រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

ជំពូក១ ផ្ល ងវិលននកម្ល ំង

រេរ ៀនទី១

បង្ំុ និង បំបបកកម្ល ំង

I. បង្ំក
ុ ម្ល ំងពី បរងកើតជាកម្ល ំងផ្្បេួ
ួ យ៖

កាលណាកម្លង
ាំ ពីរម្នអាំ ពពើពលើអងគធាត ុមួ យពយងបានកម្
ើ លងាំ ផ្គួបដែលម្នអាំ ពពើពលើអងគ

ធាត ុព ោះកាំណតព់ ោយៈ 𝐹⃗ = ⃗⃗⃗⃗

𝐹1 + ⃗⃗⃗⃗
𝐹2

➢ ករណី ⃗⃗⃗⃗
𝐹1 ស្រប ⃗⃗⃗⃗
𝐹2 ៖
⃗⃗⃗⃗
𝐹1 ⃗⃗⃗⃗
𝐹2

F = F1 + F2 (𝐹
⃗⃗⃗⃗1 ↑↑ ⃗⃗⃗⃗
𝐹2 )

➢ ករណី ⃗⃗⃗⃗
𝐹1 ផ្ទុយ ⃗⃗⃗⃗
𝐹2 ៖ (𝐹
⃗⃗⃗⃗1 ↑↓ ⃗⃗⃗⃗
𝐹2 )

⃗⃗⃗⃗
𝐹1 ⃗⃗⃗⃗
𝐹2
F = F1 - F2 (F1 > F2)

𝐹1 ផ្គុាំ ⃗⃗⃗⃗
➢ ករណី ⃗⃗⃗⃗ 𝐹2 បពងកតបានមុ
ើ ាំ 𝛼 ៖ (𝐹
⃗⃗⃗⃗1 , ⃗⃗⃗⃗
𝐹2 ) = 𝛼

⃗⃗⃗⃗
𝐹1 ----------------- 𝐹⃗
cv
𝛼
⃗⃗⃗⃗
𝐹2

F2 = F12 + F22 + 2F1F2Cos𝛼 F= √𝐹12 + 𝐹22 + 2𝐹1 𝐹2 𝐶𝑜𝑠𝛼

❖ ពបើ ⃗⃗⃗⃗
𝐹1 ដកង ⃗⃗⃗⃗
𝐹2 ៖ (𝐹
⃗⃗⃗⃗1 ⊥ ⃗⃗⃗⃗
𝐹2 )

𝐹1 ----------------- 𝐹⃗
⃗⃗⃗⃗
------------

F2 = F12 + F22 F = √𝐹12 + 𝐹22

1
⃗⃗⃗⃗
𝐹2
II. បង្ំក
ុ ម្ល ំងពី ស្សបគ្នាជាកម្ល ំងផ្្បេួ
ួ យ៖

អ ំងតង់សរី ុ តកម្ល ំងផ្្ប

ួ ៖
𝐹⃗ = ⃗⃗⃗⃗
𝐹1 + ⃗⃗⃗⃗
𝐹2
ជាម៉ូឌល
ុ ៖ 𝐹 = 𝐹1 +𝐹2

ផ្លរ ៀបសម្ម្ស្ត ៖

𝑑2 𝐹1
=
𝑑1 𝐹2

𝐹2 𝐹1 𝐹2 +𝐹1
តាម ដោយ 𝐹 = 𝐹1 +𝐹2 , 𝑑 = 𝑑1 +𝑑2
𝑑2 𝐹1
=  = =
𝑑1 𝐹2 𝑑1 𝑑2 𝑑1 +𝑑2

𝐹2 𝐹1 𝐹
 = =
𝑑1 𝑑2 𝑑
✓ រេបានទីត ំងកម្ល ំងផ្្ប
ួ ៖

𝐹2 𝐹 𝐹2 ×𝑑
+ = ⇒ 𝑑1 =
𝑑1 𝑑 𝐹
𝐹1 𝐹 𝐹1 ×𝑑
+ = ⇒ 𝑑2 =
𝑑2 𝑑 𝐹

III. បំបបកម្ល ំងេួយជាកម្ល ំងពី ស្សបគ្នា ៖

A d1 d2 B

F1 ⃗⃗⃗⃗
𝐹1 ⃗⃗⃗⃗2
𝐹
𝐹⃗ 𝐹⃗ = ⃗⃗⃗⃗
𝐹1 + ⃗⃗⃗⃗
𝐹2
F2
F

ដេបានសមមាត្រ ៖ 𝑑2 𝐹1
=
𝑑1 𝐹2
𝑚 : មា៉ាសបនទុក (kg)

កមាលង
ាំ សរុប (ទមងនប
់ នទុក) ៖ 𝐹 = 𝐹1 +𝐹2 រឺ 𝐹 = 𝑚𝑔 𝐹 : ទមងន ់ (N)

𝑔 : សាំ ទុះុ ទាំនាញផែនដ

2
ី (m/s )
2
 ត្រផែងរបាសរុប ៖ 𝑑 = 𝑑1 +𝑑2

𝐹2 𝐹1 𝐹
តាមែលដ ៀប = =
𝑑1 𝑑2 𝑑
✓ ដេបានកមាលង
ាំ សងករដ់ លើទត្មទងព
ាំ ី រេឺ ៖

𝐹1 𝐹 𝐹×𝑑2
+ = ⇒ 𝐹1 =
𝑑2 𝑑 𝑑
𝐹2 𝐹 𝐹×𝑑1
+ = ⇒ 𝐹2 =
𝑑1 𝑑 𝑑

1. កម្ល ំងផ្្ំរុ េក និង កម្ល ំងផ្្ំឈ

ុ
បាំបបកកមាលង ាំ ែ្ុាំពីរ េជ
ាំ មួយជាកមាលង ឺ ាំនស
ួ កមាលង
ាំ ដទលទងព
ាំ ី រផដលែតល ់ែលដូចគ្នា

Fy -------------- F
---------

∝
Fx

ាំ ែ្ុាំដដក ៖
𝐹𝑥
កមាលង Cos ∝ =
𝐹
=> Fx= FCos ∝

ាំ ែ្ុាំឈរ ៖
កមាលង 𝐹𝑦
Sin ∝ = => Fy= FSin ∝
𝐹
តារាងមុាំពិដសស

0° 30° 45° 60° 90°

∝

1 0
Cos ∝ √3 √2 1
2 2 2

0 1
Sin ∝ 1 √2 √3
2 2 2

3
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី២
េ៉ូេ៉ង់ននកម្ល ំង

I. សញ្ញ
ា ណេ៉ូេ៉ង់ននកម្ល ំង

ែលរងវលននកមា
ិ ល ង
ាំ មួយ(ម៉ាូមង
៉ា ់)អាស្ស័យដៅនឹងកមាលង
ាំ និង ចមាងយរវាងអ័កសរងវលដៅ
ិ

នឹងចាំណុចចាប់ននកមាលង
ាំ (ដៅថា ត្រផែងនដឃ្នាស់) ។

II. េ៉ូេ៉ង់ននកម្ល ំង

ម៉ាូមង
៉ា ់ននកមាលង
ាំ ជាទាំហាំមួយកាំណរ់ដោយែលេុណរវាងកមាលង
ាំ និង ត្រផែងនដឃ្នាស់ ។
o A

𝐹⃗

𝑀 : ម៉ាូមង
៉ា ់ននកមាលង
ាំ (N.m)(ញូរុនផម៉ាត្រ)

រូបមនត ៖ 𝑀 =𝐹×𝑑 𝐹 : កមាលង

ាំ (N)

𝑑 : ត្រផែងនដឃ្នាស់(OA) (m)

III. លកខខ័ណឌលំនឹងននអង្ធាតុេយ ំ ិញអ័កសេួយ

ួ ចល័តជុវ
ិ
អង្ធារុមួយចល ័រជុាំែញអ័
កសមួយមានលាំនឹងកាលណាម៉ាូមង ិ មាន(+) ននអ័កសរងវល
៉ា ់ែជជ ិ

ខាងដវវង ដសមើនឹង ម៉ាូមង ិ មាន(-)ននអ័កសរងវលខាងស្

៉ា ់អែជជ ិ ត ាំ ឬ ែលបូកម៉ាូមង
៉ា ់ទងព
ាំ ី រដសមើសូនយ ។

𝑑1 o 𝑑2

𝐹⃗2

𝐹⃗1

ដគ្នលការណ៍រកាម៉ាម
ូ ង ៉ា ់ ៖ 𝑀1 = 𝑀2

𝐹1 × 𝑑1 = 𝐹2 × 𝑑2

ម៉ាូមង
៉ា ់បចកដចញជាពីរេឺ ៖

- ម៉ាូមង ិ
៉ា ់ែជជមាន(+) ៖ ជាម៉ាូមង
៉ា ់ដ ដអាយអង្
ើវ ិ
ធារុែលតាមទ សដៅត្ទន
ិ ិចនាឡិកា

- ម៉ាូមង ិ
៉ា ់អែជជមាន(-) ៖ ជាម៉ាូមង
៉ា ់ដ ដអាយអង្
វើ ិ
ធារុែលត្ចាសទ សដៅត្ទន
ិ ិចនាឡិកា

4
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី៣
ទីស្បជុំទេងន់

I. ី ាំទមងន ់
ទត្រជុ

ី ាំទមងនន់ នអង្ធារុមួយេជា
ទត្រជុ ឺ ចាំណុចផដលទមងនទ
់ ងមូ
ាំ លននអង្ធារុហាក់ដច
ូ

ជាមកែតុាំគ្នាត្រង ់ចាំណុចដនាុះ ។

II. ី ាំទមងនន់ នអង្ធារុរង

ការកាំណរ់ទត្រជុ ឹ

1. អង្ធារុរងម
ឹ ិនមានរាង រណីមាត្រងាយ ៖ ដដម
ើ បរកទ
ី ាំទមងនរ់ បស់វាដេដត្រើ
ត្រជុ
ី

ែ ិ ពយ
ី ួ រដត្ចើនដង រួចកាំ ណរ់រកចាំណុចត្រសពវរវាងផសសឈរពីរផដលបានមកពីការពយួរ។

2. អង្ធារុរងមានរាង
ឹ រណីមាត្រងាយ ៖ ត្រជុាំទមងនរ់ បស់វាសថិរដៅត្រួរសុីគ្នានឹង

ែចិរ រណីមាត្រ ។

III. លំនឹងអង្ធាតុរៅរលើបលង់

អង្ធារុមយ ាំទមងនរ់ បស់វា

ួ ោក់ដលើរលង ់ដដកមានលាំនឹង កាលណាផសសឈរននទត្រជុ
ី
ាំទមងនរ់ បស់វា
ការ់តាមចាំណុចមួយសថិរដៅកាុងរលង ់បារទត្ម ។ ប៉ាផុ នតដបើបសសឈរននទត្រជុ
ី

ការ់តាមចាំណុចមួយផដលសថិរដៅដត្ៅរលង ់បារទត្ម អង្ធារុដនាុះមនសថ

ិ ិ រដៅកាុង

ភាពលាំនឹងដផដលដទ ។

5
 សមា្ល ់ ៖ ដដម
ើ បបដងក
ី នភាពស៊
ើ ាំទមងន ់ និង បដងកន
បន់ នលាំនឹងដយើងត្រូែបនាទបទត្រជុ
ី ើ

នែទបារននទត្ម ។

❖ ូបេនតទីស្បជុំទេងន់ ៖

𝑚1 𝑥1 +𝑚2 𝑥2 +⋯+𝑚𝑛 𝑥𝑛 𝑚1 𝑦1 +𝑚2 𝑦2 +⋯+𝑚𝑛 𝑦𝑛

តាមមា៉ាស ៖ 𝑋𝐺 =
𝑚1 +𝑚2 +⋯+𝑚𝑛
, 𝑌𝐺 =
𝑚1 +𝑚2 +⋯+𝑚𝑛

តាមត្កឡានែទ ៖ 𝑋𝐺 =
𝐴1 𝑥1 +𝐴2 𝑥2 +⋯+𝐴𝑛 𝑥𝑛
, 𝑌𝐺 =
𝐴1 𝑦1 +𝐴2 𝑦2 +⋯+𝐴𝑛 𝑦𝑛
𝐴1 +𝐴2 +⋯+𝐴𝑛 𝐴1 +𝐴2 +⋯+𝐴𝑛

𝑋𝐺 : អាប់សី សននទ
ុ ាំទមងនតា
ត្រជុ
ី ់ មអ័កសដដក (m)

ី ាំទមងនតា
𝑌𝐺 : អរដោដនននទត្រជុ ់ មអ័កសឈរ (m)

𝑚1 : មា៉ាសននអង្ធារុទ ី ១ (kg)
𝐴1 : នែទននអង្ធារុទ ី ១ (m2)
𝑥1 : អាប់សី សននទ
ុ ាំទមងនតា
ត្រជុ
ី ់ មអ័កសដដករបស់អង្ធារុទ១
ី (m)

ី ាំទមងនតា
𝑦2 : អរដោដនននទត្រជុ ់ មអ័កសឈររបស់អង្ធារុទ២(m)
ី

6
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

ជំពូក២
ម្៉សុន
ី ងាយ

ម្រុីនងាយគជាឧបករណ
ឺ ៍ ទ ាំងឡាយណាដែលអាចដកដរែពលបឿន ែត៉ូរទរពៅកម្
ិ លងាំ ច

លករ នង
ិ បពងកនឬបនថយអាាំ
ើ ងតង ់រុីពតកម្លង
ាំ ចលករ ។ Ex : ឃ្នារ់ រក ែលង ់ពទ រពឺ រតឺយ ....

រេរ ៀនទី១

ឃ្នាស់

I. ឃ្នាស់ ៖

ឃ្នារ់គជាអងគ
ឺ ធាត ុរង
ឹ ម្ុ ច ិ
ាំ ល ័តជាំវុ ញចាំ
ណុចនងមួ
ឹ យឬ

អ័កសនងមួ
ឹ យ។

ឃ្នារ់ចចកដចកពចញជា ៣ គ ឺ ៖

ឃ្នារ់ទរមកណា
ត ល ៖ គជាឃ្ន
ឺ ា រ់ចែលចាំណុចទរមរថិត

ពៅចព ល ោះកណា
ត លរវាងកម្លង
ាំ ចលករ (FE) នង
ិ កម្លង
ាំ ទប់ (FR) ។

Ex : ឃ្នារ់គារ់ចែកពគាល, ែងថ្លង
ឹ , កន្ត្នត, ែងាកប់, តាល ់ជាន ់.... ។

ឃ្នារ់ទន
ាំ ប់កណា
ត ល ៖ គជាឃ្ន
ឺ ា រ់ចែលកម្លង
ាំ ទប់ឬបនទករថ
ុ ិត

ពៅចព ល ោះកណា
ត លរវាងកម្លង
ាំ ចលករ (FE) នង
ិ ចាំណុចទរម(O) ។

Ex : រពទោះរុញ, វាលី ...

ឃ្នារ់ចលករកណា
ត ល ៖ គជាឃ្ន
ឺ ា រ់ចែលកម្លង
ាំ ចលករ (FE) រថិត

ពៅចព ល ោះកណា
ត លរវាងចាំណុចទរម(O) នង
ិ កម្លង
ាំ ទប់ (FR) ។

Ex : ម្រុីនពែរ ែងកប(ក
ឹ បររោរ)
ឹ ែងរនទច
៉ូ ...
II. រគ្នលកា ណ៍េ៉ូេ៉ង់ននឃ្នាស់ ៖

ដគ្នលការណ៍រកាម៉ាម
ូ ង ៉ា ់ ៖ 𝑀𝐸 = 𝑀𝑅

𝐹𝐸 × 𝑑𝐸 = 𝐹𝑅 × 𝑑𝑅

7
III. រគ្នលកា ណ៍ កាកេមនត

W1 = W2 h1

h2
𝑃1 × ℎ1 = 𝑃2 × ℎ2

IV. ផ្លរេកានិច

, ( FR = mg )
𝐹𝑅 𝑑𝐸
𝑀𝐴 = ឬ 𝑀𝐴 =
𝐹𝐸 𝑑𝑅

8
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី២
បលង់រទ

I. និយេន័យ ៖

រលង ់ដទរ េជានែទ

ឺ រាបមួយផដលភាជប់ពីទបនល
ី ងទបដៅទកផនល
ី ងស ពស់ ។

II. រគ្នលកា ណ៍ កាកេមនតននបលងរ់ ទ ៖

+ កមមនផត ដលត្រូែដលើកែរថុផ្លលស់ទដឡ
ី ើ ងដៅដលើ ៖ WR=𝐹𝑅 × ℎ

+ កមមនផត ដលត្រូែដលើកែរថុផ្លលស់ទែរថ
ី ុតាមរលង ់ដទរ ៖ WE = 𝐹𝐸 × 𝐿

តាមដគ្នលការណ៍រកាកមមនដត េសរដសរ ៖
WE = WR

𝐹𝐸 × 𝐿 = 𝐹𝑅 × ℎ

នា ាំឲ្យ 𝐹𝑅 × ℎ
𝐹𝐸 =
𝐿
𝑀𝐴 : ែលដមកានិច

III. ផ្លរេកានិច ៖ 𝐹𝐸 : កមាលង

ាំ ចលករ (N)

𝐹𝑅 : កមាលង
ាំ ទប់ (N)
ឬ
𝐹𝑅 𝐿
𝑀𝐴 = 𝑀𝐴 = ,(𝑙 > ℎ)
𝐿 : ត្រផែងរលង ់ដទរ (m)
𝐹𝐸 ℎ

ℎ : កមពសរ
់ ង
ល ់ដទរ (m)

ែលដមកានិចននរលង ់ដទរ េជាែលដ

ឺ ៀបរវាងកមាលង
ាំ ទប់(𝐹𝑅 ) និង កមាលង
ាំ ចលករ(𝐹𝐸 ) ឬ ែល

ដ ៀបរវាងត្រផែងរលង ់ដទរ(𝐿) និង កមពសរ

់ ង
ល ់ដទរ(ℎ) ។

9
 + សមា្ល ់ ៖ - កាុងការដត្រើត្ាស់រង
ល ់ដទរ ត្រផែងរលង ់ដទរកាន់បរផែង ដនាុះកមាលង
ាំ ចលករ

កាន់បររូចដហើយ ែលដមកានិចកាន់បរ ាំ

- ដបែលដមកាន
ើ ិចMA=3 មានន័យថារលង ់ដទរចាំដណញកមាលង
ាំ ៣ដង

IV. េុំផ្ំកុ វាងបលង់រទ និងនផ្ៃរាប

𝐹𝐸
𝐿
𝑙
𝑆𝑖𝑛𝛼 =
ℎ ℎ
𝐹𝑁 𝐹𝑅 ∝
𝑥

តារាងមុាំពិដសស ៖

0° 30° 45° 60° 90°

∝

1 0
Cos ∝ √3 √2 1
2 2 2

0 1
Sin ∝ 1 √2 √3
2 2 2

កមាលង
ាំ ផដលសងករដ់ លើរលង ់ដទរ ៖

𝐹𝑁 = 𝐹𝑅 × 𝐶𝑜𝑠 ∝

ផដល Cos∝ = √1 − 𝑆𝑖𝑛2 ∝

ជ.ជាប់
រឺ Cos∝ = , ដហើយ 𝑥 = √𝐿2 − ℎ2
𝑥
=
ជ.អុីប៉ាូ 𝐿

10
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី៣
កង់រោង និង សពឺ

I. កា ណ៍បញ្ជូ នចលនាតេបខសពាន ៖

ម៉ូមង ់ន្តនកម្លង
ាំ កង ់ពោងចលករ ៖ 𝑀𝐸 = 𝐹𝐸 × 𝑟

ម៉ូមង ់ន្តនកម្លង
ាំ កង ់ពោងទប់ ៖ 𝑀𝑅 = 𝐹𝑅 × 𝑅

II. ផ្លរេកានិចននកង់រោង ៖ - 𝐹𝑅 : កមាលង

ាំ ទប់ (𝑁) - 𝐹𝐸 : កមាលង
ាំ ចលករ (𝑁)

- 𝑅 : កា ាំកង ់ដោងទប់ (m) - 𝑟: កា ាំកង ់ដោងចលករ (m)

𝐹𝑅 𝑅 𝑛𝐸 ួ ជុាំននកង ់ដោងចលករ (m)
- 𝑛𝐸 : ចាំនន
𝑀𝐴 = = =
𝐹𝐸 𝑟 𝑛𝑅
ួ ជុាំននកង ់ដោងទប់ (m)
- 𝑛𝑅 : ចាំនន

ពគបានទាំ ក់ទន
ាំ ង ៖ 𝐹𝑅 𝑅 𝑛𝐸
= =
𝐹𝐸 𝑟 𝑛𝑅

III. កា បញ្ជូ នចលនាតេសពឺ ៖

➢ ការបញ្
ូ ជ នចលនា តាមសពឺមាន 3 េឺ ៖
សពឺរតូរទសដៅចលនា
ិ សពឺបដងកនដលបឿនរងវ
ើ ល ិ សពឺបដងកនកមា
ើ ល ង
ាំ

11
 ➢ សមា្ល ់ ៖

សពឺមានកា ាំ ាំ (ចាំនន
ួ ដ ញ ិ
ម ដត្ចើន)ែលយឺ រ ផរបដញ្ចញកមាលង
ាំ ខាលង
ាំ

សពឺមានកា ាំរូច (ចាំនន

ួ ដ ញ
ម រច)ែ
ិ ិ
លដលឿន ផរបដញ្ចញកមាលង
ាំ ដសាយ

IV. ផ្លរេកានិចននសពឺ ៖

𝐹𝑅 𝑅 𝑁𝑅 𝑛𝐸
𝑀𝐴 = = = =
𝐹𝐸 𝑟 𝑁𝐸 𝑛𝑅

ដេបានទាំនាក់ទន
ាំ ង ៖ 𝐹𝑅 𝑅 𝑁𝑅 𝑛𝐸
= = =
𝐹𝐸 𝑟 𝑁𝐸 𝑛𝑅

- 𝐹𝑅 : កមាលង
ាំ ទប់ (𝑁) - 𝐹𝐸 : កមាលង
ាំ ចលករ (𝑁)

- 𝑅 : កា ាំសពឺទប់ (m) - 𝑟: កា ាំសពឺចលករ (m)

- 𝑁𝐸 : ចាំនន
ួ ដ ញ
ម ននសពឺចលករ (m) - 𝑁𝑅 : ចាំនន
ួ ដ ញ
ម ននសពឺទប់ (m)

ួ ជុាំននសពឺចលករ (m) - 𝑛𝑅 : ចាំនន

- 𝑛𝐸 : ចាំនន ួ ជុាំននសពឺទប់ (m)

12
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី៤
៉ក និង ស្តឺយ

I. ៉ក ៖

រកេ
៉ា ជាកង
ឺ ់មយ៉ាងផដលដ ព ិ ។
វើ ី ដឈើឬផដកនិងមានចងអូរព័ទ ធជុាំែញ

1. ៉កនឹង

កាុងការដត្រើរកន
៉ា ឹងកមាលង
ាំ ចលករ មានរនមលដសមើកមាលង
ាំ ទប់ ៖

𝐹𝐸 = 𝐹𝑅

រកន
៉ា ឹង រតូរទសដៅកមា
ិ ល ង
ាំ រតូរទសដៅកមា
ិ ល ង
ាំ ដោយមិន

ផត្រត្រួលអា ាំងរង ់សុីដរកមាលង

ាំ ដនាុះដទ

ដគ្នលការណ៍រកាកមមននត នរកន
៉ា ឹង ៖

➢ កមមនច
ត លករ ៖ WE = 𝐹𝐸 × 𝑑

➢ កមមនទ
ត ប់ ៖ 𝑊𝑅 = 𝐹𝑅 × 𝑑

ដោយ 𝐹𝐸 = 𝐹𝑅 ដេបាន 𝑊𝐸 = 𝑊𝑅
2. ៉កចល័ត

កាុងការដត្រើរកចល
៉ា ័រមួយ បនទុកនិងរកផ្ល
៉ា ល ស់ទតាមទ
ី សដៅ
ិ

កមាលង
ាំ ចលករ ដហើយ កមាលង
ាំ ចលករដសមើនឹងពាក់កណា
ត លននបនទុក ៖

𝐹𝑅
𝐹𝐸 =
2
ដគ្នលការណ៍រកាកមមននត នរកចល
៉ា ័រ ៖

➢ កមមនច
ត លករ ៖ WE = 𝐹𝐸 × 𝑙

➢ កមមនទ
ត ប់ ៖ 𝑊𝑅 = 𝐹𝑅 × ℎ

13
ដោយ 𝑊𝐸 = 𝑊𝑅 ដេបាន 𝐹𝐸 × 𝑙 = 𝐹𝑅 × ℎ
𝐹𝑅 𝑙 : ត្រផែងផសសផដលលូរ (m)
II. ហ ើយចនន
ផ្លរេកានិ 𝐹𝐸 =៉ក ៖ ហេបាន 𝑙 = 2ℎ
2
ℎ : កមពសអ
់ ង្ធារុផដលផ្លលស់ទ ី (m)

ែលដមកានិចននត្រព័នរធ កដសម
៉ា ើ នឹងចាំនន
ួ ផសសផដលត្ទបនទុក ។

រូបមនត ៖ 𝑀𝐴 =
𝐹𝑅
𝐹𝐸

III. ស្តឺយ ៖

ត្រឺយងាយ េជាឃ្ន
ឺ ិ
ា ស់ែលជុ ិ
ាំែញអ័
កសមួយ ។

លកខស ័ណឌលាំនឹងននត្រឺយ៖ 𝐹𝐸 × 𝑅 = 𝐹𝑅 × 𝑟

ដេបាន ៖ 𝐹𝐸 =
𝑟
× 𝐹𝑅
𝑅

IV. ផ្លរេកានិចននស្តឺយ ៖

𝐹𝑅 𝑅
𝑀𝐴 = =
𝐹𝐸 𝑟

- 𝐹𝑅 : កមាលង
ាំ ទប់(ទមងនប
់ នទុក) (𝑁) - 𝑅 ∶ កា ាំេូសដោយនដរនែ (m)

- 𝐹𝐸 : កមាលង
ាំ ចលករ (𝑁) - 𝑟: កា ាំសុីឡា ាំងត្រឺយ(m)

14
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី៥
ទិនាផ្លម្៉សុន
ី ងាយ

V. រគ្នលកា ណ៍ កាកេមនត ៖

ពគាលការណ៍រកាកមមនរ
ត ដមតងថា គាមនម្រុីនងាយណាមួ យដែលព្វឲ្យចាំ
ើ ពណញ

កមមនពត ទ ពទោះបីជាកនងលកខខ
ុ ណ័ ឌ ណាក ៏ពោយវាបានរតឹមដតបពចេញកមមនដត ែលពគផ្តល ់ឲ្យវាដត

បពុ ណាណោះ ។

កងការពរែើ
ុន ម្រុីនងាយ កាលណាពគចាំពណញកម្លង
ាំ ព ោះពគខាតបាំលារ់ទ ី ព ើយ
ិ
រារមកវញ ពបើពគខាតកម្លង
ាំ ពគចាំពណញបម្លរ់ទ ី ។

VI. ទិនាផ្លម្៉សុន
ី ងាយ ៖

ទននផ្លម្
ិ រុីនងាយគជាទាំ
ឺ ាំមួយកាំណត ់ពោយផ្លព្ៀបរវាងកមមន តបានការនង
ិ

កមមន តររុប ឬ ផ្លព្ៀបរវាងអន ុភាពបានការនងអន

ិ ុភាពររុប ។

𝑊𝐸 𝑃𝐸 𝐹𝑅
ពគបាន 𝑅𝑑 = ឬ 𝑅𝑑 = ឬ 𝑅𝑑 =
𝑊𝑇 𝑃𝑇 𝐹𝐸

កមមនរ
ត រុប ៖ WT = WE + 𝑊𝐽

ត នការ ៖
កមមនបា
W𝐸 = 𝐹𝑅 × ℎ

កមមនរ
ត រុប ៖
WT = 𝐹𝐸 × 𝑙

អាន ុភាពររុប ៖ 𝑊𝑇
PT =
𝑡

- 𝑅𝑑 : ទនា
ិ ែលមា៉ាសុីនងាយ (%)

- WT : កមមនស
ត រុប (J) - WE : កមមនបា
ត នការ - 𝑊𝐽 : កមមនផត ដលខារបង ់ (J)

- 𝑃𝑇 : អនុភាពសរុប (W) - 𝑃𝐸 : អនុភាពបានការ (W) 15

 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

ជំពូក៣
អេ្ិសនី

រេរ ៀនទី១

ថាេពលអេ្ិសនី

I. ថាេពលអេ្ិសនី ៖

រ៉ូ បមនត : 𝐸 = 𝑃𝑡 𝐸 : ថាមពលអគគរន

ិ ី (J)

𝑃 : អន ុភាពអគគរន
ិ ី (W)

𝑡 : រយៈពពល (s)

មួ យរ៉ូ ល(1J) គជាថាមពលអគគ

ឺ រន
ិ ចែលពរគឿង
ី អគរន
ិគ ម្នអន
ី ុភាពមួ យវាត់

(1w) រុីកងរយៈពពលមួ
ុន យវ ិ ទ ី (1s) ។
1
1𝐽 = 1𝑤 × 1𝑠 = 1𝑤𝑠 = 𝑘𝑤ℎ
36×105

ពគបាន 1𝐽 = 𝑘𝑤ℎ <=> 1𝑘𝑤ℎ = 36 × 105 J

1
36×106

ពែម
ើ បវារ់
ី ថាមពលអគរន
ិគ រុ
ី ី ពោយពរគឿងទទួលពគពរែើ ក ុងទ ័រអគរន
ិគ ី
1. តង់សយងអេ្
ុ ិសនី
𝑉 : តង ់រយងអគគ
ុ រន
ិ ី (V)

ចាប់អ៉ូម 𝑅 : អន ុភាពអគគរន
ិ ី (Ω)
𝑉 = 𝑅𝐼
𝐼 : ចរនតអគគរន
ិ ី (𝐴)

2. អនុភាពអេ្ិសនី

𝐸 2
𝑉2 𝑉2
𝑃 = = IV = 𝐼 𝑅 = => 𝐸 = IVt = 𝐼 2 𝑅𝑡 = 𝑡
𝑡 𝑅 𝑅

3. រ សុស
ី ងត អ
់ េ្ិសនី ៊ី ឬ ផសសចមល )Ω(
𝑅 : ដរសុីសតង ់បូបន

ី ង)Ω𝑚(
𝜌 : ដរសុីសទីែដរននផសសចមល
𝑙 𝑙 : រែដវងដខសចមលង (m)
𝑅=𝜌
𝐴
𝐴 : នែទមុសការ់ននផសសចមលង (m2)
𝜋𝑑 2
𝐴=
4
ឬ A=𝜋𝑟 2
4. ប ិម្ណបនៃកអេ្
ុ ិសនី
𝑄 : បនទកអគគ
ុ រន
ិ ី (C)

𝐼 : ចរនតអគគរន
16
𝑄 = 𝐼𝑡 ិ ី (𝐴)

𝑡 : រយៈពពល (s)
 II. ទំនាក់ទំនង វាងថាេពលអេ្ស
ិ នី និង ថាេពលករតត

ថាមពលកពតត ៖ ជាកពតតដែលភាយពចញពីអងគធាត ុចមលងពពលម្នចរនតឆ្លង

កាត ់

ថាមពលអគគរន
ិ ី ៖ ជាថាមពលដែលជាបុពវព ត ុដែលបពងកតកពត
ើ ត កងអងគ
ុន ធាត ុ

ចមលងពោយសារចរនតអគរន
ិគ ី។

ែ៉ូចពនោះថាមពលអគគរន
ិ ទី ាំងអរ់រតូវបាំចលងពៅជាថាមពលកពតត

– ថាមពលអគរន
ិគ ី ៖ 𝐸 = 𝑃𝑡

– ថាមពលកពតត ៖ 𝑄 = 𝑚𝑐Δ𝑡

តាមចាប់រកានងបាំ
ិ ចលងថាមពល
𝐸=𝑄 𝑄 : បរមាណកដត
ិ ត ) J(

𝑚 : មា៉ាសអង្ធារុ )Kg(
𝑃𝑡 = 𝑚𝑐Δ𝑡
𝐼 2 𝑅𝑡 = 𝑚𝑐Δ𝑡
𝑐 : កពតតម្រ (J/Kg.℃)

Δ𝑡: បផត្មបត្មួលសុីរុណហភាព (℃)

(Δ𝑡 = 𝑡2 − 𝑡1 )

❖ រយៈពពលោាំទក
ឹ
𝑚𝑐Δ𝑡
តាម 𝐸 = 𝑄  𝑃𝑡 = 𝑚𝑐Δ𝑡 ពគបាន t=
𝑃

𝑄
ឬ តាម 𝑄 = 𝑄𝑠 × 𝑡 ពគបាន t= , 𝑄𝑠 : បរ ិម្ណដែលរែភពផ្តល ់ឲ្យកនងរយៈពពល
ុ 1s
𝑄𝑠
❖ ទននផ្លរែភពកពត
ិ ត

𝑄  𝑚𝑐Δ𝑡
Rd = Rd =
𝐸 𝑃𝑡

17
III. បង្ំរុ សុស
ី ត

ាំ
1. បងកុជាដស៊
រី

➢ ដរសុីសតង ់សមមូល៖ R = R1 + R2 + R3

➢ ចរនតអេគិសនី៖ I = I1= I2 = I3

➢ តង់សយុងអេគិសនី៖ V = V1+ V2 + V3

❖ ករណី Ro តជាហស៊េរ ីចំនួនn តួរ៖ 𝑅 = 𝑛 Ro

ាំ
2. បង្ុជាផស ាង

1 1 1 1
➢ ហរសុីសង
ត ់សមមូល៖ 𝑅
=
𝑅1
+ +
𝑅2 𝑅3

➢ ចរនតអេគិសនី៖ I = I1 + I2 + I3

➢ តង់សយុងអេគិសនី៖ V = V1 = V2 = V3
❖ ករណី Ro តជាខ្នែងចំនួន n តួរ៖
𝑅𝑜
𝑅 = 18
𝑛
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

ជំពូក៤ រអេិចស្តូម្៉រញទិច

រេរ ៀនទី៥ ស្តង់សម្

វ ៉ ទ័ ឬស្តងសវូ

I. ស្តង់ស វូ
ត្តង់សូេឺ
វ ជាឧបករណ៍ខ្ែលបខ្មែងថាមពលអេគិសនី

ខ្ែលមានតង់សយុងទាប ហៅជាចរនតអេគិសនីខ្ែលមាន

តង់សយុងនពស់ ឬត្ាសមកវ ិញ ។
II. ស្បរេទនិងេំនូសបំស្ពួញ
ត្តង់សូខ្ចកហចញជាពី
វ រត្បហេទេឺ ៖

− ស៊េួកវល
ុ ទ័រ ៖ តហមែើងតង់សយុងឆ្លែស់ពីទាបហៅនពស់

− ស៊េូវល
ុ ទ័រ ៖ បញុ្ ុះតង់សយុងឆ្លែស់ពីនពស់ហៅទាប

III. រគ្នលកា ណ៍ស្តង់ស វូ

តង់សយុងរវាងតង់សយុងរបុំទីមួយនិ ងទី២អាស្ស័យនឹងចំនួនហសពៀហៅរបុំទាំងពីរ ។ ហបើចំនួន

ហសពៀទាំងពីរហសមើគ្នែហ ុះតង់សយុងក៏ហសមើគ្នែខ្ែរ ។ ត្បសិនហបើចំនួនហសពៀទាំងពីរនុសគ្នែ តង់សយុងក៏នុសគ្នែ

ខ្ែរ ។

សមាគល់ត្តង់សូែំ
វ ហណើរការជាមួយខ្តចរនតឆ្លែស់បុហ្ណុះ វាមិនែំហណើរការនឹងចរនត

ជាប់ហទ ហត្រុះចរនតជាប់មិនហ្វើឲ្យមានបខ្ត្មបត្មួលអាំងឌុ ចសយុងហអឡិចត្តុងមាហញទិចហៅកែុងត្តង់សូវ ។

19
 ផលហ្ៀបបខ្មែង ៖

𝑁𝑠 𝑉𝑠 𝑁𝑠 𝑉𝑠
𝑘= = ហេបាន =
𝑁𝑝 𝑉𝑝 𝑁𝑝 𝑉𝑝

- 𝑁𝑝 : ចាំនន
ួ ដសពៀដៅរបុទ
ាំ ១ឬរបុ
ី ាំបឋម (ដសពៀ)

- 𝑁𝑠 : ចាំនន
ួ ដសពៀដៅរបុទ
ាំ ២ឬរបុ
ី ាំម យម (ដសពៀ)

- 𝑉𝑝 : រង ់សយុងដៅរបុាំទ១ឬរបុ
ី ាំបឋម (V)

- 𝑉𝑠 : រង ់សយុងដៅរបុាំទ១ឬរបុ
ី ាំម យម (V) , (𝑉𝑠 = 𝑅𝐼𝑠 )

IV. អនុភាពរផ្ៃ រៅកាងស្តង់

ុ ស វូ
អានុភាពហៅរបុំបឋម ៖ 𝑃𝑝 = 𝐼𝑝 𝑉𝑝
អានុភាពហៅរបុំម្យម ៖ 𝑃𝑠 = 𝐼𝑠 𝑉𝑠

ហបើសិនត្តង់សូគ្ន
វ ម នកំហាតហេបាន 𝑃𝑝 = 𝑃𝑠 ⇔ 𝐼𝑝 𝑉𝑝 = 𝐼𝑠 𝑉𝑠

𝑁𝑠 𝑉𝑠 𝐼𝑝 𝑉𝑠 𝐼𝑝 𝑁𝑠 𝐼𝑝
ហេបាន ៖ = = ⇔ =
𝑉𝑝 𝐼𝑠 ⇔ =
𝑁𝑝 𝐼𝑠
𝑁𝑝 𝑉𝑝 𝐼𝑠

V. ទិនាផ្លស្តង់ស វូ

តាម
𝑃𝑠
𝑅𝑑 =
𝑃𝑝

ហោយ 𝑃𝑝 = 𝐼𝑝 𝑉𝑝 , 𝑃𝑠 = 𝐼𝑠 𝑉𝑠

ហេបាន ៖ , Rd : ទិនែផលត្តង់សូេិ
វ តជា %
𝐼𝑠 𝑉𝑠
𝑅𝑑 =
𝐼𝑝 𝑉𝑝

20
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

ជំពូក៥ អុបទិច

រេរ ៀនទី១
េំណាលស្តង់ននពនលឺ

I. កំណ ូបភាពឲ្យរោយបនៃប់ងងឹតឬស្បអប់រមម ៖
ហេោក់វតថុេែឺABមួយសថិតហៅចមាាយ(d) ពីមុនត្បអប់ហមមមួយមានរាងត្បហលពីខ្បត្តខ្កងជហត្ៅ(𝑑′ )

មានហាុះរនធហៅខ្ផែកខាងមុនរ ីឯខាងហត្កាយភាាប់ជាមួយកញ្ក់ស្សអាប់។

ពនែឺោលហចញពីវតថុAB មកកាន់ត្បអប់បហងកើតបានជាស្នែមេែឺA’B’ ហ ើយផតំុបញូ្ លគ្នែបហងកើតបានរូប

ភាពែូចគ្នែនឹងវតថុ។រូបភាពឲ្យហោយបនទប់ងងឹ តជារូបភាពមិនពិតែិតហលើហអត្កង់មានទិសហៅផទុយពីវតថុ។

ទំ ំវតថុអាស្ស័យនឹងទីតាំងវតថុហ្ៀបនឹងរនធ ហេបានទំ ក់ទំនង ៖

𝑑′ ℎ′ - 𝑑 : ចមាងយឬទតា
ី ាំងែរថុ (𝑚)
=
𝑑 ℎ - 𝑑′ : ចមាងយឬទតា
ី ាំងរូបភាព (𝑚)

- ℎ : កមពសឬ
់ ទាំហាំែរថុ (𝑚)

- ℎ′ : កមពសឬ
់ ទាំហាំរូបភាព (𝑚)

II. កំណ ូបភាពឲ្យរោយស្បេពពនលឺ ៖

− ហេោក់វតថុេែឺសិត
ថ ហៅចហ ែ ុះរវាងត្បេពពនែឺ និង ហអត្កង់ ។

− រូបភាពខ្ែលទទួលបានហលើហអត្កង់ជារូបភាពមិនពិតមានទិសហៅែូចវតថុ ។

𝐴’
A

o 𝐷 𝐷′

B
𝑙 𝐵’

𝑙′

21
 ទំ ំវតថុអាស្ស័យនឹងទីតាំងវតថុនិងត្បេព ហេបានទំ ក់ទំនង ៖

-𝑙 : ចម្ងាយឬទត
ី ង
ាំ វត្ថុ (គត្
ិ ពវី ត្ថុទៅប្រភព)
𝑙′ 𝐷′
= - 𝑙′ : ចម្ងាយឬទីតង
ាំ រូរភាព (គត្
ិ ពីរូរភាពទៅប្រភព)
𝑙 𝐷
- 𝐷 : កម្ពស់ឬទាំហាំវត្ថុ (អងកត្ផ្
់ ត្
ចិ វត្ថុ)
- 𝐷 ′ : កម្ពស់ឬទាំហាំរូរភាព (អងកត្ផ្
់ ត្
ចិ រូរភាព)
❖ ផ្ផទត្កឡាវតថុនិងរូបភាពខ្ែលមានរាងជារងវង់

+ វតថុ

𝑆=
𝜋𝐷2 ឬ 𝑆 = 𝜋𝑅2
4

ហេបាន 𝐷 = √
4𝑆
𝜋

+ រូបភាព
𝜋𝐷′2 ឬ 𝑆 = 𝜋𝑅′2
𝑆′ =
4

ហេបាន 𝐷′ = √
4𝑆′
𝜋

❖ ទំ ក់ទំនងរវាងទីតាំងវតថុនិងត្កឡាផ្ផទ ៖
𝑙′ 𝐷′
តាម =
𝑙 𝐷
4𝑆′
√
𝑙′ 𝜋
 =
𝑙 4𝑆
√
𝜋

𝑙′ 4𝑆′ 𝜋
 =√ ×
𝑙 𝜋 4𝑆

2
𝑙′ 𝑆′ 𝑆′ 𝑙′
 =√ ឬ =( )
𝑙 𝑆 𝑆 𝑙

22
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី២
ចំណា ំងផ្លលតននពនលឺ

I. ចំណា ំងផ្លលតននពនលឺ
ចំ្ំងផ្លែតផ្នពនែឺេឺជាែំ ្លផ្នកាំពនែឺាំងបុះនឹងវតថុអវីមួយហ ើយផ្លែតមកកាន់មជឈោាន

ហែើមវ ិញ ។
II. ចាប់ចំណា ំងផ្លលត
ពំហ ល” កាំាំងផ្លែតត្តូវសថិតហៅកែុងបែងចំ ្ំងបុះ ហ ើយកាំាំងបុះហសមើគ្នែនឹងមុំាំងខ្បរ ” ។
III. កញ្ច ក់បលង់
កញ្ក់បែង់េឺជាបនទុះខ្កវសំខ្បតហសតើងខ្ែលផ្ផទមាាងរសទឹកត្បាក់ឬទឹកអាលុយមីញូ ម ខ្ែលវា

ជាវតថុខ្ែលបំផ្លែតពនែឺបានយងលអ ។

រូបភាពផតល់ហោយកញ្ក់បែង់ជារូបភាពមិនពិតខ្ែលសថិតហៅសុីហមត្ទីនឹងវតថុហ្ៀបនឹងកញ្ក់បែង់ ។
IV. កញ្ច ក់បសវ៊ែ
កញ្ក់ខ្សវ៊េរជាផ្ផទខ្សវ៊េរ(កំ្ត់ខ្សវ៊េរឬកនតឹបខ្សវ៊េរ)ខ្ែលមានមុនផតឬហបាងហ ើបំផ្លែតពនែឺបានលអ ។

កញ្ក់ខ្សវ៊េរខ្ចកហចញជាពីរេឺ ៖

− កញ្ក់ខ្សវ៊េរផតៈ អាចផតល់រប
ូ ភាពពិតផង និង មិនពិតផង

− កញ្ក់ខ្សវ៊េរហបាងៈ អាចផតល់រប
ូ ភាពខ្តមួយេត់េឺរប
ូ ភាពមិនពិត

❖ សមាគល់

+ រូបភាពពិតមានទិសហៅផទុយពីវតថុ
+ រូបភាពមិនពិតមានទិសហៅស្សបនឹងវតថុ
❖ សំណង់រប
ូ ភាព

+ រូបភាពហអាយហោយកញ្ក់ខ្សវ៊េរផត

+ រូបភាពហអាយហោយកញ្ក់ខ្សវ៊េរហបាង

23
V. ូបេនតកងកា
ាុ អនុវតត

𝑑′
𝑓

𝑑
+ ចមាាយកំណុំ R

តាម
1 1 1
= +
𝑓 𝑑 𝑑′
′ 𝑑′𝑑
=> 𝑓 =
1 𝑑 +𝑑
=
𝑓 𝑑𝑑 ′ 𝑑 ′ +𝑑

− ទីតាំងរូបភាព

ហេបាន
1 1 1
= −
𝑑′ 𝑓 𝑑

=> 𝑑′ =
1 𝑑−𝑓 𝑑𝑓
=
𝑑′ 𝑓𝑑 𝑑−𝑓

− ទីតាំងវតថុ

ហេបាន
1 1 1
= −
𝑑 𝑓 𝑑′
𝑑 ′ −𝑓 𝑑′ 𝑓
=> 𝑑 =
1
=
𝑑 𝑓𝑑 ′ 𝑑 ′ −𝑓

+ ទំ ក់ទំនងរវាងទីតាំងរូបភាពនិងទំ ំរប
ូ ភាព

ℎ′ 𝑑′
= |− |
ℎ 𝑑

+ កត្មិតពត្ងីកផ្នរូបភាព

𝑑′ ℎ′
𝑀=− =
𝑑 ℎ
សមាគល់ៈ កាល្

− d>0 : វតថុពិត , d<0 : វតថុមិនពិត

− d’>0 : រូបភាពពិត , d<0 : រូបភាពមិនពិត

− f>0 : ជាកញ្ក់ខ្សវ៊េរផត , f<0 : ជាកញ្ក់ខ្សវ៊េរហបាង

− M>0 : រូបភាពឈរត្តង់ស្សបនឹងវតថុ , M<0 : រូបភាពឈរត្ាសពីវតថុ

24
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី៣
ចំណា ំងបប ននពនលឺ

I. ចំណា ំងបប ននពនលឺ

ចំ្ំងខ្បរផ្នកាំពនែឺ េឺ ជាបណូត រទិសផ្នកាំពនែឺ(បតូរហលបឿនែំ្ល) កាល្វាឆ្ែងកាត់

មជឈោានមួយហៅមជឈោានមួយហទៀត ។
II. ចាប់ចំណា ំងបប ននពនលឺ

ចាប់ចំ្ំងខ្បរ ៖ ហៅត្តង់ផ្ផទញឬកផ្នមជឈោានថាែពីរខ្ែលមានលកាណៈបំខ្បរនុសគ្នែហ ុះ

កាំពនែឺបូរទិ
ត សែំ្ល ។ កាល្កាំពនែឺាំងចូលមជឍោានបំខ្បរខាែំងមុំចំ្ំង ខ្បរតូចជាងមុំាំង

បុះ ។ ខ្តហបើចូលកែុងមជឈោាបហនោយមុំចំ្ំងខ្បរ្ំជាងមុំាំងបុះ ។

− 𝑛1 , 𝑛2 : សនទសសន៍ចំ្ំងខ្បរផ្ន
ហេបានទំ ក់ទំនង ៖ 𝑛1 sin 𝑖 = 𝑛2 sin 𝑟
មជឈោានទី1, ទី2

− 𝑖 : មុំចំ្ំងបុះ

− 𝑟 : មុំចំ្ំងខ្បរ
សមាគល់

− កាំពនែឺោលពីមជឈោានបំខ្បរខាែំងហៅហនោយ(𝑛1 > 𝑛2 ) ន ោះកច

ាំ ង
ាំ បែរងាកនេញពីបសែ
បកង => 𝑟 > 𝑖

− កាំពនែឺោលពីមជឈោានបំខ្បរហនោយហៅខាែំង (𝑛1 < 𝑛2 )ន ោះកច

ាំ ង
ាំ បែរងាកេូលមកកនុងបសែ
បកង => 𝑟 < 𝑖
III. ផ្លចំណា ំងបប ននពនលឺ

𝑑 𝑑
n= → d’ =
𝑑′ 𝑛
𝑑′
𝑑
▪ n : សនទសសន៍ ចំ្ំងខ្បរផ្នមជឈោាន

▪ d : ទីតាំងវតថុ (m)
25
▪ d’: ទីតាំងរូបភាព (m)
 រ ៀបរ ៀងរោយ៖ សុខនី រេហ្សា

រេរ ៀនទី៤
េង់ទី

I. និយេន័យ
ឡង់ទីេឺជាអងកធាតុថាែហ្វើអំពីខ្កវឬផ្លែសទិចកត្មិតហោយកណឹត បខ្សវ៊េរពីរឬមួយនឹងបែង់មួយ ។
II. ស្បរេទ និង េំនស
ូ សបំស្ពួញ
ឡង់ទីខ្ចកហចញជាពីរត្បហេទេឺ

− ឡង់ទីបត្ងួម ឬ ឡង់ទីហបាងៈ អាចផតល់រប

ូ ភាពពិតផង និង មិនពិតផង

− ឡង់ទីពត្ងីក ឬ ឡង់ទីផតៈ អាចផតល់រប

ូ ភាពខ្តមួយេត់េឺរប
ូ ភាពមិនពិត

III. សំណង់ ូបភាព

− ឡង់ទីបត្ងួម ៖

+ ករណី 𝑑 > 𝑓 + ករណី 𝑑 < 𝑓

− ឡង់ទីពត្ងីក ៖

26
VI. ូបេនតកងកា
ាុ អនុវតត

𝑑′

𝑑
+ ចមាាយកំណុំ
តាម
1 1 1
= +
𝑓 𝑑 𝑑′
′ 𝑑′𝑑
=> 𝑓 =
1 𝑑 +𝑑
=
𝑓 𝑑𝑑 ′ 𝑑 ′ +𝑑

− ទីតាំងរូបភាព

ហេបាន
1 1 1
= −
𝑑′ 𝑓 𝑑

=> 𝑑′ =
1 𝑑−𝑓 𝑑𝑓
=
𝑑′ 𝑓𝑑 𝑑−𝑓

− ទីតាំងវតថុ

ហេបាន
1 1 1
= −
𝑑 𝑓 𝑑′
𝑑 ′ −𝑓 𝑑′ 𝑓
=> 𝑑 =
1
=
𝑑 𝑓𝑑 ′ 𝑑 ′ −𝑓

+ ទំ ក់ទំនងរវាងទីតាំងរូបភាពនិងទំ ំរប
ូ ភាព

ℎ′ 𝑑′
= |− |
ℎ 𝑑

+ កត្មិតពត្ងីកផ្នរូបភាព

𝑑′ ℎ′
𝑀=− =
𝑑 ℎ
សមាគល់ៈ កាល្

− d>0 : វតថុពិត , d<0 : វតថុមិនពិត

− d’>0 : រូបភាពពិត , d<0 : រូបភាពមិនពិត

− f>0 : ជាឡង់ទីបត្ងួម , f<0 : ជាឡង់ទីពត្ងីក

− M>0 : រូបភាពឈរត្តង់ស្សបនឹងវតថុ , M<0 : រូបភាពឈរត្ាសពីវតថុ

27