Professional Documents
Culture Documents
Untitled
Untitled
م
ا
إاد :
إدارة أل
ادارة وا ا!
http://samehar.wordpress.com
2008
:
<) #++ا ,1%ه 9أآ) Gأو أآ (Gأ #5إدارة ا*"-L 0ة و[! ا,F .Zأ \]Cها
ا"5م L \3^ 9آ 3 #اL) #Fآ #ارات اZو (#ا]"Zت )أي " ! ا 40
( وأF `A -$هة .ا"Gت ,Fأت اآت ا #D3aواaورو %F B% #Fق اآت
ا \]C #[ -) #Fها ا"5م و,F cؤو &و - #ه ا #+و&و .-]C #وإH
اfن زا dه ا % #+ق ) Hأي #++أQى /دارة ا*" <F 0وإدارة ا;,ت آ.c
وزاL dآ 3 #ه ا" ذج ا/ Gدارة ا)Zت ا #/ا Zوزال [! 3 -ا.H
أ!ول ه ا <) #++ 3, #ا -- 9 9D D ,1%و.-]C
ه؟
<) #++ا,- ,1%ف إ <) Hا %ا 0 ,1ا)Zت ا #/ه ا, -BF i #+
) Hا;) 9 :آ 9 Gا %ا ,1ا دة ]Zه أ ! 5"3 GDون إ HوE]j d1
ا,Zة ) Hأ kأ ^] Zو)" ا kZ l3Zوآ cا&ل i;) #]"Fون وأCل ا,Zات وأو1ت
ا5ر وأو1ت ا"< <) #++ .ا <) 9 ""D ,1%ه ا %ا m) ,1ه mAو[ #) <Zا/ج
%DFءة , #ا H .ه ا) #+ا"5م( ,ZFة أ+ء #n)Fا#3i)[/
Toyota Systemأو Toyota Production Systemأي 5م 3أو 5م ا/ج 3
] #إ B" Hه اL #+آ . 3 #و;* إ.TPS H
و 9Dآ< ه اُت % "Zا #+و,-ف ,-ف وا Oوه )< )إزا (#اWaste ,1%
Eliminationو,]3و أن ه ه ا #ا #FZF #ZAوه أ
9 <jه #! O -a
ه ا <F .#+إن <Z[ Just in Time #ا "53 93GDن أن ه ا- E- "Z #+أ D3ن
ه"ك ;iون ) Hاm^/ق وها BCQآ] - .ا,- #+ف Eإ <) Hا;iون و,- -"Dف
إ <) Hا ,1%و" kا;iون اي 9D3ا"n+ء " .kوه آ <Z[ cا;iون %8ا و-"D
, mا رF #آت ا \]Cه ا.#+
[ <Zا;iون ً )1
و ,[ ,1أن ا] H) JIT 0 <Z3 yZأi -ء TPS 9وه ,Fوره ) Hأi -ء Lean 9
.Manufacturingوها أ ""Z3آGا " <) #+ "1ا ,3 9&" ,1%أن Zف )H
آ< <8%ه ا + #+اء TPS d+أو JITأو .Lean
<) #"%+ا,1%
<) #++ا -]C 3 ,1%و3 Cه &,& #5دة وإ 3 Cه اFن ,ZFا&ب
ا #Zا ! #Gا 93و 0وره إ <]1 Hا&ب ا #Zا .#GوmQل 3 C
ه ا-$ #+ت ا& - #ا #5aا;) -jZF <D #%ا] <) c"D3 mG .yZا;iون
,Fون )< ] #ا"[ت ا #]Zو x&+ #++ \]C c"D3ا/ج ,Fون )< وE]j d1
ا,Zات وأCل ا,Zات.
*3ر ا] yZأن <) #++ا ,1%أو ,- JITف إ <) Hا;iون [د أن ا;iون #1 <G3
G
#ة <Fو .#"3i; #%)D "%)D3ا aأ\ 9ذ <) #++ .GDF cا 5" ,1%إH
ا;iون ) Hأ x]+ kأ ++و د ا ,1آGة ;iون ا) 9 HOn ")Z[3 ]Dأو
ى( آ 9 Gاآ< #)1 "Fا;iون [ <! H) 9*3! ")Zه اآ< و Fا;)9 :
ا %ا .,1وه"ك Gل , -Lا 3ح ه اD%ة.
;< "[ ,ي [ #"%+ى kF Aا 9 GDا Zا <G \Aا*; ر ا]Dة .ه< 0Cه
ا #"%أن mQل ها ا[ى؟ ،Zإذا آ dه ا Zا \Aوا*; ر اع <* &FإH
ا ،#"%أي أن ا -"D3 #"%أن BFن إذا آ dا a %D3 F #ن Dن ه ا*; ر
وا Zا \Aاع
$هة و
(7ة +ا .#"%ه< ا*; ر دة؟ .Zه< اه؟ .
ه< &"+ول إزا-؟ 9&" 0]CFاه أ.m8
ها ه EFا%س .ا Cnا*; ر وا Zا \Aو[ ")Zاه آ أن ا;iون ا<Z[3 ]D
ا/ج mF &]ُ3م 0و د ا ,1آGة وآ]ة )ا*; ر( و ""Dاه ;iون -Cnُ3و")Z[3
F Zده آ Cn3اء ا*; ر D3 ," .ن i; "3,ون ه 9F <Aا!< ا/ج "
ُ] " 9 #)! '1 ,ا!< ا/ج aن 1Fاا!< +ا <Zأ"7ء إm8ح ا!)#
آ D3 ," cن i; c3,ون آ] 9ا"[ت ا" #A-و 9ا اد
#ا*" 0ن آ<
ا[ دة Dن أا ] ,ا L <Gوق ا و
و[".…-Fت 3 #]Zا;) -" :أو إدة
*" …-Zأ دي .ا;iون ا #%)DF ] ")Z ]Dا"[ت ا #]Zو9 &] ")Z
و 0" #)+ه اCQaء .ذا ,&3ث أي Dن إ أو ,& ," ,Qث x] #)Dإ3ف
ا/ج آ)؟ إن ا( #+آ)& -ك &< ا #)Dو]& أ -F]+وا;ذ ا/اءات ا "0
Dاره .ا;iون ا <Z[3 ]Dا 9 GDاآ< وا %ا( ,1دي إ '1 Hا/ج آ) أي أ<G -
Cء -اmDت وا %ا .,1ه< #Cn ,3اآ< أم ,3إزا-؟
إذن ذا <Z%؟ ه< م Fزا #ا 9ا[ى ا <Z[" Aا*; ر '1ا#"%؟ إذن
D+ا #"%و; 9ج 9ه ا*; ر أ,Fا .ذا <)F "1ى ا &F m)1ى
yZFأiاء ا*; ر و;)-" :؟ 7م ,ZFذ <)F cى ا أآ" Gى أiاء أQى 9
ا*; ر و;) -" :وهDا ! 9 :); Hآ< ا*; ر و 0Cا&F/ر 9 <)1 ً Fاء.
ه ه ر!) <) #++ #ا "+ .,1%م <)Fى ا;iون ,ر 0 [3اا!< ,Fا9 #3
ا اد ا;م وورا ["Fت
#ا*" 0وا-ء ["Fت ا" #A-و&"+ول رؤ #3اآ<
وا %ا ,1وإزا ,ZF .-ذ cم <)Fا;iون ,Fر أآ] "ى آ< و ا ,1أQى و م -)&F
وإزا ,ZF .-ذ <) cا;iون أآ GوهDا !a <* Hد Hى 9ا;iون و Dن "*); ,1
9آ< ا ,1و*] أي n8 #)Dة $هة وا #&Oو 3ا;) k" :را.
! أن yZFا Zا[ \Aى اء D ,1ن ]رة ] 9ت -ور & dا[ى اA
9 :); ,"Zا"]ت H]3ا[ر & dاaرض "] dا"]ت ة أQى .إذن )" أن ;)9 :
ه ا"]ت ” 9وره“ أي ) 9 -Zوره .آ " cر!)" <) #"%+ا,1%
9 :);"+ه ا %ا ,1واآ< 9وره 9 &] .درا+ت #&C+و!) ل DFار
اآ<… 0 l3Z 9.ا %ا 9 -Z)"+.…,1وره.
ا 9 GDا Zا[ \Aى اء D ,1ن Zو &F 0[) #ا .- ! 9 9%ا[<]3 0
ه ا Zا H) \Aأi -ء 9ا&ة ,ا <) #"%+ا .,1%إ" , 9ور ! ل ا\A ka \AZ
^] Zو,&F <] 9وث ا1"Qت وأو1ت ا5ر ^ - #[ #)3ا ا” 9 :);"+ .\AZآ<“
ا*; ر ! D3 Hن ا[ى mFا <) #++ .\Aا <] ,1%ا %ا ,1ا اد ا[-)] H) 0
<Gا d1ا ]Dاي ,] kD)-ا #3ا/ج أو ) Qf `" 9 nواaو1ت ا]Dة ا 0j
إذن <) #"%ا& ,1%ج 9 :);) #5aه ا*; ر وا"]ت وا Zا .\Aه< 0C3ا]Cن
و k3,أن )Z%3ا ذc؟ ه< 3ى ا]Cن و k3,آ< ا Zا\A؟ ه< 3وا وره؟ ه< -%3ا]Cن
آ' 0)3آ< ه ا"]ت 9وره؟ , -%3 k)Zا آ' 3د #"%+وZ3 k"Dف ا*; ر وآ#%
& -D3و Z3ف ا"]ت وآ #%ا .-m1إذن - j 9 ,Fmد ا]Cن و 0 k3,ا]&ر93
9ا #Zا] #Cا +ى ا*; ر و -D3& 0Cو 0Cاm1ع ا"]ت 9وره.
[ 0ا 3ت ا/دارZ #3ون &< اآ< Fذ cأد Hا 3ت ا/دار9)n 9 #3
و .9DDو 0ا1aم Zون Z 9 ,Fmون ا 9)nوا¡ 9 9ا* #وا¡ 9 9
) #ا,/اد وا¡ 9 9ا] <& 0اآ<.
آ ')D 9D3 k cآ< &Fر Fزا #أي ;8ة و! ,وZ 9 ,F 9Dون آ< ا]&ر ," 93إزا#
أي ;8ة <) #++ .ا H) ,Z ,1%روح ا \3%ا, #Zا <F .إن اُ <nا¡ ل #)! 9
إج Z+ون &< أي #)Dأي !) #إج أQى ,&3ث #"% .#)D -Fإن dOZ
-mر iء " -ن آ< ا]&ر -[+ 93ن m8/ح ها ا[iء وإ
1ا .Zآ," k c
<) #++ \]Cا ,1%ن #)! '1إج ,-ُ3د 3Fف آ< اا!< aن ا;iون 9ا"[ت
*' ا*" 9F #Zا!< ا/ج ه ;iون &,ود ,ا .Z3+ ,%"+
و 9Dذا ا;) 9 :ه ا*; ر 1 7م ا ن ! ل ا[ى اF Aء ;)%ت k؟ إذن
Z 9 ,Fmون ا 0 #"%ا(و 9 9ا[ى ا Aوا 0" k ! 9اآ ا;)%ت
وا*; ر <) #++ .ا H) iD ,1%اZون 9Fا( #+و ردZ -3و iا ,ا .ردون
])3ن ^)]ت ا( 9 #+اد Qم و)iت إج & &F #A #Fج ا(%!m #+ظ
i;Fون آ] 9ه اد .وا ردون Z3و ن 0ا( <! #+آ< ا*" 0وذ F cر,3
اد أآ #]+" Gوأ) Hدة .و '1 3ا ," aذ <F cا ردون 3آ ن 0ا( #+
.-[" 3 Cوا( #+آ , cا رد 3 C 93أ -%و, #5BF -]Cة ا<Z
- *! 9j Dا )3 Hت 9 #ا[ دة.
ا" #3-ن اء [+ي #Fو <) #"%+اmF ,1%م mFا <) #++ .\Aا,- ,1%ف
aن 3ا/ج 3+ #+m+ <GFن اء ها ا[ى ا" '5وأن ]& ا اد #)! 9إج
إ HأQى آ ]& ه ا <) #"%+ .'1 mF #"%ا #Z3+ ]*+ ,1%و1درة )#]) H
,1 ا% ا9 :);) ة,3, #5a &ج#%)% ه ا.E] <DF ,1% )< ا#++ #%)) ه ه
.Jء اL إن# ات ا- "و#5ة أ, 9 نD ,1% )< ا#++ نc .#%);ا
أو d&Oا #ا <) #++ #%)) #Fا .E] <DF ,1%آ ذآت ا #ا"- #Fك
,ة أ+ء -ا ا"5م و 9أ-Lه 5م 3ا system Totoyta Production /واي
ا k,;+آ "Zان -ا <]1 .#أن Zض أدوات ها ا"5م " ا!ول إ O Hأآ,3,& Gا
) #Gا,Aة Dو*ت ا 933,وا 9)Zا- 9]Cا ا"5م.
<]1أن Zض " 8أو ®ت ها ا"5م ن )" أن Zض #7ها ا"5م وا ,Fو-
*] ه اfت mFروح و7 ( Fره , .ل mGأن 9اLaء ا[,ة ) 3,أن
ZF 9)Z) 3ض أDره أو آ) ،-و 9Dإن آن ها ا cF 9(3 3,م mF kFروح
0[ُ3 &Fأ!,ا ) Hا& c .kZ 3,أ!ول ه" ); :ا; Cط ا #++aا #)n)nها
ا"5م وأو Oا #%)%ا ]Cُ -F lZ3ها ا"5م.
اjء ) Hا %ا :Waste Elimination ,1ا;) 9 :ا %ا ,1ه ا - +ا #+وه أ
ا <Zا]^ \]Cُ3 9 <D 9ه ا ! .#+ا%رق 9Fا ,1%وا%/ق وا <) .#%)Dا"Z3 ,1%
ا;) 9 :ا)Zت ا (دي إ,A Hة و .<)1 ,ZF -!"+أ )< ا%/ق :) "Z
)ت ا%/ق ا",ي وه )[ إ kا(+ت ة " ,و د :ا #ا .#أ
)< ا #%)D <) "Z #%)Dا"` # #%*Fوها D3 ,1ن <)Fا ,1%و D3 ,1 k"Dن Fج "`
أ <1دة ! 9ا;ت ,& .mGث " kه" ه )< ا H"ZF ,1%أن \]Cه ا #+
<) "Z3ا%/ق ,1 <Fم %/Fق آGا ) HأLء (+دي )< ا ,1%ا]< وآ cن ها
ا"5م \]C3اآت ا "` "[ت ذات أZ+ر #أو زه,ة وآ ه وا Oن +رات
+ d 3رات ر #*Qا.9G
إذن ه ا %ا,1؟ د" Zض ا %ا ,1ا !,د #]!8 3 -ها ا"5م -% -% Dم
ا %ا ,1ها ا"5م:
-1ا/ج اiا :Over-Production ,Aا/ج اiاi; k" `"3 ,Aون 9ا"[ت و;iون زا9 ,A
ا"[ت & dا*" 0وه x]3ز3دة أو1ت ا5ر ) 9Fت ا <nو D3ن ]]+
#Cnاآ< وا Zب آ أو <*%F d&Oا #ا#F
-2أو1ت ا5ر :Waiting Timeأو1ت ا5ر ه أو1ت #ZAOو cن آGا 9
ا x&3 933,أن 3ى أي <Z3 '$و cن ا -) 9)nأن 3وا ا/ج ynF
ا" 9 5ا!ج ا!< ا/ج ا #وا!ج ا ق .ها #7 0 \%3ها ا"5م<) #7 .
ا <)F - ,1%أو1ت ا5ر ا -Fا;ت وا"[ت *' ا*"i <D #Zء 5"3و1
^ F^ m3ر ^ <]1 <3آ< !) #إ…#ها ا .k)) 9 ,F d1ه"ك آ cأو1ت ا5ر
ا -j3ا <nوه 5"3اآ"i <n 9 -" #ء .
-4ا ,1ا&آ :Motion #آ 9د \A1و+ت 0jأ"7ء !آ #اD 9 <Zن ) Qfم
BFل ,Aة " -أو 9D3ا"n+ء "-؟ ها ا"5م BF -3ن ا n <Zل ^ ال ا d1و9D
5"3إ Hآ BF n kر `") #1 'jأم &]3 ,"Z .ا 9 <nأداة ا,Z <nة
د \A1أو " &]3ا* c% 9 #أو %ح ,ة د \A1ن ها و ) 0AO d1آ dاLaء ]#
ووا #&Oو 9 #]31ا "%ا!ج ه ا 9 &]) \A1,اaدوات.
-5ا ,1ا ^ :Processing <nأن ا,Zة <Zن آ< Lء )3 Hام .ها D
5م )< ا .,1%ه< آ< ه ا; Cات ا م -Fا,Zة *" 0ا"` Oور#3؟ ه< 9D3
]-C؟ ه< 9D3إ+ا-؟ D ,1ن ه"ك CQات 9D3د[ -أو 9D3أداءه و d1أ9 <1
^ \3ا,;+ام "DأQى أو إدة ) xت ا.…<n
ها ه -%م ا %ا5 ,1م )< ا .,1%وا; #8mأن آ< !آ #أو و d1أو ^ 9D3 #1ا"n+ء
" ]Z - -ا ,1وآ< ^ #1أو و 9 ,F 0AO d1ا kmn+و 3 9 9Dا3i kmn+دة ا %ا,1
اQaى.
!< اآ< 9وره ,Z3 :Root Cause Analysisها ا"5م ) Hا" 5إ Hا,ى ا],Z
وا,-+اف !< اآ< 9وره D% .ه" 9 ');3أ )+ب !< اآ< ا م Zد ,ZF
-Lأو 93-Lو 9 ');3أ )+ب ا 0 l3Zاآ< ,[ c .أ )+ب درا #+اآ< i3
,;+Fام أدوات &,دة وه أدوات ],و #CFو,- -"Dف إ Hا D%ا \Zأ]+ب اآ< <G
; ECه <Dا FishBone Diagram #Dو*' اه Brainstormin 9وا D%ا[<F .
إن أ )+ب ا A3 3اي ,;3م 3واFن #)D <D O 3 -أ -F]+وا/اءات ا
,! 0" ;+وث ه ا .m] #)Dه أ! ,رآ iAها ا"5م ا x[3أن Dن * )A
) 9)Zوا.933,
ا 01ا5 :Visualization Aم 3ا&3 /ول أن Dن اLaء وا9 0[) #&O
ا"5ة اaو D ," .Hن *" <) #++ \]Cُ3 0ا ,1%ن آ< Lء 01ا/ج واO
[F < <Dد اد ) Hا" .5ذا "Z3اد ) Hا"5؟ إن أر1م ا/ج وا[ دة
وأCل ا,Zات وا-م أآ 9أدوات ا/ج وا اد واaآ 9ا.… #"fإ Q® Hذ O c
" 0ا;5 : Proof Mistake BCا aن 5م )< ا) ,1%ا*" 0ا&3 (\Lول اjء )H
اآ< 9وره ن 0" #++ا; BCه أ! 8" ,ه ا,! ,"Z .#Gوث #)Dل ”9
اي أه<“ و 9Dل ”آ' !,ث ا;BC؟ وآ' " .“kZاD%ة ه" [" * #)Z #-Fت
#)-+اZ+ل أو " #Z]C #]+ا/ن )ا #+,"-ا]/ .(Ergonomics #3ن kZ]^ 9
أن H"3وان * ")Z ºC;3اLaء ]* &Fص ,Z k¡CQو ") .#أن " 0ا;9 C
ا&,وث أ 3 C ")Z c) m8اآ"ت وأ #5ا,! 0"3 F <Zوث + BCQاء 9ا/ن أو
اآ" .#ها ا )+aب .poka yoke #FF H3
ا; Cات ا D3 ," :Standardise work <Z) #+ن ه"ك ,د 9ا 3 9"%ن %"Fا<Z
,[ ,أن أ!,ه ,;3م ^ <) #3ا 9 ,1%و d1أو Qت و 9Dا 93Qfر ,;3 Fن %
ا )+aب c .ن و CQ 0Oات <Z[3 <Z) #+1آ< ا ,;3 9)nن أ <jأ )+ب و Dن
ه ا; Cات ا #+ه ا+aس 3 Cا ")8 )D <Zإ #3^ Hأ " <jم <3,ZF
ا; Cات ا #+و 3 C 9 9D cFأداء آ< ا.9)n
! أن ا; Cات ا+ #+ك إ,اده ا 9)nو #8Qذوي ا;]ة وا.-" 93i
ا; Cات ا <) H) , #+اnات ) #ا H"ZF <nأ" 0Cا 9i <8
)Z) ]3 dF7ت <) .ا nه 9أ++ت 5م 3وه أ -إدارة ا)Zت ورF
" m] <*%F k1إن Lء ا .Jا; Cات ا,; #+م آ ,3,& cا #Caا 9) #
وا 9j3 F 933,ز 03أو ] <DF -1ل \&3أه,اف ها ا"5م.
ا!ام ا5 :Respect of Employees 9)Zم 3أو )< ا 9D3 ,1%أن <Z3إ
9ا!ام وا #Gا]د- ،#ا ا"5م ]" ه ) Hا <Zا[ ,F .أن D3ن D
ا 933,أ 3 -ن ,Fا CQ H) 9Zط ا/ج Z3ف -Fم ا) ب أي أن اH) 9)Z
CQط ا/ج ه #1ا-م وا 933,ه أد Hا-م H"ZFأن دوره ه د ه(ء ا 9)Z
ا .01ها ا[ <Z) 9D3أن ,]3ع و 9D3ا&* ل ) Hا 9 3 Cه(ء ا )Z3 93ن 0
) #ا/ج L] <DFو1» 9D3م ا;) #%أن Zون
01ا <) #++ CZ :<Zا ,1%أه #آ]ة 3iرة ا 933,وا 01 9+,"-ا<DF <Z
3,ا C; D ,ط ا/ج وm^mع ) Hاآ< ) Hا"- c .#Z]Cك ات
آGة , 3ه 01ا <Zأو .k" ]31وه"ك ز3رات دور #3آف أي إهل x
ا 01أو أي Qوج ) Hا ا%8ت ا&,دة ) #%) .<Zرؤ #3اآ< ) Hا #Z]Cو,م اآ%ء
Fع أو 1اءة ار 3ه ) #أ5 #)8م )< ا 01 .,1%ا <Zها ا"5م D3ن k3,
C)+ت آGة CQ H) 9)Zط ا/ج وا -j3 % 3 -) 9ا;ذ 1ارات آGة دون
ا ع إ Hا 3ت ا -"D H)aإ3ف EQا/ج " ,و د أو BCQ 01ا[ دة و-"D3
درا #+آ< وا1اح اDaر و"%ه
اZون ا 9D3 :iأن <Zه ا #+إ 9اZون 9Fا1aم ا;) #%وا 3ت
ا;) .#%ها ا"5م ا <Dآ xوا! ,واZ3 <Dون ) 3 Cو)< ا .,1%ا"5م ا),ي
¼ج ن و د أCQء دة ا"[ت *' ا*"(3 #Zدي إ Hف EQا/ج آ) kو(دي
ه اCQaء ا[ دة إ1" Hت #"Q+وا-ت ]د 9F #ا1aم ا;) #%وا -" ,1إ H
Lء .و5 9Dم )< ا ,1%ن أي BCQا[ دة (+دي إ EQ '1 Hا/ج c <DFن
ا-ات وا-ت ا]د 0 H #ها ا"5م .اآت ا- #! #]Cا ا"5م &ص
)
Hس 1اZون Fة 3 <Dك !< اmDت وا+س ه & 9ا #)Zا#/
و mا; BCو ا]& 9ا;.ºC
3 Cا)Zت )< ا <) #++ :,1%ا ,1%دا 5" Aإ 3 C Hا)Zت و&)< آ)<) .-
ا ,1%ه" \3^ 9ا H) Enjا 9)nو,! ," -]1Zوث أي BCQو5 9Dم ,Z3 3
) Hإدة ا" 5ا #)Zا #/أو ا/دار <& #3اآ< و)< ا ,1%و" 0ا; #G .BCها
ا"5م ه أن " 5دا Aا)Zت وا/اءات 3 Cه D ,"Zن ا #)Zزة Dن ا"`A
زة.
ها ); <) #G :ا ,1%و ا #ا #إن Lء اZ Jض ®ت )< ا.,1%
,ZFان ا #%) "OZ+و5 #7م )< ا5) ,1%م 3اZ ،(/ض ه ا#
ا) #5aاaدوات( ا- #++aا ا"5م وا 9 k"Dا 8ل إ Hأه,ا.k
<) #++ا D ,1%ن , 9ة أ #5أو " .8ه ا -OZ 8"Zه" *QFر -1" 7
<*%Fت ! #إن Lء ا)) .kه ا 8"Zأو ا #5aه:
y%Qو d1ا : Reduced Set Up Time E]jوه ; y%ا d1اmزم E]jاآ"ت
/ج "` ;)' .ا d1ا E]j <3 Cاآ"O "Z3 #ورة إج آت آ]ة % 9ا"`
و [! y%; 9 "Z"3 Fا #])Cوه y%; 9 F "Z"3ا;iون *' ا*"0
و x&+ #) 9 "Z"3ا/ج .إذن y%; 9 ,Fmو E]j d1اآ" <DF #آ].
![ ا #])Cا* Small Lot size nوه ![ ا #])Cا ا!,ة أي د #Zا/ج ا ا!,ة .إذا آن
![ آ< أ (#])^) <nآ]ا ن H"Zذ cأ" "+م 93i;Fا 9 GDا اد *' ا*"#Z
وه ,3أن <) ,3 "a k)Z%ا;iون و #8;Fا;iون *' ا*"0
y%Qا;iون & dا*"i;) 0ون
م ا*" Reduced Work in Process (0وه
ا;iون 9ا اد أو اiaاءا ت #)!Fا/ج اaو و QaFة y%Q .ها ا;iون
ه ا أ <) #++ #%) ++ا ,1%آ <*%F k&Oا%ة ا #Fو ا#
ا 9 k #Fأ #Cn 7آ< ا/ج و] k Dرة 9ل
G
x&+ #++ا/ج Pull Productionو "Zأن 3ا/ج "Fء ) Hا!ج ا!) #ا¼ #ج
و "Fء ) #CQ Hإج &,دة #)! .ا/ج اaو `" Hإ Fذن وا!ج #)! 9ا/ج
ا #وهDا ! EQ #3- Hا/ج 3,D 3 m .ا/ج 9Fاا!< .ه Zف أF j3ـ Kanabn
أي #1CFأو آرت و +ف أ -!Lإن Lء ا <*%F Jت 1د#
!)ت E]Oا[ دة Quality Control Circlesوه ]رة 9ق < 9ا 9)nوا9"%
م ,Fرا #+و!< آ< ا[ دة وا <nوا* .#ه ا&)ت Oور, #3را #+اآ< وا-m1
9وره وL/اك آ< 3ت ا <! <Zاآ<)! .ت E]Oا[ دة ه أ!^ ,ق ا3 C
ا Continuous Improvementواي ه 9أ++ت 5م . 3
ا* #ا #/ا) Maintenance Total Productive #وه 5م (3 #8دي إ Hز3دة
إ! #ا,Zات و)< اCaل .ها ا"5م Oوري <) 9 9D Dا;iون 9ا اد *'
ا*" #Zو x&+ #++ \]Cا/ج <) 9 ,Fm .اCaل ا <DF #¡%آ] \]Cه
ا+ت.
# " #ا H"ZF Multi Task Employees 'A$ان D3ن ا, <Zر H) Fام ,ZFة
-م #- 9 ,Fوا!,ة .ها ا )+aب CZ3و- n #م ا ," <Zا& ! .#أن ها
ا"5م ,-3ف ) 8ل إ #+ Hا])C #F[+ت اmZء و x[3 Fأن Dن ه"ك و #
ا #Zآ- n 9D3 &F cم ا])C x&F <Zت ا ق .ها ا )+aب #1m kآ]ة
"DFا[ <n 9D3 ! #وا! ,أن 3م , <nFة آ"ت.
ا/ج ا ي أو ا",-3 :Production leveling 5ف 5م 3إ <) Hاnات وذc
Fج آت n8ة 9آ< "` آ< 3م D &Fن ه"ك !/ #ج آت آ]ة `" 9
3م <) .ا, H) ,3 nم ا!%ظ i;Fون آ] و <Z[3ا #)Zا#)+mF #/
وا5م ,Fون !,وث nات آ]ة.
ااء ا d1ا" Just In Time Purchasing x+و "Zإ #Dا&* ل ) Hا;ت
و ازم ا/ج " ,ا& #إ #++ .#F -ااء ه <) -" ,Fا;iون و 3 Cا/ج
و)< ا Zب ا"[ت 8 ) .ل إ Hذ"- cك أ ر آ, <) <G -]C 3 Gد ا رد93
واZون -Zوإiا BF -ر &,دة أ )+ب ).-
ا& #¡F H) #5ا 5) <Zت( :S5وه x "Zو" 5و" '5أآ 9ا <Zوأدوات ا<Z
D3 &Fن ا 8ل إ Hاaدوات وا )Zت أا 3ا و Z3+و D3ن ا , D 01ا ) <Zو®"
%ا H .d1ه اF #3Cـ #] S5إ Hا)Dت ا #"Fا 5" "Zوx
و"D '5ن ا.<Z
ر #F1ا[ دة ا) :Total Quality Control #ه"ك mزم <) #++ 9Fا ,1%وإدارة ا[ دة
ا)mD #ه ,3ا 8 )) .Qfل إ x&+ #++ Hا/ج 9 ,Fا 8ل إ3 Hت #
9ا[ دة c .ن 3واآت ا \]CF d1 #Fإدارة ا[ دة ا) #أو ر #F1ا[ دة
ا) 9 #أه k]Cه 1م ا :&%F "%اiaاء ا H"ZF k%"F -["3أن ا"` k*& 3
mQل آ< !) #إ \3^ 9 #ا 9)nأ .-%و 9ا)Cت ا; Z) #ل إ3ف EQا/ج
! #و د #)Dا[ دة.
أ d]7ا&Faث ا" - #5 `Aا( - #+دي إL( 9& Hات اaداء :<G
\]Cها ا"5م أا ,&3ث # 9Fو&Oه و&3 k"Dج [ -د آ]] ,1 .در ه"yZF c
ا]Zت ا [5 \]C <Zم 9 FO 3ا;ل " ا .FZا 9 GDه ا]Zت
! وه"ك ا k]C 9D3 GDوه"ك أ #)Gوا 9 ,F .c #Z1اZ+اض ه ا]Zت ه"،
د" "] l1ت \]Cآ< "* 5 8" 9م ""D3 cF .#)*%" # k!L ," 3
" #1ا #1,F aو!"¡ 0Cأن ل إن آن \]Cها ا"5م أ "Dام &.m
,1 c)Zأدرآ dأن ,م yZF \]Cه ا1
")Z[3 8"Zدر 93ا" <) H) #3-ا;iون
و x&+ #++ \]Cا/ج أي أ" Dن <) #++ "]^ ,1ا ,1%وH) <*& F
ا,Aه .و yZF \]C 9Dه ا(3 8"Zدي إ yZF Hا %ا)! \]C .cLmF ,Aت E]Oا[ دة -
) <]+ HاGل ,! -ذا CZ3 kا 9 GDا" `Aا[,ة .و *&) 9Dل ) Hا %ا ,Aا#CZ
<) #+ا 0 \]C 9 ,Fm ,1%ه ا.8"Z
9ا; BCأن * ر أ \]C ""D3 kه ا #+ة وiة "+ x)C3 aات :); D
9ا %ا ,1و #7 n 0Cا( .#+و 9Dا, <DF 3 \]Cر [3و&\ kZا %ا, ,Aر[3
آ.c
آ< "* هl1 وأود أن أJust In Time / ا3 م5 #7 #F+ # d1
.,1 ا% اH) ءj أو ا,1 ا% ا9 :);ول "* وه اBF "أ ه,] .<*%F #Gا
/ ا3 م5" A ا+( اTaiichi Ohno " أه3 ل3
#&%8 ،/ ا3 م5 آب9 “,1 ا% ا9 \)C ا:); ه ا/ ا3 م5 س+”إن أ
.1988 ،4
#FZF Hَّ ُ أنx[ و/ ا3 م5 ه & ر,1 ا% ا9 :); أن اO # ه ا
:,1 ا%F \)Z3 / ا3 م5 Dِي و,) اD% ا9F د" رن.,1%م )< ا5
ذا 9 !mار #ا[,ول أm؟ إن ا %ا ,1ا # ] ]Zدة ه #O
5م 3ا ./أو1ت ا5ر وأو1ت ا"< وأو1ت ا E]jه 9ا aر ا ]Zا,1
ا #5aا) .#3,أ 5م 3ا /ن آ< ها 9 ]Z3ا %ا ,1ا x[3ا;).-" :
أ! ,ا %ارق ا]Dة 9Fا #Gا) #3,و5 #7م 3اToyota Production System /
أن ا %ا 3 ,1ااف -Fا #5aا) ,[ .#3,ا 3 3,ل cأن ا %ا <* ,1إ Hا*<F .%
و D3ن ا[ دا Aه اmF l3Zم 0ا %ا ,1ز3دة ا;iون -5 Dا %ا ,1واآ<
) Hا D3 ,"Z .Cن i; "3,ون آ] ن آ< ا[ دة وا* + #د" -و E+ا;iون
ا H"ZF ]Dأ kأ! Z+ ,أن ا/ج x]F QBه ا .#)Dو %ا,&3 D%ث 0ا,] #Z
<) 9ا d1ا 0Ajا"< و,اول اaداوات وا]& 9ا )Zت وإm8ح %اء ارا
وDارا 3 k ،ز3دة ا - kBF #"BCF Z D #Zآن ا d1ا 0Ajن ا D+ #Zن
آ) #م .<ZF
5 #7م 3ا ، #%); /إ,- -ف إ Hإ-$ر اآ< وا %ا .-" :);) ,1إ-
ااف Fد ا %ا ,1و ا[ 9 ,F --ه) -وا .-Z l3Zها ا"5م أ!;3 ,ف 9
ا&,ث 9اآ< وا %ا #)D ,3,& H"Z ,1أو ,1أ" أم 3 C) #8و)< ا.,1%
ا;) 9 :ا %ا ,1ه أٌ [3ي دم ا5"F 9)Zم 3ا ./إ&3 -و ن ا;) 9 :آ<
ا %ا,F - ,1ت n8ة و -آ dأ Zد وها Z3ه ZFدة و D3 Fن !H) 9*3
-ا/ج اiا :Over-Production ,Aا/ج اiاi; k" `"3 ,Aون 9ا"[ت و;iون زا9 ,A
ا"[ت & dا*" 0وه x]3ز3دة أو1ت ا5ر ) 9Fت ا <nو D3ن ]]+
#Cnاآ< وا Zب آ أو <*%F d&Oا #ا#F
-2أو1ت ا5ر <) #7 :Time Waitingا <)F - ,1%أو1ت ا5ر ا -F
ا;ت وا"[ت *' ا*"i <D #Zء 5"3و F^ m3 ^ 1ر ^ <]1 <3آ< !)#
إ…#ها ا .k)) 9 ,F d1ه"ك آ cأو1ت ا5ر ا -j3ا <nوه 5"3اآ"#
"i <n 9 -ء .
[" -3ت 3 ," :Products Defective #]Zإج "` xZن ها "Z3إ إدة k)n
أو إهmآ) kا;) .(k" :ها O "Z3ع و xZ `" <n d1وإدة و d1إدةا <n
وOع #1ا اد وإ^ #ا d1اmزم )]])^ #ت اmZء .ها "Z3أ j3و د !,Z #د آ] 9
ا #Zا :&%ا"` ا" ,ZF A-إ.k
-4ا ,1ا&آ :Motion #آ 9د \A1و+ت 0jأ"7ء !آ #اD 9 <Zن ) Qfم
BFل ,Aة " -أو 9D3ا"n+ء "-؟ ها ا"5م BF -3ن ا n <Zل ^ ال ا d1و9D
5"3إ Hآ BF n kر `") #1 'jأم .
-5ا ,1ا ^ :Processing <nأن ا,Zة <Zن آ< Lء )3 Hام .ها D
5م )< ا .,1%ه< آ< ه ا; Cات ا م -Fا,Zة *" 0ا"` Oور#3؟ ه< 9D3
]-C؟ ه< 9D3إ+ا-؟ D ,1ن ه"ك CQات 9D3د[ -أو 9D3أداءه و d1أ9 <1
^ \3ا,;+ام "DأQى أو إدة ) xت ا.…<n
* \]+ه ا %ا ,1ا] #Zو 9Dأ!]] dأن أ,ه ه" ;*ة D3 Dن ا Oع mD
5 #7م 3ا < /آ< ا %ا + ,1اء آ dا*" 0أو ا xDأو ا0 #1mZ
ا رد 93أو اmZء <D .ا % -3, 9)Zاهم <)FاD ,1%ن ) '$ .-اي
<Z3ا ارد ا] <)F -َ3 #3ا -3 )G ,1%ا <Zاي 3م <nFاآ"-3 )G #
ا '$اي <Z3ا]Zت .ا 9 &]3 <Dص )< ا,F - ,1%ا m)1و! Gآن .kD
)< ا <) 9 ');3 ,1%ا%/ق <) .ا, "Z3 ,1%م ,ان ا ارد أ )< ا¼%ق , "Zم
ا%/ق أ <) ,3 ," .m8ا , ,1%ي ,Zات ,3,ة و" H) \%أل ا xوا" #5و9D
ها ا"(3 #3-دي إ <) Hا .,1%أ )< ا%/ق )[ Bإ kاآت " ,اور # #AjF
)*ن ا ¡L - (#ن ;)%ن.
ه ا #أو #7 d&Oا;) 9 :ا %ا ,1و ات ا #إن Lء ا l1" Jآ' 3ا<Z
0ه ا %ا ,1وا;) -" :وZض yZFاaدوات وا%ه ا;5 #,م 3ا./
<Dه ا5 #7 8" #1" #م 3اToyota Production System /
! Zض أ )+ب اm1ع اآ< 9وره.
اي ,&3ث ",! ,وث #)Dا #5aا)#3,؟ إن &و <! #ا #)Dوإدة ا 0Oإ H
آن ) QB kاaو #3اaو Hور FاQaة ][د دة ا 0Oإ Hآن ) H+" kا.#)D
ن Dرو ,ZFذD cر ا ,ZF #)Dة "ُ ,Zا 0Oإ Hآن ) kو" H+ا #)DوهDا .وآَّ B
dأن أذآ اًا kُ)Z% 5وه أ" ",! ,وث 9 ; #)D ا #)Dه أ َ] ل .وُ 9D
ا,ا <Z[3 Fه ا H) %C #)Dاً Cة أQى .إ" ",! 0وث ا #)Dوإ &%
i;Fون آ] 0C1 9اnر أو ا اد ا;م أو ا"[ت D mDن ه ا7( #)Dة أو H"ZFأدق
)Z mDإدارة ا( #+أن ه"ك D cF .#)Dن "C
,1ا 9 #)Dرأ -+إ Hإ.-,1 :Q
ها ا[ 3ع ا¡ ن ا-م ها أو ذاك *Fوا/هل اي أدى إ,! Hوث ا#)D
و %D3ن + H) &َFء اaداء و #]1Zا; :أو ا;Laص ا c #[ .9-ن ا 3ت
اaد& Hول إ%Qء اآ< و ُ 0)Cا H) 933,آ< Lء H) x3 .ذ cأن 3م ا933,
ب :G cآ",! #ث -Fآ )[iء ا,وار
&Fو <! #اآ< "Fء ) )Z Hت .#*1أُ O
آ <Gد او! B #ا,"-س وا 3,و Fj3ن أ +Qأ,+اس )أي D%3ون
أ 5م ) 3أو ا*" 0ا; 9ا %ا (Production Lean ,1ن ا .ً '); aإن
&و #إدة ا 0Oإ Hآن ) ]" kإ 0 x" Hأ )+ب &)< ا] xا[ري ) .#)Dإن
#7ا 9)Zه" ه ”,! 0" ,3وث ا #)Dة أQى“ .إ" #Cn ,3ا #)Dو,3 9D
" <Z[ ," " -Zا QB x] #)Dو 8ل ا"` إ Hا 0" " <Zا %ا,1
وا #%)Dا دا -و7B ")Z ""Dه . ,أ 5م 3ا ,3 " /ا,1
أ ,3 9&" m8ا;) -" :و 9 &] 9&" cا] xا[ري.
ه ا3 #Gع أ! 8 ) ,ل إ Hأي *3 x]+د kأو أي ا-م <F
H) k)3آ< k 9
3 aF #1mك ا 8ل إ Hا] xا[ري ٌ\ .اٍ .…D%و ا 8ل إH
ا&<….… D%.اد ) Hا& \]C.…\Aا&<… -" 7.ا .ً #)Dها ا[
%;ُ3أ! ,ا& m \Aأ! k]*3 ,ا ",! ,وث .#)D
إن ا&ت ا D3ن -ا;,َّ Z BCا , #))1ا و 9DاCQaء 9 Bأ]+ب أQى آGة " + -ء
* 5م ا& + ،Dء * Dن ا, ،<Zم ,ر x3ا <Zأو ا¡ ل ,Fر ا, ،Dم
و,! 0" <A+وث ا; ،BCو د )Z BCQت ا ،<Zا/رهق [ <Z) #ت ^ .…،#)3إH
® .Qو!! Hت ,Zا; ") x[3 k BCأن ]& 9ا] xا[ري اي '$ ,3
ا[,ول أد 3رن 9Fأ )+ب ا 0 <Zا %ا) ,1اآ<( ا D%ا),ي و5 Dم 3
ا./
) 8ل إ) <! Hآ< 9وره ن ه"ك ,ة أدوات ;,م دة اآت ا- #]Cا
ا"5م 9 .ه اaدوات EC; :ه <DاF H"&" ،#Dر ، 3اB+ل 5ات ذا '* ،اه،9
3أ/ECQ ،3ا/<Zادرس/أ ,اDة ة أQى .ه اaدوات + -ت آ:- #
,ZFأن ا5 #7 "OZ+م 3ا <! Production system Toyota /اآ< 9
وره Zض ه" آ <! #%اآ< 9وره ه ا,] .#Gأ Z+Fاض اaدوات #ZAL
اZ+ل !< اآ< وا5 #7 3 Cم % .Manufacturing Lean 3ه ا#
Zض yZFه اaدوات و ا #ا #إن Lء اZ Jض #Fاaدوات ,ZF 7ذc
Zض CQات !< اآ<.
-1ا] رة
ر,]3 Fو ا+ aذ و ""Dأرا ِ+ 9 #ِ+ت 5 #7م 3ا % ./ه ا #Gا
ُ[ H) 0ا D%ا[ و) Hدرا #+اآ< ا D3 01ن ا,;+ام ا] رة أا .-ذا
;,م ا] رة؟ ; #FD -,ا]+aب ا&) #FD ،#)D) #ا1ا!ت + ،وآ #Fا[,ول
ا O ،"iا yZF \)Z ،#)Dا +ت ا .#&Oه ا D #Gن ات
]رة 9أوا أو ]رة - 9ات D <Fن ]رة 9ش "Fء و".5
ذا ,&3ث دة ات ا " .#)D )! - l1إن D%F B3 :;Lة -1" 7
و,]3و أ <Q, 7 )* -ا 0OأQى و % ,[ #+ '* ,ZFا; 3 :ل %ا&<
ة أQى و&,F 9ور k Oب ذ cا&< ة أQى وهDا .داAة 9اDار و,م ا"5م
و,م ا[ H) 0ا .D%و;3ج ,ZFذ 5Z cا& 9CQ+ 93Oو
" )+BF 9Zب !<
.#)D
أ ه ا^ ""D #Gح آ< اDaر وآ H) -Fا] رة -1" 7وا!,ا وا!,ا !<* H
إ )! # [ Hل ";" #]+ر أ -)jأو ;ر أو #3ا"-F .%ا D3ن اع ",+ , 5
)^ Hح أDر ,3,ة و l1آ< اDaر و <F .d1 ) #Zj 9D3وأآ 9 Gذ cن آ< j! 9
اع ;3ج وآ)! kس " %ا&< L kaرك و 0Oا&< وآن رأ . k3ا9 -
أD%F Hة ")DاLآ" ا&<.
ه ا %! 3 #Gا )Zت وإ! <F .-إن ) < #ا;]ات <DF Qf < 9را0A
;]ات , 3و 8 -"3رة )Zت < ,!a #FCث ا <8إ kو <DLآ]ت
& -F %اآ ," k c .#و 1ع D3 #)Dن !m+ "3,ن:
اaول :ا;]ات ا #Fا ا!%ظ -Fو)1 .Qf < 9 -رن 9Fه ا #Gو #7 9Fأن
,]3ا آ< ,F ! 9 :;Lأ ! 9 k]+ 9ا .H-و! أن ]Qات ا aF d <Zا9-
و Fء اي ]Q .kj3 Z <-3ات ا <Zه ]Qات ),"3 #ر أن [,ه ا xDا<F #)Z
ه ]Qات ) %"F #C] #ا( #+و %ا,Zات و #¡F %ا %! .<Zا;]ات وا&وت
9 "3إدة [ % #FاDaر ا <]1 9 -) d"7و 9 ,% ")Z[3اDaر ا"&.#
; ECه <Dا Cause and Effect Diagram #Dه أ )+ب , <-+ا و, ,%ا %ا .d1
i3ها ا; H) ,3 kBF ECآ آ< ا]+aب ا&) %3 - #)D) #اه 9آ آ<
ا]+aب5 #7 0 H3 - c .م 3ا]& 9ا]+aب ا[ر <DL .#3ا; ECآ
ه ] 9ا5 k]3 <Dم ا .#Dرأس ا 3 #Dآ #Fا d& #)Dا,را ،#+أ رؤوس
ا5Zم )ا; Cط ا (#)Aآ #FاLaء ا #Aا O F #1m -ع .أ ) ] Hآ< EQ
< 9ا(7ات ا.#A
<Aآ #Fا]+aب اٍ D #%
Gل, 9& :رس #)Dوه !,وث BCQا]ت ا[) #اءة در! #ارة ا] ,3
*". 0
-2ه اLaء ا #Aا <[F #1m -در #ا&ارة؟ س در #ا&ارة ،ا) "%ا<Z
اي #¡F ،(<[3ا[<)Z ،ت ا .<Zه و ,3,& #)+اLaء ا #Aأو Q® H"ZF
ا]+aب [ ت ر :<G #Aا #3^ ،#Zا ،<Zا ،#fا;ت.
-3ه ا]+aب )اا (#Oا 9 B" ,1أي 9اLaء ا#A؟ ! أ" D%إن
آن ا] xدا أم و xD ""Dآ< ا]+aب ا ,ZF .#"Dذ "+ cم Fا]+aب ]]+ ]]+و9D
ه"ك *< #)! 9Fآ #Fآ< ا]+aب ا&) #و!) #ا]+aب .ه ا H) , #3Cذآ
أ]+ب أآ Gو Fز3دة ا #8%ا 8ل إ Hا] xا& وا[ري.
; ECه <Dا k]D ,1 #Dو!,ك و 93QËF #Z+F k]D ,1و k]D ,1أ"7ء ) '* #اه.9
3ط ا,;+ام ا& +ب 9 <FاZد أن 3آ H) kFا] رة ات أو 3 ,1آkF
E;Fا ! .3 ,أن 5 #7م 3ا H) ,Z /ا] EواLاك 0ا 3ت
أي ا & 9ا,;+ام ا& +ب أو &" .kوآ ى ن ا )+aب 0C3 &F EFأي "
<nأن .k,;3
'* -4اه9
*' اه Brain Storming 9ه أ )+ب Zوف ,;3م !< اآ< أو 3 Cا)Zت
وا"[ت i3 .ها ا )+aب , CZ3 kBFدا ه 9 mAاDaر ا (دي إ Hا 8ل إ إx]+ H
ا #)Dاو إ, , 3 C Hا )"[ت أو ا)Zت.
) '* #اه 9ه اع ,-3ف & ,3,أ]+ب 3 . #)Dد ا[) #أ! ,ا& 93Oو Dن
و <[ k%$اDaر,] .ا ا[)F #ح ا Oع ,] 7أ ) '* #اه3 ! 9ح
ا&Oون أ]+ب #)Dأو !) '* #)[ .-اه 1 9ا <G ,أ i-3ئ أ!BF ,ي Dة -
,Fت #%;+او [" .#أ"7ء *' اه [3 9ز اDaر 3 <Fا1اح و[< اDaر E
,Zم m+ 0C1ن اDaر 9 .ا 9Dأن QB3أ! ,ا& 93Oا1ا! [) kو,ZF .k) 'j3
ا-ء آ< اDaر 3 kاDaر أو ا]+aب ! Hا 8ل إ Hا]+aب ا&) #أو ا&) ل
ا".#]+
أ )+ب *' اه5 9م ,;3 ,1 3م EC; 0ه <Dا 3 ! #Dر +ا; ECأ"7ء
) '* #اه .9ها ا )+aب "5 #G x+م a (Just In time) 3ن ه ا0[ُ #G
) Hا D%ا[ و) HاLاك آ< .-))& #)DF #1m k 9آ cن أ )+ب *'
اه 9 ,Z]ُ3 9ا& iأي دي أو * ر \F+وه 9أ++ت درا #+اآ< 5م )<
ا.,1%
Lح *' اه <*%F 9ها ا c"D3 .<]1 9 01ا ع ) Oع ) Hاا EFا:
*' اه9
",ZF -" ,ة أ]+ب ! ,3 " #)D) #أن 0jأو 3ت )&< .ه< ],أ 9 :);Fها
ا] xأم ذاكF H"&" ]Z3 .ر 3و #CF #)+و َ #ّZها ا[لF H"&" .ر7B [! 9]3 3
آ< 9 x]+ا]+aب و D3 Fن وا &Oأن )" أن H) x)nا] xاaآ7B Gا 7اي .k)3
+ها ا"&" Hن )" & 7B #] ,3,آ< ) x]+أو ,د ت 7Bآ< x 7 (x]+ا]+aب
! xه ا"]) #أو !, xد ات ا.(7B
آ !mن ا]” xا“ و ”ب“ و!,ه ]]3ن ! ا 9 %80ا #)Dأو 9اCQaء,F .ون
ها ا&)< ا]" ,1 Eق وراء رأي BF :;Lن ا]” xد“ أو ”“ ه أه x]+وه ا]x
ا !m D .Aو #CF #)+و -"Dذات .- 7B
ها ا&)< أو ا"&" D3 ,1 Hن ا; Cة ا ,ZF #ر EC; +ه <Dا 7B ,3,& #Dا]+aب ا
")8إ EC; 9 -ه <Dا.#D
9اaدوات ا], #Cا ا ا 3 -,;+ه ر 3أ 3أو ر dُ+ .A3 3ه ار-F 3ا
ا5 +ا H) -FDورق أ A3 [! yFوه #! 'ZOا رق اZد .ها اxD3 3
ZFض ا ر D3 &F #1ن ;*ا و &3ي ا H) 3آ< ا )Zت ا.#++a
ها ا <! 3 D DZ3 3اآ<L H) <3 3 .ح )L ،#)Dح »]+ب
ا&)L ،#ح ¼اءات ا dأو ا ،+ض )" <]1 `Aو ,ZFا" %أو ر Fض
,ول ز" )" #O/F ،%إ Hر O 3 +ا #)Dأو ا <]1 0Oو <! ,ZFا #)Dاو O 3
أiاء آ" #و,; ,1م ا* ر ا #1او ا +ت وا* ر -F .Zا Dن ه ا ر #1وا#
وآ #ووا, #&Oا c"Dرؤ #3ا Oع k)DFور #1وا!,ة وه H) ,3ر EFا#)D
x]Fوا".`A
Lح آ #%إ,اد ر <*%F A3 3ها ا c"D3 .<]1 9 01ا ع ) Oع ) HااEF
ا :ر 3أ3
ه yZFاaدوات ا; <! #,اآ< <) #7ا Just In time ,1%و#F <D
اaدوات ا #ا #إن Lء ا.J
<Dه ا #اZ+اض أدوات درا #+اآ< 5 #7م 3ا ./ا#
ا #Fا "OZ+اaدوات ا :#ا] رة %! ،وإ! #ا )Zت EC; ،ه <Dا<)& ،#D
Fر ، 3ر 3أ .3ه اZ #ض اaدوات ا :#اB+ل ذا Qات،
/ECQا/<Zادرسm3,ZF 1/ت اmز ،d EC; ،#ا +ت ا;).#%
ها ا )+aب ا] Eه 0AL Eا,;+ام 5 #7م 3ا <F /ه 9اQاع 3
أه" Tiichic Ohonoا( +ا5" Aم 3ا ./ها ا )+aب #^]Fه أن Bل
ذا Qات ! <* Hإ Hا] xا&,& , .ث , <G #)Dم آ #Fا 3ا
G) ,ل B (O ) EFل
آن 9D3أن ," '1أول ”ذا“ و 9Dا+ار ا-دف ) 8ل إ Hا] xا[ري ")Z
ا"Z #3-ف أن ا #)Dه ن " j! 5ر ا ") .lاfن ان ]& ) Hو H! #)+
" Hأن ;] ا¡ ل 9ا <]1 lأر 0Fو 9 #+ 93ا!" .k
ها ا )+aب ,-3ف ا 8ل إ Hا]+aب ا[ر #3و,م اآ%ء BFي Lء - &C+ا ه ا,-ف
D 9ار ا(ال ”ذا…ذا“ .ها ا )+aب ,-3ف آ( cال اaاد ا <G #)DF 9"Zل
ا,F <nون & iأي ]\ .ا )+aب , 3 D DZ3م اع ) 8ل إ Hا"+ج.
Gل ®:Q
ه " ,1ا] xا& .إن اiان .<Z3إذن )"&< #)Dاiان آ "$ %هة '1
ا/ج .ه ه ,Aة ها ا )+aب ا] Eوا.-
3 ,1ل :<A1ها ا )+aب اي CF %D3ح ا(ال ,ة ات؟ وأ 1ل :kا 9 c%"F &Fأ]+ب
اآ< و ,[+أن k -5Zأ]+ب وا #&Oو 9D3ا 8ل إ[F -د (+ال ا; :ا\8m
)آ", #ة ات <F .إن ها 9 ""n3ا Q,ل ااOت وه]+a #ب ,Zة ا 9
$اه.
c"D3ا^mع )L Hح - #3i)[/Fا ا )+aب H) EnjF -% 3 01اا EFا:
L 01آ 3 #
; d ECه ر O 3 +ا[,ول ا %" "iأ .ها ا;D! ECا ) 3 #7 H
و 0AL k"Dا,;+ام,;3 .م ها ا; <! ," ECاآ< O 3 Dا[,ول ا \]C "iا&<
\" <-3 Dا" %و 9 ,] .kZFأن ل أ" +ف <Z%آا وآا " 0jذ 8 cرة
,ول ز" Z3 Dف آ< ^ف ¡ kو 9D3 DاBآ 9 ,أن ا",[) ]^ 3 %ول ا."i
Gل:
ه ا; O #C3اaل و)< "%ه و ا%" ,ه وه H) ,3ا"\ 9Fا[-ت
ا;) #%و <Z[3آ< Z3 aF #1m k 9ف ا ,ا" 9D3 .%آ ," cا" %ر #أو1ت
ا"aF %و1ت ا; ,3,& #CCأ]+ب ا QBو& 3,ا[,ول ا."i
#C3Qا[,ول ا <*%F -!L \]+ "iها ا 01و c"D3ا ع إ c) HاmQ 9 #ل
اا EFاd #C3Q :
ه إ!,ى أدوات 5م )< ا ,1%وه ا^/ر اZم ,را #+و!< اآ< D3 .ن ها ا^/ر 9أر0F
CQات ر #Aوه:
m3,ZF 1ت ا :Act #Amإن آن ا&< \&3ه )Cب آ) او Aiدرس اm3,Zت
ا #F )Cوأ ,ا aا; Cة اaو (ECQ) HوهDا ! 3 Hا 8ل إ Hا&< ا .<Gaإذا آ",1 d
^] dا&< <]+ H) Aiا]Qر .kZFأ " ,ا 8ل ) )Cب ]Fر ا&< آ#3C
<Z) #+1و,F 1و k"3وا 9 &Fص أQى ).3 C
ا 9 GDا +ت ا] #وا ,; #&Oم 5م 3اي #^]F i3وإ!#
ا )Zت واد ) Hا& 9 .\Aا +ت ا ,; ,1م ! #Z]^ xا:#)D
; + ECا)Zت :Flow chartوه ;3 ECح CQات ا .E] +F #)Zه"ك •
yZFا ز ا #+ا ,; ,1م ر +ها ا; ECوjF 9Dورة ا,;+ا-
! #درا #+اآ< kaر -Z3 Fآ< ا c #O/F 9)Zن ه"ك اmQف
ا ز ا c #+ن اGل اآ ر أد ,;3م ) cا ز.
:# ا01 ا ا9 أيH) عm^ اc"D3 )تZ ا+ EC; #+ ا ز ا#Z
analysis Process
Flowchart
Charting Symbols Process Flow
Diagram Scatter Q® n 0 أو9i ا0 n #1 n O #F ت+ر •
.<< إآG `اF ام,;+F أو3و,3 -+ ر9D3 وا
ها ا ,3,& ,%3 +ات 9Fا,Zات أو أآ 9ا <Zو& ,3,اaآ 9ا",Z 0O #]+ات
أو أآ < 9إ#O
,3,& -1ا#)D
-2ا1اح آ< ا]+aب ا,;3 ,1) #"Dم ذ EC; cه <Dا #Dوأ )+ب اB+ل ذا Q
ات وأ )+ب *' اه(9
-3درا #+ا]+aب ا&) #و& 9 # [ ,3,ا]+aب ا& ,Z3) #ذ H) cا ع إ Hا&\A
وا )Zت واD+ل ه
" -و,;3 ,1م "&"F Hر ,3,& 3اaو 3ت(
-4ا1اح أ x+ا&< وار,;3 ,1) -"F #م ذ '* cاه #O/F 9إ Hا )Zت
ا! #وا;]ات ا(#F
-6و 9) %") #CQ 0OاZد أن 3و 0Oا; 8 #Cرة # - d #C3QاZض
وإ #Dا(#ZF
-7ا"%
&* -9ا&< إذا iم ا aأو \]Cا&< آ) إذا آن Ai %" ,1
نDF ك,[د اF k <n )ت ا:;3 <ف آZ أنc"D3 < ايZن اD ه
ا[ دة3 <G #/ ا#)Z ا+ O 3 kF ,[ 01 ا ا- .*] ا#+& cا,;+< واZا
اول,< وZن اD <Q دا9fن ا اD O تmات و,Zء ا+اف وأ,هa &\ ا#]و
<Z) #+ت ا%8< وا اZ)ت اZاد وaم ا- O و !ت#F )Cل اa اO
.cو
ذ
:; ) ت اZف آ< اZ3 اآ"ت أن0 <ZF م3 < ايZ) 9D3 01 ها ا
) تZ .k أ#&O واآ< وا#F )Cل اa` واA"< اD kD وه#/ ا#)Zا
.#+() ت اZ #D]L H) `A"ى ا3 اف ايH) و3, اH) اD! d
]\ هC "" أZ3 <Zن اD ا) !تyZF 0O ) [د و#7 و#%) هA ا01 ا
نD #&O <Z ا:; ) ت اZ و د آ< اH) "8! "Z #G< إن ه اF .#%)%ا
"Z #G ا- .) تZء ا%Qم إ, H) و#G3,! ) تZ و دH) "&ص.<Zا
m <Z ا--%3 ة,Z EAاQ س,"- ا0j3 ,"Z .-- و-5!m <-3 رة8 ) تZا
," و،A Z1 نD3 <Z ا01 E <Z)ت اZ 0j ," و،A Z1 c ن ذD3
#"% ت ا+ات وا,Z ن آ ت اD ," و،A 01 ن اD3 <Z ا#[ <Zف اZ3
01 ن اD3
لB <Z&ج ا3 ," و،A 01 ن اD3 س,"- أو ا3, اxD
.A
أوVisual Management #3ؤF دارة/ـ اF j3 أH3 Visual Workplace A ا01 ا
.Visual controls
A ا01 ) A لG :A ا01 ا9 ء * رi ة, ا هEFم اا,;+ا
[http://www.youtube.com/watch?v=GfEL6h7vlhI&feature=related
/ ا3 م5 #7 8" 1F 0 A ا01 ا#7 <%
3 م5"F j3 أH واJust In Time ,1% )< ا#++ وأدوات#7 ]< ن1 9 آ ذآت
#)+ ه وA ا01 ا#G .yZ] ا-jZF 0 <% Toyota Production System /ا
هD%F # ارآ-" ,3 و9)Zدارة &م ا/) ت أن اZ اH"Z .ىQ أ8" ة,Z
.E #3%" دواتB آ-,; و
<)3 A ءL << آZ[ .Mistake proofing BC; ا0" #GF 7 ار]^ وE]3 A ا01 ا
إذا9 < ن ا& ادث0"*F 9fن ا اD O تm ن ه"كD ,"Z .ءCQa ا9
Lرآ 3 dاm+م *" 9 0دو #أورو #3 #Fوآ dا #Gا,Aة "3,ه ا #Gا.#F
"]^ cاآ #ا"%ة )وع و 0Oا 9 GDا) !ت وا -+aوmت ا"] .kو ,1أ-$
c) )Gاآ, #م ا c)F -"1ا])Cت و "])^ ," #8Qآ #Fع و EnOو,Zل 3+ن
ا ا H) 0Aآ< EQا O 0 +ا[ ا .0Aو1ل أ!,ه ” :][Zإن ها َ"- OَZك
ر +ت Oه ا]ت آ وأن آ< EQا k +ن O 3ع ا .“0Aها ه اmQف
#7ا 01ا 9 Aا #Gا) % .#3,ا 01ا ,3 Aأن aي D :;Lن ا <Zأن
Z3ف أي :; # )Zا <Zدون ا& #إ Hاهب إ Hأآ 9أQى .وآ cن و 0Oه ا-+a
و& ,3,ع اZ"3 0Aن ,! 9وث أCQء.
و8 ,1ت :; #)Dها ا,3,& aا ! آ dه"ك ورn8 #Lة *" 0آ] .و 9D3
-Fا ر,* #Lرا ) -اء ا njط1 .ح ا "%ن أن 3إدQل -) EQاء ا njط Fر .#Lو
أ Qع EQ 9ر -) Aاء .و, ,ZFة ا jأن ها ا; Eه
EQز ^] Zو -) CQاء.
آن ا] xه اد ) Hن ا +رة واي ه أ #! yFا -اء وردي ! #اnز
ا iZ]Cهان ا) ن 3رFن ,ا 9 9"+ 0jF ,ZFاZض ) وا c"D3 .#Faأن ;< ![
ا& ادث ا آن 9D3أن &,ث .ه" #1 -5ا H) #FDا +رة .-%و c) H%;3أن
ا/هل إدة ^mء ا ا +آن أ! ,ا]+aب.
ا 01ا,; Aم و <G #CF <A+ا* Fا -¡j3ا,! ," <Zوث F <Cآ"k
Zف آ< cF 0"*F 9و3ه xا[m8/ 0ح ا .<CZو cFن ا 01ا #7 ,3 Aق
ا .<Zوا 01ا,F k& 9D3 Aون ا& #5 H) #5وD xن ا <Zأي أن S5 #7
ه أ! ,د Aا 01ا.A
ا 01ا D Aن kاآ< واi; #&Oون ا3 ]Dا ا <Zو `Aا/ج #&Oأk
و,Zل ا& ادث أم " 01 .kا Aه 9و <A+إ-$ر اآ< وا ه رآiة 9رآiA
5م 3ا./
ا 01ا,F <%3 Aة x&+ #++ 0ا/ج Production Pullوا H) ,Zا,;+ام
1CFت 0Oام ا #Z <Zا #Dا x[3أن -["3ا d1ا&.
آت ا;iون ا*nة و![ ا #])Cا*mZ[3 nن 9ا i 9DاLaء 5") mQ 5"Fم
ا),ي اي D3ن [! kا;iون 9Fا!< ا/ج 0"3 &F ;Oا 9 <Zرؤ #3أي Lء
® .Qآ cن ا,;+ام 3mQا*" 0وا Dن آ< ] - #)Qرة , 9ة ا!< 9ا/ج
[ <Zا3 <Zى EQا/ج آ),&3 DZF kث ا"5م ا),ي ! Dن آ< !),ZF #ة 9
اا!< ا.#
ات ا "1 #Fأه #إ]Qر ا k) #["F <Zو #1mذ D3 '$ .i%&F cن
&i%ا ! k" H%;ُ 9ا )Zت%Q .ء ا )Zت "Zأ <F \3 <Z3 kه أداة ,3
ا5 .933,م 3ا <Z) ُ3 /آ< ا )Zت #Fو #CF #3CFو ) .kها
"Z3أن ها اZ3 <Zف آ< Lء 9ا <Zو3ى [ k) #و3ى اCQaء وها 9 k"D3 F
درا #+اCQaء وا1اح ا&) ل c .ن 5م 5 3م &, i%ا #ZF Z3 <Zا <Z
ها ا"5م -آ آن دا \3ر3 O3ك \& k3 0ا,-ف و F 3ا'1
[ح وإ%Qق.
+ت ا <A+ا#A
-3إ! #ا )Zت وا" .`Aه ا ,- <A+ف -$/ر اآ< و إ%Qؤه.
-4ا]^+ 9 #+ - #ت 5م 3ا ,3 9&" /أLء --%3اء [Fد ا")D 5
آ dه اLaء ا #CF #Aآ) آ dأ.<j
-5ا 01 0[) #!/ا .<Zو[,ر اL/رة إ Hأن أ #5ا )Zت 9 m3,F dا 01
اa Aن ا* د 01 Fا Aإ! #ا 01 # )Zاa <Zي < و 5 9Dا )Zت
ا )Zت )[3 9أم ا& +ب .E
-6ا& 3,ا )" `Aوها ,&3 ,1ث آ< #+أو 9+أي أن ا <Zأو اف 3م #FDF
![ ا/ج أو ا %1ت ) #! Hأو ]+رة آ< #+أو D &F 9+ن `Aا #&O <Z
!".k
-7اد ) Hا 9)Zأ -%إ,اده ,[ ,ا 9 GDا +ت ا] #أو ا[,اول #F D
E;Fا 3 m ,آ #Fآ< Lء )ى & +ب aن ها Z3 ,1رض 0ا& 3,ا )Z) 03ت و0
ا]^ #ا #F )Cورآ #ا .9)Zوها 0"3و د yZFاLaء ا,Zة ,;+Fام ا& +ب
#8Qأو <G , E;F #F Dا) !ت ا/رLد #3ا.#FG
-8اآ H) iاؤ[F 0C #3د ا" 5أن ,رك اaدوات ا" #*1أو ا;iون اiا… ,A
أ#)G
*! xZ*3اmZت وا) !ت وا <A+ا # #%*F #Aا ;,م ها ا[ل .و""D
Zض <]+ H) -" jZFاGل:
`A -2ا! :<Zت [! O #Fا/ج ،ى ا[ دة, ،د اCaل
- -8م آ< د ) :; #A1 <DL Hآ< د
m -10ت CQ:<G #&Oط اaن <Gو 9CQ 0Oأ,& 93%8دا ار ا! ،9fت
Oأ H*1ار%ع ور ارات ،أ+ء وأر1م ا,Zات ،س Aى ا <Aأو
ا;iون iQان
-11ا%8ت ا <Zا #+وه D ,1ن *1ة [F xDار Dن ا" %أو Dن # C
ه )%ت &,;+F 3 , <DF #$ %ا -أ"7ء ا<Z
-12ر +ت ; :ا <G <Zا +ت ا #+,"-آ" #
D -14ن ا ,ا 9)Zوه ;,م #- Oآ< < ا م أو Dن ا ,ا d1ا&
و #Z) #]"F #8Qا&آ <G #ا*#
1CF -15ت ا/ج Kanbanوا Oآ #ا/ج ا #F )Cوه ,&"+ث " <*%F -إن
Lء ا #1" ," ! Jأ )+ب x&+ا/ج
-16ا,;+ام أو,& #دة ا&[ ;i) yZF 93iت ا <G <Zا و
ه 3 &F
)(ه " ,و,& - 8د .#mZFاو ا,;+ام و< 3 &F 9Aء أ!,ه آ) .kF ,%
-17ا!ت وه ,& #! - :*;ُ ,1دة 1mا!ت 9أه #ها ا"5م
دة%ء اLa اO 3 و-] < إدة-3 -"3i; نD #*< أدوات اDL + ر-20
MAMTC http://www.mamtc.com/lean/building_visControls.asp
Visual Tools
http://books.google.com/books?id=kdAMgsRoUE4C&pg=PA111&dq=visual+
management+toyota&sig=g5iYu4PEXhJL329wCUzSKjRwpSk#PPP1,M1
, "1دا 5 #7 8" 9م 3ا Toyota Production System /و ه ا#
"*" l1ا ,3,ا وه Z3ف Fـ ”" 0ا; “BCأو Mistake Proofingأو اPoka- #F
.Yoke
ها ا )+aب "Z3ا,;+ام و,! 9 0" <A+وث ا; BCأو ُ&Ùر 9و .k 1وGل ذ cأن اiaاء
ا -Z[ 9D3 &F * ,1 -Z[ 3إ ا 0Oا*& & <Z 3 ,ت ا
»DLل ا,ا E& H) #)7
#3Aا,اAة 9D3 &Fا[ + 0ى و 0Oوا! E ,وه
ا 0Oا*& .و 9ا #)Gaا-ة ,م اح F \)nFب ارة إ %Fح ارة 9 0"3
ن %ح ارة داn ," -)Qدر ،-وآ cا&3ات ا, ," #A jم
)\ Fب ارة أو ,م
وi! 0Oام ادة .و 9ا #)Gaا] +&F #Cب أن 0j3ا& +ب CQأ!ا d& Zآ<
آ)3 #ى أن ه[ءه
،&8وأن \)
<]1 cB3ا)' إن آ" %! ,3 dا]ت أم .
ه ا #Gه #7 9 #%); #7ا-م ا *F 9)Zو,م ا] و #7إm8ح ا;BC
" ,و .k 1ه اZ #Gف BFن ا; BCا]ي وارد ا&,وث وأن BCQا,Zات وارد ا&,وث وc
" ;,م ادوات ",! 0وث ا; BCاو &ر " <]1 kوDF ,Z 9&" .k 1ر ا; BCو,1ر"
) Hا,! 0"F ,Z <F k-وث ا; BCأ5 % .m8م 3ن و 1ع "Z BCQأ" -آ\3%
< 0j -و 9 3&) #)+ها ا; Cأو ".kZ
5م \]C 3 3ه اD%ة " 0ا; BCأي ) #و) #8Qت ا/ج .و 3ا]& 9
أ EFا \& <A+ها اnض وه #++ 0 H3ا] Eها ا"5م.
ه اD%ة اQ -]C ,رج Cق ا <Zإ[ Hل * ا"[ت ,;) 9D3 &Fم أن
ºC;3وآ[ -]C cل ا;,ت 7B 9 -إ.F[3
ها ا )+aب 8" 1F 0 HL3ه ا <! <G #Gاآ< 9وره Root Cause
,! 0" 9&" Analysisوث ا 0" #7 .#)Dا; #7 0 ) BCا 01اa Aن ا,;+ام
و,-3 #A <A+ف آ 9 Gا!aن " 0ا; -5ُ3 A B¡L 0j ,"Z BCا; BCأو &ُ3ر "k
0" cا; .BCوآ cن !)ت E]Oا[ دة و #7ا <Zآ \3%وارآ #ا9)Z) #++a
< ها ه ا*,ر اDa ++aر " 0ا;Da .BCر B ا 0 9)Zا,Zات L] <DFآ ُ
9ا 3,أو ا,"-س <FأآGه 9 0]"3ا EQ H) 9)Zا/ج و ,3 ,1ا 3,وا,"-س
3 Cه و"%ه.
Dى ن " 8ه ا #Gا &F #CFأن 5 \]Cم 3ا&3 /ج ) <D
<n)n3 ! <DF 8" \]Cدا D <Qا.9)Z
ا,;+ام :& ," :& #A1ا,Zات #A1 .ا :&%ه , -F #A1د 9ا aر ا 3 •
اBآ -" ,و 0j3ا n8 0F #m '$أم آ< .-*& ," #Cا"k"D3 #3-
¡Lإذا 9D3ه"ك 0FرغD .ة ],و #-و7( -"Dة ,ا و
اBآ 9 ,أَ "3 k
< أن ا %&3 <Zه اLaء و3 9ك .¡Lأ " أ dأLء رو" #وه, #ا
!c؟ cDا.<Z
وC
0Oء ق او ! ل ا %ا;Cة % <Gا3/ف ا 0"* <Dآ] .ه •
ا,; %م ¼3ف ا,! ," º%وث BCQو 9Dر Fأ BCQأ!mF -) Enj ,
.x]+ها Cn kFء %اF-Dء وا & ,1ا%^aل.
* اiaاء -Z[ 9D3 &Fإ 0O Fوا! ,وه ا 0Oا*& •
%اF-Dء ا& Limit switches #3,وا )آ" #أن <Zإذا آن ا[iء
•
Oع &8 0O Fأو ا "& #F 0ك )[ 9 xj1 Hوز EQأو ) cا
'1اآ" #إذا !,ث ,C8 BCQم iء -Fا ا%ح وهDا
ا,;+ام %آj #AF-ء *]! إذا و <8ى اء أو اiQ <Aان إ H •
"; y%أو 0%
ا,;+ام ,اد إDو )Bآ 9 ,أن ا,Zد ا*& ) 9ت ا xGأو اd ,1 0C •
ا,;+ام ا%8ت ا <Zا #+ووD -ZOن ا .<Zها 9 0"3ن CQات أو •
إهل "%ه
أي 3 <G 3ا Enjأو ا&ارة أو ا Cل أو ا زن وا 3ا,;+اBC; k]) - •
أو 3/ف اآ" #إذا و <8اس #]+"
#
و H) # ) #m 0Oار وا* 0C3 D -Z[ ," #ا <Zأن ,3رك •
5"Fإن آن ه"ك !آ -"F #] #أي ,Fا #3ا&mل ) (cا* #
وm 0Oت ) c ," #اiaاء ا %"F -Z[ 3 D #1,ا 0O •
, Oى اس ا ح , H) kFادات اس ,;+Fام ا aان •
! HDز) C1 9ر رآ] kاFن " "+ات وآن اCر 900 3آ) و9D3 •
)اآ+ 9&L xر kZ kاCر .و 3م ااآ 0CF xآة & 9ارة 3 7هD xن
9&Lارة ر+ 0ر < kرف % kن اآة <*3 ," .اCر aي & #C
9D3أن ,&3ث a BCQن أ ان اaر' ه #C& H) #mو 8ل ارة م \A+
و <3i" #)+اCر 0 <3i"Fارات ) Hاaر' ا -ن ) cا& .#Cها \]C
] H) Lا <A+ا 0" #Aا; BCوها ه روح ها ا D%اي ,;3م و#CF <A+
و
#%)Dوه %ا #& d1ود#1
آ"ت ا*ف ا fوا *,ر 33& 8إذا c1CF dأو دك اآ"# •
ر CQ +ات H) #ZFأرOت ا!' أو أآ 9ا;,ت & ,3,ار ا"<Z) x+ •
أو اiاA
ا,;+ات ا; 3mا #A jا*& 0" ,ك ا* ,Zإذا آن ه"ك أ!x31 , •
9ا& EAأو ا]ب
ه yZFا #)Gaو c"D3ا^mع ) Hا 9 ,3iا 01ا اي ,3م ا 9 GDأ 0" #)Gا; BC
ا"[تMistake Proofing Center :
آ' \]Cذc؟
ه< "+م <"Fه ا #)Gaو-]C؟ ه< 0j"+ا 9 GDا) !ت ا*" 0و;,م ا9 GD
ا aان؟
0" #7ا; BCوا 01ا,] Aأ #"Fا cF 3,وإ 9)Z) k"1وا .9و ,ZFذ,]3 cأ
ا[ 0ا]& 9اCQaء وو 0Oإاءات ",! 0و .-7ه ا/اءات ,Fأن #^]F
أ 9Dوأن "] 0أ 9 ++ا \]C .9)Zها ا 8 <DF aري 9 Qا*,ق 7 (3 9ر.
ها أ k]C 9ا م و
,ا و" <F ,
,ZFه , -Z] #7ى ا&ة .-"3 3 C
:#)8 ذات01 ا
Poke-yoke http://www.poka-yoke.org.uk/
Poka-Yoka ,Presentation
http://mgtclass.mgt.unm.edu/Stewart/MGT%20462%20-
%20TQM/Lecture%20Files/07%20Poka-Yoke.ppt#1
; ECا] xوا 7Bه أ! ,ا <A+ا[,ة ) 8ل إ Hأ]+ب . #)Dو 9D3ا,;+ام ها
ا; <)& ECأي ynF #)Dا" H"ZF -Z]^ 9 5أ 9D3 cأن ;#)D <)& k,
#*;Lأو #"8 #)Dارات أو #]Z #)Dآة ا) .#ها ا;#3i)[/F H3 EC
FishBone Diagramأو .Diagram Cause and EffectأZ+ض ه" أ )+ب ا,;+ام ها
ا;.EC
*! 9 ها ا;,-3 ECف إ 0 *! Hا]+aب ا ( ,1دي إ Hا #)Dااد !)ً ,] .-
D%ا]+aب اZدة ن ها ا; H) ,3 ECا D%آ< ا]+aب ا #"DوF
ا 8ل إ Hا] xأو ا]+aب ا& #وا D ,1ن
.#Z1ها ا;EC
<-3أ ًj3ض ا #)Dو Oا )+aب اي ا] 0ا 8ل إ Hا&< 9 .ا ,Aأ ًj3أk
][3ا[ H) 0ا D%ا,F \ZF #)Dل 9اع ا1اح ا&) ل CQ .ات ا,;+ام
آf
أو ً :nار +ا[iء اaول 9ا; ECودون و '8ا #)Dااد !) -رأس ا! .#Dول آ#F
ا <DF #)Dد \1و;* .اض أ" ` Lآ #وأ" 9 ZآGة اDوي 9دة ا"`
:ً Fا ,-آ #Fا 8"Zا #++aا # Dأو ا(7ة ) Hا"` أو ا;<G #,
\3 < #)Dآة ا,م :ا,رب – ا – 9]mا/دارة – Dن ا,ر – x3ا& – i%اFm
, #)1 #)Dد زوار # :ZCاZCم – دة اZCم – ا * – 9)Zا – ZCاaدوات –
ى ا;#,
را@?ً <)& 3 :آ< ا]+aب ا,و #ا; yZF .ECا]+aب 9D3اZ]+ده [ #د
)Zت !( #آ ,أن ها ا]
xد ."3,ا] yZا&3 ,1 Qfج < & 8ت أو
إاءات )Bآ 9 ,آ ن ها ا] .! xو yZ]F -"" Fا]+aب ا&) #و ,ZFا:&%
وا+ت *< إ x]+ Hأو أ]+ب !#
أ! xأن أو EC; Oه <DاGF #Dل ® .Qاض أ" ,3أن ,رس أ]+ب 'ZOى
ا ,ٍ )F )Zأو ,]" . #ٍ "3,أ #FDFا 0 7 #)Dا]+aب ا .#Aآ ذآت ا#
ا xD 9&" #Fآ< 9D3أن ,! H) 7(3وث ا ynF #)Dا" 9 5آ ن ها ا] xد
!" أو H"ZFأن ) #ا]+aب و d1ر +ا; ECو ,ZF 9Dا-ء , 9و93
آ< ا]+aب ا&) .#ا; Cة ا #GGه آ #Fآ< ا]+aب ا %"F #%ا )+aب .أ; Cة اQaة ه
ا]+aب -mء 9 # [Fا]+aب ا &ج ا,را #+أو ا.3 C
"&ُ ,ول !< - #)Dا 9 GDا]+aب " ُ ا ,3,& #)D kا]+aب أو ا&) ل اaآG
أه <]+ H)Z .#اGل " ,ا #)D kا Zب اDرة ا"` " [ ,أن ه"ك ا9 GD
ا]+aب و ""Dُ3ا H) x)nآ< 9 # [F x]+ا&) ل .و 9Dأ,] 93أ؟ أ" !) ل آGة و0]CF
آ)& -ج [ -د و ارد د; <- #3ر yZFا&) ل #3CFا #Aأم x[3أن \]Cآ< ا&) ل
ن وا!,؟ ها ه ا(ال اي F H"&" k" x[ُ3رPareto Chart 3 ® ٍ
ه
@ rر
؟
ه "&" xÙَ 3ُ F Hا]+aب 7B [َ! ! 9ه ا <& #)Dا,را % .#+اGل ا,1 \F
D3ن ه"ك أ,3, ًF]+ة + <Gء ! #اآ"ت أو 'ZOا-رات ا 9)Z) #"%أو ب ادة
ا;م أو أCQء ,اول ا"` أو أCQء ')nا"` أو ب ا*F H"&" +ِ .ر3
)" & #] ,3,ا Zب 9آ< 9 x]+ه ا]+aب آBن QBة ز" #]+" #و&,د ,د ا Zب
9آ< 7 .x]+م #] ,3,&Fا Zب ا" 9 #¡Lآ< x]+إ Hا,Zد ا Z) )Dب H"ZFان &,د
ا"] #ا¡ Z) #3ب ا" 9 #¡Lآ< ,ZF .x]+ذ cم xFا]+aب ! 9ا" xا¡ #3
) Zب ً ,Fء aFآ] <1aوهDا .وأQا H"&" +آ Oأد
9ه" آن ا,;+ام "&"F Hر 3أو "&" Hاaو ت أا ,%ا ,ا ,3,& H) ,3 ka
اaو 3ت d 9 ,Fا[ ,-وا ارد ا H) x)nأ]+ب dذات ! .7Bول أن آ
ات وا"1ت ا ! -jوا- #)7ا ا Oع .ه< & ,3,اaو 3ت -Fا #3Cأم
أن ا& )$ 93Oا 7,&3ن 9أ]+ب ,3,ة -أي 7B؟
ب ا )Zت ا #1
ا[,ول 0 cات 3 9ل,! , :ث xا"` + #[ aFء ا*،
و 0ا 3 Qfل :إن ب ا اد ا;م ه ا+aس ،و 3 :mA1 <Z%"3 Q® 0أ+ة آ'
" أن 0دة ا"` 0و د أCQء Dرة ا x[3 ،')nأن ],أ .')nFو ا"#1
اGة وا]" H) #ا; 9و -"3ا%F aق ) Hا],ء x]Fاي ]" أ) Hاjaء
8أو أmه "*].
Dة "&"F HرB" 3ه ],أ Fر 3أو 1ن 20 - 80واي "Z3أ kأ
) xا!aن ن %20
9ا]+aب ] 9 %80 xا"3 .`Aط ان &\ ا,ة 0ا !aال %80 #]"Fو
%20و m)1 '); ,1 9Dو 5Z 9Dا!aن ,[+ان iء 9 <)1ا]+aب ] xاD
اaآ] 9ا" .`Aو cآن "&"F Hر ,% 3ا " 9]3 kaا]+aب ا ] 5Z xا"`A
"&"F HرF 8Q 3آ< دة ا"` ,% - Eدرا #+أي - #)Dأ]+ب ,Zدة أو
& ,3,ا]+aب ا[" #Aح Lء mG .إذا آ" ,3أن ,رس x]+ا;%ض إ3ادات ZCل
أو ZCدج " ح أ,3, F]+ة و& ""Dج #Zا]+aب اaه و , cم (Fال اmZء
ا 9Fوا& 9 9أي آ< ,[3و -ا ZCو ا ]ت و #[ 9ها ا*Lء +
"&"F Hر 3و 'Dا]+aب ا#A
" ,3 ,ز3دة إ]1ل اmZء ) B[) ,1 " "[" Hإ Hز3دة *ر '3ا \3و 9Dه أ<j
"1ات ا \3؟ ه< ز3دة ا*ر H) '3آ #ا" ات Fوي أو أن )" ان ,رس و#)+
ا \3اaآ7B Gا ]) ."Zم ") cFأن Bل اmZء 9و #)+ا \3ا -
"["Fو"Fء )F H"&" + kر 3وZف ) "1 Hات ا \3اaآ7B Gا و) cا -
] 7Bآ]
@ rر
و liZه 8kاkA
9ا", x+ا أن 3ا,;+ام "&"F Hر EC; 0 3ه <DاBone Diagram Fish #D
mDه ,;3م &< # %اآ< أو ا aر ،وه ا aر ا -أ]+ب آGة و 9D3
&,3,ه .#F! #3CFه ا&ت D3ن 9ا" x+ا,;+ام ; ECه <Dا 8 ) #Dل إH
آ< ا]+aب ا&) 7 #)D) #ا,;+ام ;F ECر ,3,& 3ا]+aب اaه و) cا - 7B
n]"3اQF #3"Zر " d& #)D) #)ÙGَ #ا,را #+و x[3 cإء 5ة ) Hا]ت و)H
nهF QB mG .ت ب ا[ دة -Lوا! ,إذا آن ه"ك أCل آGة -5أو1ت أو
ا,& +دة <Gة ا*' أو ات ز3دة ا/ج mG .أرد درا #+آ #%ا #-أاض
ا%^aل *3 mأن F QBت ة ,ة أa -Lن ه"ك اا,& <* " ًOد 9ا"<G #
ض اi )%aا اي "3اء .ها "Z3أ n]"3 kأن Dن ا #"Zدا " #)G Aات آ)#
أو ,ة أ D , -Lن "n8 #ة ]Zة ^ أ < -آ< ا]+aب و D3 x]+ , 3ر <DF
أآ Gأو1ت Qرج !,ود ا #"Zا; #,ا,را#+
ا,;+م ا 3ا" 7B #]+اCaل , <Gد اCaل أو .-%)Dأ! " Hا,-ف 9ا,را#+
وÙ]Zَ ُ d 3 H) ,Zة ," mG .درا,ِZُ #)D #+ة " آ #%)D H) iاCaل أو
ا '1اي -]!*3أي ,د +ت ا .'1أ أن ^ H) ,Zل ز 9إm8ح ا,! ," <CZوk7
-ا
a ]Zن yZFاCaل D3 ,1ر ة وا!,ة اZم وn3ق +ت "F k!m8
ا <CZاD3 ,1 Qfر 7m7ن ة و&3ج #+وا!,ة k!m8/آ< ة cL .أ" n]"3أن ],أ
<CZFاي 9 #+ 97m7 "%)D3ا َ َ3 "+ 'Ü1
x A:اtBب إ
D rت
آ n]"3 cا] إ, Hم Dار ا] xوذ,&3 ,1 cث Fآ Q® x]+ه !x]) #[ k
اaول D3 ,1 mG .ن ه"ك #)Dا 0ا x3ا,Zات و,&3 Fث ب دا d3i) A
(3دي إ Hآ< Dرة .ه ا& D3 #ن ا;%ض ى ا #[ d3iء ! #ا 0اx3
و *3 Fأن xDا;%ض ى ا d3iآ],! ,1 9D3 <*%" xث ]Q® x
! yا]ه Cأو ا;آ Tه أ )+ب ,;3م ) 8ل إ HأDر ,3,ة &< #A1 #)Dأو `" 3 C
أو ) 8ل إ HأDر ,3,ة ,;+ام Lء '*Z .اه , H) ,3 9أDر ,3,ة وc
,;+ا,3, kة .ها ا )+aب وا 0+ار و <-+ا" i3 .%ها ا )+aب fF
H) ,Z3ا D%ا[ و D3 Fن ,د اDaر أآ :;L D GDF Gوا! , •
!< ا#)D
#) <B 3اDaر إ 0 , ,ZF HاDaر m+ H) ,3ن اه9 •
وا 8ل إ HأDر آGة
[L/ #اك ,د آ] **; 9ت ;) #%ه ا #)Zن ها H) -Z[3د •
اار أو ا&< ا"A-
آ ; ا| ti
اض أ" L `" 3 C ,3آ" وه ),;+m #D+mF xام ا" iا ÉFCواmGت.
آ' ""D3ا 8ل إ HأDر آGة و,3,ة و "]3أ! ,إ-؟ +ف م ,ZFاع j&3
ا-F #1m k 9 ,3,Zا ا"` 9ا \3وا*" 0وا]& ث و1 :;L H 3 .kmQدة
اع و 3م Fح ا,-ف 9اع و!" إ 3 C Hا x)Zا]3i #D+mدة ,1ر" ا".#
,3 7ا& 93Oإ Hا1اح أي أDر 3 Cا x)Zا] #D+mو #1 O 3اLاك ا[ 0وأه#
ا Oع #5!m 0اf
3اDaر ! %اع أو اع !\ <]1 3 ,1 .ا [ 0اDaر ا#-F
أو اDaر إ [ Hت و -"3اDaF #AF aر ا[,ة ا .\]C) #)Fا;ذ اار ا"A-
D3 ,1ن #C)+ 9ا& 93Oأو
ا& x! H) 93Oا Oع وا ى ا/داري )&93O
وا) #Cا; #إ-
أ
ر T }Dا
5ا aن ) '* #اه H) ,Z 9إ^mق اه 9وا&ر 1 9د ا <j%3 k D%أن •
D3ن ا& 93Oى و %$رب .و د ى و %$ر3 0 0ت أ<1
<Z[3 ,1 GDFاa #)L #)Zن آ 9 Gا& + 93Oف Z]3ن Dة ا¡ ل ا 0و,1
D3ن ه"ك ; ف 9أن ,"3أDره
n]"3أن D3ن ,A1ا[)&"
#ز [ 9Zأو D%ة #"Z •
, <j%3م ا;وج #) 9ا D%وا1اح اDaر <j% c .أ D3ن ه"ك إ#D •
&,وث F #)[) 0C1د ) %) Hت أو kFL
إن آن ا&]Q -3, 93Oة ^ '* #)3اه 9 ,Fm 9إ F -mا ,ا#)Z •
] وأ , 3 kاDaر أ"7ء ^! -وأ !3 ,1 -ن أDر ,ة 9أDر ا1ا!-
…<]1 9إ 1 Q® Hا '* ,اه .9آ O H) #F[ < 3 ,1 cع ,ة Q
دB) \A1آ 9 ,أن ا& ,1 93Oا ] +ا ا ا,
9 ,Fأن 3إmم ارآ '* #) 9اه C;F 9ات ا"B3 H! #3%آ,ون 9 •
أن [ -ده آن kأ 7و!3 Hرآ ا #3,[Fات *' اه 9ا])#
,د ا& 93Oو;**mQF '); -ف ا Oع ,F .أن D3ن ,د ا&
93O •
Ù Zق و ه"ك اmQف ا,Zد ا Gو D3 ,1ن #Q 9إ Hا . "7أ ,أ k
! #ا
] #اLاك ,د أآ] أن , , 3ة )ت BFاد ;)9%
! #F Z8 #أن )D3ا&Oون #3&Fو; 9 -إ,Fاء اأي 9Dا,;+ام *' •
اه 9و \3^ 9 9Dا,3 &F #FDون آ< " 0 -اDaر ا kBورxD3 #1
) -ا 0[ 3 7 k+اDaر و#1") -O
Eا t d
أQا ،ن ) '* #اه <Z[ 9ات أآ 5 Gو[ D% <Zا& 93Oأآ.] G
<]+ H)ZاGل:
أ )+ب آ #Fا!ت 9 <Z[3 - 7ا&< أن Zد " #1ا1ا!ت ا #O •
ة أQى ,ZFور 0jFد\A1
ها ا )+aب 0"3اmب اع &< #)Dأو `" 3 Cإ HO Hوx;8 •
*' اه "Z[ُ3 9و "ُ)ÙZ3أن 0ا] -3,ا,رة ) Hا D%وأن اDaر ا,1 #5Z •
9 Bى و, 'ZO %$ا
) #ا]"ء ) HأDر ا " 93Qfروح اZون 9 ,Fروح ا,Zوا #وا", •
ا!< ) '* #اه <Z[ 9اع " 5وا!) # )Z kو
#")Z k3ووا#&O •
آGا & jات Da - 0ر *" 7 #5ف و ;3أي 1ار و 9Dها •
ا )+aب <Z[3اQر أ <jا!ت iء 9اع و #8 < Fا;وج ,Fون
أي 1ار
*' اه7B k 9ات ) Hا <G 9)Zز3دة ا,رة ا,F/ا i%& ،#ا 0[ ،9)Zروح •
ا]درة
ً5ا #و d1ا <Zن ,1ر" ) <8 Hا )Zت <DFوا Oو;* و 03+ه 9
ا-رات ا[,ة ""D3 .أن ;* ا 3ور 91أو m7ث و 9Dا Fن ا ,Fا Dة #CF
و -"Dذات #1وه آ #Fا 3ا;* ور [! 9 #1أ 3وه ا رق اي Dن !k
'ZOا رق اZد .رق ا* 3وا #]CاZد H3أ 4وأ ا رق ا H ]Dأ 3و D3ن
أZFد ^ 297ل و 420ض.
ا
ع _ :آ
8دة ا_Tآ
ار2006]]+: 6
:Cإدارة ا
Dدة
……………………………
……………………………
……………………………
…………أ……………..4
……………………………
……………………………
……………………………
أ ا 3أ D 3ن 'ZjF Oا! #آ ه ] 9ا <Dأد
ا
ع _ :آ
8دة ا_Tآ
ار2006]]+: 6
:Cإدارة ا
Dدة
…………أ……………..3 ……………………………
…………………………… ……………………………
…………………………… ……………………………
…………………………… ……………………………
…………………………… ……………………………
دة \]C 3ا"*' ا ,"- 93aا -#3i)[/F #FDأو ا ,"- 3aا&F 9 -#FZF #FD
9D3و 0Oا%) 3ت ذات ![ أ "D3 0]CF .4آ % #Fا 3و,او kإDو
أ c"D3 -آ #FأLء ,3,ة و k]D #3ور 9 91ا رق اZدي
ب 9D3 -ارئ 9رؤ3 & #3ت ا ً]" 3إ x" Hدون ا& x) #اaوراق &و #رEF
ا&`A"F \A
ت c"D3 -و 8 0Oرة أو ر O 3 +أا ه ا 3و) 9D3رئ رؤ x[F k3ا&\A
وا" - H) ,3 `Aا Oع # -F
3ا 3إ Hد,F 93ون ا& EC; #ا Zد 3 7 .93آ< د إ 9 Hأو
0O 3 ,1 .#7m7ر <DL 9]3 +ا[-ز اي &,ث " kأو ا[,ول ا xDُ .%") "iا )Zت
5" <DFو;*
َ* ر ا] yZأن ا 3أ 3ه أ )+ب &< اآ< .و k"Dا ا 01أ )+ب آ%"F 3 #F
ا )+aب ا, Fرا #+اآ< .و c"D cآ H) 3 #Fورق أ 3و -% H) ,3ا#)D
و!) .-و n]"3 9Dآ #Fا )+BF 3ب DZ3ا D%ا" <! Cاآ< .و ,"Z cآ#F
#)D O 3ُ 3وأ )+ب !) ُ3 , -ا 3إH
وإن آ" <&F "1 ,1ا #)Dو D3 , Aiن ا آ
بk)Z -
Uت و yUأل ا!
درا #+اهiازات و & :آو lار#
3درا <) #+و :& 9اDو#"+ 9 l
وا #+ار #و ! \ اDوl
إ #+ Hأ-L
و,م ا #+ا 0 #;jا ر
3اآ 9 ,ا #+ا #;jر 1ب ا م و n FاDو lوإدة ا#+
واBآ #m+ 9 ,آو lار# ا 0 #;jا ر
اn+ق ا #+ <Zو*' ,Fون 7B
ا)Zت ا#/
ا
ع _ :آ
8دة ا_Tآ
ار2006]]+: 6
:Cإدارة ا
Dدة
َ رِ?ُ 9
xة و yUا_9k
ه ………………… …………………
}tا_9k
…………………
,;ُ3م ها ا" ع 9ار #)D O 3وأ )+ب !) -أو 1اح #) 3 C
5!mت
أ -ه ه ا* رة اZدة ) 3أ 3و c"D3 9Dا& د " F m)1 -ا0 x+"3 F 3
^] #Zا Oع و 0 n]"3 9Dا!aن أن O 3ا5هة وا]+aب وا1ا!ت و,ول
ا" %أو ا" .`Aآ أن آ *;
3 #Fأو &3ي ه اLaء ا <Z[3 9 #++aا3
,ا
ب 9D3 -أن D3ن ها ا3 3ا " m*%أو D3ن ا*Qرا 3 <3 ^ 3إk1
ث 3 ,1 -ا* #&%إ #7m7 Hأ,ة 9 ,Fا 9"7و 3 ,1ا,;+ام iء ZFض ا* <DF #&%أو
Z k5ZFض 8رة أو رCC; +
ج 3 ,1 -و ! 0F 0Oل آ< 1أو 3ك اiaاء ,Fون ;ZF ECت
ح! -ول و 0Oأي ر ÙOَ 3ُ CC; +ا Oع وأي ر F +هم أو ,ول ز" )"%
ا
عv;@ :9?
ا
http://www.gembapantarei.com/2007/04/a3_report_title_pick_up_your_t.html
http://www.coe.montana.edu/IE/faculty/sobek/A3/report.htm
http://leanhealthcarewest.com/a3_problemsolving.html
http://www.leanhealthcareperformance.com/lean/a3.html
http://www.matthewemay.com/elegant_solutions/2008/10/the-art-of-the-
a3.html