Professional Documents
Culture Documents
მენეჯმენტის კონცეფციები და თეორიები - რიდერი PDF
მენეჯმენტის კონცეფციები და თეორიები - რიდერი PDF
უნივერსიტეტი
2017
leqcia 1. Tanamedrove menejmentis fundamenturi cnebebi
miznebi:
menejmentis daniSnuleba, funqciebi da organizaciuli Sedegebi
organizaciis saxeebi
menejerebis amocanebi, unarebi, tipebi da rolebi
menejmentis meTodebi
ras niSnavs menejeris poziciis dakaveba
axali moTxovnebi menejmentisadmi
sqema 1.
menejmenti ukavSirdeba socialuri sistemebis (organizaciebis) marTvas da marTvis erT-erTi saxea.
Tanamedrove etapze, organizaciis warmateba damokidebulia menejerebsa da Sesabamisad maT mier
SemuSavebul menejmentze.
menejmenti _ organizaciis miznebis efeqtiani da racionaluri miRweva organizaciuli resursebis
dagegmvis, organizaciis, xelmZRvanelobisa da kontrolis saSualebiT. (r. dafti)
am gansazRvrebaSi ikveTeba ori mniSvnelovani idea: 1. menejmentis ZiriTadi funqciebi: dagegmva,
organizacia, xelmZRvaneloba (lideroba) da kontroli; 2. organizaciis miznebis efeqtiani da
racionaluri miRweva (nax. 2), sadac:
dagegmva gulisxmobs miznebisa da moqmedebebis gansazRvras, organizacia - samuSaos organizacia,
Sesasrulebeli saqmianobebis dadgena, dajgufeba, urTierTdamokidebuleba; momuSaveebis SerCeva. lideroba
– momuSaveebis motivacia, komunikacia da nebismieri sxva saqmianoba romelic exeba daqiravebulTa qcevas,
kontroli - konkretuli amocanebis Sedgena da Sedegebis Sefaseba.
1
organizaciis efeqtianoba aris dasaxuli miznebis Sesrulebis xarisxi, romelic gviCvenebs, ramdenad
SesZlo organizaciam Tavisi funqciebis Sesruleba.
racionalurobaSi igulisxmeba organizaciis miznebis miRwevisaTvis aucilebeli resursebis raodenobis
Sefaseba.
produqtuloba ki aris organizaciis miznebis miRweva resursebis racionaluri da efeqtiani
gamoyenebis gziT.
organizaciis saxeebi
2
kerZo organizaciebSi menejmentis Zalisxmeva mimarTulia efeqtianobis amaRlebisaken,
Semosavlebis zrdisa da konkurentunarianobis amaRlebisken.
arakomerciul da arasamTavrobo organizaciebis menejmentis mizania sponsorebTan,
donorebTan, saxelmwifo fondebTan urTierToba, romliTac isini uzrunvelyofen socialuri
momsaxurebis ganxorcielebas. warmatebisaTvis menejerebs oratorobis, liderobis, komunikaciis,
diplomatiis da akademiuri unar-Cvevebis floba moeTxovebaT.
saxelmwifo organizaciebis xelmZRvanelebi (moxeleebi, Cinovnikebi) orientirebulebi arian
Sedegebsa da efeqtianobaze. isini ganixilebian, rogorc menejerebi da moqmedeben miniWebuli
uflebamosilebis farglebSi da maTi Sroma, biznes-kompaniebis menejerebisagan gansxvavebiT,
Tanamdebobrivi statusis Sesabamisi xelfasiT anazRaurdeba. rac niSnavs, rom maTTvis miRebuli
Semosavlebi (saxelmwifo biujetidan), rogorc sakuTari biujeti ar unda ganixilebodes, da
Sesabamisad ar unda gaxdes samoxeleo etiketis darRvevisa Tu korufciis safuZveli.
3
nax 4. Mmenejerebis saqmianobebi (amocanebi)
am xuT amocanas (saqmianobas) asruleben ara marto cnobili kompaniebis menejerebi, aramed
nebismieri organizaciis wevrebi, romlebic dakavebulni arian mmarTvelobiTi saqmianobebiT. am Sedegebis
miRweva organizaciaSi SeuZlebelia menejerebis gareSe. menejerebs unda hqondeT Semdegi unarebi (nax. 5):
konceptualuri unarebi, rac gulisxmobs adamianis SemecnebiT (kognitur) SesaZleblobebs
organizacia aRiqvas, rogorc erTi mTliani da amave dros Semadgeneli nawilebis saxiT da sworad
gansazRvros kavSirebi maT Soris. (aq igulisxmeba misi codna gadaamuSavos informacia,
SesaZleblobebi dagegmos da a.S). mas unda SeeZlos gansazRvros TiToeuli ganyofilebis adgili
organizaciaSi, kompaniis mdgomareoba dargSi, sazogadoebaSi da ufro farTod socialur sferoSi;
adamianebTan urTierTobis unarebi, rac gulisxmobs sxva adamianebTan efeqturad muSaobis unarebs;
teqnikuri unarebi, rac gulisxmobs konkretuli funqciebis SesrulebasTan dakavSirebuli
teqnologiebis da mowyobilobebis gamoyenebis meTodebis unarebi (profesiuli codna, analitikuri
SesaZleblobebi, raimes gamoyenebis unarebi..).
Nnax. 5
4
konceptualuri, adamianuri da teqnikuri unarebi menejerebs saSualebas aZlevs menejmentis
ZiriTadi funqciebi Seasrulon sxvadasxva msxvil, komerciul, arakomerciul, tradiciul Tu virtualur
da a.S organizaciebSi. Mmenejerebs aqvT pasuxismgebloba sxvadasxva ganyofilebebis muSaobaze, ukaviaT
Tanamdebobebi sxvadasxva ierarqiul safexurze da asruleben Sesabamis amocanebs. cnobilia ierarqiuli
safexurebis sami done: umaRalesi, saSualo da qveda, romlis gansazRvris safuZvels warmoadgen Sromis
vertikaluri danawileba. ierarqiuli safexurebis mixedviT gansaxvaveben sami donis menejerebs (nax. 6)
Nnax. 6.
U umaRlesi donis menejerebi pasuxs ageben organizaciis miznebis gansazRvraze, strategiis
SemuSavebaze, gare garemos kontrolze da movlenebis interpretaciaze, da saerTod mTlianad
organizaciul gadawyvetilebebze, isini muSaoben grZelvadian perspeqtivebze, organizaciis masStabiT
komunikaciaze, korporatiuli kulturis formirebaze, samewarmeo sulis ganmtkicebaze.
saSualo donis menejerebi uzrunvelyofen onformaciis moZraobas da komunikacias rogorc
vertikalze, aseve horizontalze, arc uzrunvelyofs swraf reagirebas garemos cvlilebebze, inovaciebze.
qveda donis menejerebi iReben pasuxismgeblobas produqtis warmoebaze, isini pasuxs ageben
momuSaveTa jgufebze, romlebic asruleben garkveul amocanebs, zrunaven efeqtian warmoebaze, momuSaveebis
motivaciaze, didi rod xarjaven yoveldRiur saqmianobebze.
horizontaluri danawilebis mixedviT organizaciaSi menejerebi ganlagebulni arian horizontalur
sibrtyeze. magaliTad, funqciuri menejerebi pasuxs ageneb ganyofilebebis marTvaze, romlebic aruleben
organizaciisTvis aucilebel saqmianobas (marketingul, warmoebis, finansur, adamianuri resursebis
marTvis) da yvela isini floben msgavs unarebis da gamocdilebas.
h. mincbergma gamoyo menejerebis 10 roli. roli aris menejerebis qcevaze Sexedulebebis nakrebi.
Ees rolebi gaaerTiana sam jgufSi: interpersonaluri, informaciuli, gadawyvetilebis miRebis. (nax. 7).
5
nax. 7
nax. 6.
calkeuli momuSave aris profesionali konkretuli samuSaoebis SesrulebaSi, menejeri ki unda
iyos universali da SeeZlos farTo speqtris samuSaoebis koordinireba. calke momuSave samuSaos
asrulebs sakuTari xelebiT da Tavis Tavzea damokidebuli, maSin roca menejeri akeTebs samuSaos sxvisi
6
xelebiT da pirveli Secdoma, romelsac axali menejerebi uSveben aris xSirad survili yvelaferi gaakeTo
TviTon, nacvlad imisa, rom gaakeTebinon igi sxvebs da TviTon dakavdnen sxva saqmiT.
meore Secdoma xSirad aris is, rom axali menejerebi elodebian damoukideblobas da imis gakeTebas,
rasac TviTon Tvlian saWirod organizaciisTvis. Tumca sinamdvileSi ver vxvdebian, rom isini
damokidebulni sxva xalxze da mdgomareobaze. iyo kargi menejeri, upirvelesad gulisxmobs Seqmna erTiani
gundi da urTierTkavSirze dafuZnebuli sistema da iyo organizatori sistemis SigniT. gaxde menejeri
niSnavs iyo axali adamiani, bevri kompania Zalian frTxilad udgeba menejerebis SerCevas da cdiloben
darwmundnen, rom kandidats namdvilad esmis menejmenti da survili aqvs gaxdes menejeri.
Mmenejmentis meTodebi
7
Sromis procesi axal samuSao adgilze xSirad virtualuria, anu menejerebs uwevT im adamianebis
kontroli, vinc ar imyofeba samuSao adgilze tradiciuli gagebiT. muSaobis moqnili grafikebi,
virtualuri gundebi sul ufro aqtualuri xdeba (roca kompanias surs magaliTad Rirebuli
specialistebis, menejerebis daxmareba maTi adgilmdebareobis miuxedavad), rac menejerebisgan axal unarebs
da kompetenciebs moiTxovs.
organizaciaze moqmedi Zalebi. isini warmoadgenen organizaciaSi cvlilebebis mizezebs. teqnologiebis
ganviTareba, globalizacia, Zvrebi sazogadoebriv faseulobebSi, samuSao Zalis Semadgenlobis cvlileba da
mravali sxva cvlilebebi qmnian axal garemos. Tumca, maT Soris yvelaze didi gavlenis Zala ukavSirdeba
teqnologias. internetma da eleqtronulma komunikaciebma mTlianad Secvala biznesis ganxorcielebis
xerxebi da menejerebis mier samuSaos Sesrulebis meTodebi. mravali organizacia iyenebs cifrul
teqnologiebs Tavis TanamSromlebTan, partniorebTan dasakavSireblad mTel msoflioSi. axali
teqnologiebis gamoyenebiT, adamianebs SeuZliaT Tavisi samuSao ganxorcielon ara kompaniis kedlebSi,
aramed saxlSi an sxva adgilze. bolos, kompaniebi sul ufro mimarTaven Tanamedrove midgomebs,
magaliTad Tavis samuSao gadascemen sxva kompaniebs Sesasruleblad autsorsingiT, rac moiTxovs
koordinacias organizaciaSi.
A adamianebis da organizaciebis cxovrebis tempi mudmivad Cqardeba. adamianebs SeuZliaT imuSavon
dRis nebismier dros; ideebi, dokumეntebi, piradi informacia da nebismieri monacemi mudmivad moZraobs
kibersivrceSi, da raime movlenam msoflios erT kuTxeSi SeiZleba Secvalos msoflio biznesi Aanu
Tanamedrove msoflioSi movlenebis cvlileba arastabiluri da araprognozirebadia, xolo msxvili da
mcire krizisebi xdeba sul ufro xSiri.
mmarTvelobiTi kompetenciebi. dRes saukeTeso menejerebi brZanebasa da kontrolis principze
dafuZnebul organizaciaze da ganusazRvrelobaze uars amboben, swraf, moqnil, adaptirebad, kavSirebze
dafuZnebuli organizaciis sasargeblod. saukeTeso organizaciebSi Mmenejerebi daqvemdebarebulebs aZleven
damatebiT Zalauflebas, raTa moxdes maTi SemoqmedebiTi unarebisa da ideebis stimulireba.
A axal pirobebSi warmateba damokidebulia imaze, ramdenad mWidro kavSirebia qveganyofilebebs,
ierarqiul safexurebs da sxva dainteresebul mxareebTan. marTvis axal stilze gadasvla ar iqneba
martivi im menejerebisaTvis, romlebic miCveulia muSaobas Zveleburad anu Uupasuxos yvelafers, miiRos
yvela gadwyvetileba, da icodes, sad imyofeba misi daqvedebarebuli, da ras akeTebs mocemul momentSi.
8
leqcia 2. XXI saukunis menejmentis paradigmebi
miznebi:
menejmentis mimarTulebebi
Tanamedrove tendenciebi (mimarTulebebi) menejmentSi
axali menejeruli azrovneba cvlilebebis epoqaSi
menejmentis mimarTulebebi
Tanamedrove menejmenti dRes mniSvnelovnad gansxvavebda im menejmentisgan, romelic kompaniebis
warmatebas uzrunvelyofda. garemos axali gamowvevebis kvaldakval menejmentis filosofiaSi
gansazRvruli cvlilebebi mudmivad mimdinareobs. warsulis mravali idea da praqtikuli meTodi
aqtualobas dResac inarCunebs da menejerebis mier warmatebiT gamoiyeneba. istoriuli perspeqtivis codna
azrovnebis areals afarToebs da saSualebas iZleva gaanalizdes movlenebi da gamovlindes
kanonzomierebebi. menejmentis istoriis Seswavla mimdinare SesaZleblobebisa da problemebis
interpretacias, strategiuli azrovnebis Camoyalibebas da mmarTvelobiTi unarebis gaumjobesebas
uzrunvelyofs. M
is ZiriTadi faqtorebi, romlebmac menejmentis Teoriisa da praqtikis ganviTarebaze moaxdina
gavlena, SeiZleba ganvixiloT sami - socialuri, politikuri da ekonomikuri Zalebis saxiT.
socialuri Zalebis qveS kulturuli aspeqtebi igulisxmeba, romlebic gavlenas axdens
interpersonalur (adamianebs Soris) urTierTobebze – upirvelesad ki, maT faseulobebze, moTxovnilebebze
da qcevis normebze. socialuri Zalebi imis formirebas axdenen, rasac uwodeben socialur kontraqtebs
– sadac Cans adamianebs, maT Soris menejerebsa da momuSaveebs Soris urTierTobebis saerTo wesebi.
Tanamedrove etapze erT-erT mniSvnelovan socialur Zalad im adamianebis faseulobebi, ideebi,
Sexedulebebi iTvleba, romlebsac uwodeben Y Taobas. isini arian yvelaze maRalganviTarebuli adamianebi
kacobriobis istoriaSi, romlebic SesaniSnavad iyeneben Tanamedrove teqnologiebs da mimarTulni arian
globalur saqmianobebze. sxva momuSaveebisgan gansxvavebiT maT ar uWirT ufrosebisTvis kiTxvis dasma.
maTi survilia imuSaon garemoSi, sadac iqneba teqnologiebis xelmisawvdomoba, swavlis da piradi miznebis
miRwevis SesaZlebloba, aseve Zalauflebis miRebisa da gamoyenebis saSualeba. Aamis garda, es Taoba did
yuradRebas aniWebs samuSao da ojaxuri interesebis dabalansebas, romlis Sedegia moqnili samuSao
grafiki, saerTo samuSao adgili, swavlasTan dakavSirebuli mivlinebebi organizaciis xarjze da a.S.
politikuri Zalebis qveS adamianebsa da organizaciebze politikuri da sakanonmdeblo
institutebis gavlena igulisxmeba. magaliTad, erT-erT politikur Zalad SeiZleba CaiTvalos saxelmwifo
rolis gavlena biznesze, roca finansuri Tu saavtomobilo seqtoris mravalma kompaniam seriozuli kraxi
ganicada.
ekonomikuri Zalebis qveS konkurentul momxmareblebs Soris sazogadoebrivi resursebis
misawvdomoba, warmoeba da ganawileba igulisxmeba. sazogadoebisTvis misawvdomi resursebi SezRudulia
da ekonomikuri Zalebi adgenen misi ganawilebis proporciebs. EerT-erT ekonomikur tendenciad, romelic
msoflios menejerebze gavlenas axdens, iseTi qveynebis ekonomikuri wilis zrda warmoadgens, rogoricaa:
CineTi, indoeTi, brazilia.
1
menejmentis Teoriam da praqtikam aRniSnuli Zalebis gavleniT garkveuli cvlilebebi ganicada. Aam
etapze menejmentis Semdeg mimarTulebebs gamoyofen: klasikuri, humanuri, raodenobrivi (menejmentis
mecnierebis), Tanamedrove (sistemuri Teoriis, situaciuri Teoriis, totaluri xarisxis marTvis), axali
menejeruli azrovnebis (teqnologiebze orientirebuli samuSao adgilis, Ria inovaciis)(nax. 1).
menejmentisMklasikuri mimarTuleba
menejmenti, rogorc mecniereba Camoyalibda arc ise gvian, e.w. klasikuri mimarTulebis periodSi
(XIX –XX saukunis dasawyisSi).
O organizaciebis sawarmoo sistemebis formirebam xelmZRvanelebis winaSe warmoqmna axali problemebi:
qarxnebis uzrunvelyofa mowyobilobebiT, mmarTvelobiTi struqturebis organizacia, momuSaveebis
swavleba, rTuli teqnologiuri procesebis grafikebis Sedgena, momuSaveebis mxridan ukmayofilebis,
gaficvebis Semcireba. yvelaferi es koordinaciisa da kotrolis mimarTulebiT, axal midgomebs moiTxovda
da Sedegad gamoCnda axali ekonomikuri adamiani `anazRaurebis mqone menejeri”. menejerebma aiRes xelSi
kompaniebis saqmianobis organizaciasTan, koordinaciasTan da kontrolTan dakavSirebul uamravi rTuli
problemis mogvareba da Sromis mwarmoeblurobis zrdaze zrunva. aseTi saxiT menejmentSi Seiqmna
klasikuri mimarTuleba, romelSic gamoiyofa sami skola (sfero):
1. mecnieruli menejmenti;
2. biurokratiuli organizaciebis koncefcia;
3. administraciuli principebi.
1. mecnieruli menejmentis skolis warmomadgenlebi iyvnen: f. teilori, g. ganti, lilian da frenk
gilbretebi. Ff. teilori - `mecnieruli menejmentis mama”, iTvleba mecnieruli menejmentis skolis
fuZemdeblad. igi mniSvnelovan yuradRebas uTmobda Sromis mwarmoeblurobis amaRlebis sakiTxebs, man
Seitana mecnierulad dasabuTebuli cvlilebebi warmoebis procesebSi. f. teiloris mier SemuSavebuli
siaxleebis safuZvelze, rogoricaa: momuSaveebis moZraobebis srulyofa Sromis procesSi, ufro
2
Tanamedrove mowyobilobebis, Sromis anazRaurebasi stimulirebis sistemis gamoyeneba, organizaciebSi
mniSvnelovnad gaizarda mwarmoebluroba.
Mmecnieruli menejmentis skolis ganviTarebaSi mniSvnelovani wvlili Seitana agreTve teiloris
mimdevrebma g. gantma, romelmac Seqmna e.w. gantis grafikebi, romelic gamoxatavda warmoebis procesis
yvela stadiaze dagegmil samuSaos da lilian da frenk gilbretebma. kerZod f. gilbreti gansakuTrebul
yuradRebas uTmobda Sromis racionalizacias da cdilobda epova ama Tu im samuSaos Sesrulebis
`saukeTeso xerxi”. xolo, l. gilbretis kvlebis sfero iyo Sromis adamianuri aspeqtebi.
Sedegad mecnieruli menejmentis ZiriTadi ideebi gaxda: menejerebs mier standartuli procedurebis
SemuSaveba yvela saqmianobisTvis; Sesabamisi unarebis mqone kadrebis gamosacdeli vadiT SerCeva, Sromis
efeqtiani meTodebis swavleba da samuSao davalebis Sesrulebis uzrunvelyofa; aseve materialuri
stimulireba. (ix. nax. 2)
2. biurokratiuli organizaciis koncefcia SemuSavebul iqna evropeli mecnieris maqs veberis mier
(1864-1920). Mme - XIX saukunis bolos organizaciebs marTavdnen piradul, ojaxur safuZvelze.
momuSaveebi muSaobdnen gansazRvruli adamianisTvis da ara organizaciisTvis, ris gamoc organizaciuli
resursebi gamoiyeneboda individualuri moTxovnilebis dakmayofilebisaTvis da ara organizaciis miznebis
miRwevisaTvis. vebers miaCnda, rom organizacia unda emarTaT ara piradul, aramed racionalobis
safuZvelze da marTvis aseT formas uwoda biurokratia. igi Tvlida, rom organizacia, romelic
dafuZnebulia racionalur Zalauflebaze, gamoirCeva maRali efeqtianobiT da moqnilobiT, SeuZlia swrafi
cvlilebebi, da naklebad aris damokidebuli konkretuli adamianebis survilebze. misTvis organizaciis
racionaloba niSnavda momuSaveebis SerCevas da dawinaurebas kompetenturobis safuZvelze, Sromis zust
ganawilebas, organizaciis marTvas gansazRvruli wesebiTa da werilobiTi angariSebiT da sxv (nax.3).
unda aRiniSnos, rom biurokratiis dros yvela TanamSromlis mimarT aris erTnairi moTxovna,
yvela xelmZRvanelobs erTiani wesebiT da a.S. zustad, biurokratiam uSvela Tavis droze mraval kompanias
3
mieRwia maRali efeqtianobisadmi. Tumca Tanamedrove organizaciebSi termini “biurokratia” iwvevs
uaryofiT emociebs da asocirdeba uamrav, usasrulo wesebTan Tu procedurebTan.
nax. 3
3. administraciuli principebis skolis mimdevrebi organizaciaSi mTavar yuradRebas uTmoben ara
calkeul momuSaveebs, aramed mTel organizacias. mniSvnelovani wvlili am skolaSi ekuTvnis frang
mecniers anri faiols, romelic efuZneboda ra sakuTar mmarTvelobiT gamocdilebas, Seqmna
administrirebis koncefciebi menejmentSi. Tavis naSromSi `saerTo da samrewvelo marTva” man gamohyo
menejmentis 14 sabaziso principi (nax. 4), romelTagan zogierTi dResac ar kargavs aqtualobas. Eesenia:
erTmarTveloba, roca yoveli daqvemdebarebuli iRebs brZanebas mxolod erTi xelmZRvanelisgan;
Sromis danawileba, specializacia mmarTvelobiTi da teqnikuri Sromis iZleva ufro maRali
Sedegebis miRwevis SesaZleblobas;
erTianoba mimarTulebis da erTiani samuSao gegma, saqmianobis msgavsi saxeebi unda gaerTiandes
erTi menejeris xelmZRvanelobis qveS organizaciis farglebSi; amis safuZvelze organizaciaSi
gamoiyo 6 msgavsi saქmianobis saxe: teqnikuri, komerciuli, safinanso, usafrTxoebis, saaRricxvo,
mmarTvelobiTi;
marTvis skalaruli jaWvi, uflebamosilebebis jaWvi, romelic gamodis organizaciis ierarqiis
mwvervalidan, miemarTeba qveviT da moicavs yvela momuSaves.
4
nax. 4.
a. faioli Tvlida es principebi unda gamoeyenebina nebismier organizacias miuxedavad Siga mowyobisa,
man aseve gansazRvra menejmentis 5 ZiriTadi funqcia: dagegmva, organizacia, gankargva, koordinacia da
kontroli.
sabolood, SeiZleba iTqvas rom klasikuri skolis mimarTuleba iyo mniSvnelovani menejmentis
ganviTarebis istoriaSi, radgan menejmentis Teoriasa da praqtikaSi moxda marTvis axlebulad gageba,
gaizarda mwarmoebluroba da gaumjobesda urTierTobebi momuSaveebs Soris.
menejmentis humanuri mimarTuleba
igi gansakuTrebul yuradRebas uTmobs adamianebis qcevis analizs Sromis procesSi, maT
moTxovnilebebs, urTierTobebs samuSao adgilze, aseve socialur urTierTdamokidebulebas da gundur
procesebs. humanur mimarTulebaSi gamoiyofa sami skola (sfero):
1. adamianuri urTierTobebi;
2. adamianuri resursebis koncefcia;
3. mecnieruli biheviorizmi;
1 adamianuri urTierTobebi. Mmenejmentisadmi adamianuri midgomis pirveli momxreebi iyvnen: meri
parker foleti da Cester barnardi. Ffoleti ikvlevda organizaciis miznebis SemuSavebis procesis
gavlenas konfliqtebis raodenobaze organizaciaSi, misi naSromebi sargeblobda didi popularobiT, Tavis
analizSi igi eZebda pasuxebs iseT kiTxvevbze, rogoricaa: Zalaufleba, eTika, lideroba,
daqvemebarebulebisgan ukugebis miReba. koncefciebSi igi xazs usvamda, rom menejerebs nacvlad mkacri
kontrolisa gaewiaT momuSaveebisTvis daxmareba, miecaT maTTvis neba uflebamosilebis miuxedavad
emoqmedaT situaciis mixedviT da a.S. misi ideebi aitaca barnardma da Tavis naSromSi `araformaluri
organizaciebis” koncefcia, xazs usvamda, rom araformaluri organizacia arsebobs yvela organizaciis
SigniT da mas qmnian socialuri jgufebi. araformaluri urTierTobebi warmoadgens mniSvnelovan Zalas
da menejerebma unda SesZlon maTi gamoyeneba efeqtianobis asamaRleblad da rom xSirad menejerebis mier
Tavis momuSaveebiTvis Zalauflebis micema SeiZleba gaxdes warmatebis kritikuli faqtori rTul
situaciebSi.
5
Aadamianuri urTierTobis skolis mimdevrebi aRniSnavdnen, rom Sromis efeqtiani kontroli modis
TviTon momuSavisgan da ara mkacri, avtoritaluri marTvis stilidan. Tumca am skolis adreuli
mecnieruli Sromebi iyo gaugebari menejerebisaTvis, vinc xelmZRvanelobda mecnieruli menejmentis
ideebiT. Tumca mdgomareoba mkveTrad Seicvala mas Semdeg rac 1924 wels `vestern eleqtrikSi” Catarda
eqsperimentebis seria Eelton meiosa da fric rotlisbergeris mier, romelic cnobilia `xotornis
eqsperimentis” saxelwodebiT. Mmkvlevarebi swavlobdnen iseTi faqtorebis gavlenas, rogoricaa:
Sesvenebebis raodenoba, samuSao dRis xangrZlivoba, fizikuri janmrTeloba, kvebis xasiaTi da Zilis
xangrZlivoba. Tavdapirvelad mkvlevarebi SeTanxmdnen, rom eqsperimentis mixedviT mwarmoeblurobis
zrdis mniSvnelovani faqtori iyo ara fuli, aramed `adamianuri urTierToebebi.” maRali Sedegebi hqonda
aseve momuSaveebs, romlebsac hqonda kargi urTierToba menejerebTan. Tanamedrove mecnierebis mier kvlevis
Sedegebis Seswavlam ki isini miiyvana daskvnamde, rom mwarmoeblurobis zrdis erTaderTi faqtori iyo
swored fuladi dajildoeba. Tumca igi ar aRmoCnda erTaderTi faqtori, momuSaveebis Sromis
mwarmoeblurobis zrda moxda aseve siamayis da mniSvnelobis gamo, rom isini iyvnen kvlevis proeqtis
monawileebi.
Tumca dRes ukve mniSvnelovania ara xotornis eqsperimentis mecnieruli dasabuTeba, aramed is
faqti, rom man stimulireba misca adamianebis, rogorc cocxali arsebebis (da ara mowyobilobebis,
meqanizmebis danamatis) mimarT kvlevis interesis gaRrmavebas. kvlevis Sedegebis arazustma analizma
adamianuri urTierTobebis moZraobis ganviTarebas misca mniSvnelovani biZgi.
2 adamianuri resursebis koncefcia. Aadamianuri urTierTobisadmi mimarTulma moZraobam
Tavdapirvelad SeiZina `fermeruli” saxe: balaxiT Zroxis uzrunvelyofa iZleva met rZes, xolo
dakmayofilebuli momuSaveebi aRweven ufro maRal Sedegebs. dRes Teoretikosebi da praqtikosebi iCenen
interess momuSaveebis marTvaSi monawileobisa da liderobis mimarT. magram arsebobs yvela dasabuTeba
adamianuri resursebis koncefciis gamovlenaze, romlis arsi gamoixateba motivaciis Teoriebis gamoyenebiT
samuSao davalebis SeqmnaSi, roca momuSaveebi srulad avlenen Tavis potencials da amiT ikmayofileben
Tavis umaRles moTxovnilebas. am konvefciis yvelaze cnobili warmomadgenlebi arian: a. maslou da d.
makgregori.
cnobilma fiziologma, fsiqologma, fsiqoanalitikosma da mecnier-Teoretikosma a. masloum
adamianebze dakvirvebis Sedegad miiRo aseTi Sedegi, rom maTi problemebi ukavSirdeba individebis
uunarobas daikmayofilon Tavisi moTxovnilebebi. analizis Sedegad man Seqmna moTxovnilebebis ierarqia,
romlis safuZvels qmnis fiziologiuri moTxovnilebebi, Semdeg mas TanmimdevrobiT mosdevs
moTxovnilebebi usafrTxoebaze, kuTvnilebaze, aRiarebaze da bolos TviTrealizaciaze.
Dd. makgregorma xazi gausva adamianuri qcevas, rogorc menejmentis safuZvels. efuZneboda ra
menejerebisa da konsultantebis praqtikul gamocdilebas, aseve a. maslous naSromebs SeimuSava Teoria X
da Teoria Y (nax. 5). igi Tvlida rom klasikuri menejments efuZneboda Teoria X, xolo adamianuri
resursebis moZraobis koncefcia iyo misi modificirebuli varianti anu isini arc ise Sors iyvnen
“klasikosebisgan”. Teoria Y mTavali idea iyo, rom organizaciebi romlebic ufro zustad iyeneben
momuSaveebis inteleqts da Zalisxmevas, iReben damatebiT upiratesobas. Tu momuSaveebs Seuqmnian
xelsayrel pirobebs, isini TviTon iwyeben zrunvas organizaciuli miznebis misaRwevad, avlenen
6
pasuxismgeblobas da TviTkontrols.
7
am periods ukavSirdeba mravali koncefciebis Seqmna. kvlevebis Sedegebis safuZvelze Seiqmna
operaciuli kvlevebis koncefcia, romelic iyenebda maTematikur modelebs da raodenobrivi analizis sxva
meTodebs marTvis problemebis gadasaWrelad. farTod dainerga da gamoiyeneba operaciaTa menejmenti,
romelic dResac mniSvnelovania da dakavSirebulia produqtis (saqonelisa da momsaxurebis) warmoebaTan
dakavSirebuli teqnologiebisa da procesebis marTvasTan. aseve mniSvnelovan sferod Camoyalibda
informaciuli teqnologiebi, romelic yvelaze xSirad gamoiyeneba informaciuli sistemebis saxiT.
M
menejmentis Tanamedrove mimarTulebebi (tendenciebi)
miuxedavad imisa, rom bolo wlebSi menejerebi aqtiurad iyenebdnen raodenobriv meTodebs, humanuri
mimarTuleba kvlav rCeba popularuli. omis Semdeg Seiqmna mravali axali humanuri koncefcia, sadac
gansakuTrebuli yuradReba eTmoba gundur dinamikas, aseve sxva ideebs humanuri mimarTulebidan.
Tanamedrove mimarTulebebSi sam yvelaze cnobil axal koncefcias miekuTneba:
1. sistemuri midgoma;
2. situaciuri midgoma;
3. totaluri xarisxis marTva.
1. sistemuri midgoma aris unari dainaxo, rogorc sistemis sxvadasxva elementi, aseve rTuli da
cvalebadi kavSirebi maT Soris. sistema warmoadgens urTierdakavSirebuli elementebis erTobliobas,
romlebic moqmedeben rogorc erTi mTliani saerTo miznebis misaRwevad. qvesistemebi – es aris sistemis,
magaliTad organizaciis, nawilebi, romlebic damokidebulia erTmaneTze. sistemuri midgomiT miiRweva
organizaciaSi sinergia, rac niSnavs, rom sistema, rogorc erTi mTliani iZleva met Sedegs, vidre misi
TiToeuli elementi calke.
2. situaciuri midgoma. Aam midgomis ganxilvisas yuradReba unda gamaxvildes: universalurobis da
unikalurobis (konkretuli situaciebis) da damatebiT humanuri mimarTulebis principebze.
universaluroba gulisxmobs, rom erTi romelime organizaciisTvis Seqmnili efeqtiani marTvis koncefcia,
aris aranakleb Sedegiani meore organizaciisTvis. Tumca biznesis sferoSi gavrcelebulia konkretuli
situaciebis (unikalurobis) principi, romelic gulisxmobs rom drois gansazRvrul momentebSi
organizaciaze moqmedi faqtorebi aris unikaluri, universaluri principebi ar arsebobs da yvela
SemTxvevaSi menejerma unda miiRos situaciis Sesabamisi gadawyvetileba. am koncefciis mixedviT,
menejerebis amocanas warmoadgens gansazRvruli konkretuli situaciis identificireba, Tavisi
organizaciis mniSvnelovani elementebis codna da metnaklebad adekvaturi gadawyvetilebis miReba.
3. xarisxis totaluri marTvis koncefciam farTo gavrceleba moipova 1980-1990 wlebSi. totaluri
xarisxis marTva moicavs menejmentis meTodebs, romlebic mimarTulia misces momxmarebels SesaZlebloba
SeiZinos ufro xarisxiani produqti, risTvisac aucilebelia oTxi ZiriTadi elementi:
TanamSromlebis CarTuloba - xarisxis kontrolSi TanamSromlebis aqtiuri monawileoba;
yuradRebis fokusireba momxmarebelze - kompaniebis mxridan momxmareblebis moTxovnilebebsa da
molodinebze yuradRebis gamaxvileba;
8
sakontrolo Sedareba (benCmarkingi) – kompaniis Sedegebis konkurenetebis miRwevebTan Sedarebis
procesi da miRebuli monacemebis Sromis meTodebis srulyofisaTvis gamoyeneba;
mudmivi srulyofa –organizaciis saqmianobis yvela sferoSi mudmivi, Tanamimdevruli cvlilebebis
permanentuli gatareba.
9
leqcia 3. menejmenti ekonomikis globalizaciis pirobebSi.
miznebi:
organizaciis garemo
saerTaSoriso biznesi da saerTaSoriso strategiis formebi
saerTaSoriso menejmentis Taviseburebebi Tanamedrove msoflioSi
transnacionaluri kompaniebis adgili saerTaSoriso menejmentSi
organizaciis garemo
zogadi garemo warmoadgens gare fenas, romelic axdens organizaciis elementebze irib
(arapirdapir) zegavlenas. zogadi garemos Sefasebis sxvadasxva gza (instrumenti) gamoiyeneba:
PEST meTodi anu politikuri, ekonomikuri, socialuri da teqnologiuri faqtorebiT garemos
Sefaseba;
1
PESTEL meTodi anu politikuri, ekonomikuri, socialuri, teqnologiuri, garemomcveli,
samarTlebrivi faqtorebiT garemos Sefaseba;
PESTELI meTodi anu politikuri, ekonomikuri, socialuri, teqnologiuri, garemomcveli,
samarTlebrivi, saerTaSoriso faqtorebiT garemos Sefaseba.
saerTaSoriso faqtorebis qveS igulisxmeba qveynis gareT arsebuli safrTxeebi da SesaZleblobebi
organizaciis biznesis ganviTarebisTvis sxva qveynebSi. dRes yvela kompanias uwevs konkurencia
globaluri masStabiT. globaluri garemo erovnul garemosTan SedarebiT warmoadgens ufro rTul
da xSirad cvalebad garemos. Mmenejerebi, romlebic muSaoben erovnul garemoSi, unda iswavlon
axali wesebi, Tu surT SeinarCunon konkurentunarianoba. Gglobalur garemoSi muSaobisas, menejerebma
mxedvelobaSi unda miiRon ara marto Tavis qveyanaSi aramed msoflios sxva qveynebSic moqmedi
samarTlebrivi, ekonomikuri, politikuri da sxva faqtorebi.
teqnologiuri faqtorebi moicavs samecniero da teqnologiur novaciebs calkeul dargSi da
sazogadoebaSi saerTod. samecniero-teqnikuri miRwevebi axdenen konkurenciis stimulirebas da
exmareba inovaciur organizaciebs gazardon Tavisi sabazro wili.
sociokulturuli faqtorebi moicavs demografiul maxasiaTeblebs, normebs, wesebs da
faseulobebs im qveynis mosaxleobis, sadac organizacia saqmianobas axorcielebs. mniSvnelovan
sociokulturul maxasiaTeblebs miekuTneba geografiuli ganawileba da mosaxleobis simWidrove,
saSualo asaki, ganaTlebis done.
ekonomikuri faqtorebi gamoxatavs saerTo ekonomikur situacias qveyanaSi an regionSi, sadac
organizacia saqmianobas axorcielebs. momxmarebelTa msyidvelobiTi unari, umuSevrobis done,
saprocento ganakveTebi – ekonomikuri garemos elementebia. ekonomikis globalizaciis pirobebSi
ekonomikuri garemos sirTule izrdeba da qmnis maRal ganusazRvrelobas menejerebisTvis.
samarTlebrivi/politikuri faqtorebi moicavs sakanonmdeblo aqtebs, aseve politikuri
moqmedebebs, romlebic gavlenas axdens kompaniis qcevaze. menejerebma unda Seiswavlon sxvadasxva
gavlenis jgufebi, romelTa warmomadgenelebs aqvT mWidro kavSiri sakanonmdeblo an politikur
wreebTan da dainteresdnen imiT, rom kompaniis saqmianoba ar gavides dawesebuli sazRvrebidan.
garemomcveli faqtorebi moicavs elementebs, rogoricaa: flora da fauna, aseve iseT bunebriv
resursebs, rogoricaa: haeri, wyali da klimati. bunebrivi resursebis dacvas aqvs mniSvnelovani
adgili yvela qveynis politikaSi.
amocanebis (funqciuri) garemo aris gare garemos uaxloesi fena, romelSic funqcionirebs
organizacia da romelic zemoqmedebs yoveldRiur funqciebze, romelic pirdapir ukavSirdeba
organizaciis ZiriTad saqmianobebs. mas miekuTneba: konkurentebi, momwodeblebi, momxmareblebi, Sromis
bazari.
momxmareblebs miekuTneba individebi da organizaciebi, romlebic yiduloben saqonelsa da
momsaxurebas, romelic sabolood gansazRvravs firmis warmatebas bazarze. dRes, momxmarebeli
flobs uzarmazar Zalauflebas, internetis ganviTarebis wyalobiT, romelic Tavis mxriv qmnis
menejerebisTvis safrTxeebs da SesaZleblobebs.
konkurentebs miekuTneba kompaniebi, romlebic moqmedeben erTi da igive dargSi an sferoSi,
romlebic sTavazoben saqonelsa da momsaxurebas momxmareblebis erTi da igige jgufebs.
momwodeblebi axdenen uzrunvelyofas kompania-myidvelebis, miiRon mza produqtis warmoebisTvis
aucilebeli nedleuli da materialuri resursebi.
Sromis bazari sTavazobs organizaciebs SromiT resursebs, romlebidac kompania arCevs misTvis
misaRebs. Tanamedrove etapze, organizaciaze moqmedebs Sromis bazris Semdegi faqtorebi: 1. Mmzardi
moTxovna im resursebze, romlebic kargad erkvevian informaciul teqnologiebSi. 2. personalis
2
swavlebisa da momzadebisTvis investiciebis aucilebloba, romelic saSualebas aZlevs kompaniebs
upasuxon konkurentuli bazris globalur moTxovnebs. 3. saerTaSoriso savaWro organizaciebis,
Sromis avtomatizaciis, autsorsingis da sawarmoo simZlavreebis ganTavsebis gavlena samuSao Zalis
ganawilebaze, romelic warmoqmnis deficits erT sferoSi da siWarbes meoreSi.
Ggare garemos afaseben ganusazRvrelobis doniT. is organizacia aRwevs efeqtianobas, romlis
menejmentsac aqvs unari operaciebi ganaxorcielos garemos ganusazRvrelobis pirobebSi.
ganusazRvreloba niSnavs, roca menejerebi sakmaris informacias ar floben imisTvis, rom gaigon da
moaxdinon momxmarebelTa saWiroebebis dinamikisa da gare garemos cvlilebebis zusti prognozireba.
ganusazRvrelobis donis Sefasebis ori maCvenebeli arsebobs:
1. organizaciaze zemoqmedebis faqtorebis nakrebi (raodenoba);
2. organizaciaze moqmedi faqtorebis cvlilebebis xarisxi.
nax. 3.
4
nax. 4.
nax. 5
5
nax. 6. CAGE modeli
6
Seiswavlon adgilobrivi kultura da efeqturad isargeblon am codniT. amisaTvis aucilebelia
ipovon gansxvaveba socialur faseulobebSi. g. hofstedes xelmZRvanelobiT mecnierebma Camoayalibes
nacionaluri kulturisaTvis damaxasiaTebeli faseulobebis xuTi sistema (nax.6), romlebic gavlenas
axdens, urTierTobebze rogorc organizaciebs Soris, aseve kompaniis TanamSromlebs Soris. maT
miekuTneba:
1. Zalauflebis distancia – maRali xarisxiT gamoirCeva belgia, safrangeTi, espaneTi, argentina,
brazilia, xolo dabali xarisxiT Svecia, inglisi, Germania;
2. ganusazRvreloba – ganusazRvrelobas (toleranturobis dabali doniT) gaurbian laTinuri
amerikis, laTinurenovani evropis, iaponiisa da koreis warmomadgenelebi.. saSualo done aqvs
germanelebs, maRali done aqvs inglisurevonan mosaxleobas;
3. individualizmi/koleqtivizmi – maRali individualizmiT xasiaTdebaAaSS, avstria, kanada, inglisi,
zomieri doniT Ggermania, holandia, CrdiloeT evropa, xolo dabalganviTarebuli qveynebi azia da
laTinuri amerika jer kidev koleqtiur urTierTobebs uWeren mxars;
4. maskulinoba/feminizmi – maskulanoba axasiaTebs iseT sazogadoebas sadac sqesebis socialuri
roli zustadaa gansazRvruli (iaponia, avstria, Germania, italia, aSS), xolo feminizmi dania,
Svecia, norvegia, holandia;
5. grZelvadianoba/moklevadianoba _ grZelvadianobaze orientaciiT gamoirCeva CineTi, safrangeTi,
germania, xolo moklevadianobaze orientaciiT afrikis da yofili sabWoTa kavSiris qveynebi.
H arc ise Soreul warsulSi Catarda kvlevebi proeqti GLOBE –s farglebSi, romelmac
gaafarTova hofstedes Sefaseba da gamoavlina nacionaluri kulturisaTvis damaxasiaTebeli Semdegi
maxasiaTeblebi:
1. Tavdajerebuloba
2. momavalze orientacia
3. genderuli diferenciacia
4. funqciuri orientacia
5. humanuri orientacia
garda aRniSnulisa, kulturologiul maxasiaTeblebs, romelsac yuradReba unda miaqcion
saerTaSoriso kompaniebma miekuTneba: ena, religia, adgilobrivi mosaxleobis damokidebuleba ucxouri
kompaniebis mimarT, socialuri organizacia da ganaTleba. menejerebisTvis, romlebic muSaoben
saerTaSoriso bazarze, pirvelia swavlebis saWiroeba da ganviTareba. Tu menejerebs SeuZlia
moqniloba ucxour kulturasTan urTierTobaSi, adaptireba axal situaciasTan da wesebTan, misi
warmatebis saimedooba izrdeba. sxva sityvebiT, menejerebi, romlebic muSaoben saerTaSoriso
masStabiT, unda flobdnen kulturologiur kompetenciebs. K
kulturologiuri kompetenciebi aris adamianis unarebi, gamoiyenos logikuri SesaZleblobebi
da dakvirvebis unarebi ucnobi Jestebis da situaciebis asaxsnelad, aseve Sesabamisi qceviTi
reaqciebis gamomuSavebisTvis. kulturologiuri kompetenciebi moicavs sam komponents: kognituri,
emociuri da fizikuri.
kognituri komponenti moicavs adamianis dakvirvebisa da swavlebis unars, aseve unars
urTierTgagebisTvis gasaRebi SearCios.
emociuri komponenti moicavs Tavdajerebulobas Tavis ZalebSi da sakuTar motivacias. menejers
unda sjerodes, rom flobs garkvevis da sxva qveynis pirobebTan adaptirebis SesaZleblobas. sxva
qveyanaSi muSaoba xSirad ukavSirdeba garkveul stress da menejerebi, romlebic gadian ucxo
qveyanaSi ganicdian nostalgias, martoobas da kulturologiur Soks. Kkulturologiuri Soki-
7
mousvenrobis grZnoba, romelic gamowveulia ucxo qveyanaSi mudmiv yofnasTan, roca ar ici ra da
rogor gaakeTo da roca stresis wyaros warmoadgens nebismieri yoveldRiuri saqmianoba.
fizikuri komponenti moicavs adamianis unars, Secvalos sakuTari metyvelobis Sablonebi,
gamoxatvis da sxeulis ena, raTa miaRwios harmonias sxva kulturis adamianebTan urTierTobaSi.
8
leqcia 4. mmarTvelobiTi eTika da socialuri pasuxismgebloba
miznebi:
mmarTvelobiTi eTika da eTikuri normatiuli strategiebi (midgomebi);
menejeris eTikuri gadawyvetilebis miRebis principebi;
eTikis marTva;
korporatiuli socialuri pasuxismgebloba menejmentSi.
1
meore sfero - Tavisufali arCevanis sfero, romelic aris Skalis sapirispiro mxares
individualur, Tavisufal normebs moicavs. igi kanonebiT ar regulirdeba da adamianebi da
kompaniebi sruli Tavisufali arCevaniT moqmedeben (iqcevian).
mesame sfero - eTikis sfero am sferoebs Soris imyofeba. igi konkretul kanonebs ar
moicavs, magram zneobriv normebs moicavs, romlebic eTikuri qcevis zogadsakacobrio
principebs, faseulobebs efuZneba da individebis an jgufebis moqmedebebs gansazRvravs.
uamravi kompania an individi xSirad gansacdelSi xvdeba imis gamo, roca gadawyvetilebis
miRebis dros moqmedebs an kanoniT, an piradi surviliT. aseT midgomas adamianebi
Secdomebamde da/an iqamde mihyavs, rom isini fiqroben Tu raime moqmedeba kanonsawinaaRmdegod
ar iTvleba, maSin igi aucileblad Tavisuflad unda gadawydes anu TiTqos sxva mesame-
eTikis, moraluri principebis sfero, romelsac aqvs unari qcevis regulireba pozitiuri
kuTxiT moaxdinos, ar arsebobs.
unda aRiniSnos, rom Tanamedrove etapze eTikur menejmentTan dakavSirebiT, aSS
mosaxleobis 69% Tvlis, rom xelmZRvanelebi, iReben ra gadawyvetilebebs zneobriv
faseulobebs iSviaTad iTvaliswineben, xolo 94% ambobs, rom xelmZRvanelebi sakuTar
karierul zrdaze arian orientirebulebi, miuxedavad imisa, rom menejerebs uzarmazari
pasuxismgebloba aqvs janmrTeli, moraluri klimatis Sesaqmnelad da steikholderebis,
aqcionerebis, myidvelebis da adgilobrivi sazogadoebis winaSe. samwuxarod, bolo periodSi
sakmaod bevrma menejerma sakuTari interesebis dakmayofileba daiwyo im adamianebis xarjze,
romlebzec zrunva maT evalebaT.
sazogadoebaSi gamudmebiT warmoiqmneba mravali eTikuri dilema, rac calkeuli
Semadgeneli nawilis da mTlianis (individi da organizacia an organizacia da sazogadoeba)
saWiroebebs Soris konfliqts gulisxmobs. magaliTad, aucilebelia Tu ara kompaniam
Caataros Semowmeba momuSaveebisa alkoholuri da narkotikuli damokidebulebis
2
gamosavlenad, Tu aseTi Semowmeba moutans mogebas organizacias mTlianad, magram Seamcirebs
personalis individualur Tavisuflebas? an dasaSvebia sakvebi produqtis eqsporti sxva
qveynebSi (roca igi ver akmayofilebs mkacr standartebs) ufro naklebi saxelmwifo
standartebiT, Tu mas moaqvs sargebeli kompaniisTvis, magram potenciurad SeiZleba avnos
ucxo qveynebis moqalaqeebis janmrTelobas?
menejerebi awydebian ra eTikur dilemebs, xSirad mimarTaven e.w. normatiul
strategiebs anu strategiebs, romlebic dafuZnebulia normebze da faseulobebze.
normatiuli eTika iyenebs sxvadasxva normatiul strategiebs, romelebic warmoadgens
eTikuri gadawyvetilebis miRebis safuZvels. gamoyofen 6 aseT strategias (midgomas),
romlebsac miekuTneba:
1. utilitaruli midgoma
2. individualisturi midgoma
3. moraluri midgoma
4. samarTliani midgoma
5. saTnoebaze dafuZnebuli midgoma
6. praqtikuli midgoma
1. utilitaruli midgoma. igi menejerebis mxridan iseT eTikur qcevas gulisxmobs,
romelic efuZneba mosalodneli sargeblis, sikeTis gazomvas. am midgomis mixedviT, piri
romelic gadawyvetilebas sxvadasxva alternativebidan iRebs, maTgan unda SearCios is,
romelic sargebels adamianebis umravlesobas moutans.
2. individualisturi midgoma. igi menejeris mxridan iseT eTikur qcevas gulisxmobs,
romelic menejeris individualur interesebs akmayofilebs. individualisturi midgoma sxva
adamianebis mimarT iseT qcevas efuZneba, romelic am individis mier dadgenil standartebs
Seesabameba. Teoriulad, TiToeuli adamiani TviTregulaciisken miiswrafis. iTvleba rom
individualizmi, romelic patiosnebas da gaxsnilobas efuZneba, grZelvadian periodSi kargad
moqmedebs. xolo individualizmi, romelic sicrues, tyuils efuZneba da romelic gamoiyeneba
individis piradi interesebis uswrafesi dakmayofilebisTvis, Tavis mxriv partniorebisgan
ukureaqcias sicruiT da tyuiliT iwvevs. radgan inividualizmi advilad interpretirdeba
rogorc piradi sargeblis miRebis saSualeba, igi Tanamedrove maRalorganizebul da
gundur interesebze orientirebul sazogadoebaSi popularuli ar aris.
3. moraluri midgoma. igi efuZneba imas, rom adamianebs sabaziso uflebebi da
Tavisuflebebi gaaCniaT, romlebic calkeuli individis gadawyvetilebiT ar SeiZleba
SeizRudos. Aase rom, moraluri midgomis mixedviT eTikurad misaRebi iseTi gadawyvetileba
iqneba, romelic yvelaze metad daicavs imaT, visac igi exeba. menejerebi, aseTi eTikuri
gadawyvetilebis miRebis dros sxva adamianebis sabaziso uflebebis darRvevaze uars amboben.
magaliTad, piradi cxovrebis xelSeuxebloba, nebayoflobiTi Tanxmobis anu Tavisufali
azris gamoTqmis ufleba.
4. samarTlianobaze dafuZnebuli midgoma. igi efuZneba imas, rom eTikuri
gadawyvetilebebi samarTlianobisa da miukerZoeblobis normebs unda pasuxobdes. menejerebma
unda ganixilon samarTlianobis sami tipi:
3
distribuciuli samarTlianoba. igi moiTxovs, rom urTierToba sxvadasxva adamianebTan
Tavisufal maxasiaTeblebs ar daefuZnos da yvela individTan urTierToba iyos
erTnairi. magaliTad, qalebma da mamakacebma ar unda miiRon gansxvavebuli anazRaureba
erTi da igive samuSaosTvis.
proceduruli samarTlianoba. igi moiTxovs arsebuli wesebis, procedurebis dacvas.
yvela wesi unda iyos zustad formulirebuli, Tanamimdevrulad realizdebodes
praqtikaSi yvelas mier.
dajildoebis samarTlianoba. igi gulisxmobs, rom individebma miiRon kompensacia
maTTvis miyenebuli zaralis gamo im mxridan, romelsac aqvs am zaralis miyenebis
pasuxismgebloba.
5. saTnoebaze dafuZnebuli midgoma. nacvlad imisa, rom menejerebi eTikuri
gadawyvetilebis Sefasebisas wesebsa da Sedegebs daeyrdnon, saTnoebaze dafuZnebuli midgomis
mixedviT, eTikuri qceva efuZneba pirad Rirsebebs. ase magaliTad, Tu menejerebi
gamoimuSaveben dadebiT maxasiaTeblebs, rogoricaa Tanadgoma da sulgrZeloba da iswavlian
iseTi uaryofiTi maxasiaTeblebis marTvas, rogoricaa gulgriloba da sulmokleoba, maSin
isini SeZleben zneobrivi adamianis poziciidan eTikuri gadawyvetileba miiRon. es midgoma
ganviTarda Zveli berZeni filosofosebis platonisa da aristoteles ideebis safuZvelze.
imisTvis, rom menejerma yovelTvis miiRos eTikuri gadawyvetileba, man unda ganaxorcielos
iseTi qmedebebi, romelic ar ewinaaRmdegeba mis pirad Rirsebebs.
P6. praqtikuli midgoma. aqamde ganxiluli midgomebi, Seicavs moTxovnebs imis gasarkvevad,
ra aris swori an araswori moraluri kuTxiT. amasTan, rogorc zeviT aRiniSna, moraluri
problemebi xSirad aris araerTmniSvnelovani da arsebobs sxvadasxva azri imasTan
dakavSirebiT, romeli arCevani aris eTikuri. praqtikuli midgoma gansazRvravs ra aris
swori, kargi an samarTliani da gadawyvetilebis dros efuZneba profesionalur da zneobriv
standartebs, iRebs ra mxedvelobaSi yvela dainteresebuli mxaris interesebs.
gadawyvetileba CaiTvleba eTikurad, Tu igi iqneba misaRebi profesionalebisTvis. praqtikuli
midgomis gamoyenebiT, menejerebma SeiZleba gaaerTianon elementebi utilitaruli da
moraluri, samarTlianobis da saTnoebis midgomebisa situaciebis gasarkvevad da
gadawyvetilebis misaRebad.
4
P pirvel doneze, individebi xelisuflebas emorCilebian, raTa negatiuri individualuri
Sedegebi Tavidan airidon. organizaciul konteqstSi es done SeiZleba asocirdes
menejerebTan, romlebic avtoritalur stils iyeneben da momuSaveebTan, romlebic
konkretuli davalebebis upirobo Sesrulebaze arian orientirebulebi.
meore doneze adamianebi pozitiuri qcevis molodinTan swavloben adaptirebas, romlis
parametrebi kolegebis, ojaxebis, megobrebis da sazogadoebis mier iqmneba. socialuri
valdebulebebis dakmayofilebas didi mniSvneloba eniWeba. organizaciis miznebis
miRwevisTvis, samuSao gundSi TanamSromloba mniSvnelovan saSualebas warmoadgens da
menejerebi xelmZRvanelobis iseT stils iyeneben, romelic urTierTobebs da TanamSromlobas
xels uwyobs.
M mesame doneze anu principebis doneze, individebi Sinagani faseulobebiTa da
standartebiT xelmZRvaneloben, da metic, arRveven wesebs da kanonebs, romelic ar
Seesabameba maT principebs. roca menejerebi xelmZRvaneloben zneobrivi ganviTarebis am
doniT, isini iyeneben xelmZRvanelobis transformaciul stils da fokusirdebian mimdevrebis
saWiroebebze da xels uwyoben sxva adamianebs ifiqron damoukideblad. momuSaveebi iReben
damatebiT Tavisuflebas moqmedebebSi da konstruqciuli monawileobis axal SesaZleblobebs
organizaciis marTvaSi.
analiziT irkveva, rom menejerebis umetesoba aris meore doneze, umetesoba ki jer
kidev ver gascda pirvel dones. mxolod 20 %- ma miaRwia zneobrivi ganviTarebis mesame
dones. Aadamianebs, romlebic aRweven am dones, SeuZliaT imoqmedon damoukideblad eTikuri
kuTxiT, sxva adamianebis (organizaciis SigniT an gareT) molodinebis miuxedavad anu isini
iReben eTikur gadawyvetilebebs imis miuxedavad, Tu rogori iqneba am gadawyvetilebebis
organizaciuli Sedegebi.
6
mniSvnelovania eTikis komiteti, romelic warmoadgens xelmZRanelebis jgufs da misi
daniSnulebaa kompaniis eTikur moqmedebebze dakvirveba. mravali kompania qmnis sakuTar
eTikur ganyofilebebs, romlebsac xelmZRvanelobs wamyvani specialistebi eTikis sakiTxebSi-
xelmZRvanelebi, romlebic akvirdebian eTikis da kanonierebis dacvis yvela aspeqts, aseve
SeimuSaveben eTikur normebs da axdenen momuSaveebis informirebas, mimarTaven eTikuri qcevis
swavlebas (eTikuri treningi), axdenen top-menejerebis konsultirebas daicvan eTika
gadawyvetilebis miRebisas.
eTikuri treningis programebi warmoadgens eTikuri normebis kodeqsis danamats. isini
exmareba momuSaveebs gaumklavdnen eTikur problemebs da moaxdinon faseulobebis
transformireba. treningis mniSvnelovani nawili mimdinareobs pirdapir reJimSi, rac
saSualebas aZlevs momuSaveebs Seamowmon eTikur problemasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebis siswore.
sazogadoebriv mxilebas, momuSaveebis mxridan samuSaos mimcemebis aralegaluri,
amoraluri, kanonsawinaaRmdego moqmedebebis Sesaxeb, uwodeben gangaSis signalis gadacemas.
Aarc erTi organizacia ar SeiZleba daeyrdnos mxolod eTikuri qcevis kodeqss an eTikuri
kontrolis sistemebs yvela saxis araeTikuri qcevis SesaCereblad. organizaciis moqmedebebis
kontroli gansazRvruli xarisxiT damokidebulia individebze, romlebic mzad arian
gadascen gangaSis signalebi araeTikuri moqmedebebis aRmoCenisTanave. aseTi mesignaleebi
awvdian informacias organizaciis gareT – saxelmwifo kontrolis organoebs,
parlamentarebs an Jurnalistebs. zogierTma kompaniam danerga inovaciuri programebi da
gaxsna cxeli xazi sakuTari momuSaveebis mier signalis gadacemis stimulirebisaTvis.
marTalia signalis gadacemis praqtikam miiRo farTo gavrceleba, igi iTvleba kvlav
sariskod mesignaleebisTvis. radgan menejerebi uyureben maT rogorc raRaciT ukmayofilo
adamianebs, romlebsac ar SeuZliaT muSaoba gundSi. Tumca maRali eTikuri standartebis
mxardasaWerad organizacias sWirdeba adamianebi, romlebic mzad arian miuTiTon
naklovanebebze. menejerebs SeuZliaT iswavlon moeqcnen mesignaleebs, rogorc adamianebs,
romlebsac moaqvT sargebloba da ara boroteba da Seqmnan sistemebi, romlebic efeqtianad
daicaven adamianebs, romlebic amboben xmamaRla organizaciis araeTikur qmedebebze.
8
nax.3. kompaniis socialuri pasuxismeblobis kriteriumebi
9
Lleqcia 5. Oorganizaciuli kultura da organizaciuli ganviTareba
miznebi:
korporatiuli kulturis mniSvneloba da tipebi
korporatiuli kulturis formireba
gunduri marTva
konfliqtebis marTva
korporatiuli kulturis mniSvneloba da tipebi
organizaciisTvis erT-erT mniSvnelovan faqtors konkurentuli upiratesobis
TvalsazrisiT korporatiuli kultura warmoadgens, romelic rogorc organizaciis gare
garemos, aseve organizaciis strategias unda Seesabamebodes,.
O organizaciuli kultura sxvadasxva aspeqtSi ganixileba. kulturas gansazRvraven,
rogorc organizaciis wevrebis mier gaTavisebuli sabaziso faseulobebis, normebis, rwmenis
erTobliobas, romelic xels uwyobs organizaciis erTianobas. kultura saerTo
faseulobebisa da midgomebis sistemas warmoadgens da suraTs imis Sesaxeb iZleva, ra da
rogor keTdeba organizaciaSi. kulturuli tradiciebi organizaciis axal wevrebs saSualebas
aZlevs zustad gansazRvros, SeigrZnos da gaigos ra xdeba mis irgvliv.
Cveulebriv gamoyofen organizaciuli kulturis xilul da araxilul doneebs,
romlebic dayofilia sam doned (ix. nax. 1.).
nax. 1
yvelaze maRali done anu xiluli done gulisxmobs xilul obieqtebs, kulturis
artefaqtebs: Cacmis stili, qcevis wesi, fizikuri simboloebi, organizaciis ceremoniebi,
ofisis ganTavsebis adgili. yvelaferi es SeiZleba dainaxo, gaigono da gaigo sxva adamianebis
qcevaze dakvirvebiT.
1
meore done miekuTneba araxilul dones da igi moicavs saerTo faseulobebs,
romlebic gamoixateba sityvebSi da organizaciis TanamSromlebis saqmianobebSi, romlebic
Segnebulad aris ganawilebili organizaciis wevrebs Soris.
mesame done miekuTneba aseve araxilul dones da moicavs fundamentur faseulobebs da
Sexedulebebs, romlebic korporatiuli kulturis birTvia. zogierTi faseuloba
korporatiul kulturas ise Rrmad erwymeba, rom momuSaveebi ubralod veRar amCneven mas.
organizaciaSi momuSaveebis qceva da gadawyvetilebis miReba swored maT efuZneba.
O organizaciebSi gvxvdeba gansxvavebuli saxis organizaciuli kulturebi. Tumca
SesaZlebelia erTi dargis kompaniebis garkveuli kulturuli faseulobebi erTmaneTs
daemTxvas. korporatiuli kultura organizaciebs miznebis miRwevaSi unda exmarebodes.
magaliTad, Tu garemo moiTxovs momxmareblebisTvis umaRlesi xarisxis momsaxurebas, niSnavs,
rom organizaciulma kulturam unda gaaumjobesos servisis xarisxi.
organizaciuli kulturis faseulobebis identificirebisaTvis, menejerebma unda
Seiswavlon gare garemo, aseve kompaniis strategia da miznebi. Kkulturis 4 kategorias anu
tips ganasxvaveben or maCvenebelze: gare garemosadmi midgomasa da trategiul fokusze,
dayrdnobiT (ix. nax. 2):
1. gare garemosadmi midgoma moqnilia Tu stabiluri
2. strategiuli fokusi garea Tu Siga.
nax. 2
adaptiuri kultura mniSvnelovania garemoSi, romelic organizaciisgan swraf reaqcias da
gadawyvetilebas maRali riskis pirobebSi moiTxovs. aseT kulturaSi iseTi faseulobebi mkvidrdeba,
romlebmac organizacias xeli unda Seuwyos swrafad gamoavlinos da upasuxos gare garemos
2
signalebs Sesabamisi axali qceviTi reaqciiT. Aadaptiur kulturaSi momuSaveebs aqvT ufleba
damoukideblad miiRon gadawyvetileba da Tavisi SesaZleblobebis farglebSi imoqmedon. maRali
Sefaseba momxmarebelTa survilebze reagirebas eZleva. menejerebi cvlilebebs axorcieleben,
SemoqmedebiTobas, eqsperimentebs da risks stimulirebas uweven.
ojaxur kulturas Siga fokusi aqvs: gansakuTrebuli yuradReba eTmoba momuSaveebis
CarTulobas gare garemos cvlilebebisadmi daCqarebul adaptaciaSi. am kulturis ZiriTadi
faseulobebia: momuSaveebis moTxovnilebebis dakmayofiloba, xolo organizacia mTlianad mzrunveli,
ojaxuri atmosferoTi xasiaTdeba. Mmenejerebi TanamSromlobas miesalmebian, myidvelebis da
TanamSromlebis interesebs swavloben, cdiloben statusis gansxvavebebis demonstrireba ar moaxdinon.
Sedegebze orientirebuli kultura Seesabameba organizacias, romelTa saqmianoba
Semoifargleba cnobili myidvelebis momsaxurebiT iseT garemoSi, romelic ar moiTxovs
gansakuTrebul moqnilobas da swraf cvlilebebs. Sedegebze orientirebuli kultura efuZneba iseT
faseulobebs, rogoricaa: konkurentunarianoba, piradi iniciativa, mzadyofna imuSao bevri da didxans.
aseT kulturaSi muSaoben adamianebi, romlebic arian mizanmimarTulni, mzad konkurenciisTvis da
miiswrafvian gamarjvebisken. isini, romlebic aRweven dasaxul miznebs, rCebian kompaniaSi da iReben
jildoebs, danarCenebi ki toveben samuSaos.
stabiluri kultura Siga fokusiT da gare garemos stabilurobaze orientaciiT gamoirCeva. aq
yvelaze metad wesebis dacva fasdeba, yvelafris da yvelas mimarT meToduri, racionaluri,
Tanamimdevruli midgomis waxaliseba xdeba. gare garemosadmi stabiluri midgomiT dRes iSviaTma
kompaniebma SeiZleba itrabaxon. saWiroa moqniloba, amitom menejerebis umetesoba Tavs aridebs
stabilur kulturas.
Yyvela am kulturis tips warmatebis motana SeuZlia. amasTan organizaciebs Cveulebriv aqvs
faseulobebi, romlebic ekuTvnis kulturis ramodenime tips erTdroulad. Tu romeli faseulobebi
formirdeba organizaciaSi da formirdeba Tu ara isini saerTod, damokidebulia garemoze, kompaniis
fokusze, aseve menejerebis moqmedebebze.
korporatiuli kulturis formireba
korporatiuli kultura asrulebs gadamwyvet rols organizaciis klimatis SeqmnaSi, romelic
gare garemodan wamosul safrTxeebze axal pasuxebs iZleva, axali SesaZleblobebis identificirebas
axdens. Tumca menejerebi xvdebian, rom ar SeiZleba mTeli Zalisxmevis faseulobebze mimarTva, isini
aseve valdebulebi arian miiRon kargi ekonomikuri Sedegebi.
is kompaniebi, romlebic fexs ubamen cvalebadi garemos gamowvevebs, kulturul faseulobebs
da ekonomikur efeqtianobas erTdroulad did yuradRebas uTmoben. kulturulma faseulobebma
SeiZleba motivirebuli gaxados momuSaveebi maRali idealebis da saerTo miznebis garSemo. garda amisa
faseulobebi amaRlebs mwarmoeblurobas momuSaveebis qcevis formirebiT ise, rom maTi moqmedeba
emTxveva strategiul prioritetebs. nax. 3-ze mocemulia oTxi organizaciuli Sedegi, dafuZnebuli
menejerebis yuradRebaze kulturuli faseulobebisa da organizaciis efeqtianobis mimarT.
pirvel kvadratSi, igulisxmeba kompaniebi, romlebic mcire yuradRebas uTmoben nebismier
faseulobas da samuSaos Sedegebs da Sesabamisad arc ise didxans arseboben.
meore kvadratSi igulisxmeba kompaniebi, romelTa menejerebi Zlierad arian fokusirebuli
Zlieri kulturis Seqmnaze, magram isini ar ukavSireben faseulobebs ekonomikuri Sedegebs. roca
kulturuli faseulobebi ar aris dakavSirebuli ekonomikur SedegebTan, isini ver exmareba
organizaciis rTul situaciaSi.
3
mesame kvadratSi igulisxmeba organizaciebi, romlebic koncentrirebulni arian pirvel rigSi
karg Sedegebze da nakleb yuradRebas uTmoben kulturul faseulobebs. aseTi midgoma, moklevadian
periodSi SeiZleba aRmoCndes momgebiani, magram miRweuli warmatebis SenarCuneba grZelvadian periodSi
gaZneldeba.
nax. 3
4
kulturologiuri lideri akvirdeba organizaciis yoveldRiur saqmianobas da afiqsirebs mis
Sesabamisobas faseulobebTan.
menejerebi aqtiurad axdenen ra informirebas faseulobebis Sesaxeb, unda iyeneben erTdroulad
sityvas da saqmes. faseulobebis Sesaxeb gancxadeba, romelic ar aris gamyarebuli menejerebis
Sesabamisi qceviT, iTvleba uazrod da metic, sazianod TanamSromlebisaTvis da organizaciisTvis.
gunduri marTva
Tanamedrove etapze, mravali organizaciisTvis gundebi gaxda mTavari instrumenti saqmianobis
warmatebiT ganxorcielebisTvis. mravalma adamianma Tavisi pirveli mmarTvelobiTi gamocdileba swored
gundebSi SeiZina. Ggundebs aqvs mTeli rigi upiratesobebi, magram muSaoba SigniT arc ise martivia.
Ggundi - esaa ori an meti adamianisagan Seqmnili jgufi, romlebic koordinirebas ukeTeben
Tavis moqmedebebs da SromiT Zalisxmevas gansazRvruli miznebis misaRwevad, romelSic TiToeuli
grZnobs pasuxismgeblobas erTmaneTis winaSe. gundis gansazRvrebaSi gamoiyofa oTxi momenti:
1. gundis SeqmnisTvis aucilebelia minimum ori adamiani;
2. gundis wevrebi erTmaneTze urTierTqmedeben;
3. gundis wevris Sroma mimarTulia gansazRvruli miznebis miRwevisken;
4. gundis wevrebi erTad miiswrafian miznebis Sesrulebisken da grZnoben
urTierTpasuxismgeblobas samuSaos Sedegebze.
miuxedavad imisa, rom gundi aris adamianebis jgufi, es ori termini ar aris
urTierTSemcvleli. menejerma SeiZleba Sekribos jgufi, magram ver Seqmnas gundi. ZiriTadi
gansxvaveba jgufsa da gunds Soris naCvenebia nax. 4-ze.
nax. 4
Eefeqtiani gundisTvis damaxasiaTebelia Semdegi maxasiaTeblebi:
ndoba – gundis wevrebs aqvT ndoba erTmaneTis mimarT Rrma emociur doneze;
jansaRi konfliqtebi – gundis wevrebi Tvlian sruliad miRebulad azrTa sxvadasxvaobas da
kamaTs, saukeTeso gadawyvetilebis mosaZebnad;
Tavdadeba – radganac yvela idea gamoiTqmeba Riad, sabolood adamianebs SeuZliaT gamoimuSavon
Tavdadeba saWiro miznebisa da gadawyvetilebisadmi;
angariSvaldebuleba – gundis wevrebi arian angariSvaldebulebi erTmaneTis mimarT;
5
Sedegebze orientacia – gundis wevrebi uars amboben Tavis ambiciebze da yuradRebas amavileben
gundur interesebze. zustad koleqtiuri Sedegebi gansazRvraven warmatebas.
organizaciaSi efeqtian gunds qmnian menejerebi, romlebic mimarTaven specialur xerxebs, raTa
daexmaron adamianebs gaerTiandnen da daiwyon moqmedeba, rogorc gundma. gunduri muSaobis
efeqtianoba fasdeba sami SedegiT:
1. mwarmoebluroba – gunduri muSaobis raodenoba da xarisxi da misi Sesabamisoba adre dasaxul
miznebTan;
2. piradi kmayofileba – gundis unari daakmayofilos misi wevrebis individualuri saWiroebebi
da Semdeg mxari dauWiros maT gunduri muSaobisken swrafvaSi da gunduri interesebis
gatarebaSi;
3. adaptaciisa da swavlebis unari – gundis unari samuSao amocanebis SesrulebaSi Semoitanos
damatebiTi codna da Cvevebi da aamaRlos unari organizaciis reagireba moaxdinos axal
safrTxeebze da da SesaZleblobebze garemoSi.
gunduri muSaobis efeqtianobis misaRwevad gamoiyeneba Sesabamisi modeli, kerZod gundis
muSaobis efeqtianobis modeli (ix. nax. 5).
6
samuSao valdebulebebis Sesrulebas ubrundebian. isini Cveulebriv specialuri jgufebis,
komitetebis saxiT iqmnebian;
araformaluri gundebi, iqmnebian spontanurad, araformaluri kavSiri efuZneba
simpaTias, aris mWidro da damaxasiaTebeli niSnebi: socialuri kontroli, cvlilebebisadmi
winaaRmdegoba, araformaluri liderebis warmoCena, xmebis gavrceleba. maTi arseboba xSirad
efeqtianobas amcirebs, organizaciis ganviTarebas aferxebs;
TviTmarTvadi gundebi Cveulebriv Sedgeba 5-20 sxvadasxva unaris mqone momuSavisgan,
romlebic produqtis warmoebis mTlian cikls an erT nawils pasuxoben. idea mdgomareobs
imaSi, rom gundi TviTon, menejerebis pirdapiri Carevis gareSe iRebs pasuxismgeblobas
samuSaoze, akontrolebs efeqtianobas da funqcionirebs ise, rogorc aucilebelia problemis
gadawyvetisTvis da miznebis miRwevisaTvis. Aam gundis ZiriTadi niSnebia: gundis wevrebi
floben sxvadasxva unarebs da SeuZliaT Seasrulon sxvadasxva funqciebi ise, rom saerTo
gamocdilebiT uzrunvelyon msxvili organizaciuli amocanebis Sesruleba; gunds aqvs
xelmisawvdomoba aucilebel resursebTan; gunds aqvs ufleba, damoukideblad miiRos
gadawyvetileba.
virtualuri gundebi Sedgeba sxvadasxva geografiul adgilze mdebare organizaciebis
momuSaveebisgan, romelTac aqvT kavSirebi erTmaneTTan wamyvani sainformacio da
telesakomunikacio teqnologiebis saSualebiT. gundis wevrebi erTmaneTTan komunikaciisTvis
iyeneben el-fostas, xmovan fostas, internets, intranets, koleqtiuri muSaobis programul
uzrunvelyofas da a.S.
gundebis ganviTareba ar xdeba SemTxveviT, igi moicavs gansazRvrul stadiebs. Egundis
ganviTarebis stadiebia:
1. formireba. es aris wevrebis gacnobis da orientaciis etapi. isini eZeben SesaZleblobebs
daamyaron megobruli urTierTobebi erTmaneTTan. TiToeuli wevri cdilobs gansazRvros
romeli qceva aris misaRebi sxvebisTvis;
2. grigali. am etapze Tavs iCens wevrebis piradi maxasiaTeblebi. isini asabuTeben Tavis rols,
ras unda elodnen misgan. damaxasiaTebelia konfliqtebi da azrTa sxvadasxvaoba. gundis
wevrebma SeiZleba daiwyon brZola poziciebisTvis da Seqmnan koaliciebi. am dros gundi ar
aris rogorc erTi mTliani da sanam isini ar daZleven uTanxmoebas, misi mwarmoebluroba
darCeba dabal doneze;
3. normalizacia. Aam stadiaze konfliqtebi iwureba da gundi xdeba erTiani da harmoniuli.
monawileebi aRweven konsensus da iwyeben erTmaneTis gagebas;
4. samuSaos Sesruleba. am etapze ZiriTadi yuradReba eTmoba mimdinare problemebis gadaWras da
Sedegebis miRwevas. gundis wevrebi miiswrafian gunduri misiis Sesrulebisken. isini
koordinirebas axdenen Tavisi Zalebis, da problems Wrian saerTo interesebidan gamomdinare;
5. gundis daTxovna. Aam statiaze gundebi, romlebic Seqmna konkretuli amocanebis gadasawyvetad
wyvets muSaobas. Ggundis wevrebsma SeiZleba gaixaron, rom gundis misia Sesrulda an
moiwyinon ganSorebis gundis wevrebTan ganSorebis gamo. Aam dros liderma SeiZleba
oficialurad ganacxados gundis saqmianobis Sewyvetis gamo.
konfliqtebis marTva
organizaciaSi muSaobis dros xSirad warmoiqmneba konfliqtebi. konfliqtis qveS igulisxmeba
SeuTavsebeli interesis, moTxovnilebis, poziciis mqone mxareTa urTierTdapirispireba. Kkonfliqti
7
SeiZleba warmoiqmnas gundis wevrebs Soris, gundebs Soris da a.S. konfliqtis saxeebia:
Sigapirovnuli, pirovnebebsSorisi, Siga organizaciuli, Sigajgufuri, jgufTaSorisi.
ganasxvaveben konfliqtis or tips:
1. amocanebis konfliqti, romelic gulisxmobs uTanxmoebas adamianebs Soris miznebis gamo,
romelsac unda miaRwion an amocanebis Sinaarsis gamo, romelic unda Seasrulon;
2. urTierTobebis konfliqti, romelic gulisxmobs uTanxmoebas adamianebs Soris pirovnuli
SeuTavseblobis, warmoqmnili daZabulobis da mtrobis gamo.
cnobilia konfliqtis gamomwvevi sxvadasxva mizezi, maT Soris aris:
konkurencia resursebisTvis (fuladi saxsrebi, informacia). cnobilia, rom rogorc ki
individebi an gundebi iwyeben konkurencias Semcirebuli resursebisTvis, konfliqtis
warmoqmna faqtiurad gardauvalia;
gansxvavebuli miznebi;
cudi komunikaciebi.
organizaciebSi gamoiyeneba konfliqtis mogvarebis sxvadasxva gzebi, maT Soris gamoiyofa
konfliqtis mogvarebis xuTi stili:
1. konkurentuli stili (sakuTari interesebisTvis brZola, sakuTar simarTleSi dajereba). igi
gamoiyeneba maSin, roca saWiroa swrafi gadawyvetilebebi, gansakuTrebiT roca saqme exeba
arapopularul RonisZiebebs;
2. konfliqtis ignorireba;
3. kompromisuli stili, romelic xelsayrelia im SemTxvevaSi, roca oponentebi floben erTnair
Zalauflebas da gadawyvetilebis miReba orive mxarisTvis aucilebelia;
4. sxvis mdgomarebaSi Sesvla, romelic xelsayrelia im SemTxvevaSi Tu individi acnobierebs
Tavisi poziciis Secdomas da Sedegi ufro saWiroa sxva adamianisTvis.
5. erToblivi saqmianoba anu urTierTanamSromloba, romelic orive mxares aZlevs saSualebas
miiRos urTierTmomgebiani gadawyvetileba.
konfliqtis mogvarebaSi mniSvnelovan rols asrulebs molaparakebebi, cnobilia
molaparakebebis ori saxe:
integrirebuli molaparakebebi, romelic efuZneba arawamgebiani gadawyvetilebis miRebas. am
midgomis dros mxareebi cdiloben ipovon kreatiuli gadawyvetileba, romelic moutans
sargebels TiToeul mxares. amisaTvis ki gamoiyeneba oTxi strategia: adamianebis daSoreba
problemisgan; fokusis gakeTeba adamianebis interesebze da ara mimdinare moTxovnebze (moTxovna
niSnavs imas, risi miRebac surs molaparakebebidan adamianebs, interesi ki - ratom surT amis
miReba); sxvadasxva alternativebis generireba, romelic iqneba urTierTmomgebiani; Sedegebi
daefuZneba obieqtur standartebze;
distribuciuli molaparakebebi. igi sapirispiroa wina midgomisa da am modelis dros yvela
mxare cdilobs miiRos maqsimalurad saWiro misTvis anu yoveli mxare cdilobs moigos, rac
niSnavs rom meore mxarem unda waagos.
8
Lleqcia 6. Aadamianuri resursebis strategiuli marTva
miznebi:
adamianuri resursebis marTvis strategiuli roli
adamianuri resursebis mozidva da SerCeva
adamianuri resursebis momzadeba da ganviTareba
adamianuri resursebis SenarCuneba
adamianuri resursebis marTvis strategiuli roliK
kargi momuSaveebis moZieba da SenarCuneba warmoadgens mniSvnelovan amocanebs
Tanamedrove menejerebis. organizaciis TanamSromlebi – esaa konkurentuli upiratesobis
mTavari wyaro, radgan maTzea damokidebuli samuSaos Sedegebi, xolo menejerebi asruleben
gadamwyvet rols am wyaros Sevsebasa da ganviTarebaSi. Aadamianuri resursebis marTvis
qveS igulisxmeba organizaciis miznebis misaRwevad formaluri sistemebis SemuSaveba da
gamoyeneba, romelic uzrunvelyofs adamianuri SesaZleblobebis efeqtian da mwarmoeblur
gamoyenebas.
Aadamianuri resursebis marTvis strategiuli midgoma efuZneba sam princips:
1. organizaciis yvela menejeri monawileobs adamianuri resursebis marTvaSi;
2. momuSaveebi ganixileba, rogorc kompaniis Rirebuli aqtivi;
3. adamianuri resersebis marTva uzrunvelyofs organizaciis miznebis da
strategiis integrirebas adamianuri resursebis marTvis swori gamoyenebis
xarjze.
K
1
kadrebis marTvis ganxilva ar SeiZleba im faqtorebisa da problemebis ganxilvis
gareSe, romelic gavlenas axdens organizaciaze mTlianad, maT miekuTneba: globalizacia,
teqnologiuri progresi, maRalkvalificiuri samuSaoebis moculoba, swrafi cvlilebebi
bazarze da garemoSi, cvlilebebi kulturaSi, struqturaSi, strategiasa da organizaciis
miznebSi.
Aadamianuri resursebis mozidva da SerCeva
samuSao Zalis mozidvaSi gamoiyofa oTxi etapi:
1. adamianuri resursebis dagegmva;
2. personalis SerCevis wyaroebis arCeva
3. kandidatebis SerCeva
4. axali momuSavis miReba samuSaoze
organizaciis Zalisxmeva moizidos axali momuSave SesaZlebelia Sesabamisobis modelis mixedviT
(nax.2).
3
swavleba samuSao adgilze, roca gamocdil momuSaves sTxoven Tavisi kontrolis qveS
aiyvanon axalbeda momuSave da realur magaliTebze aswavlon, rogor unda samuSao
davalebis Sesruleba;
korporatiuli universitetebi, romlebic gaxda popularuli bolo wlebSi.
korporatiuli universiteti warmoadgens organizaciis sakuTar saswavlo
dawesebulebas, romelic momuSaveebs, xSir SemTxvevaSi myidvelebs, momwodeblebs da
strategiul partniorebs sTavazobs swavlebis sxvadasxva saxeebs. magaliTad,
“hamburgeruli universiteti”, kompaniaMMcDonald’s msoflio saswavlo centri, romeli
40 welze metia rac funqcionirebs.
win waweva samsaxurebriv safexurze, romelic warmoadgens samuSao Zalis ganviTarebis
mniSvnelovan xerxs. igi exmareba kompanias aucilebeli specialistebis SenarCunebaSi.
Roca TanamSromlebi xedaven Tavisi profesiuli zrdis perspeqtivebs, igi stimulirebas
axdens aimaRlon kvalifikacia;
mentoroba da kouCingi. Mmentoroba gulisxmobs moswavleebisaTvis gamocdili
TanamSromlis daniSvnas. mentori aZlevs rCevebs moswavles organizaciaSi sakuTari
rolis gaZlierebisa da kavSirebis Seqmnis kuTxiT, aseve uzrunvelyofs misi Cvevebisa
da unarebis ganviTarebas.
kouCingi – xelmZRvanelobis, instruqtaJis da swavlebis meTodia, romelic exmareba
individebs specialuri mmarTvelobiTi unarebis ganviTarebaSi. Cveulebriv kouCingi
gamoiyeneba maRali donis menejerebis mier, romelTac surT ganaviTaron sakuTari
individualuri unarebi, magaliTad kouCma SeiZleba Tvali adevnos xelmZRvanelis
moqmedebebs da misces rCevebi, rogor gaaumjobesos urTierTobebi xalxTan; menejerebma
SeiZleba ganixilon warmoqmnili problemebi, xolo kouCi exmareba mas SeimuSavos
aRniSnuli problemis mogvarebis sxvadasxva gzebi;
atestacia saqmianobis Sedegebis mixedviT, roca xdeba momuSaveebis mier samuSaos
Sesrulebis maCveneblebis ganxilva Sromis mwarmoeblurobis SefasebisTvis. miRebuli
SedegebiT, menejerebi axdenen saukeTeso momuSavis gamovlenas da gasazRvravs Sromis
procesis srulyofis gzebs.
Aadamianuri resursebi (efeqtiani samuSao Zalis) SenarCuneba M
menejerebis mxridan moqmedebebs, raTa SenarCunebuli iyos organizaciaSi efeqtiani samuSao
Zala warmoadgens Sromis anazRaurebis sistemebis Seqmna da gamoyeneba.
Sromis anazRaurebis sistemebs miekuTneba: 1. yvela fuladi anazRaureba; 2. yvela saqoneli
da momsaxureba, romelsac iReben momuSaveebi Sromis anazRaurebis kuTxiT. Aase rom Sromis
anazRaurebis sistema moicavs xelfass, samedicino dazRvevas, anazRaurebadi Svebulebas, abonentebs
gamajansaRebel centrebSi da a.S. Sromis anazRaurebis yvelaze gavrcelebul formebs miekuTneba:
anazRaureba samuSaos saxeebis mixedviT da anazRaureba kvalifikaciis (kompetenciebis) mixedviT.
SeRavaTebi aseve mniSvnelovania organizaciisTvis. SeRavaTebis erTi nawili regulirdeba
kanoniT da maT miekuTneba: socialuri uzrunvelyofa, umuSevrobis Semweoba, SromisuunaroebisTvis
daxmarebebi. SeRavaTebis meore nawili, rogoricaa: samedicino dazRveva, damatebiTo Svebuleba da
a.S. gamoiyeneba samuSao Zalis SenarCunebisTvis organizaciaSi. organizaciebis umetesoba iyenebs
SeRavaTebis paketebs, romelic saSualebas aZlevs momuSaveebs SearCios is SeRavaTebi, rac maTTvis
aris misaRebi.
4
Lleqcia 7. korporaciuli marTvis strategia
miznebi:
dagegmvis procesis organizacia
dagegmva turbulentur garemoSi
axali midgomebi dagegmvisadmi
strategiuli azrovneba da strategiis menejmentis procesi
strategiebis formulireba da saxeebi
strategiebis realizacia
dagegmvis procesis organizaciaK
mmarTvelobiT saqmianobaSi dagegmvis process mniSvnelovani adgili uWiravs. menejerebi
organizaciis marTvisas miznebs SeimuSaveben da maTi SesrulebisTvis Sesabamis gzebs saxaven.
amisaTvis menejerebi upirvelesad gansazRvraven:
sad imyofeba organizacia mocemul momentSi;
saiT unda imoZraos organizaciam momavalSi;
rogor unda moaxdinos organizaciam am moZraobis organizeba.
Aes kiTxvebi organizaciis saqmianobis dagegmvis ZiriTad momentebs warmoadgens. amrigad, dagegmva
organizaciis miznebisa da maTi miRwevis gzebis gansazRvras gulisxmobs.
organizaciaSi dagegmvis saerTo procesi menejerebis mxridan saerTo (strategiuli) gegmis
SemuSavebiT da upirvelesad, misiisa da strategiuli miznebis naTlad CamoyalibebiT (nax. 2) iwyeba.
zogadad, gegma miznebis miRwevis gzebs da resursebis, samuSao grafikebis, davalebebisa da sxva
saqmianobebis ganawilebas asaxavs.
misia gansazRvravs organizaciis mTavar daniSnulebas da warmoadgens miznebis SemuSavebis bazas.
miznebi im sasurvel mdgomareobas asaxavs, romelTa miRweviskenac organizacia miiswrafis. amitom
efeqtiani miznebi garkveul kriteriumebs unda akmayofilebdes, kerZod unda iyos:
konkretuli da gazomvadi;
ambiciuri, magram realuri;
gansazRvrul periodSi dasaxuli;
kavSirSi dajildoebasTan;
ZiriTadi sferos Sedegebis gamomxatveli.
2
mniSvnelovan elements warmoadgens grafikebis Sedgena, romelic asaxavs TiToeuli operatiuli
miznebis miRwevis zust dros.
dagegmvis procesSi organizaciebi iyeneben: strategiis ruqas, miznobriv marTvas, erTjerad da
mudmiv gegmebs.
strategiis ruqa aris organizaciis warmatebisTvis aucilebeli ZiriTadi draiverebis
vizualuri gamoxatva (nax. 3). ramdenadac strategiis ruka asaxavs kavSirs TiToeuli sferos
konkretul miznebsa da gegmebs Soris, igi menejerebs saSualebas aZlevs dainaxon mizez-Sedegobrivi
kavSiri miznebsa da gegmebs Soris. strategiis martivi ruqa moicavs oTx sakvanZo sferos: swavleba
da ganviTareba, Siga procesebi, myidvelebis momsaxureba da finansuri Sedegebi, romlebsac Seaqvs
mniSvnelovani wvlili firmis grZelvadian warmatebaSi. amasTan TiToeuli sferos miznebi da gegmebi
dakavSirebulia erTmaneTTan, rac niSnavs, rom swavlebisa da ganviTarebis miznebis miRweva emsaxureba
Siga procesebis srulyofis miznebis miRwevas. Tavis mxriv Siga biznes-procesebis miznebis miRweva
aZlevs organizacias saSualebas miaRwios myidvelTa moTxovnilebis dakmayofilebas, rac sabolood
exmareba organizacias finansuri miznebis miRwevaSi da optimaluri faseulobis SeqmnaSi.
3
III etapi – miznebisaken moZraobis kontroli. miRweuli progresis perioduli analizi aucilebelia
gegmis SesrulebisaTvis. aseTi analizi SeiZleba ganxorcieldes araformaluri gasaubrebiT
menejerebisa daqvemdebarebulebebTan yovelkvartalurad wlis ganmavlobaSi. perioduli Semowmebebi
exmareba menejerebs da momuSaveebs, ramdenad warmatebiT asruleben miznebs. miznobrivi marTvis arsi
mdgomareobs imaSi, rom Tu miznebi ar sruldeba, moqmedebebis gegma SeiZleba Seicvalos.
IV etapi – samuSaos saerTo Sedegebis Sefaseba. daskvniTi etapi ganixilavs individebis da
ganyofilebebis samuSaoebis Sedegebis Sesabamisobis dawvrilebiT Sefasebas maT wliur miznebTan.
miznebis miRwevis warmateba an warumatebloba gavlenas axdens samuSaos Sedegebze da anazRaurebis
sidideze da sxva saxis dajildoebaze. Mmiznobrivi marTvis ciklisTvis damaxasiaTebelia
yovelwliuri kvlavwarmoeba.
M miznobrivi marTvis modelis swor gamoyenebas organizaciisTvis Semdegi sargebeli moaqvs:
aZlierebs menejerebisa da momuSaveebis fokusirebas moqmedebebze, romlebic uzrunvelyofs
miznebis miRwevas;
aumjobesebs samuSaos Sedegebs kompaniis yvela doneze;
aumjobesebs momuSaveebis motivacias;
uzrunvelyofs qveganyofilebebisa da calkeuli momuSaveebis miznebis Sesabamisobas kompaniis
miznebTan.
dagegmvis procesi, menejmentis sxva aspeqtebis msgavsad icvleba. dagegmvisadmi axali midgoma
gamoixatebaESemdegSi:
dagegmvis procesSi yvela TanamSromlis CarTuloba, xandaxan gare steiqholderebisac ki;
5
dagegmvis decentralizacia, rac gulisxmobs calkeuli ganyofilebebis da qveganyofilebis
dagegmvis specialistebis monawileobiT sakuTari miznebisa da gegmebis SemuSavebiT menejerebis
daxmarebas, aseTi praqtika yvela donis menejerebs problemis gadaWris sakuTari SemoqmedebiTi
gadawyvetilebis SeTavazebis saSualebas aZlevs da uzrunvelyofs maTi interesis zrdas
gegmis realizaciaSi.
axal pirobebSi ganixilaven aseve dagegmvis Semdeg principebs:
1. energiuli miznebis SemuSaveba. energiuls uwodeben gansakuTrebulad ambiciur miznebs,
romlebic gamoiyureba imdenad gasagebad, damajerebelad da naTlad, rom aRvivebs
TanamSromlebis enTuziazms da xels uwyobs srulyofilebis miRwevas. es miznebi imdenad
gamodis Cveulebrivi sazRvrebidan, rom aiZulebs adamianebs ipovon novatoruli midgomebi maTi
miRwevisTvis. energiul miznebs uwodeben did, rTul, Tamam miznebs anu BHAG. es gamoxatva
pirvelad gamoiyena jeims kolinzma da jeri porasom, mas Semdeg igi gamoiyeneba terminad,
romelic aRwers iseT miznebs, romlebic aris grandiozuli, STamagonebeli. Tumca amasTan
miznebi unda iyos miRwevadi, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi momuSaveebi dakargaven motivacias,
an kidev miznebis miRwevis gulisTvis gamoiyeneben sarisko da araeTikur qmedebebs. energiuli
miznebi da BHAG gansakuTrebiT saWiroa dRes swrafad cvalebad garemoSi. kompaniebi,
romlebic mimarTaven produqtis, procesebis, sistemebis TandaTanobiT srulyofas, SeiZleba
aRmoCndnen CamorCenilTa rigebSi. menejerebs SeuZliaT gamoiyenon energiuli miznebi, raTa
aiZulon momuSaveebi ifiqron axlebulad da moaxdinon maTi inovaciuri ideebis generireba;
2. Sedegebis tablo (monitori). Aadamianebs aucileblad sWirdebaT dainaxon, rogor mimdinareobs
gegmebis realizacia da Seafason sakuTari warmatebebi. kompaniebma daiwyes Sedegebis tablos
gamoyeneba, romelic warmoadgens xelmZRvanelebis mier kompaniis saqmianobasTan dakavSirebuli
ZiriTadi Sedegebis gamoqveynebis xerxs, magaliTad, rogoricaa: gayidvebis raodenoba,
Seusrulebeli SekveTebis raodenoba, an myidvelTa mimarTvis procenti gansazRvrul periodSi
da a.S;
3. analitikuri gundebi. radgan Tanamedrove etapze garemo aris swrafad cvalebadi, menejerebs
gamudmebiT esaWiroebaT sando informacia adekvaturi miznebisa da gegmebis SemuSavebisTvis.
yvela wamyvani kompaniebi amisTvis iyeneben analitikur gundebs. analitikuri gundi aris
menejerebisa da TanamSromlebisgan Semdgari krosfunqciuri jgufi, romelsac xelmZRvanelobs
konkurentuli dazvervis profesionalebi da romelic miiswrafis biznesis konkretuli
problemis ufro Rrmad gagebisa da ideebis, miznebisa da gegmebisTvis rekomendaciebis
SesamuSaveblad. analitikuri gundi gansakuTrebiT mniSvnelovania im SemTxvevaSi, roca
organizacia awydeba informaciis moZiebis problemas.
6
strategiuli menejmenti – strategiis formulirebisa da realizaciisTvis
gadawyvetilebebisa da moqmedebebis erToblioba, romlebic uzrunvelyofs saukeTeso konkurentul
mdgomareobisa da dasaxuli miznebis miRwevas.
strategiul menejmentSi mniSvnelovani nabiji aris strategiis gansazRvra. strategia
warmoadgens gegmas, romelic aRwers resursebis ganawilebisa da garemosTan urTierTqmedebis,
konkurentuli upiratesobisa da organizaciis miznebis miRwevisTvis aucilebel moqmedebebs.
imisaTvis rom kompania gaxdes konkurentunariani, aucilebelia SemuSavdes iseTi strategiebi,
romlebic uzrunvelyofs:
sakvanZo kompetenciebis gamoyenebas. sakvanZo kompetenciebi-esaa saqmianobis saxeebi, romlebic
kompanias xdis gansakuTrebuls konkurentebTan SedarebiT. sakvanZo kompetenciebi qmnis
konkurentul upiratesobas, radgan misi daxmarebiT kompania iZens gamocdilebas, romelic ara
aqvs konkurentebs. magaliTad, axali teqnologiebis codna, procesebis maRali efeqtianoba,
momsaxurebaSi upiratesoba;
sinergias. sinergizmi warmoiqmneba maSin, roca organizaciis sxvadasxva nawilebis erToblivi
saqmianoba uzrunvelyofs ufro maRal erTobliv Sedegs, vidre misi calkeuli nawilebis
Sedegebi jami. magaliTad, danaxarjebis Semcireba, teqnologiuri an menejeruli unarebis
srulyofa;
myidvelebisTvis faseulobebis Seqmnas. nebismieri strategiis safuZvli unda iyos
momxmareblebisTvis faseulobebis Seqmna. faseuloba SeiZleba ganisazRvros, rogorc
Tanafardoba miRebul sargebelsa da danaxarjebs Soris.
strategiuli menejmentis procesi moicavs Semdeg etapebs (nax. 5):
misiisa da miznebis gansazRvra. Aam etapze kompania gansazRvravs erTi mxriv, misias. viwro
gagebiT, misia asaxavs organizaciis mTavar daniSnulebas, xolo farTo gagebiT - yvelafers,
romlis saSualebiTac igi axdens Tavisi saqmianobis ganxorcielebas: momxmareblebi, produqti
an servisi, bazrebi, teqnologia, zrunva gadarCenis, zrdisa da momgebianobisTvis, filosofia,
saqmianobis sakuTari koncefcia, zrunva sazogadoebrivi imijze da TanamSromlebze; meore
mxriv SeimuSavebs miznebs: strategiuls, taqtikurs da operatiuls.
garemos analizi. Aam etapze kompania axdens situaciur analizs, risTvisac iyenebs SWOT –
analizs (Strengths-siZliereebi, Weaknesses - sisusteebi, Opportunities - SesaZleblobebi,
Threats- safrTxeebi). SWOT – analizi aris kompaniis strategiuli perspeqtivisa da faqtiuri
mdgomareobis Sefaseba, romelic miiReba kompaniis Zlieri da susti mxareebis, misi sabazro
SesaZleblobebisa da riskis faqtorebis Seswavlis safuZvelze. SWOT – analizs aqvs strate-
giuli da mmarTvelobiTi Rirebuleba, roca asaxavs romeli resursebi da SesaZleblobebi das-
Wirdeba kompanias momavalSi garemoSi mimdinare cvlilebebze reagirebisaTvis da damakmayofi-
lebeli mogebis miRebisTvis, darCeba Tu ara kompaniis Zlieri mxareebi igive momavalSic, aris
Tu ara kompaniis resursebi sakmarisi, Tu aucilebelia misi Sevseba, unda gadaxedos Tu ara
kompaniam konkurentul SesaZleblobebs, romeli resursebi da SesaZleblobebi asrulebs mTa-
var da meorexarisxovan rols.
konkurentuli garemos SefasebisaTvis kompaniebi iyeneben m. porteris konkurenciis
xuTi Zalis models, romelic konkurentul garemos afasebs xuTi faqtoris gavlenis
Sefasebis daxmarebiT (nax. 6). cota xnis win m. porterma yuradReba gaamaxvila axali
faqtoris - internetis gavlenaze biznes-kompaniis strategiebis forulirebisas da daadgina,
rom interneti warmoadgens konkurentuli garemos analizis aucilebel elements da, rom
7
qseluri teqnologia axdens rogorc pozitiur, aseve negatiur gavlenas calkeul dargze da
Sesabamisad strategiul gadawyvetilebaze.
8
biznesis strategia ierarqiuli xasiaTisaa. strategiis SemuSavebis oTxi done gamoiyofa (nax.
7):
1. korporatiuli strategia;
2. biznes-erTeulebis strategia (kompaniis saqmianobis calkeuli saxeebis mixedviT);
3. funqciuri strategia (saqmianobis calkeuli saxeebis TiToeuli funqciuri mimarTulebisaT-
vis, magaliTad, sawarmoo strategia, marketingis strategia, finansebi da a.S.);
4. operaciuli strategia (axali struqturuli erTeulebisTvis ufro viwro strategia: qarxne-
bi, savaWro regionaluri warmomadgenlebi da ganyofilebebi).
K 1. korporatiuli strategia. igi aris diversificirebuli kompaniebis (korporaciebis) mar-
Tvis saerTo gegma, romelic aRwers saerTo moqmedebebs da calkeuli saxis saqmianobis marTvis mid-
gomebs. korporatiuli strategia warmoadgens diversificirebuli kompaniis strategias. igi vrcel-
deba mTel kompaniaze, moicavs yvela mimarTulebas, riTac dakavebulia korporacia. korporatiuli
strategia gamoxatavs diversificirebuli kompaniis interesebs, moqmedebebsa da midgomebs, sxvadasxva
dargebisTvis, romelic mimarTulia mTlianad saqmianobis gaumjobesebisken. korporatiuli strategia
iqmneba umaRlesi donis xelmZRvanelebis mier. isini iReben pasuxismgeblobas gancxadebebze da reko-
mendaciebze, romlebic Semodis marTvis ufro dabali rgolidan. ZiriTadi warmoebis xelmZRvanelebs
SeuZliaT aseve monawileoba miiRon kompaniis strategiis SemuSavebaSi. aucilebeli strategiuli ga-
dawyvetileba ganixileba da miiReba korporaciis direqtorTa sabWos mier.
2. biznes-strategia. igi aris biznes-erTeulebis warmatebuli funqcionirebisTvis RonisZiebe-
bisa da midgomebis kompleqsi, sadac aRwerilia maTi stabiluri da grZelvadiani konkurentuli po-
ziciebis Seqmnis gzebi. biznes-erTeulebis strategia aRniSnavs kompaniis calkeuli sferos, biznesis
erT-erTi saxis marTvis gegmas. es strategia Sedgeba sxvadasxva midgomebisa da mimarTulebebisagan,
romlis SemuSaveba xdeba xelmZRvanelebis mier konkretuli saxis saqmianobaSi saukeTeso Sedegebis
miRwevisaTvis.
3. funqciuri strategia. igi gamoxatavs biznesis sferos SigniT calkeuli qveganyofilebis
an ZiriTadi funqciuri mimarTulebis (warmoeba, finansebi, kadrebi, marketingi) marTvis gegmas. kor-
poracias aucilebelia hqondes imdeni funqciuri strategia, saqmianobis ramdeni ZiriTadi mimarTule-
bac gaaCnia. magaliTad, marketingis strategia SeiZleba warmoadgendes mmarTvelobiT gegmas bazris
wilis xelSi Casagdebad konkretuli biznesis dros. funqciuri strategia warmoadgens ufro viwro
strategias biznes-strategiasTan SedarebiT, konkretizacias ukeTebs calkeul detalebs kompaniis
ganviTarebis saerTo gegmaSi midgomebis, aucilebeli moqmedebebisa da praqtikuli nabijebis xarjze
calkeuli qveganyofilebebis marTvis uzrunvelyofiT. funqciuri strategiis roli gamoixateba saer-
To biznes-strategiisa da konkurentunarianobis mxardaWeraSi. garda amisa, funqciuri strategiis
mniSvneloba gamoixateba firmis funqciuri miznebis misaRwevad aucilebeli mmarTvelobiTi orienti-
rebis SeqmnaSi.
4. operaciuli strategia. igi gamoxatavs ZiriTadi organizaciuli rgolebis (qarxnebi, gayidvis
ganyofilebebi, ganawilebis centrebi), aseve strategiulad saWiro operatiuli amocanebis Sesrule-
bis uzrunvelyofis (Sesyidvebi, maragebis marTva, remonti, transportireba, reklama) marTvis gegmas.
operaciuli strategia miuxedavad mcire masStabisa maRali donis strategiebTan SedarebiT ufro
srulyofils xdis kompaniis biznes-gegmas. operaciuli strategiis SemuSavebisas mTavari pasuxismgeb-
loba ekisreba saSualo da qveda donis xelmZRvanelebs, romelTa winadadebebi unda iyos gadaxedili
da misaRebi maRal safexurze mdgomi xelmZRvanelebisaTvis. miuxedavad imisa, rom operaciuli stra-
tegia iTvlebada korporaciis strategiaSi pirvel safexurad, misi daniSnuleba umniSvnelovanesia. ma-
galiTad, erTi sawarmos mier strategiuli amocanis realizaciisas dagegmili warmoebis moculobis,
9
xarisxis, TviTRirebulebis donis miRwevis Seusruleblobam SeiZleba Seamciros kompaniis gayidvebis
moculoba, mogeba da Searyios misi imiji.
11
ZaRlebi. kompaniebs, romlebsac aqvs bazris dabali SedarebiTi wili da dargis zrdis dabali
tempi BCG uwodebs ZaRlebs zrdis susti perspeqtivis, bazarze daTmobili poziciebisa da imis gamo,
rom liderebis ukan yofna zRudavs maTi mogebis wils. susti ZaRlebs, romlebic imyofebian kvadra-
tis qveda marjvena kuTxeSi, ar SeuZliaT miiRon Semosavlebi grZelvadian perspeqtivaSi. xSirad Se-
mosavlebi sakmarisi ar aris maTi dacvisa da gaZlierebis strategiis gansaxorcielebladac ki, gansa-
kuTrebiT Tu bazarze aris mkacri konkurencia da mogebis norma qronikulad dabali. Cveulebriv, gan-
sakuTrebuli SemTxvevebis garda, BCG rekomendacias uwevs komrporacias susti ZaRlebis mimarT ga-
moiyenos Semcirebis an likvidaciis strategia, imis mixedviT, romeli varianti moutans met sarge-
bels.
D diversifikaciis strategiebis gamoyenebas kompaniebi biznes-saqmianobis ganxorcielebis
procesSi riskis gadanawilebisTvis xSirad mimarTaven. Baxali saxis biznesis dafuZnebis strategias,
roca kompania irCevs msgavsi (monaTesave) an aramonaTesave biznesis saxes uwodeben diversifikaciis
strategias. diversifikacia dakavSirebulia firmis komerciuli operaciebis sferos gafarToebasTan
myidvelebisTvis axali tipis sasargeblo produqtis (saqonelisa da momsaxurebis) SeTavazebis
mizniT.
roca axali biznesi dakavSirebulia kompaniis tradiciul biznesTan, maSin amboben, rom
kompania asrulebs dakavSirebul diversifikacias. xolo roca axali biznesi warmoadgens
kompaniisTvis sruliad axal sferos, maSin mas uwodeben daukavSirebel diversifikacias. kompaniebis
umetesoba uars ambobs daukavSirebel diversifikaciaze da yidian aseT daukavSirebel biznesis
saxeebs, raTa koncentrireba moaxdinon maT ZiriTad biznesze.
D diversifikaciis dros menejerebi aseve mimarTaven vertikaluri integraciis strategiebis
gamoyenebas. vertikaluri integraciis strategia gulisxmobs im saxis biznesSi Sesvlas, romliTac an
iqmneba masalebi kompaniis produqtis sawarmoeblad an xorcieldeba kompaniis produqtis
distribucia da produqtis miyidva momxmareblebze.
B biznes-erTeulebis doneze kompaniebi ZiriTadad mimarTaven Semdegi konkurentuli
strategiebis gamoyenebas, romelic cnobilia m. porteris konkurentuli strategiebiT:
dabali danaxarjebis strategia. mas aseve uwodeben danaxarjebSi liderobis strategias. igi
efuZneba produqciis warmoebis mTliani danaxarjebis Semcirebas
diferenciaciis strategia. igi efuZneba kompaniis mier produqciisTvis konkurentebisagan gan-
sxvavebuli specifikuri niSnebis miniWebas. Mm. porteris ganmartebiT diferenciacia – klien-
tisaTvis raime unikaluris, faseulis SeTavazebaa.
fokusirebuli strategiebi. am strategiebiT kompania koncentrirebas axdens romelime
regionul bazarze an myidvelTa jgufze, sadac SeiZleba iyenebdes an diferenciaciis
strategias an danaxarjebSi liderobis strategias, mxolod mcire miznobriv bazarze.
Tanamedrove etapze mravali kompania muSaobs globalurad da iyenebs gansakuTrebul strategias,
radgan mas uwevs globaluri biznesis ganxorcieleba. saerTaSoriso arenaze aseTi kompaniebi dgebian
strategiuli dilemis - airCion globaluri integracia Tu erovnuli bazrebis Taviseburebebze
gaakeTon aqcenti-winaSe. cnobilia globaluri strategiis 4 saxe (nax. 9):
saerTaSoriso strategia eqsportis da licenzirebis formiT, eqsportis strategiis dros
kompania orientirebulia samamulo bazarze da axdens produqtis eqsports ramodenime
qveyanaSi, risTvisac menejerebs ar sWirdebaT gansakuTrebuli yuradReba adgilobriv
specifikur saWiroebebze da aseve globalur integraciaze
globalizaciis strategia, am strategiis dros kompania iyenebs standartul poduqts da
sareklamo strategias mTel msoflioSi da arsebobs erTiani globaluri bazari;
12
multiregionuli strategia, es strategia moiTxovs adaptacias calkeuli qveynis
konkurenciis pirobebTan cal-calke;
transnacionaluri strategia, es strategia orientirebulia uzrunvelyos, rogorc
globaluri integracia, aseve erovnuli specifikuri Taviseburebebi.
strategiis realizacia
strategiuli menejmentis daskvniTi etapi aris strategiis realizacia, romelic warmoadgens
strategiuli menejmentis yvelaze rTul da saWiro etaps. strategiis efeqturi realizaciisTvis
aucilebelia, rom yvela aspeqti Seesabamebodes strategias da TiToeuli individis Zalisxmeva iyos
koordinirebuli da mimarTuli strategiuli miznebis realizaciisken. mniSvnelovani mizezi, romelic
xels uSlis strategiis realizacias aris organizaciuli barierebis arseboba, romlebsac SeuZliaT
procesis garTuleba. cnobilia e.w. strategiis eqvsi Cumi mkvleli (nax. 9):
top-menejerebis araefeqturi gundi
bundovani strategia da konfliqturi prioritetebi
arasakmarisi lideruli unarebi qveda doneebze
cudi vertikaluri komunikaciebi
cudi koordinacia funqciebs an biznesis tipebs Soris
marTva zevidan qveviT an Caurevlobis principiT
13
nax. 9. strategiis Cumi mkvlevebi
mas Semdeg rac gamoikveTeba strategiis xelisSemSleli (damabrkolebeli) faqtorebi,
aucilebelia maTi daZleva cvlilebebis xarjze da organizaciis sxva aspeqtebis mixedviT, romlebsac
evalebaT strategiis mxardaWera. cnobilia ZiriTadi instrumentebi (nax. 10), romlebic menejerebis
mier strategiis cudi realizaciisgan Tavis asarideblad gamoiyeneba. maT miekuTneba:
realuri lideroba, romlis drosac menejerebma (liderebma) unda daarwmunon da motivacia
Seuqmnan TanamSromlebs strategiis realizaciis mxardaWerisTvis.
naTeli rolebi da angariSvaldebuleba, rac gulisxmoba, rom TanamSromlebs surT zustad
icodnen rogor ganxorcieldeba strategia. strategiis realizaciis cda, roca igi ar aris
Sexamebuli organizaciis struqturasTan, ganawilebul rolebTan, ZalauflebasTan, Cveulebriv
mTavrdeba warumateblad. strategiis efeqtiani realizaciisTvis xelmZRvanelebma zustad unda
gansazRvros rolebi da uflebamosilebebis delegireba da gundebi, vinc aiRebs pasuxismgeblobas
Sedegebze;
Ria komunikaciebi, rac gulisxmobs, menejerebma Riad unda warmoTqvan Tavisi strategiuli ideebi,
magram aseve unda usminon sxva Sexedulebebs da moagvaron uTanxmoebebi da kamaTebi. maT unda
Seqmnan gaxsnilobaze da patiosnebaze dafuZnebuli kultura.
adamianuri resursebis marTvis saTanado meTodebi. adamianuri resursebi aris kompaniis
TanamSromlebi, amitom adamianuri resursebis ganyofileba, romelic axdens resursebis mozidvas,
SerCevas, swavlebas da ganviTarebas, gaTavisuflebas unda moqmedebdes kompaniis strategiuli
miznebis Sesabamosad da iyenebs Tanamedrove meTodebs strategiis realizaciis mxardasaWerad
adamianuri resursebis kuTxiT.
1
msoflioSi, gadawyvetilebebi, romlebic miiReba sruli gansazRvrulobis dros aris Zalian mcire.
gadawyvetilebebis umetesoba dakavSirebulia riskTan an ganusazRvrelobasTan.
riski aris situacia, roca menejers, romelic iRebs gadawyvetilebas, aqvs informaciis sakmarisi
moculoba mxolod konkretuli miznebis miRwevisTvis, magram momavali Sedegebi, romelic
asocirdeba calkeul alternativasTan, SeiZleba Seicvalos. Tumca arsebuli monacemebi saSualebas
iZleva Sefasdes mogeba TiToeuli variantis warmatebis SemTxvevaSi. warmatebis an warumateblobis
albaTobis gansazRvrisTvis SeiZleba statistikuri analizis gamoyeneba. riskis xarisxi xasiaTdeba
momavali movlenebis uaryofiTi zemoqmedebis albaTobiT gakeTebuli arCevanis efeqtianobaze.
magaliTad, McDonald’s kompaniisTvis adgilis SerCevasTan dakavSirebuli gadawyvetilebis misaRebad,
SeiZleba gaanalizdes potenciuri myidvelebis demografiuli maxasiaTeblebi, myidvelTa nakadebis
modelebi, adgilobrivi konkurencia, xolo Semdeg gakeTdes saimedo prognozi imisa, ramdenad
warmatebiT imuSavebs kompania TiToeul SesaZlo adgilze.
2
radgan maT uwevT savaraudo scenarebis SemuSaveba im situaciaSi, roca ar arsebobs naTeli
informacia.
gadawyvetilebis miRebis modelebi
midgomebi, romlebsac menejerebi iyeneben gadawyvetilebis misaRebad, iyofa sam modelad:
klasikuri, administraciuli da politikuri.
klasikuri modelis dros gadawyvetileba efuZneba ekonomikur varaudebs. am modelis dros
menejerebma unda miiRon gonivruli gadawyvetileba ekonomikuri TvalsazrisiT da maRali doziT
unda pasuxobdnen organizaciis ekonomikur interesebs. es modeli xasiaTdeba Semdegi
maxasiaTeblebiT: zusti miznebi, gansazRvruli situacia, sruli informacia gadawyvetilebis
variantebsa da mis SesaZlo Sedegebze da racionaluri gadawyvetilebis miReba maqsimalurad
sasargeblo Sedegebis miRebiT.
gadawyvetilebis miRebis klasikuri modeli iTvleba normatiulad, e.i. igi gansazRvravs,
rogor miiReba gadawyvetileba. igi gamoxatavs zogad miTiTebas imaze, rogor SeiZleba organizaciam
miaRwios idealur Sedegs. idealuri, racionaluri modeli xSirad iTvleba miuRwevadad realuri
adamianebisTvis realur organizaciebSi, magram misi faseuleba gamoixateba imaSi, rom klasikuri
modeli exmareba menejerebs iyvnen ufro racionalurebi da ar daeyrdnon gadawyvetilebis miRebis
dros pirad Sexedulebebs. klasikuri modeli iTvleba xelsayrelad programuli gadawyvetilebebis
miRebis dros.
administraciuli modelis saSualebiT gadawyvetileba miiReba rTul situaciaSi. es modeli
iTvaliswinebs adamianuri SesaZleblobebis SezRudulobas da gare garemos codnas, romelic
gavlenas axdens racionalurobis xarisxze. rTul situaciebSi, roca saWiroa araprogramirebadi
gadawyvetilebebi da situacia asocirdeba ganusazRvrelobasTan, menejerebs ar SeuZliaT miiRon
racionaluri gadawyvetileba ekonomikuri TvalsazrisiT, romc undodeT amis gakeTeba.
administraciuli modeli efuZneba g. saimonis ideebs. am modelis formulirebisTvis saimonma
gamoyo ori koncefcia: SezRuduli racionalurobis da misaRebadobis. SezRuduli racionaluroba
niSnavs, rom individebis saqmianoba organizaciaSi moqceulia dasaSvebi racionalurobis sazRvrebSi.
TiToeuli organizacia aris rTuli sistema da menejerebs ara aqvT arc dro, arc SesaZleblobebi
informaciis dasamuSaveblad. amitom misaRebi gadawyvetilebebi warmoadgens ara imdenad
racionalurs, ramdenadac misaRebs. misaRebadoba niSnavs, rom piri, romelic iRebs gadawyvetilebas,
irCevs pirvel variants, romelic akmayofilebs minimalur kriteriumebs anu menejerebi arCevans
akeTeben pirvel variantze, romelic saSualebas aZlevs moagvaron problema minimalurad misaRebi
doniT. administraciuli modeli xasiaTdeba Semdegi maxasiaTeblebiT: miznebi ar aris naTeli, xSirad
ewinaaRmdegeba erTmaneTs da ar uzrunvelyofs menejerebs Soris SeTanxmebas; racionaluri
procedurebi yovelTvis ar gamoiyeneba da Tu gamoiyeneba, maTi miReba SemoisazRvreba problemaze
gamartivebuli SexedulebiT, romelic ar asaxavs kompleqsurad realur situacias; menejerebis mier
alternativebis moZieba ar xorcieldeba srulad SezRuduli adamianuri, SromiTi da finansuri
resursebis gamo; menejerebi umetesoba kmayofilia misaRebi da ara saukeTeso gadawyvetilebis
miRebiT.
gadawyvetilebis miRebis administraciuli modelis kidev erTi aspeqti aris intuicia.
intuicia aris individis unari, ar mimarTos logikurobas, swrafad “daiWiros” mimdinare
situaciis Taviseburebebi da miiRos gadawyvetileba warsuli gamocdilebis safuZvelze.
intuiciuri arCevani efuZneba mravalwlian gamocdilebas da pirad gamocdilebas, romelic
saSualebas aZlevs menejerebs swrafad miiRon gadawyvetileba yovelgvari gamoTvlebisa da
gaangariSebebis gareSe. Tumca intuiciuri arCevani yovelTvis ar aris warmatebuli, xolo
3
menejerebma unda imoqmedon frTxilad, gamoiyenon intuicia sworad da sworad SerCeul garemoebebSi
da ar CaTvalon igi jadosnur saSualebad saWiro gadawyvetilebis miRebis dros.
politikuri modeli gamoiyeneba araprogramuli gadawyvetilebebis misaRebad gaurkvevlobis,
informaciis SezRudulobis da menejerebs Soris erTiani Sexedulebis ar arsebobis pirobebSi.
mraval organizaciaSi gadawyvetilebis miRebaSi monawileobs menejerebis didi ricxvi, romlebic
mxars uWeren sxvadasxva miznebs da amitom unda isaubron erTmaneTTan informaciis gacvlisaTvis da
konsensusis miRwevisaTvis. rTuli gadawyvetilebis misaRebad menejerebi xSirad qmnian koaliciebs.
koalicia warmoadgens menejerebis araoficialur kavSirs, romlebic mxars uWers konkretul mizans.
koaliciis Seqmna aris menejerebis aliansis formirebis procesi. am dros menejeri, romelic
sTavazobs gadawyvetilebis miRebis konkretul variants, mimarTavs araformalur Sexvedrebs sxva
xelmZRvanelebTan da cdilobs daarwmunos isini gamovidnen “erTiani frontiT”. aseTi koaliciis ar
arsebobis SemTxvevaSi, gavlenian menejers an menejerTa jgufs SeuZlia SeaCeros gadawyvetilebis
miRebis procesi. koaliciis Seqmna aZlevs ramdenime menejers SesaZleblobas Seitanos wvlili
gadawyvetilebis miRebaSi da miaRwion maT mier SeTavazebuli variantis miRebas. politikuri
modeli xasiaTdeba Semdegi maxasiaTeblebiT: organizacia Sesdgeba sxvadasxva interesebis, miznebis,
faseulobebis mqone jgufebisagan; informacia aris ganusazRvreli da arasruli; menejerebi ar
eyrdnobian resursebs an inteleqtualur SesaZleblobebs problemis yvela aspeqtis
identificirebisaTvis, isini aseve saubroben erTmaneTTan da cvlian azrebs informaciis Sesakrebad
da ganusazRvrelobis Sesamcireblad; menejerebi monawileoben debatebSi da ganixilaven
alternativebs.
gadawyvetilebis miRebis procesi
gadawyvetilebis miRebis procesi moicavs Semdeg etapebs (nax. 2):
1. gadawyvetilebis miRebis saWiroebis gaTviTcnobiereba. gadawyvetilebis miRebis saWiroeba
asocirdeba an problemasTan, an xelsayrel SesaZleblobasTan. problema warmoiqmneba maSin roca
organizaciis realuri miRwevebi CamorCeba dagegmils, rac niSnavs, rom zogierTi aspeqti
saWiroebs gaumjobesebas. SesaZlebloba warmoiqmneba maSin, roca menejerebi xedaven mimdinaresTan
SedarebiT ukeTesi Sedegebis miRebis potencials. Ees etapi warmoadgens gadawyvetilebis miRebis
procesis pirvel etaps da eyrdnoba gare da Siga garemos Sesaxeb mopovebul informacias,
romelic iTxovs xelmZRvanelebis yuradRebas da Sesabamis reagirebas gadawyvetilebis saxiT;
2. situaciis diagnostika da analizi. mas Semdeg rac problema da SesaZlebloba miiqcevs menejeris
yuradRebas, saWiro xdeba detalebSi garkvveva. diagnozi – aris gadawyvetilebis miRebis etapi,
sadac menejerebi aanalizeben konkretuli situaciis ZiriTad mizez-Sedegobriv kavSirebs.
kepnerma da tregom, romlebic ikvlevdnen gadawyvetilebis miRebis process, rekomendacia misces
Semdeg kiTxvebs, romlebic zustad axdenen mimdinare movlenebis sabaziso mizezebis gamovlenas:
ramdenad Zlieria kompaniis aramdgradi mdgomareoba? rodis moxda? sad moxda? rogor
warmoiqmna? visTan erTad moxda? ramdenad operatiulad unda mogvardes problema? raSi
mdgomareobs mizez-Sedegobrivi kavSiri? romelma moqmedebebma gamoiwvia arasasurveli
mdgomareoba?
3. gadawyvetilebebis variantebis SemuSaveba. am etapze mimdinareobs SesaZlo alternatiuli
gadawyvetilebebis generireba, romlebic upasuxeben situaciis moTxovnebs. programuli
gadawyvetilebebis dros realuri alternativebis Zieba ar warmodgens sirTules: faqtiurad
isini ukve warmodgenilia wesebiTa da procedurebiT. maSin roca araprogramuli
gadawyvetilebebi moiTxovs moqmedebebis axali mimarTulebebis SemuSavebas, romelic
daamayofilebs kompaniebis moTxovnilebebs. gadawyvetilebisTvis, romelic miiReba maRali
4
ganusazRvrelobis pirobebSi, menejerebma SeiZleba SeimuSavos erTi an ori specialuri
gadawyvetileba, romlebic SesZleben damakmayofileblad moagvaros problema. amasTan, unda
aRiniSnos alternativebis SezRuduloba warmoadgens cudi gadawyvetilebis mTavar mizezs.
4. saukeTeso gadawyvetilebis SerCeva. mas Semdeeg rac SemuSavdeba alternatiuli variantebi, am
etapze xdeba yvelaze ukeTesi gadawyvetilebis SerCeva. gadawyvetilebis saukeTeso variantad
iTvleba is, romelic uzrunvelyofs organizaciis miznebis da faseulobebis Sesabamis
gadawyvetilebas da saSualebas iZleva miRweul iqnes sasurveli Sedegebi resursebis mcire
danaxarjebisas. menejerebis mier SerCeul gadawyvetilebaze gavlenas axdens menejeris
individualoba anu misi riskisa da ganusazRvrelobisadmi mzadyofna. mzadyofna Tavis Tavze aiRo
damatebiTi riski ufro maRali dajildoebis miRebis SesaZleblobis arsebobis gamo aris
riskisadmi midrekileba. Mmenejerebi riskisadmi midrekilebiT irCeven maRali riskis da
ganusazRvrelobis mqone gadawyvetilebas, xolo menejerebi, romlebsac ar aqvT riskisadmi
damokidebuleba irCeven piriqiT, minimaluri riskis (an riskis ar mqone) da ganusazRvrelobis
mqone gadawyvetilebas.
5. SerCeuli gadawyvetilebis realizacia. es etapi gulisxmobs mmarTvelobiTi da administraciuli
Sesazleblobebis da darwmunebis unarebis gamoyeneba arCeuli strategiis praqtikuli
realizaciisTvis. am etapis Sinaarsi msgavsia strategiis realizaciis etapisa. SerCeuli
alternativis saboloo warmateba damokidebulia imaze, moxdeba Tu ara misi gadatana
konkretul moqmedebebSi. warmatebuli realizaciisTvis menejerebs moeTxovebaT
komunikabeluroba, adamianebis motivirebisa da lideruli unarebi. roca TanamSromlebi xedaven,
rom menejerebi ar iviwyeben Tavis gadawyvetilebas da Tvalyurs adevneben procesebis
Sesrulebas, isini xdebian ufro mimarTulni pozitiuri qmedebebisken.
6. Sedegebis Sefaseba da ukukavSiri. am etapze menejerebi agroveben informacias, ramdenad
warmatebiT moxda gadawyvetilebis realizaca da SesZlo Tu ara man dasaxuli miznebis miRweva.
ukukavSirs aqvs didi mniSvneloba, radgan gadawyvetilebis miReba aris dausrulebeli procesi.
ukukavSiri menejerebs awvdis informacias, romelmac SeiZleba daaCqaros gadawyvetilebis miRebis
axali ciklis dawyeba. gadawyvetileba SeiZleba aRmoCnes warumatebeli da aman moaxdinos
inicireba problemis axali analizis, alternativebis Sefaseba da saukeTesos SerCeva. ukukavSiri
warmoadgens kontrolis elements, romelic uzrunvelyofs axali gadawyvetilebis miRebis
aucileblobis Sefasebas.
5
2. warsuli gadawyvetilebis gamarTleba;
3. realuris magivrad sasurvelis miReba;
4. status-qvos SenarCuneba;
5. emociebis gavlena;
6. Sinagani Tavdajerebuloba.
gadawyvetilebis miRebis Tanamedrove meTodebi
menejerebi gansxvavdebian erTmaneTisagan aseve gadawyvetilebis miRebis stiliT. ganasxvaveben
gadawyvetilebis miRebis individualur da jgufur stils.
Ggadawyvetilebis miRebis individualur stils uwodeben menejeris mier gamoyenebul
sxvadasxva midgomebs problemis aRqmisa da gadawyvetilebis misaRebad. ganasxvaven individualuri
gadawyvetilebis miRebis 4 stils: direqtiuli, analitikuri, konceptualuri, qceviTi.
direqtiuli stili damaxasiaTebelia individebisTvis, romlebsac urCevniaT martivi, naTeli
gadawyvetilebebi. menejerebi, romlebic iyeneben am stils, iReben gadawyvetilebebs swrafad, imitom
rom maT ar uyvarT didi moculobis informacia da SeuZliaT erTi-ori alternativis ganxilva.
adamianebi, romlebsac urCevniaT direqtiuli stili, Cveulebriv moqmedeben produqtiulad da
racionalurad da gadawyvetilebis miRebis dros efuZnebian arsebul wesebsa da procedurebze.
analitikuri stili damaxasiaTebelia individebisTvis, romlebsac uyvarT kompleqsuri
gadawyvetilebis miReba, iyenebs maqsimaluri raodenobis monacemebs, romelTa moZiebasac axerxebs. es
individebi detalurad swavloben alternativebs da xSirad efuZnebian obieqtur, racionalur
monacemebs, romlebic miRebulia mmarTvelobiTi kontrolis sistemisgan da sxva wyaroebisgan. isini
eZeben saukeTeso gadawyvetilebas, arsebuli infrmaciis farglebSi.
konceptualuri stili damaxasiaTebelia individebisaTvis, romlebsac uyvars didi raodenobis
informaciis ganxilva. isini, analitikuri stilis mimdevebisgan gansxvavebiT, ufro metad arian
socialurad orientirebulebi da uyvarT sxva adamianebTan saubrebi problemebze da gadawyvetis
gzebze. menejerebi, romlebic iyeneben konceptualur stils ganixilaven mraval alternativas,
efuZnebian sxva adamianebisgan da mmarTvelobiTi sistemidan miRebul informacias da uyvarT
problemis gadawyveta SemoqmedebiTad.
qceviTi stili damaxasiaTebelia individebisTvis, romlebic zrunaven sxva adamianebze.
menejerebs, romlebic iyeneben aseT stils, uyvarT sxva adamianebTan saubari erTi erTze, rom gaigon
maTi kavSiri problemasTan da gadawyvetilebis konkretuli variantis SesaZlo gavlena maTze.
qceviTi stilis menejerebi gadawyvetilebis miRebis dros Cveulebriv zrunaven sxva adamianebis
pirovnul ganviTarebaze da SeuZliaT miiRon gadawyvetileba, romelic daexmareba sxva adamianebs
miznebis miRwevaSi.
menejerebi namdvilad agvareben zogierT sakiTxs individualurad, magram ufro xSirad maT
uxdebaT jgufTan erTad gadawyvetilebis miReba. msxvili gadawyvetilebebi iSviaTad miiReba
romelime menejeris mier, maT rogorc wesi iReben jgufuri meTodiT.
jgufuri meTodis gamoyenebis yvelaze cnobil meTods warmoadgens gonebrivi Stormi. am
dros adamianebi ikribebian erTad da warmoTqvamen gadawyvetilebis sxvadasxva variantebs. Ggonebrivi
Sturmis meTodi eyrdnoba Semdeg principebs:
TiToeuls SeuZlia ganaviTaros jgufis sxva wevris idea;
yvela idea iTvleba dasaSvebad, rogoric ar unda iyos;
kritika da Sefaseba dauSvebelia. A
am meTodis mizania maqsimalurad SesaZlo raodenobis ideebis generireba. ufro srulyofil
meTodad bolo periodSi ganixileba eleqtronuli gonebrivi Stormis meTodi, romelic ganixilavs
6
aqtiuri jgufebis formirebas kompiuteruli qselebis daxmarebiT. erT-erTi monawile gamoTqvams
ideas, meore kiTxulobs da umatebs Tavis ideas da a.S, analizma aCvena, rom eleqtronuli gonebrivi
Sturmis meTodi axdens 40%-iT meti ideis generirebas, vidre individualuri, rac imis Sedegia, rom
procesi anonimuria da adamianebi Tavisuflad saubroben imaze, risi Tqmac undaT.
jgufuri meTodebis gamoyenebis aseve cnobil meTods delfis meTodi warmoadgens. igi
gulisxmobs interaqtiul (kiTxvebi da pasuxebi) jgufur process, romelic grZeldeba manamde, sanam
jgufSi ar miiRweva konsesusi (gamoricxulia jgufuri zewola da calkeuli piris azris gavlena).
am meTodis gamoyenebis dros jgufSi gaerTianebulia sami tipis wevrebi. pirveli tipi -
gadawyvetilebis mimRebi piri, romelsac Cveulebriv yavT 5-10 kaciani eqspertTa jgufi, meore tipi
– kadrebi (administraciuli), mesame tipi – respondentebi (adamianebi, romlebsac mosazreba da
mowodebuli azri mniSvnelovania). Ddelfis meTodi gulisxmobs Semdegi etapebis ganxorcielebas:
eqspertebis SerCeva. isini arian saqmianobis sxvadasxva sferos specialistebi-profesionalebi
gamokiTxvis (kiTxvaris an eleqtronuli fostis) saSualebiT prognozis (SeniSvnis an
dadsturebis) miReba yvela monawilisgan;
Sedegebis gaanalizeba da miRebuli daskvnebis dabruneba monawileebisTvis Sesabamisi axali
kiTxvebiT;
isev miRebuli Sedegebis gaanalizeba, prognozebis da pirobebis srulyofa da kvlav axali
kiTxvebis SemuSaveba.
rogorc wesi, am meTodis saSualebiT damakmayofilebel Sedegs iReben minimum sami raundis
Semdeg.
mniSvnelovani instrumenti efeqturi gadawyvetilebis miRebisa aris kamaTis xelSewyoba
(stimulireba). kargma menejerebma ician, rom konstruqciuli kamaTi, romelic gamowveulia
sxvadasxva SexedulebiT, exmareba maT problemis ukeT aRqmaSi, axali ideebis formirebaSi, kreatiul
azrovnebaSi da gadawyvetilebis xarisxis gazrdaSi.
aseve menejerebma unda gaiTvaliswinon, rom konstruqciuli kamaTi da konfliqtebi bevrad
sasargebloa organizaciisTvis, vidre brma Tanxmoba anu ar aris xelsayreli organizaciaSi jgufuri
azrovnebis gamoyeneba. jgufuri azrovnebis qveS igulisxmeba adamianebis damokidebuleba ar
gamoTqvan sakuTari azri, Tu igi gansxvadeba jgufis azrisgan. jgufis wevrebi miiswrafian
SeinarCunin erTianoba, vidre realurad Seafason problema. adamianebi uweseben Sinagan cenzuras
sakuTar azrs da cdiloben ar gaakritikon sxvisi azri.
garda aRniSnulisa, gadawyvetilebis miRebis dros unda iyos gaTvaliswinebuli Semdegi
principebi:
menejerebs unda SeeZloT uari Tqvan iseT gadawyvetilebebze, roca arsebobs naTeli dadastureba
imisa, rom igi aris Secdoma;
gadawyvetilebis miReba moiTxovs siswrafes. is gadawyvetilebebi, romlebic warsulSi
moiTxovda ramodenime kviras an Tves, dRes aucilebelia miRebul iqnes ramodenime saaTSi an
wuTSi;
menejerebma droulad unda SesZlon krizisis identificireba da reagireba, dauSvebelia krizisis
ignorireba da aucilebelia: emociebis kontroli; realurobis danaxva, rogori mZimec ar unda
iyos; situaciis saerTo suraTis da mosalodneli Sedegebis danaxva; sasurveli Sedegebis
gansazRvra da swrafi gadawyvetilebebis miReba mudmivad cvalebad informaciaze dayrdnobiT.
7
Mleqcia 9. komunikaciisa da molaparakebebis marTva
komunikacia da mmarTvelobiTi saqmianoba
organizaciuli komunikaciebi
komunikaciebi samuSao adgilze
komunikacia da mmarTvelobiTi saqmianoba
komunikaciebi organizaciis mmarTvelobiT saqmianobaSi mniSvnelovan rols asrulebs (nax. 1).
menejerebi iReben mniSvnelovan informacias rogorc kompaniis Siga, aseve gare garemodan, Semdeg
axarisxeben da anawileben maTze, visac igi esaWiroeba. menejerebis komunikaciebi aris
mizanmimarTuli, isini axdenen TiToeuli TanamSromlis yuradRebis mimarTvas organizaciis xedvis,
faseulobebisa da sasurveli miznebisken da momuSaveebs aiZuleben imoqmedon ise, rom miznebis
miRwevas xeli Seuwyon. menejerebi strategiul molaparakebebs awarmoeben Ria komunikaciebis, sxva
adamianebis yuradRebiT mosmenis, gasaubrebis, saSualebiT. strategiuli molaparakebebi – esaa
kompaniis xedvaze, mTavar strategiul problemebsa da faseulobebze sxvadasxva funqciuri da
ierarqiuli donis momuSaveebTan saubrebi, romlebic exmareba organizacias miznebis miRwevaSi.
komunikaciebi menejerebs mmarTvelobiTi funqciebis ganxorcielebaSi exmareba. magaliTad, roca
menejerebi asruleben dagegmvis funqcias, isini agroveben informacias, weren werilebs, adgenen
angariSebs da xvdebian sxva xelmZRvanelebs, raTa gaacnon maT Tavisi gegmebi; roca menejerebi
asruleben xelmZRvanelobis funqcias, isini saubroben Tavis xedvebze imasTan dakavSirebiT, rogori
unda gaxdes organizacia da axdenen momuSaveebis motivirebas daexmaron maT am miznebis miRwevaSi;
roca menejerebi axdenen organizaciis gardaqmnas, isini agroveben informacias organizaciis
mimdinare mdgomareobis Sesaxeb da saubroven momaval struqturaze; kontrolis funqcia moiTxovs,
rom menejerebma Seagrovon informacia miRweul Sedegebze, Seadaron isini dagegmil maCveneblebs da
acnobon cvlilebebis aucileblobis Sesaxeb. komunikaciis unari aris yvela saxis mmarTvelobiT
saqmianobaSi warmatebis aucilebeli piroba.
1
komunikaciis procesi moicavs Semdeg elementebs (nax. 2): gamgzavni anu individi, romelsac
surs miitanos Tavisi idea da koncefcia sxva adamianebamde, ganaxorcielos informaciis moZieba,
gamoxatos azrebi da grZnobebi; mimRebi anu individi, romliskenac mimarTulia gamgzavnis gzavnili;
arxi (werilobiTi angariSi, satelefono zari, e-maili, piradi Sexvedra), romelic uzrunvelyofs
mimRebis mier gzavnilis miRebas.
2
nax. 3. komunikaciis arxebis klasifikacia gamtarunerianobis mixedviT Y
yvelaze srulyofili urTierTobis damyarebis saSualebas iZleva piradi mimarTvebi, radgan igi
iZleva pirdapiri zemoqmedebis, mravalmxrivi informaciis gadacemis garantias, swraf ukukavSirs da
individualur midgomas. Semdeg adgilzea telefoniT saubari, Tumca am dros ar Cans mimikebi da
jestebi erTmaneTis. eleqtronuli Setyobineba ar moicavs arc vizualur arc verbalur elementebs,
rac amaRlebs Setyobinebs araswori gagebis albaTobas da a.S.
komunikaciis procesSi erT-erTi mniSvnelovania mosmenis unari. Mmosmenis unarSi igulisxmeba
unari miiRo Setyobineba, zustad gamokveTo faqtebi da warmosaxvebi, sworad moaxdino misi
interpretireba. mosmenis unari adamianisagan moiTxovs yuradRebas, energias da gamocdilebas.
marTalia efeqtiani komunikaciis 75 % moicavs mosmenas, adamianebis umetesoba masze xarjavs drois
mxolod 30-40%. rasac Tan sdevs mravalricxovani Secdomebi. mosmenis unari niSnavs sxva
adamianisTvis ara ubralod laparakis SesaZleblobis micemas. mraval adamians ar SeuZlia efeqturad
mosmena. isini koncentrirebas axdenen imaze, ris Tqmas apireben TviTon da ara ras eubnebian mas.
mosmenis unari, romelic gamoixateba gasagebi da damaxsovrebuli informaciis raodenobiT saSualod
ar aRemateba 25 %-s (10 wuTiani Setyobinebis mosmenisas, misi kvlav warmoTqmis mcdeloba 48
saaTis Semdeg).
Mmenejerebma unda icodnen, rom mimikebi da Jestebi (araverbaluri) iZleva garSemomyofebisTvis
sxvadasxva saxis Setyobinebas, magaliTad, enTuziazmze, Tavdajerebulobaze, ukmayofilebaze.
araverbaluri komunikaciebis qveS igulisxmeba Setyobineba, romelic gadaicema ara sityvebiT, aramed
moqmedebebiT da qceviT. Mmenejerebisken mimarTulia daqvemdebarebulebis yuradReba, amitom maTi
qceva, gare ier-saxe, moqmedebebi, gamoxatavs imas, rasac isini afaseben an moelian sxvebisgan.
zogadad. cnobilia informaciuli signalis sami wyaro, romelic gamoiyeneba piradi urTierTbisas:
warmoTqmuli sityvebi, xma da mosaubris saxis gamometyveleba. Setyobinebis interpretaciis
saSualebas iZleva es sami faqtori Semdegi saxiT anu SedarebiTi wilis mixedviT: verbaluri
zemoqmedebis _ 7%, xmis _ 38%, saxis gamometyvelebis – 55%. magaliTad, Cven yvela vxvdebiT
saxis gamometyvelebiT informacias, magram mimika adamianis SeiZleba arasworad iqnes
interpretirebuli, amitom menejerebma unda dasvan Setyobinebis dasazustebeli sxva kiTxvebi, rom
darwmundnen Setyobinebis sisworeSi. Dda saerTod, menejerebi unda akvirdebodnen, rom maTi mimikebi
da Jestebi gamyarebuli iyos verbaluri SetyobinebiT, radgan Tu verbaluri da araverbaluri
Setyobineba ewinaaRmdegeba erTmaneTs, misi mimRebi ibneva an rogorc wesi maRali xarisxiT endoba
sityvebs.
3
organizaciuli komunikaciebi
organizaciis masStabiT komunikaciebi sruldeba sami mimarTulebiT: zevidan qveviT, qvevidan
zeviT da horizontalurad (nax.4). menejerebma unda Seqmnan komunikaciis formaluri arxebi samive
mimarTulebiT. Aamis garda maT xelSia araformaluri arxebic, magaliTad, gamosvla kabinetidan da
gasaubreba TanamSromlebTan pirdapir maT samuSao adgilze.
4
komunikaciis procesSi mniSvnelovani adgili uWiravs araformalur komunikaciebs.
organizaciebis umetesobaSi araformaluri arxebi warmoadgens informaciis gavrcelebis mTavar
saSualebas. araformaluri komunikaciebi arsebobs formaluris gverdiT da ar aris damokidebuli
ierarqiaze da aerTianebs yvela momuSaves. rogorc wesi organizaciaSi gvxvdeba Semdegi tipis
araformaluri arxebi:
1. `piradi kavSirebi”. piradi kavSirebis sistemis SeqmnaSi igulisxmeba piradi urTierTobebis
Seqmna da ganmtkiceba, romlebic scildeba funqciuri gayofilebebis sazRvrebs, ierarqiul
doneebs da organizaciul sazRvrebsac ki. menejerebisTvis piradi urTierTobebis faseuloba
imiT aixsneba, rom adamianebi visac aqvT bevri kontaqtebi floben gavlenas organizaciaSi da
aRweven did Sedegebs. piradi komunikaciebis sistemis Seqmnis eqsperti iZleva Semdeg
rekomendaciebs: SeqmeniT igi manamde, sanam dagWirdebaT; arasdros isadiloT martom; SeqmeniT
yvelasTvis momgebiani sistema; fokusireba moaxdineT mravalferovnebaze.
2. `saidumlo telegrafi”. igi xdeba komunikaciis saSualeba, roca ixureba komunikaciis
formaluri arxebi. zogierTi SefasebiT yvela komunikaciis 70 %-mde xorcieldeba
“saidumlo telegrafiT.” igi aqtiurdeba, roca organizaciaSi iwyeba cvlilebebi, mousvenroba
da uaresdeba ekonomikuri mdgomareoba. gasakviria, magram am gziT gadacemuli informacia
gamoirCeva sizustiT da xSirad mas ara aqvs kavSiri WorebTan. Bbevr menejers surda misi
likvidireba, radgan isini Tvlidnen maT Sesaxeb gadacemul informacias arasworad da
sazianod, magram menejerebs unda esmodeT, rom yoveli eqvsi Setyobinebidan, raსაc isini
iReben, xuTi Semodis “saidumlo telegrafiT”. garkveuli menejerebi mSvenivrad erkvevian
komunikaciis mocemuli arxis delikaturobaSi. maT ician, vin visTanaa dakavSirebuli da
romeli momuSave asrulebs mniSvnelovan rols informaciis gavrcelebaSi. YTiTqmis yvela
SemTxvevaSi, gansakuTrebiT ki krizisul momentebSi, komunikaciebis marTva saWiroa
gonivrulად, rom “saidumlo telegrafi” ar gaxdes informaciis erTaderTi wyaro.
3. werilobiTi sityvis gamoyeneba. werilobiTi komunikaciebis ganxorcielebis unarebi iseT
pirobebSi, roca saWiroa aqtiuri reagireba samuSao adgilze, mudmivad maRldeba. menejerebi,
romlebsac ar SeuZliaT piradi komunikaciebis damyareba werilobiTi formiT, izRudaven win
wawevis SesaZleblobas. menejerebs moeTxovebaT sworad daweron teqsti. eqspertebis azriT
werilobiTi komunikaciebis ganxorcielebisaTvis aucilebelia: mkiTxvelis pativiscema (Tavi
aarideT naklebad gasageb azrebs); sakuTari miznis codna da misi miRwevisken swrafva;
gzavnilis Sinaarsis dayvana mimRebamde da ara STabeWdilebis moxdena; damoukidebeli azris
gageba teqstis Sesaxeb.
komunikaciis procesSi calke gamoiyofa gunduri komunikaciebi. gundebi iTvleba im sabaziso
blokebad, romlebisganac aSenebulia Tanamedrove organizaciebi. gundis wevrebi erToblivad muSaoben
erTi da igive amocanebis Sesrulebaze, komunikaciis struqturaze aris damokidebuli misaRebi
Sedegebi da SromiTi kmayofileba. gunduri komunikaciebis procesebis analizi fokusirdeba
komunikaciis centralizaciis xarisxze da gundis amocanebis bunebaze. gundur komunikaciebSi
gamoyofen: centralizebul da decentralizebul komunikaciis qselebs (nax. 5).
komunikaciis centralizebul qselis dros problemis gadawyveta da gadawyvetilebis miReba
saWiroebs gundis kavSirs erTi da igive momuSavesTan. Ees qselebi uzrunvelyofen problemis
swraf mogvarebas. gundis wevrebi gadascemen relaventur informacias liders, romelic iRebs
gadawyvetilebas. centralizebuli qseli uSvebs mcire Secdomas martivi amocanebis da bevr
Secdomas rTuli amocanebis gadaWrisas.
5
komunikaciis decentralizebuli qselis dros, gundiს წევრები Tavisuflad urTierToben
erTmaneTTan da cvlian informacias manamde, sanam ar miaRweven SeTanxmebul gadawyvetilebas. es
qseli uzrunvelyofs martivi amocanebis gadawyvetas ufro nela, radgan informacia gadis gundis
yvela wevrs manamde, sanam romelime gundis wevri ar mouyris Tavs da ar miiRebs gadawyvetilebas.
magram rac ufro rTulia problema, miT ufro swrafia decentralizebuli sistema, radgan igi ar
koncentrirdeba erTis xelSi, aramed moZraobs intensiuri komunikaciebis wyalobiT, rac TiToeul
gundis wevrs aZlevs saSualebas miiRos monawileoba gadawyvetilebis miRebaSi. amasTan
centralizebuli komunikaciis sistema uSvebs mcire Secdomas rTuli amocanebis gadaWrisas.
7
Mleqcia 10. organizaciuli dizaini, inovaciuri menejmenti da cvlilebebis marTva
organizaciuli daproeqteba (dizaini)
organizaciuli struqturebi
inovaciebi da cvlilebebi samuSao adgilze
organizaciuli cvlilebebis realizacia
organizaciuli daproeqteba
organizacia, rogorc menejmentis funqcia gulisxmobs kompaniis organizaciuli resursebis
ganTavsebas strategiuli miznebis miRwevisTvis. resursebis ganTavseba gamoixateba sxvadasxva
organizaciuli amocanebis miRwevisaTvis, qveganyofilebebSi da samuSao adgilebze momuSaveebis
ganawilebis, Zalauflebis oficialuri struqturebisa da koordinaciis meqanizmebis formirebis
saxiT.
organizaciis principebs (rogor gakeTdes?) eniWebaT didi mniSvneloba. Tu strategia
gansazRvravs `ra gakeTdes”, organizacia gansazRvravs “rogor gakeTdes”. organizaciis procesi
uzrunvelyofs organizaciuli struqturis Seqmnas, romelic aris strategiuli miznebis
miRwevis mZlavri instrumenti.
organizaciuli struqtura ganisazRvreba, rogorc:
1. individebisa da ganyofilebebisaTvis gadacemuli oficialuri davalebebis kompleqsi;
2. formaluri angariSvaldebulebebi, romelic moicavs xelisuflebis uflebamosilebebis
xazebs, pasuxismgeblobas gadawyvetilebebze, ierarqiiuli doneebis raodenobas da mmarTvelobiT
normebs;
3. sistemebi, romelic uzrunvelyofs sxvadasxva ganyofilebebis momuSaveTa efeqtian
koordinacias.
kompaniebs uxdebaT sxvadasxva amocanebis Sesruleba, romlebic rogorc aRiniSna moiTxovs
Sesabamisi (adaptirebadi) organizaciuli struqturebis Seqmnas. ganixilaven organizaciuli
daproeqtebis Semdeg principebs (an elementebs): Sromis specializacia, mmarTvelobiTi jaWvi,
mmarTvelobiTi norma, centralizacia da centralizacia, departamentizacia.
samuSao davalebebis specializacia, romelsac xandaxan uwodeben Sromis danawilebas
ganisazRvreba im xarisxiT, romelSic samuSao davaleba iyofa damoukidebel operaciebad.
samuSaos specializaciis ZiriTadi principi mdgomareobs imaSi, rom isini am dros ufro
efeqturad sruldeba. Tumca maRali xarisxis specializaciis SemTxvevaSi adamianebs uxdebaT
martivi, erTferovani samuSaoebis Sesruleba, amitom mravali kompania cdilobs SearCios
specilizaciis xarisxis Sesabamisi done, rom ar gaxdes samuSao Zalian erTferovani an Seqmnas
brigadebi, romlis SemadgenlobaSi momuSaveebs SeeZlebaT rigrigobiT sxvadasxva operaciis
Sesruleba.
mmarTvelobiTi jaWvi esaa uflebamosilebebis uwyveti xazi, romelic akavSirebs
organizaciis yvela wevrs da azustebs daqvemdebarebiT urTierTobebs maT Soris. mas safuZvelad
udevs ori sabaziso principi: 1. erTianobis principis mixedviT TiToeuli momuSave unda
eqvemdebarebodes mxolod erT menejers; 2. skalarulobis principis mixedviT, organizacias unda
qondes naTlad gansazRvruli uflebamosilebebi. mmarTvelobiTi jaWvi ukavSirdeba iseT
elementebs, rogoricaa: uflebamosileba, pasuxismgebloba, angariSvaldebuleba, delegireba.
1
uflebamosileba –esaa oficialuri da samarTlebrivi ufleba miiRo gadawyvetileba, gasce
brZaneba da da gaanawilo resursebi sasurveli organizaciuli Sedegebis misaRwevad.
uflebamosilebis maxasiaTeblebia:
uflebamosileba asocirdeba TanamdebobasTan da ara adamianebTan;
uflebamosileba vertikaluri ierarqiiT nawildeba zevidan qveviT;
uflebamosilebas xelmZRvanelobisa aRiareben daqvemdebarebulebi.
Mmraval organizaciaSi ganasxvaveben xazobriv da damxmare uflebamosilebebs. xazobrivi
uflebamosilebis qveS igulisxmeba, rom adamianebs, romlebic imyofebian mmarTvelobiT
Tanamdebobebze, aqvT oficialuri ufleba gascen brZaneba Tavis uSualo daqvemdebarebulebze da
akontrolon maTi moqmedeba. Ddamxmare uflebamosilebebs aqvs ufro viwro wre da sTavazobs
specialistebs uflebas miscen rCevebi, rekomendaciebi da konsultaciebi Tavisi profesionaluri
kompetenciis farglebSi.
pasuxismgebloba – es aris uflebamosilebis meore mxare da igulisxmeba
TanamSromlisTvis samuSao amocanebis gadaWris an saqmianobis gansazRvruli saxeebis Sesrulebis
uflebamosilebis miniWeba.
angariSvaldebuleba niSnavs, rom adamianebi Zalauflebis da pasuxismgeblobis farglebSi
unda abarebdes Tavisi samuSaos Sesrulebis angariSs im adamianebs, vinc imyofeba maTze zeviT
daqvemdebarebulebis jaWvSi.
delegireba –esaa procesi, romelsac iyeneben menejerebi uflebamosilebis gadasacemad
ierarqiis qveda doneebze maqsimaluri moqnilobis misaRwevad, romelic aucilebelia myidvelTa
moTxovnilebis dakmayofilebisa da garemoSi adaptaciisTvis.
mmarTvelobiTi norma ganisazRvreba, rogorc momuSaveTa raodenoba, romlebic eqvemdebareba
menejerebs. struqturis am maxasiaTebels xSirad uwodeben kontrolis normas, romelic
gviCvenebs ramdenad saguldagulod SeuZlia menejers Tavisi daqvemdebarebulebis kontroli.
tradiciuli SexedulebiT mmarTvelobiTi norma unda Seadgendes 7-dan 10-mde momuSaves erT
menejerze. dRes, mravalma organizaciam igi aswia 30, 40 da met momuSaveze. magram Tu menejers
surs, mWidro kavSiri daqvemdebarebulebTan, mmarTvelobiTi norma ar unda iyos maRali,
winaaRmdeg SemTxvevaSi igi unda Semcirdes. saSualo mmarTvlobiTi norma gansazRvravs, aris Tu
ara struqtura maRali an brtyeli (nax. 1). maRali struqturisaTvis damaxasiaTebelia dabali
mmarTvelobiTi norma da ieraqiuli doneebis didi ricxvi. brtyeli struqturisaTvis
damaxasiaTebelia maRali mmarTvelobiTi norma da ierarqiuli doneebis mcire ricxvi.
centralizaciisa da decentralizacia ukavSirdeba ierarqiul doneebs, sadac miiReba
gadawyvetileba. centralizacia gulisxmobs, rom gadawyvetilebis miRebis uflebamosilebebi
koncentrirdeba organizaciis zeda doneebze. decentralizacia gulisxmobs, rom gadawyvetilebis
miRebis uflebamosilebebi gadadis organizaciis qveda doneebze. organizaciisTvis mniSvnelovania
am ori principis Sexameba. menejerebma unda Seafason mdgomareoba organizaciaSi da imis mixedviT
SearCion centralizaciis an decentralizaciis done. Tu romel mxaris sasargeblos miiRebs
menjmenti gadawyvetilebas es damokidebulia im faqtorebze, rogoricaa: ganusazRvrelobis done
garemoSi, firmis strategia, krizisuli viTareba kompaniaSi da a.S.
departamentizacia anu ganyofilebebad dayofa warmoadgens ganyofilebebad
(departamentebad) Tanamdebobebis dajgufebis safuZvels. ganyofilebebis mixedviT
2
organizaciuli struqturis Seqmnis 5 ZiriTad models gamoyofen: funqciuri, divizionaluri,
matriculi, gunduri da qseluri. maTgan tradiciuls miekuTneba: funqciuri, divizionaluri,
matriculi, xolo axals: gunduri da qseluri.
organizaciuli struqturebi
cnobilia organizaciuli struqturis formirebis 5 forma: funqciuri, divizionaluri,
matriculi, gunduri da qseluri.
funqciuri struqtura gulisxmobs Tanamdebobebis gaerTianebas ganyofilebebSi codnis,
samuSao operaciebis da resursebis gamoyenebis safuZvelze. funqciuri struqtura SeiZleba
ganvixiloT organizaciuli resursebis Sesabamisad ganyofilebebad dayofa, radgan TiToeuli
funqciuri saqmianoba-warmoeba, finansebi, marketing, kadrebi- asocirdeba specifikur resursTan.
divizionaluri struqtura iqmneba maSin, roca ganyofilebebad momuSaveebis gaerTianebis
ZiriTad kriteriums warmoadgens organizaciis mier warmoebuli produqcia. Tumca xSirad
produqtis mixedviT divizionaluri ganawilebas alternativas warmoadgens saqmianobebis
dajgufeba geografiuli an myidvelebis mixedviT.
4
Nnax. gunduri organizaciuli struqtura
qseluri struqtura gvTavazobs, kompaniebis mier Tavisi umetesi funqciis gadacemas
damoukidebeli firmebisTvis da maT koordinirebas saTao organizaciis daxmarebiT (eleqtronuli
kavSirebis, kompiuteruli qselebis gamoyenebiT).
6
cnobilia produqtisa da teqnologiuri cvlilebebis sami ZiriTadi strategia (nax. 1):
Ziebis strategia. Aam etapze xdeba axali produqtisa da teqnologiebisTvis ideebis
generireba. Ziebis etapi iwyeba organizaciis gareT da SigniT arsebuli situaciis SeswavliT.
miRebuli informaciis Semdeg menejerebi qmnian pirobebs kreatiulobis stimulirebisTvis da
axali ideebis warmoCinebisTvis. kreatiuloba aris axali ideebis generireba, romlebsac
SeuZliaT daakmayofilon aRqmuli saWiroebebi an Seqmnan xelsayreli SesaZleblobebi
organizaciisTvis. kreatiuloba aris pirveli nabiji inovaciebisken. igi SeiZleba ganxilul
iqnes, rogorc organizaciis gamorCeuli Strixi. Oorganizacia an misi ganyofilebebi SeiZleba
ise iyos organizebulni, rom momuSaveebs hqondeT SesaZlebloba gamoavlinon kreatiuloba.
kompaniebis umetesoba samuSaoze iRebs maRali SemoqmedebiTi potencialis adamianebs. Tumca
ipovo SemoqmedebiTi adamiani es mxolod saqmis naxevaria, ramdenadac TiToeuli adamiani
metnaklebad flobs kreatiul SesaZleblobebs, aucilebelia menejerebma Seqmnan iseTi
atmosfero, romelic yvela momuSavis SemoqmedebiTi SesaZleblobebis gamovlenas Seuwyobs
xels anu moaxdinon SemoqmedebiTi organizaciebisa an ganyofilebebis formireba. SemoqmedebiTi
organizaciebi qmnian aqtiuri kvlevis, Tavisuflebis, erTobliv samuSaoSi monawileobis,
gundurobis da novatorobis waxalisebis Siga kulturas. Semdegi popularuli xerxi
organizaciaSi ideebis stimulirebisa aris ideebis inkubatoris gamoyeneba. ideebis
inkubatori – esaa mSvidi adgili, sadac organizaciis sxvadasxva donis momuSaveebs SeuZliaT
mSvidad SeimuSavon ideebi yovelgvari politikuri zewolisa da kompaniis biurokratiuli
Carevis gareSe;
TanamSromlobis strategia. am etapze xdeba kompaniis gare da Siga koordinaciiTvis
meqanizmebis amoqmedeba. inovaciebis danergva moiTxovs cvlilebebs organizaciis qcevaSi.
“Business Week” mier Catarebul kvlevaSi, top-menejerebis 72%-ma ganacxades inovaciebis
prioritetulobis Sesaxeb, magram mxolod 50 %-ma aRiara, rom isini ukmayofilo arian am
mimarTulebiT muSaobis. amitom mravali kompania axdens cvlilebebs kvlevis xerxebisa da
axali ideebis gamoyenebis mimarTulebiT, axdens ra fokusirebas gare da Siga koordinaciis
gaumjobesebaze. warmatebuli inovaciebi moiTxovs ramodenime ganyofilebis gamocdilebis
erTdroul CarTvas. erT-erTma midgomam, romelic uzrunvelyofs inovaciebis warmatebul
ganxorcielebas uwodeben horizontaluri kavSirebis models (nax. 2), romelic efuZneba,
rogorc Siga, aseve gare koordinaciis aucileblobas. am modelis mixedviT, Siga
koordinaciisTvis, kvlevis, warmoebis, gasaRebis da marketingis ganyofilebebma unda
imoqmedon erToblivad, paralelurad an mWidro kavSirSi da Seitanon erToblivi wvlili
axali produqtis da teqnologiis SemuSavebaSi. gunduri muSaobis aseTi xerxi uwyobs xels
axali produqtis swraf gamoCenas bazarze. zogierTi kompaniebi, konkurentebze swrafad
axali produqtis bazarze gasatanad, imisTvis rom miaRwion mniSvnelovan strategiul
upiratesobas, iyeneben daCqarebuli ciklis gunds, romelic aris mravalfunqciuri, xolo
xandaxan saerTaSoriso, romelic muSaobs mkacri ganawesiT da flobs damatebiT resursebs
da uflebamosilebebs, axali produqtis Seqmnis samuSaoebis daCqarebuli dasrulebisTvis.
Aaseve kompaniebi, Tavisi inovaciebis warmatebis amaRlebisTvis, gare partniorebTan qmnian
oficialur urTierTobebs aliansebis da erToblivi sawarmos saxiT. amasTan yvelaze
7
warmatebuli firmebi procesSi axdenen myidvelebis, strategiuli partniorebis,
momwodeblebis da sxva gare steiqolderebis CarTvasac, ramac miiRo Ria inovaciis
saxelwodeba. Ria inovacia niSnavs kvlevisa da axali ideebis komercializaciis gatanas
organizaciis sazRvrebs gareT da dargis gareTac ki.
9
konfliqtebis marTva. isini SeiZleba warmoiqmnas nebismier dros da nebismier
organizaciaSi. organizaciuli ganviTarebis meTodebi SeiZleba daexmaros kompanias
iseTi konfliqtebis mogvarebaSi, romelic dakavSirebulia eTnikur mravalferovnebasTan
da organizaciis sxva globalur maxasiaTeblebTan.
OTeoriis Tanaxmad, romelic devs organizaciis ganviTarebis safuZvelSi, organizaciuli
qcevis cvlilebis procesi moicavs sam stadias:
1. “galRvoba”. am stadiaze organizaciis wevrebi aTviTcnobiereben problemis arsebobas
da cvlilebebis ganxorcielebis aucileblobas. galRoba SeiZleba daiwyos, roca
menejerebi warmoadgenen informacias, romelic aCvenebs Seusabamobas agegmil da realur
Sedegebs Soris. menejerebma unda Seqmnan momuSaveebSi cvlilebebis gatarebis
aucileblobis ganwyoba. es etapi xSirad moicavs winaswar diagnostikas, romlis
Catarebas axdens mowveuli cvlilebebis agenti, romelic aris organizaciuli
ganviTarebis specialist, romelic aris dakavebuli organizaciis sistematuri
diagnostirebiT da samuSao problemebis gamovleniT.
2. moZraoba. es etapi ukavSirdeba axali qcevis xazis aprobacias da axali
profesionaluri unarebis danergvas. am procesis dros, romelsac xSirad uwodeben
intervencias, agenti axdens menejerebisa da momuSaveebis swavlebis gegmis realizacias.
3. `gayinva”. momuSaveebi amtkiceben axal midgomebs da faseulobebs da iReben jildoebs
organizaciidan. qcevis axali forma fasdeba da Zlierdeba. Agenti aqveynebs axal
monacemebs, romelic gamoxatavs samuSaos Sedegebis pozitiur qmedebebze. Top-
menejerebi saqveynd aRniSnaven miRweul warmatebebs da ajildoeben yvelaze gamorCeul
TanamSromlebs.
axali kreatiuli idea ar moitans warmatebas manamde, sanam ar moxdeba misi praqtikaSi
realizacia. organizaciuli cvilebebis realizacia moiTxovs garkveuli nabijebis Tanamimdevrul
gadadgmas. pirvel rigSi, aucilebelia menejerebma daasabuTon cvlilebebis aucilebloba. zogjer
krizisi ar aris xiluli da/an mravali organizaciuli problema cudad ikiTxeba da amitom,
menejerebisTvis aucilebelia gaaTviTcnobieron cvlilebis saWiroeba da aCvenon misi
aucilebloba sxvebs.
menejerebis umravlesobas aRelvebs is faqti, rom TanamSromlebis garkveuli nawili
ewinaaRmdegeba cvlilebebs mizezebis gareSe. efeqtiani mmarTveloba moiTxovs menejerebisgan
winaaRmdegobis faqtorebis identificirebas da unars CarTon momuSaveebi cvlilebebis procesSi.
momuSaveebi uweven cvlilebebs winaaRmdegobas sxvadasxva mizeziT, kerZod es mizezebia: sakuTari
sargebeli, gagebisa da ndobis ukmarisoba; ganusazRvreloba (arasakmarisi informacia momavalze),
gansxvavebuli Sefasebebi da miznebi. aseT SemTxvevaSi menejerebma ar unda moaxdinos ignorireba
winaaRmdegobis, aramed ecadon gamoavlinon mizezebi da Seecadon SeimuSavon strategia
mowinaaRmdegis Semosabruneblad cvlilebebis mxares. aseTi strategiebi efuZneba or midgomas:
ZalTa velis analizi. es koncefcia SemoTavazebuli iyo kurt levinis mier, romelic
gamoTqvamda mosazrebas imaze, rom cvlileba – esaa Sedegi wamqezebel da SemzRvudvel
Zalebs Soris. wamqezebeli Zalebi asocirdeba problemebTan da SesaZleblobebTan,
romelic uzrunvelyofs cvlilibebisadmi motivacias organizaciis SigniT. SemzRudveli
Zalebi warmoadgenen cvlilebebisadmi sxvadasxva damabrkoleblebs, rogoricaa: resursebis
10
ukmarisoba, saSualo donis menejerebis sawinaaRmdego qmedebebi an momuSaveTa aucilebeli
unarebis ar arseboba. cvlilebebis ganxorcielebis dros menejmentma unda gaanalizos,
rogorc wamqezebeli aseve sapirispiro faqtorebi. SerCeuli Zalebis neitralizaciis
xarjze, romlebic axdenen cvlilebebis Sekavebas, SesaZlebelia wamqezebeli faqtorebis
rolis gazrda. barierebis SemcirebiT an uaryofiT qceva Seicvleba sasurveli
mimarTulebiT;
cvlilebebis ganxorcielebis SerCeuli taqtikis gamoyeneba. sxva midgoma, romelic axdens
cvlilebis realizaciis marTvas, gulisxmobs specialuri taqtikebis gamoyenebas
momuSaveTa winaaRmdegobis dasaZlevad. cvlilebebis ganxorcielebis taqtikebi:
komunikacia da swavleba. igi gamoiyeneba im SemTxvevaSi, roca procesis uSualo
monawileebs da cvlilebebs sxva mowinaaRmdegeebs sWirdebaT saimedo informacia
dagegmili reformebis Sesaxeb. swavlebas aqvs gansakuTrebuli mniSvneloba, roca
cvlilebebi gulisxmobs axali teqnikuri codnis gamoyenebas an roca monawileebi
cudad icnoben mis ideebs.
monawileoba. igi gvTavazobs cvlilebebis dagegmvis procesSi momxmareblebis da
potenciuri oponentebis CarTulobas. es midgoma moiTxovs did dros, magram misi
gagamarTleba SeiZleba imiT, rom momxmareblebi aTviTcnobiereben cvlilebebis
aucileblobas da xdebian misi ganxorcielebis momxreebi;
molaparakebebi. igi aris ufro metad formaluri gza TanamSromlobisTvis.
molaparakebebis dros mimdinareobs situaciis ganxilva da mxareebi Tanxmdebian
sasurveli cvlilebis miRebaze;
iZuleba. igi gulisxmobs menejerebis mier misi formaluri Zalauflebis gamoyenebas im
mizniT, rom aiZulos momuSaveebi daeTanxmon SeTavazebul cvlilebebs. rac SeiZleba
gamoyenebul iqnes mxოlod ukidures SemTxvevaSi, rom momuSaveebma ar igrZnon Tavi
msxverplad mosalodneli cvlilebebis da ar mimarTon farul an Ria sabotaJs;
umaRlesi xelmZRvanelobis mxardaWera. kvlevebi aCvenebs, rom kompaniebis 80%,
romlebic warmatebiT axorcieleben inovaciebs, sargebloben xelmZRvanelebis
verbaluri an simboluri mxardaWeriT. top-menejmentis aseTi mxardaWera exmareba
organizacias cvlilebebis winaaRmdegobis warmatebiT daZlevaSi.
11
Mleqcia 11. lideroba Tanamedrove menejmentSi
liderobis buneba
liderobis koncefciebi
motivaciis koncefcia
liderobis buneba
Tanamedrove etapze, kvlevebi aCvenebs, rom organizaciebis warmateba damokidebulia
imaze, ramdenad warmatebulia maTi liderebi. ramdenadac ar arsebos ori msgavsi adamiani,
imdenad ar arsebobs ori erTnairi lideri. gamoyofen liderobis sam aspeqts: adamianebi,
gavlena da miznebi.
lideroba SeiZleba ganisazRvros, rogorc individis unari gavlena moaxdinos sxva
adamianebze organizaciuli miznebis misaRwevad. L
lideroba ormxrivi procesia, romelic xdeba adamianebs Soris.
lideroba - `adamianebTan muSaobaa”.
lideroba dinamiuri procesia, romelic iyenebs Zalauflebas adamianebze gavlenisTvis
da sasurveli Sedegebis miRwevisTvis.
cnobila liderobisadmi oTxi midgoma, romelic metnaklebad Seesabameba turbulentur
garemos, esenia:
1. mexuTe donis lideroba. j. kolinzis mier Catarebuli kvlevebis Sedegad mexuTe
donis liderobiT kompania “ubralod kargi” mdgomareobidan gadadis “namdvilad
SesaniSnav” mdgomareobaSi. nax. 1-dan Cans, rom mexuTe donis lideroba Seesabameba
lideruli SesaZleblobebis ierarqiis umaRles dones. mexuTe donis liderebis
gadamwyvet maxasiaTeblebs Seadgens: misi sruli ignorireba, damatebuli mudmivi
gadawyvetileba gaakeTos is, rac yvelaze metad Seesabameba organizaciis interesebs.
gavrcelebuli Sexedulebisgan gansxvavebiT, romelic liders ganixilavs rogorc
“udides adamians,” igi liders ganixilavs rogorc mokrZalebuls da upretenzios,
romelic Secdomebaze pasuxismgeblobas, sust Sedegebs iRebs Tavis Tavze. miuxedavad
mokrZalebulobisa mas aqvT Zlieri survili ganaxorcielos yvelaferi, rac
uzrunvelyofs organizaciisTvis saWiro da myar Sedegebs;
2
mimdinare valdebulebebi, xolo kargi lideroba aucilebelia imisTvis, rom organizaciam
miaRwios momaval warmatebebs.
Llideroba da liderebi aucilebelia organizaciisTvis, Tumca mimdevrebis gareSe arc
erT organizacias ar SeuZlia arseboba. liderebis metnaklebad sasurvel xuT maxasiaTebels
miekuTneba: patiosneba, kompetenturoba, grZelvadiani xedva, Wkua, da unari STaagonos
adamianebi, xolo mimdevris sasurvel xuT maxasiaTebels miekuTneba: patiosneba,
kompetenturoba, saimedooba, TanamSromlobis unari da erTguleba. robert kelim SeimuSava
modeli, romelSic gamoyo mimdevrebis xuTi stili, romlis klasificireba moxda ori
maCveneblis - damoukidebeli kritikuli azrovnebis da mimdevris aqtiuri an pasiuri qcevis
stilis mixedviT. am modelis mixedviT mimdevrebis xuT stils miekuTneba (nax. 2. ):
1. gaucxoebuli mimdevari, romelic aris pasiuri, magram azrovnebs damoukideblad da
kritikulad. igi xSirad aris efeqturi mimdevari, romelsac xvdeba dabrkolebebi da
dapirebis Seusrulebloba, xelmZRvanelobis mxridan. Ees adamianebi drois umetesobas
xarjaven xelmZRvanelze saubarze, konstruqciuli ukukavSiris ver miRebis gamo;
2. konformisti mimdevari, romelic aqtiurad urTierTobs xelmZRvanelTan, magram ar
iyenebs kritikuli azrovnebis unars. sxva sityvebiT, konformisti asrulebs yvelanair
davalebas daufiqreblad, imis gaTvaliswinebis gareSe rogori Sedegebi SeiZleba dadges.
igi gaurbis konfliqtebs. am mimdevarma SeiZleba gamoxatos Zlieri damokidebuleba
xelisuflebasTan, magram amasTan igi SeiZleba Seiqmnas avtoritaluri garemos da mkacri
wesebis damkvidrebis Sedegadac, romelic warmoSobs konformizmis kulturas;
3. pragmatuli mimdevari, romelic avlens oTxive stils imis mixedviT, romeli stili
Seesabameba situacias. Aadamiani am dros iyenebs im stils, romelsac moaqvs mogeba da
axdens riskis minimizacias. Ees mimdevrebi gamoCndebian xolme im dros, roca
organizacias aqvs rTuli dro da individebi mzad arian gaakeTon yvelaferi, rom
xelsayrelad gadaitanon es periodi;
4. pasiuri mimdevari, romelsac ar aqvs arc damoukidebeli kritikuli azrovneba da arc
aris aqtiuri. igi ar avlens iniciativas, arc pasuxismgeblobis grZnobas. Mmisi
aqtiuroba SemoisazRvreba imiT, gaakeTos is rasac avaleben, xolo raime Sedegebs aRwevs
xelmZRvanelobis mudmivi meTvalyureobis qveS. igi aZlevs Tavis xelmZRvanels
SesaZleblobas, ifiqros masze. xSirad aseTi stili warmoiqmneba xelmZRvanelis
mikromenejmentis Sedegad, roca xdeba pasiuri qcevis waxaliseba. Aadamianebs aqvT
gaTavisebuli, rom iniciativa, pasuximgeblobis TavisTavze aReba an kreatiuloba ara
marto ar jildovdeba, aramed SeiZleba gamoiwvios xelmZRvanelobis mxridan
ukmayofilebac ki da amitom iqcevian pasiurad;
5. efeqtiani mimdevari, romelic gamoirCeva damoukidebeli kritikuli azrovnebiT da
aqtiurobiT. Eefeqtiani liderebi iqcevian erTnairad dakavebuli Tanamdebobis miuxedavad.
isini adgenen Tanaswor urTierTobebs Tavis liderebTan da ar cdiloben gaeqcnen riks
da konfliqtebs, maT SeuZliaT TviTkontroli, SeuZliaT dainaxon sakuTari da
xelmZRvanelis Zlieri da susti mxareebi, isini miiswrafian ufro didisken, vidre
3
ubralod piradi interesebia da cdiloben sakuTari kompetenturobis amaRlebas da
pozitiuri gavlenis moxdenas.
liderobis koncefciebi
cnobilia liderobis sxvadasxva koncefciebi: tradiciuli, qceviTi, situaciuri,
qarizmatuli da transformaciuli.
pirveli koncefcia (tradiciuli) efuZneboda warmatebuli lideris maxasiaTeblebis
gamovlenis mcdelobas. maxasiaTeblebi – esaa adamianis naTlad gamoxatuli individualuri
gansakuTrebulobebi, rogoricaa gonebrivi SesaZleblobebi, moralur-eTikuri faseulobebi
da garegnuli saxe. kvlevebi tardeboda adamianebze, romlebmac miaRwies yvelaze maRal
poziciebs da wodebebs da amitom miiRo saxelwodeba didi adamianis gamokvleva. idea iyo
martivi: gamokvleuli ra maxasiaTeblebma gaxada es adamianebi diadebi da SeerCiaT momavali
liderebi, romlebic avlednen ramodenime aseT maxasiaTebels an SeeZloT misi ganviTareba
momavalSi. magram mTlianad es kvlevebi ver amtkicebdnen realur kavSirs pirad
maxasiaTeblebsa da lideris warmatebebs Soris. amasTan maxasiaTebelis efeqturoba
damokidebuli iyo organizaciaSi arsebul situaciaze, metic maxasiaTeblebs, romelic
iTvleboda pozitiurad, SeiZleba xandaxan gamoewvia uaryofiTi Sedegebi an piriqiT.
sabolood daadgines, rom lideris maxasiaTeblebad iTvleba adamianis Zlieri mxareebi,
romelic unda gaiTavisos da gamoiyenos liderebma. Zlieri mxareebi - esaa bunebrivi niWi da
unarebi, romelic myardeba da Zlierdeba codnis da unarebis SeZeniT da warmoadgens
TiToeuli individisTvis realuri Sedegebisa da kmayofilebis miRwevis instruments. yvela
menejers aqvs Zlieri mxareebi da is, romelic gonivrulad iyenebs mas, aRwevs kidec
upiratesobas.
mas Semdeg rac SeuZlebeli gaxda efeqturi lideris gansazRvra mxolod piradi
maxasiaTeblebis gamoyenebiT, yuradRebis centrSi moeqca lideris qcevis stilis Seswavla.
qceviTi koncefciis mixedviT aRiarebulia lideris qcevis ori sabaziso tipi: 1. qceva
orientirebuli amocanebze; 2. qceva orientirebuli adamianebze. qcevis es tipebi
gamovlenil iqna ohaios Statis da miCiganis universitetebis mier Catarebuli kvlevebis
4
safuZvelze. cnobilia Semdegi qceviTi koncefciebi: ohaios Statis universitetis, miCiganis
universitetis, r. bleiqisa da j. moutonis koncefciebi.
ohaios Statis universitetis kvlevis sagani iyo lideris qcevis Seswavla
daqvemdebarebulebisadmi yuradRebis da struqturis inicirebis mixedviT, sadac
daadgines, rom efeqturi liderebi xasiaTdebian daqvemdebarebulebisadmi yuradRebis
maRali xarisxiT da struqturis inicirebis dabali xarisxiT an daqvemdebarebulebisadmi
yuradRebis dabali xarisxiT da struqturis inicirebis maRali xarisxiT;
amave periodSi paralelurad kvlevebi mimdinareobda miCiganis universitetSi, sadac
lideris qcevis Seswavla xorcieldeboda momuSaveebisadmi da samuSao procesze
orientaciis mixedviT, sadac daadgines, rom efeqturi liderebi iyvnen isini, romlebic
orientirebuli iyvnen samuSao procesze, isini naklebi xarisxiT iyvnen orientirebulebi
momuSaveebis saWiroebebis dakmayofilebaze da meti xarisxiT grafikebis Sesrulebaze,
danaxarjebis Semcirebaze da efeqtianobis amaRlebaze;
r. bleiqisa da j. moutonis mier SemuSavebuli organzomilebiani modeli saxelwodebiT
“lideris koordinatuli bade” (nax. 3) eyrdnoboda ohaios da miCiganis universitetis
kvlevebs. am modelis mixedviT gamoiyofa lideris qcevis xuTi stili:
1. gunduri marTva (9,9), romlis drosac adamianebisadmi da samuSaosadmi yuradReba
aris maqsimaluri;
2. soflis klubis marTva (1,9), romlis drosac adamianebisadmi yuradReba aris
maqsimaluri, xolo samuSaosadmi yuradReba minimaluri;
3. uflebamosilebaze dafuZnebuli marTva (9,1), romlis drosac adamianebisadmi
yuradReba aris minimaluri, xolo samuSaoze yuradReba maqsimaluri;
4. Sua marTva (5,5), romlis drosac adamianebze da samuSaosadmi yuradReba aris
saSualo;
5. uvargisi marTva (1,1), romlis drosac adamianebze da samuSaoze yuradReba aris
minimaluri.
5
situaciuri koncefciebi yuradRebas amaxvileben, rom organizaciuli situacia
mniSvnelovan gavlenas axdens lideris efeqtianobaze. situaciis Sesabamisad liderebma unda
mimarToT xelmZRvanelobis sxvadasxva stils. situaciur koncefciebs miekuTneba: gersis da
blanSaris, f. fidleris, liderobis substitutebis koncefciebi.
gersi da blanSari Tavis koncefciaSi situaciis Sesafaseblad iyeneben
daqvemdebarebulebis maxasiaTeblebs da maT mier samuSaos Sesrulebisaadmi mzadyofnis
xarisxs (nax.4). efeqturi liderebi axdenen Tavisi xelmZRvanelobis stilis adaptirebas
momuSaveebis mzadyofnis donis Sesabamisad. momuSaveebi mzadyofnis dabali doniT,
swavlisadmi susti SesaZleblobebisa da Tavdaujeroblebis gamo saWiroeben
xelmZRvanelobis sxva stils, vidre momuSaveebi mzadyofnis maRali doniT da sakmarisi
kvalifikaciiT da unarebiT, Tavis ZalebSi TavdajerebulobiT da surviliT iSromon.
situaciis am Teoriis mixedviT xelmZRvanels SeuZlia gamoiyenos am oTxi stilidan
erT-erTi: 1. direqtiuli stili - gamoxatavs met yuradRebas warmoebisadmi da naklebs -
adamianebisadmi. igi gvTavazobs zusti instruqciebis micemas imaze, ra rogor unda
gakeTdes; 2. darwmunebiTi stili - gulisxmobs met yuradRebas rogorc warmoebis,
aseve adamianebis mimarT; 3. TanamonawileobiTi stili - gulisxmobs met yuradRebas
adamianebisadmi da nakleb yuradRebas warmoebisadmi; 4. delegirebiTi stili –
gulisxmobs sust yuradRebas, rogorc warmoebis, aseve adamianebis mimarT;
6
arakeTilsasurveli igi, risTvisac gamoiyeneba sami elementi: lidersa da mimdevars
Soris urTierTobis xarisxi, amocanebis struqturirebis done da lideris formaluri
Zalauflebis done. magaliTad metad keTilsasurvelia situacia, roca lidersa da
mimdevrebs Soris urTierToba aris pozitiuri, amocanebi kargad struqturirebuli,
xolo liders aqvs oficialuri Zalaufleba jgufis wevrebze, ra drosac
daqvemdebarebulebi pativs scemen da endobian liders; xolo metad arakeTilsasurvelia
situacia, roca liders aqvs cudi urTierToba jgufis wevrebTan, amocanebi aris
sustad struqturirebuli, xolo liders aqvs mcire oficialuri uflebamosileba, ra
drosac daqvemdebarebulebs aqvT naklebi pativiscema da ndoba lideris mimarT. roca
fidlerma gaanaliza kavSiri lideris stilsa da situaciis keTilsasurvelobas Soris
daaskvna: liderebi, romlebic orientirebuli arian amocanebze, aCveneben maRal
efeqturobas an Zalian keTilsasurvel an Zalian arakeTilsasurvel situaciaSi; xolo,
liderebi romlebic arian orientirebulebi urTierTobebze aCveneben maRal Sedegebs
Sualedur situaciebSi;
7
xolo lideris geografiuli daSoreba momuSaveebisgan saWiroebs xelmZRvanelobis
orive stilis (momuSavebze orientaciis da amocanebze orientaciis) neitralizacias.
Q qarizmatuli liderobis koncefciis mixedviT, qarizmatul liders SeuZlia
TanamSromlebis STagoneba da motivireba samuSaoTi, romlis intensivoba aRemateba
Cveulebriv dones, masTan dakavSirebuli sirTuleebisa da msxverplis mixedviTac ki. aseTi
lideris mimdevrebi ganyofilebis da organizaciis interesebs ayeneben sakuTarze maRla.
qarizmatuli liderebis gavlenis wyaroebs miekuTneba: 1. yvela TanamSromelTan gaziarebuli
momavlis zusti xedva; 2. organizaciis yvela TanamSromelTan gaziarebuli korporatiuli
faseulobebis sistemebis Seqmna; 3. xelmZRvanelsa da mis daqvemdebarebulebs Soris
ormxrivi ndoba. Qqarizmatuli liderebi arian naklebad prognozirebadni, radgan isini
qmnian cvlilebebis atmosferos da SeimuSaveben ideebs, romlis realizaciisTvis
SeuZliaT adamianebis stimulireba da STagoneba, rom maT ar dazogon Zalebi am miznebis
misaRwevad. qarizmatuli liderebi gamoirCevian sxva xedvis unariT. xedva - esaa momavlis
mimzidveli, idealuri suraTi, romlisac SeiZleba gjerodes, magram misi miRweva ar aris
advili. xedva aris mniSvnelovani elementi, rogorc qarizmatuli, aseve transformaciuli
liderisTvis. lideri mimarTavs momuSaveebis gulebs, arwmunebs gaxdnen isini raRac didis
Semadgeneli nawilebi. iq, sadac sxvebi xedaven dabrkolebebs da safrTxes, qarizmatuli
lideri xedavs sasurvel SesaZleblobas da imeds;
transformaciuli lideroba mogvagonebs qarizmatul liderobas, Tumca gansxvavdeba
misgan inovaciebis danergvisa da cvlilebebis gatarebis gansakuTrebuli SesaZleblobebiT,
ramdenadac maT kargad ician daqvemdebarebulebis saWiroebebi da wuxili, exmarebian maT
dainaxon Zveli problemebi axal sinaTleze da sTavazoben ar Seurigdnen mimdinare
mdgomareobas. transformaciuli liderebi arwmuneben mimdevrebs sjerodeT ara marto
lideris, aramed sakuTari SesaZleblobebis. transformaciuli liderebi aRweven ara marto
Tavisi daqvemdebarebulebis, aramed organizaciis Secvlas. maT SeuZliaT uxelmZRvanelon
organizaciis misiis, strategiis, struqturis da kulturis Secvlas, aseve moaxdinon
sasaqonlo da teqnologiuri inovaciebis danergvis stimulireba. transformaciuli
liderebi iyeneben ara marto oficialur wesebs da materialur stimulebs, aramed
mimarTaven sxvadasxva damatebiT qmedebebs da cdiloben ipoven daqvemdebarebulebis
maqsimaluri CarTulobisTvis gzebi.
motivaciis koncefcia
adamianis nebismieri qceva raRaciT aris motivirebuli. motivaciis qveS igulisxmeba
adamianis SigniT da gareT arsebuli Zalebi, romelic masSi aRvivebs enTuziazms da aZlevs
gansazRvruli samuSaos Sesrulebis biZgs. momuSaveebis motivacia gavlenas axdens maT
mwarmoeblurobaze da menejeris saqmianobis garkveuli nawili amitomac mimarTulia
motivaciis warmarTvisken organizaciuli miznebis misaRwevad.
motivaciis martivi modelis mixedviT (nax. 6), yovel momuSaves gaaCnia sabaziso
saWiroebebi, magaliTad sakvebze, tansacmelze da a.S. es moTxovnilebebi aZleven Sinagan
biZgs, romelic iwvevs maTi dakmayofilebisken mimarTul qcevas. imis mixedviT, ramdenad
warmatebuli aRmoCndeba qceva, adamiani iRebs jildos Tavisi moTxovnilebebis
8
dakmayofilebis saxiT. jildos miReba aZlevs biZgs adamians, rom misi qceva iyo swori da
rom igi SeiZleba gameordes momavalSic. jildo aris ori tipis: Sinagani jildo-esaa
kmayofileba, romelsac iRebs adamiani gansazRvruli moqmedebis Sesrulebisas. magaliTad,
rTuli amocanis Sesruleba iwvevs miznis miRwevis sasiamovno gancdas. gare jildo – esaa
sargebeli, romelic eZleva individs sxva adamianisgan, magaliTad menejerisgan. magaliTad,
win waweva, premia da a.S.
9
Nnax. 7. f. maslous moTxovnilebaTa ierarqiis Teoria
11
Nnax. 10. d. makklelandis SeZenili moTxovnilebebis Teoria
procesuli Teoriebi aRwers adamianebis qcevas, romelic mimarTulia maTi
moTxovnilebebis dakmayofilebisken. procesul Teoriebs miekuTneba: miznis dasaxvis,
samarTlianobis da molodinis Teoriebi.
miznis dasaxvis Teoria, romelic SeimuSava e. lokma da g. latamom, gviCvenebs, rom
menejerma SeiZleba aamaRlos motivacia konkretuli da rTuli miznebis SemuSavebis
safuZvelze da moaxdinos maTi saqmianobis warmarTva sasurveli Sedegebisken warmatebaze
dakvirvebiT Tavisdrouli ukukavSiris gamoyenebis safuZvelze. miznis dasaxvis TeoriaSi
gamoikveTeba oTxi komponenti:
1. konkretuli miznebi Seesabameba im dones, sadac mizani miiCneva, rogorc naTeli da
erTmniSvnelovani. Kkonkretuli miznebi xels uwyobs adamianebis motivacias, xolo roca
miznebi ar aris naTeli da konkretuli igi iTvleba araefeqtianobis mizezad;
2. rTuli miznebi axdenen adamianebis motivacias metad, vidre martivi miznebi. martivi
miznebi momuSaveebis mxridan ar aRiqmeba, rogorc gamoZaxili da ar saWiroebs Sromis
Sedegebis zrdas. maRali, magram miRwevadi miznebi aiZulebs adamianebs maqsimalurad
gamoiyenon Tavisi SesaZlebloebi;
3. miRebuli miznebi gamoxatavs momuSaveebis mier miznebis aRiarebas da mowonebas.
menejerebi xSirad aRiareben, rom momuSaveebis CarTva miznebis SemuSavebaSi aris kargi
saSualeba saWiro miznebis misaRwevad;
4. ukukavSiri aucilebelia imisaTvis, rom adamianebma miiRon informacia imis Sesaxeb,
ramdenad warmatebiT axdenen isini dasaxuli miznebisken moZraobas. saWiroa, rom
menejerebma momuSaveebs miawodon informacia regularulad samuSaos Sedegebze.
samarTlianobis Teoria swavlobs organizaciis TanamSromlebis warmodgenas imaze,
ramdenad obieqturad afasebs menejmenti maT SromiT wvlils sxva adamianebTan mimarTebaSi.
es Teoria gvTavazobs, rom sakuTari Sromis Sedegebis induvidualuri dajildoebis
Sefasebisas, organizaciis wevrebi miiswrafian socialuri samarTlianobis damyarebisken.
adamianebi afaseben samarTlianobas wvlili/Sedegis mixedviT. Sromis Sedegi esaa: xelfasi,
aRiareba, dawinaureba da a,S. wvlili esaa: ganaTleba, gamocdileba, daxarjuli Zalisxmeva
da SesaZleblobebi. amasTan TiToeuli adamiani wvlili/Sedegi udardeba organizaciis sxva
wevrebis analogiur an saSualo gundur maCveneblebs. samarTlianobis gancda Cndeba maSin,
12
roca wvlili/Sedegi kavSiri aRmoCndeba iseTive, rogorc sxva wevrebis. magram, roca
wvlili/Sedegi balansi irRveva, TanamSromlebs uCndeba usamarTlobis gancda. igi SeiZleba
warmoiqmnas maSin, roca ganaTlebuli da gamocdili momuSave iRebs iseTive anazRaurebas,
rasac exlaxan miRebuli gamoucdeli momuSave. usamarTlobis gancda SeiZleba warmoiqmnas im
SemTxvevaSic, roca momuSave iRebs imaze met anazRaurebas, rac unda mieRo daxarjuli
Zalisxmevis adeqvaturad. usamarTlobis gancda adamianSi iwvevs Sinagan dapirispirebas,
motivirebas Tavi daaRwios am disbalanss. usamarTlobis Tavidan acilebis metnaklebad
gavrcelebul meTodebs miekuTneba: 1. wvlilis Secvla – roca individi iRebs
gadawyvetilebas Seamciros an gazardos samuSaos SesrulebisTvis sakuTari resursi; 2.
Sedegebis Secvla – roca individi iRebs gadawyvetilebas miaRwios Sromis Sedegebis
Secvlas, magaliTad, anazRaurebis gazrdas; 3. warmodgenis Secvla – roca individi ver
aRwevs wvlilis da Sedegebis cvlilebas, Seizleba man gadaxedos mis warmosaxvas
samarTlianobis Sesaxeb. magaliTad, man SeiZleba xelovnurad aamaRlos Tavisi samuSaos
statusi an ramenairad Secvalos Tavisi warmodgena dajildoebaze, romelsac iReben sxva
momuSaveebi, rom aRadginos Tavisi warmodgena samarTlianobaze; 4. samuSao adgilis Secvla
- Tu momuSave Tvlis, rom mas epyrobian arasamarTlianad, man SeiZleba miiRos
gadawyvetileba samuSaodan wasvlis Sesaxeb. menejerebs unda axsovdeT, rom maTi
daqvemdebarebulebi afaseben dajildoebas, udareben mas Sromis anazRaurebas da sxva
sargebels, romelsac iReben sxva momuSaveebi. usamarTloba anazRaurebaSi momuSaveebze
axdens damrTgunvel zemoqmedebas, romelic xandaxan xdeba autaneli. isini iwyeben Secvlas
Tavisi samuSao Cvevebis, cdiloben damsxvrevas sistemis an ubralod toveben samuSaos.
molodinis Teoria amtkicebs, rom adamianis motivaciis done damokidebulia mis
warmodgenaze samuSaos Sesrulebis SesaZleblobebisa da sasurveli jildos miRebis Sesaxeb.
es Teoria ukavSirdeba v. vrumis saxels. molodinis Teoria efuZneba urTierTkavSirs
Zalisxmevas, romelsac gascems individi, samuSaos Sesrulebis dones da sasurvel Sedegebs
Soris (nax. 12).
13
flobdes Sesabamis unarebs, gamocdilebas da samuSaos Sesrulebis aucilebel
instrumentebsa da SesaZleblobebs. P
molodini P Q dakavSirebulia kiTxvis pasuxTan, uzrunvelyofs Tu ara
efeqtiani saqmianoba sasurvel Sedegebs. magaliTad, momuSave romelic gansazRvrul samuSaos
Seasrulebs miiRebs Tu ara sasurvel jildos.
valentoba gulisxmobs Sedegebis faseulobas an mimzidvelobas individisTvis. Tu
Sedegebi, romelsac iRebs individi daxarjuli ZalisxmeviT da kargad Sesrulebuli
samuSaoTi ar warmoadgens faseulobas momuSavisTvis, misi motivacia aris dabali da
piriqiT faseuli Sedegebi qmnis Zlier motivacias momuSavisTvis.
ganmtkicebis Teoriebi ikvleven adamianebis qcevis modifikaciisa da cvlilebebis
problemebs dajildoebis an dasjis saSualebiT. meTodebis komleqsi, romlis daxmarebiT
menejmenti iyenebs ra ganmtkicebis Teorias, miiswrafis TanamSromelTa qcevis Secvlisken,
uwodeben qcevis regulirebas. ZiriTadi mosazrebebi, romelsac efuZneba qcevis
regulirebis meTodebi - esaa efeqtis kanoni, romlis mixedviT individebi miiswrafian qcevis
pozitiuri ganmtkicebis gameorebisken da piriqiT cdiloben Tavi aaridon da kvlav
gaimeoron ganumtkicebeli qcevebi. ganmtkiceba - esaa nebismieri moqmedeba, romelic iwvevs
gameorebas an piriqiT, qcevis gansazRvruli nimuSebis daTrgunvas. cnobilia ganmtkicebis
oTxi tipi: 1. pozitiuri ganmtkiceba; 2. uaryofiTi ganmtkiceba; 3. dasja da 4. damuxruWeba.
socialuri swavlebis Teoria aris ganmtkicebis Teoriis monaTesave, magram igi
gvTavazobs, rom individis motivacia SeiZleba iyos Sedegi, ara marto dajildoebis an
dasjis gamocdilebisa, aramed aseve sakuTari Sexedulebebisa, aseve sxva adamianebis qcevaze
dakvirvebisa. socialuri swavlebis Teoria moicavs sam elements: 1. iribi swavleba anu
swavleba dakvirvebiT, gamoiyeneba maSin, roca individi xedavs garkveul qcevas sxva
adamianisa, romelic amisaTvis iRebs jildos. 2. TviTganmtkiceba anu TviTkontroli, niSnavs,
rom individi axdens Tavisi Tavis motivirebas, saxavs miznebs, gansazRvravs misi miRwevis
gzebs da uzrunvelyofs pozitiur ganmtkicebas, mas Semdeg roca igi miaRwevs dasaxul
miznebs. 3. TviTefeqtianoba, romelic warmoadgens individis Tavdajerebulobas mis
SesaZleblobebSi warmatebiT miaRwios konkretul miznebs da Sedegebs.
14