You are on page 1of 11
DIAGN CNWERITES! Production-Function Anaylsis’. Ficational Studles, C-28, $2, July 1999. VARLIER, Oktay, "Kissel Geli’ Dafilumna Farkl: Yaklagimlar", ODTU Geliyme Denk, 9,44, 1982. WHITEHEAD, AK. "Screening and Education: A Theoretical and Emprical Survey", The Economic Value of Biveation, The Intemational Library of CCitical Writing in Economics17, Ed: Mark Blamg, 1992. Gntverstesl || LE Sesta mmr Der Saye 6 *aytqy Hanan 2002 KUGUKISLETMELERDE IS AHIAKININ KURUMSALLASTIRILMASINDA ONDER-IZLEYEN ILISKILERININ ROLO Ars. Gr. Dr. Muzaffer AYDEMIR* OLET Bu galigmada, igh iglstmelerde ij alain kunumsalzsiaimasnda Gnder-izleyen ilisklerinin rol tzerinde dduruimakiadsr. iigok iletmelerde ig ablakwla gi soruniar, buybk isletmeleriekinden pek de farkh debi. Farklibk, yalnizca sorunlann esitiiginde ve yoguntugindadur, Bununia bitite koma, ig. ahlaknin kuramsilasinimasina y6nelikabalar agisndan yakiasléginds, higdk vigletmelerle buyik isetmeler arasinda Snemi bir faréhhigm oldugundan siz ediebitir- Bye igletmelenie i ahlakina yGnelik cabalar genelde bigimsel ve vyapualdir. KGgOk slctmcterdcki gabalar is, daha ok tigimsc! ‘olmayan ve iiski boyutin cabalanir. Diget bir deyigle, ktigik ‘sletmelenie ig ahlakmm kurumsilagunimasina yénelik sabalar, agurikls olarak, igetme sahibi le dir yOnetici ve isgGrenler arasndakiilighilertizerinde odaklanmusir. ABSTRACT in this paper, the role of follower-leader relationships at ‘nstiutioualization effors of business ethics in small businesses is analyzed. Ethical problems in small businesses are not quite different ‘rom the ethical problems in big businesses. The difference is only + DPO, Bile HBF, etme Bakins. 2 UALR ONIERSTEL at variety and intensity of the problems. Nevertheless, from the ‘nstitutionallzation efforts of business ethics point, it can be said that there is a significant diference between small and big businesses. in big busineses, effois related to the business ethics are generally formal and structural. On the other hand, the same efforts in small businesses are mostly informal and relation based. in other words, on a large scale, institutionalization efforts of business ethics in small businesses are focised on relationships between business owners and employces/managers of the business. LGiris Ali, sogjal ve ekonomi yasanndainsan igi ie dg ‘nomi bir olgidur. Hy abla, jlotmelorin ekinliirinin doga tr ‘yanm olistummakts, dolaysiya da, bir grak ve igetme sahibinden ‘aret Kop bir bakkal dOkKansoy‘gilendieige sbi, etkinkkesiak bitin dinyaya yaymy Kiresel bir isltmeyi ‘de yalindan iiglendirmektedir. I yajamnda alk, yasaldlzenlemeleria, szksmelerin ve ankgymalann boshiklanm doldumakia ye Higkerin saghk bir selilde ydrimesinde it tir ml oynamaluadr agi igetmelende en nell Gretim ctment insane, Bu nedenle de, bir kigik isetmenin Un, dretim arag ve gereserinin nitelklerinden daha got, ijktmede calgan ustaann niteikles,” teknik becerilri ve abla deerlere uygun davranslan tarafindsn belinenmektedir. Bununla tirlikte, ‘etme yasimunn tchlikeye Bindi ve galyanlarin ilrini konima endigesite lapis ekonomik duguniuk dénemberinde, ip ahlskna uygun davranma efiliai nommil zamunlara gOre dah da azalmakiads. Doyle zamanlaria, amaclann——_gorgeketirilmesi, nal sergeklegirldiklerinden daha fala nem kazanmaktads* * Kobi, Kigik ye Orta Olgekt Sanaycinin HL Klub, mm makine muenaistt ode funbu Sutes KOgak ve Ona Ofek, Sint Kemieyoay, smo yun no 211,199,373, ‘undemtanting eet bebvicar in soall feta’ ural of Bsines Ets, gy ALLE MLA ALRUDSLSYSIRULSASINDA Uamn dénemde ig ablas, hem etme hem de calisanlar aundan bayOk bir Onem tagmakiade. isleumenia, mosterterin szindeki saygilgim sinddmmes! ig ablalana bagh oldusu sbi, bangimn saBlanmast da ig ablakina wygun davranmaya baby balunmaktadir. Dolaysiyi, kalteyi ve verimlligi arturabilmek ve salisma Kogullanm iyilestiebilmek igin, yasal dizenlemelerin ve anlasmalann yant sin, taraflarm dzerinde uZiasabilecekleri bir 15 allaia kuralan bitdniine de gereksinim bulunmaktainr” 2. KUGUK IS LETMELERDE 13 AHLAKINA ILISKIN SORUN ALANLARL Kigak fletmeler, "sahip ya ca. schiplrce yOneilen. ‘idukga Kiel, genelikie yer!” gahgan, bivtimest ign gre sermajenin cofunu igerden saflayanisetmeler’ olamak fanimbanabiier ig ablaki agiandan balaldinds, igo ‘setmelerle bivik “isletmeler arsnds Oremli bir fakhhk bukunnamakiade. Yap aragummalat bu gergeg! dogruar nitelikedir. Gmebin, Longenecker ve arkadaslan, Kg ‘sletmelerdeki calganlar (her ne kadar biytk iletmelerdekine coranla ba. konalara farkh yakiasmaktaysalar da) cigererine gre daha ablakl’ yada "daha az ahlak” olarak ritelondisilemeyscoklert somicuna slagmslante* Dolaysys, ig ailala agian kighk iletmelerlebiybk ilemeler ainda bazt farkhikiar olmatla ‘litte, ba tarkkiar temelée ahlakina iiskin sonmalana boyutu, gesiiligi ve karmskhayyla smd. Kip isetmelerde farglailan i ablakinafigkin sorun alaniannt s8 sek smiflanchrmak lanai: Sndorden kaynaklanan sorunlar: fy gsligtizmeye, igletme ‘kinm arttrmaya ve yasal olmayan yo’ ve yOntemlerle para Jazanmaya dOutk Gatalar, kOgtk iyeumelerdelt Ig alana fishin sounlar ansinda yer almaktadir. Aynea, sthip-yOneticinin ise OBER gh Bah ce ve Team Mem, ty “Ethics in small business, Journal of Small Business Managemeny, Jan 1985, Val3i Nol 12 ‘ umuneasonvenstst alma, ylkseltme vb. konularda verdiit kararlr da, ig ablakayla igi Sorunlara yol apabilmektedir” Galyantardin — kagnaklanan —sorualar: —isetmo bilaerinin' ve Kayzaklannin kigisel amacler icin Kullamimas ve igltmenin Gninden yarerlanarak galyanlann Keni besaplarina fy Yapmalan, kigGk islmelenie Karglagdan ig ablakina isin ‘nem somun alanlanndan baalanms olugurmaktadi. Onder ile galiganlar arasmdaki iistlerden kaynaklanan sorunfar: Isletme icinde yaganan_gikar satsmalan, bu alena verllbilecek en iyi Grnektir.” Yonetenker ile yOnetilealer arasrda iyi ig ligkisrinin poigtinlomodigiigletmelerdo, galganlann Snceliken ile islemerin éncebhleri sirekli catia halinde olmaktadr. Iyletme le paydaslan —arasindakiishilerden kaymaklaan sorunbar: Vergi daiesine, Kredi veren kuruluslaraya dda alacakilara yapilacak Odemelerin Kast olarak geciktiilmes migerilesin slams,’ drm fystandirmanina ve Grin kalitesine ilskia sorunlar, kamusal dizenlemelere™ ve ig yasaamin ihlaline Iigkin sorunlar” isetme ile paydaslan arasinda. yapanan sorun alanlanndan bizlarm olistumaktadir. Uustararas: isletme etkinliklerinden kaynaklanan sorunlar: Etkinlierini uluslararasi alana tasyan —kigdke iglemelein karlagtiklan sonia arasinda ise, rigvet ve benaert hikimetin/devletin midahaleleri; gimriklerle ligt corunlar; gipaeli fon trancerle, kiltire! ve/oya.iglstme * HORNSBY, Jefiey ve KURATKO, Donald F., "Bical Perceptions of Saal ‘Business Ownen: A Fact Ambtic Study”, Joural of Small Basss ‘Mangement, Ocober 194, VoL, Issue 4, 19-17 SyHneAmAM., 202 TVYAKARHAN,, 392 VYAKARNAMWO, age, 5.165.160 * HUMPHREYS, Nei, KOMIN, Donald; REIDENBACH, R Ericve MOAK, Donald. L, "The chica! deciion making process of smal. busines! fwnc/manigers thee custome”, Jour of Seal Buses “Managemeat, Ju 1985, Vl31, No.3, 39-23, HUMPHREYS wd, ge 19-23 SRE ap mater uygulamalan arisindaki farkbliklandan kaynaklanan sorunlar; telnoloj.huswiklan ve telif haklan ihlllei: i ahlakina aykur fiyatlandirma uygulamalan ve siphell Grin kulammian * yer almaktadir 3. KUCOK ISLETMELERDE 1g AMLAKININ KURUMSALLASTIRILMASI lies olanaklanein huzla gels gadmizde, bir ‘slamenin “hagars, biytik Slglde 0 sletmenin nine bap buummaktadr- Is’ ablakna alan davrany ve uyrulanala, ‘sldmenin, shipyneticinin ve galganlamn salip olduklan bu ini columsuz yBade etemelaedir. fy ablahina uygua davrang ve ‘ygulanalar is, sletmenin, " migerilerin, —alsaniann, tedaikgerin, deumetann ve! topliman gBaindski defen arturmaltad Given ve dofruluk, isletmenin ortaklan arasindaki, yoneticileri le alsanlan arasndaki, igetme ile migerle ve tedurkgiteri_arssindaki iigterin saBhils yirimesinin en temel koguludur. Sinn saya insann calgtip ve gerek yOneticlerle ‘gebrenler anianda ve gorckse de igetme io migerileraraanda yahn iigkilerin oldugu, * sinh bir mister ‘kitlesine ve “enelthe) yeret bir pazera filap eden * KigGk isletmelerdc, taralar arasnda given clusturmak kadar, buyik zoriukaria ‘luyturaan bu giveni korumak da Ozen gerektirmektedr. Aksi halfe, kazanlan gtiven, bir tek yoneticinin / igGrenin hata dawanigyla Koliyea yar alabilmekte yada tamamen vitilebimektedir. © MAYO. Mictsl A. “Ethical Problems Encountered fy US Small Busvees {in Imerationa Macting Samal of Small Busines Mnagenet, AP 191, Vol 29, base 2 S18) “LANTOS, Grogary P,.*Mottating mor coronte behavior’, Jour of (GonsumerMarteting Vol 16, No 3,199, 224-026 S*DOGAN,. Muar, idetne Exowomis ve Yonedim, Genigetimis Yeni Bash, 198,58 ‘Macmiar Bushss, 198, 5 meant MALPUGAN, Ofte, Kg Isltmater Karam, Karas ve Yanotint, GGensltn ve Gta Gein Bas, Der ayn, 154,53. race! Ofenms” abi modem yénetin yoklagmlaran bags da, bik Olgide tarafann i abana uygun ovanmalanina bight bultmmaktadr. Govenc dayaltishilerin seligmecii erg ktiserinde ne kale gibi bik ve dayansgmayt serckien hedelle gergekisuebilr, ne de paylagims. daa ‘Srgtsel Oprenme basanlablir. Cinki, kg etmeler iin lit relabet tstinlikterinden iris” olan’ bilginin"” elde edlmesi, depolanmasi ve iletme geneline yayginlastinlabilmesi, éiger bit deyisl, drgitsel Sprenmenin gergeklegirlebilmes! igi; yOneticive Kabenierde dogmcevabs ulna tonusunda men. duygina uandimak; baBslayia op deneyimi Jamgiamak; bir sever ‘Sick denctiome tahmetinden ve zaman iaafindan kurtalnak jin given olugurmak ve hedefleri gerceklestirmek icin trl ve Derabertk ru elytimek” gerekinbtedir Kiigik isletmelerin, yenilik yaratabimek ve kiresel yansta yer alabilmek gin ier iletmelese ohisturacaklart tratsjie ‘ontaklk ve ishinikerinin basins da, taraflar arasinda mayalanacak gOven duygusuna bags bulunmaktdir. Bu ie, taaflann iy alana ‘uygun bareket etmelerini getektinmeltedir. Kisicas, giinimizde ‘sletmelerin ij ablakina ‘ygun etkinik gostermelel, rekabet edcbilmeleririn ve wzn dOnemde ayakta kabbilmelerinin vazgecilmez br kogulu haline gelnig balunnaktads. 3.1. ly Ablakinm Kurumsallastiriinasinda Ondeslik Ondesigi_ ig. ahlaky agsindan, "onder ile izleyenerin bibilerint daha dt bir abla dizeye gegmek ign ghddledkleri bir ssitec"” olank tmmlamak olaraklcr. Asinda, bitin inderler ilgenterin davransarma kalavuz olabilecek kel sinar ve ‘onlin abla tutumlannu yénlendirmeye gchar.” © GIBB, Allan A, "Soll Firms Training and "CARLSON, Dawn Swe PERREWE, Pamela I, “inthulonaaaton of “TmndomnaionalLeasorshiy’ aural of 2, oural of Buses Eiies, gat pom norte aan memnsuagrmepn. igletmenin schipligi ie yOnetciliinn ay side toplandii‘KigGk isktmelerde, profesjonel_yéneticden Yyararlanma orans oldukga digoltdr” Her konidan biraz anlayan, fant bir konuda derinlemesine igi shibi_olmayan™ sahip- YYonetciin bakigagis ve degeriei, sletmenin porn etkinukleint etilemektedir.” Omedin “biyime", sahip-yéneticinin etkin bir Sndenic sunmasna ve boyime Kontiunda Kararilk géstermesine bath bulunmaktadsr.* Delays, kicOk isetmelerde basiny1 setiren en temel etmenlerden brisi sohip-yéneticinin yetenet ve "usahbi oldubu sti, begarsiga neden olan etmenleren birsi de, sahip-yGneticinin yetencksaligi ve deneyimsizigidir,” Bu geryek, {ns finana, pazariama ve Gti sbi tomo iglovior ign gegen ‘oldu abi, i ahlaksigin de geceri olmaktadir. Sahip-ySnetici, tonlumdaki, _pazardski, _rekabet_ve tetnolojideki degismelere kogut olarak Orit debererini gbzden aesirmek, yeni stateflor goligtimek ve yeni galigma yéntemlert ‘Sgenerek bunlan diger yonetic ve iggorenlere kabul eitirmek zorundadit.” Kuskusuz bu desi, teknolojik geliymelerin yant sun, ofurmu, tzrinée ualagims, yayginlastinims ve kargikh Ola LOtdye kullaninayacak bir ahlakt Kuafian bOtOndno de ‘agmiimaz, lmattads.” Detisime syum, sadece fsetmenin gene! merkezinde dedi, bin yonetici ve isgdrenierin kolesti zekalermds yatar.” Bu nnedenle, sahip-yOnetiti, ySneticierin ve galganlann gOrtserint de alarak ij ablakmnmn kurumsallagtnimasyla ig bir vzyon sunmak, © KOBL KOGOK VE ORTA OLGEKL SANAYICININ EL KITABE, 50, 2 DOGAN, age, 2, ® KODIKOGUK VE ORTA OLGEKL SANAYICININ EL KITABH, 273, * BURNS vd, oge, 5.5, HORNSBY vl, age, 2917. SMALLDONE, "Dor, LEIGH, opr ve NORTH, Dadi, “The ‘Chunctosstis and Stegis of igh Grows SMES", Iteratonal Jourad of nireprenenril Rehviowr& Researeb, Vo.1, No.3 195, «4-62. “GRIFFEN, Ricy W,, Mamgemat, Third Eden, ‘Houghton Min ‘Company, 1950, 5742-43, * HEIFEIZ, Bonall A. ve LAURIE, Donad 1, “The Work of Lendertp", Revie, antary-Februay1997,s 124 > HEIFETZ vd, age, 5.1%, . DIAsL PAR ONVERSHESL yetki g6yerimiyic onlan giglendirmek, g6revierve ilskilewe 6nem vermek ve érgitsel deBerleri ve misjonbiziat yasamak durumundadr.” Alsi halde, ablakma akin davrang ve ‘uypulamalar yayginagam gerek fletme tzerinds ve gerekoe de ij nyast fizernde bir dizi otumsuziuga neden clacaktr. Omegin, Yaurumlar digeceh, maliycter aacak, yabancs sermaye Glkedca agacak, ekonominin toplam tretkenligi azalacak, bu tir mekanizmalan fllanas ve Kullanmaysn istmeler arsine habsiz relabet dofacak ve sonugta ekonomik baytime yavashyacaktr. Bu neéenle, “sletme sahipter, ig ablakina aykin davans ve ‘uypulamalari micadele etmsk dtrurundacirar” 32. fy Ablakmin Kurumsallagurilmasinda Onderin Ablaki Sorumlaluklan, aki eel, yoneticie ve igrelet bir ray setien kal” levi gOmeliedirr. Bir tet igrenn bie isktmenin defer ssteminin dia ikmas, bu irik. zedelrmelte: ‘lemenin kart ve imei Grrinée onaninas gig. zaraar Pu nedenle. nde, y@netier ve er ign dodru deere telislemektn, bu deere Srait attrine yeseterck yopenmasi salamander bir dey, ‘Slemenin ahi! toganmndan da sou clmabtair ‘meydana_ getirmeltedit. Bir biey ve yBnetici olan Sader dogruiuk, dirsok ve atveniisik gibi lige! ézeliklee chip olmanin’yant sa, ig ahlakina uygin avrarmann gerekiliginiizlyonerine ietmsk, ‘bum isetmenin édillenirme ve displin uygulamalarma yarsitmak” ve bu Konda dger yoneiilenn destegin) kazanmak (CHRISTINA J, "A Mulipio Lowel Multidimensional Approach to Leadership: Viewing Tondanhip trong an Flophant's Rye", Onpiizatonal Dyna, Yol29, Nose 162, 2 Q2ILHAN, Ton, “Yolk Ekonomsve 1 ABA. Gis, Orak 201, 2 TREVINO, Linds Klobe; HARTMAN, Lata Pincus ve BROWN, Michael, ‘Mral Poseh 2nd Mota hanaps How Executes Develop A Repution For Ethical Ledersip', Calla Management Revier, Summer 2000, Vol 2, Nowe 1, SUTREVINO, HARTMAN re BROWN, 0.2.0, 5.12135 (Magnan xT Is. ANMAKTNN KLRUNSAULASTRNAASIA (ONDE HASLER BOL zorundadi. I ablakim, nemseyen ve bu koxuda digerierine mek ol Snder, isgirenlerin.isletmeye bailanmalanina. ve iglerinden tatmin aimalanna yardme1 olacag. gibi” ig ahiakina uygun bir Srait kitrtinin obgtunuimasina da katlads bulunmuy olacaktur. Bu zor isi basamak durumunda olan énéer, byt igltmelerdeki mesiektaslaina gre daba sansh bir durumdadu. ‘Canki, kighk isletmelerde hemen herkes émefin, nigin iretim Yapildinysomugta igetmenin ve galganlann yaraiannm ne folacagini bilir ve bu durum, paylasima dayahh bir enedt yOnlendimesi (gidilleme) ortayagikanr. Ayn, Kgik iglomcterée gir gutigmast daha ar oldugundan” yBncticilerin ve iggOrenlerin oriak bir amag etrafinda birlegirilmesi ve harekete sesinimes: daha da kolaycht. 33 1. Onder, “mek insaa” Olmald Kapik isletmelerde genelile bir allenin bireylet_ ya igletmede filen galigslar ya da get sekillerde igletme ile olan baglanm sirdirirler.” Diger bir deyigle, kigak isletmeter, bir alle lle ya da kis tle ozdeslesmslerdir. Eu nedenle de, isletmeye duyulan given bayik Olgdde, igetme sahibine duyuian glivene bagh bulmmektadr. Dolayiayla, Kigik isletmelerde sahip- -yneticinin bireysel ahlak ve iy ahlaks, son derece Onemliir. Kile iletmeterde Sadorin, ig shlskina uygun_harokst derek dider yénetici ve galiinlan “model” olmasi, i ahlakimia Kurumsallistminasiain en temel kepuludur. SGzteri ve davranilas argsiada tutarzikar bulunan, sletmenin kaynaklanns kisisl Gikarian iin hullanan, giderlerin gfiren, askaday ve yakunlarina itimas gegen tir Onder ise," galisantara “kOti Smek” olacad gibi ig ahlakna aykin davrang ve uygulamalann—yayginhi azanmasna ds neden olscakte. i ‘OiTA OLGEKLI SANAYICININ EL KITABE, 561 CARLSON Yd, ago, 9831 > DUAR ONERSTS, ‘nderin kendine ve baskalarna karg dinist olabilmesi ve ‘Seek bir insin haline gelebiimest igin, verdigy sSalert tutmsst serekmeltedis.” Davranislarla desteklenmeyen sizer, ig ahlakyla fig fg bir sy sOylenmemesinden daha KOLMOr. —Conkt JggGrenler, ig ablaka konnsunda tutarzigima tank olduklan

You might also like