces wewntrznego przeycia. Nie mona utosamia upywu czasu z ruchem cia. Miara czasu tera. nie jest rozciga, przyszo nie istniej, dlatego mierzy moemy tylko przeszo mierzymy to co zostao w naszej pamici., rozcigamy nasz pami. wiadomo ma ten kto ma pami, kto oczekuje, kto potrafi to oddzieli. wiadomo czasu to wiadomo przeycia, a kluczem jest teraniejszo w ktrej uwiadamiamy sobie czego oczekujemy i co pamitamy. W momencie mierci przeszo i oczekiwania si pokrywaj. 31) Poznanie czasu wg H. Bergsona Intuicjonizm. 1) odrni poznanie bezporednie (wew- intuicja) od poredniego (refleksja-zew); 2) wszelki ruch/czas jest niepodzielny jest caoci, ktrej nie da si podzieli; Wszystko si zmienia, rozwj jest samorzutny, twrczy; jest cigym tworzeniem; rozwoju organicznego nie tumacz ani siy zew. ani cel przyrody; rozwj wypywa z pdu yciowego; Ruch czas obiektywny (kalendarz, zegar); Wewntrzne przeycie ludzkie czas subiektywny (czasem krtka chwila duy si). Zmiana czasu na przestrzeni: AB a Aa1a2B = ruch z A do B jest nie podzielny i nieskoczenie prosty, gdy ten ruch podzielimy mamy do czynienia z 3 rnymi ruchami. 2 rodzaje poznania: 1) poznanie zewntrzneczas kiedy si zaczyna wchodzi w przestrze, dlatego ulegamy iluzji i zamieniamy czas na przestrze, prowadzi do paradoksu; 2) poznanie bezporednie, intuicyjneczasu nie mona jednoczenie przeywa intelektualnie i intuicyjnie. Intelekt zmienia czas na przestrze i ruch ma bezruch, intuicja ma charakter wew. i umoliwi bezporednie przeycie. Intuicjakamera )pokazuje rzeczywisto tak jak jest; Intelektaparat zatrzymuje, dzieli czas na sekwencje, faszuje obraz rzeczywistoci, jednak potrzebny jest do poruszania si po wiecie. Czowiek w czasie nasze rzeczywiste trwanie jest tym co nazywamy czasem. Czas naley do istoty ludzkich przey. 32) Czas u R. Ingardena Czas postrzegany w dwch aspektach, jako: cao i zm ienno. 1) M y jestem y niezm ienni, czas nas opywa i nas nie zm ienia, m am wiadom o niezalenoci od czasu; problem czasy problem ludzkiej tosam oci, nie zmienia si rdze mnie, tylko co z zew . Zm ienia si co w e m nie, ale nie ja. Upyw czasu uwiadam ia mi, e jestem istot realn. 2) wynika z faktu, e jestemy istotam i skoczonym i, nie mogcym i przekroczy granicy czasy dlatego nic nie m oemy zmieni. Nie my jestem y panam i czasu, to czas nami rzdzi i nas rozkada. Dla kadego m usi nastpi jaki kres czasu. Czow iek m a w iadom o swojego przem ijania; ludzie wic zabijaj czas aby nie m yle o sw oim przem ijaniu; czowiek powinien m ie siebie w swojej wadzy; 33) Filozofia dziejw w Augustyna Autor dziea przedstawiajcego koncepcje dziejw de civitastes pastwie boskim . Rozw ija O dei perspektyw historii jako wojn midzy dwom a pastwam i pastwem ziem skim i pastwem boskim . Pastwo Boskie pokonuje pa. ziem skie, bo dobro zwycia zo. Dzieje prowadz nas do tego zw ycistw a. Granic m idzy pastwem ziem skim a boskim przebiega przez nas sam ych. 34) Dialektyka dziejw G .W .F. H egla M etoda dialektyczna uwaana jest za naczelne prawo logiki. M wi, e kadem u praw dziw em u twierdzeniu odpowiada nie mniej prawdziwe przeczenie, kadej tezie antyteza, z ktrej potem w yania si synteza. D zieje m aja dla H egla sens dialektyczny. M etoda poznania opiera si na 3 punktach teza, antyteza i synteza (czy s& a ale podtrzymuje ich rozdzielno). Poznanie przez negacj i spekulacj (odbicie). Poznanie nastpuje przez negatywn spekulacj, czyli negatyw ne odbicie. Tzn. nie poznamy
11

zdrowia nie zaznawszy choroby. Bg by pozna siebie, m usi pozna siebie przez swoje przeciw iestwo negatyw ne odbicie (wiat). To co z punktu widzenie ludzi jest rozwojem zdla Boga jest powrotem. 4 etapy rozw oju dziejw: 1) okres rozwoju Chin, Indii, Persji tylko jednostka bya wolna, jeden wadca; 2) wiat grecki system pastw-miast (polis); 3) Im perium rzym skie jednostki s adm inistrowane przez pastwo; 4) Chrzecijastw o przynosi wolno w szystkim , jest to wolno subiektywna. 35) Teoria trzech stadiw dziejw wg A. Com tea Twrca socjologii pozytywnej. Pozytywizm jest tym co opiera si na empirycznych dowiadczeniach i twardych faktach. Koncepcja dziejw 3 stadia: 1) stadium mitologicznej religiiczowiek dowiadcza zalenoci od przyrody (wiat jest miejscem faktycznej ingerencji bstw); 2) stadium metafizyczne prawa oglne bytu, ktrymi rzdzi si wiat; 3) stadium pozytywne wypieramy si religii, mit zosta wyparty przez nauk, a nauka jest nauk o faktach pozytywnych. Nauki rozwijaj si w sposb segmentowy od astronomii przez fizyk, chemi, po rozwj socjologii pozytywnej, ktrej celem jest tworzenie porzadku spoecznego, na podst. fil. pozytywistycznej. 36) Teorie krgw kulturowych Spenglera Morfologia historii historia to wiat ycia czowieka. Kultury rozwijaj si i gin w historii podobny sposb. Dzieje sens uchwycenia mechanizmu jaki kieruje powstaniem, rozwojem i upadkiem kultur. Najtrudniej jest zauway pocztek kultury, dlatego odwoujemy si do rnych mitw. Krgi kulturowe: egipski doga; meksykaski, chiski, arabski, staroytny (jednostkowe ciao), kultura zachodnia (nieskoczona przestrze), hinduski. Kadym krgiem kieruje jaki pra-symbol. Przewiduje nadchodzce wojny, konflikty, koniec demokracji, nadejcie nowego cesarza wg niego Hitler. Jego badanie ma charakter praktyczny. Poznanie, by mc przeciwdziaa w przyszoci, by uchroni kultur przed upadkiem. Jednak twierdzi e jest ju niewiele do zrobienia. zrobienia. 37) Mikoaj Biardiajew Noweredniowiecze refleksja nad dziejami komunizmu. Rozpoczyna od przeomu redniowiecza i renesansu. R ogosi humanizmem, godno czowieka, wolno, wielkie moliwoci. XIV i XV najwiksze dziea sztuki, bo przez redniowiecze ludzie kumulowali energi duchow, ktra wtedy eksplodowaa. Opisuje dzieje jako dzieje upadku. Porwnuje humanizm w. Franciszka z Azyu z humanizmem owiecenia. Kartezjusza; La Mettcie Czowiek maszyna istota mechaniczna, biologiczna, rni si od zwierzt stopniem kompetencji maszynerii. XIX degradacja czowieka. Materializm wulgarny nie ma rnicy miedzy mzgiem a nerkami, midzy myl a czynem. Komunizm ostatni stopie degradacji. Najwiksze mozliwoci techniczne najwiksza degradacja. Po komunizmie ma nastpi nowe redniowiecze powrt do duchowych korzeni, od ktrych odcicie rozpoczo upadek czowieka.

12