Thê nghiãûm - Kyî thuáût âiãûn 19

BAÌI SÄÚ 4
ÂÄÜNG CÅ KHÄNG ÂÄÖNG BÄÜ BA PHA RÄTO LÄÖNG SOÏC

I. MUÛC ÂÊCH THÊ NGHIÃÛM:

Tçm hiãøu cáúu taûo vaì biãút caïch váûn haình âäüng cå.
Khaío saït mäüt säú âæåìng âàûc tênh.
Tênh hãû säú træåüt cuía âäüng cå.

II. CAÏC THIÃÚT BË THÊ NGHIÃÛM

1. Âäüng cå khäng âäöng bäü ba pha roto läöng soïc: 01 caïi.
2. Cáúu dao hai chiãöu: 01 caïi.
3. Ampe kãú: 08 caïi.
4. OÏat kãú: 02 caïi.
5. Biãún aïp tæì ngáùu 3 pha: 01 caïi.
6. Ampe kiãöm: 01 caïi.
7. Täúc âäü kãú: 01caïi.
8. Volt kãú: 02 caïi.

III. VAÌI NEÏT CÅ BAÍN VÃÖ LYÏ THUYÃÚT

Maïy âiãûn khäng âäöng bäü laì maïy âiãûn xoay chiãöu, laìm viãûc theo nguyãn lyï
caím æïng âiãûn tæì, coï täúc âäü cuía räto n khaïc våïi täúc âäü tæì træåìng quay trong maïy
n1. Maïy âiãûn khäng âäöng bäü coï thãø laìm viãûc åí hai chãú âäü: Âäüng cå vaì maïy phaït.
Maïy phaït âiãûn khäng âäöng bäü êt duìng vç coï âàûc tênh laìm viãûc khäng täút, nãn
trong thê nghiãûm naìy ta chè xeït âäüng cå khäng âäöng bäü. Âäüng cå khäng âäöng bäü
âæåüc sæí duûng nhiãöu trong saín xuáút vaì trong sinh hoaût vç chãú taûo âån giaín, giaï
thaình reî, âäü tin cáûy cao, váûn haình âån giaín, hiãûu suáút cao vaì gáön nhæ khäng baío
trç. Vãö cáúu taûo cuía maïy âiãûn khäng âäöng bäü âæåüc trçnh baìy trãn hçnh 4.1, gäöm hai
bäü pháûn chuí yãúu laì stator vaì räto, ngoaìi ra coìn coï voí maïy, nàõp maïy vaì truûc maïy.
Truûc laìm bàòng theïp, trãn âoï gàõn räto, äø bi vaì phêa cuäúi truûc coï gàõn mäüt quaût gioï
âãø laìm maït maïy doüc truûc. Háöu hãút âäüng cå khäng âäöng bäü laì âäüng cå ba pha, coï
mäüt säú âäüng cå cäng suáút nhoí laì mäüt pha.

Vãö nguyãn lyï âäüng cå âiãûn khäng âäöng bäü: khi âàût âiãûn aïp xoay chiãöu ba pha
coï táön säú f1 vaìo dáy quáún stato, trong dáy quáún stato seî coï hãû thäúng doìng ba pha
chaûy qua, doìng âiãûn náöy seî taûo ra tæì træåìng quay p âäi cæûc, quay våïi täúc âäü n1 =
60f1/p. Tæì træåìng quay càõt caïc thanh dáùn cuía dáy quáún räto vaì caím æïng trong âoï
caïc sââ E2. Vç dáy quáún räto näúi ngàõn maûch, nãn sââ caín æïng E2 seî sinh ra doìng
Thê nghiãûm - Kyî thuáût âiãûn 20

âiãûn I2 trong caïc thanh dáùn räto. Læûc taïc duûng tæång häø giæîa tæì træåìng quay cuía
maïy våïi thanh dáùn mang doìng âiãûn räto I2, keïo räto quay theo chiãöu cuía tæì
træåìng quay våïi täúc âäü n.

10
9 1

8 2

7 4

Hçnh 4.1 Cáúu taûo cuía âäüng cå âiãûn khäng âäöng bäü
1. Loîi theïp stato; 2. Dáy quáún stato; 7. Nàõp maïy; ; 4. ÄØ bi; 5. Truûc maïy; 6.Häüp dáöu
cæûc; 7. Loîi theïp räto; 8. Thán maïy; 9. Quaût gioï laìm maït; 10. Häüp quaût

IV. NÄÜI DUNG THÊ NGHIÃÛM

1. Tçm hiãøu cáúu taûo vaì ghi caïc säú liãûu âënh mæïc cuía âäüng cå.
Ghi caïc trë säú âënh mæïc trãn nhaîn âäüng cå vaìo giáúy âãø laìm baïo caïo thê
nghiãûm.
2. Âo âiãûn tråí mäüt chiãöu dáy quáún stato âäüng cå khäng âäöng bäü ba pha
Duìng vaûn nàng kãú säú âãø âo âiãûn tråí mäüt chiãöu tæìng pha cuía dáy quáún
stato. Trë säú âo âæåüc ghi vaìo baíng 12
Âiãûn tråí cuía dáy quáún stato RS âäüng cå tênh nhæ sau :
Ra + Rb + Rc
RS =
3
Thê nghiãûm - Kyî thuáût âiãûn 21

3. Måí maïy âäüng cå khäng âäöng bäü ba pha

a. Måí maïy træûc tiãúp:
Så âäö thê nghiãûm nhæ hçnh 4-2a. Âoïng âäüng cå træûc tiãúp qua cáöu dao K,
âäöng thåìi nhanh choïng nhçn chè säú doìng âiãûn cuía ampe kãú (nãúu doìng låïn hån 5A
thç duìng ampe kiãöm) khi måí maïy vaì ghi vaìo baíng 13. Doìng âiãûn khi måí âæåüc
tênh :
I +I +I
Ik = A B C
3

A B C A B C
A B C
K K
K A A A A
A A
A A Δ
A a b c
K1
ÂC K1

ÂC Y z x y
ÂC

Hçnh 4-2a Hçnh 4-2b Hçnh 4-2c

Khi laìm thê nghiãûm ta nãn màõc så âäö nhæ hçnh 4-2b vaì näúi sau mba TN âãø
måí maïy træûc tiãúp vaì âäøi näúi Y/Δ âäüng cå âiãûn khäng âäöng bäü ba pha.
b. Måí maïy bàòng phæång phaïp âäøi näúi Y/Δ:
Så âäö thê nghiãûm nhæ hçnh 4-1b. Näúi âäüng cå qua mbaTN âãø láúy âiãûn aïp dáy
220V âæa vaìo dáy quáún stato khi âäüng cå näúi tam giaïc. Trçnh tæû tiãún haình thê
nghiãûm nhæ sau:
• Âoïng cáöu dao K1 vãö phêa âáúu Y. Sau âoï âoïng K ghi caïc doìng âiãûn måí maïy IA,
IB, IC, vaìo baíng 14. Khi âäüng cå âaî quay äøn âënh âoïng K1 vãö phêa näúi Δ âãø
âäüng cå laìm viãûc bçnh thæåìng.
• Càõt K1 âãø dæìng âäüng cå. Âoïng cáöu dao K1 vãö phêa näúi Δ, sau âoï âoïng K1. Do
doìng âiãûn khåíi âäüng låïn nãn coï thãø duìng Ampe kçm âo caïc doìng âiãûn IA, IB,
IC ghi vaìo baíng 14. So saïnh doìng âiãûn Ik näúi Y vaì Ik näúi Δ..
c. Måí maïy bàòng biãún aïp tæû ngáùu :
Så âäö thê nghiãûm nhæ hçnh 4-2c. Trçnh tæû tiãún haình thê nghiãûm nhæ sau:
• Âoïng K vaì âiãöu chènh biãún aïp tæû ngáùu âãø coï U = (0,6 ÷ 0,8)U dm cuía âäüng cå.
Sau âoï âoïng khoaï K1 vaì âo caïc doìng âiãûn IA, IB, IC ghi vaìo baíng 15. Khi âäüng cå
Thê nghiãûm - Kyî thuáût âiãûn 22

quay äøn âënh, ta tàng dáön âiãûn aïp âãún U dm cuía âäüng cå.
Sau khi thê nghiãûm xong ba phæång phaïp måí maïy, ta so saïnh kãút quaí cuía
chuïng.
d. Âäøi chiãöu quay vaì âo täúc âäü âäüng cå :
• Âãø âäøi chiãöu quay, ta âäøi näúi 2 âáöu dáy naìo âoï trong 3 dáy, âäüng cå seî quay
theo chiãöu ngæåüc laûi.
• Âo täúc âäü : Khi âäüng cå quay äøn âënh, duìng täúc âäü kãú âo täúc âäü n âäüng cå vaì
tênh hãû säú træåüt khi khäng taíi :
n − no
s% = 1 × 100
n1
4. Thê nghiãûm khäng taíi :
Så âäö thê nghiãûm nhæ hçnh 4-3. (cuäün aïp cuía W meït näúi vaìo trung tênh cuía
mba TN hoàûc trung tênh cuía âäüng cå váùn âæåüc).
Âãø con træåüt Biãún aïp tæû ngáùu åí vë trê 0. Âoïng cáöu dao K1 räöi tàng dáön Biãún aïp
tæû ngáùu cho âãún U = 1,2Uâm. Sau âoï laûi giaím dáön vãö 0. Trong quaï trçnh tàng âiãûn
aïp âoüc vaì ghi säú liãûu vaìo baíng 16. Trong baíng 16 ta tênh:
Uab + Ubc + Uca
U0 =
3 *
K
Ia + Ib + Ic A a
I0 = A * W
3 B b
P0 = 3 × P0 p BATN A ÂC
C c
P0 A
cos ϕ0 =
3U 0 .I0 0
Veî âàûc tênh khäng taíi U 0 = f (I0 ) .
Hçnh 4-3
5. Thê nghiãûm ngàõn maûch :
Så âäö thê nghiãûm ngàõn maûch nhæ så âäö thê nghiãûm khäng taíi. Trçnh tæû thê
nghiãûm: Âãø con træåüt Biãún aïp tæû ngáùu åí vë trê 0. Giæí truûc âäüng cå âæïng yãn. Âoïng
cáöu dao K1 vaì tàng dáön âiãûn aïp cho âãún khi doìng âiãûn âaût bàòng Iâm cuía âäüng cå
(hoàûc 1,2Iâm) thç ngæìng laûi, luïc naìy âiãûn aïp khoaíng bàòng (15÷20)%Uâm. Trong
quaï trçnh tàng âiãûn aïp âoüc vaì ghi säú liãûu vaìo baíng 17. Trong âoï ta tênh âæåüc
U n , I n , Pn , cos ϕn nhæ åí thê nghiãûm khäng taíi.

VI. CÁU HOÍI KIÃØM TRA

1. Muûc âêch thê nghiãûm.
2. Caïc phæång phaïp måí maïy âäüng cå khäng âäöng bäü, æu nhæåüc âiãøm cuía
mäùi phæång phaïp.
3. Dæûa trãn cå såí naìo âãø âäøi chiãöu quay âäüng cå.
4. So saïnh thê nghiãûm ngàõn maûch maïy biãún aïp vaì âäüng cå âiãûn khäng
âäüng bäü.
Thê nghiãûm - Kyî thuáût âiãûn 23

Baíng 12:
Ra Rb Rc RS

Baíng 13:
IA IB IC Iâm

Baíng14
Âáöu IA IB IC Imm
Y
Δ

Baíng 15
IA IB IC IMMTN

Baíng 16
Säú Kãút quaí âo Kãút quaí tênh
Láön Uab Ubc Uca Ia Ib Ic P0p I0 U0 P0 cosϕ0
1
2
3
4
5
6
Baíng 17:
Säú Kãút quaí âo Kãút quaí tênh
Láön Uab Ubc Uca Ia Ib Ic Pnp Un In Pn cosϕn
1
2
3
4
5
6
Thê nghiãûm - Kyî thuáût âiãûn 24

Phuû luûc vãö duûng cuû âo

Thê nghiãûm - Kyî thuáût âiãûn 25

HÆÅÏNG DÁÙN BAÏO CAÏO THÊ NGHIÃÛM

BAÌI THÊ NGHIÃÛM SÄÚ : .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

TÃN BAÌI THÊ NGHIÃÛM : .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

NGAÌY THÊ NGHIÃÛM :.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

THÁÖY GIAÏO HÆÅÏNG DÁÙN : .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

I. MUÛC ÂÊCH THÊ NGHIÃÛM

II. NÄÜI DUNG THÊ NGHIÃÛM

III. TÊNH TOAÏN CAÏC THAM SÄÚ

Tênh toaïn caïc tham säú nhæ trong taìi liãûu âaî hæåïng dáùn vaì ghi vaìo baíng
Veî caïc âàûc tênh coï hæåïng dáùn trong taìi liãûu.

IV. KÃÚT LUÁÛN

Nãu caïc nháûn xeït, nháút laì tæì lyï thuyãút âãún thæûc nghiãûm.