Konu Anlatan

İbrahim Ulaş BALDEMİR

İnsanlığın İlk
Dönemleri
instagram.com/sosyalhocamm

twitter.com/sosyalhocamm

facebook.com/sosyalhocamm

Sosyal Hocam ©
 Bu sayfadan nasıl
Taş Çağı soru çıkar?
Eski Taş Orta Taş Yeni Taş Yazıdan önceki dönem hakkında
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
(Paleolitik) (Mezolitik) (Neolitik) A) İlk köy ve şehirler
MÖ 600.000 - MÖ 10.000 - MÖ 8.000 - oluşturulmuştur.
5.500 8.000 5.500 B) Ticarette takas usulü terk
edilmiştir.
• Avcılık & • Avcılık & • Yerleşik Hayat
C) Mikrolit denen küçük aletler
Toplayıcılık Toplayıcılık • Tarım
yapılmıştır.
• Çakmak taşından • Mikrolit aletler • Hayvancılık D) Et, yabani meyveler ve çeşitli
kesici aletler • Yerleşim • Yerleşim bitkiler tüketilmiştir.
• Ateşin Keşfi Merkezleri: Merkezleri: E) Sözlü kültür ve kuşaklar arası
• Yerleşim Baradiz, Tekkeköy Çatalhöyük, kültür aktarımı yaygın
Merkezleri: Çayönü, olmuştur.
Karain, Beldibi, Göbeklitepe,
Belbaşı ve Sakçagözü.
Yarımburgaz
Mağaraları.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 Bu sayfadan nasıl
Maden Çağı soru çıkar?
Bakır Çağı'na ait olarak Türkiye’de
Bakır Çağı Tunç Çağı Demir Çağı bulunan merkezler Samsun’da
İkiztepe, Denizli'de Beycesultan,
(Kalkolitik) Çorum'da Alacahöyük, Çanakkale'de
Kumtepe ve Truva'dır.
Buna göre, ilgili yerleşim yerlerinin
• Bakır araç- • Site adı verilen • Demir işlendi. ortak özellikleri arasında
aşağıdakilerden hangisi sayılamaz?
gereç devletler • İmparatorluklar A) Tarihî madenî eser kalıntıları
• Altın, gümüş kuruldu. kuruldu. barındırma
işlemeciliği • Anadolu • Yerleşim B) Yazıdan önceki döneme ait olma
C) Aynı coğrafi bölgelerde bulunma
• Yerleşim yazıyla tanıştı. Merkezleri: D) Tarih Öncesi'ne ait olma
merkezleri: • Yerleşim Alacahöyük, E) Anadolu’da yer alma
Alacahöyük, Merkezleri: Hacılar, Truva,
Truva, İkiztepe Kültepe, Alişar
Ahlatlıbel

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Günümüze kadar keşfedilen en erken tarihli
dinî mimari içinde yer alan Göbeklitepe’de
bulunan yapılar dinî ve ayinsel bir amaç
taşıyordu. 12 bin yıllık geçmişe sahip bu dinî
mimarinin yanında taş aletler, heykeller ve
bitki kalıntıları da bu alanda yer almaktadır.
Buna göre Göbeklitepe arkeoloji alanı ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Dünyanın en eski tapınakları arasında yer
almaktadır.
B) İnsanların ibadet ihtiyacını karşılayan bir
alandır.
C) İnsanların yerleşik hayata geçtiklerinin
göstergesidir.
D) Günlük hayatta kullanılan eşyalar ile dinî
eserler bir arada yer almıştır.
E) Özel mülkiyet anlayışı gelişmeye
başlamıştır.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Yazının icadı sayesinde insanların
sosyal, siyasi ve ekonomik hayatlarının
kolaylaştığı görülmektedir.
Yazıdan önceki dönemde insanların;
I. para kullanma,
II. devlet yıllığı tutma,
III. kanunları kaydetme,
IV. örfe göre hareket etme
imkân veya kolaylıklarından hangilerine
sahip olduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
B) Yalnız IV
C) I, II ve III
D) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 Yazı ilk olarak 3200’lü senelerde çivi yazısı olarak Bu sayfadan nasıl
_______________ uygarlığı tarafından icat edilmiştir. soru çıkar?
Sümerlerin tapınaklarda toplanan
vergilerin kayıtlarını tutmaya
Toplumlar arasındaki
ihtiyaç duymaları sonucunda çivi
iletişim daha da yazısı icat edilmiştir.
kuvvetlenmiş, Buna göre, yazının bulunmasında
Yazılı eserler sayesinde elde edilen
aşağıdakilerden hangisi etkili
bilgiler gelecek kuşaklara rahatlıkla olmuştur?
Yapılan anlaşmalar yazı
aktarılabilmiş, A) Askerî teşkilatlanmalar
aracılığıyla kayıt altına
alınmış,
B) Ekonomik gereklilikler
Kişilerin sahip oldu
düşünce ve bilgiler yazı ile
C) Dinî zorunluluklar
saklanabilmiş ve D) Manevi ihtiyaçlar
yaygınlaştırılmış, E) Siyasi ittifaklar
Eğitim ve öğretim basılan kitaplar
sayesinde yaygınlaşmış ve kolaylaşmış,

Kanun ve kurallar yazı ile kalıcı hale

getirilmiştir.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©

KONARGÖÇERLER VE YERLEŞİKLER
Konar-göçer toplumların
özellikleri
• Sürekli bir yerde ikamet
etmezler.
• Mevsimlere göre hareket
ederler.
• Geçimlerini hayvancılıkla
sağlarlar.
• Ticaretle uğraşırlar.
• Mimari eserler yok.
• Küçük topluluklar halinde
yaşarlar.
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Yerleşik toplumların Çok eski dönemlerinden beri, yaz ve
kış yer değiştirerek konargöçer hayat
özellikleri süren topluluklar ile sabit yerlerde
• Kalıcı olarak ikamet ikamet ederek yerleşik yaşayan
topluluklar olagelmiştir.
ederler. İnsanların bu yaşam tarzlarını tercih
• Kentler ve köyler etmelerinde;
I. coğrafi şartlar,
kurarlar. II. iklimsel koşullar,
• Geçimlerini tarım ve III. geçim imkânları
hayvancılıkla sağlarlar. unsurlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
• Ticaretle uğraşırlar. B) Yalnız II
• Mimari eserler yaparlar. C) Yalnız III
D) I ve III
• Geniş topluluklar halinde E) I, II ve III
yaşarlar.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 İlk Çağ'da Başlıca Medeniyet Havzaları Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Çin, Hint, İran, Anadolu,
Mezopotamya, Mısır, Doğu Akdeniz,
Ege ve Yunan coğrafyaları önemli
gelişmelere öncülük etmiş
coğrafyalardır.
Bu coğrafyaların ortak özelliği
aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlk Çağ'ın önemli medeniyet
havzaları olmaları
B) Siyasi çalkantılardan uzak yerler
olmaları
C) Dünyanın fakir coğrafyaları
olmaları
D) Yeni Dünya karaları olmaları
E) Aynı kıtada bulunmaları

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 İlk Çağ'da Başlıca Medeniyet Havzaları Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
İlk Çağ'ı başlatan olay, insanlık ve
tarih bilimi ile tarihçiler açısından
çok önemli bir gelişme kabul
edilmektedir.
İlk Çağ'ı başlattığı kabul edilen bu
olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yazının icat edilmesi
B) Alfabenin icat edilmesi
C) İlk insanın dünyada ortaya
çıkması
D) Batı Roma İmparatorluğunun
yıkılması
E) Roma İmparatorluğunun
parçalanması

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 İlk Çağ'da Başlıca Medeniyet Havzaları Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Aşağıdakilerden hangisi dünyanın ilk
medeniyetleri arasında kıtalararası
bir etkileşimin yaşandığını gösterir?
A) Hindistan ve Mezopotamya'da
tarımla uğraşılması
B) Sümer çivi yazısının Asurlular
tarafından kullanılması
C) Fenike alfabesinin Yunanlılarca
alınıp geliştirilmesi
D) Çinlilerin icat ettiği matbaanın
Orta Asya'da da kullanılması
E) Çin'deki kâğıt yapımının
Müslüman Araplarca da
öğrenilmesi

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 İlk Çağ'da Tüccar Kavimler Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Ülkeleri dışında ele geçirilen toprakları
kendilerine bağlayarak bazen de kendi
vatandaşlarını o bölgeye yerleştirerek
genellikle ticari faaliyetlerde kullanılmak
amacıyla oluşturulan idarelere koloni, bu
kolonilerin devletler tarafından edinilip
kullanılmasına ise kolonilicilik denir.
Buna göre İlk Çağ’da kurulan aşağıdaki
medeniyetlerden hangisinin kolonicilik
faaliyetlerinde bulunduğu söylenemez?
A) İyonlar
B) Fenikeliler
C) Urartular
D) Asurlular
E) Yunanlılar

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
İlk Çağ'da Siyasi Organizasyon Türleri Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
• Monarşi: Siyasal gücün bir tek kişinin Eskiden beri devlet yapılanmasına
elinde bulunduğu yönetim biçimi. ihtiyaç duyan insan toplulukları, İlk
Çağ'da da irili ufaklı çok sayıda siyasi
• Aristokrasi: Devlet yönetiminin soylular oluşum ortaya koymuşlardır.
elinde bulunduğu düzen. İlk Çağ'daki siyasi organizasyonlar ile
ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
• Cumhuriyet: Devleti yöneten(ler)in A) İmparatorluk tarzı oluşumlar
"seçim"le iş başına geldiği siyasi rejim. yaygındır.
B) Mutlaki monarşik yapılanmalar
• İmparatorluk: Kendi topraklarında görülür.
oturan çeşitli milletleri egemenliği C) Demokratik yapılanmalar oldukça
yaygındır.
altında toplayan devlet biçimi. D) Gücünü tanrıdan aldığını vurgulayan
• Tiranlık: Var olan yönetimi devirip iktidarlar vardır.
E) Cumhuriyetçi yapılanmaların ilk
zorla ele geçirilen zorba yönetim. temelleri atılmıştır.
• Demokrasi: Halkın iradesinin ülke
yönetimine yansımasıdır.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 Siyasi Gücün Meşruiyet ve Maddi Kaynakları
Medeniyet Yönetimi Gücün Meşruiyet Kaynağı
Mezopotamya Sümerler-Asurlar- • Sümerlerde yönetici olan
Uygarlıkları Babiller: “Ensi”ler yani rahip - krallar;
Teokratik monarşi en yüksek rahip, yargıç ve
Hammurabi: komutandı.
Mutlak Monarşi • Asur ve Babillerde ise kral,
büyük tanrıların
yeryüzündeki temsilcisiydi.
(Rahip Kral)
• Babil Kralı Hammurabi
adaletin kralı.
Anadolu Hititler-Urartular: • Hititlerde kralların, gücünü
Uygarlıkları Teokratik monarşi tanrıdan aldığına inanılır ve
İyonlar: Aristokrasi emirleri tanrının emriymiş
ve monarşi gibi görülürdü.
• Urartularda krallar
yaptıkları işleri tanrıları
“Haldi” adına yaparlardı.
İnsanlığın İlk Dönemleri
Sosyal Hocam ©
Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
İlk Çağ'da karizmatik iktidar denen
iktidar tipi yaygın olarak görülmüştür.
Yalnızca bu bilgiye göre, İlk Çağ'daki
yönetim anlayışı hakkında
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Gücünü halktan alan iktidarlar
yaygındır.
B) Seçimle başa gelen yönetimler
yaygındır.
C) Demokratik siyaset için yapılan
çalışmalar yaygındır.
D) Gücünü ilahi kaynağa dayandıran
iktidarlar yaygındır.
E) Fiziki yönden yüksek özelliklere
sahip yöneticilerin hâkimiyeti
yaygındır.
 Siyasi Gücün Meşruiyet ve Maddi Kaynakları Bu sayfadan nasıl
soru çıkar?
Medeniyet Yönetimi Gücün Meşruiyet Kaynağı İlk Çağ'da Atina'yı bir dönem dokuz soylu
birlikte yönetmiştir. Hititlerde kralın
Yunan Aristokrasi • Yöneticilerin din adına söz sahibi yanında kraliçe tavananna ve bir soylu
meclisi olan Pankuş Meclisi etkili olmuştur.
Medeniyeti olması yönüyle yönetimleri Klistenes Atina'da reform yaparak halkın
teokratikti. seçtiği kişileri de yönetimde etkili kılmıştır.
• İyonlar, genel olarak Yunan Büyük İskender Doğu'da tanrı-kral ilan
edilmiştir. Sümer, İyon ve Yunan ülkeleri
tanrılarına inanırlardı. şehir devletleri şeklinde yönetilmiştir.
Buna göre, İlk Çağ hakkında
İran Teokratik • Perslerde hükümdarlar gücünün aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Uygarlığı monarşi kaynağını tanrılardan alırlardı. A) Aristokratik yönetimler görülmüştür.
B) Demokratik gelişmeler yaşanmıştır.
• Elamlar, prenslerini ve krallarını C) Mutlakiyetçi yönetim görülmüştür.
hem yönetici hem de din adamı D) Bazı bölgelerde siyasi birlik yoktur.
sayıyorlardı. E) Laik yönetim uygulanmıştır.

Mısır Teokratik • İlk dönemlerinde krallar, tanrının

Uygarlığı monarşi yeryüzündeki temsilcisi sonra
firavunlar tanrı-kral.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 KANUNLAR DOĞUYOR Bu sayfadan nasıl
Kanun Kaynağı Özellikleri soru çıkar?
İlk Çağ'da Babil Kralı Hammurabi ve
Urkagina Dinsel Sümer Kralı Urkagina tarafından oluşturulmuş yazılı Hitit Kralı Telepinuş gibi yöneticilerin
Kanunları (İlahi) hukuk kurallarının ilk örneğidir. kendi iradeleri ile önemli kanun
metinleri ortaya koydukları
görülmektedir.
Tevrat (On Dinsel Hz. Musa'ya bildirilen On Emir'i içerir. Yahudi Buna göre, bu devletlerdeki hukuk
Emir) (İlahi) inancına göre Tanrı ile İsrailoğulları arasında hakkında aşağıdakilerden hangisi
yapılan ahdi (anlaşma) içerir. Yahudiler’in kutsal söylenebilir?
kitabına Hristiyanlar, günümüzde “Ahd-i Atîk” (Eski A) Hükümdar iradesine dayalı ortaya
çıkmıştır.
Ahit) demektedir.
B) Demokratik kaynaklı ortaya
Hitit Dinsel Hititler yalnız insanları değil hayvanları ve bitkileri konmuştur.
Kanunları (İlahi) korumak için de yasalar çıkarmıştır. Hitit C) Yaptırımı genelde manevi olmuştur.
kanunlarında; evlenme, boşanma, nikâh, nişan gibi D) Sözlü kurallardan oluşmuştur.
aileyle ilgili hususlara yer verilmiştir. E) Aşırı derecede esnektir.
Hammurabi Tanrı Babil Kralı Hammurabi'nin dişe diş, göze göz yani
Kanunları Samaş ''kısas'' özellikli hazırlattığı 282 maddelik
kanunlardır.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 Bilinmesi Gereken Kavramlar
 Konar-göçer: Göçebe bir hayat süren, bir yere sürekli yerleşmeyen (aşiret, oba vb.), göçerkonar.
 Efsane: Çok eski çağlardan beri süregelen, kaynağı ve ilk söyleyeni belli olmadığı halde yüzyıllar boyunca
halkın benimseyerek sonraki kuşaklara aktardığı; genellikle olağanüstü hikâyelerdir.
 Artı Ürün: Üreticinin ihtiyacını aşan ürüne denir.
 İmparatorluk: Topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi.
 Site: İlk Çağ'da, bir ya da birkaç kentten oluşan ve kendi yasalarıyla yönetilen devlet.
 Feodalizm: Ortaçağ Avrupasında toprağı ve üzerinde yaşayan köylüleri bir kişinin malı sayan rejim,
derebeylik.
 Teçhizat: Bir iş ya da görevin yapılması için sahip olunan alet-edevat. Silah dışındaki savaş gereçleri,
donatı.
 Karum: Asur dilinde liman ve rıhtım anlamına gelen, asıl anlamıyla “kentin yanında kurulan ticaret
merkezi”dir.
 Höyük: Tarih boyunca türlü nedenlerle yıkılıp yok olmuş yerleşme bölgelerinde, yıkıntıların üst üste birikmesi
nedeniyle oluşmuş, çoğu kez içinde tarihsel kalıntıların gömülü bulunduğu yayvan toprak tepe.
 Koloni: Bir devletin siyasi, ekonomik veya sosyal nedenlerle, kendi sınırları dışında ele geçirip yönettiği
topraklara ya da ülkeye denir.
 Meşruiyet: Yasaya, töreye vb. uygunluk, geçerlilik, yasallık.
 Satrap: Satraplık, İran medeniyetinde ülke topraklarının ayrıldığı idari birimlere (eyaletlere) verilen ad veya
Perslerin valilik atamaları olarak da adlandırabileceğimiz sistemdir.
 Kadim: Başlangıcı geçmişin derinliklerinde bulunan, pek çok eskiye uzanan, öncesiz.

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 GEÇEN DERS ÇÖZÜM
Türkler güneş yılı ve ay yılı esaslı takvimleri çeşitli zaman
dilimlerinde ve bir arada kullanmışlardır. Günümüzde Türkler,
güneş yılı esaslı olan miladi takvimi resmî olarak
kullanmaktadırlar.
Buna rağmen Türk insanının bugün hâlâ ay yılı esaslı takvime
ihtiyaç duyup kullanması aşağıdaki hangi amaçtan
kaynaklanmaktadır?
A) Vergileri toplamak
B) Tarım işlerini düzenlemek
C) Önemli dinî gün ve geceleri belirlemek
D) Devlet işlerinde zaman ölçütü birliği sağlamak
E) Batılı devletlerle ticari bağlantıları kolaylaştırmak

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©
 SIRA SIZDE
Yazıdan önceki dönemin aydınlatılabilmesi için en önemli unsur,
arkeolojik araştırmalar sonucunda elde edilen araç ve
gereçlerdir. Buluntulardan elde edilen bilgiler, yazıdan önceki
dönemin doğru okunabilmesine önemli katkı sağlamaktadır.
Yazının kullanılmadığı tarih öncesi devirlerden kalma araç ve
gereçler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Yontulmuş taş aletler
B) Kilden yapılmış vazolar
C) Kerpiçten yapılmış ilkel konutlar
D) Taştan yapılmış baltalar
E) Bakırdan yapılmış paralar

İnsanlığın İlk Dönemleri

Sosyal Hocam ©