Na2CO3 හා NaHCO3 වැ

CO32- හා HCO3- ලවණ වල PH අගය

ඉහත සංෙය ග ලවණ උන

2-
ය CO3 බල භෂ්ම ෙ .
ය HCO3- බල භෂ්ම ෙ .

එන භාෂ් ක ල ෂණ ඇ ලවණ ෙ .ඒ ෙ වාට ෙපා ෙ ය ෙ ලවණ යලා

ෙනෙම .භෂ්ම යල .හැබැ inorganic වල අ ථ දැ අ ව ෙ වා ලවණ ස භෂ්ම ෙනාෙ .
-3
▶ Na2CO3 0.1 moldm ාවණයක PH ආස න වශෙය අගය 12 ෙ .
POH අගය 2 ෙ . එන එය බල භෂ්මය ෙ .
-3
▶ NaHCO3 0.1 moldm ාවණයක PH අගය 8 පමණ ෙ .
POH අගය ෙ . එන එය බල භෂ්මය .

ෙකාෙහාමද ෙමෙහම ෙව ෙ ?
ෙ වා ලවණ ජල ෙ දනය ෙයාදා ෙගන ගණ හදලා ෙ ක ෙ ග න ව .

හැබැ ෙ වා භාශ් ක බල අ ල ව හැ න ලවණ.

භාශ් ක භා බල අ ල ගැන ඉෙගනග ෙ අ .

1994 - 15 - mcq

Na2CO3 0.1M PH = 13
NaHCO3 0.1M PH = 8
CsClO4 0.1M PH =7
(NH4)2SO4 0.1M PH අගය 7 ට අ

1997 - 34 mcq

Na2CO3 0.1M PH = 13
KHCO3 0.1M PH = 8
Ba(ClO4 )2 0.1M PH =7
C6H5NH3 + HSO4- 0.1M PH අගය 7 ට අ
-
C6H5NH2 + H2SO4 C6H5NH3 + HSO4

බල භෂ්මය බල අ ලය ලවණය

දැ අ ගණ හදලා බල .

▶ Na2CO3 හා NaHCO3 ලවණ වල PH අගය සඳහා

ම 0.1 moldm-3 NaHCO3 ාවණයක PH ෙසාය .
▶ NaHCO3 ජලෙ ඇ ෙ ස ණෙය ම අයන වලට ෙව ෙවලා ය.
▶ එන Na හා HCO3- ෙලස .
+

01
 + -
NaHCO3 Na + HCO3
( 0.1 - 0.1 ) (0.1) (0.1)
+ -
Na හා H2O අතර යාව නෑ.හැබැ HCO3 අයනය දැ H2O සමග යා කරලා ජල
ෙ දනය ෙවනවා.
බල භෂ්මය

HCO3- + H2O H2CO3 + OH-

HCO3- ෙමතැන
බල භෂ්මය ෙලස යා කරනවා. ( HCO3 අයනය H2CO3 ම
-

පද ට එය බල අ ලය ෙලස යා කළ බව මත කරග න)
H2CO3 න අ ලෙ සං මක භෂ්මය ව ෙ HCO3- ය.
-7 -3
H2CO3 Ka1 = 1 × 10 moldm

HCO3- වල Kb අගය යද ?

Ka1 × Kb = Kw බව මත කර ග න

10-7 × Kb = 10-14 (25Co)

-7 -3
Kb = 10 moldm

දැ ෙසාය , NaHCO3 ාවණෙ PH අගය ?

- -
HCO3 + H2O H2CO3 + OH
0.1
- x
0.1-x 0.1 x x

Kb = ( H2CO3 )
( HCO3- )
Kb = 1 × 10-7 = (x) (x)
( 0.1 - x)

( 0.1 - x) 0.1 HCO3- බල භෂ්මය බැ

1 × 10-7 = x2
0.1
2
x = 10-8
- -4
( H2CO3 ) = ( OH ) = x = 10
POH = 4
P H = 10
-
ෙමය බල භාෂ් ක මාධ ය . ඒ ස ඕනෑම HCO3 එක බල භාෂ් ක ය ෙ .

02
 -3
දැ බල Na2CO3 0.1 moldm ාවණයක PH අගය

Na2CO3 2Na+ + Co32-

0.1
-0.1 0.2 0.1

Na+ + H2O X
2- - -
CO3 + H2O HCO3 + OH

▶ CO32- අයනය ෙමතැන බල භෂ්මය ෙලස යා කරනවා.

2- -
▶ CO3 ය ෙ HCO3 යන ( සං මක ) අ ලෙ සං මක භෂ්මය .
- -11 -3
▶ HCO3 න බල අ ලෙ Ka2 = 1 × 10 moldm
2-
CO3 සං මක භෂ්ම K b ෙසාය

CO32- + H2O HCO3- + OH-

-3
0.1 moldm
-3
(-x) moldm (x) (x)
0.1 - x

Kw = K b × K a 2
-14 -11
Kw = 1 × 10 = Kb × 1 × 10
-3 -3
Kb = 10 moldm
- -
Kb = ( HCO3 ) ( OH )
( CO32- )
1 × 10-3 = (x) (x)
( 0.1 - x)

. ( 0.1 - x) 0.1 CO32- - X

▶ CO32- Kb අගය සැල ය තර ශාල .

∴( 0.1 - x) 0.1 ෙලස ය න බෑ.
2-
▶ එෙස්ම CO3 Kb අගය ශාල සා එය බල භෂ්මය ෙලස සලකනවාට වඩා බල භෂ්මය
ෙලස සැල ම .
-3
1 × 10 = (x) (x)
( 0.1 - x)
දැ ෙමය ම අපහ . ව ඝජ ස කරණ සඳ න ඕෙ උ තරය ෙහාය න.
ඒ සා AL chemistry වලට අදාල නෑ.

03
▶ ෙ ාවණෙ PH අගය ආස නව 12 පමණ ෙවනවා.
-3
( 0.1moldm ාවණයක PH අගය 13 ) එය බල භෂ්මය . ඒ ය ෙ CO32- ලවණය
බල භෂ්මය ෙලස කාශ ෙ වරද නෑ.

▶ඒ සා පට ග ම ෙ Na2CO3 ආ ඕනෑම කාබෙ ටය බල භෂ්ම ෙලස සලකනවා

යලා.
බල අ ලය H2CO3 සං මක භෂ්මය
- +
H2CO3 + H2O HCO3 + H3O
බල අ ලය HCO3- සං මක භෂ්මය
H+
- 2- +
HCO3 + H2O CO3 + H 3O

HCO3- අයනය කැටායනය සමග ලවනය සාදා ඇ ට එය බල භෂ්මය ෙලස H2O සමඟ
යා කර .
-
බල භෂ්මය HCO3 සං මක භෂ්මය
H+
- -
HCO3 + H2O H2CO3 + OH

▶ CO32- අයනය කැටායනය සමග ලවනය සාදා ඇ ට එය බල භෂ්මය ෙලස H2O සමඟ
යා කර .
-
බල භෂ්මය HCO3 සං මක අ ලය
H+
2- - -
CO3 + H 2O HCO3 + OH

▶ NaHCO3 ය භාෂ් ක අ ලය සෑ අ ධ ලවණය .

- - +
එන NaHCO3 ඇ HCO3 අයනයට අවශ ටක H ටකර අ ලය ෙලස හැ මට ,
+
අවශ ෙටක H හණය කර භෂ්මය ෙලස හැ මට හැ .

① NaHCO3 අඩං ාවණයකට HCl වැ බල අ ලය ෙය ට,

H+

Na+ + HCO3- + HCl H2CO3 + Na+ + Cl-

යන යාව HCl උදා න ෙ .

② NaHCO3 අඩං ාවණයකට NaOH වැ බල භෂ්මය ෙය ට,

H+

Na+ + HCO3- + NaOH H2O + CO32- + Na+ + Na+

NaHCO3 + NaOH Na2CO3 + H 2O

▶ ඒ අ ව ෙමය ස්වාර ෂක ාවණය බවට අවෙබ ධ ෙව .

04
 -
∴ ඔ න දැ අ ඉෙගන ග තා ඕනෑම HCO3 එකකට ස්වාර ෂක ල ෂණ ෙබන බව.
එෙස්ම ඕනෑම අ ධ ලවණයකට ව ස්වාර ෂක ෙව න.
( අ ධ ලවණයක ඇනායනෙ ට කළ හැ H පරමා එක ෙහ ෙ )

▶ Na2CO3 වලට ස්වාර ෂක ෙව න ව ද ?

CO32- වලට ව භෂ්ම ෙලස යාකර බල අ ල උදා න කර න තර .
2-
CO3 වලට බෑ බල භෂ්ම උදා න කර න.∴ කාබෙ ටය ස්වාර ෂක නෑ.

1980 - 32

③
2- -
a) CO3 හා HCO3
b) වල ස්වාර ෂක යාව
c) 7 ට වැ .
d) ස්වාර ෂක .

1993 - 41
1989 - 43
1998 - 42
1994 - 50

▶ ට අමතරව ෙ නවලට ස්වාර ෂක යාව දැ ය හැ . ( 1996 - 31 )

එෙස්ම බල අ ලය හා බල භෂ්මය ම සෑ ලවණ වලට ද ස්වාර ෂක යාව දැ ය
හැ .
උදා - (NH4)F
1991-44 1992-42

ස්වාර ෂක ාවණ සෑ ය හැ ආකාර

① බල අ ලය + එ ලවණය
CH3COOH + NaCH3OO

② බල භෂ්මය + එ ලවණය
NH4OH+ NH4Cl

③ බල අ ලවල අ ධ ලවණ
උදා - NaHCO3
KH2PO4

④ෙ න
ෙ න වල NH2 හා COOH කා ඩ ෙබනවා.

⑤ බල අ ල හා බල භශ්ම ව සෑ ලවණ
උදා - (NH4)F

05
 (NH4)F

NaOH Hcl
+
NH4+ F- HF + Cl-
H2O + Na + NH3
OH- සමග +
H සමග
NH3 + H2O = NH4OH HF
සාද
සාද
බල අ ලය
බල
භෂ්මය

(NH4)2CO3

NH4OH H2CO3

06