Professional Documents
Culture Documents
ГЕОГРАФИЯ 11 кл ЕМН СОЧ КАЗ 1-1
ГЕОГРАФИЯ 11 кл ЕМН СОЧ КАЗ 1-1
арналған спецификация
11-сынып
Нұр-Сұлтан, 2020
1
МАЗМҰНЫ
2
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты білім алушылардың тоқсан барысында
меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Жиынтық бағалау күтілетін нәтижелер жетістігін және тоқсанға жоспарланған оқу
мақсаттарына жеткендігін тексереді.
3. Күтілетін нәтижелер
Біледі:
географияның, геоинформатиканың, геоэкологияның, табиғатты пайдаланудың,
геосаясаттың, геоэкономиканың негізгі категорияларын; геоэкологиялық, экономикалық-
географиялық, әлеуметтік-географиялық, саяси-географиялық және саяси карталардың
ерекшеліктерін; табиғатты пайдаланудың географиялық ерекшеліктері мен заманауи
проблемаларын; геосфераларға антропогендік әсердің көздерін, факторларын және
себептерін; табиғатты қорғау шараларының жүйесін және негізгі бағыттарын; табиғатты
пайдаланудың заманауи жіктеуінің түрлерін мен типтерін және табиғатты тиімді
пайдаланудың жалпы қағидаттарын; халықтардың өмір сүру деңгейі мен сапасының
айырмашылықтарын; жекелеген аймақтар мен елдер шаруашылығының салалық және
аумақтық құрылымының географиялық ерекшеліктерін; жекелеген аймақтар мен елдердің
географиялық өзгешеліктерін, олардың әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі, халықаралық
географиялық еңбек бөлінісі жүйесіндегі мамандануы бойынша айырмашылықтарын;
дүниежүзінің заманауи саяси картасының мазмұнын; дүниежүзілік шаруашылықтың даму
көрсеткіштерін; мемлекеттік аумақтың құрылымын және мемлекеттік түрлерін; мемлекеттік
шекараларды, олардың түрлері мен серпінін; Қазақстан Республикасының заманауи геосаяси
және геоэкономикалық жағдайының ерекшеліктерін; Қазақстанның аймақтық, халықаралық
саяси процестерге, халықаралық географиялық еңбек бөлінісіне, қатысын; адамзаттың
ғаламдық проблемаларының географиялық аспектілерін.
Түсінеді:
дүние жүзінің заманауи экономикалық-географиялық және саяси-географиялық
көрінісін; географияның басқа ғылымдармен интеграциялану қажеттілігін; геоэкологиялық,
әлеуметтік, геоэкономикалық және геосаяси процестердің ерекшеліктері мен серпінін;
«табиғат - халық (қоғам) - шаруашылық (экономика)» географиялық жүйесінің тұтастығы
мен тұрақтылығын; табиғи ортаға антропогендік қысымды тұрақтандыру жолдарын;
қоршаған ортаны қорғауда ғылыми-техникалық прогрестің рөлін; адамның ғаламдықтан
жергілікті деңгейге дейінгі географиялық (қоршаған) ортасын қалыптастыратын және
өзгертетін табиғи, экономикалық және әлеуметтік факторларды; өмір сүру сапасының
қоршаған табиғи орта сапасынан тәуелділігін; ғаламдану жағдайында ірі аймақтар мен
елдердің географиялық ерекшеліктерін; заманауи интеграциялық және геосаяси
процестердің маңыздылығы мен мәнін; геосаяси субъектілердің рөлі мен ықпал ету
аймақтарын, өзара әрекеттесу сипатын, дүние жүзінің геосаяси аудандастырылуын;
адамзаттың ғаламдық проблемаларының себептері мен оларды шешу жолдарын.
3
Қолданады:
географиялық зерттеудің заманауи әдістерін және олардың комбинациясын;
географиялық деректердің түрлі көздерін; тақырыптық карталардың қосымша сипаттау
элементтерін; геокеңістіктік дереккөздерін; географиялық ақпаратты іздеу, өңдеу, жүйелеу,
түсіндіру, қажетті мәнмәтінде өзгерту, сақтау, тарату және ұсыну дағдыларын; картометрия
тәсілдерін; қажетті мәнмәтінде есептеулер жүргізу үшін түрлі формаларды
Талдайды:
географиялық қабық пен географиялық ортада болып жататын процестер мен
құбылыстардың арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды; табиғат пен қоғамның өзара
байланыстары мен олардың кеңістіктік ерекшеліктерін; географиялық нысандардың,
процестердің және құбылыстардың орналасу, байланыс және басқа да кеңістіктік
қатынастарының ерекшеліктерін; заманауи дүниежүзілік шаруашылықтың табиғи,
әлеуметтік-экономикалық негіздерін; сандық және сапалық геокеңістіктік деректерді;
шаруашылық салаларын орналастырудың заманауи факторларын; дүниежүзі елдерінің
рейтингтері мен индекстерін.
Жинақтайды:
модельдері, зерттеушілік және шығармашылық жобаларды, ақпараттық
материалдарды; географиялық нысандардың әрекет ету және даму проблемаларын шешу
жөніндегі ұсыныстарды; зерделенетін географиялық нысандарды, процестерді,
құбылыстарды жіктеу, жүйелеу, жалпылау және саралу мақсатында білімдер мен
дағдыларды; географиялық нысандар, процестер мен құбылыстарды түсіндіру, болжау
жасау, өзгерістері мен перспективаларын анықтау үшін білімдер мен дағдыларды.
Бағалайды:
географиялық дереккөздерінің шынайылық дәрежесін; геосфералардың параметрлері
мен экологиялық жағдайын; жекелеген аумақтардың табиғи, антропогендік және техногендік
өзгерістерінің дәрежесін және олардың салдарын; табиғатты қорғау шараларының
тиімділігін; қоршаған табиғи ортаны қорғау және табиғатты пайдалануда ғылыми-
техникалық прогрестің деңгейін; қоршаған ортаның сапасын; өмір сүру сапасын; түрлі
мемлекеттердің рейтингтер мен индекстердегі көрсеткіштері мен орнын; кезкелген
дәрежедегі аумақтың географиялық және геосаяси жағдайын; негізгі әлеуметтік-
экономикалық көрсеткіштері бойынша дүние жүзі елдерін; мемлекеттік аумақтың
морфологиялық ерекшеліктерін.
5
5. Тоқсандарға ойлау дағдыларының деңгейіне байланысты тексерілетін мақсаттарды
бөлу
Тоқсан Қолдану Жоғары деңгей
дағдылары
I 50% 50%
І 42% 58%
ІІІ 12,5% 87,5%
IV 50% 50%
Барлығы 38% 62%
6
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
1-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы – 40 минут
Балл саны – 30
Тапсырманың түрлері
ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;
ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар.
Берілген нұсқа көп жауапты тест сұрақтары және қысқа/толық жауапты қажет ететін
сұрақтарды қамтитын 8 тапсырмадан тұрады.
Тест тапсырмаларынан білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларының дұрыс бір
жауабын таңдайды.
Білім алушы қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөз немесе қысқа сөйлемдер
түрінде жауап береді. Толық жауапты қажет ететін сұрақтарға толық жауап беруі қажет.
Білім алушының географиялық біліміне талдау жасай алу және қолдана алу қабілеті
бағаланады. Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
7
1–тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
Бөлімге/Оқу
Ойлау Орындалу
Тапсырма Тапсырма Тапсырма мақсаттары
Бөлім/Бөлімше Тексерілетін мақсат дағдыларының уақыты, Балл*
саны* №* түрі* на берілетін
деңгейі мин*
балл саны
Жалпы 11.1.1.3 Зерттеу тақырыбына сәйкес
Қолдану 1 1 ТЖ 3 3
географиялық модельдеу әдістерін қолдану
7
әдістер 11.1.1.4 Зерттеу тақырыбына сәйкес
Қолдану 1 2 ТЖ 5 4
аудандастыру әдістерін қолдану
11.2.1.1 Тақырыпқа сәйкес
электронды картографиялық
ресурстардың мүмкіндіктерін
пайдалану (сандық карталарды оқу,
олардың қолданысымен Қолдану 1 5 ТЖ 4 4
географиялық объектілер мен
аумақтардың орналасуын, сандық
Картография және сапалық көрсеткіштерін
және анықтау, сипаттау және талдау) 10
геоинформатика 11.2.2.1 Қашықтықтан зерделеу
Қолдану 1 3 ҚЖ 3 2
әдістерінің ерекшеліктерін түсіндіру
11.2.2.2 Геоақпараттық әдістер мен
геоақпараттық жүйелер (ГАЖ)
технологияларының ерекшеліктерін, Жоғары деңгей
1 4 ТЖ 5 4
басқа ғылымдар мен өндіріс дағдылары
салаларымен байланыстарын
түсіндіру
11.3.1.1 Шаруашылық және тұтыну
Табиғатты
салалары бойынша табиғатты Жоғары деңгей
пайдалану және 1 6 ТЖ 4 4 13
пайдалануды реттеу механизмін дағдылары
геоэкология
талдау;
8
11.3.1.2 Табиғатты пайдалану
түрлерінің заңнамалық тәртіппен
Жоғары деңгей
бекітілген нормаларға сәйкестігін 1 7 ТЖ 5 4
дағдылары
анықтау (жергілікті/аймақтық
компоненттің негізінде)
11.3.1.4 Жеке тұлғаның табиғатты
Жоғары деңгей
пайдаланудағы рөлін анықтап, 1 8 ТЖ 6 5
дағдылары
«экологиялық ізін» есептеу;
Барлығы 8 40 30 30
9
Мысал үлгілері және балл қою кестеcі
«География» пәнінен 1-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
[3]
10
* Орындалған жұмысты кескін картада картограмма әдісімен ұсыну қажет.
[6]
11
Шымбұлақ курорттық аймағына Google Maps және GPS Navigation бағдарламаларының
мүмкіндіктерін ескере отырып, мониторинг қалай жүргізу керектігін сипаттаңыз.
12
Картаны қолданып, Ақордадан Ханшатыр ойын-сауық кешеніне бару жолдарына талдау
жасаңыз.
(a) 2 ГИС – электронды қала картасына өзіңізге қажетті нысандарды енгізу жолын
сипаттаңыз
[1]
(b) cіз үшін ең аз уақыт жол түрін анықтаңыз
[1]
(c) 2 ГИС бағдарламасының мүмкіндіктері мен Қазақстандағы болашағына баға беріңіз
[1]
(a) ЖЭС сызбасындағы «1», «4» сандарымен белгіленген тізбектің жұмыс жасау
ерекшелігін түсіндіріңіз.
«1»
«4»
[2]
(b)Болашақтағы ЖЭС жұмысының минералды ресурстарға тигізетін шығынды
азайтатын 2 жолын ұсыныңыз.
[2]
13
Адамдардың экологиялық ізді азайту жолдарын ұсыныңыз.
14
Балл қою кестесі
Қосымша
№ Жауап Балл
ақпарат
1 У. Валлерстайн бойынша ядро, жартылай периферия және
перифериялық аймақтардың орналау моделін сызады.
Орталық шеңбер-ядро; 1
Екінші шеңбер-жартылай преиферия; 1
Сыртқы шеңбер- преиферия. 1
Үлгі:
2 Таңдалған облысты:
- ШОК белсенді субъектілерінің саны бойынша; 1
- ШОК-та жұмыспен қамтылғандар саны бойынша; 1
- ШОК субъектілерінің өнім шығаруы бойынша; 1
- әйелдер басқаратын ШОК субъектілерінің үлесі 1
бойынша аудандастырады.
- картограмма әдісін қолдану; 1
- шартты белгілердің болуы; 1
3 - Қашықтықтан зондтау әдісі үшін бірінші жарық немесе 1 Радиацияның
энергия көзінің болуы; атмосфераға қайта
- Арнайы бақылау құралына тіркелуі(спутник датчиктері) 1 бағытталуы;
ақпаратты қабылдау, өңдеу; Жиналған
ақпаратты қолдану
4 Ауданды бақылау- Google Maps және GPS Navigation 1 Келтірілген
бағдарламалары арқылы Шымбұлақ курорттық аймақты мысалдардың
іздегенде бірінші табылатын картографиялық ақпарат, біреуін жазса және
орналасқан жері: Қазақстан, Алматы маңындағы Іле оқушының басқа
Алатауы шатқалында орналасқан тау-шаңғылық курорты. да дұрыс
Аудандардағы нысандарды бақылау: жауаптары
Ағаштар, аспалы жолдар, көлік жолы, әлеуметтік қабылданады
нысандардың болуы.
Аудан экологиясына мониторинг жүргізу: 1
орман алқаптарының жыл сайын өзгеріп отыруы;
Ауданды кешенді бақылау:
Талғар асуының бөктеріндегі бұл спорттық кешен,
туристтер мен спортшыларының сүйікті орнына
айналған.ау шаңғы трассаларының бойына қар 1
зеңбіректері орнатылған, аспалы жолдардың болат
арқандары жаңартылған. 1
5 а) А пунктіне Ақ Орданы енгізу, B пунктіне Хан Шатыр 1 Басқа да жауаптар
ойын-сауық кешенін енгізу керек қабылданады
b) жеңіл көлікпен қысқа уақытта жету мүмкіндігі бар 1
с) қажетті нысанға жету жолын анықтайды, іздеген
нысанның жақын маңдағысын анықтайды, қажет 1
15
нысандардың жұмыс кестесін анықтайды. Болашақта
Қазақстандағы барлық қалалар қамтылады және кез –
келген нысандар енгізілетін болады.
6 а) «1» Отын: кейбір электр станциялары көмірмен жұмыс 1
істейді, ал басқалары мұнай, табиғи газ немесе метан газы
ыдырайтын қоқыс шығарады. - Пеш : отынды энергия алу
үшін алып пештерде жағады - Қазандық : Қазандықта
пештегі жылу суық суға толы құбырлар арқылы
ағылады. Жылу суды қайнатып, буға айналдырады.
«4» Трансформаторлар мен электр желілері: Электр 1
энергиясы өзінің тағайындалған пунктіне жеткізетін және
жеткеннен кейін, үйді пайдалану үшін трансформатор
электр қуатын төменгі кернеу қауіпсізіне айналдырады.
b) АЭС, балама энергия (жел, күн, су) 2
а) Жаһандық экологиялық проблемаларды шешу, 1
қоршаған ортаға парниктік әсерлерді азайту;
b) халықаралық деңгейде қоршаған орта мәселелерін
Кез келген дұрыс
шешу; ұйымға мүше елдердің өзіне артқан 2
7 жауап
жауапкершілікті орындамауы;
қабылданады.
с) Қазақстан Киото хаттамасының тетіктері арқылы 1
энергия үнемдеуге байланысты үлкен инвестиция тартуға
мүмкіндік алады.
а) Табиғи ресурстарды адамзаттың тұтыну деңгейі; қайта 1
қалпына келтіру мүмкіндігі; Басқа да дұрыс
b) Тамақтану: 1 жауаптар
Ет пен шұжықтан мүмкіндігінше жиі қолданбау; қабылданады
өсімдік тағамдарын тұтыну;
Тұрмыс және энергия:
Коммуналдық тұрмыстық тұтыну заттарын 1
8 үнемдеп пайдалану;
Қонақ бөлмесі мен балалар бөлмесі, барлық басқа
бөлмелерде (соның ішінде ас үй және жатын
бөлме) үшін 20 градус температурадан төмен
болуы.Сіз жылу шығынын үнемдейсіз және
қоршаған ортаны қорғайсыз.
Мобильділік 1
Әуе сапарларынан қажетті және шұғыл жағдайда
қолдану;
Жалпы балл 30
16
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы – 40 минут
Балл саны – 30
Тапсырманың түрлері
ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;
ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар.
Берілген нұсқа көп жауапты тест сұрақтары және қысқа/толық жауапты қажет ететін
сұрақтарды қамтитын 8 тапсырмадан тұрады.
Тест тапсырмаларынан білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларының дұрыс бір жауабын
таңдайды.
Білім алушы қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөз немесе қысқа сөйлемдер
түрінде жауап береді. Толық жауапты қажет ететін сұрақтарға толық жауап беруі қажет.
Білім алушының географиялық біліміне талдау жасай алу және қолдана алу қабілеті
бағаланады. Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
17
2–тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
18
Мысал үлгілері және балл қою кестеcі
«География» пәнінен 2 -тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
a b c
d e f
1-сурет Қоршаған ортаның ластану түрлері
19
Мәтінді қолдана отырып, тапсырманы орындаңыз.
3-суретті қолдана отырып, негізгі төрт ластау категориясын көрсететін кесте құрыңыз. (әр
категорияға 1 елден мысал келтіріңіз)
[4]
20
5. 4-суреттегі графикте елдер бойынша жан басына шаққанда ЖІӨ көрсетілген.
Тұжырым: «ЖІӨ жоғары елдердің қоршаған ортаға тастайтын қалдық заттарының
көлемі жоғары болады».
[1]
21
Қоршаған ортаны жақсарту мақсатында өзен суын тазалаудың 2 жолын сипаттаңыз
1)
[1]
2)
[1]
Қазақстанда қолданылатын су тазарту әдісіне сипаттама беріңіз.
__________________________________________________________________________
[1]
Архитектуралық-
Технологиялық Экономикалық Құқықтық
жобалау
[4]
22
Балл қою кестесі
№ Жауап Балл Қосымша ақпарат
1 химиялық ластану: a,b 1
қоқыспен ластану: d,e 1
биологиялық ластану: c,f 1
2 Жоғары аймақ: Қытай, РФ, Европа , Азия, т.с.с 1 Кез-келген дұрыс
Төмен аймақ: Монғолия, Аустралия, Оңт. Америка, т.с.с. 1 жауап
Жоғары аймақ себебін жазса (халық санының көп болуы, 1 қабылданады.
өнеркәсіп орындарының саны) 1
Төмен аймақ себебін жазса (кеш игерілуі, халық саны аз,
т.б.)
3 а) Украинадағы АЭС болған жарылыс; 1
b) апат болған аймақтың континент орталығында 1
орналасуы;
с) экологиялық инфрақұрылымның құлдырауы;
1
d) залалсыздандыруға жаңа технологияны қолдану. 1
4 Өте төмен: Моңғолия, Мьянма, Чад 1 Әр категорияға
Төмен: Аустралия, Бразилия, Ресей 1 келтірілген
Орташа: Чили, Индонезия, ОАР 1 мысалдар 4 балл.
Жоғары/өте жоғары: АҚШ, Үндістан, ҚХР 1
5 Тәжікстан 1 Кестеге график
Эфиопия 1 ақпараттарын
АҚШ 1 дұрыс толтыру
Тұжырым: ия, дұрыс 1 керек
6 Биологиялық әдіс - ластанған суларды тазартудың 1 Кез-келген дұрыс
биологиялық әдісі биохимиялық процесстің көмегімен жауап
жүргізіледі. Биологиялық тазарту табиғи жағдайда бөлініп қабылданады.
берілген жер учаскелерінде жүргізіледі. Бұлар - жер суару
кесімдері. Биологиялық тазарту әдісін пайдалану үшін
биологиялық тоғандар пайдаланылады.
Химиялық - ластанған суларды химиялық жолмен тазарту 1
әдісі - әр түрлі реагенттерді қосу арқылы құрамын
жақсартуға бағытталған. Химиялық әдіспен ластанған
сулардағы ерімейтін зиянды заттарды 95%-ке дейін
азайтуға болады.
Қазақстанда жоғарыда аталған су тазарту әдістерінің
ішінен тек қана механикалық әдіс пайдаланылады.
Республикада жүздеген су тазарту қондырғылары 1
тұрғызылған. Бұлардың жұмысын үнемі қадағалап
отырмаса - олардың тиімділік көрсеткіштері төмен болып
қала береді. Ал, химиялық және биологиялық тазарту
әдістері әлі тәжірибеге енген жоқ.
7 а. 1-сызбадағы ақпараттық дұрыс қолдана алса; 1
Әр аймақтың орналасу ерекшелігіне байланысты
экологиялық қағидатқа сай орналасуын сипаттаса. 1
Дендросаябақ, саябақ жақын/ алыс орналасуы
Өндріс орындары/ зауыт фабрика жақын/ алыс орналасқан
Санитарлық қорғаныс аймағына жақын/ алыс орналасу
b. Жергілікті аймақтағы өндірістен бөлінетін қалдық 1
23
заттар бойынша мысал келтірсе. 1
Шымкент қорғасын зауыты, Павлодар мұнай өңдеу
зауыты, Шығыстағы металл өңдеу зауыттары, Атырау
мұнай өңдеу зауыты, Теміртау металлургия
комбинаттары, Ақтөбе хром өндіру, цемен зауыттары
және т.б мысалдар бойынша жаза алса.
Атмосфера құрамында көмірқышқыл газы көбейеді,
адамдарың тыныс алуын қиындатады, топырақтың беткі
қабаты уланады, өсімдіктер азаяды.
8 Технологиялық : жел диірмендері, күн батареялары; 1 Басқа да жауаптар
Архитектуралық-жобалау: ақылды үй, ақылды көше; 1 қабылданады
Экономикалық: жаяу жүргіншілермен басқарылатын 1
бағдаршам, айналма жолдар;
Құқықтық: Жер кодексі, су кодексі. 1
Жалпы балл 30
24
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
3-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы – 40 минут
Балл саны – 30
Тапсырманың түрлері
ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;
ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар.
25
3–тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
Бөлімге
Ойлау Орындалу
Тапсырма Тапсырма Тапсырма берілетін
Бөлім/Бөлімше Тексерілетін мақсат дағдыларының уақыты, Балл*
саны* №* түрі* балл
деңгейі мин*
саны
11.4.1.1 Қазақстан аймақтарын
шаруашылығының салалық және
Жоғары деңгей
аумақтық құрылымы мен 1 1 ТЖ 5 4 14
дағдылары
экономикалық даму көрсеткіштері
бойынша салыстырып талдау
11.4.1.5 Қазақстан Республикасының
Геоэкономика
аймақтарында қосымша құны жоғары
негіздері Жоғары деңгей
өнімдер мен қызметтерді өндіру 1 3 ТЖ 8 6
дағдылары
жөнінде бизнес-идеяларды ұсыну (өз
аймағы негізінде)
11.4.1.7 Қазақстан өнімдерінің
Жоғары деңгей
танымалдығын арттыру жөнінде 1 2 ТЖ 5 4
дағдылары
шығармашылық идеяларды ұсыну
11.5.1.1 қазіргі заманның геосаяси Жоғары деңгей
1 4 ТЖ 6 4 16
үдерістерін түсіндіру дағдылары
11.5.1.2 Қазақстанның геосаяси Жоғары деңгей
1 5 ТЖ 4 3
жағдайына кешенді баға беру дағдылары
11.5.1.3 Қазақстан Республикасының
геосаяси қауіпсіздігіне әсер ететін Қолдану 1 6 ТЖ 4 3
факторларды анықтау
Геосаясат
11.5.1.4 Қазақстанның геосаяси
негіздері Жоғары деңгей
қауіпсіздігін күшейту жөнінде 1 7 ТЖ 4 3
дағдылары
ұсыныстарды әзірлеу
11.5.1.5 Қазақстанның дүниежүзі елдері
мен дүниежүзілік және аймақтық Жоғары деңгей
1 8 ТЖ 4 3
ұйымдармен байланыстарын күшейту дағдылары
жөнінде ұсыныстар әзірлеу
Барлығы 8 40 30 30
Ескерту: * - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер
26
Мысал үлгілері және балл қою кестеcі
«География» пәнінен 3-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
27
4. 3-cуретке мұқият қараңыз.
3-сурет
(a) 3-cуретте көрсетілген ұйымды анықтаңыз.
[1]
(b) Аталған ұйымның қазіргі таңдағы геосаяси оқиғаларды реттеудегі рөліне баға
беріңіз (3 мысал келтіріңіз)
[3]
[3]
7. Тапсырманы орындаңыз.
28
8. Қазақстан әлемдік және аймақтық деңгейде қарым-қатынас орнатқан ұйымдардың
мақсатын анықтаңыз.
(a) Дүние жүзілік сауда ұйымы (ДСҰ)
[1]
Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ)
[1]
(b) Аталған ұйымдардың қайсысы Қазақстанға саяси бағытта әсер ететіндігіне талдау
жасаңыз
[1]
29
Балл қою кестесі
№ Жауап Қосымша
Балл
ақпарат
1 Оңтүстік Қазақстан ауыл шаруашылығына маманданған, 1
жетекші саласы –ауылшаруашылығы/ техникалық дақылдар Кез келген
өсіруге маманданған: мақта өсірудің басты орталығы дұрыс жауап
Солтүстік Қазақстан – астық өсіруге маманданған; 1 қабылданады
Егістік-80%; Дәнді-дақылдар өсіру (бидай) 1
Солтүстік Қазақстан: тау-кен өнеркәсібі (темір, асбест, боксит,
энергетикалық көмір; 1
Оңтүстік Қазақстан: түсті металлургия (Қаратау), полиметалл
( Жетісу Алатауы), Шымкент қорғасын зауыты.
2 а) Тамақ өнеркәсібі 1 Кез келген
b) - «Рахат» АҚ «WorldFood Kazakhstan 2014» халықаралық 1 дұрыс жауап
көрмесі аясында өткен тамақ өнімдері мен алкогольсіз қабылданады
сусындардың «Үздік өнім WorldFood Kazakhstan 2014»;
- Мәскеу қаласында өткен 25- інші халықаралық 1
«Продэкспо-2018» азық-түлік көрмесінде «Үздік өнім-
2018» т.с.с.
с) жарнамалау; 1
3 а) «Ақтау теңіз порты», «Оңтүстік», «Ұлттық индустриалды 1
мұнай-химиялық технопаркі», «Павлодар», «Сарыарқа»,
«Астана – жаңа қала», «Химиялық парк Таразы»; Кез келген
b)1)Мақта – мата жіптерін және тоқыманың барлық түрін 1 дұрыс жауап
дайындау/тоқыма өндірісі; Әрлеу – бояу өндірісі/ 1 қабылданады
Дайын тоқыма бұйымдар өндіру;
с) Мамандануы: жеңіл өнеркәсіп/ тамақ өнеркәсібі 1
қосымша құны жоғары өнімдер мен қызметтерді өндірудегі
тиімділігі:
-арзан еңбек күші, 1
-шикізат көзінің болуы, 1
-мамандандырылған шағын кәсіп орындарды ашу мүмкіндігі;
4 а) БҰҰ 1
b) 1 Кез-келген
- халықаралық қауіпсіздік мәселесі (ЕО, ОБСЕ сияқты дұрыс жауап
ұйымдар БҰҰ-ның негізгі құжаттары негізінде жұмыс қабылданады
жасауда) ұйымға мүше мемлекеттердің қауіпсіздік мәселесін
шешуде жұмыс жүргізеді;
- азық түлік мәселесі бар барлық елдерге гуманитарлық көмек 1
беруі;
- халықаралық шиеленістерді реттеуге белсене ат салысады,
мысалы, Ауғанстан, Бурунди, Ирак елдеріндегі келісім 1
операциялары;
5 Құрлықішілік орналасуының мүмкіндіктері: 1 Кез келген
- Еуропа мен Азия аймақтарындағы транспорттық дәліз дұрыс жауап
қызметін атқаруы; қабылданады.
- Ресей және Қытай секілді ірі сауда серіктестерінің 1
болуы; т.с.с.
30
Каспий теңізі жағалауында орналасуы 1
- Шекара бекіту, қорғау мәселесі/ тауар алмасу, сату
мүмкіндігі
6 Тұрақты ресурс өндіру және экспорттау – өндірілетін 1 Кез келген
ресурстың көлемінің ұзақ мерзімді жоспарлануы, экспортта дұрыс жауап
келісім шарттардың болуы; қабылданады.
Көлеңкелі экономикамен күрес- икемді салық жүйесін жасау/ 1
шағын бизнеске, шаруа қожалықтарына мемлекет тарапынан
қолдау көрсету т.б.
Жемқорлықпен күрес-заң жүйесі 1
7 а) Тұжырым дұрыс. Себебі, шекаралық аймақтардағы халық 1 Кез келген
санының азаюы-шекаралық аймақтарды бақылап отыруға, дұрыс жауап
көршілік қарым-қатынас жасауға үлкен әсер етеді. қабылданады.
b) Серпін бағдарламасы 1
с) ішкі экономикалық тұрақтылықты сақтау 1
8 А ) ДСҰ – халықаралық сауда ережелерін либерализм 1
принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық
ұйым
ШЫҰ- мүше-мемлекеттер арасында өзара сенім, достық, 1
татулық қарым-қатынастарды нығайтуға бағытталған
халықаралық/аймақтық ұйым
b) Қазақстанға саяси бағытта әсер етуші-ШЫҰ; 1
ШЫҰ құрамында Қазақстанның ортақ шекарасы бар елдер
кіргендіктен олармен достық қарым-қатынаста болып, саяси
мәселелрді бірге шешуге әсер етеді.
Жалпы балл 30
31
4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
4-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы – 40 минут
Балл саны – 30
Тапсырманың түрлері
ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;
ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар.
Берілген нұсқа көп жауапты тест сұрақтары және қысқа/толық жауапты қажет ететін
сұрақтарды қамтитын 8 тапсырмадан тұрады.
Тест тапсырмаларынан білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларының дұрыс бір жауабын
таңдайды.
Білім алушы қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөз немесе қысқа сөйлемдер
түрінде жауап береді. Толық жауапты қажет ететін сұрақтарға толық жауап беруі қажет.
Білім алушының географиялық біліміне талдау жасай алу және қолдана алу қабілеті
бағаланады. Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
32
4–тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
33
жиынтығы бойынша анықталған дағдылары
рейтингтер мен индекстерде
есептердің қолданысымен
Қазақстанның орнын жоғарлату
жөнінде идеяларды ұсыну (таңдау
бойынша бір рейтингтің
мысалында)
11.7.1.2 Қазақстанның аумағында 1 7 КО 6 5
көрініс тапқан ғаламдық Қолдану 10
проблемаларды анықтау
Адамзаттың
11.7.1.3 Ғаламдық, оның ішінде 1 8 РО 6 5
ғаламдық
Қазақстан аумағында байқалатын
проблемалары Жоғары деңгей
проблемалардың алдын алудың
дағдылары
немесе шешудің өзіндік жобасын
ұсыну
Барлығы 8 40 30 30
Ескерту: * - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер
34
Мысал үлгілері және балл қою кестеcі
«География» пәнінен 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
2. Тапсырманы орындаңыз.
35
4. Тапсырманы орындаңыз.
Халықаралық бәсекеге қабілеттілікті анықтау институты (IMD, Лозанна, Швейцария)
2018 жылы төрт критерий бойынша бәсекеге қабілеттілік рейтингісін ұсынды. Олар:
үкімет жұмысының тиімділігі, экономикалық шаруашылық, тиімді бизнес, инфрақұрылым.
Жалпы осы көрсеткіштер бойынша қатысқан 63 елдің ішінде ҚР 38 орынға тұрақтады.
Инфрақұрылым көрсеткіші бойынша ҚР-ның бәсекеге қабілеттілік көрсеткішіне талдау
жасаңыз.
№ Рейтинг көрсеткіші
2018 2017 Динамика
Инфрақұрылым 42 43 ˄1
1 Негізгі инфрақұрылым 24 32 ˄8
2 Техно инфрақұрылым 49 43 ˅6
3 Ғылыми инфрақұрылым 47 49 ˄2
4 Денсаулық және қоршаған 56 53 ˅3
орта
5 Білім 29 35 ˄6
5. Тапсырманы орындаңыз.
Туризм бойынша келушілер саны
2013 2014 2015 2016 2017 2019
Барлығы
6 841 085 6 332 6 430 158 6 509 390 7 701 10 559 122
734 196
2013-2019 жылдардағы ҚР келген туристтер саны
(a) акестені сипаттаңыз
_________________________________________________________________________[1]
(b) 2017 және 2019 жылдары туристтердің санының артуына әсер еткен оқиғаларды
төмендегі факторлармен жазыңыз:
экономикалық –
[1]
мәдени-
[1]
(c) 2018 жылғы көрсеткіш бойынша Қазақстанға 8,5 млн. Турист келіп, туризм
рейтингісі әлем бойынша 38 орынға тұрақтап, ТМД еледірндегі Ресей (45 орын),
Украина (49 орын) елдерді артта қалдырды.
36
7. Қазақстандағы кездесетін ғаламдық мәселеге талдау жасаңыз.
[3]
[2]
(b) Таңдауыңыз бойынша бір экологиялық аймақты алып, туындау себептерін
түсіндіріңіз.
[2]
(c) Осы экологиялық мәселені шешуге 2 ұсыныс айтыңыз.
[1]
37
Балл қою кестесі
№ Жауап Қосымша
Балл
ақпарат
1 а) Экономикаға әсері: 1 Басқа да
ҚХР , РФ сияқты алпауыт мемлекеттердің шекарасында дұрыс
орналасуы; 1 жауаптар
b) Халқына әсері: көп ұлтты болуы; халқының толерантты 1 қабылдана
болуы; ды.
c) Ұлттық қауіпсіздікке әсері; терроризм, экстремизм
2 а) Саяси 1
Әлеуметтік / экономикалық 1
b) Грузия, Украина 1
Нақты мысалдар негізінде болжам жасаса 1
3 а) ТГА ға тарихи ерекшелігі; 1
географиялық жағдайына байланысты;
b) Азия ТГА қа мүше елдердің ТМД және ШЫҰ сияқты 1
ұйымдарға мүше болу себебі бұрынғы КСРО құрамында болуы,
Екіншіден Азия аймағында орналасуы. 1
4 2017 ж қарағанда 2018 жылғы 1 деңгейге артты 1
Денсаулық және қоршаған орта/Техно инфроқұрылым 1
Мамандардың жетіспеуі/қаражаттың аз бөлінуі т.с.с. 1
5 Келген туристер саны жыл сайын өзгеріп отырған. 2013 пен 6 1
841 085 2014 жылдар келген турстер саны шамамен бірдей.
Туристер 2017 жылы 7 млн асып 2019 жылы 10 млн 1
жеткен. Ең көп келген жыл 2019, ең аз 2013 жыл.
Экономикалық: ЭКСПО 2017 , Универсиада Алматы; 1
Мәдени: әлемге әйгілі әншілердің концерті т.б.
Қазақстанның болашақтағы туризм рейтингісіне болжам жаса 2
Нақты аргументтер келтірсе: Ресейдің Кавказ аймақтары мен
Украинадағы саяси тұрақсыздықты атаса
6 Қажеттігі: елдің даму деңгейіне әсер етуші көрсеткіш 1
Идея: 12 жылдық білім, денсаулық сақтау саласы, орташа өмір
сүру жасаы; 1
7 а) Шикізат / Су көздерінің жетіспеуі / Халық санының аздығы / 1
Энергия қажеттілігі / Таза су тапшылығы / Терроризм және
экстремизм/ Жер мәселесі
b) Физикалық: Шикізат, Су көздерінің жетіспеуі 1
Экономикалық: Халық санының аздығы, Энергия қажеттілігі, 1
Таза су тапшылығы
Саяси: Терроризм және экстермизм, Жер мәселесі 1
8 а) Арал / 1 Басқа да
Семей 1 дұрыс
b) Адам әрекеті / жауап
шаруашылық тиімсіз әрекеттер т.б. 1 қабылдана
1 ды
с) қалпына келтіру жұмыстарын қадағалау / адамның
шаруашылық әрекеттерін бақылау / заңмен тыйым салу т.б. 2
Жалпы балл 30
38