Filipino 1 - Grade 11

Wikang Pambansa
Sa Pamamagitan Ng Pagtatalakay

MGA KONSEPTONG PANGWIKA

＞ Kahulugan ng Wika
○ Ang wika, alinmang pamamaraan, sinasalita man o iba pa, ay ginagamit upang
maipahayag o maitawid ang mga damdamin o mga kaisipan.
○ Dagdag pa, sa pangkalahatan, ang wika ay kalipunan ng mga salita at mga
pamamaraan ng pag-uugnay-ugnay sa mga iyon ayon sa pag unawa ng isang
grupo ng mga tao.
○ Ayon kay Noam Chomsky, Ang kahusayan sa pagtalima sa tunog ng kapaligiran
ang naka pagpapahusay sa kasanayan sa wika.
○ Nakasalalay ang wika sa mga karanasang natatangi sa isang nilalang – Hudson

＞ Katangian ng Wika

○ May masistemang balangkas ○ Dinamiko o nagbabago

○ Sinasalita o binibigkas na tunog ○ Ang lahat ng wika ay nanghihiram

○ Pinili at isinaayos ○ Ginagamit sa komunikasyon

○ Arbitraryo ○ Nagtatangi o may sariling kakayahan

○ Kapantay o kaugnay ang kultura ○ Malikhain

＞ Kahalagahan ng Wika
○ Midyum sa pakikipagtalastasan o komunikasyon
○ Upang maipahayag nang malinaw at epektibo ang damdamin at kaisipan ng tao
○ Sumasalamin sa kultura at panahong kinabibilangan
○ Nagsisilbing instrumento sa pagbubuklod ng mga bansa
○ Mabuting kasangkapan sa pagpapalawak ng kaalaman
＞ Antas ng Wika
Ang kaantasan ng wika ay nakabatay sa pagbabago o pagkakaiba ng mga salita at paraan
ng pagpapahayag ng mga taong nagsasalita, depende sa sitwasyon ng pag-uusap, oras at
lugar ng pag-uusap, kalagayan, katangian at kultura ng kausap at paksa ng pinag-uusapan.
Ang kaalaman sa mga antas ng wika ay makakatulong sa mabisang pagpapahayag.

❖ Pampanitikan - Pormal na anyo ng wikang karaniwang ginagamit ng mga

manunulat sa mga akdang pampanitikan. Masining at nagtataglay ng malalim na

kahulugan ang mga salita.

❖ Pambansa - Mga salitang nauunawaan at ginagamit ng higit na nakararaming tao

sa isang bansa. Ginagamit ito sa mga paaralan, at sa mga aklat pangwika. Kasama
dito ng mga salitang hiniram sa Ingles, Kastila at iba pang wika.
❖ Lalawiganin - Mga salitang kilala at higit na ginagamit ng mga tao sa isang

partikular na lugar. Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang tono o punto.

❖ Kolokyal - Pang-araw-araw na salitang ginagamit sa mga pagkakataong

impormal. Kasama rin dito ang mga pinaikling salita.

❖ Balbal - Pinakamababang antas ng wikang karaniwang naririnig sa lansangan. Mga

salitang madaling matandaan ng tao ngunit madali ring makalimutan depende sa

panahon at sitwasyon. Kasama dito ang tinatawag na mga gay lingo.

＞ Wikang Filipino
○ Pambansang Lingua Franca
Filipino ang wikang ginagamit ng dalawa o higit pang tao na magkaiba ang
katutubong wika at kabilang sa pagkaibang etnolinggwistikong grupo.

○ Wikang Pambansa
Nakapaloob sa Konstitusyong 1987 ng Republika ng Pilipinas ang Filipino bilang
wikang pambansa. Filipino ang ating wikang pambansa dahil sa wikang ito
tinatalakay ang mga bagay-bagay ukol sa bansa na naiintindihan ng bawat
mamamayang Pilipino. Ito ang ginagamit at gamitin sa pakikipag-ugnayan ng
mga Pilipino.
 ○ Opisyal na Wikang Panturo
Kinikilala ang Filipino bilang mabisang wika ng pagtuturo at pagkatuto. Bilang
opisyal na wikang panturo, ginagamit na ang Filipino sa pagtuturo at pag-aaral sa
iba’t ibang disiplina ng kaalaman at sa lahat ng antas ng edukasyon.

＞ Mga Barayti ng Wika

○ IDYOLEK - pampersonal na gamit ng wika, kadalasang yunik.
○ DAYALEK - nadedevelop sa rehiyong kinabibilangan.
○ SOSYOLEK - pansamantalang barayti.
○ ETNOLEK - nadedevelop mula sa mga salita ng mga etnolinggwistikong grupo.
○ EKOLEK - kadalasang mula o sinasalita sa loob ng bahay.
○ PIDGIN - wikang walang pormal na estruktura.
○ CREOLE - nadedevelop ang pormal na estruktura.
○ REJISTER - wikang espesyalisadong ginagamit sa isang partikular na domeyn.

MGA TUNGKULIN/GAMIT NG WIKA

HALIMBAWA
TUNGKULIN KATANGIAN
PASALITA PASULAT

Interaksyunal Naka Pagpapanatili/naka Pormularyong Liham-pangangalakal

pagpapatatag ng relasyong sosyal panlipunan,
pangungumusta,
pagpapalitan ng biro,
paanyaya at
pasasalamat

Instrumental Tumutugon sa mga Pakikiusap, pag-uutos, Liham-pangangalakal

pangangailangan; paggamit ng humingi,
media ng wika para magbigay ng magmungkahi
impormasyon.
Pang Regulatori Kumokontrol/gumagabay sa
kilos/asal ng iba, ginagamit ng
mga mga taong may taglay na
kapangyarihang magpakilos ng
kanyang kapwa.
Pagbibigay ng Panuto, memorandum,
direksyon, paalala o patakaran, resolusyon
babala, talumpati o
debate na may
layuning manghimok

Personal Makapagpahayag ng sariling Pormal/di-pormal na Liham sa patnugot

damdamin o opinion, sakot nito talakayan, debate,
ang bulalas ng damdamin tulad talakayang panel at
ng pagkagulat, galit, hinanakit at open forum
tuwa.

Pang Makapagpahayag ng imahinasyon Pagsasalaysay, Akdang pampanitikan

Imahinasyon
sa malikhaing paraan paglalarawan,
pagsasadula, pagbuo
ng tula, awit

Pang Heuristiko Naghahanap ng mga Pagtatanong, Sarbey, pananaliksik

impormasyon o datos pakikipanayam

Pang Nagbibigay ng Pag-uulat, pagtuturo, Ulat, pamanahong papel

Impormatibo
impormasyon/datos pagbabalita,
palitang-kuro

BARAYTI NG WIKA
＞ Wika
○ Kilala rin bilang lengguwahe. Ito ay mas malawak ayon sa istruktura nito at mas
ginagamit batay sa mas naiintindihan ng nakararami.
○ Ang wika ay mayaman sa salita dahil ito ay may diksyonaryo, gramatika at gamit
sa mataas na antas ng pagtuturo ng wika.
○ Ito ang gamit sa pagtuturo sa sekundarya, tersyarya at graduado na antas ng
edukasyon at tinanggap bilang opisyal na wika, gamit sa pamahalaan, midya at
edukasyon.
＞ Dialekto
○ Tinatawag din itong wikain, lalawiganin o dayalek. Varyant lamang ito ng isang
malaking wika.
○ Mas maliit at limitado ang saklaw nito gayundin ay kaunti ang gumagamit
kumpara sa wika.
○ Madalas na nakabatay ito sa heograpiya/maliit na lugar. May Mutual Intelligibility
ito. Nangangahulugang kapag may dalawang taong nag-uusap, kahit magkaiba sila
ng lugar na kinalakihan subalit nagkakaintindihan, diyalekto ang gamit nila bilang
midyum ng usapan
○ Magkaiba ang kanilang sinasalita subalit nagkakaintindihan pa rin. Diyalekto ang
midyum na nag-uugnay sa kanila.
○ May mga pagkakahawig din ang ispeling at tunog ng mga salita sa isang diyalekto.
○ Madalas na pag simulan din ito ng Stereotyping o pagkakahon sa isang tao batay
sa lugar na pinanggalingan.
○ Sinasabi rin na halata ang punto ng isang taong nasanay ang dila sa diyalektong
kanyang gamit sa pang araw-araw na buhay. Kung gayon, diyalekto ang Bicol-
Naga, Bicol-Nabua, Bicol-Daet, Bicol-sorsogon, Bicol-Masbate. Pero sa
pangkalahatan, wika ang Bikol.

＞ Uri ng Dialekto
○ Rehiyonal/Heograpiko - uri ng diyalekto kung saan nanggaling ang nagsasalita o
gumagamit.
○ Sosyal - uri ng dialekto kung saan may pagkakaiba-iba sa loob ng isang wika o
diyalekto.
■ Sosyolek - ito ay isang baryant sa paggamit ng wika na naiiba-iba
depende sa katayuan sa lipunan.

■ Idyolek - Ang natatangi sa paraan ng pagsasalita ng isang tao ang

tinatawag na idyolek. Kaiba sa sosyolek na nangangailangan ng
pagpapangkat-angkat ayon sa uring kinabibilangan, ang idyolek ay
pang-isahan o indibidwal. Tumutukoy rin ito sa dalas ng paggamit o
pagbanggit ng salita/parirala/pahayag na ginagaya ng marami.

○ Pidgin - Ito naman ay varayti ng wika na umunlad dahil sa kinakailangan at

praktilidad. Nangyayari ito sa pakikipagkalakalang hindi alam ang wikang iba.
Sinasabing wala itong katutubong ispiker, wala ring komplikadong gramatika at
may limitadong talasalitaan lamang. Kapag ang dalawang taal na tagapagsalita
na may magkaibang wika ay nagtangkang magkaroon ng kumbersasyon sa isa't
 isa, pidgin ang nagiging midyum ng kanilang usapan. Madalas ang sa isang wika
ang usapan at ang estruktura naman ay sa iba ring wika.

○ Creole - Tawag sa wikang pidgin na pinaunlad o nalinlang na. Kapag ang

kamag-aral mong koreano ay tumagal na ang pamahalaan sa bansa, kahit
bahagya ay kikinis at pipino ang gamit nila sa wikang pambansa. Hindi na lamang
ito wika ng pakikipagkalakalan subalit naging wika na ng isang pamayanang
panlipunan. Mas marami itong katutubong ispiker kaysa pidgin.

HOMOGENOUS AT HETEROGENOUS NA WIKA

＞ Homogenous = homo (pareho) + genous (uri) .
○ Homogeneous na Wika – nagsasabing ang wikang “pormal” ay iba sa “naimbento
ng” wika.
○ Masasabi lang kasing homogenous ang wika kung pare-parehong magsalita ang
lahat ng gumagamit ng isang wika (Paz, et. al. 2003)

＞ Heterogenous = hetero (magkaiba) + genous (uri) .

○ Heterogenous na Wika – wika ng iba-iba ayon sa lugar, grupo, at pangangailangan
ng paggamit nito, maraming varyasyon ng wika.
 ○ Ang iba’t ibang salik panlipunan ay nagreresulta sa pagkakaroon ng iba’t ibang
barayti ng wika.

MGA TUNGKULIN NG WIKA AYON KAY JAKOBSON

＞ Pagpapahayag ng damdamin (Emotive) .
○ Pagpapahayag isip at damdamin na ginagamit ang iba't ibang uri ng pangungusap

Halimbawa:
Paghanga: Woah! Napakagaling!
Pagkagulat: Ayy! Ganun pala!
Takot: Hwah!
Pag-asa: Sana! Man .gyari sana!
Inis/ Galit: Hayst! Kakainis!

＞ Panghihikayat (Conative) .
○ Ginagamit ang wika upang mag-utos, manghikayat o magpakilos ng taong
kinakausap.

Halimbawa:
Bilisan niyo lumigo paalis na tayo!

＞ Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic) .

○ Ginagamit ang wika upang makipag-ugnayan sa kapwa at makapagsimula ng
usapan.

＞ Paggamit bilang sanggunian (Referential) .

○ Ginagamit ang wikang nagmula sa aklat at iba pang babasahin bilang sanggunian o
batayan ng pinagmulan ng kaalaman
 Halimbawa:
Ayon kay Henry Allan Gleason Jr. "ang wika ay ang masistemang
balangkas ng mga tunog, salita at gramatikang ginagamit sa
pakikipagtalastasan ng mga mamamayan sa isang bayan o sa iba't
ibang uri ng gawain.

＞ Pagbibigay ng kuro-kuro (Metalingual) .

○ Ginagamit ang wika sa pamamagitan ng pagbibigay ng komentaryo sa isang
kodigo o batas

Halimbawa:
Malinaw na sinabi sa batas na bawal ngumuya ng "chewing gum"
sa Singapore.

＞ Patalinghaga (Poetic) .
○ Ginagamitang wika sa masining paraan ng pagpapahayag gaya ng panulaan, prosa,
sanaysay at iba pa.

A N G U N A N G W I K A, P A N G A L A W A N G W I K A, A T I B A P A
＞ Unang Wika .
○ Tawag sa wikang kinagisnan mula sa pagsilang at unang itinuro sa isang tao.
○ Katutubong wika,sinusong wika, mother tongue,arterial na wika at kinatawan ng
L1.
○ Sa wikang ito pinakamataas o pinakamahusay na nagpapahayag ng tao ang
kanyang ideya, kaisipan at damdamin.
 ＞ Ikalawang Wika .
○ Wikang natutunan at ginagamit ng isang tao labas pa sa kanyang unang wika.
○ Wikang hindi taal o katutubong wika para sa tagapagsalita ngunit isang wikang
ginagamit din sa lokalidad ng isang taong nagsasalita.
○ Bunga ng exposure sa iba pang wika sa kanyang paligid.
○ Pangalawang wika o L2.

＞ Ikatlong WIka .
○ Nagagamit ang wikang ito sa pakikiangkop sa lumalawak na mundong
ginagalawan ng isang indibidwal.
○ Wikang natutunan at ginagamit na isang tao sa labas ng kanyang una at
ikalawang wika.
○ Ikatlong wika o L3.

MGA SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS

＞ Sa Telebisyon .
○ Ang telebisyon ay itinuturing na pinakamakapangyarihang media sa kasalukuyan
dahil sa dami ng mamamayang naaabot nito. Filipino ang nangungunang midyum
na ginagamit sa mga programa (Hal.: teleserye, dokumentaryo, magazine show,
news and public affairs, komentaryo, reality TV, mga programang pang-showbiz
at maging pang-edukasyon) sa mga lokal channel sa ating bansa.

＞ Sa Radyo at Diyaryo .
○ Katulad sa telebisyon, Filipino rin ang nangungunang wika sa radyo. Ang halos
lahat ng mga istasyon ng radyo sa AM man o sa FM ay gumagamit ng Filipino at
iba’t ibang barayti nito.

○ Sa diyaryo naman ay wikang Ingles ang ginagamit sa mga broadsheet at wikang

Filipino sa mga tabloid maliban sa People’s Journal at Tempo na nakasulat din sa
wikang Ingles. Subalit tabloid ang higit na tinatangkilik ng masa tulad ng mga
drayber ng bus at dyip, mga tindera sa palengke, mga ordinaryong manggagawa
at iba pa dahil mas mura at nakasulat sa wikang higit nilang naiintindihan.
＞ Sa Pelikula .
○ Bagama’t mas maraming banyaga kaysa lokal na pelikula ang ipapalabas sa ating
bansa taon-taon ang mga lokal na pelikula ng gumagamit ng midyum na Filipino
at mga barayti nito ay mainit ding tinatangkilik ng mga manonood. Katunayan, sa
dalawampung nangungunang pelikula na pinalabas noong 2014, batay sa kinita,
lima sa mga ito ang lokal na tinatampukan din ng mga lokal na artista. Iyon nga
lang, Ingles ang karaniwang pamagat ng mga pelikulang Pilipino. Ang wikang
ginamit ay Filipino, Taglish, at iba pang barayti ng wika.

＞ Sa Text, Social Media, at Internet .

○ Ang mundo ng pagtetext, social media gaya ng facebook at tweeter at iba pang
sulok ng internet ay sadyang napakalakas. Isa rin ito sa naging daan sa lalong
paglago ng ating wika.

○ Ang SMS (short messaging system) na mas kilala sa tawag na text ay naging
tanyag sa ating bansa. Tinatayang nasa apat na bilyong test ang ipinadala at
natatanggap sa ating bansa araw-araw. Dahil sa text mas napadali ang
pakikipagkomunikasyon natin sa ating mga kakilala at mga mahal sa buhay. Dito
natuto tayong gumamit ng pinaghalong mga numero at simbolo upang paikliin
ang sulat dahil limitado lang ang karakter na pwedeng ipadala sa kada text.
Nandyan ang “Nandito na ako. Where are you na?” na naging “d2 na me. Wr u
na?” at ang paggamit ng mga daglat bilang shortcut sa mga parirala lalo na sa
Ingles gaya ng LOL na ang kahulugan ay Laughing Out Loud, GBU na ang
kahulugan ay God Bless You, OMG na ang kahulugan ay Oh my gosh o Oh my God
at iba pa.

○ Sa paggamit naman ng social media ay naging mas malayo tayo sa pahayag ng

ating opinyon at saloobin tungkol sa mga bagay sa ating lipunan. Madali rin
tayong makabalita sa mga kaganapan sa buhay ng iba sa pamamagitan ng mga
naka-post na impormasyon, larawan, at pagpapadala ng pribadong mensahe
gamit ang facebook, tweeter, tumblr at iba pa. Sa tulong naman ng internet ay
mas napapalawig natin ang ating kaalaman at kakayahan sa tulong ng mga
impormasyon at datos na may kinalaman sa ating mga interes.
＞ Sa Kalakalan .
○ Wikang Ingles ang higit na ginagamit sa mga malalaking kompanya at
korporasyon lalo na sa mga pag-aari ng mga dayuhan, mga multinational
companies at sa industriya ng Business Process Outsourcing (BPO). Ang
mahahalagang dokumento tulad ng memo, kautusan, kontrata at iba pa ay
gumagamit din ng wikang Ingles. Maging ang mga website at mga press release
sa mga broadsheet o magazine ng mga malalaking mangangalakal ay Ingles din
ang gamit na wika.

○ Gayunpaman, nananatiling Filipino at iba’t ibang barayti nito ang wika sa mga
pagawaan o production line, mga mall, mga restoran, mga pamilihan, mga
palengke, at maging sa direct selling. Ito rin ang wikang ginagamit sa mga
komersyal sa telebisyon at radyo. Mas malawak at mas maraming mamimili kasi
ang naabot ng mga impormasyong ito ang wikang nauunawaan ng nakararami
ang gagamitin.

＞ Sa Pamahalaan .
○ Sa bisa ng Atas Tagapagpaganap Blg. 335, serye ng 1988 na “nag-aatas sa lahat
ng mga kagawaran, kawanihan, opisina, ahensiya, at instrumentality ng
pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kailangan para sa layuning
magamit ang Filipino sa opisyal na mga transaksyon, komunikasyon, at
korespondensya,” naging mas malawak ang paggamit ng wika sa iba’t ibang antas
at sangay ng pamahalaan. Palatandaan na ang dating Pangulong Benigno Aquino
III ay nagbibigay ng kanyang SONA gamit ang wikang Filipino. Dulot nito higit na
nakararami ng mga mamamayan ang nauwaan ang mga paksang tinalakay sa
SONA ng pangulo. Maging sa mga opisyal na pagdinig sa pamahalaan ay wikang
Filipino rin ang ginagamit subalit hindi rin maiiwasan ang code switching lalo na
sa mga salitang teknikal na wala pang katumbas sa wikang Filipino.

＞ Sa Edukasyon .
○ Sa mababang paaralan (K hanggang Baitang 3) ay unang wika ang gamit bilang
wikang panturo at bilang hiwalay na asignatura, samantalang ang wikang FIlipino
at Ingles naman ay itinuturo bilang magkahiwalay na asignaturang pangwika. Sa
 mataas na antas ay nananatiling bilinggwal kung saan ginagamit ang wikang
Ingles bilang mga wikang panturo.

＞ Sa Wikang Global .
○ Ang kalagayang pang-ekonomiya sa bansa ang nagtutulak sa mga Pilipinong
magtrabaho sa ibang bansa at maging Overseas Filipino Workers (OFW). Sa
ganitong kalagayan, hindi maiiwasan ang paglaganap ng wika at kulturang Pilipino
sa iba’t ibang bahagi ng mundo. Ayon sa Index of Survey on Overseas Filipinos
noong 2014, tinatayang 2.3 milyong OFW ang nasa iba’t ibang panig ng mundo.
Ayon sa American Community Survey (2013), pangatlo ang Filipino sa mga
wikang may pinakamaraming nagsasalita sa Estados Unidos bukod sa Ingles.

○ Hindi maikakaila ng lumaganap na nga ang paggamit ng wikang Filipino sa iba’t

ibang bahagi ng mundo.Ilang sa mga maunlad na Departamento ng Filipino at
mga kaugnay na programa ang matatagpuan sa University of Hawaii-Manoa at
Philippines Studies Program sa Osaka University sa Japan. Bukod dito, itinuturo
ang Filipino bilang asignatura sa iba’t ibang unibersidad sa buong mundo.