Professional Documents
Culture Documents
MingguIV PDF
MingguIV PDF
2
Secara grafik
x2 1
x 1 x lim 2
x 1 x 1
x2 1
Dibaca “ limit dari untuk x mendekati
1 adalah 2 x 1
1. lim 3x 5 8
x 1
2 x 2 3x 2 (2 x 1)( x 2)
lim lim lim 2 x 1 5
2. x2 x 2 x 2 x2 x2
4. lim
x0
sin(1 / x)
Ambil nilai x yang mendekati 0, seperti pada tabel berikut
x 2/ 2 / 2 2 / 3 2 / 4 2 / 5 2 / 6 2 / 7 2 / 8 0
sin(1 / x) 1 0 -1 0 1 0 -1 0 ?
lim f ( x) L jika 0 , 0 0 | x c | | f ( x) L |
x c
L º L º
c c
Untuk setiap 0 Terdapat 0 sedemikian sehingga
L
L º L º
L
c c c c
0 | x c | | f ( x) L |
5
Limit Kiri dan Limit Kanan
Jika x menuju c dari arah kiri (dari arah
x c bilangan yang lebih kecil dari c, limit disebut
limit kiri,
notasi
lim f ( x)
x c
6
Contoh Diketahui
x2 , x 0
1. f ( x) x , 0 x 1
2 x 2 , x 1
a. Hitung lim
x0
f ( x) jika ada
7
lim f ( x) lim x 2 0
x 0 x 0
lim f ( x) 0
x 0
lim f ( x) xlim
0
x0
x 0
lim f ( x) lim x 1
x 1 x 1 lim f ( x) Tidak ada
Karena lim f ( x) lim f ( x) x1
x 1 x 1
lim f ( x) lim 2 x 2 3
x 1 x 1
lim f ( x) lim 2 x 2 6
x 2 x 2
8
Grafik f(x)
f ( x) x 2
f(x)=x f ( x) 2 x 2
9
2. Tentukan konstanta c agar fungsi
3 cx, x 1
f ( x) 2
x c, x 1
mempunyai limit di x=-1
Jawab
Agar f mempunyai limit di x=-1, maka limit kiri harus sama dengan
limit kanan
lim f ( x) lim 3 cx 3 c
x 1 x 1
Agar limit ada 3+ c=1-c
lim f ( x) lim x 2 c 1 c
x 1 x 1
c 1
10
Soal Latihan
A. Diberikan grafik suatu fungsi f seperti gambar berikut .
Cari limit /nilai fungsi berikut, atau nyatakan bahwa limit /nilai
fungsi tidak ada.
1. xlim
3
f ( x) 5. xlim
1
f ( x)
2. lim f ( x) 6. f(-3)
x 1
7. f(-1)
3. lim
x1
f ( x)
8. f(1)
4. xlim
1
f ( x)
11
Soal Latihan
B.
x 2 1, x 1
1. Diketahui : f ( x) 2
x x 2, x 1
12
Sifat limit fungsi
Misal
lim f ( x) L dan lim g ( x) G (limit dari f , g ada dan berhingga)
x a x a
maka
1. lim
x a
f ( x) g ( x) lim
x a
f ( x) lim g ( x) L G
xa
2. lim
xa
f ( x) g ( x) lim
xa
f ( x) lim g ( x) LG
xa
f ( x) lim f ( x) L
3. lim x a
, G0
x a g ( x) lim g ( x) G
x a
13
Prinsip Apit
Misal f ( x) g ( x) h( x) untuk x disekitar c dan
lim f ( x) L serta lim h( x) L
x c x c
maka
lim g ( x) L
x c
1
Contoh Hitung lim ( x 1) sin
2
x 1 x 1
1 1
Karena 1 sin( ) 1 ( x 1) 2 ( x 1) 2 sin ( x 1) 2
x 1 x 1
dan
lim ( x 1) 2 0 , lim( x 1) 2 0
x 1 x 1
maka
1
lim ( x 1) 2 sin 0
x 1 x 1
14
Limit Fungsi Trigonometri
sin x
1. lim 1
x 0 x
2. lim cos x 1
x 0
tan x
3. lim 1
x 0 x
Contoh
sin 4 x sin 4 x
3 .4 3 lim .4
3x sin 4 x 4 x x 0 4 x
lim lim
x 0 5 x tan 2 x x 0 tan 2 x tan 2 x
5 .2 5 lim .2
2x x 0 2x
sin 4 x x 0 ekivalen dgn 4x 0
3 lim .4
4 x 0 4 x 7
tan 2 x
5 lim .2 3
2 x 0 2 x
15
Soal Latihan
Hitung
tan 2 3t
1. lim
t 0 2t
cot t sin t
2. lim
t 0 2 sec t
cos2 t
3. lim
t 0 1 sin t
sin 3t 4t
4. lim
t 0 t sec t
tan x
5. lim
x 0 sin 2 x
16
Limit Tak Hingga dan Limit di Tak Hingga
Catt:
g(x) 0 dari arah atas maksudnya g menuju 0 dari nilai g(x) positif.
g(x) 0 dari arah bawah maksudnya g menuju 0 dari nilai g(x) negatif.
17
Contoh Hitung
x2 1 x2 1 x
a. lim b.xlim c. lim
x 1 x 1 1 x 2 1 x sin x
Jawab
b. lim x 1 2 0
2
x 1
Jika x menuju dari arah kanan maka nilai sinx menuju 0 dari arah
bawah(arah nilai sinx negatif)
sehingga
x
lim
x sin x
19
Limit di Tak Hingga
a. lim f ( x) L jika 0 M 0 x M | f ( x) L |
x
Contoh Hitung
x 2 2x 5
lim
x 2 x 2 4
Jawab 2 5
x (1 2
) 2 5 1 2
x 2x 5
2
x
x2 x x = 1/2
lim lim lim
4
x 2 x 2 4 x x 2 ( 2 4 ) x
x 2 2
x2
20
b. lim f ( x) L jika 0 M 0 x M | f ( x) L |
x
Contoh Hitung
2x 5
lim
x 2 x 2 4
Jawab
2x 5 x 2 ( 2x x52 ) ( 2x x52 )
lim 2
x 2 x 4
lim 2 lim =0
x x ( 2 )
4
x2
x (2 ) 4
x2
21
Contoh Hitung
lim x2 x 3 x
x
Jawab :
Jika x , limit diatas adalah bentuk ( )
𝑥2 + 𝑥 + 3 − 𝑥
lim x2 x 3 x = lim
𝑥→−∞
𝑥2 + 𝑥 + 3 + 𝑥
𝑥2 + 𝑥 + 3 − 𝑥
x
x 2 x 3 x 2 lim x3
lim
x
x x3 x
2
x
x 2
x3 x
x 2 | x | 3
x(1 3x ) 𝑥(1 + 𝑥 )
lim = lim
x
x (1 x x 2 ) x 𝑥→−∞ 𝑥 1 + 1 + 3 − 𝑥
2 1 3
𝑥 𝑥2
3
𝑥(1 + 𝑥 ) 1
= lim =−
𝑥→−∞ 1 3 2
−𝑥 1 + 𝑥 + 2 − 𝑥
𝑥 22
Soal Latihan
Hitung
3 x
1.
lim
x 3 3 x
3 .
2.
lim
2
x 2 x 4
3. lim( x 1 x )
x
x
4. lim
x 1 x 2
x2 x
5. lim x 1
x
x2 1
6. lim
x x 1
23
Bilangan Alam
Rumus binomium Newton
n
n nk k n(n 1) n 2 2
(a b) a b a na b
n n n 1
a b ... b n
k 1 k 2!
1
Diambil a 1, b diperoleh
n
n k 2 n
1 n
n nk 1 n(n 1) 1 1
1 1 1 1 ...
n k 1 k n 2! n n
1 1 1 1 2 1 1 2 n 2 n 1
2 1 1 1 ... 1 1 ...1 1
2! n 3! n n n! n n n n
n
1
Karena 2 1 3 maka menurut Teorema Apit
n
n
1 ada. Diperoleh
lim1
n
n
n
1 1 1 1
lim1 2 ... 2.718 e
n
n 2! 3! 4!
n
e disebut bilangan alam. 1
Dapat ditunjukkkan bahwa lim 1 e ,
n
n
sehingga untuk n m berlaku
n m
1 1
1 1
n m
Diambil sembarang bilangan real x sehingga nxm
maka berakibat n x m
1 1 1
1 1 1
n x m x
Dengan menggunakan Teorema Apit diperoleh 1
lim1 e
x
x
x
1
Mudah dipahami bahwa lim 1 e
1
x
x
Diambil u maka untuk u 0 berakibat x .
x
Jadi diperoleh
x
1
1
lim1 u
u lim 1 e
u 0 x
x
Teorema
Jika lim f ( x) 0 dan limg ( x) () maka
x c x c
lim1 f ( x)
g ( x) lim f ( x ) g ( x )
e xc
x c
Contoh 3 x 5
2
1. Buktikan bahwa lim1 e 6
x
1 x
2. Selesaikan lim 2 3
x x
x 0 3x
3. Hitung 1
x 2 3 x 2
limx
x 0
Latihan
Hitunglah nila limit berikut
1 1
1. x 1
2 x 2 4.
x 1 x 2 7 x
lim 2 lim 3
x 0 x 2 x 1 x 0 x x 1
1
2. lim( x 3x 3)
2 x 1
5. 3x 1
7 x 5
x 1
lim
x 3 x 1
3. 32 x 1 2 x 1
lim
x 0 2x
Kekontinuan Fungsi
Jika paling kurang salah satu syarat diatas tidak dipenuhi maka f dikatakan
tidak kontinu di x=a
(i)
f(a) tidak ada
º
a
f tidak kontinu di x=a
32
(ii) Karena limit kiri(L1) tidak
L2 sama dengan limit kanan(L2)
L1 maka f tidak mempunyai limit
di x=a
a
(iii) f(a) ●
f(a) ada
L º lim f ( x) ada
x a
33
f(a) ada
(iv)
lim f ( x) ada
x a
Ketakkontinuan terhapus
º
Ketakkontinuan kasus (i) bisa dihapus
dengan cara mendefinisikan nilai fungsi
a
dititik tersebut = limit fungsi
34
contoh
Periksa apakah fungsi berikut kontinu di x=2, jika tidak sebutkan
alasannya
x2 4 x2 4 x 1, x 2
, x 2
a. f ( x) b. f ( x ) x2 c. f ( x ) 2
x2 3 ,x 2 x 1, x 2
Jawab :
a. Fungsi tidak terdefinisi di x=2 (bentuk 0/0) f tidak kontinu
di x=2
b. i. f(2) = 3
x2 4 ( x 2)( x 2)
lim
ii. x2 lim lim x 2 4
x2 x 2 ( x 2) x 2
36
Kontinu kiri dan kontinu kanan
Fungsi f disebut fungsi kontinu kiri di x=a jika
lim f ( x) f (a)
xa
lim f ( x) f (a)
xa
Fungsi f kontinu di x=a jika kontinu kiri dan kontinu kanan di x=a
Contoh : Tentukan konstanta a agar fungsi
x a, x 2
f ( x) 2
ax 1, x 2
Kontinu di x=2
37
Jawab :
Agar f kontinu di x=2, haruslah
2 + a = 4a – 1
-3a = -3
a=1
f kontinu kanan di x=2
lim f ( x) f (2) f (2) a 2 2 1 4a 1 Selalu
x2
dipenuhi
lim f ( x) lim ax2 1 4a 1
x 2 x 2
38
Soal Latihan
x 2 1, x 1
1. Diketahui f ( x)
2 x 2, x 1
selidiki kekontinuan fungsi f di x = -1
2. Agar fungsi
x 1, x 1
f ( x) ax b,1 x 2
3 x, x 2
kontinu pada R, maka berapakah a + 2b ?
39
Kekontinuan pada interval
2. f kontinu kanan di x = a
3. f kontinu kiri di x = b
40
Teorema 3.2
Fungsi Polinom kontinu dimana-mana
Fungsi Rasional kontinu pada Domainnya
Misalkan f ( x) n x, maka
f kontinu di setiap titik di R jika n ganjil
f kontinu di setiap R positif jika n genap.
Contoh : tentukan selang kekontinuan f ( x) x 4
41
Soal Latihan
A. Carilah titik diskontinu dari fungsi berikut
x 2 3x x2
1. f ( x ) 3. f (x )
x3 | x|2
x2 4
2. f ( x ) 3
x 8
2. f ( x) 4x x2
42
Tugas II
x 2 1, x 1
1. Diketahui f ( x)
2 x 2, x 1
selidiki kekontinuan fungsi f di x = -1
2. Agar fungsi
x 1, x 1
f ( x) ax b,1 x 2
3 x, x 2
kontinu pada R, maka berapakah a + 2b ?
43