You are on page 1of 24
andoa m crime geneti rsdede Estadual e Porta Gross, Compu aa conespondnca -t degrandiyahoo combe genética forense, tipo sanguineo, carstipe humano, sequenciamento de DNA matcador genético cola | Vol17 | Ne1 | 2022 Sociedede tras de Ge Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 O jogo CST inclui um conjunto de andlises da genética e biologia molecular, aplicadas no con- texto da investigacao de um crime. Os alunc analisar um conjunto de pistas Peer enter eet een tema: ea ec ane et een (cen remenen ERNST Sea Od DN MCE t OS errr ies Peete Creer ees eeacel cee teeters econo crn ara indicar um suspeito. O jogo favorece o desenvolvimento idade. Com aplicagao deste jogo, 0 Seatac Serene) CPt teks Peet tere ty Apresentagao do jogo ‘A genética forense compreende um conjunto de técnicas da genética e da biologia molecu Jar que auxiliam a justiga durante a investi- ‘gagio de crimes. Pensando nisso,elaboramos tum jogo que recebeu o titulo CSI, siga do in- ‘és Crime Scene Investigation. & importante destacar, que 0 objetivo deste jogo nao & dis- cutir a viabilidade e quais técnicas e/ou mar- cadores moleculares sio utilizados na gené- tica forense. O objetivo é utilizar 0 contexto dia investigagio de um crime para abordar de forma integrada temas como cromossomos, cari6tipo, sistema do tipo sanguineo ABO, padrio de heranga mendeliana, composi¢io e sequenciamento do DNA. Estes temas es- to inseridos na forma de testes que foram realizados com as amostras biolégicas coleta~ das na cena do crime, e devem ser analisados para encontrar © culpado. Com a aplicagio do jogo é possivel estimular a curiosidade, a criatividade, o raciocinio e também 0 desen- volvimento de trabalhos em equipe. Como aplicar a atividade Procedimentos para o professor ‘A classe pode ser dividida em grupos de 4 6 estudantes. © professor deve providen- ciar com antecedéncia a impressio ou eépia Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 do item Procedimento para os estudantes e de todas as figuras que serio analisadas pelos cestudantes, em niimero suficiente para todos ‘os grupos. Adicionalmente, ser necessirio materiais como régua, caneta, tesoura, cola branca e fita adesiva. ‘Uma compilagio do contetido tedrico e prin- ipios das técnicas e anilises que sio utili- zados no jogo CSI é apresentado na sessio Suporte Tesrico deste artigo e poders ser dis- ponibilizado aos estudantes para consulta. ‘As respostas para as questées levantadas e 0s resultados dos testes encontram-se no item Respostas sendo este de uso exclusive do pro- fessor. Para introduzir © problema a ser solucio- nado durante o jogo CSI, faga uma breve apresentagio explicando que 0 delegado da cidade recebeu uma carta de uma mae, na qual sio relatados os episédios envolvidos no desaparecimento de sua filha. Ressal- te que o fato ocorreu hi mais de 30 anos € que a investigagio foi encerrada sem que houvesse a indicagio de um culpado. Deve ainda, explicar que conseguiu acesso a todo material relacionado & investigacao nna época e que novas anilises como 0 se- quenciamento do DNA foram realizadas nna atualidade, porém, ainda necessitam de interpretagio. Todo este material ser4 for- necido com exclusividade aos alunos para que 0 analisem e apresentem os resultados, podendo assim identificar evidéncias de um culpado embasar um pedido de reabertura da investigasio. Sociedade Bras de Genética 81 MATERIAIS DIDATICOS ‘Apés a introdugio do jogo, fornega a Carta (Figuea 1), Boletim de ocorréncia (Figura 2), a Figura dos personagens (Figura 3) e 0 item Procedimento aos alunos. Os Testes devem ser fornecidos seguindo a sequéncia dos mesmos medida que tenham sido concluidos corre- tamente pelo grupo. Além disso, durante o Jogo existem duas pausas para que os alunos realizem apostas para culpados. A primeira delas ocorre apés os alunos identificarem 6 suspeitos ¢ analisarem os slibis apresen- tados no Boletim de ocorréncia. A segunda é realizada apés a finalizagio do teste n.°7, 0 Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 professor pode utilizar este espago para criar interagées entre os grupos. ‘Ao final do jogo, cada grupo deve apresentar a histéria como um todo, explicando como (8 testes realizados foram eliminando cada uum dos suspeitos até chegar na identifica- 40 do culpado. O professor deve solicitar que cada grupo escreva uma matéria para 0 Jornal local, elatando as novas evidéncias, do Caso Suzy que permitiram a solusio do caso. Bsta tarefa pode ser entregue na sema~ na seguinte. Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Sociedade Bras de Genética Dyueau. fey Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Procedimentos para os estudantes Vocis iréo atuar como peritos forenses no caso de desaparecimento da Suzy Anjos Demétrio. O objetivo é tentar identi- ficar um culpado através das anélises de todo material envolvido na investigacao e de testes realizados com as amostras coletadas na cena do crime. Para isto, siga os procedimentos descritos a seguir: 11, Analise a Carta da senhora Lavinia Anjos Demétrio (Figura 1) e 0 boletim de ocorréncia (Figura 2). Identifique todos ‘95 personagens envolvidos e liste quem foram as pessoas consideradas suspeitas pelo desaparecimento da Suzy. 2. Analise 0 perfil dos suspeitos (Figura 3) e seus respectivos alibis apresentados em seus depoimentos contido no boletim de ocorréncias (Figura 2). Discuta com os colegas do grupo para realizar uma primeira aposta do culpado. Apresente os argumentos sobre 0 motivo da escolha e ao final, sinalize 0 nome do suspeito escolhido pelo grupo na figura 3 3. Analisar a cena do crime e as amostras coletadas no local (Figura 3). Conforme descrito no Boletim de ocorréncia, foram coletadas trés amostras de sangue, uma no chao do banheiro e as outras na ponta e no cabo da faca. Listar que anélises podem ser realizadas utilizando as amostras de sangue para atribuir a um dos suspeitos a cena do crime. 4. 0 proximo passo da investiqagao é analisar e anotar os resultados dos testes realizados com as amostras coletadas na cena do crime e também as amostras dos envolvidos. 1a, Teste n.° 1 - Teste para tipo sanguineo das amostras coletadas no local do crime (Figura 4). Utilize o material de suporte te6rico para interpretar o teste e responda: Todas as amostras pertencem a uma Gnica pessoa? b, Teste n.° 2 - Cariétipo das amostras n.° 1 e n.° 3 (Figuras 5 e 6, respectivamente). Iniciar pela contagem e deter- rminagéo do nimero diploide de cromossomos (2n). Em seguida recortar os cromossomos e montar o caridtipo, siga as instrugdes apresentadas no suporte tedrico no item cariétipo humano. Observe que a amostra n.° 2 ndo faré mais parte dos testes seguintes, pois supostamente pertence a mesma pessoa. O cariétipo pode servir para distinguir 0 sexo de uma amostra? Por qué? Para a amostra pertencer a um homem, quais cromossomos ela deve apresentar? Para a amostra pertencer a ura mulher, quais cromossomos ela deve apresentar? . Teste n.® 3 ~ Teste para determinaco do sexo das amostras n.° 1 e n.° 3 (Figura 7). Para complementar a identi- ficacao do sexo das amostras realizadas por meio do caridtipo, também foi realizada a técnica de reacao em cadela da polimerase (PCR), para amplificar os genes SRY e AMEL, que so facilmente analisados por eletroforese em gel de Agarose (Figura 7). 0 gene SRY esté presente apenas no cromossomo Y, enquanto o gene da AMEL é localizado ‘tanto no cromossomo X, quanto no cromossomo Y. O resultado deste teste confirmou o resultado encontrado no teste do caristipo? 4d. Teste n.° 4 ~ Anélise do tipo sanguineo na familia Demétrio (Figura 8). 0 sangue da amostra n.° 1 pode pertencer a Suzy? Para responder esta questo, analise o tipo sanguineo dos familiares da Suzy (Mae, Pai, Irmo) consideran- do o sistema ABO e Rh (Figura 8). A anslise deve comecar pelos pais, Lavinia Anjos Demétrio e Olavo Demétrio, ¢ comparar com o imo Xavier e a amostra n.° 1, que supostamente pode pertencer a Suzy. Quais tipos sanguineos poderiam ser esperados nos filhos biol6gicos do casal Lavinia e Olavo? A amostra n.° 1 pode pertencer a Suzy? O tipo sanguinea de Xavier é compativel com o esperado para filhos do casal? fe, Teste n.° 5 - Andlise do padrao de heranca esperado do tipo sanguineo do casal Lavinia e Olavo (Figura 9): Considerando os tipos sanguineos da senhora Lavinia e do senhor Olavo encontrados no teste anterior, realize 0 cruzamento e observe quais tipos sanguineos sao esperados nos filhos. Considere o genatipo ji para 0 sangue do tipo 0 € os gendtipos "Ie Pi para o tipo A (Figura 9). Comparem os resultados esperados no cruzamento, com os resultados encontrados no teste do tipo sanguineo da familia Demétrio. 0 irmao Xavier é filho biol6gico do casal? Um teste de paternidade pode confirmar este resultado? Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética 83 Dyueau. fey Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 f. Teste n.° 6 - Teste de pateridade da familia Demétrio (Figura 10): Os testes de paternidade so realizados utili- zando 0 padrao de amplificagao do DNA de marcadores STR que consistem em sequéncias curtas de DNA repeti- tivo que variam em tamanho devido ao nmero de repeticdes. Neste teste em particular, foram entdo utilizadas as amostras de DNA da Lavinia (mae), do Olavo (pai), do Xavier (irmao), e da amostra n.° 1 considerando 0 padréo de seis marcadores STR. Para realizar a interpretacdo deste teste, utilizem a régua para comparar cada uma das bandas amplificadas entre os pais, o Xavier e a amostra n.° 1 (Figura 10). Deve-se observar o nimero de bandas compativeis entre 0s pais e 0s filhos. Marque com um X as bandas compativeis. A amostra n.° | pertence a Suzy? O teste de paternidade confirma a suspeita de que Xavier nao é filho biolagico do casal? 9. Teste n.° 7 ~ Teste do tipo sanguineo dos suspeitos (Figura 11): Partindo para a andlises dos suspeitos identifi- cados, também foi realizado 0 teste do tipo sanguineo buscando identificar se um deles pode ser compativel com a amostra n. 3, que foi coletada no cabo da faca. Determine o tipo sanguineo de cada um dos suspeitos ¢ elimine 05 suspeitos cujo tipo sanguineo néo seja compativel com a amostra n.° 3. hh, Pausa para uma nova rodada de aposta para culpado: Apés alguns dos suspeitos terem sido eliminados pelo teste do tipo sanguineo e diante deste novo cenario onde restaram Xavier Demétrio, David Petrel e Lucian Ramires como suspeitos, realize uma nova discussao e aposta para o culpado. Caso tenham apostado em Xavier, David e Lucian € no queiram trocar, continue para o teste n.° 8. Teste n.° 8 - Teste de comparacao do perfil genético entre a amostra 3 ¢ os suspeitos Xavier Demétrio, David Petrel e Lucian Ramires, baseado em 6 marcadores STR (Figura 12). O resultado deste teste é primeiramente analisado na técnica de eletroforese, semelhante ao teste de paternidade que foi realizado anteriormente. Realize a analise comparativa entre as bandas do DNA da amostra de n.° 3 e os suspeitos. Marque as bandas compativeis, no caso de todas as bandas serem compativeis o resultado serd inconclusivo e deve-se proceder para o teste de sequencia~ mento do DNA. Algum dos suspeitos pode ser eliminado com este teste? J. Teste n.° 9 - Sequenciamento do DNA de seis marcadores STR para a mostra n.° 3 (Figura 13), para David Petrel (Figura 14) e Lucian Ramires (Figura 15). Considerando o resultado do teste anterior, os suspeitos David e Lucian ‘nao puderam ser excluidos, pois todas as bandas (alelos) presentes nos respectivos perfis coincidem com as bandas ‘no perfil da amostra n.° 3, Portanto, neste caso é indicado o sequenciamento do DNA. Os seis marcadores STR amplificados foram sequenciados, no entanto, para fins didaticos e para nao tornar a atividade muito extensa, aqui apresentado uma analise parcial da sequéncia de cada marcador STR. Nas Figuras 13, 14 e 15, cada marcador pode conter até 15 bases do DNA, e o polimorfismo do tamanho é representado na variacao do ntimero de bases que cada marcador pode conter. Para obter a sequéncia completa do DNA, vocé deve analisar cada locus, reali- zando a leitura das colunas da esquerda para direita. O espaco indicado 2o lado deve ser utilizado para escrever a sequéncia no sentido 5'-3'. Ap6s a montagem, realize a comparago das sequéncias do DNA dos suspeitos David Petrel e Lucian Ramires com a amostra n.° 3 e elimine o suspeito que nao possui as sequéncias compativeis. Foi possivel encontrar 0 culpado? k. Teste n.° 10 - Banco Nacional de Perfis Genéticos (BNPG) (Tabela 1): A tiltima opcao desta investigacao é tentar encontrar se a sequéncia do DNA da amostra n.° 3 possui compatibilidade com algum criminoso registrado no BNPG. 0 BNPG, inclui o registro do sequenciamento do DNA de criminosos presos no Brasil, que foram conde- rnados por outros crimes. Sendo assim, para tentar encontrar o suspeito do desaparecimento da Suzy, utilize a se quéncia do DNA da amostra n.* 3 e faga uma busca por similaridade no Banco Nacional de perfis genéticos (BNPG) (abela 1). Utilize a ferramenta localizar do leitor de PDF para encontrar cada uma das sequéncias da amostra n.° 3 no banco de dados, registre os nomes dos criminosos que forem compativeis com a sequéncia. O culpado deve apresentar todos os marcadores STR compativeis com a amostra n.° 3. Foi possivel encontrar o culpado? Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética 84 Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Ol, nenhar Debagaca Te shame Carini Cinyan Damtnia. taba 80 aman sna muita. O mass manda, Clase Damébrua. Jalecen ma camsca dials ana. O mala pila qual sncrama seta carta. & pana padin opida. cam.um anounte que annamina minha familia hd aman. Tha manta da ana de 1984, au 2 mou anpane Jaman acampan cam mannan fithen, Laie Gmyan Damabua 2 Augy Gyan Deméinua, ma * Crampamanta Racanta dan Craucdnian’ . focligeds ma intousn de sided. Udine Jartlan x amigas faram a msm sam avin filha, 2 bee, : Tamien ena mutta amadan «minha fami ona neatmente felig. Man tide madania maquels one pata alge Lennie! aeamtecenia camance Tha dia 8 de dapemina Codbada), an jaann que astawam ma acampaminla aadinam pana realign ume fagucina dunanis a mails ma maia da Hlanania. pana at divantinum atm a presence dan pain. Eu, coma mas, maa gartes mute da idaie me smicie, panque minke fithe dup ane. suma sramunss mute snginus fissres sam maunas mats wlan. anim, sama ales unaisti musts, Aupnda gus sma amiga Caray sudaria 16 2 san sven Caviar tambien ia. asalas daimanda. Than anuanfas pane ala cuidan ham da imma. Tin, am pain. ficaman ma acampamanta, fiqaman. sum chunmanee. © amnion qua jomtranan fmman pann nn eniaman denmin Pan anita dan dog hanan de rraile, meu manda jd havin darmida, man su mia samaasquin darmin pen nia ma sanlin bar, aime axlawa preacupada s fiquet anpananda men Lithan waflanm. Thats lands, fiquet nobende qus fd no fagueine mimko filha mia slave muils comfanlésal com aleumar oliluder de Carvion, asin she axtowa altenada. camauminda Qibiden oleascon. 2 pan olgum mation acanfecen sum dhourdundumunts nine des. Eine, Aug reseboon wmbiun por s wcumpunwnds, sue mus cums Senayna, paruanda am naa decor a amiga saqinha ma saminhs, Jai ainda. Jo are quane masa nada quemda anculas an mages dalan vallanda da ; Quonde Traian chegou. loge penquatat ends eatama nua inma. Cam sapante, ale nenpands alo nos ssid oqu? Bla nau anlen, dinss que minia pana aneampamanta. Jat masts mamania quis pencihoman a desaponecimanta da duqy. medicaments acondst 2 Claws 2 Jaman olf on cobamar dan autan pais. Darguntar a shen ne linkam musta minke filha. mon ninquém mur mada. Ents nusaloaman pracuna-ta me flaraxta, musta que sla pedeua anton perdide. Refqaman a comunka att a faupuaine a tau chemanon poor aes none na doar ile Parasia. TS homie ponscile sine han ee Quamde a palicia chegeu an focal. pedin qua tedan an pannnan nt néuiminntm ma erampamanla. Un paliciais cathonam algumas injarmarten saline a que hawia acanlacide 2 Jamibim uma fala dala para annim inicion an buncan. Naquale meminie pencibi que a cantina da acampamanta, ninhan David [Ostul mia sstawa prantnts, «anise, acampanhada da sum palicial, foman atta sus nenidincia. Quanda cRegaman ta, bati ma parte s mata qus.aacandaman. Canim pis class, papules orale Remia miata duqy. masinfalignanta se dinar qs nam acti que sda Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 fvosis dennpareoulie, © patirial wadaon sain amide nor rom ude x wanin a qecctinian, ase m Be Dawid sspbicou thes qua mackucana a mia cartanda Lanka, « que tama am namidia pans dans acaba darmind Enquanta inna, autnan palicinin cemtinuniam ns buuncan pais mina filha. a pannara da duos horas da madnugada quanda um palicial chagau digenda qua ancantnan mula songs pale chi da bankeine calaliwe de acompamenia, 2 Jambi ama Jaca, Joi mans hare qua sx parcels quis hawia pardida minke Jha pana sempre, 2 denanpona ma wsia & lama 2 camecei a chanan. a galiciatslamlanam maacalman, mar quam samnaqua Hiccn ealma quande uum filha denapanace? On pelicinis maftanam a rounin tadan oli para imfarman que a cana pansau da um dasaparacimants pana ume nuspaita de um Ramucidia. Dapaimantan das jarans qua estawam ma faguusire samagaruon x aur tans, pia ales foro an ifinms man unk fits, Endre san, aalawam: meu filha Lain a mulher amiga. fanayra Rivers um * a mamanadinha’ de dug ‘Pronctan Bigsl: a amiga da man Jha, Michasl Rabertnen: 2 am manine quis slen cambscsnam sala ama na acampamenta, chamada Saciam amines Prornnmen pan sim pantade de immortignern haxtrmts dalanane. alm da Vide emma pence de foo. ynada. nam uum danfache. Cus a man monide lamlames wdnion wages, camo ousriia da moana adwagada, Intawin pono reobartuna da cone, maantanta, mumco bison sucess. Minho fomiia munca mais faiomenma. Mar made tava depresnoa opens ecenide «man ae pandac. ‘Than fhe Caran mas mana mais camiga, nunca nt conan a ranamants man manran oa lange dar anes. C.duqy sruwass fou ouscbusls x nwodamus pontine far Pacha, eo spor suka bout manda 2lfan tbe was, suse ainda snpana gus a pustisa panna ancaninan a nepanadival pan stu denaparsciminta, & gus a a Pian tane samen Dalagads. gantania de pain sue aida pana amalinan mawamants = cane do minke jfha » tales, ancaninan alguma mana pista pana naliction a neaberbuna da cone. Tulle abnigada pan sua alancsal Lamina Compa Dammétria. Figura. ‘Carta da senhora Lavinia Anjos Demeétrio Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética 86 Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Secretaria de Seguranga Piblica Policia do Estado Delegacia de Policia Boletimde ocorréncia:0354/1984 _Registrada em: 09/12/1984 09:00 Hrs Dados Gerais Via: Naturezadalcorréncia esaparerinerta Nore Suy senda Data date 08/12/884 (Sabato) Data Nascimenta. 73/08/1958 Horadfte-0000, ad roa “ Local dafata:AcampamentoRecanto das Araucarias Estado Dive: Soters : Bair. Zanerural ture 15 Autor Ler toeeDomto Posn hg Data de Naciment: 20/10/1840 Pat lavaDnétia ade 44an0s ac: avivaAnosDemerta Esta itl Casada Histérico No dia 9 de dezembro de 1984 a 07 horas, a equipe de policiais compareceu 2o acampamento Recanto das Areucérias atendendo o chamado de senhora Levinia Anjos Demétria para averiguer o desaparecimenta de sue filha, Suzy Anjos Demétria, Ao cheger no loeal,eequipe imediatamente reuniu as pessoas que se encontravamno acampamento e iniciaram as buscas. Por volta das 2.00 da madrugada, um dos policiais encontrou no banheiro do azanomenta quentdad signfcatie do sang campatiel com posal vtme fatal. Também fa encontrada iima faca na chan, a qual se considera a pravavel arma do crime. Inicialmente este atendimenta foi considerado como um caso de desaparecimento, no entanto, hé evidencias de um homicidia. Ds peritos isolaram obanheiro c caletaram trés amostras de sangue, sendo uma amostra de sangue da chao do banheiro (n°.1), uma amostra da ponta da tara (n¥. 7), e uma amnstra bastante peculiar Iocalizada no cabo dataca (n¥. 3). Indas elas foram enviadas para perfcia, A partir dissu, o nume e depulmentu das pessuas que se encontravam nu local foram colhidoo, Primciramento, foram quvidaa a2 jovona que participavam da fagueira, qualiicados como a ultimos a terem visto a Suzi, senda elas: Xavier Anjos Demétria de 19 anos. Lorayne River de 17 anos. dhonatan Bizel de 18 anus, Michael Robertsen de 20 anus Lucian Ramires de 23 anos. Amde da vitima, Sra. Lavinia, relatou quo 86 notou o desaparotimento da filha comenta quanda o irda da vitima (Xavier) retornou da flaresta, par vnlta da maia-nnite. Fm seu dennimentn Xaviar disse que I nrayne fra iltima prssna aver airma.qnevnita das ‘22horas danoite, AsenhoritaLorayne, relatou aos policiais que apds a briga na floresta, Suzy resolveuretornar a0 acampamento, @ qua foi atrés da amiga, mas na a encontrau. Informau ainda que isso ocorrau por volta das 22.40 horas. Questionada ainda sobre com quem seria a briga. Lorayne apontou os nomes de dhonatan Bizel e Michael Robertsen, sem saber indicar o motivo. Ao serem ouvidos Jhonatan Gizel e Michael Robertsen néo informaram o mative da briga e demanstraram um comportamento suspeito. Lucian Ramires foi questionade do motiva da briga, disse que ndo a presenciou parque no estava na fogueira na momento, que havia ido ao banheira por volta das 22 horas. Os policiais, também relataram uma atitude suspeita do caseiro do acampamento, senhor David Patrel (35 anos), quando procurada disse ndo ter visto o movimento das pessoas que procuraram pela vitima e que o mesma apresentava um corte na mao, causado por um acidente ao cortar lenha, Apds varias incongruéncias entre os fatos relatos, a policia intimou os mencionados acima, @ comperecerem na delegacia para depor e fornecer amostras de sangue para comparagies com a cena do Figura 2. Boletim de ocorncia, Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética 87 OU yey Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 BUEN Figura 3. Imagens 2022 Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Teste n° 1: Tipagem sanguinea das amostras coletadas no local do crime Amostra n° 1 Amostra n° 2 Amostra n° 3 Anti-A Anti-B Anti-D Referéncia ¢ ©®© @ 3. 2 © ® e® @ & Resultado: Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Figura ipo sanguineo das amostrascaletadas no local do cme. Sociedade Bras de Genética Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 = é frre 7 ; '~ yey = vl / C vA “ ry ° of « VN _™ v ay Teste n° 2: Amostra n° 1 Resultado: Figura 5. Teste do car6tipo da amostra n° 1. Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedede Brier de Genéica 90 Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 A B 7 3 4 5 c 6 7 8 10 7 12 D E ey 4 5 16 7 18 F ¢ 19 20 2 22 XX ou XY Figura 6. Teste do cariotipo da amostre n° 3 Sociedade Bras de Genética a Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Teste n° 3: Teste para determinacao do sexo Amostran’ 1 _Amostra n’ 3 DNA marcador AMIEL SRY AMEL SRY . 100) — Referéncia 90pb 80pb 7Opb 60pb 50pb 40pb 30pb 20pb 10pb “AMELX Sop -AMELY 6p “SRY S2pb Resultado: Figura 7. Teste para determinacéo do sexo das amostas n° 1 en? 3. Teste n° 4: Anilise do tipo sanguineo na familia Demétrio Anti-A Anti-D Referéncia Lavinia A. g & @ reagerce Demétrio @ Wie neagente Olavo Demétrio Xavier A. ‘ Demétrio 2 e oS Resultado: Figura 8. Teste para tipo sanguinee na familia Demétrio. Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética 92 Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Teste n° 5: Anilise do padrao de heranca do tipo sanguineo 1 2 Referéncia: Sangue tipo (A) =I" ou fi tipo (01 = ii Resultado: Figura 9. ‘Teste para padrio de heranga esperado pare tipo sanguineo, Teste n° 6: Teste de paternidade familia Demétrio DNA marcador Lavinia Olavo Xavier Amaostra ni 200 — Fee TH He 250pb —mme STS STS sas TRS —— ——— 200pb ae ——S 7 150pb 2——— ?— 2 r— 100pb ST) eee STR] ST 50pb ——— Referéncia — Quando os fragments de ONA possuem tamanhos cferentes indo o§ fragmentos de ONA tem o mesmo tamanho Resultado: Figura 10. Teste de patemidade familia Demétio. Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Teste n° 7: Teste do tipo sanguineo dos suspeitos Anti-A Anti-B Anti-D Resultado: Jhonatan Bizel e e BB Lorayne River e oe David Petrel & ie: Michael Robertsen @ e Lucian Ramires Cia & Ref e © e @ @ rergerte @ nic reagents Figura 11. Teste do tipa sanguinea dos suspitos Teste n° 8: Teste de comparacao do perfil genético baseado em seis marcadores STR Amostra Xavier David Lucian DNA marcador ne3 Demétrio Petrel Ramires sta6 —— — 6 —— — 300.— ‘STRE STR 250nb, STRS gpg STS ST Pe STR STR STR 4 200pb se SS gy stm 6 oS 50pb — = Quando fagmentos de DNA tém o mesmo tamanho Resultado: Figura 12. Teste de comparagio do perfil genético entre a amostra n° 3 € 0s suspetos Xavier Demétio, David Petrl Lucian Ramires, baseado em 6 marcadores STR, Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética EGU eu} Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Teste n° 9: Sequenciamento do DNA BSQOQQRQOQOQQOOO ° Ss - sTR:2 Jome: Amostra n°3 Jome: Amostra n°3, lome: Amostra n'3 : IOI) ROQQOQQOOOOOOOO| WOQCOBOOOOOOOOOO}| ICI OOM II ee STR:6 gl pane 713 Figura 13. Sequenciamento do DNA de se's marcadores STR para a amostran 3, Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedode Brasileira de Genética 95 MATERIAIS DIDATICOS Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 STR:5 Jome: David Petrel STR: Teste n° 9: Sequenciamento do DNA ICI, : STR:2 lome: Davi Petre! @-4 @-' @-c @-c OOOO) x AN x i a lome: David Petre! @- @=" @-< @=c RQQQQQQQ OOOO) QOQOQBQQQQ IOQBOCOCOCOOOOO RECEOORENOS SoBe S3S03338859 STR:6. Jome: David Petrel IPQQQBQNQOOOOQOO} jeaeeeee, FRIIS e-,1e78 Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Figura 14. ‘Sequenciamento do DNA de sels marcadores STR para David Petrl, Sociedade Bras de Genética MATERIAIS DIDATICOS Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 STR: Jome: Lucian Ramires STR:S Nome: Lucian Ramires Teste n° 9: Sequenciamento do DNA Bec gcerneccerce K sTR:2 Jome: Lucian Ramires @-4 @-' @-c O=-c In@nacanaanaanan> rire OQ OOOO) YQQOO} ene STR:6 Jome: Lucian Ramires Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Figura 15. ‘Sequenciamento do DNA de seis marcadores STR para Lucian Ramires, Sociedade Bras de Genética 97 Cua ues Teste n° 10: Banco nacional de perfis genéticos do jogo CSI Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Tabela 1. Banco nacional de perfis genéticos da jogo CSI Isabelle Siva _|ccarovarcroca lactarctarcrarc | rccarccarccarce |ccAccACcA Simon Lewis _|ccarcrarcrcca _[ATCTATCTAA [AAACAAACAAAAGA [TCTCTATCTATCTAT | TGCATGCA AccaccaccTcoa Richard Ramires[ccarcrarct —_arctarcrarc —_[aaacaaacaaaa [rcrarcrarcrar —_[ocarccarccaTc | ccaccaccaccrcca larySoura—_[ccarcrarcroc —_|ctarcrarc [AAAGAAAGAAARGAA|TCTTTCTATCTAT | TGCATGCAT [CcAGACCACGTECA Dovian Yates |ecarovarcre —_[arcrarcrarc ——_[aaacaaacaaac [rcrarcrarcrarca [rocrrccarccarc | ccaccaccacct Marco Rossi |ccarctarcroca _[arcrarcrarcrct _|aaacaaacaaaaa [rctarcrarrctar | TGcaTGcaTGcA — |CGACGACCACGTCAA Adiones Asher |ccarcrarcrr —__|ATcraTcaTe Jaaacaaacaaanc |crarcrarcrar —[cccarccarccarc |ccACcaccaccrcca Jace Wayland [ccarorarcre —_ |ctarcrarct [caaacaancaana |actarctarctar —_[rocarccaract | CGACGACGACGTCGA Rowan Wilians |ecarcrarcta —arcrrrcrarc ——_[aaacacacaaaa [rcrararcrarctar [racarccrrccarc | ccaCoACcAAGTCCA Jonatan Bianchi |carcrarcroa —_|ATCTATCTAC [caancaancaana [rcvarcrcrarctar |Tccarccarccatc | CGACCACGACGTCGA ‘Alec miler |ccarcrarcrvar — [rarcrare Jacacaaacaaaa |rcrarcrarrcrar [rocarccarccare | ecAaccacoa ‘Adolfo time [ecarcaccrarct [arcrarctarcar | ACAGAAAcAAAA —[TCTATCTATCTATCTA | TCATGCA ACACCACGACCTCGA Carla Barboza_|ccaarcrarcr —_arvarcrarcarca | aaaccaaacaaaa |rcrarcrarcrat [TCA [ccaccaccaccoa Francisco Costa | TCATGTATCT Jarcrarcrarcrar |aAAcaaacaaaa [rarcrarcrartT | TGcaTGcaTGcaTGA | CACGACCACGTCG Thiago Blythe |ccarcrarcrs —_arcrarctarc | AAAcAAGAAAA —_|rctarcraarcrar |carccaTccarc —_|ccAccACGACoT Vayola Gomes |ccarcrarct _[aactarcrarc | AAAGAAGAAAA —_|TCTATTTATCTAT | TGCATGCATCCATG | GGACGACCACGTCG SofiaBaros _|ccarcccrarcr _arcrararctarc | aaacaaacaaaa |rovarcrarcrar | rccarccarccarct [ccACcATCCA ‘Anne Shiley —_[ccarcraccarcr — [ATcTATCTaTcATcT | AAAGAAA lrcrarcrare Trrcarccarccare —[eccaccaccTcoa Luke Fermandes [ecarcrarct ——_[arcrarcrarc —_[AAAGARAGAAAACAA|rcrcrcrarcr__[cavccarccarc | ccaccacoacc Julian Rocha [ccaccrrotarcr —arcrarcarcrarc |aaAGaTAcAaaA —[TcTaTATATCTA | TCATGCATGCATGC [ACGACGACGTCGA UianSam ——_[accacarcrarcr arcrarcrarcta —[AAAGAGARAA | TATCTATCTA recaccarccarc _|ecaccaccaccr Kevyn Sampaio acarcraccat [AACTATCTATC —_[AAAGARA frerarc Trecarccarccarcr [eaccaccrcca Roberta Hall |acaaarcrarct — arcrarcraarct [aaacavacaaaa —[rcrarerarctar [rocarccrocare | AAACGACCACGTCGA Minera sina [rcarccacrarct [TATCTATCATC _[AAAGAAAGAAAAC [TCTATCTATCTATCTA [TCATGCAATGCATG |CGACCA Daymon Perit |ccaccarcrarcr [arcrarcrararct [aaacaaacaaaa |arcrarcrarcrat |rcarccarccarc | ccaccaccrcca Barbara Weber [ocarcrarctaca | ATcTAT [GAAAGAAAGAAAAGA]TCTATCTATCTATA | TGCATGCATTGCATG | CCACGACCACGTCGA Evan Watanabe [ocarcrarctoca[arcrarrrarc __[aAacaaacaaaaaaalrcrarctarcrarcta [rocatccatccarcc | ccaccaccocarcca Giulan Smimmov [ccarcccararct [arcrarcrarc |caaacanaa _|ctarcrarctar | racaTGcarccarr | CGACGACCAC Helena Petrova |acarcrarcraca _|arcrarcrre facaaacanaa —[rcvarcrarcrarar [rocarocarccarac [eaccaccrcca Lorenzo Turner [acarcrarcroce [ATCTATCTATCATCT [AAAGAAAGAAAAGGC|TCTATCTATCTATT —_[TGCATGCA [ccaccace Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Sociedade Bras de Genética OU yey Suporte tedrico Tipagem sanguinea ‘A cipagem sanguinea € 0 processo de coleta anilise do sangue de um individuo objeti- vando determinar a qual grupo sanguineo ele pertence. Sistema ABO No sistema ABO existem quatro tipos san- guineos, A,B, AB ¢ O, os quais sio definidos, e caracterizados pela presenga ou auséncia de antigenos ¢ anticorpos nas hemacias. Um individuo com tipo sanguineo A, apresenta antigeno A na superficie de suas hemacias € anticorpo anti-B no plasma sanguineo. O tipo sanguineo B apresenta antigeno B na superficie das hemécias e anticorpo anti-A no plasma. Como o sistema ABO apresenta codominancia entre A eB, 0 individuo com 0 tipo sanguineo AB apresenta tanto o antige- no A quanto o B e nio possui anticorpos em seu plasma, diferentemente das pessoas que possuem sangue tipo O, que se caracteriza pela presenga de anticorpos anti-A e anti-B, € nao apresentam antigenos. Para realizar a tipagem sanguinea sio utilizados kits com anticorpos anti-A ¢ anti-B e uma pequena amostra de sangue do individuo. Ao miscurar © sangue aos anticorpos é possivel detectar 0 resultado visualmente quanto a formacio ou do de codgulos na amostea. Se néo houver coagulos na amostra, no hé antigenos pre~ sentes ¢ 0 sangue em exame é do grupo O. Caso ocorra codgulos no soro anti-A e anti-B entdo os antfgenos A eB estio presentes 0 sangue é do tipo AB, Se houver coégulos na amostra com soro anti-A, 0 antigeno A est presente eo sangue € pertencente 20 grupo ‘A.Se houver coagulagio somente com 0 soro anti-B, 0 antigeno B esta presente e 0 sangue é do tipo B. Fator RH O fator Rh mantém a mesma légica do siste- ma ABO. O antigeno Rh, também chamado de anti-D, pode ou nio estar presente nas membranas das hemécias. Quando presente, é dassificado como Rh positivo e Rh negati- vo quando nio possuem anticorpos contra o ancigeno Rh, Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Cariétipo humano © caariétipo 0 conjunto completo de cro- -mossomos encontrades no niicleo de uma célula. Através da andlise do caribtipo & pos- sivel conhecer 0 atimero a morfologia dos cromossomos, Didaticamente, a organizagio dos cromossomos para montagem do carié- tipo, segue critérios, como organizi-los em cordem decrescente do tamanho e em grupos, de acordo com a morfologia cromossémica, definida de acordo com a posigio do cente6- Para realizar o estudo do caristipo, é reali- zado 0 cultivo de linfécitos a partir de uma amostra de sangue para obtengio dos cro- ‘mossomos mitéticos. Nesta etapa, as células sio estimuladas a dividir-se (mitose) e, 20 final do processo, sio bloqueadas na fase de ‘metifase, com a aplicagio de drogas especi- ficas. Apés a obtengio destes cromossomos, estas células sio coradas e observadas em microscépio dptico e uma foromicrografia é capturada para realizar a montagem do ca- ridtipe. Um cariétipo humano tipico apresenta 46 eromossomos (23 pares), no qual 22 pares sio cromossomos autossomos e um par de cromossomos sexuais. No cariétipo femini- ro € encontrado tum par de cromossomos X (46, XX), enquanto no masculino é encon- trado um cromossomo X eum ¥ (46, XY). Para montar 0 cariétipo humano segue-se ‘um padrao de organizacéo dos cromossomos ‘em grupos, conforme a figura 16. Reagao em Cadeia da Polimerase (PCR) A reagio em cadeia da Polimerase (PCR) visa reproduzir em laboratério a replicagio do DNA, processo que ocorre naturalmen- te no niicleo das células. Através da PCR, € possivel produzir imimeras cépias de se- quéncias especificas do DNA, utilizando iniciadores, ou “primers” (DNA fita simples) aque determinam 0 comeso eo fim da regiio do DNA que sera copiado. A PCR € composta por alguns reagentes «que compe um mix da reagio: a enzima DNA polimerase (Taq-polimerase), as qua- Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Sociedade Bras de Genética AG GB 8g z 3 T OS 88. 88 88 88 88 88 AB ib tro bases nitrogenadas (Adenina, Guai Citosina e Timina), 0s iniciadores, tampées 0 DNA molde que ser4 copiado. O mix de reagentes é colocado no ‘Termociclador, que id repetie varios ciclos alternados de tem- peratura que sio divididos em trés fases: desnaturagio, quando as pontes de hidro- génio que ligam a dupla fita do DNA sio rompidas; hibridizagio, quando os inicia- dores fazem ligagio no local complementar do DNA; Extensio, que consiste na etapa de cépia do DNA que é realizado pela Taq polimerase adicionando os nucleotideos por homologia 3 fita-molde. Apés estes vi- rios ciclos, milhares de cépias do DNA sio produzidas e 0 DNA pode ser entio ana- lisado por diferentes téenicas, incluindo a eletroforese em gel. Eletroforese A dletroforese & uma técnica de separagio de moléculas que leva em conta 0 peso mo- lecular da amostea, durante a aplicagio de uma diferenga de potencial. Sabe-se que 0 DNA possui carga negativa e, portanto, na cletroforese ele migrara em diregio ao polo positive do sistema. Ao migrar através do gel, as moléculas de DNA serio separadas de acordo com o seu tamanho, sendo que as Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 cde menor massa migrario mais rapidamente. As bandas de diferentes tamanhos podem ser dassficadas usando um DNA marcador, com tamanho conhecido que é comparado com cada tuma das bandas da amostra. Teste de Paternidade Para realizar um teste de paternidade é pre- iso coletar 0 material genético dos envolvi- dos (normalmente sangue ou saliva) ¢ reali- zar a extragio do DNA. O DNA extraido & submetido a técniea de PCR para andlise de 13-16 marcadores STR que serio analisados por eletroforese que produziré um perfil de DNA de cada envolvido. A anilise consiste em comparar o perfil do DNA da mie, do (a) filho (a) e do suposto pai, nos casos mais comuns. Na comparagio dos perfis, esperacse que o filho apresente ‘metade dos alelos herdados da mie e metade do pai biolégico. Caso nao haja compatibili- dade entre os alelos do filho e do suposto pai, esse tiltima 6 excluide de ser pai Sequenciamento do DNA. © sequenciamento de DNA é o processo realizado para determinar a sequéncia exata de nucleotideos em uma molécula de DNA. Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Figura 16. Caritipe mascuti, com 2mm 46 cromassomes Sociedade Bras de Genética 100 OU yey Respostas 1. Suzy (garota_ desaparecida); Lavinia (mie), Olavo (Pai). Suspeitos: Xavier (ir- ‘mio), Lorayne (amiga), Jhonatan (ex-na- ‘morado), David (caseiro), Michael (amigo do iemao) e Lucian, 2, Cada grupo deve apostar em um dos sus peitos Xavier (irmao), Lorayne (amiga), JThonatan (ex namorado), David (easeiro), Michael (amigo do irmao) e Lucian. 3, Espera-se que 0 grupo aponte a0 menos alguns destes testes: Tipo sanguineo, ‘Tes- te de Caridtipo, Teste de sexagem, Teste dle Paternidade, Teste de DNA. Testen 1 Amostra ne 1: A+ Amostra ne 2: A+ Amostra ni? 3: AB “Todas as amostras pertencem auma tinica pessoa? Nao. As amostras n. °l e 2 apre- sentaram mesmo tipo sanguineo, sendo a den.°3 diferente. ‘Observagio: Visto que as amostras n.° 1 en 2 possuem 0 mesmo tipo sanguineo, desconsidere a amostra n.° 2 nos testes se- guintes. Teste n.° 2 Amostra n2 1: Mulher, 46,XX. Amostra n.¢ 3: Homem, 46,XY- (© cariétipo pode servir para distinguie o sexo de uma amostra? Por qué? Sim, pois no caridtipo & possivel identificar os cro- ‘mossomos sexuais XX ¢ XY. Para amos- tra pertencer a um homem, quais cromos- somos ela deve apresentar? Cromossomos XY Para amostra pertencer a uma mulher, quais cromossomos ela deve apresentar? ‘Cromossomos XX ‘Teste n.° 3 © resultado deste reste confirmou 0 re- sultado encontrado no teste do cariseipo? Sim. A amostra n.° 1 foi positive para AMEL e negativo para SRY, portanto, Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 pertence a uma mulher, confirmando re- sultado encontrado no cariétipo. A amos- tran 3 foi positivo para AMEL ¢ posi- tivo para SRY, portanto, pertence a um homem, confirmando resultado encontra- do no cariétipo. Testene 4 Lavinia A. Demétrio: A+ Olavo Demétrio: O+ Xavier A, Demétrio: ABY Observasaio: f levantada a suspeita de que Xavier nao é filho biolégico de Olavo. Quais tipos sanguineos poderiam ser es- perados nos filhos biol6gicos do casal La- vinia e Olavo? Tipos Ae O. A amostra n.° 1 pode pertencer a Suzy? Pode, pois no teste n.® 1 foi identificado que a amostra n,°1 pertence 20 tipo A.No entanto, é necessério realizar um teste de paternidade para confirmar o resultado. tipo sanguineo de Xavier é compativel com o esperado para filhos do casal? Nao. Os resultados deste teste levantam a sus- peita de que Xavier nao € filho biolégico do casal. Testen5 Ceuzamento 1: IAI xii= 100% dos gené- tipos serio I'i, portanto o tipo sanguineo seri do tipo A. Cruzamento 2: IN x ii= 50% dos gendri- pos serio I*i e 50% tipo ii, portanto si0 esperados tipo sanguineo A e O, respec- tivamente. © irmio Xavier é filho biolbgico do easal? Nio. Pois de acordo com 0 cruzamento, espera-se que os filhos tenham sangue do tipo A ou O. Um teste de paternidade pode confirmar este resultado? Sim. O Teste de paternida- de & 0 mais indicado para confirmar este resultado, Teste n.° 6 Aamostra no 1 pertence a Suzy? A amos- tran I possui 50% das bandas compa- tiveis com a Lavinia e 50% compativel com Olavo, Portanto, € confirmado que a amostra n.° 1 pertence a Suzy, ea mesma Efilla biolégica do casal Olavo e Lavinia. Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Sociedade Bras de Genética 101 OU yey ‘O teste de paternidade confirma a suspei- ta de que Xavier nio é filho biolégico do casal? Sim, Xavier possui 50% das bandas compativeis com Lavinia e nenhuma das bandas foi compativel com 0 Olavo. Por- tanto, éconfirmado que Xavier nio éfilho biol6gico de Olavo. “Testene7 Determine o tipo sanguineo de cada um dos suspeitos e elimine os suspeitos cujo tipo sanguineo no seja compativel com ‘a amostra n.° 3, Jhonatan Bizel: B+; Lo- rayne River: O+; David Petrel: AB+; Michael Robertsen: O-; Lucian Ramires: AB+. Os suspeitos Jhonatan Bizel, Lo- rayne River e Michael Robertsen, foram descartados pois no possuem sangue compativel com a amostra n.° 3 que pode pertencer ao culpado, © grupo deve apostar entre os exés sus- peitos restantes Xavier Demétrio, David Petrel e Lucian Ranires Testen 8 Algum dos suspeitos pode ser eliminado Sim, Xavier Demétrio apresentou apenas duas bandas de DNA compativeis com a amostra n.° 3, as outras nove bandas foram incompativeis, portan- to, foi eliminado como suspeito. Enquan- +0, David Petrel e Lucian Ramires, apre- sentam todas as bandas compativeis com aamostea n.° 3 endo podem ser excluidos. Portanto, é necessério realizar 0 sequen- ciamento do DNA. Testene9 Amostra no 3: STR 1 (GCATGTATCT), STR2(ATCTATCTATC), STR3 (AAAGAAAGAAAA), STR4(TCTATCTATCTAT), STR (TGCATGCATGCATS), STR 6 (CGACGACGACGTCGA). David Peteel: STR 1 (GCATGTATCT), STR2(ATCTATCTATC), STR3 (GAAAGAATGAAA), sTRa (CTTCTATCAATCT), elec \AGCAAGCAGG), STR 6 (CGACGAGGACGACGA). Genética a seola | Vol 7 | N° | 2022 Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 Lucian Ramires: STR 1 (GCATGTATCT), STR2(ATCTATCTATC), STR3 (AAAGAAAGAAAA), STR4(TCTATCTATCTAT), 'R5 (TGGATGCATCCAGG), STR 6 (TGACGACGACGACGA). Foi possivel encontrar 0 culpado? Nio, David apresentou compatibilidade com a amostra n.2 3 apenas nos marcadores STR 1e STR 2, Lucian apresentou com- patibilidade nos STR 1, STR 2 e STR3, © restante nao foi compativel. Portanto, ambos foram climinados como suspeitos. Testen 10 STR 1: Compativel com: Richard Ramires, Vayola Gomes ¢ Luke Fernandes; STR 2: Compativel com: Richard Ramites, Thiago Blythe e Luke Fernandes; STR 3: Comparivel com: Richard Ramires, Franciseo Costa e Daymon Petit; STR 4: Compativel com: Richard Ramires ¢ Carla Barboza: STR 5: Compativel com: Richard Ramires e Jonatan Bianchi: R 6: Compativel com: Richard Ramirese Jace Wayland; Foi possivel encontrar o culpado? Sim, © culpado foi Richard Ramires pois pos- sui 100% de compatibilidade de todos os marcadores 'R1 (GCATGTATCT), STR2(ATCTATCTATC), SRT 3 (AAAGAAAGAAAA), STR4(TCTATCTATCTAT), STR5 (TGCATGCATGCATS), STR 6 (CGACGACGACGTCGA), com a amostra n.° 3. Embora nao tenha sido considerado como suspeito durante a investigagio, a andlise do DNA foi con- clusiva colocando-o na cena do crime. A analise também sugere algum parentesco de Richard Ramires com 0 Lucian Rami- res, pois, além de compartilharem 0 so- brenome, existe compatibilidade do DNA em quatro dos seis marcadores STR ava- liados. Sociedade Brasileira de Genética 102 Genética na Escola ~ ISSN: 1980-3540 "mestrande do Progra de Pés-Craduacio em Siocéncias, Univesidade Federal da Bahia Istituto Multdisilina em Saide/Campus isi Tera, (IMS/CNT-UFEN, Viti da Conquista, BA *Graduando(a) em Medina, Universidade Federal da Bahia, Institute Muldscipinar em Sade/CampsArisio Tebeka, (MS/CAT-UFE, Viia de Conquista, BA ®Discente do Programa de Pés-Craduaczo em Biocéncies, Universidade Federal da Baia Istiute Multdisilinar em Sade/Campus ‘nisi Tena, (1MS/CAT-UFBA, Vila da Conquista, BA “Laboratio de Imunogenética eFamacogenbmica, Univesiéae Federal da Bahia (UFBA/SSA), Salvador, BA; Programa de Pos ratio em Biociéncas,Urivrsidade Federal da Bahia, Institute Mulieisplirar en Satde/Campus Anis eb, MS/CAT-UFBA), Vii de Conquista, BA ‘Autor para coresponétacia - tabomedics@yahoo com br transcrigao, tredudo, gene, polimorfismo, mutacao, anemia faliforme

You might also like