ABD’ de Katihmei Kirsal
Planlama Uygulamalart:
Toplum Tasarimi Arastirma
Merkezi (TTAM) Ornegi
‘iniimiiade ABD‘ nin kuzey dogusundai
ursal yerlesimlerde gounlukla iki genel
senaryo ile karplagii. Birinci farm
sektOrinin bat, ABD'ye kuymast ve makine-
‘egineyle meyelinn gikan kusaliggGicD fast,
gencler ig rama igin kersalyerlesimleribayOk
‘anda terkeimele zorunda kari. iger tarafian
‘ral alanlann romatik ve dogal gekiciligi met-
fopolitan alankirdan Kaganlarn akinna ugra
‘ici tarm ulanlan BOltnerek genis babgeli
‘karakter olmayan biyde yapularia dolar. Kig ve
‘az nis forkinhyla yerlesimterde ekonorik
bir sek oad gibi yeni devlet yotimion
da nifus achgs nedeniyle yapitamaz. Vere! y8ne-
ticiler ve halk gelecekton bihaber, yerlesimerini
planemoda 362 sahibi olomazlar, Rereden nas
‘yardimaimalan gerektiginbilemerler ve geleoek
Elif KARAKURT FRANCO ve Michael FRANCO
keonvnmnda pe govenceleri kale Ise bu gibi
planlama itiyaglan kargsinda New York Byalet
Gniversitesi bunyesinde, 1998 yaindn Topium
‘Tasariemt Arastimma Merkezi (TAM) kurulut
‘TTAM halle ve yerel yOneticilere ploniama ve
(ssa konulaninda gereken yerdms saflasken
agelecegin tasarim ve plancilann da yetistirecek
tir, Bugine kadar TTAM yflerce OBrencisine
tuygulamaltkatshines planloma e@itimi saglamus,
birgok demi Ks pltama projesine da imza-
nate.
Hoalltarafindn tasirmin deBerinin anlagimast ve
neat itetisimin kunitmas, kersal katkimma ve
lara igin bir 6 kogulds, Phancilarla halkan
fain planlame yoluyla bisikle: gaigmosim
veeditimini saflayan Topluen Tasarm Arasterma
Merkezi (TTAMY'nin kurweusu ve baskarn Prof.
‘Yoko Set Panay,
yea finan
PLANLAMA
2003/4
35Halk tara-
findan
tasarimin
degerinin
anlagtlmast
ve gerekli
iletigimin
kurulmasi,
karsal al-
koinma ve
plantama icin
bir dn kosul-
dur.
PLANLAMA
20034
36
fiyord. Aya
zumanda, New
York Byalet Oni-
vetstesi Peyzaj Mimarlige Bolima'nde Ogrotim
sGrevlisi olan Prof, Doble’ bir sragtirma meckezi
hurmaya kedar gitOren wzun
da benzer sebepler olmus.
miyorlardh, planlamamin
lusarmilsrimla biraz da ols yardim ediyordum,
ama bu yeterli dil, egitim olmaya
fam diyalagunun kurulmas: gerediya diyor ve
ekliyor:“Toplumiarm savunueularashiyacs var,
‘osarimeilann toplumtan savunmas: gerek",
Prof. Doble on yiliksonat effienligininardin-
‘dan Peyzaj Mimarlgi Ydksek Lisansint tamam~
lor. Ardindan da bir sire New York Eyaleti*nin
kuzeyindeki karsal yerlesimlerinde danigmanhke
s0revinde bulunur. New York Eyaiet Oniver-
es (NYEU)‘den ald profess tei
bilgi -ve deneyimlerini paylngmak ve thiversi
‘bdayesinde kat lies planlamaaragtrma mck
‘karma firsatios yokalayabilmele dmidiyle kabul
cdr, lik senclerde her udnem agtags derslere ek
tak Fann ise atime palin std
itmjtcoms stn ky era i sla. Ama
‘TAM’ agmak digdndagi kadar da kolay olmaz.
kul yanetimi hoyle bir merkezin gre iigind ve
smaglarn baslarda anlayamaz. Bu sonuna gz
olmast amaciyia Prof, Doble katiime planlama
stGdlyo projelerinin toplandsbirkitpekcakartie
ve idarenin kapasia hayamr.Idatedekiler proje-
‘oxi befenip bundan sonra'TTAM igin gerel her
UOrle destegi gasteritler, “Bir de baktim rektr ve
bolam baskamyla birlikie Aibany'de devletten
‘TIAM projesi icin $100,000" ilk anlagmaya
invearmia alyoru2" diyorda Prof. Doble.
“HHergeyde oldugu gibi, Smindzde bat kapilar
pili: ve birtakom olanaklar kendini-gasterir,
‘oem olan bu durum igin hnzrikh olmak. Biz
hare, gnka bu fy igin uzun zamandie gok
saliiyorduk ve analtar olacak kararlan éneeden
vermistik” demisti sbyleyimizin devamisda.
Avatar kararlardan bir de eftimin need,
“TTAM' Ameria’ dai ier benzcemeckealenlen
aywran da zatea bu Szellgi, eogu diger merkezler
sadece ekrik konularda yarn salarken, TTAM
cfitim komusuna Szelikle alk veriyar, Mer
keade Ogrenciterin ve galigaklan toploluklanin
editimini tema alan projeter seiliyor. Projelere
‘freacitorinexalums ve ort petrdikler enejt
Merkezigin gk nema, gok faz Bfrenciyk, cok
fazin ener ve yen! fikrin galgilan toptuluga geti-
reco sakincelar da var tabi ki, Doble bu sommun
Blind ign projebitimindecalilan toplutukln
birkomitenin olusturulmas: gerektigi girisinde.
Bugline kadar gergckieytiilen TAM projeerinde
en bagarit sonuglan da Vizyon Kemitesi kuran
loplulular kaydetmig, BBylece Vizyon Plans
‘mada alinan kararlarn uygulanmasin koaylag-
tun bir ai tam,
‘Kuruldugundan beri TTAM gok yollar katetmig
ve yakin geloceigin de birtakim yeni yapitanma
alanlan diséndldyor. Bunlarin basumda yarn
cediten topluluktarnn hazscladiklart uygilama
[rojelerini hayata goginneter ign gruplara daha
‘aria destek snglan:nasi geliyor. Busa bah olarak
daha gok Bfrenciye asistanhle firsats vermeyi,
yeas master ve doktora progrimlary gelistiril-
‘mesiyle birlkte yOksek lisans Ofrencilerinin de
Katbmylabieikte daha wun sire toplaluklacla
salipma firsat yokalayabilmeyi amaghyortar.
‘Ayrica TTAM, sertifika programnlan agara ji
.yoct olan bei konularda-(yardim basvuras,
huztlame grant writing, otskhk pets, asarin
v6.) dala sn sire etm almnalara sugluyabilic
‘Bunn yaninda Prof. Doble Mere2‘in gu anki
‘linden genelde hosmut, “KOgtie Olan Glizellie”
sloganma inanyor (Sal! is Beautiful" Selu-
rmacker, 1999), Baydk program ve projekrin bir
verde ukendgina ve ortaya birgey gkaramudigina
ole tami lms. Oysa Merkez su anki haliyle
Herkesin ayn: ili Konupup yapret tari
York kararlarn go fala slagesten yopmeden
alinabildigiOretken birhizmet ortamu, Bu yizden
‘Meriez’in yeni projeler yelistirbileoghaldegok
fala ve bl boydimemesi ve Gniversit igi bir
Bitim kaynagsolmaya devam clmesi gerektigine
dduyulan ina tar,“ins Trine ra Werke ive (non
Hal large pve! tpi sola ates eke tm ve aaa yoy yaimda baler,
+ Sable es gn yn lpi gino.
“Raye bi bands lps ii ata
Tolar pgs svn she inetomek ego olan Boeck
Ts cis alk run pik ep sarin eels deri lk find seen slk.
TT eye ernie
Ab tt ed oaks edie ork nanan ire gala geek aad yoni ve wn
oj sje gear el yor evep vere Fak eve rece, ples yl oth gle liga:
1) Gaps Oren: Top belay ebb ertbell sajna Kk groplar halide ben fae yeas
oly apa arson Gl nonnateseie TTAM pln ein eet, beleoen or |
enlstpt fleet tpi.
2) Teel tiyolaeToplm prjleremel hyping pene irs salamat 29 sai |
lesan ute ry in gare yltom, ni we beeen elise ines nu: Tophn yn
‘neki! kaplan Orso TTAM, kel Bie farm thdylanmn aden eel e bce supe gore
«epee yr Sindy ame e se geal seve chyark eine, gine ve pole ge rte Ofer
‘tides Gallen, Projerpeogemlamaan opr lan atari Klar ame. Sido poi! tpt trim
sli br i tein ve elect tcl sens plac biggrin aa.
3) Kama! Sidyolsr Kosual bjoar stele beyones bli han komen drole arn
‘opal lian kona oka ve gn som dou Pable Opee geil Baglin vp TTAM