Professional Documents
Culture Documents
BU LINA
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
SCERT chuan Mizorama zirna changtlung leh \ha a awm theihna tura
hma a lak mek reng laiin RTE Act, 2009 chuan mawhphurhna thar a rawn
pe a. Mizoram Elementary Education tana zirlai bithliah tur leh zir tur duang
tur leh zirlaite zir thiam chin leh an hmasawnna endik dan tur te duang turin
Academic Authority atan a ruat a ni. Heng kan mawhphurhna tihlawhtling
tura kan hma lakna atan Elementary school-ah zirlai bu thar buatsaih a ni.
RTE Act leh National Curriculum Framework 2005 te ngaihpawimawh
is M
hre reng chunga zirlai bute taima taka buatsaihtu, mi thiam leh ka
bl RA
d
thawhpuite chungah lawm thu ka sawi a. Kum 2020 – 21 a\ang khan
he
Energized textbook hman \an a ni a. Heng textbook-ah te hian QR code
pu O
re IZ
hlan a. A buatsaihtuten naupangte tana zir nuam zawng tak tura an buatsaihte
tt E
Primary school naupangte chuan in lama an zir thiam \euh tawh Mizo
\awng hi pawl khat a\angin awmze nei zawkin an zir \an a. A tahtawl t>in pawl tinah an
zir chho zel dawn a ni. Chuvangin thiam ngei tura naupang tinte zirtira, an thiam ngei theih
n^n an tih tur chanpual tam tawk p>k leh awmze neia kaihhruai a \ul hle a ni. Hmanlai
a\anga kan zir dan phung pangngai ngawt hi tunlai khawvel \hang zelah a t^wk zo ta
lo ni berin a lang. Chuvangin Mizo \awng zirtirin hengte hi tihpui \hin a duhawm hle:
1. Awmze hriaa an ngaihthlak thiam n^n \awng ri ngaihthlak tamtir tur a ni.
An \hiante thusawi te, zirtirtu thusawi te, thu puan te, tlangau te, puitling
thusawi te, thil chhiar ri te ngaihthlaktir \hin ni se. Hemi atan hian classroom
chhung leh pawnah inkhualtelem leh lemchan hun te siam \hin theih a ni.
is M
bl RA
2. Naupangten an mamawh leh harsatnate an sawi chhuah thiam \heuh theih
d
nan \awng vena hun siamsak tur a ni. Inbiakna (conversation) hun te, sawi
he
pu O
hona hun te, t$t$ hona hun te, an zirlai an sawina hun te, mi hmaa thu sawina
hun remchang te, lemchan hmanga \awngtir te, an thil hmuh leh hriat sawi
re IZ
3. Zirlai naupangten Mizo \awng chhiar an thiam n^n leh lehkha chhiar an
o RT
ch^k nan milem bu tam tawk hlui theih ni se. Hemi atan hian library period
siam a, Library nei lo pawhin milem bu, magazine, thawnthu bu, leh a
tt E
ni se. Chu b^kah lehkha chhiar an chin \han n^n an chhiar thiam t^wk tur
thu ziak \ha tarsak \hin ni se.
©
4. Chhiar ai maha thiam har chu thu ziak hi a nih avangin naupangte lehkha
ziak tura chawh phur a \ul hle a ni. Naupangten lehkha chhiar an ch^kna
turin a tir t> a\angin kut zung\ang hmangin boruakah leh balu-ah te ziak
zirtir \hin ila. An kut h<ma ziahpui an ngai a nih pawhin ziahpuia, chhui
turte buatsaihsak \hin tur a ni. An ziah ang angte ngaihhlutsakin ziak zel
turin fuih \hin ni se. Hetianga an thil ziakte hi classroom-ah tar chhuah
ngei \hin tur a ni. Naupangte chu classroom leh pawnah an thil ziah ch^k
zawng thu leh hla ziahtir \hin ni sela. An vei z^wng te, mawi an tih z^wng
te, an thil hmuh leh hriatte ziahtir a, a lemte nen pawh ziahtir \hin ni se.
Heng naupangte kutchhuak hi a vawn \hatna tur b^wm siamsak a, chutah
chuan dah khawm ni se. A \ul dan ang leh awmze neia pho chhuahsak
\hina, mi hmuh theih tura tar chhuah \hin bawk ni se.
5. |awng chu skill a nih avangin practice tam t^wk a ngai. Chuvangin, thiam
tur chuan ngaihthlak, sawi, chhiar, ziah tam hrim hrim a \ul a. A bu-a tih tur
pek b^kah a tam thei ang ber tih tur pek tur a ni a, milem hmanga infiam
te, \awng hmanga infiam te, in\awng ransiak te, inziah nalhsiak te tihtira
nuam ti taka zir tur a ni.
6. |awng zirtirtu chuan naupangte rualin \awng peih te, ziah peih te zir ve
nghal zel mai tur a ni. Naupangte chu hmun hrang hrang tlawhna hun te,
mi chi hrang hrang kawmna hun te, an thil hmuh leh tawnhriatte \awngka
leh ziaka reportna hun te siamsak tur a ni. Chuvangin, naupangte chu diary/
file/portfolio te neihtir \heuh theih ni se a \ha hle. Scrap bu te pawh siamtir
ni se.
7. T$t$ hona (conversation) hi \awng zirna atan ngaihthlak leh sawi chhuah
is M
kawnga \angkai tak a nih avangin naupangte chu a inkawp t> t> te, a hl^wm
bl RA
(group) tea \hena zirtirtu tel leh tel lo va, sawi hona hun an neih theih dan
d
ngaihtuahsak fo ni se. Chumi atan chuan hnah te, hmawlh te, bur leh thil
he
pu O
dangte ken khawmtir a, sawi hona hmanruaah hman \hin ni se.
re IZ
be M
1. A sawitu hmu kher lo pawha mi thusawi leh kaihhruaina thute hriat thiamtir.
2. Thil nihphung sawi fiah te, tawnhriat sawi chhawn leh zawhna chhan
tt E
thiamtir.
no SC
5. Hnam ro hlu ngaisang tur leh nun kawng dik ngaisang tura zirtir.
PAWL LI ZIRLAITEN AN THIAM NGEI TURA BEISEITE
is M
bl RA
d
4. Ziah thiam (Writing):
he
pu O
i) Hawrawppui leh punctuation mark awlai deuhte an hmang thiam
ang.
re IZ
TEHNA (EVALUATION)
Pawl li-ah chuan Oral test te, Written test te, Observation leh Check list
te pawh hmanga teh \hin tur a ni a. Grade emaw, mark emaw hman theih a ni a, mahse
a sawi fiahna (qualitative judgement of achievement and areas requiring attention) leh
puih an ngaihna laite chiang taka lantir tur a ni.
Pawl III leh IV zirlaite chu an lo leik^ng deuh tawh a; chhiar leh ziakte
pawh eng emaw chen an lo thiam tawh avangin hetiang hian zirtirna kalpui nise.
1. Zirlaite tuipui z^wng leh ngainat z^wng sawipui a, an sawi chhuah ve theih
n^na zirtirtuin kaihhruai ni se.
2. Thu sawi an hriatthiam dan hriat tuma zawh let \hin ni se.
3. Zirlai bu b^kah thu ziak chhiar nuam leh awl deuh thlan chhuaha chhiartir
\hin tur a ni.
is M
4. An tawnhriat (experience) a\anga thil sawitir leh ziahtir \hin ni se.
bl RA
d
5. Mi thusawi – radio emaw, television emaw ngaihthlaktira, an thusawi
he
pu O
tlangpui sawi chhuah leh ziahtir ni thei se.
re IZ
6. Thawnthu sawitir te, thawnthu phuah zawmtir te leh ziah zawmtir tur te
be M
8. Naupangten an sawtpui theih tur teaching aids chi hrang hrang – chart,
no SC
flash card leh magazine chi hrang hranga milemte hman \angkai tum tur a
ni. Chung an thil hmuh a\anga an hriatthiam dan chin hriata, an ngaih dan
sawitir tum tur a ni. Naupangte nen heng hmanruate hi siamin, an khawn
©
9. Classroom pawn lamah infiam leh thil dang tihpui tam a \ha.
A CHHUNGA THU AWMTE
II 3 Lehkhabu 8 - 13
4 Hawrawppui hmanna 14 - 17
is M
III 5 Punctuation 18 - 20
6 Ram chaichim leh in 21 - 25
bl RA
d
chaichim
he
pu O
re IZ
V 9 Pa chak – Saizah^wla 38 - 44
tt E
10 Savate 45 - 48
no SC
VI 11 I k<t ang u 49 - 55
©
12 Thufingte 56 - 58
is M
2. Zan thimin min rawn nan laiin,
bl RA
Aman min v>ng z>l \hin;
d
Kan Pa min v>ng rengtu a ni,
he
pu O
Muangin min chawlhtir \hin.
re IZ
be M
1
TIH TURTE
is M
(b) Engtia kan tihin nge Lalpan thil min pek?
bl RA
________________________________
d
he
pu O
2. Heng thu awmzia hi hrilh fiah rawh.
re IZ
be M
2
(ch) Sikula ka awm lai hian ______________________
_________________________________________
is M
bl RA
(aw) zan (2) pe
d
he
pu O
(b) sikul (3) vul
re IZ
be M
3
ZIRLAI 2
is M
Tlai chaw Zanriah Zing lama kan ei hi
bl RAt<k\huan’ a ni a. Chhuna
d
he
kan chaw ei \hin hi
pu O
‘chawchhun’ a ni thung
re IZ
tih a ni.
©
4
4. Mei mei mai mai : Ka l>ng mei mei ti lovin,
Ka l>ng mai mai tih tur a
ni. A kal ta mei a ti lovin
A kal ta mai a tih tur a ni.
is M
ka ngeih tih tur a ni. A vir
d
he
vir ngeih hle mai tih tur a
pu O
ni.
re IZ
be M
5
10. Khawngaih- Khawngaih- : Thl^k leh awm hi hman
thl^kawm thlak kawp chi a ni lo.
A khawngaihthlakawm
ngei mai ti lovin
a khawngaihthl^k
ngei mai tih mai tur a
n i . L a i n a t t h l a k a wm ,
l u n g c h h i a t t h l ^ k a wm
tih te pawh a dik lo.
Huatthlalaawm pawh
is M
huatthlala a ni mai, awm
d
he
pu O
11. Nopang Naupang : N a u p a n g t i h n a n a
re IZ
a ni.
no SC
TIH TURTE
©
6
2. |awngkam dik lo lai siam \ha rawh.
(a) Nachinah chaw ka ei
(aw) I tui in a h^l em?
(b) He nopang hi a muthilh a chhuak lutuk.
(ch) A damdawi min chawh chu ka ngaih hle mai.
(d) Lehkhabu ka chhiar mei mei.
is M
3. A dum bika ziahte hi a ziah dan tur dikin ziak \ha
bl RA
d
rawh.
he
pu O
(a) I lo kal lo chuan a pawi ang.
re IZ
be M
4. Project work
Naupangte chu \awngkam hman dik loh dangte zawng
chhuak turin project pek ni se. Hman dik lohte chu ziah
chhuahtir a, a dik pawh a z^wnah z>l ziak tura tih ni se.
An zawn chhuahna tur (source) e.g: nu leh pa te, unau te,
mi dangte r^wnin, chanchinbu hlui te en se, library-ah te
pawh kal ve se (a awm chuan).
7
ZIRLAI 3
LEHKHABU
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
“Nia, a chhiar peih khawp mai, kei pawh chhiar ve turin min ti
\hin a; mahse, ka peih vak lo,” a ti a. Rema chuan a pu hnenah
chuan, “Ka pu, lehkha hi i chhiar i chhiar mai a, a nuam em ni?”
a ti a. A pu chuan, “E! Rema, lehkha i chhiar ve ngai na nge?” a ti
a. Rema chuan, “Chhiar ngai vak lo,”a ti a. A pu chuan, “Lehkha
chhiar hi a nuam mai ni lovin a \angkai asin,” a ti a. Diki chuan,
“Kei chu zirlai bu b^k chu ka chhiar ngai vak lo,” a ti a.
8
Pu Zara chuan, “Anih leh, lehkha chhiar thiam in duh
em?” a ti a. Diki chuan, “Duh e,” a ti a. Pu Zara chuan, “Lehkha
chhiar thiam in duh chuan in chhiar ve \hin a \ul a ni. Lehkha
chhiar hnem apiangin lehkha chhiar an thiam asin,” a ti a. Rema
chuan, “Mahse a peihawm lo e!” a ti a. A pu chuan, “Engah nge
a peihawm loh vang? I tui z^wng tak kha i chhiar mai dawn
alawm,” a ti a. Rema chuan, “Ka pu ka tui z^wng lehkhabu chhiar
tur a awm dawn em ni?” a ti a. A pu chuan, “Awm e a, milem
bu te, thawnthu bu te, nungcha chanchin ziahna bu te chi hrang
hrang a tam alawm,” a ti a. Rema chuan, “Anih leh ka pu, eng
is M
nge lehkha chhiar chu a \angkaina?” a ti a.
bl RA
d
he
Pu Zara chuan, “Lehkha chhiar hnem chuan thil an hre
pu O
hnem a, an fing deuh nge nge \hin. An ngaihtuahna a zau va, an
re IZ
bula awm pawh a nuam duh. Nang pawh fin i duh chuan lehkha
be M
chhiar i peih a ngai a ni,” a ti a. Diki chuan, “E! Chu vang chu a
o RT
ni ngei ngei ang ka pu, \hiante pawh i ngah viau ni,” a ti a. Rema
chuan, “Lehkha a chhiar hnem avangin maw \hiante a ngah?”
tt E
no SC
a ti a. Diki chuan, “Ni e, a chhiar zau va, thil a hria a, sawi tur
a hre tam a. Chuvangin, mite pawh hian kawm nuam an ti a,
©
9
tak kan hria a. Tin, ka tan phei chuan intihhlimna \ha tak a
ni. Nangni pawh lehkha chhiar uar ula, in hun ^wl apiangah
lehkhabu \ha chhiar \hin ula; tichuan, a \hatzia in hre telh telh
mai ang,” a ti a.
is M
bl RA
d
he
pu O
Thu pawimawhte
re IZ
be M
TIH TURTE
10
2. I sawi ho teh ang.
(a) In vengah lehkhabu dawr a awm em?
A awm a nih chuan i kal ngai em?
(aw) Eng lehkhabute nge an zawrh? Lehkhabu dawra i
lehkhabu hmuh tawhte chu i \hiante hrilh ang che.
(b) Eng lehkhabute nge in chhiar tawh? Inhrilh tl^ng ang
che u.
is M
tih ang? I tih turte chu sentence rukin han ziak teh.
bl RA
d
he
(a) ______________________________________
pu O
re IZ
(aw) ______________________________________
be M
(b) ______________________________________
o RT
(ch) ______________________________________
tt E
(d) ______________________________________
no SC
(e) ______________________________________
©
11
Heng thu ziah dum bik – lian, hnai leh chhah te hi a
hmaa thu – dawr, bazar leh lehkhabu te sawi fiahna a ni a.
Hetianga sawi fiahna ang chi thu hian a ^wl lai dah khat teh.
(a) Pangpar __________ tak an lei a.
(aw) Thawnthu bu ___________ tak a chhiar.
(b) Huan __________ ah an l>ng.
(ch) Khaw ____________ takah a zin ta.
is M
(d) Nula ___________ tak hian a rawn bia a.
bl RA
d
he
pu O
re IZ
12
7. I hun ^wlah eng nge i tih thin? I tih tawh apiangah P
dah la, i la tih ngai loh zawng chu X dah ang che.
a) Lehkhabu ka chhiar.
aw) Ka infiam.
b) TV ka en.
is M
d) Homework ka ti.
bl RA
d
e) Ka insu.
he
pu O
re IZ
g) Ka l>ng.
o RT
13
ZIRLAI 4
HAWRAWPPUI HMANNA
is M
bik a awm a, chu chu hriat a ngai a ni. Hawrawppui hmanna tura
bl RA
hawrawpt> hman chu a dik lo va, thu ziak thiam lo nihna a ni.
d
he
Hawrawpt> hmanna tura hawrawppui hman pawh a dik chuang
pu O
hek lo. Chuvangin, a hmanna tur hi hriat hran ngei a \<l a ni.
re IZ
be M
14
3. Lam tawi \henkhatah:
is M
5. Hming bik zawng zawng bulah:
bl RA
d
he
Entir nan: Dampuii, England, Serchhip,
pu O
December, Pathianni
re IZ
be M
duh?
A khai aw! A va zia lo ve.
©
15
TIH TURTE
is M
thu – lal isua chanchin te, thlarau thinghlim chanchin te
bl RA
pawh min hrilh a. kraws-a kan lal isuan, “ka tui a hal e,”
d
he
a tih thu pawh min hrilh bawk. kan headmaster thu sawi
pu O
lai chuan chhanhima, zarkawt venga mi chu a lo muthlu
re IZ
16
6. A hnuaia thute hi thu ziah dan dikin ziak \ha rawh.
is M
a) Pu Hmangaiha pu hmangaiha
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
b) UNICEF Unicef
©
17
ZIRLAI 5
PUNCTUATION
is M
bl RA
d
1. Comma (,): Comma chu rei lo t> chawlhna turah an dah
he
pu O
\hin. Chawlh chhinchhiahnaah chuan chawlh
re IZ
18
(iv) Lehkhathawnah – kohna leh a tawp
siamnaah.
Entir nan: Ka pu,
I rin tlak,
2. Fullstop (.): Fullstop hmanna chi hnih sawi ila:
(i) Sentence tawpah an dah \hin.
Entir nan: Ka ram ka hmangaih.
is M
bl RA
Nu leh pa leh zirtirtute thu
d
he
kan awih tur a ni.
pu O
re IZ
19
TIH TURTE
is M
bl RA
d
(ch) Kal ve i tum na nge
he
pu O
re IZ
ziak rawh.
tt E
no SC
Tuin nge nu leh pa thu awih Thu awih chu dam reina a ni
a, a \ha >m >m Mahse naupang tam takin nu leh pate thu
an awih lo A pawi >m >m a ni
20
ZIRLAI 6
is M
melh a. In chaichim chuan, “|hianpa, engtin nge heti cherh
bl RA
cherha i awm theih chu le? U\awk pûk chhunga tawm reng ang
d
he
chauh i ni alawm le. Lo kal ve rawh khai, khawpui nun dan ka
pu O
hmuhtir ang che,” a ti a. Ram chaichim chuan a zui a, khawpui
re IZ
21
In chaichim ch>nna in lian pui chu khawvar lam hian an
va thleng a. Dawhkân chungah chuan ruai ropui tak ningnawite
a lo awm phung mai a. In chaichim chuan thl>ng tin mai leh thil
tuihnai tinr>ng chu ram chaichim chu a eitir a. Chutia an hlim lai
chuan ruai \hehtu \henkhat chu an lo lut ta phut a. Chaichimte
chu dawhkân ata an zuang thla a, in kil an thlen theih hmasak
berah an biru a. An han v^k chhuak \hem \hem a, ui bauh thâwm
an hre leh a, an hlau zual deuh deuh mai a.
is M
hmun a\ang chuan a vâk chhuak leh ta \hem \hem a, a \hian hnenah
bl RA
chuan, “|hian duh tak, hetiang nun hi a duh
d
he
mi tan zawng a \ha hle mai thei e; nimahsela,
pu O
kei zawng hlau r>ng r>nga ruai ropui leh tui
re IZ
22
Thu pawimawhte
TIH TURTE
is M
(a) He thawnthu hian eng nge a zirtir ni-a i hriat han sawi
bl RA
d
teh.
he
pu O
re IZ
(d) In chaichim khan ram chaichim nun kha eng nen nge
a tehkhin kha?
(e) Eng vangin nge ram chaichim khan ruai tui tak ei aia
ram lama a thil neih chhun chhunte kha ei a duh zawk?
23
(aw) tuihn^i ____________________________
is M
(a) melh melh _________________________________
bl RA
d
he
(aw) \hem \hem _________________________________
pu O
re IZ
(a) __________________________________________
(aw) __________________________________________
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
7. Project work
tt E
no SC
Sazu lam chi in hriat apiang ziak ula, in hriat bak pawh in
nu leh pate z^wt ula, in hmuh tawh zawng ziak hmasa ula,
©
25
ZIRLAI 7
is M
2.
bl RA
Ngai teh, chumi lai tak chuanin,
d
he
Virthli a lo thawk a;
pu O
Van r^ng chh<mpuite rawn l>nin,
re IZ
26
4. “Kan boral dawn,” tia auvin,
Amah an rawn ko va;
Zirtirtu chu a lo harhin,
Hauh zai a rawn r>l e.
is M
6. Aw ka Lalpa ngei a lo ni,
bl RA
Chhandamtu, \hian \ha ber;
d
he
Amah ringtute hruai z>lin,
pu O
Kumkhuain a v>ng \hin.
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
TIH TURTE
©
27
2. Heng thute hi a tlukpui thu dang dah rawh.
(a) z^l ____________________
(aw) boral ____________________
(b) ko ____________________
(ch) lawm ____________________
is M
(ch) pil ____________________
bl RA
d
he
4. He hla hi Bible-a mi a ni a, a thawnthu ngaihnawm takin
pu O
han insawisiak teh u.
re IZ
be M
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
29
ZIRLAI 8
is M
tak mai an siam a. Nghafuan v>n te, bomb hman leh t<r hmanga
bl RA
sangha hrai te an khap tlat a. Nghakuai chiah leh l>n den erawh
d
he
an khap lo va, a hun bik an siam thung. Sangha tui hun lai chuan
pu O
l>n den pawh an phal lo. Hetia dan \ha tak an siam
re IZ
a ni.
tt E
no SC
©
30
Ni khat chu Zova pa chuan, “Mama, vawiin a\ang hian
sangha man khap hun a t^wp dawn a, luiah i kal ang hmiang,”
a ti a. Zova chu a ph<r hle mai. Chaw an ei sawk sawk a, a nuin
chaw a f<nsak a. An pafa chuan nghakuai leh l>n kengin an
chhuak ta a.
is M
a hriat ngai loh chu a pa a z^wt z>l a. Hemi nia an sava hmuhte
bl RA
chu – chinr^ng te, chh^wlhring te, kireuh te, b^wng te, tawll^wt
d
he
te, vate rual te leh vaz^r rual te an ni.
pu O
re IZ
hle mai. Lui tui te chu ni >ngah chuan a tle ser ser mai a, sangha
o RT
l>ng v>l te pawh a hmuh theih a. Ph<r takin nghakuai chiah tur
tt E
31
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
a. A pain l>n den a lo zirtir tawh \hin angin a l>n chu a han khai
no SC
32
is M
bl RA
d
he
pu O
A pa chuan, “Sangha la puitling lo chu man khap a nih
re IZ
kha i hre tawh na nge? An puitlin hunah kan man leh mai dawn
be M
chuan sangha man tur a tlem tial tial dawn asin,” a ti a. Zova
no SC
a, kei pawhin ka man \euh a. Duh^m tur a ni ngai lo. A t> kha
chu chhuah rawh, chhuah rawh,” a ti leh a. Zova chuan sangha
t> deuh ho chu ui takin a chhuah leh ta a. Sangha t>ho pawh chu
l^wm tak hian an l>ng kual zar zar hlawm a.
Thu pawimawhte
33
TIH TURTE
is M
2.
bl RA
Heng savate leh sanghate hi an bawm dik takah dah
d
he
rawh.
pu O
re IZ
34
3. ‘Zuang’ hi thil tih sawina (verb) a ni a. Bawm chhunga
hawrawp a\ang hian thil tih sawina dang han zawng
chhuak teh.
N L A I Z O U A I A H
E N U K A L M L A M A
C H Z W I H A M A N L
H N I Z A P N E N V H
is M
bl RA
d
U E A G N W A | H U E
he
pu O
M K B U N G B U N A R
re IZ
be M
H H A P H L A M U Z H
o RT
K E N T L A N E K I B
tt E
no SC
©
4. Hei hi han ziah zawm teh? T<ra sangha hrai \ha ka tih
lohna chhan chu…
______________________________________________
______________________________________________
______________________________________________
______________________________________________
35
5. A hnuaia milem hi en la. Bawmah hian thil eng emaw zat
a awm a. I hmuh theih thil hming pali ziak chhuak rawh.
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
__________________ ___________________
©
__________________ ___________________
A chunga milem hi en leh la, a chanchin han sawi teh.
______________________________________________
______________________________________________
______________________________________________
______________________________________________
36
6. Heng thu hmang hian thu han phuah teh.
harhv^ng ____________________________________
nghakuai ____________________________________
nghafuan ____________________________________
fimkhur ____________________________________
duh^m ____________________________________
is M
puahchah ____________________________________
bl RA
d
he
pu O
hnianghnar ____________________________________
re IZ
be M
o RT
a hul a hla
no SC
a rit a >ng
©
a hnai a huh
a bial a tl>m
a ria a z^ng
a tam a s^wl
a thim a chum
37
ZIRLAI 9
PA CHAK – SAIZAHÂWLA
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
38
Vawi khat chu zawlb<k sak hnatlang an nei a.
Saizahawla chu a thawh ve loh avangin r<n an tum a. Zawlbuk
sakna tur ch^k tam tak ramhnuai a\angin a lo pu thleng \euh tawh
a. Chuti chunga r<n an tum avang chuan Saizahawla chu a
lungawi lo hle mai a. A tho vut a, zawlb<k panin a kal ta luah
luah mai a. Zawlb<k kaldung an phuar tlat chu a han pawt a, an
phuarnate chu a chat \hawt \hawt mai a, a pawt dawk ta zawk
mai a. Valupaten ngaihdam an dil ta hial a, r<n an tum pawh
chu an \hulh leh ta a ni.
is M
Vawi khat pawh an lal Pawihbawia sechal kawlh tak
bl RA
n>n an inbeihtir a. Sechal chuan a han ph$n a, Saizah^wla chuan
d
he
a ki khing hnihah a lo man chat a, an innawr ta a. A tirah chuan
pu O
Saizah^wla chuan a hneh d^wn lo emaw tih turin a tawlh a; “|an
re IZ
|an a han l^k meuh chuan sechal chu a tawlh ta hun hun mai a ni.
o RT
tt E
Thu pawimawhte
40
TIH TURTE
is M
hun hun _________________________
bl RA
d
he
hlawk hlawk _________________________
pu O
re IZ
tt E
no SC
(b) Saizah^wla d^wt sawi duh loh dan han sawi teh.
41
3. A ^wl dah khat rawh.
is M
(d) R^l _________ kan ni ve mai ang.
bl RA
d
he
pu O
4. Heng thu tlukpui hi table a\ang hian zawng chhuak
re IZ
rawh u.
be M
s t l \ a w n
no SC
p h a w i i e
©
h i w p a w m
a n m h t a a
l r m u a h n
z i a r m p p
b m n a l h u
42
5. Heng kualkhung chhunga a dik ber hmang hian dah
khat rawh.
is M
bl RA
(d) A zai __________ (berh berh, nul nul, luah luah)
d
he
pu O
re IZ
ziak teh.
o RT
__________________________________
no SC
__________________________________
©
43
7. Heng thute hi a mal malin sawi la. Tih tura tih ang hian
i taksa chettir teh.
lu thle tawn rawh
koki tisangin tihniam rawh
ke hma lam leh hnung lamah th>n rawh
tlan chak deuh leh muang deuhin
kut ding leh veiah phar rawh.
Tunah chuan, zuang la, b^i la, kal la, chutah dingdihlip ang
is M
che.
bl RA
d
he
pu O
8. Project work/Activity
re IZ
be M
___________________ ___________________
A chanchin: A chanchin:
©
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
44
ZIRLAI 10
SAVATE
is M
Kan Zoram tinuamtu an ni a,
bl RA
Mizoram an timawi a;
d
he
R^lpui leido an tling nêm maw,
pu O
Dawi ang dawmtu an ngai mang e.
re IZ
be M
Va tinrengte an lawmna;
tt E
45
Hla thu hrilh fiahna
is M
bl RA
TIH TURTE
d
he
pu O
re IZ
siamtu ___________________________
perh ____________________________
hram ____________________________
suasam _____________________________
vawm ____________________________
46
3. A kar ^wl dah khat rawh.
is M
(a) d^wn _____________________
bl RA
d
(aw) zai vâwr _____________________
he
pu O
re IZ
5. Sava hming i hriat apiang ziak la, chung zinga i duh ber
no SC
(a) Sava hi tam >m >m se, a nuam zawk ang nge a hrehawm
zawk ang?
(aw) Sava tlan \hin thing rah i hriat apiang han sawi teh?
(b) In uten sava perh thla ta se, in lawm ang nge pawi in
ti zawk ang?
47
7. He hla hi en lova sawi thei turin vawng rawh.
is M
9. Project work
bl RA
d
Sava lemin milem bel khawm (collage) i siam ang u.
he
pu O
- Sava lem cheh thl^k tur hmuh apiang chep thla ila.
re IZ
be M
- Lehkha hlaiah chuan sava lem chu i bel khat tlat ang u.
tt E
48
ZIRLAI 11
I KÛT ANG U
is M
bl RA
Zirtirtu : Thu in awih thei bawk a, in huaihawt theih
d
he
chuan k<t kan hmang dawn nia. K<t pathum
pu O
te zinga nuam bera in rin han sawi teh u.
re IZ
an la hmang
\hin.
49
Biaka : Mim k<t hi engtin nge an hman \hin? Vaimim
hmangin em ni?
Zirtirtu : Mim k<t chu vaimim seng zawh September
thlaah an hmang \hin a. Mitthi pual k<t a ni a,
chhungte thi tawh tan ei tur tuihnai tak tak an dah
\hin a, chu chu ‘thlaichhiah’ tiin an sawi \hin.
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
Tetei : A nih leh P^wl k<t chu engtia hman t<r nge?
Zirtirtu : P^wl k<t chu naupang pual a ni a...
Naupang dang : Naupang pual maw? Chuti chu P^wl k<t i
hmang ang u.
Zirtirtu : Aw le, kumin chu P^wl k<t kan hmang d^wn
nia. Tun a\angin inbuatsaih ula, in inpeih
hunah kan hmang ang.
(A chhuahsan ta a).
Hminga : K<t Pa-ah kan Headmaster ni se. Hawh u, tih
tur i insem ang u.
50
Ruata : Khawiah nge kan hman ang?
Naupang dang : Sikul kawta lungrem z^wlah.
Liani : Biaki leh Rini-te hian thil chei mawi an thiam
a, a hmun cheituah ruat ila.
(Mi dang chuan ni e an lo ti a).
Siama : P^wl k<tah chuan artui te an inbarh \hin a, chu
chu ‘chh^wng hnawh’ an ti a. Artui kan thawh
khawm ang nge kan lei ang?
Naupang dang : I thawh khawm ang u. Siama, nang a
is M
mawhphurtuah \ang ang che.
bl RA
d
Thanga : Ruata hian rimawi a tum thiam a, ani hian
he
pu O
rimawi ngaihtuah se.
re IZ
rawh se.
o RT
51
Naupang dang : Siama, nang l^m i thiam a, a hotuah awm rawh.
L^m hrang hranga tel tur pawh ruat ang che.
A t^wpah kan vaiin kan l^m dawn nia.
Siama : Chuti chu kan vaia tih theih chi vek i ti mai
ang. Hmeichhiain cheraw an k^n ang a, mipain
an kh^wng ang.
Biaki : Khual l^m leh Chheih l^m te pawh.
Siama : Mipain pawndum keng ila, hmeichhiain
ngotekherh. Tichuan, kan khual l^m dawn nia.
is M
A tawpah kan vaiin kan chheih l^m ang.
bl RA
Naupang dang : A t^wp berah chh^wng hnawh kan ti ang a, a
d
he
nuam teh ang chu.
pu O
re IZ
be M
Thu pawimawhte
o RT
tt E
TIH TURTE
52
2. A inmil thai zawm rawh.
is M
bl RA
d
he
Lo vah zawh Chapch^r k<t
pu O
re IZ
be M
53
4. No dumte chu thuin a khat a. No varah hian, no duma
thu rik d^n ang deuha riin dah khat ve rawh. Entirna
p>k ang hian.
ke kel
is M
di
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
sa
tt E
no SC
©
ha
U C H A P C H A R K U T
C H A P C H A R S H P U
T C C O A R T U I U A I
C H H A W N G H N A W T
H H E K H U A L R L L E
is M
A I R C H H E I H L A M
bl RA
d
I A A H B K U T P A M A
he
pu O
Z H W P A W N D U M A I
re IZ
be M
55
ZIRLAI 12
THUFINGTE
is M
Mi hmanghria chuan thil \ha lo chu a hmuhin a biru \hin a;
bl RA
Mi m^wl erawh chuan a t^wn mai \hin a, a tuar phah \h$n.
d
he
pu O
Inngaihtl^wmna leh Lalpa \ih man chu
re IZ
56
Mi bengtla lo kawngah chuan hl$ng te, thang te a awm a,
A nunna vawng \ha chuan a hlat daih ang.
Naupang chu a kalna ^wm kawngah chuan zirt$r ula,
A upat hun pawhin a thlah lo vang.
Mi hausain mi rethei ro an r>lsak a;
Tin, p<ktu chu a p<ktirtu chhiahhlawh a ni.
Khawlohna tuhtu chuan v^nduaina a ^t ang a,
A thinurna talhtum chu a hlawhchham ang.
is M
Mi thilphal chu mals^wmin a awm ang a,
bl RA
A chhang mi rethei a p>k \hin av^ngin.
d
he
pu O
re IZ
TIH TURTE
be M
o RT
tt E
a) Sum tam tak aia thlan zawk tur kha eng nge?
57
3. Heng thumalte hi hrilh fiah rawh.
a) sum _____________________________
d) khawlohna _____________________________
is M
e) m^wl _____________________________
bl RA
d
he
4. Heng thute hi ziak zawm teh.
pu O
re IZ
__________________________________________
o RT
tt E
__________________________________________
©
58
ZIRLAI 13
is M
Kan hming a thang bawk si;
bl RA
Kan ram, kan hnam din chhuah nan
d
he
Thinlung tithianghlimin,
pu O
Kan huai, kan fel, kan finnate,
re IZ
59
is M
Khuavel a d>ng chhuak ang.
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
TIH TURTE
no SC
(a) Kan ram leh hnam din chhuah nan eng nge kan tih tur?
(aw) Khawvel mite hriat thama kan hming thanna tur chu
eng nge?
(ch) Kan hnam din chhuahna bul nia hla phuahtuin a sawi
kha eng nge?
60
2. Heng thute hi han sawi fiah teh.
is M
bl RA
(a) lawm______ (aw) huai_______
d
he
pu O
(b) \hian ______ (ch) hmel______
re IZ
be M
o RT
61
6. Mizo kan nih avangin kan lawm tur a ni, a chhan chu
(han chhunzawm teh le)
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
7. Heng thute hi nalh takin ziak ula, a ziak thiam ber ziah
chu bangah t^r rawh u.
is M
(a) Mizo kan nih kan lawm e,
bl RA
d
Kan tl^ng a thiang bawk si.
he
pu O
re IZ
62
ZIRLAI 14
FELA-TE CHHUNG
is M
Fela (thaw huam huamin) : Kan sikul b^ng kha maw...Scooter-
bl RA
in S>na a s< alawm.
d
he
Nu (hlauth^wng aw takin) : Awi ka rei! A su n^ em? Engtia su
pu O
mai nge a nih a?
re IZ
be M
maw le.
tt E
no SC
©
63
Nu (pawi ti hm>l takin) : Khai aw! Kawngpuiah chuan fimkhur
a \ul teh a nia. Lirthei a tam si a.
Fela (rang takin) : Nia, kan hriat loh laiin S>na chu a
kal thut a, scooter lo tlan chuan a
rawn su ta mai a ni.
Nu (hlauthawng takin) : A sut nat leh nat loh i la sawi miah
lo.
Fela (thatho takin) : A vannei lutuk. Rin aiin a su na lo
hlauh va, a b^n vei lam erawh chu
is M
a tliak an ti.
bl RA
Pa (kawngkh^r pahin) : Tu b^n maw tliak?
d
he
Nu (rang deuhvin) : Scooter-in Fela \hianpa S>na a s<
pu O
re IZ
a nih chu!
be M
Pa (chauh hm>l deuhvin) : A nih tak chu maw le, a va pawi ve.
A nih Mama hi khaw nge a awm?
o RT
ta a nih kha.
©
64
Mama (ph<r takin) : Hman e. Chan kan insem a, kan zo
thuai mai. Kan v>ng b^wr hi chu
khawn a nuam a, tu mah an phun
ngai lo.
Nu (muang deuhvin) : Y.M.A. te hi chu khawtlang tan in
\angkai >m a, chhiatni thawhlawm
phei chu p>k a uiawm loh >m alawm.
Mama (lawm takin) : Nu leh paten min ph<rpui chuan a
nuam.
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
is M
thlamuantu tur an ni a, a tithlab^rtu
d
he
hi chuan, in nungchangin min la
pu O
tilawm khawp mai.
re IZ
be M
is M
Thu pawimawhte
bl RA
d
he
pu O
dam diai hlauthawng hmanhmawh kawngpui
re IZ
TIH TURTE
©
67
2. Engtin nge i awm \hin?
(a) Hlim hle laiin ka nui \hin
(aw) Lungchhiatin ______________________
(b) Thinur laiin ______________________
(ch) Hlauh hlein ______________________
(d) Nat laiin ______________________
is M
A M D D I A W D __ __ __ __ __ I
bl RA
d
he
N N A V I E V __ __ __ __ I
pu O
re IZ
H A W H T M A W L T __ __ __ __ __ __ __ M
be M
R I T Z R I U T Z __ __ __ __ __ __ U
o RT
L A N G L V A T T __ __ __ __ __ __ L
tt E
no SC
is M
bl RA
(ch) Siama chu naupang \ha tak a ni.
d
he
pu O
(d) Mama chu a lo haw tlai.
re IZ
be M
69
7. Kawng k^n dawnin motor lo kal leh kal loh en hmasak
\hin tur a ni. Tawhsual tawh palh chuan na taka
inhliam theih a ni a, thihna hial a thleng thei si a.
Kawng kal r>ng r>ngin vei lam sirah z>l kal \hin tur a
ni. Tichuan insut palh leh inn>k buai a awm lo vang.
(a) Fimkhur takin kawng i k^n \hin em?
(aw) Fimkhur lo taka kawng k^nin eng nge thleng \hin?
(b) Kawnga kalin khawi laiah nge kal tur?
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
70
ZIRLAI 15
RO PHÛM RÛK
is M
hial awm e. Mite pawhin an ngai sangin an zah hle \hin a ni.
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
72
Ro ph<m r<k chu hmuh an beisei ni tin a, hah pawh
hre mang lovin huan pum pui chu an lai chhuak ta der mai a ni.
Mahse, ro awmna rangkachak b>l reng reng an lai chhuak ta
hauh lo mai a. “Kan pa khan a suangtuahna mai mai min hrilh
a ni ang,” an ti a, an rilru a hnual hle mai a.
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
mai a. Thei rah chu lovin dawrpuiah an hralh a. Sum tam tak an
lei chhuak a, an lo hausa ta hle mai a ni.
73
Thu pawimawhte
TIH TURTE
is M
bl RA
(a) He zirlaiin ro chhe thei lo a tih hi eng nge?
d
he
pu O
(aw) Pa pakhat khan a huanah eng nge a chin?
re IZ
An pa ______________________________
A milai ______________________________
74
3. Hetah hian theihai lem a awm a. Bawmah hian theihai
nena inkungkaih thil han ziak teh.
is M
bl RA
d
he
pu O
4. He thawnthua huana thei awm nia i rin paruk lem ziak
re IZ
75
5. Heng hmang hian thu han phuah teh.
is M
bl RA
d
(d) duah hluah ____________________________
he
pu O
re IZ
teh.
©
(a) Hmanlai hian mi pakhat hian huan zim t> mai hi a nei
a …………………………………
khawkherh a kelki
is M
bl RA
d
chengkek a kual
he
pu O
re IZ
chuan thur<k chu sawi chhuak rawh se. Thur<k chu a tira
mi nen a inang em?
77
ZIRLAI 16
HÂUDÂNG LÊNG
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
is M
bl RA
d
he
TIH TURTE
pu O
re IZ
79
2. Heng zawhnate hi han chhang teh.
is M
nia in rin han sawi teh u.
bl RA
d
he
4. Heng thuah te hian in rilru mil ber han thai teh u.
pu O
re IZ
80
(b) kel _________ (ch) ui _______
(d) arpui _________ (e) zawht> _________
(f) sakhi _________ (g) sihal _________
(ng) sanghar _________ (h) sakei _________
is M
b) _________________ ch) __________________
bl RA
d
he
pu O
7. Project work
re IZ
be M
8. Activity
©
81
ZIRLAI 17
is M
lehkhathawn an ziak a.
bl RA
d
he
pu O
Chanmari
re IZ
15.7.2015
o RT
tt E
I \hian,
Sangi
82
Hriat tur pawimawhte:
1. Lehkhathawn chu fiah leh nalh taka ziah \hin tur a ni.
2. Lehkha ph>k kil ding lam chungah awmna hmun leh
ziah ni dah \hin tur a ni.
3. A hmasain vei lam pangah kohna thu ziah phawt tur
a ni.
4. Thu ziahte chu paragraph-a \anin kohna thu hnuaia
ziah \hin tur a ni.
is M
5. A sir t^wp ding lamah inlaichinna thu ziaha, a hnuaiah
bl RA
hming leh address ziah tur.
d
he
6. Lehkha chu nalh taka thleha, lehkha ip chh<ngah thun
pu O
tur a ni.
re IZ
be M
Hetiang hian:
tt E
no SC
To
Hmingi,
©
Mual V>ng,
B.P.O. Bualpui,
Kolasib District.
Lehkhathawn chi hrang hrang a awm a, kan thawn tur
azirin kan ziah dan pawh a danglam \hin.
83
Bualte
To 10.5.2015
The Headmaster,
Bualte Primary School
Ka pu,
Vawiin 9.5.2014 (Zirtawpni) hian ka khua a sik
is M
avangin sikul ka lo kal thei dwn lo va. Khawngaih taka
bl RA
chawlh min phalsak turin ka ngen a che.
d
he
pu O
I rin tlak,
re IZ
be M
Siama
o RT
(SIAMLIANA)
tt E
TIH TURTE
84
3. A ^wl lai dah khat rawh:
(a) Lehkha chu ______ leh ______ taka ziah \hin tur.
(aw) Thu ziak chu ______ a \an \hin tur.
(b) Lehkha chu nalh taka _______ a, lehkha ip ______
thun tur.
(ch) A ______ lamah inlaichinna thu ziah tur.
(d) A ______ vei lam pangah kohna thu ziah tur.
is M
4. Sangin Hmingi hnena lehkha a thawn hi a chhanna han
bl RA
d
ziak teh.
he
pu O
re IZ
Activity I: A theih chuan d^k inah kal ula; stamp lei dan te,
no SC
85
6. A hnuaia hla hi vawng rawh u.
LEHKHATHAWN
Lehkhathawn ka ziak.
Ka \hian duh tak tan a ni.
Tahrikni dik takin ka ziak a,
‘Ka \hianpa duh tak’ tiin ka \an a.
is M
Nalh taka ziah ka duh a,
bl RA
d
Uluk takin ka ziak a ni.
he
pu O
A tawp ka lo thleng ta!
re IZ
86
ZIRLAI 18
is M
“I bawh keh palh pawhin ka chhan tlat ang che, hlau r>ng r>ng
bl RA
suh,” tiin a thl>m a. Satel chuan a duh ve ta a.
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
87
Satel chu a tlan chak thei si lo va, chhuk z^wngin a
lum ta vak mai a. Saza in hi a zuk d>ng dawt mai a. Saza chuan,
“Tu nge ka in deng?” a ti a. Satel chuan, “Keimah Telt>a,” a ti a.
Saza chuan, “Eng nge i hlauhva khatia i tlanchhiat chiam mai?”
a ti a. Ani chuan, “Sakhi nen r<lpui tui kan inzuankahl>nsiak a,
ka zuan kh<m zo ve lo va. Sakhiin min hum ngam si lo va, ka
hlau va, ka tlanchhia a ni. Nangin min hum ngam ang em?” a ti
a. Saza chuan, “Ka hum ngam lo che, tlan zel mai rawh,” a ti a.
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
88
is M
bl RA
d
he
R<lpui chuan satel chu a zawng a, ramsa a hmuh
pu O
apiang a z^wt z>l a. Mura in a lo thlen dawn chuan a rawn tleng
re IZ
ri hruah hruah mai a. Mura chuan, “Chu eng thawm nge ni a?”
be M
a. Mura chuan a thla lehlam chu a han zar duai mai a. R<lpui
chuan, “I thla lehlam kha han z^r leh teh,” a ti a. Mura chuan,
“He lam chu a n^ a, ka z^r thei lo,” a ti tlat a. R<lpui chuan,
“Tl>m talin han tik^u teh,” a ti \alh a. A han k^u deuh va, Satel
mei hmawr chu a hmu ta hlauh va. R<lpui chu a thinrim >m >m
mai a, chungl>ng leh hnuail>ng indo a puang ta rup mai a ni.
89
b<ngpui z^r lehlam chu a vaw bal hlawk mai a. A z^ra sava fu
zawng zawngte chu an darh ta chum chum mai a. Hnuail>ngho
chu lawmin an haw haw dur dur a.
is M
h^ te hi hnuail>ng ka nih hi, in zinga tel ve tur ka ni e,” a ti a,
bl RA
hnuail>ng zingah a awm ve ta a.
d
he
pu O
An zavai chuan an inph>k beih ta luih luih mai a.
re IZ
a t> leh a t>, mahni tum t^wk \heuh chu \hahnemngai takin an
tt E
inbei hlawm a.
no SC
90
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
tur ni-a a hriat lam apiangah a tel tawn a. An inrem hnu pawhin
tt E
telna t<r hre lovin a zak lutuk chu khaw >ngah pawh a chhuak
no SC
Thu pawimawhte
91
TIH TURTE
is M
bl RA
d
he
Chungl>ng Hnuail>ng
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
92
2. Heng thu nena inepte hi zawng chhuak rawh.
hmanlai _____________
______________ hmanhmawh
hnuail>ng _____________
______________ hahdam
dawihzep _____________
______________ inrem
is M
bl RA
ral\i _____________
d
he
pu O
re IZ
tl^nchhia ______________________________
93
ngui rawih ______________________________
inremna ______________________________
is M
bl RA
Thl^wk Thl^wk thei lo
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
94
6. Rang tak leh n^l takin chhiar teh.
is M
7.
bl RA
Hengte hi a tlukpui thu dangin han dah teh.
d
he
pu O
Entir nan: bal - thlawn
re IZ
be M
no SC
95
8. Hei hi Sahuan a ni a. Naupangten sava leh ramsate an
biak \hinna hmun a ni. He milem hi sentence liin han
sawi la. Hawrawppui leh punctuation dik takin ziak ang
che.
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
____________________________________________
tt E
no SC
____________________________________________
©
____________________________________________
____________________________________________
9. A hnuaia thu hi vawng rawh.
96
ZIRLAI 19
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
97
3. Chutiang kan sualte chuan,
Kan thlarau a hruai;
Sual ram pik deuh deuhvah,
Tin, kan lo vanduai.
is M
Man nei tham lo chu;
bl RA
d
Rem thu l>ng atan chuan,
he
pu O
Ro aiin a hlu.
re IZ
be M
6. Khawngaih a lo khat e,
Thil leh thu n^wi hian;
o RT
3. Sual nêp tê anga kan ngaih \hin hian sual lian zawkah
min hruai lut a, vanduaina rapthlâk tak a thlen \hin.
98
5. Khawngaihna nena thil tih chu nêp tê pawh ni se inremna
siamtu a ni a, sum aiin a hlu zawk a ni.
TIH TURTE
is M
bl RA
\iauvut \hangthar chatuan vanduai
d
khawngaih thlarau nuam nawi
he
pu O
______________________________________________
re IZ
be M
______________________________________________
o RT
______________________________________________
tt E
______________________________________________
no SC
______________________________________________
©
______________________________________________
______________________________________________
99
3. A ^wl dah khat rawh.
is M
(d) Sual ram_____________deuh deuhvah.
bl RA
d
he
(e) Chatuan _______________ang khian.
pu O
re IZ
be M
4. Activity:
o RT
tt E
Thil t> tham tê tê, tlem tham tê tê, nêp tê tê infin khawm
no SC
100
7. He thawnthu hi han phuah zawm teh u.
Khaw pakhatah hian chhungkaw fel tak leh chhungkaw
sual tak hi an awm a ...................
is M
(b) Rosum aia hlu zawk eng nge ni?
bl RA
d
he
pu O
(ch) Vanram anga khawvel tinuam thei eng nge?
re IZ
be M
101
ZIRLAI 20
HMASANG SILHFÊN
is M
\hin.
bl RA
d
he
Hmanlai Mizo pi leh pute pawh kh^n thawmhnaw an
pu O
nei chau ve hle \hin a. An silhf>n neih hmasakte chu hruikh^uva
re IZ
siam a ni. Hruikh^u hi an hik \euh va, inthuah deuh tupin an ram
be M
bawk chu hlai deuhin an h$k a, mipa chuan an d^rah b^t kawkalhin
tt E
an ti ve thung.
©
102
Heng siapsuap leh hnawkh^l te hi pi puten tuna Mizoram
an luah hmaa an silhfen inbel \hin niin an sawi.
is M
an thiam z>l a. Tichuan, an thawmhnaw inbel \hin te pawh a lo
bl RA
mawi ve tawlh tawlh a ni.
d
he
pu O
Puan taha silhf>n an lo siam thiam hnu pawhin rawng
re IZ
103
Pathian thu an awih hnuah chuan lehkha te an thiam a,
an lo changk^ng deuh deuh va, kh^wl tah chi hrang hrang chu
silhfen atan an \hui a, mipate pawhin kekawr b<l an ha ve ta a.
Kekawr tlawn h^k an intihhmuh thuai a, pheikhawk bun nach^ng
te an lo hre chho zel a. Tunlai phei chuan khawv>l hmun danga
miten an h^k ang \hui sa leh \hui chawp silhf>n hmangin m^wi
tak takin kan lo inchei ve \hin ta a ni.
is M
bl RA
d
he
pu O
re IZ
be M
o RT
tt E
no SC
©
Thu pawimawhte
104
TIH TURTE
is M
bl RA
2. Silhfen kan inbelna chhan panga han sawi teh.
d
he
pu O
(a) ______________________________________
re IZ
(aw) ______________________________________
be M
(b) ______________________________________
o RT
(ch) ______________________________________
tt E
no SC
(d) ______________________________________
©
is M
f>ng : __________________________________
bl RA
d
he
silh : __________________________________
pu O
re IZ
(a) Mizote silhf>n neih hmasak ber kha engin nge an siam?
no SC
(b) Mizo pi leh puten puan tah an thiam hnu khan engtin
nge mawi taka an tah?
106