Professional Documents
Culture Documents
İ Ğ
AT
EM
Rüzgârların kanyonlarda ıslık çaldığı gün batımları insanın içine dokunurdu.
AT K+K=YENİ ANLAM
M
N İN YOKTUR. Bir günün batışı
anlatılmaktadır o halde ayrı
Ç E yazılır.
R K
T Ü
Anadolu’yu ana yurt saymaya topraklarımızın tarihini anlamaya başladık.
K+K=YENİ ANLAM
YOKTUR. O halde ayrı
yazılır.
K+K=YENİ ANLAM
YOKTUR. O halde ayrı
yazılır.
Öğrenciler genel ağda pek çok konuyu öğreniyor.
K+K=YENİ ANLAM
YOKTUR. O halde ayrı
yazılır.
TÜ
K+K=YENİ ANLAM
YOKTUR. O halde ayrı
yazılır.
Maden suyu olmadan sofraya oturmazdı.
K+K=YENİ ANLAM
YOKTUR. O halde ayrı
yazılır.
3
KURAL 2 : Kelimelerden her ikisi de anlamını kaybederek
birleşirse %100 bitişik yazılır
Birleşik Kelime
Çemberin herhangi bir noktasıyla merkezini birleştiren
doğru parçasına yarıçap denir.
Son yüzyıl içinde bizi bu halden kurtarmak isteyen hiçbir davranış şifa getirmedi.
Oyuncular arasında hırgür eksik olmaz ama her şey sonunda tatlıya bağlanır
İ
İ Ğ
köpek balığı O ne hinoğluhindir o.
AT
Bu işin altından bir çapanoğlu çıkar.
EM
ton balığı
AT
M
DİKKAT
Amca oğlu
Teyze oğlu AYRI!
Hala oğlu
KURAL 6: Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış kelimeler
‘’BİTİŞİK’’ yazılır.
Bu çalçeneliğin için evvela sen kendine acı sonra ben sana acıyayım.
KURAL 7: İkinci kelimesi -dı, -di, -du, -dü ile biten kalıplaşmış kelimeler
‘’BİTİŞİK’’ yazılır.
İ
Ğ
Sen de amma fırdöndüsün !
İ
AT
Bu çıtkırıldımlık yakışıyor mu sana?
EM
Ferit kederinden bir lohusanın albastı olamayacağını söylemedi.
AT
KURAL 9: Sonunda 3. tekil kişi iyelik eki (-i , - si) olan özel ad, başka
bir iyelik eki (-in , -im, -imiz vb.) aldığında kesmeyle (’) ayrılmaz.
Kuşadamızdaki liman
Sevgi hala
İ
Hüseyin abi
İĞ
Canan yenge
AT
EM
KURAL 11: Dil adlarına gelen hiçbir ek kesme işaretiyle ayrılmaz.
AT
Türkçemiz
M
İtalyancanın
İN
Latinceden
EN
Reddetmek
TÜ
Emretmek
Affetmek
Menetmek
Şükretmek
Zerk etmek
Fark etmek
Hak etmek
Sevk etmek
Terk etmek
İ
İ Ğ
‘’Sevedebilirim, seve de bilirim, sevede bilirim…’’ kullanımları
AT
YANLIŞTIR.
DOĞRUSU: Sevebilirim de,
EM
Yapabilirim de şeklinde olmalıdır.
AT
yazılır.
an
İN
ası
EN
mez
ar Omleti bir de kuşkonmazlı deneyin.
dik
Ç
miş
Ahmet varyemez dedesinden ne çekti.
TÜ
etyemez
akımtoplar
çöpçatan
cankurtaran
dalgakıran
tanrıtanımaz
İ
İ Ğ
KURAL 17: Alt-üst sözcükler somut bir yer belirtiyorsa ayrı
AT
yazılır. SOYUT BİR YER BELİRTİYORSA BİTİŞİK YAZILIR.
EM
İnsan bir akşamüstü ansızın yorulur.
AT
Abim su altı araştırmaları yapıyor.
M
KURAL 20: AYRI YAZILIŞ ‘’Alt, üst, ön, art, yan, karşı, iç, dış’’ sözleri
başa gelince birleşik kelimeler ayrı yazılır:
İ
Ğ
İç tüzük Karşı görüş Ön yargı
İ
AT
Ön söz Dış hat
EM
Alt küme Art niyet
AT
KURAL 21: Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, çeşme, anıt vb. yapı
adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
M
Çadır Köşkü
EN
Beyazıt Kulesi
Alman Çeşmesi
Ç
İ
Ğ
ayrılmaz.
İ
Bakanlar Kurulunun
AT
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının
EM
Mavi Köşe Bakkaliyesinden
KURAL 25: Araya Farsça ‘’be’’ ekini alan tekrarlar bitişik yazılır.
AT
DOĞRU YANLIŞ
M
özbeöz öz be öz
anbean an be an
İN
KURAL 28: Arapça ve Farsça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır:
aleykümselam Kuvayımilliye
ehvenişer Misakımilli
İ
darmadağınık *karman çorman ikileme olduğu için ayrı yazılır.
Ğ
darmaduman
İ
AT
karmakarışık
KURAL 30: DE
EM
AT
HAL EKİ OLAN DE BAĞLAÇ OLAN D
Bitişik yazılır Ayrı yazılır
M
-te -t
Şekli vardır Şekli yoktu
İN
-ta -t
Cümleden çıkarılınca anlam bozulur.
EN
Okul da yanarmış.
RK
TÜ
KURAL 31:
Kİ
İ
İ Ğ
AT
İlgi zamiri olan ki Sıfat yapan ki Bağlaç olan ki
Bitişik yazılır Bitişik yazılır Ayrı yazılır
EM
İsmin yerine geçer İsmi etkiler -ler -lar eki getirilemez
-ler -lar eki getirilebilir. -ler -lar eki getirilir Hüzün ki en çok yakışandır bize
AT
Sizinki eve yine geç gelmiş Bahçedeki at çalınmış
Sanki
M
Oysaki
Mademki
İN
Belki
A
EN
Halbuki
Çünkü
Ç
E
RK
Meğerki
İllaki
TÜ
İ
İ Ğ
ÇIKIŞLARINA GÖRE DİKKAT: öğrenci-i/ci
AT
dilenci (dilen-i/ci)
ÜNLÜ ÜNSÜZ
EM
sözcüklerine gelen yapım ekinin ünlüsü
(Engelsiz) (Engelli) düşmüştür.
a, ı, o, u p, b, t, ç, m,
AT
DİKKAT: çırılçıplak, sırılsıklam
sözcüklerinde hem ünlü hem ünsüz
M
türemesi vardır.
ÜNLÜ
İN
EN
ÜNLÜ DÜŞMESİ (HECE DÜŞMESİ)
ÜNLÜ TÜREMESİ
Ç
İ
sıyrık gülücük
Ğ
daracık
İ
AT gencecik
biricik
EM
azıcık
AT
ÜNLÜ DARALMASI
İ
Ğ
*bekliyor *seviyor
İ
*gözlüyor *yapıyor
AT
*söylüyormuşçasına
OR *anlıyor
EM
I, i, u, ü
AT
DİKKAT: deyince, deyip DARALMAZ.
M
*diye *diyor *yiyen
*yiyecek *niye İN
deyip doğru
EN
diyip yanlış
ÜNSÜZ
Ç
RK
DÜŞME TÜREME
Küçültme eki isme gelir Kökte olmak zorundadır.
TÜ
İ
ufacık
seyreldi zam
ret
İ Ğ zammı
reddi
AT
sağlıcakla
yapracığı
UYARI: Derbi maçını izlemeye gitti.
EM
GÜNÜN SORUSU:
Sana gitme diyemiyorum.
EN
İ
İ Ğ
ÜNSÜZ BENZEŞMESİ ÜNSÜZ YUMUŞAMASI
AT
(ÜNSÜZ SERTLEŞMESİ) (DEĞİŞİMİ)
(ÜNSÜZ UYUMU) P b
EM
F,S,T,K,Ç,Ş,H,P c, d, g Ç + ünlüyle başlayan c
T ek d
AT
ç t k K g,ğ
DİKKAT: Benzeşme eklerde olur.
M
DİKKAT: Tıbbı, düdük, gece, ağardı,
Sinop’tan seçtiği 21.45’te
etki açtığı İN ardından sözcüklerinde ünsüz
yumuşaması vardır.
EN
bitki
İ
DİKKAT: ‘’aç’’ ve ‘’ak’’ sözcükleri
Ğ
çekim eki alırken yumuşamaz ama
İ
yapım eki alırken yumuşar:
AT
aç-ım=açım
EM
aç-ık(mak)=acık
Özel isimlere
Borçlar hukuku dersini bu yıl alacağım.
İN
İ
Ğ
*Özel isimlerde aranmaz.
İ
Safranbolu
AT
İstanbul
*Birleşik sözcüklerde aranmaz.
EM
onbaşı
binbaşı
AT
ÜNLÜ DEĞİŞİMİ (ÜNLÜ KALINLAŞMASI)
Bu dünya ne sana ne de bana kalmaz.
M
METATEZ (GÖÇÜŞME)
yanlış yalnış İN
kibrit kiprit
EN
toprak torpak
Ç
ULAMA
Yeşil pencerenden bir gül at bana ışıklarla dolsun kalbimin içi
RK
İ
yirmişer altışar yarımşar beşer yedişer
İĞ
AT
DİKKAT:
EM
GÜNÜN SORUSU:
M
İ
*Farkları belirtir.
Ğ
*Fiilimsiler, cümlede yan cümlecik görevi görür.
İ
AT
-Benimle yarın tiyatroya gelir misin?
-Evet.
EM
*12.00/12:00
*03.09.2022
*Bugün hava güzel.(dir)
AT
VİRGÜL (AYIRIR)
M
*Beyza çalışkan, mütevazı, öz güveni yüksek bir öğrenciydi.
*Gözlerim kapalı İstanbul’u dinliyorum, dedi.
*Peki, dediğin gibi olsun.
İN
EN
*Geldim, gördüm, yendim.
*Aşk, kişinin hiç farkında olmadan yüreğine yerleşir.
Ç
kullanılmıştı.
*Bu çiçekleri anneme, en değer verdiğim varlığa, vereceğim.
TÜ
İ
Efendiler, beni dinleyin!
Ğ
DİKKAT: Şart ekinden sonra virgül konmaz.
İ
O konu aklına yatarsa konuşursun. AT
EM
VİRGÜLÜ BURALARDA KULLANMA
*Ya bu deveyi gütmeli, ya bu diyardan gitmeli.
*Roman kahramanlarının, neredeyse tümü yüksek zümreden seçilmişti.
AT
İ
*Pazardan elma , armut ; tere , roka aldım.
Ğ
*Türkiye, İngiltere, Azerbaycan ; Ankara , Londra , Bakü
İ
AT
*Arkadaşlarımla buluşur ; kalabalık, hareketli mekanlara giderim.
EM
*Türkçe ; fizik, matematik ve kimyaya göre daha kolaydır.
*Yeni usul şiirimiz ; zevksiz köksüz, acemice görünüyordu.
AT
GÜNÜN SORUSU
M
Sınıftaki tüm öğrenciler romanı açtı , derin bir sessizlik içinde
okumaya başladı. Bu cümlede virgül hangi görevde kullanılmıştır?
İN
Yorumlarda yazın bakalım.
EN
Ç
RK
TÜ
İ
İ Ğ
AT
EM
AT
M
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
Ğ
İKİ NOKTA (AÇIKLAR, ÖRNEKLER)
İ
*Ne diyor Ahmet Haşim : ‘’Şiirde mana aramak bülbülü eti için
AT
öldürmeye benzer.’’
*Unutulmaması gereken kural şudur : Türkçe dersine her gün
EM
çalışılmalıdır.
*Türkçede birçok fiil geçişlidir : okumak, sevmek, içmek…
AT
*Dünyada iki ünlü futbol kulübü var : Real Madrid, Barcelona.
M
ÜÇ NOKTA (SÜRDÜRÜR)
İN
*Gecenin koyu karanlığında rüzgarda sokak kokusu…
*Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan…
EN
*Kılavuzu karga olanın burnu b…tan çıkmaz.
ÜNLEM İŞARETİ (DUYGULANDIRIR)
Ç
İ
İ Ğ
DİĞER NOKTALAMA İŞARETLERİ
*Yakup Kadri’nin ‘’Yaban’’ı , ilk tezli romandır.
AT
EM
*Cemil Meriç’in ‘’Bu Ülke’’ isimli kitabını mutlaka oku.
*Nazım Hikmet , şiirde ‘’makineleşmek’’ ifadesini sıklıkla kullanır.
AT
Siz miydiniz?
İN
EN
İ
Ğ
*Tavan’ın rengi kararmış.
İ
*Tavanın rengi kararmış.
AT
*Türkçe’nin
EM
*Türkçenin
Günün Sorusu
AT
*At ölür, meydan kalır( ) yiğit ölür, şan kalır.
*T( ) C( ) Devlet Demir Yollarından emekli oldum üç sene önce
M
Cevapları yorumlara bekliyorum.
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
İ Ğ
AT
EM
AT
M
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
ÇEKİM EKLERİ
İ Ğ
AT
EM
İSİM ÇEKİM EKLERİ FİİL ÇEKİM EKLERİ
1-Çoğul Eki 1-Kip ekleri
2-Hal (Durum) Ekleri 2-Şahıs ekleri
AT
3-İyelik Eki 3-Ek fiil
4-Tamlayan Eki
M
5-Ek fiil - Beni ayakta tutan
sevgisiydi.
İN
DİKKAT: ‘’-ler / -lar ekinin isimlere geldiğinde ‘’çoğul eki’’ fiillere geldiğinde ise
EN
üçüncü çoğul kişi eki olduğunu unutmamak gerekir: erkek-ler gitti-ler
Ç
İ
Ğ
*Bu ülkede Mustafa Kemaller ölmez.
İ
*İki kardeş annelerini bekliyor.
*Sabahları kahve içerim. AT
*Kızlar tiyatroya gittiler.
EM
İ belirtme
M
İN
de bulunma (kalma)
Ç
e yönelme / yaklaşma
UYARI :
İ
Ğ
Yalın hal, bir sözcüğün ‘’-i,-ı,-e,-de,-den’’ hal eklerinden
İ
birini almamasıdır.
AT
Simitçi
Okuldan
EM
İnsanlar
AT
*Cömertlik, maldan vazgeçmekse of da öfkeden vazgeçmek suretiyle
cömertliktir!
M
*Hayatın hayattan başka okulu yok.
*Hayvanlara zevkle zulmeden, üzülerek de olsa insanı öldürür!
İN
*Her şeyden çok zamanın zamana ihtiyacı var.
*Ne garip, insanlar dünyayı cehenneme çevirip sonra da cenneti özlüyorlar.
EN
*Buraya size teşekkür etmeye geldim.
*Kanmamaya dayanan bir oyunun gözde bir temsilcisi olmuştu.
Ç
3)TAMLAYAN EKİ
*İsim tamlamasıyla tamlayanın aldığı ektir.
TÜ
Benim kitab-ım
Senin kitab-ın
Onun kitab-ı
İ
Bizim kitab-ımız İ Ğ
AT
Sizin kitab-ınız
EM
Onların kitap-ları
AT
İ
Ğ
1)KİP EKLERİ: -di,-miş,-yor,-ecek,-r
İ
HABER KİPİ
AT
‘’-meli,-se,-e,’’ emir kipi
DİLEK KİPİ
EM
2)ŞAHIS EKLERİ: Okudu -m
Okudu -n
AT
Okudu -k
Okudu -nuz
M
Okudu -lar
3)EK FİİL
Fiilleri birleşik zamanlı yapar. İN
EN
*Yazın Mardin’e gideceğiz.
*Yalnızım bu aralar.
Ç
*Öğretmenim bu yıl.
RK
GÜNÜN SORUSU
İ
Ğ
Aysel git başımdan ben sana göre değilim. Cevapları
yorumlarda belirtin.
İ
AT
EM
AT
M
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
YAPIM EKLERİ=YENİ ANLAM
İ Ğ
AT
EM
İSİM İSİM YAPIM EKİ İSİMDEN FİİL Y. EKİ FİİLDEN İSİM Y.EKİ FİİLDEN FİİL Y.EKİ
kitaplık dar-al ışı-k oku-t
AT
yolcu göz-le dur-ak sev-dir
SORU:Aşağıdaki eklerden doğ-um
M
hangisinin hem anlamı öl-üm
hem de
türü değişmiştir?
*eşit - yakıt
GÖVDE
İN
EN
*başak-korkak SÖZCÜK + YAPIM EKİ= GÖVDE
*güney-olay
UYARI: Türkçede önce yapım eki
Ç
*ölüm *babamsız
İ
*bahçedeki
Ğ
*sevmişken
İ
UYARI: Türkçede sözcüklerin başına getirilen ön ek yoktur. AT
EM
BASİT SÖZCÜK
*Yapım eki almaz, *Yapım eki alır Yapısına Göre Anlamına Göre
çekim eki alabilir. -sevgi -Eskişehir -Rüzgargülü
RK
-Hanımeli
İ
İ Ğ
İSİM TAMLAMALARI (AD TAKIMI)
AT
EM
BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI BELİRTİSİZ İSİM T. TAKISIZ İSİM T. ZİNCİRLEME İSİM T.
(İ+İ)
Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan İ+İ+İ
AT
Tamlayan Tamlanan
-ın -nın -ı En az üç isme ihtiyaç
var
M
-in -nin -i *2017 TYT
-un -nun -u *Tamlanana sorulan Kadife yanak
NE? Soruna cevap Sıfat tamlaması
-ün -nün -ü
verir. İN *Aşk mektebinin tek
hocası vardır: Maşuk!
EN
*Tamlanana sorulan *Türkçe konularının
NEYİN? KİMİN? güzelliği beni
Ç
verir.
TÜ
İ
Ğ
BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI
İ
*Edebiyat, fikrin kalbidir. *Cevher , baskı altında mücevhere dönüşür. AT
*Eski günahların, hataların gölgesi uzun olur. *Nice savaşlar vardır ki cephede değil cephe
*Ahlak bozulunca kanunların hükmü kalmaz. Gerisinde kaybedilmiştir!
EM
*Kaldır başını gör ki neler var. *Kötü bir insanla Firavun arasında sadece imkan
farkı vardır.
AT
DİKKAT:
M
İ
kurulabileceğini bil, arkadaşlarından farkın olsun!
Ğ
(öğrencilerden biri)
İ
UYARI: Belirtisiz isim tamlamalarının da sıfat olarak
AT
kullanılabileceğini unutma! (çocuk işi konular)
EM
UYARI: Bazı belirtisiz ad tamlamaları kalıplaşarak birleşik ad
oluşturur: Gökkuşağı, yavruağzı
GÜNÜN SORUSU: *Arkasında yalnızlığın hınzır uğultusu
AT
var. Yorumlara cevapları yazmayı unutmayın.
M
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
İ Ğ
AT
EM
AT
M
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
Ğİ
AT
SÖZCÜK HALİNDE EK HALİNDE
1)Kişi (Şahıs) Zamiri 1)İlgi Zamiri
EM
2)İşaret Zamiri 2)İyelik Zamiri
3)Belgisiz Zamir
AT
4)Soru Zamiri
*Zamirler isimlerin yerini tutar
M
*Kitabınızı çok beğendim , bunu hemen okumalıyım.
*Sigara zararlıdır, bunu unutma!
-O , seni sordu.
-O , güzel bir şiirdi. İN
EN
-Şundan bundan mutluluk dilenmeyi bırak.
DİKKAT
Ç
*Bu istedi.
RK
İ
Ğ
*Sizler yani gençler yarının umutlarısınız.
DÖNÜŞLÜLÜK ZAMİRİ
İ
*Kendi AT
-Bu soruları sen kendin çöz.
EM
2)İŞARET ZAMİRİ
*İsimlerin yerini işaret yoluyla tutar.
AT
*Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, öylesi , böylesi ,diğeri
-Bu elbiseyi alalım bunu çok beğendim.
M
1)SORU ZAMİRİ
KİM
İ
Ğ
Asıl soru zamirleridir.
NE
İ
AT
*Mustafa ile nerede buluşacaksın?
*Hangi bahçeyi görsem tarumar.
EM
*Şiirden en çok hangisi beğendin?
*Bana pazardan ne aldın?
AT
*Ne aldığını sana söyledi mi?
EK HALİNDEKİ ZAMİRLER
M
1)İLGİ ZAMİRİ
Bitişik yazılır.
Kiminki? -ınki İN
Neyinki? -imki
EN
*Benim elbisem pembe, seninki yeşil.
*Yarınki konu zor.
Ç
2)İYELİK ZAMİRİ
RK
İ
Ğ
-Bencil çocuk
GÜNÜN SORUSU
İ
AT
Herkes senin başaracağını düşünüyor.Yorumlarda cevapları yazın bakalım.
EM
AT
M
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
İ Ğ
AT
NİTELEME SIFATI BELİRTME SIFATLARI
NASIL? 1)İşaret(Gösterme) Sıfatı 2)Sayı Sıfatı
EM
‘’Sarı saçlarını deli gönlüme 3)Belgisiz Sıfat 4)Soru Sıfatı
Bağlamışım çözülmüyor Mihriban’’
DİKKAT: Pekiştirme ve niteleme sıfatları 1) İşaret Sıfatı: HANGİ?
AT
niteleme sıfatıdır. *Şu, bu, o, diğer, öteki, beriki
-Bu kitabı o hocaya şu çocuk getirdi.
M
*Minicik çocuk sapsarı bir -Diğer öğrenci soruyu cevaplasın.
elbise giymişti. -Öteki ev bize daha yakın.
UYARI: İN -Uzaklardaki akrabamız hemen her gün arar.
EN
*Bazı kesir sayı sıfatları niteleme -Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır.
Sıfatı olarak da kullanılır: -Bendeki kalem kırıldı.
O olaydan sonra yarım bir insan oldu.
Ç
RK
SAYI SIFATLARI
-ASIL SAYI SIFATI: KAÇ? *Yarım elma yedim
-SIRA SAYI SIFATI: KAÇINCI? *İkiz bebek
TÜ
İ
-KESİR SAYI SIFATI
Ğ
‘’Sarı saçlarını deli gönlüme
İ
Bağlamışım çözülmüyor Mihriban’’ DİKKAT: İlk , son ve ortanca sözcükleri
DİKKAT: Pekiştirme ve niteleme sıfatları de sıra sayı sıfatı olarak kullanılır.
AT
EM
niteleme sıfatıdır. *Son arzun nedir diye gelip de bana sorsalar.
* Ortanca kardeşim oldukça hırçındır.
*Minicik çocuk sapsarı bir *İlk sevgilisiyle turşucu da tanışmış.
AT
UYARI:
*Üç yüz soruyu beş saatte çözdü. BİR=Herhangi bir=Belgisiz Sıfat
Ç
BİR=Tek,İki=Sayı Sıfatı
BİR=Sadece=EDAT
TÜ
SORU SIFATI
*Nasıl bir araba aldın?
İ
Ğ
*Hangi günahın bedeli bu?
*Kaçıncı katta oturduğunu biliyor musun?
İ
AT
ADLAŞMIŞ SIFAT
Sözcük türü olarak isimdir.
EM
*Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu?
*Adamın iyisi iş başında belli olur.
AT
UYARI: Bazen sıfatlar isimleri değil zamirleri de niteleyebilir.
Çocuğun atılgan biri olduğu her halinden belliydi.
M
GÜNÜN SORUSU
Bu güzel çiçekleri öğretmenin masasına bıraktı.
İN
Yorumlarda cevapları yazın bakalım.
EN
Ç
RK
TÜ
İ
İ Ğ
AT
EM
AT
M
İN
EN
Ç
RK
TÜ
İ
Ğ İ
DURUM (Hal , nitelik) Zarfı Yer-Yön Zarfı Soru Zarfı Zaman Zarfı Azlık-Çokluk
AT
(Miktar , Nicelik
Zarfı)
EM
1)DURUM (Hal , nitelik) Zarfı
*Zarflar fiil ve fiilimsileri niteler. NASIL?
AT
*Derecelendirme zarfları sıfatın, adlaşmış -Bu dünya her vakit böyle dönmeyecek.
sıfatın veya başka bir zarfın derecesini -Annem güzel giyinmeyi sever.
M
bildirir. -Ahmet sessizce yanıma geldi.
-Zeynep güzel bir kızdı. -Koşan elbette varır.
-Giydiği elbise güzel görünüyor.
İN Kütüphaneye gidelim, belki o da gelir.
EN
-Hızlı araba, hızlı gider.
-Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden. UYARI: Üleştirme sayılarıyla kurulan
UYARI: İkilemeler , isim tamlamaları , sıfat ikilemeler, durum belirteci işlevi görür.
Ç
İ
Ğ
İçeri-dışarı NE KADAR?
İleri-geri *Börekten biraz alabilir miyim?
İ
Aşağı-yukarı ! EK ALMAZ AT
*Ne vefalı komşumuzdun sen Fahriye Abla.
Öte-beri *Öğrenciler bir hayli yorulmuştu.
EM
*Sınıfın en başarılı öğrencisi Merve’ydi.
*Arabayı ileriye al. 5) SORU ZARFI
AT
-Buraya hemen gelmesini istiyorum. -Bu hüzünlü çiçekler söylüyor şimdi bizim
-Eskiden buralarda parklar, bahçeler vardı. şarkımızı. Yorumlarda cevapları yazın bakalım.
Ç
İ
Ğ
EDAT(İLGEÇ)
İ
AT
*Tek başlarına anlamları yoktur.
*Hande bugün üzgün gibiydi.
EM
*Ak akçe kara gün içindir.
İle ve bağlaç Annemle pazara gittim.
İle ve edat Gazeteyle dergi okudum.
AT
*için Sizin için bir kitap getirdim.
M
*gibi Bu ova alabildiğine düzlük, adeta bir bataklık gibidir.
İN
*üzere Daha önce belirttiğim üzere Türkçe kamplarına günü gününe katılmalısın.
EN
e doğru, dair, rağmen, karşı den dolayı, beri, sonra, başka
Ç
RK
TÜ
İ
Ğ
-le
İ
İLE AT
-la
*ile= ve = bağlaç
EM
GİBİ
Edat öbeği , sıfat ya da zarf görevinde kullanılabilir.
EN
İ
Ğ
İÇİN
İ
-Evlenmek için yıllardır para biriktiriyor.
AT
-Aşk için ölenleri tarih unutmaz.
EM
ÖZGÜLEME Türkçeyi 40’ta 40 yapmak isteyen öğrenciler için bu kampı hazırladık.
ANLAMI
AT
M
-Bu kış yolculuk var diyorsa için
Beni de beraber al anneciğim.
-Namusum hakkı için. Çocukların başı için. İN
EN
-Bu bilgisayar için kaç para ödedin?
ÜZERE:
Ç
YALNIZ
M
BİR
AT
TEK
M
FAKAT BAĞLAÇ
İN
BAĞLAÇ
Eş görevli sözcükleri, ögeleri, cümleleri
İ
birbirine bağlar.
Ğ
*Ama *de *fakat *ve *oysa *gelgelelim
İ
*ile * halbuki *bile *veya *hatta *dahi
AT
*ya da *hele
EM
*Oldukça tatlı ve hamarat bir kızdı.
*Dayak yemedim , azar bile işitmedim.
AT
*Gelgelelim kitaplarından ayrı kaldığı zaman farklı biri oluyordu.
*Ben dahi başka bir diyara gitmek için izin talep ederim.
M
*Halbuki ev sahibi tamirattan kaçınıyor.
DİKKAT: İse , bağlaç olduğunda karşılaştırma anlamı katar.
İN
*Gözlerin hayat verir , aşkın ise zulüm.
EN
*Konuyu öğrendiyse test çözebilir.
İ
TÜ
İ Ğ
AT
ASIL ÜNLEM ÜNLEM DEĞERİNDE SÖZCÜKLER
Ah ah! Yoo! Bu kadarına da gelemem.
EM
GÜNÜN SORUSU
İN
İ
FİİL - KİP - KİŞİ
İ Ğ
AT
KILIŞ FİİLİ OLUŞ FİİLİ DURUM FİİLİ
ONU ONU ONU
EM
-okumak *öznenin iradesi dışında *Öznenin iradesiyle
-atmak. kendiliğinden gerçekleşir. gerçekleşir.
AT
-vurmak -paslanmak *Hareket vardır ama
-çürümek hareketten etkilenen
M
-boyatmak nesne yoktur.
-yürümek
İ
Ğ
KİP EKLERİ
İ
*Haber (BİLDİRME) -dı , -ti , / -miş / -yor / -ecek / -r(mez) AT
EM
Zamanda gerçekleşir.
DİKKAT :
*İyi dinle beni güzelim.
İ
*Hafta sonuna kadar benimle çalışsın.
Ğ
*Onu beklediğimi söylersin.
İ
AT
3. Tekil şahıs O EMİR K.
EM
BASİT ÇEKİMLİ (ZAMANLI FİİL)
AT
1 KİP EKİ VARDIR.
M
BİRLEŞİK ÇEKİMLİ FİİL:
-bekliyordu
-inanmazsan
TÜ
-geliyormuş
ANLAM(ZAMAN) KAYMASI İ
Ğ
*Nasrettin Hoca, bir gün komşusundan kazan ister.
*Sabahları bir bardak çay içiyor.
İ
AT
GÜNÜN SORUSU
E
Havayı al , alma
Alma benden gülüşünü
M
İ
İ Ğ
AT
EK FİİL (EK EYLEM)
EM
1)İsim soylu sözcükleri yüklem yapar. 2)Fiilleri birleşik zamanlı hale getirir.
AT
!Yüklemi bulun, yüklem isimse orada
ek fiil vardır. HİKAYESİ RİVAYETİ ŞARTI
M
oku-yor-du oku-yor-muş oku-yor-sa
İN
sev-miş-ti sev-sey-miş sev-miş-sen
‘’imek’’ fiilin 4 kipi vardır:
-di, -miş, -se, geniş zaman
EN
EK FİİLİN GENİŞ ZAMANI
-di Ben öğretmen-im
Ç
İ
Ğ
-Senin de sevgin yalanmış. Siz öğretmen-siniz
İ
-Bu şiir kitabı onunmuş. Onlar öğretmen-ler
AT
-se
EM
-Ek fiilin koşul kipi isim soylu sözcükleri UYARI: Ek fiilin olumsuzu değil
yüklem yapamaz. sözcüğü ile yapılır ama yüklemdeki
AT
GÜNÜN SORUSU
UYARI: Nerede benim avukatım? Gül alıp gül satmaktır
İN
İ
Ğ
BASİT FİİL : 1)İsim + Yardımcı Eylem
İ
AT
Yapım eki almaz , çekim İsim + Yardımcı Eylem
eki alabilir. Birleşik Fiil İsim + etmek /olmak/kılmak/eylemek
EM
oku-yor-sun
-Geç fark ettim taşın sert olduğunu.
-Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta.
AT
TÜREMİŞ FİİL:
Yapım eki alır. -Soğuk su içince hasta olmuş.
M
Günü gününe ders çalışmaya
başladık. UYARI: Yardımcı eylemler tek başına bir işi
karşılayabilecek biçimde kullanılırsa yardımcı eylem
Sakalları ağardı.
Bahçemizin kedisi toprağı eşeledi. İN olmaktan çıkar.
EN
Sevgilim mis gibi kokuyorsun. -Bahçemizdeki kirazlar oldu.
Ç
1)İsim+yardımcı eylem
2)Kurallı birleşik fiil Fiil + ebil yeterlilik fiili
3)Anlamca kaynaşmış birleşik fiil. Fiil + iver tezlik fiili
TÜ
İ
Fiil + (edur , egel , ekal) sürerlilik fiili
İ Ğ
AT
-Bakakalırım giden geminin ardından.
-Ayağı tökezleyince düşeyazdı.
EM
-Sen gidedur , o arkandan gelir.
-Ben sana mecburum , bilemezsin.
-O çocuğu avutamam ben.
AT
(ateş pahası)
*vazgeçmek
RK
*öngörmek
GÜNÜN SORUSU: *başvurmak
TÜ
FİİLDE ÇATI
İ
İ Ğ
AT
Yüklemi fiil olmayan cümlelerde DİKKAT : Karar mahkeme tarafından alındı.
çatı aranmaz. DİKKAT: Geçişsiz fiil, edilgen çatılı duruma
EM
-En sevdiğim meyve portakaldır. geldiğinde bu cümlelerde
-Okula erken gitmiş. özne de sözde özne de yoktur.
-Her yaz köye gidilir.
AT
-Gönül kimi severse güzel odur.
-Çimlere basılmaz.
M
ÖZNESİNE (ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİNE) GÖRE CÜMLELER
İN
EN
ETKEN EDİLGEN DÖNÜŞLÜ İŞTEŞ
Ç
ETKEN FİİL:
RK
*Gerçek Özne
*Gizli Özne
TÜ
*Bizzat ben
İ
sen
Ğ
o
İ
-Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar.
AT
EM
-Herkes kendi çukurunu doldurur.
-Ablası geçen hafta tatilden dönmüş.
AT
*Kar yağıyor. UYARI: Cansız varlıklar özne olduğundan etken kabul edilir.
M
EDİLGEN FİİL:
*Bir işin başkası tarafından yapılma anlamı vardır.
İN
(f.f.y.e)
-Öğretmen ders başlamadan sınıfta görüldü.
Ç
DÖNÜŞLÜ FİİL:
Gerçek Özne -l
Gizli Özne -n
İ
Ğ
*’’Kendi kendine’’
-Tabaklar kurulandı.
İ
AT
-Beyza , bir havlu alıp kurulandı.
-Bahçemize ağaçlar dikildi.
EM
-Okulda güvenlik karşımıza dikildi.
-Çocuk annesine sıkı sıkı sarıldı.
AT
İŞTEŞ FİİL: ‘’Sosyal fiillerdir.’’ *(Birden çok özneyi gerektiren fiildir.)
M
Gerçek Özne ‘’Karşılıklı ‘’ ya da’’ birlikte yapma’’ anlamı vardır.
-ış -iş -uş -leş İN
Okul açılmadan arkadaşlarıyla görüştü.
Haberleşmek , tokalaşmak , iddialaşmak , özleşmek
EN
DİKKAT: ‘’ş’’ ekini almadığı halde tek bir özne tarafından yapılamayan
fiillere anlamca işteş denir. Yarış-Güreş-Savaş-Barış
Ç
-r -t -tır
*Geçişli Geçişli DİKKAT:Evde oturmaktan iyice delirdi.
M
İ
HAREKET
İ Ğ
AT
FİİL Fiilimsi fiile yakın anlamına gelir. FİİLİMSİ
Salt Hareket
EM
Hareket +Kip +Şahıs Eki OKUDU OKUYAN
FİİL FİİLİMSİ
H+K+Ş
AT
Ortak Özellikleri
M
1)Fiiller ve fiilimsiler hareket bildirir.
2)Fiiller gibi olumsuzu yapılır.
Farklı Özellikleri
1)Fiilimsiler çekimlenemez , fiilimsiler İN
EN
çekimli fiil değildir.
*Fiilimsiler fiilden isim yapım ekidir.
Ç
FİİL FİİLİMSİ
İ
BEN gel-di-m BEN gel-ipim
Ğ
SEN gel-di-n SEN gel-ip-in
İ
O gel-di O
AT
gel-ip
EM
ma - y - ış - mak
Ç
UYARI: İsim fiil aynı zamanda fiilin ismidir yani eylem adıdır.
RK
an-ası-mez-ar-dik-ecek-miş
İ
DİKKAT: Sakın benzer eklerle karıştırmayın!
Ğ
-Bu kitabı şimdi okuma!
İ
-Okuma kitabını bitirdi.
AT
DİKKAT: *İsim - fiil ekini alan sözcükler bazen kalıcı ad olabilir.
-Annemin dolması güzel olur.
EM
-Deponun dolması için benzine ihtiyaç var.
-Çocuk dövme yaptırmış.
AT
Sıfat fiilin 2 görevi vardır: 1.si> İsmi etkiler (SIFAT)
2.si> İsim düşer adlaşmış sıfat olur.
M
DİKKAT: Benzer eklerle sakın karıştırmayın!
-Tükenmez kalemler de tükenir. İN
-Bu dertler hiç tükenmez.
EN
İ
UYARI: Sıfat fiil ekini alan sözcükler kalıcı ad olabilir.
Ğ
(keser, yazar, geçmiş)
İ
AT
soylu sözcüklerdir.
E
İ
*Y-Ö-N-T*
İĞ
AT
YÜKLEM ÖZNE
EM
*Yargı bildirir. *Yükleme sorulan ilk KİM? NE?
-Boğaz’ın sisle kaplı olduğunu ancak ön Sorusuna cevap verir.
AT
güvertede bir yer bulup oturunca fark etmişti. *Yüklemden sonra mutlaka özne bulunmalıdır.
-Bu anı yaşamıyor değilim. -Atı hızlı koşuyordu.
M
-İzmir’deyiz. Ele avuca sığmaz haşarı bir -Atı eyerlemişti.
-Zaten solacaktı diyerek gülü koparan, hakikati
çocuğum.
-Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır. İN batıla yol etmiştir.
EN
-Hayatın hayattan başka okulu yok! -Kadınlara ancak şeref sahibi ve asalet
sahibi kimseler değer verir.
Ç
İ
Ğ
NESNE (DÜZ TÜMLEÇ)
İ
AT
Belirtili Nesne Belirtisiz Nesne
EM
İ
Ğ
Kaç ögelidir?
İ
AT
ZARF TÜMLECİ
EM
Nasıl DİKKAT: Cümlenin ögeleri bulunurken cümle dışı unsurlara
AT
Ne zaman dikkat edilmelidir.
Ne kadar -Eyvah, dersi kaçırdım.
M
Nere -Onu ne var ki çok seviyorum.
Niçin DİKKAT: *Soruları çözen kimmiş?
İN *Bahçeye bu sene ne ekelim?
DİKKAT: Bu soruyu sen mi çözdün?
EN
CÜMLE VURGUSU
TÜ
İ
Ğ
ARA SÖZ - ARA CÜMLE
İ
AT
EDAT TÜMLECİ
E
Kime göre
İN
GÜNÜN SORUSU
EN
İ
İ Ğ
AT
YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE ÖGELERİNİN DİZİLİŞİNE GÖRE
EM
İSİM CÜMLESİ FİİL CÜMLESİ Kurallı Devrik Cümle Eksiltili Cümle
(Yok, değil) (me, mez) (Düz) (…)
-Geçmiş gecelerde biri durmakta derinde -Geceleyin bir ses böler uykumu.
AT
-Tek amacı iyi bir üniversite kazanmaktı. -Bahçemizde çalı kuşu vardı.
-Gönül kimi severse güzel odur. -Gecenin koyu karanlığında rüzgarda
M
-Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz. sokak kokusu…
İN
EN
ANLAMINA GÖRE YAPISINA GÖRE
Ç
İ
Ğ
-Ne gelen var ne giden. -Seni anlamıyor değilim.
İ
-Ne gelen var ne giden.
YAPISINA GÖRE
AT
EM
şart eki aktarma söz yoktur. -Ev alma, komşu al! çünkü
EN
İ
Ğ
YA BİR ŞEY EKSİK YA BİR ŞEY FAZLA YA DA UYUMSUZ
İ
AT
CÜMLENİN ANLAMIYLA İLGİLİ BOZUKLUKLAR
EM
1)Gereksiz Sözcük Kullanımı (Duruluk ilkesine terstir.)
AT
-Topluluk salona arka kapıdan giriş yaptı.
-Burak ilk doğduğunda beş kiloydu.
M
-Okula en son gelen Melike’ymiş.
-Verilen vaatlerini gerçekleştir önce.
-YKS sınavında hepinize başarılar diliyorum.
2)Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması İN
EN
-Seninle resim çektirelim mi?
-Şehre uygar bir cezaevi açtılar.
Ç
4)Deyim Yanlışlıkları
İ
Ğ
-Yaşadıkları sonucunda kan tepesine sıçradı.
-Utanmaz adam ocağımıza yemiş ağacı dikti.
İ
2) Öge Eksikliği AT
-Bu tür dergilerin sayısı azalıyor, okunmaz oluyor.
EM
-Arkadaşlarına inanmıyor, yalancılıkla suçluyor.
-Öğrencimizi kutlar, eğitim hayatında başarılar dileriz.
-Şiire aşığım , bırakamam.
AT
3)Çatı Uyumsuzluğu
-Bahçedeki zararlı otlar yolarak bir yere yığılmalıdır.
İN