İLGEÇ (EDAT)

Edatlar

Asıl Edatlar Bağlama Edatları

1
 İLGEÇ (EDAT)
• Tek başına anlamı olmadığı hâlde sözcükler ve kavramlar arasında anlam ilgisi
kurmaya yarayan sözcüklerdir.
• Tek başlarına anlam ifade etmezler: için, gibi, kadar, ile, üzere, -e karşın, -e
rağmen, -e göre, -den başka, -den dolayı, -den ötürü, -den itibaren, -den
beri, -e doğru, şayet, mi, sanki, -e dair, -e ait…
• Cümleye değişik anlam ilgileri katar:
Ders çalışmak için kütüphaneye gitti. (amaç)
Sesin bir uçurum gibi durur hayatın kıyısında. (benzerlik)
Onca yolu eski bir bisikletle gelmiş. (araç)
• Kendisinden önceki isim soylu sözcüklerle birleşerek edat grubu oluşturur:
Yüz kadar insan meydanda toplanmıştı. (edat grubu)
Koca adam çocuk gibi ağlamaya başladı. (edat grubu)
Öğleye doğru burada olur. (edat grubu)

2
 İLGEÇ (EDAT)
• Cümleden çıkarılınca cümlenin anlamı değişir ya da bozulur.
Ders çalışmak için kütüphaneye gitti. (amaç)
Sesin bir uçurum gibi durur hayatın kıyısında. (benzerlik)
Onca yolu eski bir bisikletle gelmiş. (araç ilgisi)
• Bağlaçlar ise cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı tamamen değişmez ya
da bozulmaz.
Ya bu deveyi güdersin ya bu diyardan gidersin. (bağlaç)
Onu ve arkadaşını akşam burada görmek istiyorum. (bağlaç)
Sınava çalıştım ama yine de iyi not alamadım. (bağlaç)
• Bağlaçlar edatlar gibi, kendilerinden önce gelen ad soylu sözcüklerle grup
oluşturmaz; bağlama grubu oluştururlar.
Sen ve ben iyi bir ikiliyiz. (bağlama grubu)

3
 İLGEÇ (EDAT)
İş için beş gibi görüşmeye gelecek.
İş için beş gibi görüşmeye gelecek. (amaç - yaklaşıklık)

Ben de babam gibi yıllarca gurbette kaldım.

Ben de babam gibi yıllarca gurbette kaldım. (eşitlik)

Biliyorum ki sen de en az onlar kadar akıllısın.

Biliyorum ki sen de en az onlar kadar akıllısın. (eşitlik)

Gittiğimiz yer Karadeniz kadar yeşillikti.

Gittiğimiz yer Karadeniz kadar yeşillikti. (karşılaştırma)

4
 İLGEÇ (EDAT)
ÖSYM SORUSU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde «kadar» sözcüğü «ölçüsünde, derecesinde»
anlamına gelmektedir?
A) Konferansa yüz kadar öğrenci gelmişti.
B) Dün gece sabaha kadar uyumamış.
C) On beş yaşına kadar Ankara’da oturmuş.
D) Anlatılanlardan ben de filmi görmüş kadar oldum.
E) Bu yaşta, onun kadar kuvvetli bir çocuk görmedim.
YANIT: E

5
 İLGEÇ (EDAT)
Kışın sanki bahardan bir gün yaşıyoruz.
Kışın sanki bahardan bir gün yaşıyoruz. (benzerlik)

Biri cama vuruyor sanki.

Biri cama vuruyor sanki. (tahmin)

Dünden beri odasından çıkmadığı için bunaldı.

Dünden beri odasından çıkmadığı için bunaldı. (zaman - neden)

Senin için hava hoş, yorulan biziz.

Senin için hava hoş, yorulan biziz. (görelik)

6
 İLGEÇ (EDAT)
ÖSYM SORUSU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde «için» «sözcüğü «amacıyla, maksadıyla»
anlamında kullanılmıştır?
A) Çocuklar için yapmadığı fedakârlık kalmadı, diyorlar.
B) Bu paket arkadaşlarınız için hazırlanmıştı.
C) O sıralarda Ankara’da olmadığım için olayı bilemiyorum.
D) İki haftalık harçlığını bu kitabı almak için biriktirmiş.
E) Arkadaşınız için herkes aynı şeyleri söylüyor.
YANIT: D

7
 İLGEÇ (EDAT)
Ayağını yorganına göre uzat.
Ayağını yorganına göre uzat. (ölçülülük)

Size göre ayakkabımız yok ne yazık ki.

Size göre ayakkabımız yok ne yazık ki. (uygunluk)

Kitabı yarın vermek üzere alabilirsin.

Kitabı yarın vermek üzere alabilirsin. (koşul)

Alışveriş yapmak üzere dışarı çıktı.

Alışveriş yapmak üzere dışarı çıktı. (amaç)

8
 İLGEÇ (EDAT)
Adam havalimanına doğru hızlı adımlarla yürüyordu.
Adam havalimanına doğru hızlı adımlarla yürüyordu. (yer-yön)

Dağcılar sabaha doğru yola çıktılar.

Dağcılar sabaha doğru yola çıktılar. (zaman)

İkimiz denize karşı oturmuş, lafın belini kırıyorduk.

İkimiz denize karşı oturmuş, lafın belini kırıyorduk. (yön)

Dedemin sözüne karşı kimse bir şey diyemedi.

Dedemin sözüne karşı kimse bir şey diyemedi. (karşılık)

9
 İLGEÇ (EDAT)
UYARI: «Doğru, karşı, beri» gibi sözcükler farklı görevlerde de kullanılabilir:
• Adı niteler ya da belirtirse sıfat olurlar:
Doğru söz düşmana baş eğdirir. (sıfat)
Karşı mahallede büyük bir kavga çıktı. (sıfat)
Beri tarafta bizimkiler oturuyor. (sıfat)
• Çekim eki aldıklarında ad olurlar:
Doğruyu anlattığım hâlde bana inanmadılar. (ad)
Karşıya geçmek için vapur bekliyorum. (ad)
Beride dur, raylara yaklaşma. (ad)

10
 İLGEÇ (EDAT)
UYARI: «Doğru, karşı, beri» gibi sözcükler farklı görevlerde de kullanılabilir:
• Kendinden önceki sözcüklerle durum ekleri yardımıyla öbekleşerek edat
olurlar:
Bize karşı hep nazik davrandınız. (edat)
Babam sabaha doğru çıkageldi. (edat)
Ablası dün geceden beri ateşler içinde. (edat)
• Eylemi ya da eylemsiyi nitelediğinde ya da belirttiğinde zarf olurlar:
İşini doğru yap ki azar işitmeyesin. (zarf)
Bana karşı geldiğini kimse duymasın. (zarf)
Biraz beri gel. (zarf)

11
 İLGEÇ (EDAT)
Bileziğini çok aramasına rağmen bulamadı.
Bileziğini çok aramasına rağmen bulamadı. (karşıtlık)

Bu konuyu sen değil, ben iyi bilirim.

Bu konuyu sen değil, ben iyi bilirim. (olumsuzlama)

Küçük çocuk annesini sevinçle kucakladı.

Küçük çocuk annesini sevinçle kucakladı. (durum)

Artık seyahatlerin çoğu uçakla yapılıyor.

Artık seyahatlerin çoğu uçakla yapılıyor. (araç)

12
 İLGEÇ (EDAT)
Ona dair ne varsa unutmak istiyorum.
Ona dair ne varsa unutmak istiyorum. (hakkında)

Sana ait tüm dosyaları kutuya koyduk.

Sana ait tüm dosyaları kutuya koyduk. (aidiyet)

Yarından itibaren ders çalışmaya başlayacağım.

Yarından itibaren ders çalışmaya başlayacağım. (başlayarak)

Kızın neler anlattığını duydun mu?

Kızın neler anlattığını duydun mu? (soru)

13
 İLGEÇ (EDAT)
ÖSYM SORUSU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde «ile (-le, -la)» bağlaç olarak kullanılmıştır?
A) Kapıyı kendi anahtarımla açtım.
B) Bursa’ya otobüsle gitmişler.
C) Konuşmalarıyla herkesi üzdü.
D) Mektubu bu kalemle yazmasan iyi olur.
E) Ona gazeteyle dergi götürdüm.
YANIT: E

14
 İLGEÇ (EDAT)
Belli belirsiz esen rüzgâr, sabahtan beri yağan yağmurun nemini kurutmuştu
sokaklarda. Hava açık, saydamdı. Bu açık, saydam havayı aydınlatan,
hastalıktan yeni kalkmış gibi kırık dökük kış güneşinin donuk ışığı, yüzlerindeki
üzgünlüğü daha da belirginleştiriyordu ekicilerin. Kırgın, küskündüler. Solmakta
olan çiçeklerin donukluğu ile bakıyorlardı dünyaya. Hiçbir dil, bu yılgın, bu kaçak
güneş kadar dile getiremezdi onların üzüntüsünü.
Bu parçada kaç tane edat kullanılmıştır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
YANIT: C

15
 İLGEÇ (EDAT)
Aşağıdakilerin hangisinde «doğru» sözcüğü edat göreviyle kullanılmıştır?
A) Sen doğru eve git, bir güzel dinlen.
B) Herkesin doğrusu kendine.
C) Öğretmen tahtaya bir doğru parçası çizdi.
D) Çocuklar havuza doğru koşarak gitti.
E) Doğru söze herkesin şapka çıkarması lazım.
YANIT: D

16
 İLGEÇ (EDAT)
Üsluba önem veririm ancak bunu yaparken toplumun gerçeklerini göz ardı
etmem ve toplum gerçeklerini doğrudan yansıtmaya çalışırım.
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Adıl B) İlgeç C) Eylem D) Belirteç E) Ad
YANIT: B

17
 İLGEÇ (EDAT)
Aşağıdakilerin hangisinde edat yoktur?
A) Annesi ile babası, aileleri ikna etmeye çalıştı.
B) Sabaha doğru gelen trenden iki kişi indi.
C) Ona göre müziğin zengin bir içeriği olmalıydı.
D) Bugün şiirin analizini sen yapabilir misin?
E) Konuyu anlatmak üzere televizyona çıkacak.
YANIT: A

18
 İLGEÇ (EDAT)
Kimi edatlar kendisinden önceki sözcüğe getirilen ad durum ekiyle öbekleşerek
kullanılır.
Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir ilgeç kullanılmamıştır?
A) Okula doğru yürürken rastladım ona.
B) Akşamdan beri öksürüğü geçmemiş.
C) Buzlanmadan ötürü arabanın kontrolünü kaybetmiş.
D) Maaş için on gün kadar daha bekleyecekler.
E) Hocamıza göre bu sınavın telafisi yok.
YANIT: D

19
 İLGEÇ (EDAT)
«Kadar» edatı aşağıdakilerin hangisinde diğerlerinden farklı bir anlamda
kullanılmıştır?
A) Koca gemim, sendeleyen yıldızlar arasında kapkara bir uçurum kadar mağrur
bir edayla ilerliyordu.
B) Hava almaya çıktıkları zaman, artık, hürriyet eskisi kadar cazibeli
görünmüyordu ona; zinciri tahammül edilmez bir yük gelmiyordu.
C) Bir apartman terası kadar ufak bu kır kahvesinin tahta masaları üstünde hâlâ
karıncalar gezer, hâlâ sinekler kahve fincanın etrafına konar.
D) Bu öldürücü eğlence gecelerinden sonra, akşamlara kadar kim bilir nerelerde
didişip uğraşıyordu.
E) Yeşilliklerin en güzel yerinde duruyor, bir kaldırım taşı kadar büyük bir parçayı
belle söküp çuvala dolduruyorlardı.
YANIT: D

20
 İLGEÇ (EDAT)
Peygamber çiçeğinin aydınlığında ara
Sana doğru uzanan çaresiz ellerimi
Sırrımı söylüyorum vefakâr balıklara
Yalnız onlar tutacak bu dünyada yerimi
Bu dizelerde kaç tane ilgeç kullanılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
YANIT: A

21
 İLGEÇ (EDAT)
Aşağıdakilerin hangisinde «başka» sözcüğü edat göreviyle kullanılmıştır?
A) Sen başkalarına benzeme sakın, hep böyle kal.
B) Sana başka insanlara takılmaman gerektiğini kaç kez söyledim?
C) Bundan başka teklifiniz varsa değerlendirebiliriz.
D) Bugün bana bir başka bakıyorsun.
E) Genç çocuk her seferinde başka konuşup durdu.
YANIT: C

22
 İLGEÇ (EDAT)
Edatlar çekim eki aldıklarında isme dönüşür.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış bir edat vardır?
A) İşinde senin gibi düzenli olanı hiç görmedim.
B) Kirazlardan bir avuç kadarını çocuklara verdi.
C) ALES, bugüne dek girdiği en zor sınavmış.
D) Yazarlar kendilerini anlatmak için uğraşırlar.
E) Bir sürü olumsuzluğa karşın işini bırakmadı.
YANIT: B

23
 İLGEÇ (EDAT)
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat grubu yanlış belirtilmiştir?
A) Kitaplarımı iki gün içinde getirmek üzere alabilirsin.
B) Renklerin doğallığından dolayı resmi çok beğendim.
C) Yeni giysilerim için bir elbise dolabı almaya çıktım.
D) Usta oyuncularla bu sahneyi paylaşmak güzel.
E) Tedavisi bitince akşama doğru taburcu edildi.
YANIT: A

24