Vak Geschiedenis Leerkracht S. Brans Klas 2A | Taak De mythe van de Minotaurus Punten 135 | WS vont Woke Naam: Bajos ee Taak: de mythe van de Minotaurus Opdrachtomschrijving Je leest onderstaande teksten, ‘Theseus en de Minotaurus’ en ‘Het paleis van Knossos’ en vull vervolgens de vragen op. | TEKST 1: Theseus en de Minotaurus /11 Mensen vertellen graag verhalen, waargebeurde of verzonnen ... Van de verhale! die de oude Grieken aan elkaar vertelden, kennen we er vandaag nog altijd he wat. Vaak zijn het mythes die al in de tijd van de Grieken over een ver verlede spraken. Was de herinnering van de Grieken aan voorbije gebeurtenisser betrouwbaar? Hoeveel fantasie sloop er in de verhalen waarmee de Grieken hu verleden zin gaven? En is daarin nog een spoor van het echte verleden te herkennen? Een goe voorbeeld is de mythe van de minotaurus. We maken kennis met Koning Minos. Hij was de zoon van de oppergod Zeus. Die had hem verwekt bij het prinsesje Europa dat hij vermomd als stier uit Fenicié (huidige Libanon, Azié) had ontvoerd. Vanuit zijn paleis in Knossos regeerde Koning Minos over zijn eiland en vele buurvolken kwamen hem eer 3 betuigen. Om zijn macht nog meer uitstraling te geven, vroeg hij op een dag aan de god Poseidon om hem een goddelijke stier te zenden. Pagina 1 van 14De zeegod ging akkoord op voorwaarde dat Minos het dier meteen aan hem zou offeren. Prompt dook een prachtige stier op uit de zee. Koning Minos stond perplex van zijn schoonheid en von het zonde om hem te doden. Hij verstopte de stier stiekem in zijn kudde en offerde een ander die! uit zijn stal. Maar goden bedrieg je niet straffeloos! Poseidon doorzag alles en zon op wraak, Hij_schakelde zijn zus Aphrodite, de godin van de liefde, in en die betoverde de vrouw van Minos, Pasiphae. Die werd op slag verliefd op de stier! Minos bewoog hemel en aarde om zich van di vreselijke vioek te ontdoen. Maar niets mocht baten. Pasiphae gaf de kunstenaar Daidalos de opdracht om een beeld te make in de vorm van een koe. Zij kroop in de koe en had seks met de stier. Negen maande later beviel de koningin van een monsterlijk kind, half mens, half stier: de Minotauros was severe Koning Minos was radeloos. Hij wilde dit schandelijke monster voo| iedereen verbergen en gaf Daidalos de opdracht om onder zijn pal een doolhof te bouwen, een netwerk van kronkelende gangen me| én gesioten poort als in- en uitgang. Het was een vreselijke plek het was er zo donker en het was er zo'n wirwar van slingerende| kronkelende gangen dat wie er inging met geen mogelijkheid oo | nog de weg naar buiten kon vinden. In dit labyrint leek de Minotauro! veilig opgeborgen. Toch was het onheil niet voorbij. Poseidons wraal ging immers nog veel verder! Het monster moest gevoed worde! met mensenviees! Als het kwaad was, brulde het zo hard dat het leek alsof de aarde beefde Toen kwam er oorlog met Athene. De Kretenzers versloegen de Atheners en Minos bedach| een geschikte straf. De Atheners moesten om de negen jaar zeven jongens en meisje leveren om als mensenviees te dienen voor de Minotauros. Jarenlang deden de Atheners wal hen was opgedragen. Acht jaren gingen voorbij en de Minotaurus kreeg zijn ee <4 voedsel. Toen kwam het negende jaar. Het was lente. = De zon scheen, de vogels zongen en de amandelbomen waren roze van de bloesem. Maar in Athene heerste droefenis. Het was de beurt van de stad om door het lot zeven jongens en zeven jonge meisjes aan te wijzen en hen naar Kreta te sturen. Nu was Aegaeus, de koning van Athene, een oude, zwakke man. Maar hij had een enige zoon, Theseus, en dat was een knapp\ Jongen, groot, sterk en een snelle loper. De Koning hield heel veel van zijn enige zoon vagina 2 van 14Op de ochtend dat het lot geworpen zou worden verzamelden de koning, zijn zoon en de burgers vai Athene zich voor het paleis. Sommigen zwegen Sommigen huilden. Anderen baden fluisterend to de goden. "Niet mijn zoon! Niet mijn dochter! Laa| hen niet gekozen worden!” Toen Theseus zag ho: iedereen was, zei hij tot zijn vader: "He| is mijn plicht om naar Kreta te gaan en t trachten de Minotaurus te doden!™ "Nee, g: niet!” zei de koning. "Dat betekent een wisse dood. Je kunt dit beest alleen en ongewapent niet doden. En zelfs al zou het je lukken, dan nog zou je nooit de weg uit het labyrin| terug) iden." Maar Theseus wendde zich tot de menigte. "Er wordt slechts geloot voor “| jongens," zei hij. "Ik zal de zevende |. En jullie kunnen ervan overtuigd zijn dat ik zal ‘Ohhh, was vol bewondering voor Theseus, de enige zoon van de koning, die vrijwillig aanbood om te gaan| proberen de Minotaurus te doden!" Er klonk een diepe zucht van verbazing. Iederee! ‘Toen er geloot was, en de zeven meisjes en zes jongens aangewezen waren, verzamelde Theseus de jongelui om zich heen. "Wees dapper," zei hij, "blijf hopen. De Minotaurus heeft niet het eeuwige leven!" Toen leidde hij hen naar de haven, gevolgd door hun huilende moeders e vaders, zusters en broers. Vlak voordat Theseus aan boord ging van het schip dat hem naar Kreta zou brengen, omhelsd koning Aegaeus zijn zoon. “Theseus, beloof me één ding," zei hij. "Het scl is uitgerust met de zwarte zeilen van de dood. Welnu, als je aan boord bent als het schip terugkeert, strij dan de zwarte zeilen en hi in plaats daarvan witte. Dan zal ik zelfs van grote afstand a kunnen zien dat je leeft en veilig bent." En dat beloofde Theseus. Samen met de Atheens Jjongeren vertrok hij naar Kreta Een paar dagen later kwamen Theseus en zijn metgezellen aan in Knossos, de voornaamste sta van Kreta. Gewapende wachten kwamen hen tegemoet en voerden hen over steile paden en ove} stenen trappen naar boven en naar binnen in het immense koninklijke paleis dat zich hoog op ee heuvel uitstrekte. Ze kwamen in een prachtige zal, waarvan alle wanden bedekt waren me| kleurige schilderingen, en daar, op zijn troon, zat koning Minos met zijn twee dochters, Phaedra er Ariadne, aan weerszijden van hem. Dertien gevangenen stonden met het hoofd gebogen. Allen Theseus stond fier rechtop en keel koning Minos recht aan. Pagina 3 van 14ben “Stoutmoedige ——_jongeling," zei de koning, ben "Ik ben Theseus, zoon van Aegaeus, de koning van Athene," antwoordde hij. "En gekomen om de Minotaurus te doden, zodat er niet nog meer van onze jonge mensen hoeven te sterven!" Toen gaf de koning zijn wachters bevel om Theseus te onderzoeken op wapens. En toen zij merkter dat hij geen wapens bij zich droeg, lachte koning Minos. "Hoe wil je de Minotaurus doden?’ vroeg hij. "Met je blote handen?" "Als het niet anders kan!" antwoordde Theseus. Ariadne, de prinses, keek Theseus aan. Hij was zo dapper en zo sterk. Ik zal hem helpen, dacht ze Zo'n man hoort niet te sterven! Zodra de jonge Atheners waren weggevoerd naar de paleisgevangenis, ging Ariadne naar de keukens, mengde slaappoeders in een paar grote kannen wijn en beval de dienaren om de wijn aan de gevangenbewaarders te brengen. Daarna ging ze naa haar vaders kamer en stal een goed, scherp zwaard. Ten slotte opende ze een klein beschilder: doosje, waarin ze haar privé-schatten bewaarde, en nam er een kluwen goudgaren ult. Dit was he} kluwen garen waarover ze niemand verteld had, zelfs niet haar zusje. Toen ze nog een klein meisj was had ze het gekregen van de knappe Daedalus, de man die het labyrint ontworpen en gebouw: had. Hij had gezegd: “Nu mag je nog met dit glinsterende kluwen spelen, Ariadne. Maat vergeet niet dat het een toverkluwen is..." en toen had hij iets in haar oor gefluisterd. Die nacht sliepen de wachten natuurlijk als een blok! En ook de gevangenen, die moe waren vai hun reis. Maar Theseus lag wakker, en probeerde te bedenken hoe hij de Minotaurus kon doden, Rond middernacht zwaaide de gevangenisdeur open en daar stond Ariadne, de prinses. "Kom," ze] " Ze nam hem mee door bochtige gangen, lange trappen af, steeds verder naa ze. "Volg mij beneden. Eindelijk ontsloot ze een zware houten deur en deed hem open. Voor hen lag een nauw gang - en verderop? Daar was duisternis. Ze stonden bij de ingang van het labyrint. Ariadne ga] ‘Theseus het zwaard van haar vader. "Hiermee kun je de Minotaurus doden," zei ze. En toe! Pagina 4 van 14“Leg het kluwen op de grond," zei ze. "Het zal uit zichzelf voor je uit rollen en j meevoeren naar het hart van het labyrint. Als je terugkeert, wind je het op en dan zal hier wachten tot ik terugkeer?" vroeg Theseus."Ik !"" zei Ariadne. het je naar buiten I zal mijn uiteinde van de draad vasthouden en ik zal wachte! iden." "En zul ji Theseus legde het gouden kluwen op de grond en terwijl het wegrolde in de duisternis glansde d draad en gaf een vaag soort schijnsel. Hij volgde het, door koude, nauwe, stenen gangen. Hij gin links en rechts, en weer terug en maakte weer een bocht, verder en verder, het kluwen volgend| Hij liep door tot het gouden kluwen tot stilstand kwam in een holle, grauwe, duistere ruimte. Hi had het hart van het labyrint bereikt en daar, alsof het beest Theseus opwachtte, was at Minotaurus. Het woeste dier zwaaide zijn kop naar links en naar rechts. Hij blies en stampte. En toen liet hij zijn schouders zakken en viel aan, zijn hoorns, als dolken zo scherp, vooruitgestoken. Theseus klemde zijn zwaard stevig vast en stond pal. De Minotaurus was al bijna bovenop hem, toen Theseus met een vlugge beweging opzij sprong, zich omdraaide en het zwaard in de nek van het monster stak. Dat was genoeg. Het monster struikelde, stortte zwaar ter aarde en stierf.Nu moest Theseus uit het labyrint zien te ontsnappen. In een hoek zag hij vaag het schijnsel van het gouden kluwen. Hij raapte het op en ging op weg, het garen opwindend terwijl hij voortliep. En de draad leidde hem langs dezelfde kronkelende, bochtige weg weer terug naar de open deur en naar Ariadne. Toen ging alles verder heel snel. Theseus en Ariadne wekten zijn jonge metgezellen en brachter hen buiten het paleis. Onderweg naar de haven besloot Ariadne samen met hen te vertrekken. Z mocht Theseus graag en wilde bij hem blijven en bovendien besefte ze dat haar vader wel heel boos zou zijn als hij te weten kwam wat ze gedaan had. Dus gingen ze allemaal aan boord van he! chip uit Athene, de zeelieden werden wakker geschud en de zwarte zeilen werden gehesen. Tet slotte staken Theseus en de andere jongens - viak voordat ze Kreta verlieten - koning Minos! grootste en snelste schepen in brand, voor het geval de koning hen zou achtervolgen. Na een paar dagen op zee stak er een storm op en de golven werden wild en ruw. De arme Ariadni was zeeziek en voelde zich zo ellendig dat ze alleen nog maar van boord wilde. Zo gauw mogelijk Ze smeekte Theseus, en ten slotte gaf hij de zeelieden bevel om koers te zetten naar he| dichtstbijzijnde eiland en haar aan land te brengen. Voordat ze weer voet op vaste bodem zette| namen Ariadne en Theseus teder afscheid van elkaar. Maar het was het elnde van hun vriendschap| Ze zagen elkaar nooit weer. Pagina 5 van 14Misschien was het vanwege de ruwe zee en het verdriet om het vertrek van Ariadne... wie zal het zeggen? In elk geval vergat Theseus de belofte aan zijn vader, en hij gaf de zeelieden geen bevel om de zwarte zeilen te strijken en in plaats daarvan witte te hijsen Dag na dag had de oude koning Aegaeus vanaf de klippen staan uitkijken, wachtend op de terugkeer van het schip dat Theseus naar Kreta had weggevoerd. Toen hij dan op een ochtend een schip zag naderen met zwarte, in de wind bollende zeilen, dacht hij dat zijn enige zoon dood was. En overmand door verdriet wierp de Koning zich in zee en verdronk. Toen Theseus’ schip eindelijk het anker liet vallen en hij en de zes jongens en de zeven meisje riepen de mensen, aan land kwamen, heerste er grote vreugde in Athene. “Theseus, onze hel "Jij hebt de Minotaurus gedood! Jij hebt onze kinderen gered!” en ze hingen bloemenslingers om zijn hals. Maar Theseus’ geluk was van korte duur, want toen kwam er een boodschapper me! het bericht van zijn vaders dood. Theseus’ ogen vulden zich met tranen. "De zeilen - de zwarte zeilen!” zei hij. "Waarom ben ik dat vergeten?" Maar het kwaad was geschied en kon niet meer ongedaan gemaakt worden, ‘Theseus werd koning van Athene en hij was een goede koning, wijs en machtig en geliefd bij het hele volk. Maar nooit vergat hij zijn vader, die hem zo had liefgehad. Te zijner ere besloot Theseu de zee, waarin koning Aegaeus verdronken was, de Aegaeische zee (of de Egeische zee) t oemen. En zo is het gebleven. Pagina 6 van 14/11| A. Leg kort uit wie onderstaande personages waren in het verhaal: 13,5 Minos: Pasiphae: Wanrcak “reir Mhtag tel p De Minotaurus: C. Welke beloofde moest Theseus aan zijn vager maken? /2 ul [Jaled Pagina 7 van 14 Voto,TEKST 2: Het paleis van Knossos 24 Inleiding Het verhaal van de Minotauros werd millennia lang verteld, maar mensen geloofde! alsmaar minder in goden, monsters en helden. Was er op Kreta dan helemaal niets gebeurd of heerste daar toch oolt een machtige koning in een groot palels? Niemand kende het antwoord op die vragen ... tot archeologen ca. 1900 neerstreken op het eiland. De ontdekking en opagraving van Knossos door Arthur John Evans De Engelse archeoloog Arthur John Evans deed in 1878 de eerste opgravingen bij Knossos, Hij ontdekte onder andere de westelijke vieugel van het paleis en het beroemd stierenfresco. In 1899 begon hij met het restaureren van het paleis. Over de manier waaro} hij dat deed, zijn de meningen verdeeld. Evans bouwde het enorme paleis weer op zoals hij vermoedde dat het er moest hebben uitgezien. De grootte van het geheel overtrof elk: verwachting. Zo ook de ontdekking van de twee oude scripts die Arthur Evans Linear A emt Linear B noemde. Vanuit de opbouw van het paleis ontwikkelde Arthur Evans ee! archeologisch begrip over de beschaving die het gebruikte, wat hij de naam Minoisc! meegaf. Alle objecten die vervolgens werden gevonden werden ook Minoisch genoemd.? Vragen: 13 A. Wat is de kritiek op de manier waarom Arthur Evans het paleis van Knossos restaureerde? /1 At ridge cucu of {/ Vy + https: //historiek.net/knossos-was-groter-en-welvarender-dan-gedacht 2 https: //routaki.com/knossos-paleis-opgraving/ Pagina 8 van 14De vroegste sporen van bewoning in hel gebied van het paleis gaan terug naar hel PALEIS VAN KNOSSOS. Neolithicum in Kreta, een periode tusse 7.000 en 3.000 voor Christus. Er word vanuit gegaan dat Knossos de eerste e oudste Neolithische site op Kreta was et daarmee ook de eerste tekenen van menselijke activiteit op het eiland. Het gebied blee| bezet door naar schatting 18.000 mensen in de “voor-paleiselijke periode”, die loopt va 3.000-1.900 voor Christus. Aan het eind van deze periode vinden we de eerste tekene terug van het paleis van Knossos. Dit paleis werd niet meteen gebouwd. De bouw strek’ zich uit over vele eeuwen waarbij het paleis regelmatig werd afgebroken en opnieu' gebouwd. Zo werd het eerste paleis werd in ongeveer 1.628 v. Chr. verwoest, waarschijnlijk doo een aardbeving. Deze aardbeving werd veroorzaakt door een vulkaanuitbarsting op he eiland Santorini dat 140 kilometer ten noorden van Kreta ligt. Een tweede, groter paleis werd gebouwd op de ruines van het eerste. Tussen 1.700-1.450 v.Chr was de Minoische beschaving op zijn hoogtepunt met ee: bevolking van ongeveer 100.000 mensen. Knossos was de belangrijkste stadstaat op Kreta Knossos onderhield banden met het merendeel van de steden in het oostelijk Middelland Zee gebied. Het Paleis van Knossos is een monumental symbool van de Minoische beschaving, doo} de bouw, het gebruik van luxe materialen, het beschilderd gips (fresco’s), de marmere! wallen en de muurschilderingen die de kamers en gangen sierden. In 1.450 v. Chr. werd de stad opnieuw door een aardbeving verwoest en vervolgens weer opgebouwd. Dit wa een periode waar de Mycenaeans zich vestigden in Knossos. Het tweede paleis wer uiteindelijk in ongeveer 1.350 v, Chr. vernietigd door een grote brand. Ondanks dat blee de regio bewoont tot aan de Romeinse periode. Pagina 9 van 14Vragen 15 Juist of fout? Verbeter indien fout: 15) Juist/ fout | Verbeter indien nodig Kreta werd al bewoond vanaf het Neolithicum. 5 Het paleis in Knossos werd in één keer ult gebouwd. F an Een vulkaanuitbarsting op het elland Santorini leidde tot de verwoesting van het eerste paleis, van Knossos. Het paleis in Knossos werd doorheen de eeuwen enkel door Kretenzers bezet. Muclnay ook Moa vy. £ Tussen 1700 en 1450 v.Chrs. was de Minoische beschaving op zijn hoogtepunt. Ee he werel economisch en politieke centrum van de Minoisch * beschaving. Het ziet eruit als een doothof van werk- e' leefruimten met de daarbij behorende opslagruimten i ; || de buurt van een centraal plein. Het was dus zeker gee! » paleis waar enkel de Koning leefde. Mensen afkomsti vanuit andere plaatsen op het eiland Kreta, maar ook vanuit andere gebieden rondom d Egeische zee kwamen samen in Knossos om hun goederen te verhandelen of deel te nemer aan rituele en ceremoniéle aangelegenheden. Kreta had commerciéle banden met Cypru: en met gemeenschappen in Zuidwest-Azié, en knoopte later ook handelsbetrekkingen aai met de farao’s van Egypte. jeuze tempel, feestzaal, winkel- o Het paleis van Knossos was dus zowel een reli handelgcentrum als politiekcentrum.Vragen: 12 C. Geef een voorbeeld uit de tekst dat aantoont dat het paleis van Knossos meer wa: dan enkel de woning van de koning. Dit voorbeeld ceremonieel/cultureel| economisch of po! In de buurt van Knossos vonden ze de indrukwekkende resten van een uitgestrekt gebouwencomplex. Rond een central binnenplein lag een wirwar van gebouwen, grote en kleine vertrekken, trappenhallen, voorraadkamers ... Sommige ruimtes waren versierd met prachtige fresco's en de archeologen vonden er schitterende sieraden en fraai vaatwerk. In opslagplaatsen werden in kruiken en silo’s grote voorraden graan, wijn en olijven bewaard. Het warei ongetwijfeld voedselvoorraden die door de boeren uit de * ruime omgeving daarheen waren gebracht. Maar er waren 00k voorraden goud, brons, lapis lazuli en Misschien waren het betalingen in natura die de heerser van Knossos van buitenlandse volken eiste. De kostbare grondstoffen werden ter plaatse door ervaren ambachtslui verwerkt tot luxevoorwerpen. Eén van de belangrijkste opgravingen is het 34 cm hoge beeldje van de Slangen godin, die in beide handen een slang vast houdt. De hele organisatie van de plek doet sterk denken aan de tempelpaleizen uit Mesopotami | (Bde - 2de millennium v.C.). De archeologen dateerden de bloeiperiode van het ‘Paleis va Knossos’ tussen 1950 v.C. en 1375 v.C. Verschillende natuurrampen, zoals aardbevinge |en tsunami‘s, en gewelddadige invasies van buitenaf zouden een eind aan die samenlevin: hebben gemaakt.? 2 https://routaki.com/knossos-paleis-opgraving/ Pagina 11 van 14Vragen: /7 D, Welke producten werden in de voorraadkamers van het paleis gevonden? Gee| minstens 3 voorbeelden. I E. Wat bevestigen deze producten? 12) F, Welke vondst geeft ons meer informatie over de religie van de Kretenzers? Pagina 12 van 14In het paleis van Knossos werden naas| voorraadkruiken ook prachtige fresco’ bewaard. De voorstellingen op deze fresco’s geven ons veel informatie ovel het leven in Knossos. Welke haarstijl e klederdracht droegen de Kretenzers, Welke feesten en rituelen werden ef | gehouden? Wie waren hun goden e! hoe zagen deze er volgens d Kretenzers uit? Dit zijn allemaal vragen die we aan de hand van de voorstellingen op d Minoische fresco’s kunnen beantwoorden. Een van de bekendste beelden va het Minoische Paleis van Knossos is het fresco van de “Bull Jumper”. Op de afbeeldin hierboven wordt een merkwaardige activiteit afgebeeld. Centraal wordt een grote stie afgebeeld. Aan de linkerkant grijpt een mannelijke figuur zijn hoorns (mogelijk d oorsprong van onze huidige ultdrukking - "een stier bij de hoorns grijpen"). Een anderé figuur wordt midden op de sprong gevangen, met de handen naar beneden op de stier, als een turner. Een derde figuur staat klaar om hem te vangen, met uitgestrekte armen We kijken hier naar het stierspringen, een acrobatische sport die in het paleis van Knossos (waarschijnlijk op het binnenplein) werd uitgevoerd. Het stierenspringen was niet allee een legendarische dapperheidstest. Het was ook een belangrijk ritueel van de Minoiers waar de stier - zoals in veel oude samenlevingen - werd vereerd, Waarschijnlijk was he een overgangsritueel waarbij jongens de overstap maakten van jongvolwassen naai volwassen. Naast het beroemde fresco waren er ook andere voorstellingen vai stierengevechten te vinden in de opgraving van het Paleis van Knossos.‘ ://www.auto-huren-kreta.nl/blog/minotaurus-mythe Pagina 13 van 14Vragen: it H. Ga op het internet opzoek naar een definitie voor ‘Fresco’: /1) [ ¢ br I. Op welke vragen kunnen de voorstellingen op de Minoische fresco’s ons meet ty een antwoord bieden? Geef minstens 3 voorbeelden. 14 J. Welke religieuze verklaring wordt aan het Minoische stierspringen gegeven? Leg dit ritueel in je eigen woorden ui 12 Pagina 14 van 14