04.derivatives of Functions PDF

∗
∗
∗
េមេរៀនទី៣ េដរ�េវៃនអនុគមន៍ ស្រមាប់ថា�ក១២
ជំពូកទី០១
សេង�បេមេរៀនេដរេវៃនអនុ
ី គមន៍
១.េដរ�េវ្រតង់ចំណុច មួ
េដរេវី f ' ( x 0 ) ៃនអនុគមន៍ y = f ( x ) េន្រត x = x 0 (េបីមានកំណត់េដ
∆y f ( x ) − f ( x0 )
f ' ( x 0 ) lim
= = lim ។
∆ x →0 ∆ x x → x0 x − x0
េបេី គតង x − x 0 =
h ឬ=
x x 0 + h េនាះេគបាន
∆y f ( x0 + h ) − f ( x0 )
f ' ( x 0 ) lim
= = lim ។
∆ x →0 ∆ x h →0 h
២.ភាពមានេដរ�េវន�ង ភាពជ
សន�តថាអនុគមន៍ f កំណត់េលីចេនា�ះ I េហយ

ី x 0 ជាចំនួនពិតេនក�ចេនា�ះ I
និង h ជាចំនួនពិតមិនសូន្យែដ x 0 + h ជារបស់ I ។
∗ ចំនួនេដរេវេឆ�
ី ង្រតង់ចំនួន x 0 ៃនអនុគមន៍ f ( x ) កំណត់តងេដយ
f ( x0 + h) − f ( x0 )
f '− ( x 0 ) = lim− ។
h →0 h
∗ ចំនួនេដរេវស
ី  �ំ្រតង់ចំនួ x 0 ៃនអនុគមន៍ f ( x ) កំណត់តងេដយ
f ( x0 + h) − f ( x0 )
f '+ ( x 0 ) = lim+ ។
h →0 h
អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

ុ Page 1
∗ េដរេវៃនអនុ
ី គមន៍ f ( x ) ្រតង់ x 0 ( េបីមាន)កំណត់តងេដយ
f ( x0 + h) − f ( x0 ) f ( x0 + h) − f ( x0 )
f '( x 0 ) = lim េហយត
ី ៃម�ៃន lim មា
h →0 h h →0 h
f ( x0 + h) − f ( x0 ) f ( x0 + h) − f ( x0 )
លុះ្រតែ lim− = lim+ ។
h →0 h h →0 h
ដូចេនះអនុគមន៍ f មានេដរីេ្រតង់ x = x 0 លុះ្រតែ f ជាអនុគមន៍ជាប់្រ x = x 0
និងចំនួនេដរេវខងេឆ�ងេស�ីនិងចំន
ី ួនេដរីេវខងស�ំ្ x 0 គឺ f '− ( x 0 ) = f '+ ( x 0 ) ។
៣.អនុគមន៍េដរ�េវ
នយ
ិ មន័យ៖
∗ េបី f ជាអនុគមន៍មួយកណត់េលីចេនា�ះ I និងមានេដរីេវ្រតង់្រគប់ទំងអស
េនក�ុងចេន ា� I េនាះេគថាអនុគមន f មានេដរីេវេលីចេន ា� I ។
∗ អនុគមន៍ែដល្រគប់ x ∈ I ផ្សំបានចំនួនេដរីេវៃ f ្រតង់ x េហថាអនុគមន៍េដរី
ៃន f ែដលេគកំណត់សរេសរ f ' : x  f '( x ) ។
∗ េដរេវី f ' ( x ) ៃនអនុគមន៍ y = f ( x ) គឺជាអនុគមន៍កំណត់េដយ
∆y f (x + h) − f (x )
f ' ( x ) lim
= = lim ។
∆ x →0 ∆ x h →0 h
dy df ( x )
y ' f ' (=
េគអចេ្របីនិមិត�ស�= x) = ស្រមាប់តងេដរីេវៃនអនុគ
dx dx
កំណត់េដយ y = f ( x ) ។

ុ Page 2
៤.រ ូបមន�េដរ�េវៃនអនុគមន៍សំខាន់
អនុគមន៍ េដរេី វ
ក. y = k y' = 0
ខ. y = x n y ' = n x n −1
1 1
គ. y = y' = −
x x2
1
ឃ. y = x y' =
2 x
ង. y = e x y ' = ex
ច. y = a x y ' = a x ln a
1
ឆ. y = ln x y' =
x
ជ. y = sin x y = cos x
ឈ. y = cos x y ' = − sin x

1
ញ. y = tan x y '= = 1 + tan 2 x
cos x
2
1
ដ. y = cot x y ' =− =−(1 + cot 2 x )
sin x
2
1
ឋ. y = arcsin x y' =
1 − x2
1
ទ. y = arccos x y' = −
1 − x2
1
ធ. y = arctan x y' =
1 + x2

ុ Page 3
៥.រ ូបមន�្រ�ះៃនេដរ�េវអនុគមន
អនុគមន៍ េដរេី វ
ក. y = un y ' = n.u '.un −1

u'
ខ. y = u y' =
2 u
គ. y = u.v y ' u 'v + v 'u
=
u u 'v − v 'u
ឃ. y = y' =
v v2
u'
ង. y = ln u y' =
u
ច. y = sin u y ' = u '.cos u
ឆ. y = cos u y ' = −u 'sin u
ជ. y = eu y ' = u '.eu
ឈ. y = tan u y ' u '(1 + tan 2 u)

=
u'
ញ. y = arcsin u y' =
1 − u2
u'
ដ. y = arccos u y' = −
1 − u2
u'
ឋ. y = arctan u y' =
1 + u2
 u' 
ទ. y = uV =y ' uV  v ' ln u + v
 u 

ុ Page 4
៦.េដរ�េវបន�បនា�ប ៖
ឧបមាថាេគម f ជាអនុគមន៍មេដរេវម
ី ិនកំណត់ ឬេដរេវទ
ី ី n េលីចេនា�ះ I ។
េគកំណត់េដរេវបន�បន
ី ា �ប់ៃនអនុគមន៍េនះដូចតេទ
∗ អនុគមន៍េដរេវទ
ី ីមួយកំណត់តងេដយ f '( x )
ី ីពរី កំណត់តងេដយ f ''( x )
ី ីបីកំណត់តងេដយ f '''( x )
ី ីបួនកំណត់តងេដយ f ( x )
(4)
--------------------------------------------------
ី ី n កំណត់តងេដយ f ( x ) ។
(n)
៧.សម�ការបនា�ត់ប៉ះ្រកាបតគមន៍ម ួយ
 េមគុណ្របាប់ទិសៃនបនា�ត់ប៉ះនឹង្រកបតងអន y = f ( x ) ្រតង x 0
គឺជចំនួនេដរេវៃន
ី f ្រតង់ x 0 គឺ m = f '( x 0 ) ។
 សមករបនា�ត់ប៉ះនឹង
ី បតងអនុគមន៍ y = f ( x ) ្រតង x 0 ឲ្យតមរូបមន
) f '( x 0 )( x − x 0 ) ។
(T ) : y − f ( x 0=
៨.ទ�សេ�អេថរភាពៃនអនុគមន
ក.អនុគមន៍េកន
 f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេន ា I លុះ្រែត f '( x ) > 0 ្រគប x ∈ I ។
 លក�ណះ េបី α , β ∈ I ែដល α > β នាំឲ្ f (α ) > f ( β ) ។

ុ Page 5
ខ.អនុគមន៍ចុះ
 f ជាអនុគមនចុះេលច
ី េនា� I លុះ្រត f '( x ) < 0 ្រគប x ∈ I ។
 លក�ណះ េបី α , β ∈ I ែដល α > β នាំឲ្ f (α ) < f ( β ) ។
៩.បរមាេធៀបៃនអនុគមន
 f '( x 0 ) = 0
 អនុគមន៍ f មានអតិបរមាេធៀប្រត x = x 0 លុះ្រតែ 
 f ''( x 0 ) < 0
 f ( x 0 ) = M ជាតៃម�អតិបរមាេធ្រតង់ x = x 0 ។
 f '( x 0 ) = 0
 អនុគមន៍ f មានអប្បបរមាេធៀប្រ x = x 0 កល 
 f ''( x 0 ) > 0
 f ( x 0 ) = m ជាតៃម�អប្បបរមាប្រតង់ x = x 0 ។
១០.ភាពផត េបា៉ងន�ង ចំណុចរប
ក.អនុគមន៍ផត-េបា៉
 េបី្រគប x ∈ I េគមា f ''( x ) > 0 េនាះេគថ f ជាអនុគមនផតេលីចេនា�ះ I ។
 េប្ី រគប x ∈េគមា f ''( x ) < 0 េនាះេគថ f ជាអនុគមន៍េបា៉ងេលីចេនា I ។
ខ.ចំណុចរបត់ៃនែខ្សេក
 េគថាចំណ ច I ( x 0 , y0 ) ជាចំណុចរបត់ៃនែខ្សេកងតងអនុ y = f ( x )
េបីែខ្សេកងេបា៉ង(ឬ េនេល a , x 0 េហយ

ី ផត(ឬេបា៉ង)េនេ x 0 ,b ។
 រេបៀបរកចំណុចរបត់របស់ែខ្សេកង y = f ( x ) េគ្រត� ៖
 គណនាេដរីេវទីពី y '' = f ''( x )

ុ Page 6
 េដះ្រសយសម f ''( x ) = 0 (សន�តថាមានប x 0 )។
 សិក្សោស�� f ''( x )
.េបី f ''( x ) ប�ូរស��េនសងខងប�ស x 0 េនាះែខ្សេ មានចំណុចរបត

I ( x0 , f ( x0 ) ) ។
.េបី f ''( x ) មន
ិ ប�ូរស��េនាះែខ្សេកងគា�ន ចំណុចរប ។
១១.ចំេណាទបរ
 វិ ធីរកបរមកម�ៃនអនុគមន៍មួយអេថ
ឧបមាថាេគមានអនុគម y = f ( x )
រកេដរេវទ
ី ីមួយ y ' = f '( x )
=
េដះ្រសយសមី '( x ) 0 មានឬស x = x 0
y ' f=
រកេដរេវទ
ី ព
ី រី y '' = f ''( x )
សន�ិដ�
.េបី f ''( x 0 ) < 0 េនាះអនុគមន៍មានតៃម�អតិបរមាេធៀប្ x = x 0 េហយត

ី ៃម�ៃន
អតិបរមាេធៀបេនគឺ f ( x 0 ) = M ។
-េបី f ''( x 0 ) > 0 េនាះអនុគមន៍មានតៃម�អប្បបរមាេធៀប x = x 0 េហយត

ី ៃម�ៃន
អប្បបរមាេធៀបេគឺ f ( x 0 ) = m ។
-េបី f ''( x 0 ) = 0 មន
ិ អចសន�ិដ�នបា

ុ Page 7
 វិ ធស
ី �ស�េដះ្រសយចំេណ
ឧបមាថាេគមានអនុគម y = f ( x )
ចំេពះលំហត់ទក់ទងនិងរូបធ រណីមា្រតេគ្រត�វសង់។
្រត�វេ្រជីសេរីសអេថរតង(អ��ត) េទតម្របធានចំេណាទែដលេគ
្រត�វដក់លក�ខណ�អ��តេដីម្បីឲ្យទមានន័។
ចង្រកងសមីករែដលទក់ទងតមប្រមាប់ៃន្របធាន និង ត-រូបមន�
ែដលចំបាច់ពក់ពន�័ក�ុងចំេណ
បេង�ីតអនុគមន៍មួយែដលមានអេថរែតមួយតមវិធីជំនួសបំបាត់សមីក
អចរកតៃម�បរមាកម�បានតម្រទឹស�ីេដ
 សម�ល់៖
េនក�ុងករណីែដលមិនអអនុ វត�ន៍តមវិធីខេលីបានេគអចេ្របី្រទឹស�
សំខន់ៗេនក�ុងវិសមភាព ស្រមាប់ែស�ងរកតៃម�បរមាេធៀបក�ុង
១២.េល្ប�ន ន�ង សំទុះៃនចល
ក.េល្ប�នៃនចល
dS
េល្ប�នៃនចលនាមួយេនខ t គឺ V
= (t ) S=
' (t )
dt
ែដល S (t ) ជាចមា�យចរេនខ t ។

ុ Page 8
ខ.សំទុះៃនចលន
dV d 2S
សំទុះៃនចលនាេនខណ t គឺ a=
(t ) = = '(t ) S ''(t)
V=
dt dt 2
ែដល V (t ) ជាេល្ប�នៃនចលនាេន t ។
១៣.�សមភាពកេណ�នមានកំណត ៖
្រឹ
ទ ស�ីបទទ១
េគឲ្យ f ជាអនុគមន៍កំណត់ និង ជាប់ េហីយមានេដរីេវេលីចេន I ។
េបមា
ី ព m នង
នពីរចំនួនិត ិ M ែដល្រគប់ x ∈ I : m ≤ f '( x ) ≤ M េនា្រគប
ចំនួនពិត a,b ∈ I ែដល a < b េគបាន m(b − a ) ≤ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) ។
ស្រមយប��
តងអនុគមន៍ g ែដល g=
( x ) f ( x ) − mx មានេដរីេវេលី I
េគបាន g '( x=
) f '( x ) − m ≥ 0 ្រគប់ x ∈ I ( េ្រព f '( x ) ≥ m )
េនាះ g ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេន ា� I ។
ចំេពះ្រគប់ចំនួនពិ a,b ∈ I ែដល a < b េគបាន g ( a ) ≤ g (b)
ឬ f ( a ) − ma ≤ f (b) − mb េនាះ f (b) − f ( a ) ≥ m(b − a ) (i )
តងអនុគមន៍ h ែដល h=
( x ) f ( x ) − Mx មានេដរីេវេលី I
េគបាន h '( x )= f '( x ) − M ≤ 0 ្រគប់ x ∈ I េ្រព f '( x ) ≤ M េនាេគទញប
h ជាអនុគមន៍ចុះេលីចេន ា� I ។
ចំេពះ្រគប់ចំនួនពិ a,b ∈ I ែដល a < b េគបាន h( a ) ≥ h(b)

ុ Page 9
ឬ f ( a ) − Ma ≥ f (b) − Mb េនាះ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) (ii )
តមទំនាក់ទំន (i ) & (ii ) េគបាន m(b − a ) ≤ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) ។
្រឹ
ទ ស�ីបទទ២
េគឲ្យ f ជាអនុគមន៍ មានេដរីេវេលីចេនា[ a ,b]។
េបីមានពីរចំនួនពិត M ែដល្រគប x ∈ [ a,b] : | f '( x )|≤ M េនាះេគបា
| f (b) − f ( a )| ≤ M .|b − a| ។
េគមាន្រគប x ∈ [ a,b] : | f '( x )|≤ M េនាះេគទញ − M ≤ f '( x ) ≤ M
តមវិសមភាពកំេណីនមានកំណត់េគប
ចំេពះ a < b េគបាន − M (b − a ) ≤ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) (1)
ចំេពះ a > b េគបាន − M ( a − b) ≤ f ( a ) − f (b) ≤ M ( a − b) (2)
តម1)និង(2)េគបាន| f (b) − f ( a )| ≤ M .|b − a| ។
ដូចេនះ្រទឹស�ីបទ្រត�វបាន្រសយប�
១៤.្រទ�ស��បទរ៉ូ
េបី f ជាអនុគមន៍ជាប់េលីចេនា a ,b មានេដរីេវេលីចេន ា ( a ,b )
និង f ( a ) = f (b) េនាះមានចំនួ c ∈ ( a ,b) យា៉ងតិមួយែដល f '(c ) = 0 ។

ុ Page 10
y
f '(c) = 0
λ f (a ) = f (b)
x
O a c b
េគតង f=
( a ) f=
(b) λ
.ករណីទ១
ី េបី f ( x ) = λ ្រគប់ x ∈ [ a,b] េនាះ f ជាអនុគមន៍េថរេលីចេន ា
ិ f '( x ) = 0 ្រគប់ x ∈ ( a ,b ) ។
a ,b នង
.ករណីទ២
ី េបី f ( x ) > λ ្រគប់ x ∈ a ,b េនាះ f មានតៃម�អតិបរមាយា៉ង
មួយ្រតង់ x = c ។ េដយ f មានេដរីេវ្រតង x = c េនាះ f '(c ) = 0
.ករណីទ៣
ី េបី f ( x ) < λ ្រគប់ x ∈ a ,b េនាះ f មានតៃម�អប្បបរមាយា៉
មួយ្រតង់ x = c េដយ f មានេដរីេវ្រតង x = c េនាះ f '(c ) = 0 ។
១៥.្រទ�ស��បទតៃ�ម
ម ធ្យម(ឬ្រទ�ស� Lagrange)
េបី f ជាអនុគមន៍ជាប់េលីចេនា a ,b មានេដរីេវេលីចេន ា ( a ,b ) េនាះម

f (b) − f ( a )
ចំនួន c ∈ ( a ,b) យា៉ងតិចមួយែដល f '(c ) = ។
b−a

ុ Page 11
ស្រមយប��ក់
f (c )
(C ) : y = f ( x )
f (b)
f (a)
x
x' •
O a c b
f (b) − f ( a )
យក g ( x ) = f (b) − f ( x ) − λ (b − x ) ែដល λ = ។
b−a
េនាះ g ជាអនុគមន៍ជាបក�ុងចេនា
់ a,b និង មានេដរីេវក�ង ( a ,b ) េហយ
ី េដយ
(b) 0 េនាះតម្រទឹស�ីបទរ៉ូល c ∈ ( a,b) មួយយា៉ងតិចែដល g '(c ) = 0

( a ) g=
g=
− f '(c ) + λ េនាះ f '(c ) = λ ។

េដយ g '(c ) =
ដូចេនះ េបី f ជាអនុគមន៍ជាប់េលីចេនា a ,b មានេដរីេវេលីចេន ា ( a ,b ) េនាះម
f (b) − f ( a )
ចំនួន c ∈ ( a ,b) យា៉ងតិចមួយែដល f '(c ) = ។
b−a

ុ Page 12
១៦.អនុវត�នេ៍ ដរ�េវក�ងេសដ�
ុ �ច�
េយង
ី តង C = C ( x) ជាអនុគមន៍ចំណាយសរុបក�ុងករផលិតសមា�រះចំ x េ្រគឿង,
R = R ( x) ជាអនុគមន៍ចំណូលសរុបពីករលក់សមា�រះចំន x េ្រគឿ
= ( x) R ( x) − C ( x) ជាអនុគមន៍្របាក់ចំេណញពីករលក់សចំនួន x េ្រគឿង
P P=
េគបាន C '( x) េហថាអនុគមន៍ៃន្របាក់ចំណាយ។
R '( x) េហថាអនុគមន៍ៃន្របាក់ចំណូលប។
P '( x) េហថាអនុគមន៍ៃន្របាក់ចំេណញបែន�
១៧.រ ូបមន�ធរណ�ម្រតសំខាន
១៧.១.្រតីេក
A
c b
S
B a C
៉ ៃផ្� រកឡារតី
ក)រូបមនេ� ហរុង ្ S= p( p − a )( p − b)( p − c ) ។
a +b+c
ែដល p = ។
2
a b c
ខ)្រទឹ ស�ីបទសុីនូ = = = 2R ។
sin A sin B sin C

ុ Page 13
ក ង
ែដល R ជាំ រ �ង់ចរឹកេ្រក្រ
គ)្រទសីបទក
� ូ សុីនូស ៖
a 2 = b2 + c 2 − 2bc cos A
 2
b = c + a − 2ca cos B
2 2
c 2 = a 2 + b2 − 2ab cos C

ង)កេន្សោមៃផ�្រកឡា្រ ៖
1 1 abc
S
= ah= bc sin A
= = 2R 2 sin A sin B sin C ។
= pr
2 2 4R
a
១៧.២.ចតុេកណែក
A B
S y
D x C
ក)ៃផ្� រកឡាចតុេកណែ S = x y ។
ខ)បរមា្រតចតុេកណែ
ិ =p 2( x + y ) ។
គ)អងត់
� ្រទ�ងចតុេកណង=
d x 2 + y2 ។

ុ Page 14
១៧.៣.្រ�េលូ្រ
ឡ
D x C
h S y
A H B
ក)ៃផ្� រកឡា្របេលឡូ S= x × h ។
ខ)បរមា្រ
ិ = p 2( x + y ) ។
១៧.៤.ចតុេកណពា�
A a B
D H b C
( a + b)h
ៃផ្� រកឡាចតុេកណព S = ។
2

ុ Page 15
១៧.៥.ចតុេកណេស�
d2
d1
A C
H
ៃផ្� រកឡាចតុេកណេស� S= d1 × d2 ។
ែដល d1 : អងត់
� ្រទ�ងទ១ និង ែដល d2 : អងត់
� ្រទ�ងទ២។
១៧.៦.ចតុេកណេបា
B
b
C
I

a c
d1 α d2
A d D
1
រូបមនៃ� ផ្� រកឡារបស់ចតុេកណេប S = d1 d2 sin α ។
2

ុ Page 16
A+B
កេន្សោមៃផ�្រ S = ( p − a )( p − b)( p − c )( p − d ) − abcd cos2
2
a +b+c +d
ែដល p = ។
2
១៧.៧.កេ
B a C
S a
A D
ៃផ្� រកលក S = a 2 និងបរមា្រតក

ិ p = 4a ។
១៧.៨.រង�ងន់ ិងចំេរៀកថស
R
o A
រ �ង S = π R 2 និងបរមា្រត
ៃផ្� រកឡារបស់ង ិ រ ់ p = 2p R ។
ង

ុ Page 17
o α
1
ៃផ្� រកឡ ាចំេរៀកថាសមំផ
ុ α គឺ Sα = α R 2 ។
2
 គ  =α R ។
្របែវងៃនធ� AB ឺ AB
១៧.៩.េអលីប
b
a
ៃផ្� រកឡារបស់េអលីបគ S = π ab ។

ុ Page 18
១៧.១០.ែស�៊
4π 3 M
មាឌរបស់ែស�៊ V = R
3
R
� ងរបស់ែស�៊ S = 4π R 2
ៃផខ
១៧.១១.គូប
មាឌគូប V = a 3 ។ a

ៃផ្� រកឡាខងទំង S = 6a 2 ។
១៧.១២.្រ�េលពីែប៉តែកង

ុ Page 19
ក)មាឌរស់្របេឡពីែប៉តែកង V = x y z ។

ខ)ៃផ្� រកឡាខងទំង S= 2 ( xy + yz + xz ) ។
គ)្របែវងអង�ត់្រទ�ងធ d = x 2 + y2 + z 2
A
១៧.១៣.ចតុមុខឬេត្រតែអ៊
1
មាឌរបស់ចតុមុខ=
V B×h
3
h
D
B : ៃផ្� រឡាបា
h : កមស់
� ។ H
B
P
C
១៧.១៤.ពរ
ី ា ៉មី
1 h
មាឌរបសពីរ៉មី =
V B×h D
3
B : ៃផ្� រកឡាប A
h : កមស់
� ។
H
C
B

ុ Page 20
១៧.១៥.កំណត់ពីរា៉មី
C'
ក
មាឌំ ណាត់ពីរ៉ម
1 Sb B'
V=
3
(SB + Sb + SB Sb × h ) A'
Sb : ៃផ្� រកឡាបាត
C
SB : ៃផ្� រកឡាធំ។
h
SB
A B
១៧.១៦.េកនបរិវត�ន៍
S
1
ក.មាឌរបស់េក V = π r 2h
3
ខ.្រកឡាៃផ�ខ Sl = 2π ra
គ)្រកឡាៃផ�សរុ=
ST 2π r 2 + 2π ra
a
ឃ)ជេន្រត
= a r 2 + h2 h
r
A B
H

ុ Page 21
១៧.១៧.កំណត់េកនបរិវត�
A r B
ក
ក)មាឌរបស់ំណត់េក
π
V=
3
(r 2
)
+ R2 + r R × h ។
h
ខ)្រកឡាៃផ�មុខកត់ែដលកត់ត
S= (r + R )h ។
R
D C
១៧.១៨.សុីឡ ាំង
R
ក)មាឌរបស់សុីឡាំង
V = π R2 h ។
h
ខ)ៃផ�្រកឡាខ
Sl = 2π Rh ។
គ)ៃផ�្រកឡាខងសរុ
=St 2π R h + 2π R 2 ។
www.mathtoday.wordpress.com

ុ Page 22
ជំពូកទី០២
ក្រមងលំហេដរេវៃនអនុ
ី គមន៍
លំហាត់ទ០១
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x )= 2x 2 − x + 5 ែដល x ∈  ។
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណនាតៃ f '(1) នង
ិ f '(2) ។
លំហាត់ទ០២
 x 3 + px + q ebI x ≤ 1
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
6x − 7x + 8 ebI x > 1
ចូរកំណត់ពីរចំនួនពិត p និង q េដីម្បីឲ្ f មានេដរីេវ្រតង x = 1 ។
លំហត់ទ�០៣
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = |x 2 − 4 x + 3| ែដល x ∈  ។
ចូរសិក្សោភាពមានេដរីេ f ្រតង់ x = 3 ។
លំហាត់ទ០៤
ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រកមេ
ក. y = x + 2x + 5 y x − 3x គ. y =x + 6x + 1
2 3 2 4 2
ខ.=
1 3 3 2
ឃ. y = x − 6x + 9x − 4
3 2
ង. y =x − 3x + 4
3 2
ច. y = x − x + 5x
3 2
2 1
ឆ. y =1 − +4 x x −2 x + y ( x + 1)
2 2 4
ជ. y = ឈ.=
x x
ញ.
= y (2x 2 − 3x )2 ដ.
= y 2x + 3 ឋ.
= y x2 +1
ទ. y = x 2 − 2x + 5 ( x 2 + 3x )( x 3 − 3x 2 )
ធ. y = ( x 3 + 2)(2x 2 − 3)
ន. y =

ុ Page 23
លំហាត់ទ០៥
x x −1 x2
ក. y = ខ. y = គ. y =
x −2 x +1 x −3
x 2 − 3x 2x 2 − 3x + 1 2x + 2
ឃ. y = ង. y = ច. y = 2
x +1 4x − 3 x + 2x − 3
x 2 + 4x x − 2x
2
x2 +1
ឆ. y = 2 ជ. y = ឈ. y = 2
x + 4x + 3 ( x + 1)2 x + x +1
x 2 − 3x x 2 − 4x + 5 x −3
ញ. y = 2 ដ. y = ឋ. y = 2
x + 3x + 3 x 2 − 4x x −x −2
x2 x 2 − 2x − 3 x 2 + 6x
ទ. y = 2 ធ. y = 2 ន. y = 2
x − 2x + 2 x − 2x + 3 x + 6x + 5
លំហាត់ទ០៦
ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្
1 1
ក. y = ខ. y =
4x 2 + 1 5x 3 + 2
3
3x + 1 x +2
គ. y = ឃ. y =  
2x − 1 2−x 
ង. y =
( x + 2)3 (2x − 1)5 ច. y =2(3x + 1)4 (5x − 3)2
លំហាត់ទ០៧
ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រក
x4 x3 x2
ក. y = 2x + 3x + 1
2
ខ. y = + + + x +1
4 3 2
(x )
4
គ. y = x 2 + 2x + 5 ឃ.=
y 3
+1
x2
ង. y = (
x + 2x 2x − 4 x
2
)( 3 2
) ច. y =
x +1

ុ Page 24
x 2 − 2x 1
ឆ. y = 2 ជ. y =
x − 2x + 2 x 2 − 4x + 5
x 2 + 3x + 3 2 − 2x
ឈ. y = ញ. y = 2
x +2 x − 2x + 3
លំហាត់ទ០៨
ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រ
2x 3 3x 2
ក. y =x − 4 x + 3
4 2
ខ.
= y −
3 2
គ. y = x4 + x2 +1 ឃ. y = x 4 − 6x 2 + 10
( ) ( )
4 3
ង.=
y x2 +1 ច. y = 1 + x − x 2
x2 + x +1 x2 − x
ឆ. y = ជ. y = 2
x −1 x +1
2x − 2 x 2 − 4x
ឈ. y = 2 ញ. y =
x − 2x + 5 (
2 x 2 − 4x + 5 )
លំហាត់ទ០៩
ក. y = sin3 x ខ. y 4 cos x − cos4 x
= គ. y = x 2 sin x
2
ឃ. y = x 3 cos3x ង. y = sin( x 2 ) ច. y = x cos
x
1 − sin x cos x
ឆ. y = ជ. y = ឈ. y = sin(cos x )
1 + sin x 1 + cos x
x cos x
ញ. y = cos( sin x ) ដ. y = ឋ. y =
cos x 1 + sin x
sin x + cos x
ទ. y = ធ. y
= sin 4 x + cos4 x ន. y = sin3 x cos3x
sin x − cos x

ុ Page 25
លំហាត់ទ១០
ក. y = x 2e x ខ.= គ. y = e x
2
y (2x + 3)e − x −3 x
ឃ.=
y ( x 2 + 1)e x ង. y = e x sin x ច. y = e x cos x
ex ex − 1
ឆ. y = ជ. y = ( x − 2x + 2)e
2 x
ឈ. y = x
x e +1
ex
ញ. y (sin x + cos x )e 2 x ដ. y = e3 sin x −sin ឋ. y = 2
3
x
=
x + 2x + 2
ទ. y = ( x 3 − 3x 2 + 6x − 6)e x ធ. y = ( x 2 + 5x + 7)e − x ន. y = x 3e x
2
លំហាត់ទ១១
4 8 2
ក. y = x − 3 + ខ. y = x − 4 + គ. y = x − 1 +
ex + 1 ex + 2 e2x + 1
8e x 4e x 2(2e x − 3)
ឃ. y = x + 3 − x ង. y = x + 1 − x ច. y= x −
2e + 1 e +3 2e x + 3
e −1
x
x −1
ឆ. y= x − x ជ. y =
( x − 2)( e x + 1) ឈ. y = x
e +1 e +1
e −1
x
ex 1
ញ. y = ដ. y = 2 ឋ. y = ( x − 1 + )e x
x x x
e −x
x
x
ទ. y = x ធ. y = x ន. y = ( x 2 − 7x + 11)e x
e +1 e −1
លំហាត់ទ១២
x2 ln x
ក. y = x ln x
4
ខ. y = − 3x + 2ln x គ. y =
2 x2
 x 
ឃ.=
y x ln x − x + 1 ង. y = ln   ច. y ln( x 2 + 1)
=
x −2

ុ Page 26
ln x 1 + ln x
ឆ. y x ln( x 2 + 1)
= ជ. y = x + 1 − ឈ. y =
x x
 x −1  x2
ញ. y= x + ln   ដ. y = − 5x + 8 ln( x + 1) ឋ. y = ln(cos x )
 x +1  2
ទ. y = ln(sin x ) ធy = 1) ន. y x 2 ln( x 2 + 1)
x + 3ln x − 8 ln( x +=
លំហាត់ទ១៣
 x2 − x   x2 +1 
ក. y = ln  2  ខ. y = ln  2 
 x + x +1   x − x +1 
 x 2 − 2x + 1 
គ. y = ln( x + x 2 + 1) ឃ. y = ln  2
 x + 2x + 1 
 
 1 + sin x 
ង.=
y x x 2 + 1 + ln( x + x 2 + 1) ច. y = ln  
 1 + cos x 
x 9 3 25
ឆ. y = + x
2 e +2 2
+ ln e x + 2( ) ជ. y = 16x + x
2e + 1
− 15 ln(2e x + 1)
6 2
ឈ. y = 2x − 1 + x − ln( e x + 1) ញ. y =− x − x + ln( e x + 1)
e +1 e +1
លំហាត់ទ១៤
4 16
ក.
= y 3 ln( e x + 1) − − 3x ខ. y = 9x − 8 ln( e x + 1) +
ex + 1 ex + 1
9 15
គ. y = 4 x − 3 ln( e x + 1) + x ឃ. y = 8x − 7 ln( e x + 1) + x
e +1 e +1
2 1
ង. y = 1+ x
e +1
(
+ ln e x + 1 ) ច. y = x − 3 ln( e x − 1) − x
e −1
x 3
ឆ. y = − + 2ln( e x + 1) − ln( e x + 2) ជ. y = 3x − 8 ln( e x + 1) + 15 ln( e x + 2)
2 2 2 2
x 8
ឈ. y = − 2ln( e x + 1) + ln e x + 3
3 3
( ) ញ. y = 2x − 9 ln( e x + 1) + 8 ln( e x + 2)

ុ Page 27
លំហាត់ទ១៥
ex
េគឲ្យអនុគមន៍ y = ែដល x ≠ 0 ។
x
១.គណនា y ' រួចបង�ញថ xy '+ (1 − x ) y =
0 ។
២.គណនា y '' រួចបងញថា xy ''+ (2 − x ) y '− y =
0 ។
លំហាត់ទ១៦
e x sin x
េគឲ្យអនុគមន៍ y = 2 ែដល x ∈ 
x +1
ចូរ្រសយប��ក់ ( x 2 + 1) y ''+ 4 xy '+ 2 y =
2e x cos x ្រគប់ x ∈  ។
លំហាត់ទ១៧
ex
x +1
១.គណនា y ' រួចបង�ញថ ( x 2 + 1) y '− ( x − 1)2 y =
0 ។
២.្រសយបំភ�ឺ ( x 2 + 1) y ''− ( x 2 − 4 x + 1) y '− 2( x − 1) y =

0 ្រគប់ x ∈  ។
លំហាត់ទ១៨
( x 2 − 4 x + 6)e x
េគឲ្យអនុគមន៍ y = ែដល x ∈ 
x4 +1
( )
ចូរ្រសយប��ក់ x 4 + 1 y ''+ 8x 3 y '+ 12x 2 y =
x 2 e x ្រគប់ x ∈  ។
លំហាត់ទ១៩
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដ f ( x ) = x + x 2 + 4 ែដល x ∈ 
ក.គណនា f '( x ) រួចទញថ =

f ( x ) 2 x 2 + 4 f '( x ) ។
ខ.បង�ញថ 4( x 2 + 4) f ''( x ) + 4 x f '( x ) − f ( x ) =

0 ។

ុ Page 28
លំហាត់ទ២០
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) =
(6 − x 2 )sin x − 4 x cos x ែដល x ∈ 
១.គណនា f '( x ) រួច្រសយ| f '( x )| ≤ x 4 + 4 ្រគប់ x ∈  ។
២.គណនា f ''( x ) រួច្រសយប��ក់|f ''( x )| ≤ x 2 ្រគប់ x ∈  ។
លំហាត់ទ២១
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f=
( x ) 4 x sin x + (6 − x 2 ) cos x ែដល x ∈ 
លំហាត់ទ២២
( x ) 2x sin x + (3 − x 2 ) cos x ែដល x ∈ 
១.គណនា f '( x ) និង f ''( x ) ។
២.ចំេពះ្រគប x ∈  ចូរ្រយប��ក់ថា f ''( x ) ≤ x 2 + 1 ។
លំហាត់ទ២៣
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ
x 3 5x 2  x 3 5x 2 
f (x ) =
− + − 6x +  − + 6x  ln x
9 4  3 2 
ក.ចូរ្រសយប��ក់ f '( x ) = ( x 2 − 5x + 6) ln x ្រគប់ x > 0 ។
ខ.េដ្រសយសមីក f '( x ) = 0 ។
លំហាត់ទ២៤
x 3 3x 2
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដ f ( x ) = − + − 2x + ( x 2 − 5x + 7)e x ។
3 2
ក.ចូរ្រសយប��ក់ f '( x ) = ( x 2 − 3x + 2)( e x − 1) ។

ុ Page 29
ខ.េដះ្រសយសមី f '( x ) = 0 ។
លំហាត់ទ២៥
(
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = x 3 − 9x 2 + 29x − 35 e x ។ )
ក.គណនា f '( x ) ។
លំហាត់ទ២៦
(
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = ( x − 4) 1 + x 2 + ln x + 1 + x 2 ។ )
ក.ចូរ្រសយបំភ�ឺថាអនុគម f អចកំណត់បានជានិច�្ x ∈  ។
ខ.គណនា f '( x ) រួចទញប��ក់ថ f ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េល  ។
លំហាត់ទ២៧
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ
(
f ( x )= (2x 3 + x ) 1 + x 2 − ln x + 1 + x 2 )
គណនា f '( x ) រួចទញប��ក់ថ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី  ។
លំហាត់ទ២៨
1 x3
f ( x=)
4
( 2
)
2x − 2x + 1 e − 2( x − 2x + 2)e +
2x 2 x
3
។
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី  ។

លំហាត់ទ២៩
3
x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់្រគប x > 0 េដ f= (
( x )   9 ln 2 x − 24 ln x + 17 ។
3
)
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី ( 0,+ ∞ ) ។

ុ Page 30
លំហាត់ទ៣០
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ
1 2 2
f ( x ) = (1 + ) ln 2 x + ln x − ( x − ) ។
x x x
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍ចុះជានិច�េល ( 0,+ ∞ ) ។
លំហាត់ទ៣១
1 2x x3
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =
− e + 2( x − 1)e −
x
។
2 3
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍ចុះេលី  ។
លំហាត់ទ៣២
1 + ln 2 x
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ f ( x ) = ។
x
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍ចុះេល ( 0,+ ∞ ) ។
លំហាត់ទ៣៣
x3 m − 3 2
f (x ) = +
3 2
( )
x + 3m − 2m2 x + 2m − 5 ែដល m ជាបា៉រ៉ែម៉
ចូរកំណត់តៃម� m េដម
ី ្បីឲ្យអនុគមន f េកន ី េនា�ះ ( 2,+ ∞ ) ។
ី េលច
លំហាត់ទ៣៤
f ( x ) =  x 2 + (m − 8)x − 2m2 + 5m + 8  e x ែដល m ជាបា៉រ៉ែម៉
កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគម f េកីនេលីចេនា�ះ ( 4 ,+ ∞ ) ។

ុ Page 31
លំហាត់ទ៣៥
f ( x ) =  x 2 − 2(m + 2)x + 7m + 3 e x ែដល m ជាបា៉រ៉ែម៉
កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគមន f េកីនជានិច�េលី  ។
លំហាត់ទ៣៦
2m − 1 3 2m + 2
f (x )
= x − (m + 1)x 2 − (m − 5)x + ែដល m ជាបា៉រ៉ែម៉្រត
3 3
2m − 1 3 2m + 2
េគតង=
f (x ) x − (m + 1)x 2 − (m − 5)x + (Cm )
3 3
→ →
ជាែខ្សេកងត f ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ (O , i , j ) ។
ក.ចូរកំណត់តៃម� m េដម
ី ្បីឲ្យអនុគមន f េកន
ី ជានិច�េលី  ។
ខ.ចូរកំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគមន f ចុះជានិច�េលី  ។
គ.្រសយប��ក (Cm ) កត់តមចំណុចនឹងក m ប�ូរតៃម�។
លំហាត់ទ៣៧
−x + m + 1
េគឲ្អនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) =
x 2 + (m − 5)(2m − 1)
ែដល m ជាបា៉រ៉ែម៉្រ ។
ក.រកែដនកំណត់ Df ៃនអនុគមន៍ f េទតមតៃម�េផ្សងៗ m ។
ខ.កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្ f ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េលីែដនកំណ Df របស់វ
លំហាត់ទ៣៨
x 2 + bx + c
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  * េដយ f ( x ) = ែដល b, c ∈  ។
x
ក.គណនា f '( x ) និង f ''( x ) ។

ុ Page 32
ខ.កំណត់តៃម� b និង c េដីម្បីឲ្យអនុគមន f មនតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស�1 ចំេព

x =2 ។
លំហាត់ទ៣៩
ex
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = 2 ែដល p , q ∈  ។
x + px + q
ខ.កំណត់តៃម� p នង
ិ q េដយដឹងថាអនុគម f មានតៃម� បរមាេធៀបចំេព x = 1
និង x = 2 ។
លំហាត់ទ៤០
e x −2
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = 2 ។
x − 3x + 3
ក.គណនា lim f ( x ) និង lim f ( x ) ។
x→−∞ x→+∞
ខ.គណនា f '( x ) ។
គ.សិក្សោអេថរភាព f រួចគូសតរងអេថរភាព f ។
លំហាត់ទ៤១
2e x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =−x − 1 + ln( e + 1) + x
x
។
e +1
ក.គណនា lim f ( x ) ។
x→−∞
1 2
ខ.្រគប x ∈  ចូរ្រស f ( x ) =+
1 ln(1 + ) − រួចគណន lim f ( x ) ។
ex ex + 1 x →+∞
ex − 1
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = x ។
( e + 1)2
ឃ.សិក្សោអេថរភាពៃនអនុគ f រួចគូសតរងអេថរភាព f ។

ុ Page 33
លំហាត់ទ៤២
4
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = x − 3 + ។
e +1
x
x→+∞
4e x
ខ.្រគប x ∈  ចូរ្រស f ( x ) = x + 1 − x រួចគណន lim f ( x ) ។
e +1 x →− ∞
( e x − 1)2
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = x ។
( e + 1)2
លំហាត់ទ៤៣
6e x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 2x + 5 − x − ln( e x + 1) ។
e +1
x→−∞
6 1
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) = x − 1 + − ln(1 + x ) រួចគណន lim f ( x ) ។
e +1
x
e x →+ ∞
( e x − 1)( e x − 2)
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = ។
( e x + 1)2
លំហាត់ទ៤៤
x 3
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =− + 2 ln( e x + 1) − ln( e x + 2) ។
2 2
x→−∞
1 3 2
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x )= 2ln(1 + ) − ln(1 + ) រួចគណន lim f ( x ) ។
e x
2 e x x →+ ∞
ex − 1
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = x ។
( e + 1)( e x + 2)

ុ Page 34
លំហាត់ទ៤៥
2e x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =2 + ln( e + 1) − x
x
។
e +1
x→−∞
1 2
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) =x + ln(1 + ) + រួចគណន lim f ( x ) ។
ex ex + 1 x →+ ∞
e x ( e x − 1)
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = x ។
( e + 1)2
លំហាត់ទ៤៦
1
(
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =( x − 2 ) 2e x − x ។
2
)
ក.សិក្សោលីមីតៃ f ្រតង់ − ∞ និង្រតង់ + ∞ ។
ខ.គណនាេដរីេវ f '( x ) ។
គ.គូសតរងអេថរភាព f ។
លំហាត់ទ៤៧
x2  x2 
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ f ( x ) =
− + 2x +  − 2x  ln x
4  2 
ក.គណនា lim f ( x ) និង lim+ f ( x ) ។
x→+∞ x→0
គ.សង់តរងអេថរភាពៃន អនុគម f ។
ប��ក់តៃម�អតិបរមាេធៀបនិងអប្បបរមាេធៀ f ។

ុ Page 35
លំហាត់ទ៤៨
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = ( x 2 − 7x + 11)e x −3 ែដល x ∈ 
ក.គណនា lim f ( x ) នង
ិ xlim f (x ) ។
x→−∞ →+∞
គ.គូសតរងអេថរភា f រួចទញប��ក់តៃម�អតិបរមាេបនង
ិ អប្បបរមាេធៀប
អនុគមន៍ f ។
លំហាត់ទ៤៩
ex
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = 2 ែដល x ∈  * ។
x
ក.សិក្សោលីមីត f ្រតង់ 0 និង្រតង់ −∞ និង្រតង់ +∞ ។
ខ.គណនាេដរីេវ f ' ( x ) ។
គ.គូសតរងអេថរភាព f រួចទញប��ក់តៃម�អប្បបរមាេធៀប f ។
លំហាត់ទ៥០
ln x
េគឲ្យអនុគន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = ែដល x ∈ ( 0, + ∞ ) ។
x2
ក.សិក្សោលីមីតៃនអនុគមន f ្រតង់ 0 + និង្រតង់ +∞ ។
គ.គូសតរងអេថរភាព f រួចកំណត់តៃម�អតិបរមាេធៀបៃន f ។
លំហាត់ទ៥១
 x2 +1 
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = ln  2 ។
 x − x + 1 
ក.សិក្សោលមីតៃ
ី f ្រតង់ −∞ នង
ិ ្រតង +∞ ។

ុ Page 36
គ.គូសតរងអេថរភា f រួចទញប��ក់តៃម�អតិបរមាេធៀបនិងអប្បបរមា
ៃនអនុគមន៍ f ។
លំហាត់ទ៥២
េគឲ្យ្រតីេ ABC មួយែកង្រតង A នង

ិ មានអុីប៉ូេតនូ BC = 5 2 cm ។
ចូរកំណត់រង�ស់្រជ�ងទំងពីរៃនមុំែកងរបស់្រតីេកណេដយដឹងថាវ
អតិបរមារួចកំណត់កំណត់ៃផ�្រកឡាអរមានេនា
លំហាត់ទ៥៣
េគឲ្យែស�៊មួយមានរង�ស R = 12cm ។ េគសង់េកនមួយចរឹកក�ុងែស�៊េន
ចូរកំណត់កម�ស់នង
ិ កំថាសបាតរបស់េកនេដយដឹងថាវមាន
រួចកំណត់មាឌអតិបរមារបស់េកនេនា
លំហាត់ទ៥៤
េគឲ្យែស�៊មួយមានរង�ស R = 9cm ។ េគសង់េកនមួយចរឹកេ្រកែស�៊
លំហាត់ទ៥៥
េគឲ្យែស�៊មួយមានរង�ស R = 12cm ។ េគសង់សុីឡាំងមួយចរឹកក�ុងែស�៊េន
ិ កំថាសបបស់សុីឡាំងេដយដឹងថាវមានមាឌ

ុ Page 37
លំហាត់ទ៥៦
េគឲ្យេកនមួយមានកម12cm និងកំថាសប 4cm ។ េគសង់សុីឡាំងមួ
ចរឹកក�ុងេកនេន
ិ កំថាសបាតរបស់សុីឡាំងេដយដឹងថាវបរម
រួចកំណត់មាឌអតិបរមារបស់សុីឡាំងេនា
លំហាត់ទ៥៧
្រតីេកណសម ABC មួយមានបរិមា 2p វិលជុំវិញកម�ស់ែដលគូស
ី ំពូល A កំណត់បានសូលីដមួយមានមាឌធំបំផ
េចញពក
គណនារង�ស់្រជ�ងនិងកម�ស់ៃនេកណសមបាតេន
លំហាត់ទ៥៨
្របអប់្រតង់មួយមានគ្រមបេលីនិង បាតេ្រកមជាកេ 250cm3 ។
សមា�រៈស្រមាប់េធ�ីគ្រមបេលីនិងបាតេ្រ 2000 េរៀលក�ុងមួយសង�ីែម៉្រតកេ

ី សមា�រៈស្រមាប់េធ�ីៃផ�ខងមាន1000 េរៀលក�ុងមួយសង�ីែម៉្រតកេរ
េហយ
កំណត់រង�ស់្រទនុងៃន្របអប់េដម
ី ្បីឱ្យ្របាក់ចំណាយេលីសមា�រៈមា
រួចគណនា្របាក់ចំណាយអប្បបរ។
លំហាត់ទ៥៩
ពីរ៉មីតចតុមុខនិយ័ត SABCD មានៃផ�្រកឡា SL ។
ចូរគណនាលេធៀបរវងរង�ស់កម�ស SO នង
ិ ្រជ�ងមួយៃនបាតេដីម្បីឱ
ពរ៉មីតចតុមុខនិយ័តមា
ី នតៃម�អតិបរម

ុ Page 38
លំហាត់ទ៦០
ផលបូកបរ ិមា្រតកេរមួយ និង រង�ង់មួយមាន្រ L ។
គណនាផលេធៀបរវងរង�ស់កំរង�ង់ និង ្រជ�ងកេរេដីមបូកៃផ�្រកឡាក
ិ រង�ង់មានតៃម�អប្បបរ
នង
លំហាត់ទ៦១
សង�័សីមួយបន�ះរងកេរ មាន្រជ�ងេ 2m ។េគកត់េចញពីបន�ះសង�័សេនះនូវ
កេរបួនប៉ុនគា�េដីម្បីឲ្យែផ�កែដលេនសល់អចបត់េធគា�នគ្រមួយ។
គណនា្រជ�ងៃនកេរែដល្រត�វកត់េចញ េដីេកសេនះមានមាឌអតិបរម
លំហាត់ទ៦២
េគេធ�ធ
ី ុងទឹករងសុីឡាំងមួយ(គា�នគ្រមប) ែដលមានមាV ។
េតីេគ្រត�វេ្រជីសេរីសកម�និងកំបាតៃនសុីឡាំងយា៉ងណាេដីម្បីឲ្យស
ចំណាយអស់សង�័សីតិចបំផុត
លំហាត់ទ៦៣
្របេលពីែប៉តែកងមួយមានមាឌេស�V ។
កំណត់វិមា្រតៃន្របេលពីែប៉តែកងេនះេដម
ី ្បីឲ្យ្រកលៃផ�របស់វ
លំហាត់ទ៦៤
គណនាវិមាឌៃនចតុេកណែកងមួយែដលមានបរិមា្រតធំបំផក�ុងកន�ះ
រង�ង់ក R ។

ុ Page 39
លំហាត់ទ៦៥
គណនាមាឌអបរមាៃនេកនមួយ ែដលជេន្រតមា ស់េស�ី  ។
លំហាត់ទ៦៦
សមករេពលៃនចលនាស
ី ែម�ងេ=
S 6t 2 − t 3 , ក�ុងេនះ t គត
ិ ជ s , S គត
ិ ជ m ។
រកខណៈែដលចលនាេនមានេល្ប�នអតិបរមានិងគណនាេអតិបរមាេន។
លំហាត់ទ៦៧
សង�័សីមួយបន�ះមានរងចតុេកណែកងែដលវិមា្រតមានរង 30 cm និង 48cm ។

េគកត់េចញពីបន�ះសង�័សីេនះនូវកេរបួនប៉ុនគា� េដម
ី ្បីឲ្យែផេនសល
អចបត់េធ�ីជា្របអបយ (គា�នគ្រមប)
គណនាវិមា្រតៃន្រេដីម្បីឲ្យ្របអបមាឌអតិបរមា
លំហាត់ទ៦៨
្រគប់សុីឡាំងែដលមាន្រកលៃផ�សរុបេស 2π a 2 ។
េតីសុីឡាំងណាែដលមាឌធំបំផុត។
លំហាត់ទ៦៩
េគបត់បន�ះសង�័សី ែដលមានទទឹងេស�ី េធ�ជា

ី ទទឹកមួយ ។មុខកត់ែកងៃ
a
ទទឹកជាចតុេកណែកងព ABCD ែដល AB
= BC
= CD
= ។
3
កំណត់មុំ មុំរវង្រជ�ងខងនិងបាតៃនទទឹក)េដីម្បីឲ្យទេនះមានមាឌធ)

ុ Page 40
លំហាត់ទ៧០
ក្រមិតេ្របី្របាស់ធ្យូងៃននាវ (0.3 + 0.0001V 3 ) េតក�ុងមួយេមា៉
ក�ុងេនះ V ជាេល្បៃននាវគិ km / h ។ គណនាេល្ប�នែដលអំេណាយផលបំផ
េដីម្បីឲ្យចំណាយអសធ្យូងតិចបំផុត។
លំហាត់ទ៧១
បង�ូចមួយរងចតុេកណែកងមានែផ�កខងេលីជាកន�ះនិងបរ ិមា្រតៃនបង�េស�ីនឹង
6m ។ គណនាវិមា្រតៃនបង�ូច េដម
ី ្បីឲ្យពន�ឺចំងចូលបានេ្រចី
លំហាត់ទ៧២
េគេធ�ី្របអប់រង្របេលពីែប៉តែកងមួយមានបាតជាកេរគា�នគ្រម
32 dm3 ។
ក)រកទំនាក់ទំនងរវង្របែវង្រជ� x និងកម�ស់ h ៃន្របអប់
ខ)កំណត់ x និង h េដីម្បីឲ្យអស់េសហ៊ុយតិចបំផុ
លំហាត់ទ៧៣
ABC ជា្រតីេកណែកង្រ A ែដល

= cm, AC 12 cm ។ ADEF ជ
AB 5=
ចតុេកែកងែដលមានវិមា្ x នង
ិ y , (0 < x < y ) ។
គណនរង�ស់ x និង y េដីម្ឲ
ប ្ ADEF មាន្លៃផ�ធំបំផុត
លំហាត់ទ៧៤
្របអប់រង្របេលពីែប៉តែកងមួយមានវិ x , 2 x នង
ិ h គត
ិ ជាែម៉តនងមាគ្រម
មាន្រកលៃផ�ទំង S = 1 m 2 ។
ក.គណនា h ជាអនុគមន៏ៃន x ។

ុ Page 41
ខ.គណនាមាV ៃន្របអប់ជាអនុគមន៏ៃ x ។
រកតៃម� x េដីម្បីឲ្យ្របមានមាឌធំបំផុត
លំហាត់ទ៧៥
េគេ្រគាងេធ�ីធុងរងជាសុីឡាំងបរិវត�ន៏មានគ្រមបមាន្រ S = 6π (m 2 )
គណនារង�ស់កំ និងរង�ស់កម�ស់ធុង េដីម្បីឲ អតិបរមា
រួចគណនាតៃម�អតិបរេនាះគិតជាលីត (េបីេគយ π = 3.1) ។
លំហាត់ទ៧៦
េកណបរិវតន៏មួយមានកម�ស15 cm និងកំបា 6 cm ។ សុីឡាំងមួយមានកំ x

នង
ិ កម�ស់ h ចរឹកក�ុងេកណេន (0 < x ≤ 6, 0 < h ≤ 15) ។
5
ក)បង�ញ
= V 15π x 2 − π x 3 ែដល V ជាមាឌសុីឡាំ
2
ខ)កំណត់តៃម� x េដម
ី ្បីឲ្យមV មានតៃម�អតិបរមា
លំហាត់ទ៧៧
→ →
( x − 3)2 ( y − 3)2
ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ ( O , i , j ) េគឲ្យេអលី ( E ) : + 1 ។
=
9 3
M ជាចំណុចមួយស�ិតេល ( E ) េហយមានអប់សុ
ី x M េផ��ងផា�ត់ 3 < x M < 6
េគតង P នង
ិ Q ជាចំេណាលែកងៃនចំណ M េទេលីអ័ក ( ox ) នង
ិ ( oy )
េរៀងគា�។យក θ = ∠MOP ។
កំណត់តៃម� θ គិតជារ៉ដ្យង់េដម
ី ្បីឲ្យចតុេ OPMQ មានៃផ�្រកឡាអតិប

ុ Page 42
លំហាត់ទ៧៨
េគសង់សុីឡាំងបរិវត�ន៍មួយមានម 54π m3 ។
កំណត់វិមា្រតសុីឡាំងេដម
ី ្បីឲ្យអស់ចំណាផុត ។
លំហាត់ទ៧៩
េគឲ្យបនា�ត់ពី (d1 ) នង
ិ (d2 ) មានសមីករឆ�ុះេរៀងគា
x − 5 y −1 z + 2 x − 6 y − 2 z −1
(d1 ) : = = និង (d2 ) : = =
−2 −1 2 −4 −1 3
A ជាចំណុចមួយៃន (d1 ) មានអប់សស x A = 1 េហយ ី B ជាចំណុចមួយៃន (d2 )
មានអប់សុី x B = t ែដល t ∈  ។
ក.ចូរគណនារង� AB ជាអនុគមន៍ៃ t ។
ខ.កំណត់តៃម� t េដីម្បីឲ្ ( AB ) មានតៃម�អប្បបរម
លំហាត់ទ៨០
េគឲ្យចតុមុ SABC មានប ABC ជា្រតីេកណែកង្ A េហយ
ី ្រទនុ
SA ែកងេទនឹងប�ងប ( ABC ) ្រតង A ។
តង
= , AC y នង
AB x= ិ SA = z ែដល x , y, z ∈  េហយ
ី េផ��ងផា�ត
10 ។
x+ y+z =
កំណត់តៃម� x , y, z ែដលេធ�ីឲ្យចតុមុ SAB មានតៃម�អតិបរម
លំហាត់ទ៨១
→→
ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ល ( o, i , j ) េគមានចំណុច A(2,4) ។ បនា�ត់ (d ) មួយគូស
េចញពី A កត់អក័ ( ox ) និង ( oy ) ខងែផ�កវិជ�មានេរៀងគា�្រ P នង
ិ Q ។
កំណត់េមគុណ្របាប់ទិសៃនបនា� (d ) េដម
ី ្បីឲ ∆OPQ មានៃផ�្រកឡាអប្
រួចកំណត់ៃផ�្រកឡាេនា

ុ Page 43
លំហាត់ទ៨២
 1 
េគមានអន ុគម=
ន ៍ y f=
(x ) 3x + 1 កំណត់េលីចេនា�  − , +∞  ។
 3 
3 3
ក.ចំេពះ្រគប x ∈ [1,5 ] ចូរបង�ញថា ≤ f '( x ) ≤ ។
8 4
ខ. េដយេ្រប ីសមភាពកំេណីនមាននត់េទនឹងអនុគមន f ចំេពះ្រគប x ∈ 1,5
3 13 3 5
ចូរបង�ញថា x + ≤ 3x + 1 ≤ x + ។
8 8 4 4
លំហាត់ទ៨៣
េគឱ្យអនុគមន f មានេដរីេវេល ( −∞ , + ∞ ) ែដល f ( x=) x +2។
ក.រកតៃម�អមៃន f ' ( x ) ចំេព ∀x ∈ −1,2
1 5 1 3
ខ.បង�ញថាចំេ ∀x ∈ −1,2េគបា x + ≤ x + 2 ≤ x + ។
4 4 2 2
លំហាត់ទ៨៤
1
េគឱ្យអនុគមន f ( x ) = ែដល x ∈ 0 , 2។
x2 + x +1
ី េនា� x ∈ 0 , 2 ។
ក. សិក្សោអេថរភា f េលច
1
ខ. ្រសយប��ក ∀x ∈ 0 , 2 េគបាន ≤ f ( x ) ≤ 1។
7
លំហាត់ទ៨៥
 π
េគឱ្យអនុគមន f កំណត់េលី  0 ,  ែដល f ( x ) = tan x ។
 2
π
បង�ញចំេពះ្រគប់ចំនួនព a និង b ែដល 0 ≤ a < b < េគបា៖
2
b−a b−a
≤ tan b − tan a ≤ ។
cos2 a cos2 b

ុ Page 44
លំហាត់ទ៨៦
េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្ េដីម្បីរកតៃម�្របែហលៃនចំនួនេ្រក
ក. 37 ខ. 65 គ. 3
26 ឃ. 3 126
ង. 50.4 ច. 79.5 ឆ. 3 62.3 ជ. 3 218.3
លំហាត់ទ៨៧
េរងច្រកផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មួយ្របាសរុបក�ុងករផលិតមា�រ
ចំនួន x េ្រគឿង ែដលឱ្យតមអនុគម C( x ) = 930 + 15x + 0.2x 2 ពន់េរៀល។

េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្េដីម្បា៉ន
ប ស� តៃម�្របែហលៃនកំេណីន្របចំណាយ េបសមា�រ
ែដលបានផលិតេកីនពី 60 េ្រគងេទ 62 េ្រគឿង
លំហាត់ទ៨៨
្រក�មហ៊ុនផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មួយបានទទចំណូលសរុបពីករលក
x2
សមា�រ x េ្រគឿ ែដលឱ្យតអនុគមន៍ R=
( x ) 20x − គត
ិ ជាមុឺនេរៀលែដ
30
0 ≤ x ≤ 600 ។ េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្បា៉ន់សតៃម�្របែហលៃនកំេណីន្របចំណូល
េបស
ី មា�រៈែដលបានលក់ែ្រប្រប�150 េ្រគឿេទ160 េ្រគឿង
លំហាត់ទ៨៩
សហ្រគាសផលិតសមា�រឡិច្រត�និចមួបាចំណា្របាក់សរុបក�មួយែខ
ស្រមាប់ផលសមា�រៈ x េ្រគឿង ែដលឱ្យតមអនុគ C( x=

) 0.1x 2 + 4 x + 200
គត
ិ ជាពេរៀល េហយ
ី សហ្រគបានទទួល្របាក់ចំណូលមកវិតមអនុគមន

ុ Page 45
( x ) 54 x − 0.3x 2 គិតជាពេរៀល។
R=
ក. សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំេ P ( x ) ។
ខ. េ្របីឌេផរង៉ ់ែស្យលេដីម្បីបា៉ន់ស�នតៃម�្របកំេណីន្របាក់ចំេណ
េបីបរ ិមាសមា�រែដលបាលក់េកីនពី 40 េ្រគឿង េ 44 េ្រគឿង
លំហាត់ទ៩០
បាល់ឡុងមួយមានរងជាែ េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្យលេដីម្បីគណនាតៃម�្រប
កំេណីនមាបាល់ឡុង េបីេព្រត�កំេដៃថ�បាល់ឡុងរីកមាឌ ែដលកំរ
ែ្រប្រប�ល 2m េទ 2.15m ។
លំហាត់ទ៩១
តមកអេង�តរបស់អ�កស�ិតិបានឱ្យដឹចំនួន្របជាពលរដ�េនក�ុងទី្រក�ងមួយរ
ល t ឆា�ំេទខេទៀតមាកេកីនេឡង
ី ែដលឱ្យតមអនុគម
P (t )= 10(40 + 2t )2 − 1600t នាក់។ េ្របឌីេផរ៉ង់ែស្យលេដ
ី បា៉ន
ី ស�នកំេណី
្របជាពលរដ�ក�ុងទី្រក�ងេបី t ែ្រ្រប�លព 6 េទ 6.25 ឆា�ំ
លំហាត់ទ៩២
សហ្រគាសផលិតសមា�រៈេអឡិច្រត�និចមួចំណា្របាក់សរុបក�ុ1 ៃថ�
ស្រមាប់ផលិតសមា x េ្រគឿែដលឱ្យតមអនុគមខងេ្រក
C( x ) = 2400 + 28x + 0.02x 2 (គត

ិ ជពន់េរៀ) ។
ក.ចូរកំណត់្របាក់ចំណាយសរុបក�ុងករផលិ រៈ 10 េ្រគឿង20 េ្រគង

ុ Page 46
និង 30 េ្រគឿង
ខ. បា៉ន់ស�នតៃម�្រប ៃន្របាក់ចំណាយក�ុផលិតសមា�រៈេ្រគឿងទ11 េ្រគឿ
ទី 21 និង េ្រគឿងទី31។
លំហាត់ទ៩៣
េរងពុម�េបាះពុម�ទស្សនាវដ� បានចំណាយសរុបក�1ែខស្រមាប់េបាះព
ទស្សនាវដ x ច្បោប់ែដលតមអនុគមនខងេ្រក
C( x ) 0.0001x 2 + x + 465 គិតជាពន់េរៀ។

=
េហយ
ី េរងពុម�នលក់េចញវិញទស្សនាវដ1ច្បោប់ៃថ
P= D( x )= 4 − 0.0002x ពន់េរៀល
ក.សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំណូលសរ R( x )
ខ.សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំេណញសរ P ( x )
គ.គណនា្របាក់ចំេណញសរុបេបីក1ែខេរងពុម�លក់អស 3000 ច្បោ 3500
ច្បោប់ ន4000 ច្បោប
ឃ.បា៉ន់ស�នតៃម�្របែហលៃន្របាក់ចំេណញែដលបានពីករលក់ទស្សនាវដ
3001 ច្បោប់ទ3501 និង ទី 4001។
លំហាត់ទ៩៤
សហ្រគាសផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មណា្របាក់សរុបក�ុងករផ សមា�រ
x េ្រគឿង ែដលឱ្យតមគមន៍ C( x ) = 480 + 26x − 0.1x 2 ពន់េរៀល

ក. កំណត់អនុគមន៍្របាក់ចំណាយមធ C( x ) ។
ខ. គណនា្របាក់ចំណាយមធ្យមបែន� x = 30 , x = 50 និង x = 70 ។

ុ Page 47
លំហាត់ទ៩៥
សហ្រគាសផលិតសមា�រៈេអឡិច្រត�និចមួចំណាយសរុបក�ុងករផល សមា�រ
x េ្រគឿឱ្តមអន-គមន៍ C( x ) = 1080 + 42x + 0.3x 2 ពន់េរៀល។

កំណត់បរ ិមាណសមា�រៈែសហ្រស្រត�វផលិតេដីម្បីឱ្យ្ចំណាយមធ្
មានកំរិតអប្បបរមាេប 0 ≤ x ≤ 90 ។
លំហាត់ទ៩៦
ិ សមា�រ x
្រក�មហ៊ុនផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មួយបសរុបក�ុងកផលត
េ្រគឿងឱតអនុគមន៍ C( x ) =x 2 + 20x + 1050 ពន់េរៀល េហីយ្រក�មហ៊ុនល
េចញវិញទទួលបាន្របាក់ចំណូលសរុបេអយតមអន R
=( x ) 140x − 0.5x 2
គត
ិ ជពន់េរៀលកំណត់កំរតបរ
ិ ិមាណសមា�ែដល្រក�មហ៊ុន្រត�វផលិតនិងល
េដីម្បីឱ្យ្រក�មនទទួលបាន្របាក់ចំេណញជាអតេបី 0 ≤ x ≤ 70 ។
លំហាត់ទ៩៧
មាៃនប៊ូលមួយថយចុះេដយអ្15cm3 / s ។ េតកំៃនែស
ី �៊រែ្រប្រប�ល
អ្រតប៉ុ នា�នេបីមាឌៃនប៊ូលេស� 36π (cm3 ) ។
លំហាត់ទ៩៨
ចក់ទឹកចូលក�ុងសុីឡាំងមួយែដលមានក 10cm េដយអ្ 360cm3 / s
េហយ
ី លិចេចញេ្រកវិញេដយ 40cm / s ។
3
េតីក្រមិតទឹកែ្រប្រប�លេដយអ្រត ?

ុ Page 48
លំហាត់ទ៩៩
សង�័សម
ី ួយបន�ះរងកេរ មាន្រជ�ងេ 2m ។េគកត់េចញពីបន�ះសង�័សីេន
នូវកេរបួនប៉ុនគា� េដីម្បីឲ្យែផ�កែដលេនសល់អចបត់េធគា�នគ្បមួយ ។
គណនា្រជ�ងៃនកេរែដល្រត�វកេដីម្បីឲ្យេេនះមានមាឌអតិបរម
លំហាត់ទ១០០
x 3 + 3x 2 − 3x + 1
េគឲ្យអនុគមន៍ f ( x ) = កំណត់ចំេពះ្រគប x ∈  ។
3x 2 − 3x + 1
ចំេពះ្រគប់ចំនួនពិតវិជ�ម a និង b ចូរ្រសយប��ក់ថ
1 + a + b   1 + a + b + ab 
f 
2  ≥ f  2+a +b  ។
   
លំហាត់ទ១០១
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x) = ln( x + 1 + x 2 ) , x ∈ 

a+b a b
ចូរ្រសយប��ក់ f ( )< f( + ) ្រគប់ a > 0, b > 0 ។
1+ a + b 1+ a 1+ b
a+b a b
ឬ < +
1+ a + b 1+ a 1+ b
េដយសរែតអនុគមន៍ f ( x) ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េ  េហតុេនះ
តមលក�ណះអនុគមន៍េកីនេគបា
a+b a b a+b a b
< + នាំឲ្ f ( )< f( + )
1+ a + b 1+ a 1+ b 1+ a + b 1+ a 1+ b
a+b a b
ដូចេនះ f ( )< f( + ) ចំេពះ្រគប a > 0, b > 0 ។
1+ a + b 1+ a 1+ b
លំហាត់ទ១០២
េគមានអន ុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x)= 10 x 2 + 5 x + 1978 ។
ក.គណន f '( x) រួចគូសតរងអេថរភា f ។

ុ Page 49
a b a+b
ខ.ចូរេ្របៀបេធៀបតៃម� f ( + ) នង
ិ f( ) ចំេពះ្រគ a, b > 0 ។
1+ a 1+ b 1+ a + b
លំហាត់ទ១០៣
sin x + x cos x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =
2
x3
ក.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : x − ≤ f (x ) ≤ x ។
3
n
  k   1   2   3   n 
ខ.េគតង Sn = ∑  f  2  = f  2  + f  2  + f  2  + ... + f  2  ។
k =1   n   n  n  n  n 
េដយេ្រប ីវិសមភាពខងេលីចូរ្រសយប��ក n ∈  េគបាន
n + 1 (n + 1)2 n +1
− ≤ S ≤ ។
2n 12n4 2n
n
គ.ទញរកលីមីតៃ Sn កលណ n → +∞ ។
លំហាត់ទ១០៤
1 1 1
េគឲ្យស�ុីត u= + + ... + ែដល n ∈ 
n +1 n + 2 2n
n
ក.ចូរ្រសយ ln (1 + x ) ≤ x ≤ − ln (1 − x ) ្រគប់ចំនួនពិ x ∈ [0,1) ។

 2n + 1 
ខ.េដយេ្រប ីវិសមភាពខងេលីចូរ្ ln   ≤ un ≤ ln 2 ។
 n + 1 
គ.ទញរកលីមីតៃ un កលណ n → +∞ ។
លំហាត់ទ១០៥
π
េគឱ្យ a និង b ជាពីរចំនួនពិតែដល 0 ≤ a < b <
2
b−a b−a
ចូរ្រសប��ក់ថា < tan b − tan a < ។
cos2 a cos2 b

ុ Page 50
លំហាត់ទ១០៦
(1 + x )α
េគឲ្យអនុគមន៍=
f (x ) ,α ≥ 1 , x ∈ [0,1] ។
1 + xα
ក.រកចំណុចបរមាៃនអនុគមន៍ f ។
ខ.្រសយប��ក់|x |α +| y|α ≤ (|x |+| y|) ≤ 2α −2 |x |α +| y|α
α
( ) ។
លំហាត់ទ១០៧
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ
f ( x ) = x 3 − ( a + b + c )x 2 + ( ab + bc + ca )x − abc ែដល a,b, c ∈  ។
ក.គណនា f ( a ) នង
ិ f (b) រួចទញថាសមីក f '( x ) មាប�សយា៉ងតិចមួ
េនចេនា�ះចំនួ a និង b ។
ខ.ទញប��ក់វិសមភា ( a + b + c )2 ≥ 3( ab + bc + ca ) ។
លំហាត់ទ១០៨
េបអ
ី នុគមន៍ជាប់ f កំណត់េលី  េហយប
ី ំេពញលក�ខណ� ៖
f (x )
y ) f ( x ) 1 + ( f ( y))2 + f ( y) 1 + ( f ( x ))2 នង
f ( x += ិ lim =1 ។
x →0 x
្រសយប��ក់ថាអនុគម f មានឌីេផរ៉ង់ែស្យល
លំហាត់ទ១០៩
1 2 3 n
េគមានផលបូក Sn = + + + ....... +
10 100 1000 1000....000
ក. ចូរ្រសសមភាពខងេ្រក
1 x n +1
= 1 + x + x + x + ..... + x +
2 3 n
, ∀x ≠ 1 , n ∈ 
1−x 1−x
រួចទញឱ្យបសមភាពខងេ្រ
1 [nx − (n + 1)] x n
1 + 2x + 3x + .... + nx=
2 n −1
+ ។
(1 − x )2 (1 − x )2

ុ Page 51
ខ. ទញរកតៃម�ៃន Sn និង lim Sn ។

n →+∞
លំហាត់ទ១១០
េគឱ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = sin x ។

nπ
ចូរបង�ញថាេដរីេវទ n ៃនអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( n=
)
( x ) sin( x + ) ។
2
លំហាត់ទ១១១
េគឱ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = e x .cos x ។
π
ក. គណនា f '( x ) រួចបង�ញថ
= f '( x ) 2 e x cos( x + )។
4
n nπ
ខ. េដយេធ�ីវិចរតមកំេណីនចូរ=
បង f ( n ) ( x ) 2 e x .cos( x + )។
4

ុ Page 52
ជំពូកទី០៣
ែផ�កដំេណះ្រសយលំហត់េ្រ ជ
លំហាត់ទ០១
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x )= 2x 2 − x + 5 ែដល x ∈  ។
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណនាតៃ f '(1) និង f '(2) ។
ដំេណាះ្រ
េដយេ្រ�ន
 ិយមន័យចូរគណនាតៃ f '(1) និង f '(2) ៖
f (1 + h ) − f (1)
តមនិយមន័យេយីងបា f '(1) = lim េដយ f (1) = 2 − 1 + 5 = 6
h→ 0 h
នង
ិ f (1 + h ) = 2(1 + h ) − (1 + h ) + 5 = 2 + 4h + 2h − 1 − h + 5 = 2h + 3h + 6
2 2 2
េយង
( 2h 2
)
+ 3h + 6 − 6
= lim ( 2h +=
3) 3 ។
ី បាន f =
'(1) lim
h→ 0 h h → 0
ដូចេនះ f '(1) = 3 ។
f (2 + h) − f (2)
តមនិយមន័យេយីងប f '(2) = lim េដ f (2) = 8 − 2 + 5 = 11
h→ 0 h
នង
ិ f (2 + h)= 2(2 + h) − (2 + h) + 5= 2h + 7h + 11
2 2
េយង
( 2h 2
+ 7h + 11 − 1 )
= lim ( 2h +=
7) 7 ។
ី បាន f =
'(2) lim
h→ 0 h h→ 0
ដូចេនះ f '(2) = 7 ។

ុ Page 53
លំហាត់ទ០២
3
 x + px + q
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
ebI x ≤1
6x − 7x + 8 ebI x >1
ចូរកំណត់ពរី ចំនួនពិត p នង
ិ q េដីម្បីឲ្ f មានេដរីេវ្រតង x = 1 ។
កំណត់ពីរចំនួនពិត p និង q ៖
េដីម្បីឲ្ f មានេដរីេវ្រតង x = 1 លុះ្រតែ f ជាអនុគមន៍ជាប់្រត x = 1 និងចំនួន

េដរេវ្រតង់
ី 1 ខងេឆ�ងេស�ីឹងចំនួនេដរី
ន េវ្រត1 ខងស �គំ f '− (1) = f '+ (1) ។
េដយ f ជាអនុគមន៍ជាប់្រត x = 1 េនាះ lim
= f ( x ) lim
= f ( x ) f (1 )
− +
x →1 x →1
(
សមមូល lim− x 3 + px =
x →1
) ( )
+ q lim+ 6x 2 − 7x + 8 ឬ 1 + p + q = 6 − 7 + 8
x →1
6 (1) ។
សមមូល p + q =
f (1 + h ) − f (1)
ម្យោ៉ងេទៀ f '− (1) = lim− េដយ f (1) =1 + p + q
h→ 0 h
េហយ
ី f (1 + h ) = (1 + h ) + p(1 + h ) + q = h + 3h + (3 + p)h + 1 + p + q
3 3 2
h3 + 3h2 + (3 + p)h
េគបាន f '− (1) = lim−
h→ 0 h
(
= lim− h2 + 3h + 3 + p = 3 + p
h→ 0
)
f (1 + h ) − f (1)
ដូចគា�ែដរ f '+ (1) = lim+ េដយ f (1) = 6 − 7 + 8 = 7
h→ 0 h
េហយ
ី f (1 + h ) = 6(1 + h ) − 7(1 + h) + 8 = 6h + 5h + 7
2 2
( 6h+ 5h + 7 − 7
2
)
(1)
េគបាន f '+= lim = lim+ ( 6h +
= 5) 5 ។
h → 0+ h h → 0
េដយ f '− (1) = f '+ (1) េនាះ 3 + p =5 េគទញបា p = 5 − 3 = 2 ។
តម (1) េគទញបា q = 6 − p = 6 − 2 = 4 ។
ដូចេនះ
= p 2=
,q 4 ។

ុ Page 54
លំហាត់ទ០៣
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = |x 2 − 4 x + 3| ែដល x ∈  ។
ចូរសិក្សោភាពមានេដរីេ f ្រតង់ x = 3 ។
សិក្សោភពមនេដរីេ f ្រតង x = 3
េយង
ី មាន f (3) =|3 − 4(3) + 3| =|9 − 12 + 3| = 0 ។
2
េហយ
ី lim− f ( x ) = lim| x 2 − 4 x + 3|=|9 − 12 + 3| = 0 ។
x →3 x →3
−
ិ lim+ f ( x ) = lim|
នង − 4 x + 3|=|9 − 12 + 3| = 0 ។
2
x
x →3 x →3 +
x →3
( x ) lim+ f =
េដយ lim− f =
x →3
( x ) f=
(3) 0 េនាះ f ជាអនុគមន៍ជាប់្រត x = 3 ។
f ( x ) − f (3) |x 2 − 4 x + 3| |x − 3||x − 1|
ោ៉ងេទៀ f '− ( 3 ) lim
ម្យ= = lim= lim
x →3− x −3 x →3− x −3 x →3− x −3
−( x − 3)|x − 1|
=lim− = − lim| x − 1| =−2 ។
x →3 x −3 x →3−
f ( x ) − f (3) |x 2 − 4 x + 3| |x − 3||x − 1|
េហ=
យ
ី f '+ ( 3 ) lim
= lim= lim
x →3+ x −3 x →3+ x −3 x →3+ x −3
( x − 3)|x − 1|
= lim+ = lim| 1| 2 ។
x −=
x →3 x −3 x →3+
េដយ f '− ( 3 ) ≠ f '+ ( 3 ) ដូចេនះ f គា�នេដរីេវ្រតង x = 3 េទ ។

ុ Page 55
លំហាត់ទ០៤
ក. y = x 2 + 2x + 5 ខ.=
y x 3 − 3x 2 គ. y =x 4 + 6x 2 + 1
1 3 3 2
ឃ. y = x 3 − 6x 2 + 9x − 4 ង. y =x 3 − 3x 2 + 4 ច. y = x − x + 5x
3 2
2 1
ឆ. y =1 − +4 x ជ. y =x2 − 2 x + ឈ.=
y ( x 2 + 1)4
x x
ញ.
= y (2x 2 − 3x )2 ដ.
= y 2x + 3 ឋ.
= y x2 +1
ទ. y = x 2 − 2x + 5 ធ. y =
( x 2 + 3x )( x 3 − 3x 2 ) ន. y =
( x 3 + 2)(2x 2 − 3)
គណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រក
ក. y = x 2 + 2x + 5
េយង
ី បាន y ' = ( x + 2x + 5)' = ( x )'+ (2x )'+ (5)' = 2x + 2 ។
2 2
ខ.=
y x 3 − 3x 2
េយង
ី បាន y ' = ( x − 3x )' = ( x )'− (3x )' = 3x − 6x = 3x ( x − 2) ។
3 2 3 2 2
គ. y =x 4 + 6x 2 + 1
េយង
ី បាន y ' = ( x + 6x + 1)' = ( x )'+ (6x )'+ (1)' = 4 x + 12x = 4 x ( x + 3) ។
4 2 4 2 3 2
ឃ. y = x 3 − 6x 2 + 9x − 4
េយង 2 2
( )
ី បាន y '= 3x − 12x + 9= 3 x − 4 x + 3 = 3 ( x − 1)( x − 3 ) ។
ង. y =x 3 − 3x 2 + 4
េយង
ី បាន y ' = 3x − 6x = 3x ( x − 2) ។
2
1 3 3 2
ច. y = x − x + 5x
3 2
េយង
ី បាន y ' = x − 3x + 5 ។
2

ុ Page 56
2
ឆ. y =1 − +4 x
x
2 4 2 2 1 1 
េយង ី បាន y ' = 2 + = 2+ =2  2 + ។
x 2 x x x  x x 
1
ជ. y = x2 − 2 x +
x
1 1
េយងី បាន y ' =2x − − 2 ។
x x
ឈ.= y ( x 2 + 1)4
េយង
ី បាន y ' = 4( x + 1)'( x + 1) = 8x ( x + 1) ។
2 2 3 2 3
ញ.
= y (2x 2 − 3x )2
េយង
ី បាន y ' = 2(2x − 3x )'(2x − 3x ) = 2(4 x − 3)(2x − 3x ) ។
2 2 2
ដ.
= y 2x + 3
(2x + 3)' 2 1
េយ=
ង
ី បាន y ' = = ។
2 2x + 3 2 2x + 3 2x + 3
ឋ.
= y x2 +1
( x 2 + 1)' 2x x
េយង
ី=បាន y ' = = ។
2 x2 +1 2 x2 +1 x +1
2
ទ. y = x 2 − 2x + 5
( x 2 − 2x + 5)' 2x − 2 x −1
េយង
= ី បាន y ' = = ។
2 x 2 − 2x + 5 2 x 2 − 2x + 5 x − 2x + 5
2
ធ. y =( x 2 + 3x )( x 3 − 3x 2 )
េយង
ី បាន y ' = (2x + 3)( x − 3x ) + ( x + 3x )(3x − 6x ) = 5x − 27x
3 2 2 2 4 2
ន. y =
( x 3 + 2)(2x 2 − 3)
េយង 2 2
( )
ី បាន y=' 3x 2x − 3 + 4 x ( x + 2)= 10x − 9x + 8x
3 4 2
y ' x (10x 3 − 9x + 8) ។
ដូចេនះ =

ុ Page 57
លំហាត់ទ០៥
x x −1 x2
ក. y = ខ. y = គ. y =
x −2 x +1 x −3
x 2 − 3x 2x 2 − 3x + 1 2x + 2
ឃ. y = ង. y = ច. y = 2
x +1 4x − 3 x + 2x − 3
x 2 + 4x x − 2x
2
x2 +1
ឆ. y = 2 ជ. y = ឈ. y = 2
x + 4x + 3 ( x + 1)2 x + x +1
x 2 − 3x x 2 − 4x + 5 x −3
ញ. y = 2 ដ. y = ឋ. y = 2
x + 3x + 3 x 2 − 4x x −x −2
x2 x 2 − 2x − 3 x 2 + 6x
ទ. y = 2 ធ. y = 2 ន. y = 2
x − 2x + 2 x − 2x + 3 x + 6x + 5
x
ក. y =
x −2
( x )'( x − 2) − x ( x − 2)' x − 2 − x 2
េយង
ី បាន y ' = = = − ។
( x − 2)2 ( x − 2)2 ( x − 2)2
x −1
ខ. y =
x +1
( x − 1)'( x + 1) − ( x + 1)'( x − 1) x + 1 − x + 1 2
េយ
=ងី បាន y ' = = ។
( x + 1)2 ( x + 1)2 ( x + 1)2
x2
គ. y =
x −3
2x ( x − 3) − x 2 2x 2 − 6x − x 2 x ( x − 6)
េយង
= ី បាន y ' = = ។
( x − 3)2 ( x − 3)2 ( x − 3)2
x 2 − 3x
ឃ. y =
x +1

ុ Page 58
(2x − 3)( x + 1) − ( x 2 − 3x ) 2x 2 − x − 3 − x 2 + 3x x 2 + 2x − 3
េយងី បាន y ' = =
( x + 1)2 ( x + 1)2 ( x + 1)2
2x 2 − 3x + 1
ង. y =
4x − 3
(4 x − 3)2 − 4(2x 2 − 3x + 1) 16x 2 − 24 x + 9 − 8x 2 + 12x − 4
េយង ី បាន y ' = 2 2
( 4x − 3) ( 4x − 3)
8x 2 − 12x + 5
ដូចេនះ y ' = 2
។
( 4x − 3)
2x + 2
ច. y =
x 2 + 2x − 3
2( x 2 + 2x − 3) − (2x + 2)2 2x 2 + 4 x − 6 − 4 x 2 − 8x − 4
េយង
ី បា y ' =
( x 2 + 2x − 3)2 x 2 + 2x − 3
2
( )
ដូចេនះ y ' =
−2x 2 − 4 x − 10
= −
(
2 x 2 + 2x + 5 )។
(x ) (x )
2 2
2
+ 2x − 3 2
+ 2x − 3
x 2 + 4x
ឆ. y = 2
x + 4x + 3
(2x + 4)( x 2 + 4 x + 3) − (2x + 4)( x 2 + 4 x ) 6( x + 2)
េយង ី បាន y ' =
( x 2 + 4 x + 3)2 ( x x + 4 x + 3)2
x 2 − 2x
ជ. y =
( x + 1)2
(2x − 2)( x + 1)2 − 2( x + 1)( x 2 − 2x ) 2x 2 − 2 − 2x 2 + 4 x
េយងី បាន y ' =
( x + 1)4 ( x + 1)3
4 x − 2 2(2x − 1)
ដូចេនហ= y' = ។
( x + 1)3 ( x + 1)3
x2 +1
ឈ. y = 2
x + x +1
2x ( x 2 + x + 1) − ( x 2 + 1)(2x + 1) 2x 3 + 2x 2 + 2x − 2x 3 − x 2 − 2x − 1
េយង
ី បាន y ' =
( x 2 + x + 1)2 ( x 2 + x + 1)2

ុ Page 59
x2 −1 ( x − 1)( x + 1)
= ។
( x 2 + x + 1)2 ( x 2 + x + 1)2
x 2 − 3x
ញ. y = 2
x + 3x + 3
(2x − 3)( x 2 + 3x + 3) − (2x + 3)( x 2 − 3x )
( )
2
x 2 + 3x + 3
2x 3 + 6 x 2 + 6 x − 3x 2 − 9 x − 9 − 2x 3 + 6 x 2 − 3x 2 + 9 x
=
( )
2
x 2 + 3x + 3
6 x + 6 x − 9 3 ( 2x + 2x − 3 )
2 2
= =
( x + 3x + 3 ) ( x + 3x + 3 )
2 2
2 2
x 2 − 4x + 5 5
ដ. y= = 1 +
x 2 − 4x x 2 − 4x
5( x 2 − 4 x )' 5(2x − 4) 10x − 20 10( x − 2)
េយងី បាន y ' = − 2 =− =
− =
−
( x − 4x ) 2
(
x − 4x
2
2
x − 4x
2
2
) x − 4x
2
(
2
) ( )
x −3
ឋ. y =
x2 − x − 2
( x 2 − x − 2) − (2x − 1)( x − 3)
េយង
ី បាន y ' =
( )
2
x2 − x − 2
x 2 − x − 2 − 2x 2 + 6 x + x − 3 − x 2 + 6 x − 5
=
( ) ( )
2 2
x2 − x − 2 x2 − x − 2
x2 2x ( x − 2)
ទ. y = 2 េនាះ y ' = − 2 ។
x − 2x + 2 ( x − 2x + 2) 2
x − 2x − 3
2
12( x − 2)
ធ. y = 2 េនាះ y ' = 2 ។
x − 2x + 3 ( x − 2x + 3)2
x 2 + 6x 10( x + 3)
ន. y = 2 េនាះ y ' = 2 ។
x + 6x + 5 ( x + 6x + 5)2

ុ Page 60
លំហាត់ទ០៦
ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្
1 1
ក. y = ខ. y =
4x 2 + 1 5x 3 + 2
3
3x + 1 x +2
គ. y = ឃ. y =  
2x − 1 2−x 
ង. y =
( x + 2)3 (2x − 1)5 ច. y =2(3x + 1)4 (5x − 3)2
គណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្
1 −
1
ក. y = េគអចសរេសរ
= y (4 x + 1)
2 2
4x + 1
2
1 1
− −1 4x
េគបាន y ' = − (4 x + 1)'(4 x + 1) 2 =
2 2
−
2 (4 x 2 + 1)3
4x
ដូចេនះ y ' = − ។
(4 x + 1)
2 3
1 −
1
ខ. y = េគអចសរេសរ
= y (5x + 2)3 2
5x + 23
1 −
3
េគបាន y ' = − (5x + 2)'(5x + 2) 2
3 3
2
15x 2
ដូចេនះ y ' = −
2 (5x 3 + 2)3
3x + 1
គ. y =
2x − 1
3x + 1 2
េគបាន y ' = ( )'.
2x − 1 3x + 1
2x − 1

ុ Page 61
3(2x − 1) − 2(3x + 1) 2 2x − 1
= .
(2x − 1)2 3x + 1
10
= −
(2x − 1) (2x − 1)(3x + 1)
10
(2x − 1) (2x − 1)(3x + 1)
3
x +2
ឃ. y =  
2−x 
3
x +2 x +2
េគបាន y ' = 3( )'
2 − x  2 − x 
3
3(2 − x ) + 3( x + 2)  x + 2  12( x + 2)3
= . 
(2 − x ) 2−x  (2 − x )5
2
12( x + 2)3
ដូចេនះ y ' = ។
(2 − x )5
ង. y =
( x + 2)3 (2x − 1)5
េគបាន y ' = 3( x + 2)2 (2x − 1)5 + 10(2x − 1)4 ( x + 2)3
= ( x + 2)2 (2x − 1)4 (6x − 3 + 10x + 20)

=(16x + 17)( x + 2)2 (2x − 1)4
( x + 2)2 (2x − 1)4 (16x + 17) ។
ច. y =2(3x + 1)4 (5x − 3)2
េយង
ី បាន y=' 24(3x + 1) (5x − 3) + 30(5x − 3)(3x + 1)
3 2 4
= 2(5x − 3)(3x + 1)3 (60x − 36 + 45x + 15)

=2(5x − 3)(105x − 21)(3x + 1)3
ដូចេនះ y ' =2(5x − 3)(105x − 21)(3x + 1)3 ។

ុ Page 62
លំហាត់ទ០៧
ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រក
x4 x3 x2
ក. y = 2x + 3x + 1
2
ខ. y = + + + x +1
4 3 2
( )
4
គ. y = x 2 + 2x + 5 ឃ.=
y x3 + 1
x2
ង. y = (
x + 2x 2x − 4 x
2
)( 3 2
) ច. y =
x +1
x 2 − 2x 1
ឆ. y = 2 ជ. y = 2
x − 2x + 2 x − 4x + 5
x 2 + 3x + 3 2 − 2x
ឈ. y = ញ. y = 2
x +2 x − 2x + 3
គណនេដរេី វៃនអនុគមន៍ខងេ្រ ៖
ក. y = 2x 2 + 3x + 1 នាំឲ្យ =
y ' 4x + 3 ។
x4 x3 x2
ខ. y = + + + x + 1 នាំឲ្ y ' = x 3 + x 2 + x + 1 ។
4 3 2
គ. y = x 2 + 2x + 5
( x 2 + 2x + 5)' 2x + 2 x +1
េយង
= ី បាន y ' = =
2 x 2 + 2x + 5 2 x 2 + 2x + 5 x 2 + 2x + 5
x +1
x + 2x + 5
2
(x )
4
ឃ.=
y 3
+1
( )( )
3
េយង
ី បាន y ' =4 x + 1 ' x + 1
3 3
( x + 1)
3
ដូចេនះ
= y ' 12x 2 3
។
ង. y = (
x 2 + 2x 2x 3 − 4 x 2 )( )

ុ Page 63
េយង
ី បាន y ' = ( x + 2x )'(2x − 4 x ) + ( x + 2x )(2x − 4 x )'
2 3 2 2 3 2
( ) (
y ' = ( 2x + 2 ) 2x 3 − 4 x 2 + x 2 + 2x 6 x 2 − 8 x )( )
y ' = 4 x 4 − 8x 3 + 4 x 3 − 8x 2 + 6x 4 − 8x 3 + 12x 3 − 16x 2
ដូចេនះ y ' = 10x 4 − 24 x 2 = 2x 2 5x 2 − 12 ។ ( )
x2
ច. y =
x +1
( x 2 )'( x + 1) − ( x + 1)' x 2 2x ( x + 1) − x
2
េយង
ី បាន y ' = 2 2
( x + 1) ( x + 1)
x 2 + 2x x ( x + 2 )
ដូចេនះ
= y' = 2 2
។
( x + 1) ( x + 1)
x 2 − 2x
ឆ. y = 2
x − 2x + 2
េយង
(
( 2x − 2 ) x 2 − 2x + 2 − ( 2 x − 2 ) x 2 − 2 x) ( )
ី បាន y ' =
( )
2
x 2 − 2x + 2
2x 3 − 4 x 2 + 4 x − 2x 2 + 4 x − 4 − 2x 3 + 4 x 2 + 2x 2 − 4 x
y' =
(x )
2
2
− 2x + 2
4( x − 1)
( )
2
x 2 − 2x + 2
1
ជ. y =
x 2 − 4x + 5
( x 2 + 4 x + 5)' 2x + 4
េយង
ី បាន y ' = − =
−
( ) ( )
2 2
x 2 + 4x + 5 x 2 + 4x + 5
2 ( x + 2)
(x )
2
2
+ 4x + 5
x 2 + 3x + 3
ឈ. y =
x +2

ុ Page 64
( 2x + 3 )( x + 2 ) − (1) ( x 2 + 3x + 3 )
េយង
ី បាន y ' = 2
( x + 2)
2x 2 + 4 x + 3x + 6 − x 2 − 3x − 3 x 2 + 4 x + 3
= 2 2
( x + 2) ( x + 2)
( x + 1)( x + 3 ) ។
2
( x + 2)
2 − 2x
ញ. y =
x − 2x + 3
2
េយង
(
−2 x 2 − 2x + 3 − ( 2x − 2 )( 2 − 2x ) )
ី បាន y ' =
( )
2
x − 2x + 3
2
−2x 2 + 4 x − 6 − 4 x + 4 x 2 + 4 − 4 x
=
( )
2
x 2 − 2x + 2
2x 2 − 4 x − 2
(x )
2
2
− 2x + 2
លំហាត់ទ០៨
ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រ
2x 3 3x 2
ក. y =x − 4 x + 3
4 2
ខ.
= y −
3 2
គ. y = x4 + x2 +1 ឃ. y = x 4 − 6x 2 + 10
(x ) ( )
4 3
ង.=
y 2
+1 ច. y = 1 + x − x 2
x2 + x +1 x2 − x
ឆ. y = ជ. y = 2
x −1 x +1
2x − 2 x 2 − 4x
ឈ. y = 2 ញ. y =
x − 2x + 5 (
2 x 2 − 4x + 5 )

ុ Page 65
គណនាេរេី វៃនអនុគមន៍ខងេ្រក
ក. y =x 4 − 4 x 2 + 3
ី បាន y ' = 4 x − 8x = 4 x x − 2 ។
េយង 3 2
( )
2x 3 3x 2
ខ.
= y −
3 2
េយងី បាន y ' = 2x − 3x = x ( 2x − 3 ) ។
2
គ. y = x4 + x2 +1
េយង
( x 4 + x 2 + 1)' 4 x 3 + 2x (
x 2x 2 + 1 )
= ី បាន y ' = = ។
2 x + x +1 2 x4 + x2 +1
4 2
x + x +1
4 2
ឃ. y = x 4 − 6x 2 + 10
េយង
( x 4 − 6x 2 + 10)' 4 x 3 − 12x (
2x x 2 − 3 )
= ី បាន y ' = =
2 x − 6x + 10 2 x 4 − 6x 2 + 10
4 2
x 4 − 6x 2 + 10
( x + 1) េនាេយងី បាន y ' = ( )
4 3
ង.=
y 2
4( x 2 + 1)'( x 2 + 1)3 = 8x x 2 + 1 ។
ច. y = (1 + x − x )
3
2
( )
2
ី បា y ' = 3(1 + x − x )'(1 + x − x ) = 3 (1 − 2x ) 1 + x − x
េយង 2 2 2 2
x2 + x +1
ឆ. y =
x −1
( x 2 + x + 1)'( x − 1) − ( x − 1)'( x 2 + x + 1)
េយងី បាន y = 2
( x − 1)
( 2x + 1)( x − 1) − ( x 2 + x + 1)
= 2
( x − 1)
2x 2 − 2x + x − 1 − x 2 − x − 1 x 2 − 2x − 2
= 2 2
( x − 1) ( x − 1)

ុ Page 66
x 2 − 2x − 2
។
( x − 1)
x2 − x
ជ. y = 2
x +1
( 2x − 1 ) ( x 2 + 1 ) − 2x ( x 2 − x )
េយង
ី បាន y ' =
(x )
2
2
+1
2x 3 + 2x − x 2 − 1 − 2x 3 + 2x 2 x 2 + 2x − 1
=
( ) ( )
2 2
x2 +1 x2 +1
x 2 + 2x − 1
(x )
2
2
+1
2x − 2
ឈ. y =
x − 2x + 5
2
េយង
(
2 x 2 − 2x + 5 − 2 ( 2x − 2 )
2
)
2x 2 − 4 x + 10 − 8x 2 + 16x − 8
ី បាន y ' = =
( ) ( )
2 2
x − 2x + 5
2
x 2 − 2x + 5
=
−6x 2 + 12x + 2
= −
(
2 3x 2 − 6 x − 1 )
( ) (x )
2 2
x 2 − 2x + 5 2
− 2x + 5
2 ( 3x − 6 x − 1 )
2
( x − 2x + 5 )
2
2
x 2 − 4x
ញ. y =
(
2 x 2 − 4x + 5 )
េយង
2 2
(
1 ( x − 4 x )' x − 4 x + 5 − ( x − 4 x + 5)' x − 4 x
2 2
) ( )
ី បាន y ' =
2 x 2 − 4x + 5
2
) (
( 2x − 4 ) ( x − 4 x + 5 ) − ( 2x − 4 ) ( x
2 2
− 4x )
=
2 ( x − 4x + 5)
2
2

ុ Page 67
(
2 ( x − 2)  x 2 − 4x + 5 − x 2 − 4x 
  ) ( )
=
( )
2
2 x 2 − 4x + 5
( x − 2) ( x 2 − 4x + 5 − x 2 + 4x ) 5 ( x − 2)
=
( ) (x )
2 2
x 2 − 4x + 5 2
− 4x + 5
5 ( x − 2)
(x )
2
2
− 4x + 5
លំហាត់ទ០៩
ក. y = sin3 x ខ. y 4 cos x − cos4 x
= គ. y = x 2 sin x
2
ឃ. y = x 3 cos3x ង. y = sin( x 2 ) ច. y = x cos
x
1 − sin x cos x
ឆ. y = ជ. y = ឈ. y = sin(cos x )
1 + sin x 1 + cos x
x cos x
ញ. y = cos( sin x ) ដ. y = ឋ. y =
cos x 1 + sin x
sin x + cos x
ទ. y = ធ. y
= sin 4 x + cos4 x ន. y = sin3 x cos3x
sin x − cos x
គណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រក ៖
ក. y = sin3 x
េយង
= ី បាន y ' 3(sin
= x )'sin 2 x 3 cos x sin 2 x ។
ខ. y 4 cos x − cos4 x
=
េយង
ី បាន y ' =
4(cos x )'− 4(cos x )' cos3 x =
−4 sin x + 4 sin x cos3 x
ដូចេនះ y ' = 4( −1 + cos3 x )sin x ។

ុ Page 68
គ. y = x 2 sin x
េយង
ី បាន y ' =( x 2 )'sin x + x 2 (sin x )' =2x sin x + x 2 cos x
ដូចេនះ
= y ' x ( 2sin x + x cos x ) ។
ឃ. y = x 3 cos3x
េយង
ី បាន y ' =( x )' cos3x + x (cos3x )' =3x cos3x − 3x sin 3x
3 3 2 3
ដូចេនះ y ' 3x 2 ( cos3x − x sin 3x ) ។

=
ង. y = sin( x 2 )
េយ
= ង ី បាន y ' (= x 2 )' cos( x 2 ) 2x cos( x 2 ) ។
2
ច. y = x cos
x
2 2 2 2 2 2
េយង ី បាន y ' = ( x )' cos − ( x )( )'sin = cos + sin ។
x x x x x x
1 − sin x
ឆ. y =
1 + sin x
(1 − sin x )'(1 + sin x ) − (1 − sin x )(1 + sin x )'
(1 + sin x )2
− cos x (1 + sin x ) − (1 − sin x ) cos x 2 cos x
= = −
(1 + sin x )2 (1 + sin x )2
2 cos x
(1 + sin x )2
cos x
ជ. y =
1 + cos x
(cos x )'(1 + cos x ) − (1 + cos x )' cos x
(1 + cos x )2
− sin x (1 + cos x ) + sin x cos x sin x
= = − ។
(1 + cos x ) 2
(1 + cos x ) 2
sin x
(1 + cos x )2

ុ Page 69
ឈ. y = sin(cos x )
េយង
ី បាន y ' = (cos x )' cos(cos x ) = − sin x cos(cos x ) ។
ញ. y = cos( sin x )
(sin x )'
េយង ី បាន y ' = −( sin x )'sin( sin x ) =− sin( sin x )
2 sin x
cos x sin( sin x )
2 sin x
x ( x )' cos x − x (cos x )' cos x + x sin x
ដ. y = = េនាេយង ី បាន y ' = ។
cos x cos2 x cos2 x
cos x
ឋ. y =
1 + sin x
(cos x )'(1 + sin x ) − (1 + sin x )' cos x
(1 + sin x )2
− sin x (1 + sin x ) − cos2 x − sin x − sin 2 x − cos2 x
=
(1 + sin x )2 (1 + sin x )2
− sin x − (sin 2 x + cos2 x ) − sin x − 1 1
= = = −
(1 + sin x )2 (1 + sin x )2 1 + sin x
1
1 + sin x
sin x + cos x
ទ. y =
sin x − cos x
(sin x + cos x )'(sin x − cos x ) − (sin x + cos x )(sin x − cos x )'
(sin x − cos x )2
(cos x − sin x )(sin x − cos x ) − (sin x + cos x )2
=
(sin x − cos x )2
− sin 2 x + 2sin x cos x − cos2 x − sin 2 x − 2sin x cos x − cos2 x
=
(sin x − cos x )2
2(sin 2 x + cos2 x ) 2
=
− =
−
(sin x − cos x )2 (sin x − cos x )2

ុ Page 70
ធ. y
= sin 4 x + cos4 x
(sin 4 x + cos4 x )' 4 cos x sin3 x − 4 sin x cos3 x
េយង
= ី បាន y ' =
2 sin 4 x + cos4 x 2 sin 4 x + cos4 x
4 cos x sin x (sin 2 x − cos2 x ) 2 cos x sin x ( − cos2x )
=
2 sin 4 x + cos4 x sin 4 x + cos4 x
sin 2x cos2x sin 4 x
= − = −
sin 4 x + cos4 x 2 sin 4 x + cos4 x
sin 4 x
2 sin x + cos x
4 4
ន. y = sin3 x cos3x
េយង
ី បាន y ' 3 cos x sin 2 x cos3x − 3sin3 x sin 3x
= 3sin 2 x ( cos x cos3x − sin x sin 3x ) = 3sin 2 x cos( x + 3x )
ដូចេនះ y ' = 3sin 2 x cos4 x ។
លំហាត់ទ១០
ក. y = x 2e x ខ.= គ. y = e x
2
y (2x + 3)e − x −3 x
ឃ.=
y ( x 2 + 1)e x ង. y = e x sin x ច. y = e x cos x
ex ex − 1
ឆ. y = ជ. y = ( x − 2x + 2)e
2 x
ឈ. y = x
x e +1
ex
ញ. y (sin x + cos x )e 2 x ដ. y = e3 sin x −sin ឋ. y = 2
3
x
=
x + 2x + 2
ទ. y = ( x 3 − 3x 2 + 6x − 6)e x ធ. y = ( x 2 + 5x + 7)e − x ន. y = x 3e x
2
ក. y = x 2e x

ុ Page 71
េយង
ី បាន y ' =( x )' e + x ( e )' =2xe + x e =x (2 + x )e ។
2 x 2 x x 2 x x
ខ.=
y (2x + 3)e − x
េយង
ី បាន y ' = (2x + 3)' e + (2x + 3)( e )' = 2e − (2x + 3)e
−x −x −x −x
ដូចេនះ y ' =−
( 2x − 1)e − x ។
គ. y = e x
2
−3 x
េយង
ី បាន y ' = ។
2 2
( x 2 − 3x )' e x −3 x
(2x − 3)e x
= −3 x
ឃ.=
y ( x 2 + 1)e x
ី បាន y ' =( x + 1)' e + ( x + 1)( e )' =2xe + ( x + 1)e =( x + 1) e ។
េយង 2 x 2 x x 2 x 2 x
ង. y = e x sin x
េយង
ី បាន y ' =( e x )'sin x + e x (sin x )' =e x sin x + e x cos x =(sin x + cos x )e x
ច. y = e x cos x
េយង
ី បាន y ' =( e x )' cos x + e x (cos x )' =e x cos x − e x sin x =(cos x − sin x )e x ។
ex
ឆ. y =
x
( e x )' x − ( x )' e x e x x − e x ( x − 1)e x
េយង បាន y '
ី = = = ។
x2 x2 x2
ជ. y = ( x 2 − 2x + 2)e x
េយង
ី បាន y ' = ( x − 2x + 2)' e + ( x − 2x + 2)( e )'
2 x 2 x
= (2x − 2)e x + ( x 2 − 2x + 2)e x = (2x − 2 + x 2 − 2x + 2)e x

ដូចេនះ y ' = x 2e x ។
ex − 1
ឈ. y = x
e +1
( e x − 1)'( e x + 1) − ( e x − 1)( e x + 1)'
េយង
ី បាន y ' =
( e x + 1)2

ុ Page 72
e x ( e x + 1) − e x ( e x − 1) 2e x
=
( e x + 1)2 ( e x + 1)2
2e x
(e )
2
x
+1
ញ. y (sin x + cos x )e 2 x
=
េយង
ី បាន y ' = (sin x + cos x )' e + (sin x + cos x )( e )'
2x 2x
=(cos x − sin x )e 2 x + 2(sin x + cos x )e 2 x

= (cos x − sin x + 2sin x + 2 cos x )e 2 x = (3 cos x + sin x )e 2 x
ដូចេនះ
= y ' (3cos x + sin x )e x ។
ដ. y = e3 sin x −sin
3
x
េយង
ី បាន
3
= y ' (3sin x − sin3 x )' e3 sin x −sin x
3
= (3cos x − 3sin 2 x cos x )e3 sin x −sin x
3 3
3(1 − sin 2 x ) cos x e3 sin x −sin
= x
3e3 sin x −sin x cos3 x
=
ដូចេនះ y ' = 3e3 sin x −sin x cos3 x ។
3
ex
ឋ. y = 2
x + 2x + 2
e x ( x 2 + 2x + 2) − (2x + 2)e x x 2e x
េយងី បាន y ' = ។
( x + 2x + 2)
2 2
( x + 2x + 2)
2 2
ទ. y = ( x 3 − 3x 2 + 6x − 6)e x
េយង
ី បាន y '= (3x − 6x + 6)e + ( x − 3x + 6x − 6)e = x e ។
2 x 3 2 x 3 x
ធ. y = ( x 2 + 5x + 7)e − x
េយង
ី បាន y ' =(2x + 5)e − ( x + 5x + 7)e =−
−x 2 −x
( x 2 − 3x − 2)e − x ។
ន. y = x 3e x
2
េយង
ី បាន y ' = x 3 (3 + 2x 2 )e x ។
2 2 2
3x 2 e x + 2x 4 e x =

ុ Page 73
លំហាត់ទ១១
4 8 2
ក. y = x − 3 + ខ. y = x − 4 + គ. y = x − 1 +
ex + 1 ex + 2 e2x + 1
8e x 4e x 2(2e x − 3)
ឃ. y = x + 3 − x ង. y = x + 1 − x ច. y= x −
2e + 1 e +3 2e x + 3
e −1
x
x −1
ឆ. y= x − x ជ. y =
( x − 2)( e x + 1) ឈ. y = x
e +1 e +1
e −1
x
ex 1
ញ. y = ដ. y = 2 ឋ. y = ( x − 1 + )e x
x x x
e −x
x
x
ទ. y = x ធ. y = x ន. y = ( x 2 − 7x + 11)e x
e +1 e −1
4
ក. y = x − 3 +
e +1
x
4( e x + 1)' 4e x ( e x + 1)2 − 4e x
េយង
ី បាន y ' =( x − 3)'− x =1 − x =
( e + 1)2 ( e + 1)2 ( e x + 1)2
e 2 x + 2e x + 1 − 4e x e 2 x − 2e x + 1 ( e x − 1)2
= = =
( e x + 1)2 ( e x + 1)2 ( e x + 1)2
2
 ex − 1 
ដូចេនះ y ' =  x  ។
 e + 1 
8
ខ. y = x − 4 + x
e +2
8( e x + 2)' 8e x ( e x + 2)2 − 8e x
េយងី បាន y ' =( x − 4)'− x =1 − x =
( e + 2)2 ( e + 2)2 ( e x + 2)2
e 2 x + 4e x + 4 − 8e x e 2 x − 4e x + 4 ( e x − 2)2
= = =
( e x + 2)2 ( e x + 2)2 ( e x + 2)2

ុ Page 74
2
 ex − 2 
 e + 2 
2
គ. y = x − 1 + 2 x
e +1
2( e 2 x + 1)' 4e 2 x ( e 2 x + 1)2 − 4e 2 x
េយងី បាន y ' =( x − 1)'− 2 x =1 − 2 x =
( e + 1)2 ( e + 1)2 ( e2 x + 1)2
e 4 x + 2e 2 x + 1 − 4e 2 x e 4 x − 2e2 x + 1 ( e 2 x − 1)2
= = =
( e 2 x + 1)2 ( e 2 x + 1)2 ( e 2 x + 1)2
2
 e2x − 1 
ដូចេនះ y ' =  2 x  ។
 e +1 
8e x
ឃ. y = x + 3 − x
2e + 1
8( e x )'(2e x + 1) − 8e x (2e x + 1)'
េយងី បាន y ' = ( x + 3)'−
(2e x + 1)2
8e x (2e x + 1) − 16e 2 x (2e x + 1)2 − 16e 2 x − 8e x + 16e 2 x
= 1− =
(2e x + 1)2 (2e x + 1)2
4e2 x + 4e x + 1 − 8e x 4e 2 x − 4e x + 1 (2e x − 1)2
= = =
(2e x + 1)2 (2e x + 1)2 (2e x + 1)2
2
 2e x − 1 
 2e + 1 
4e x
ង. y = x + 1 − x
e +3
4( e x )'( e x + 3) − 4e x ( e x + 3)'
េយងី បាន y ' = ( x + 1)'−
( e x + 3)2
4e 2 x + 12e x − 4e 2 x ( e x + 3)2 − 12e x
= 1− =
( e x + 3)2 ( e x + 3)2
e 2 x + 6e x + 9 − 12e x e 2 x − 6e x + 9 ( e x − 3)2
= = =
( e x + 3)2 ( e x + 3)2 ( e x + 3)2

ុ Page 75
2
 ex − 3 
 e + 3 
2(2e − 3)
x
ច. y= x −
2e x + 3
2(2e x − 3)'(2e x + 3) − 2(2e x − 3)(2e x + 3)'
េយង ី បាន y '= 1 −
(2e x + 3)2
(2e x + 3)2 − 4e x (2e x + 3) + 4e x (2e x − 3)
=
(2e x + 3)2
4e 2 x + 12e x + 9 − 8e 2 x − 12e x + 8e 2 x − 12e x
=
(2e x + 3)2
4e 2 x − 12e x + 9 (2e x − 3)2
= =
(2e x + 3)2 (2e x + 3)2
2
 2e x − 3 
 2e + 3 
e −1
x
ឆ. y= x − x
e +1
e x ( e x + 1) − e x ( e x − 1) ( e x + 1)2 − e 2 x − e x + e2 x − e x
េយង ី បាន y ' = 1− =
( e x + 1)2 ( e x + 1)2
e 2 x + 2e x + 1 − 2e x e2x + 1
= = ។
( e + 1)
x 2
( e + 1)
x 2
e +1
2x
ដូចេនះ y ' = x ។
( e + 1)2
ជ. y =
( x − 2)( e x + 1)
េយង
ី បាន y ' = ( x − 2)'( e + 1) + ( x − 2)( e + 1)'
x x
= e x + 1 + ( x − 2)e x = e x + 1 + xe x − 2e x = 1 + xe x − e x
ដូចេនះ y ' =1 + ( x − 1)e x ។
x −1
ឈ. y =
ex + 1

ុ Page 76
( x − 1)'( e x + 1) − ( e x + 1)'( x − 1) e x + 1 − e x ( x − 1)
( e x + 1)2 ( e x + 1)2
e x + 1 − xe x + e x 1 + (2 − x )e x
= =
( e x + 1)2 ( e x + 1)2
1 + (2 − x )e x
( )
2
e +1
x
ex − 1
ញ. y =
x
( e x − 1)' x − ( x )'( e x − 1) xe x − e x + 1
x2 x2
( x − 1)e x + 1
x2
ex
ដ. y = 2
x
( e x )' x 2 − e x ( x 2 )' e x x 2 − 2xe x x ( x − 2)e x
េយ
= ងី បាន y ' = =
x4 x4 x4
( x − 2)e x
។
x
1
ឋ. y = ( x − 1 + )e x
x
1 x 1 x
េយង ី បាន y ' = ( x − 1 + )' e + ( x − 1 + )( e )'
x x
1 1 1 1
= (1 − 2 )e x + ( x − 1 + )e x = ( x + − 2 )e x
x x x x
x + x −1 x
3
ដូចេនះ y ' = e ។
x2
ex − x
ទ. y = x
e +1
( e x − 1)( e x + 1) − e x ( e x − x ) e 2 x − 1 − e 2 x + xe x
( e x + 1)2 ( e x + 1)2

ុ Page 77
xe x − 1
( e + 1)2
x
ធ. y = x
e −1
( x )'( e x − 1) − x ( e x − 1)' e x − 1 − xe x (1 − x )e x − 1
េយ
= ង
ី បាន y ' = =
( e x − 1)2 ( e x − 1)2 ( e x − 1)2
(1 − x )e x − 1
( e x − 1)2
ន. y = ( x 2 − 7x + 11)e x
េយង
ី បាន y ' = ( x − 7x + 11)' e + ( x − 7x + 11)( e )'
2 x 2 x
= (2x − 7)e x + ( x 2 − 7x + 11)e x = ( x 2 − 5x + 4)e x

ដូចេនះ y ' =( x − 1)( x − 4)e x ។
លំហាត់ទ១២
x2 ln x
ក. y = x ln x
4
ខ. y = − 3x + 2ln x គ. y = 2
2 x
 x 
ឃ.=
y x ln x − x + 1 ង. y = ln   =ច. y ln( x 2 + 1)
x −2
ln x 1 + ln x
ឆ. y x ln( x 2 + 1)
= ជ. y = x + 1 − ឈ. y =
x x
 x −1  x 2
ញ. y= x + ln   ដ. y = − 5x + 8 ln( x + 1) ឋ. y = ln(cos x )
 x +1  2
ទ. y = ln(sin x ) ធy = 1) ន. y x 2 ln( x 2 + 1)
x + 3ln x − 8 ln( x +=
ក. y = x 4 ln x

ុ Page 78
4 1
េយង ី បាន y=' 4 x ln x + x = x ( 4 ln x + 1) ។
3 3
x
2
x
ខ. y = − 3x + 2ln x
2
2 x 2 − 3x + 2 ( x − 1)( x − 2)
េយង ី បាន y ' = x − 3 + = = ។
x x x
ln x
គ. y = 2
x
(ln x )' x 2 − ( x 2 )' ln x x − 2x ln x 1 − 2ln x
េយ
= ង
ី បាន y ' = = ។
x4 x4 x3
ឃ.= y x ln x − x + 1
េយង
ី បាន y=' ( x )' ln x + x (ln x ) + ( −x + 1)' 1 ln x ។
= ln x + 1 −=
 x 
ង. y = ln  
x −2
x x − 2 ( x )'( x − 2) − x ( x − 2)' x − 2 2
េយង
ី បាន y ' = ( )'( )= = − ។
x −2 x ( x − 2)2 x x ( x − 2)
ច. y ln( x 2 + 1)
=
( x 2 + 1)' 2x
េយង
ី=បាន y ' = ។
( x 2 + 1) x 2 + 1
ឆ. y x ln( x 2 + 1)
=
( x 2 + 1)' 2x 2
េយង ី បាន =y ' ( x )' ln( x + 1) + x 2 = ln( x + 1) + 2
2 2
។
x +1 x +1
ln x
ជ. y = x + 1 −
x
(ln x )'( x ) − ( x )' ln x x 2 − 1 + ln x
េយង ី បាន y ' =1− = ។
x2 x2
1 + ln x
ឈ. y =
x
(1 + ln x )' x − ( x )'(1 + ln x ) 1 − 1 − ln x ln x
េយងី បាន y ' = = = − ។
x2 x2 x2

ុ Page 79
 x −1 
ញ. y= x + ln  
 x +1 
( x − 1)'( x + 1) − ( x − 1)( x + 1)' x + 1 2
េយងី បាន y ' = 1+ × 1
= +
( x + 1)2 x −1 ( x + 1)( x − 1)
x2 +1
( x − 1)( x + 1)
x2
ដ. y = − 5x + 8 ln( x + 1)
2
8 x 2 − 4x − 5 + 8 x 2 − 4x + 3
េយង ី បាន y ' = x − 5 + = =
x +1 x +1 x +1
( x − 1)( x − 3)
x +1
ឋ. y = ln(cos x )
(cos x )' − sin x
េយង
ី បាន y ' = = = − tan x ។
cos x cos x
ទ. y = ln(sin x )
(sin x )' cos x
េយង
ី បាន
= y' = = cot x ។
sin x sin x
ធy =
x + 3 ln x − 8 ln( x + 1)
3 8 x 2 + x + 3x + 3 − 8 x x 2 − 4 x + 3
េយងី បាន y ' =1 + − = =
x x +1 x ( x + 1) x ( x + 1)
( x − 1)( x − 3)
x ( x + 1)
ន. y x 2 ln( x 2 + 1)
=
( x 2 + 1)' 2x 3
េយងី បាន
= y ' 2x ln( x + 1) + x
2 2
= 2x ln( x + 1) + 2
2
x2 +1 x +1
 x2 
y ' 2x  2 + ln( x 2 + 1)  ។
x +1 

ុ Page 80
លំហាត់ទ១៣
 x2 − x   x2 +1 
ក. y = ln  2  ខ. y = ln  2 
 x + x + 1   x − x + 1 
 x 2 − 2x + 1 
គ. y = ln( x + x 2 + 1) ឃ. y = ln  2
 x + 2x + 1 
 
 1 + sin x 
ង.=
y x x 2 + 1 + ln( x + x 2 + 1) ច. y = ln  
 1 + cos x 
x 9 3 25
ឆ. y = + x
2 e +2 2
(
+ ln e x + 2 ) ជ. y = 16x + x
2e + 1
− 15 ln(2e x + 1)
6 2
ឈ. y = 2x − 1 + x − ln( e x + 1) ញ. y =− x − x + ln( e x + 1)
e +1 e +1
គណនាេដរីេវៃអនុគមន៍ខងេ្រកម
 x2 − x 
ក. y = ln  2 
 x + x +1 
េយងី មាន= y ln( x 2 − x ) − ln( x 2 + x + 1)
2x − 1 2x + 1 (2x − 1)( x 2 + x + 1) − (2x + 1)( x 2 − x )
េយងី បាន y ' =2 − =
x − x x2 + x +1 ( x 2 − x )( x 2 + x + 1)
2x 2 + 2x − 1
x4 − x
 x2 +1 
ខ. y = ln  2 
 x − x + 1 
េយង
ី មាន=
y ln( x 2 + 1) − ln( x 2 − x + 1)
2x 2x − 1 2x ( x 2 − x + 1) − (2x − 1)( x 2 + 1)
េយង
ី បាន y ' = − 2 =
x +1 x − x +1
2
( x 2 + 1)( x 2 − x + 1)

ុ Page 81
1 − x2
ដូចេនះ y ' = 2 ។
( x + 1)( x 2 − x + 1)
គ. y = ln( x + x 2 + 1)
2x x
1+ 1+
2 x 2
+ 1 x 2
+1 1
េយ
= ង
ី បាន y ' = = ។
x + x +1
2
x + x +1
2
x +1
2
1
x +1
2
 x 2 − 2x + 1 
ឃ. y = ln  2
 x + 2x + 1 
 
េយង ី មាន= ( ) (
y ln x 2 − 2x + 1 − ln x 2 + 2x + 1 )
2x − 2 2x + 2
េយ
= ងី បន y ' −
x 2 − 2x + 1 x 2 + 2x + 1
(2x − 2)( x 2 + 2x + 1) − (2x + 2)( x 2 − 2x + 1)
=
( x 2 − 2x + 1)( x 2 + 2x + 1)
2 2( x 2 − 1) 2 2( x − 1)( x + 1)
= ។
x4 +1 x4 +1
ង.=
y x x 2 + 1 + ln( x + x 2 + 1)
2x
1+
2x 2 x 2
+1
េយង
ី បាន y=' x +1 +
2
+
2 x2 +1 x + x2 +1
x2 1
= x +1 +
2
+ = 2 x2 +1
x2 +1 x2 +1
ដូចេនះ
= y' 2 x2 +1 ។
 1 + sin x 
ច. y = ln  
 1 + cos x 
េយង
ី បាន y = ln(1 + sin x ) − ln(1 + cos x )

ុ Page 82
cos x − sin x cos x + cos2 x + sin x + sin 2 x

េនាះ y ' = − =
1 + sin x 1 + cos x (1 + sin x )(1 + cos x )
1 + sin x + cos x
(1 + sin x )(1 + cos x )
x 9 3
ឆ. y = + x
2 e +2 2
+ ln e x + 2 ( )
1 9e x 3e x ( e x + 2)2 − 18e x + 3e x ( e x + 2)
េយងី បាន y ' = − + =
2 ( e x + 2)2 2( e x + 2) 2( e x + 2)2
e 2 x + 4e x + 4 − 18e x + 3e 2 x + 6e x 4e 2 x − 8e x + 4
=
2( e x + 2)2 2( e x + 2)2
4( e 2 x − 2e x + 1) 2( e x − 1)2
= =
2( e x + 2)2 ( e x + 2)2
2
 ex − 1 
ដូចេនះ y ' = 2  x  ។
 e + 2 
25
ជ. y =
16x + x − 15 ln(2e x + 1)
2e + 1
( )
2
50e 30e 16 2e x + 1 − 50e x − 30(2e x + 1)
x x
េយង
ី បាន y ' =
16 − − =
(2e x + 1)2 2e x + 1 2e x + 1
2
( )
64e 2 x + 64e x + 16 − 50e x − 60e 2 x − 30e x 4e 2 x − 16e x + 16
=
( ) ( )
2 2
2e x + 1 2e x + 1
4( e x − 2)2
( 2e )
2
x
+1
6
ឈ. y = 2x − 1 + − ln( e x + 1)
e +1
x
េយង
6e x ex 2( e x + 1)2 − 6e x − e x e x + 1 ( )
ី បន y ' =
2− x − =
( e + 1)2 e x + 1 ex + 1
2
( )

ុ Page 83
2e 2 x + 4e x + 2 − 6e x − e 2 x − e x e 2 x − 3e x + 2
=
( ) ( )
2 2
ex + 1 ex + 1
( e x − 1)( e x − 2)
(e )
2
x
+1
2
ញ. y =− x − + ln( e x + 1)
e +1
x
( ) ( )
2
2e e − e x + 1 + 2e x + e x e x + 1
x x
េយង
ី បាន y ' =−1 + x + x =
( e + 1) 2
e +1 ex + 1
2
( )
−e 2 x − 2e x − 1 + 2e x + e 2 x + e x ex − 1
=
( ) (e )
2 2
e +1
x x
+1
ex − 1
(e )
2
x
+1
លំហាត់ទ១៤
4 16
ក.
= y 3 ln( e x + 1) − − 3x ខ. y = 9x − 8 ln( e x + 1) +
ex + 1 ex + 1
9 15
គ. y = 4 x − 3 ln( e x + 1) + x ឃ. y = 8x − 7 ln( e x + 1) + x
e +1 e +1
2 1
ង. y = 1+ x
e +1
+ ln e x + 1 ( ) ច. y = x − 3 ln( e x − 1) − x
e −1
x 3
ឆ. y = − + 2ln( e x + 1) − ln( e x + 2) ជ. y = 3x − 8 ln( e x + 1) + 15 ln( e x + 2)
2 2 2 2
x 8
ឈ. y = − 2ln( e x + 1) + ln e x + 3
3 3
( ) ញ. y = 2x − 9 ln( e x + 1) + 8 ln( e x + 2)

ុ Page 84
4
ក.
= y 3 ln( e x + 1) − − 3x
e +1 x
3e x 4e x 3e x ( e x + 1) + 4e x − 3( e x + 1)2
េយង
ី បាន=
y' + −=3
e x + 1 ( e x + 1)2 ( e x + 1)2
3e 2 x + 3e x + 4e x − 3e 2 x − 6e x − 3 ex − 3
=
( ) ( )
2 2
ex + 1 ex + 1
ex − 3
(e )
2
x
+1
16
ខ. y = 9x − 8 ln( e x + 1) +
ex + 1
( ) ( )
2
8e 16e 9 e x + 1 − 8e x e x + 1 − 16e x
x x
េយង
ី បាន y ' =
9− x − =
e + 1 ( e x + 1)2 ex + 1
2
( )
9e 2 x + 18e x + 9 − 8e 2 x − 8e x − 16e x e2 x − 6e x + 9
=
( ) ( )
2 2
ex + 1 ex + 1
2
 ex − 3 
 e +1 
9
គ. y = 4 x − 3 ln( e x + 1) +
ex + 1
( ) ( )
2
3e 9e x x 4 e x + 1 − 3e x e x + 1 − 9e x
េយង
ី បាន y ' =
4− x − =
e + 1 ex + 1 ( )
2
ex + 1 (
2
)
4e 2 x + 8e x + 4 − 3e 2 x − 3e x − 9e x e 2 x − 4e x + 4
=
( ) ( )
2 2
e +1
x
e +1
x
2
 ex − 2 
 e + 1 
15
ឃ. y = 8x − 7 ln( e x + 1) +
ex + 1

ុ Page 85
( ) ( )
2
7e 15e x x 8 e x + 1 − 7e x e x + 1 − 15e x
េយង
ី បាន y ' =
8− x − =
e + 1 ex + 1 ( )
2
ex + 1
2
( )
8e 2 x + 16e x + 8 − 7e 2 x − 7e x − 15e x e 2 x − 6e x + 8
=
( ) ( )
2 2
ex + 1 ex + 1
( e x − 2)( e x − 4)
( e + 1)
x 2
2
ង. y =
1+ x
e +1
(
+ ln e x + 1 )
េយង
2e x ex −2e x + e x e x + 1 ex ex − 1 ( ) ( )
ី បាន y ' =
− + x = = 2
ex + 1 ( )
2
e +1 e +1
x
2
ex + 1 ( ) ( )
(
ex ex − 1 )។
(e )
2
x
+1
1
ច. y = x − 3 ln( e x − 1) −
ex − 1
( e − 1) ( )
2
3e e x x x
− 3e x e x − 1 + e x
េយង
ី បាន y ' =
1− x + =
e − 1 ex − 1 ( )
2
(e x
−1 )
2
e 2 x − 2e x + 1 − 3e 2 x + 3e x + e x −2e 2 x + 2e x + 1
=
( ) ( )
2 2
ex − 1 ex − 1
−2e 2 x + 2e x + 1
( )
2
ex − 1
x 3
ឆ. y =− + 2ln( e x + 1) − ln( e x + 2)
2 2
1 2e x
3e x
េយង
ី បាន y ' =− + x −
2 e + 1 2( e x + 2)
=
−( e x + 1)( e x + 2) + 4e x e x + 2 − 3e x e x + 1 ( ) ( )
2( e x + 1)( e x + 2)

ុ Page 86
−e 2 x − 3e x − 2 + 4e 2 x + 8e x − 3e 2 x − 3e x 2e x − 2
=
( )(
2 ex + 1 ex + 2 ) 2( e x + 1)( e x + 2)
ex − 1
( e + 1)( e x + 2)
ជ. y = 3x − 8 ln( e x + 1) + 15 ln( e x + 2)
2 2
3 8e x 15e x
េយង
ី បាន y ' =− +
2 e x + 1 2( e x + 2)
=
( ) (
3( e x + 1)( e x + 2) − 16e x e x + 2 + 15e x e x + 1 )
2( e x + 1)( e x + 2)
3e2 x + 9e x + 6 − 16e2 x − 32e x + 15e2 x + 15e x
=
2( e x + 1)( e x + 2)
2e 2 x − 8e x + 6 e2 x − 4e x + 3 ( e x − 1)( e x − 3)
= = =
2( e + 1)( e + 2) ( e x + 1)( e x + 2) ( e x + 1)( e x + 2)
x x
( e x − 1)( e x − 3)
ដូចេនះ y ' = x
( e + 1)( e x + 2)
x 8
ឈ. y = − 2ln( e x + 1) + ln e x + 3
3 3
( )
1 2e x
8e x
េយងី បាន y ' = − +
3 e x + 1 3( e x + 3)
( e x + 1)( e x + 3) − 6e x ( e x + 3) + 8 ex ( e x + 1)
=
3( e x + 1)( e x + 3)
e 2 x + 4e x + 3 − 6e 2 x − 18e x + 8e 2 x + 8e x
=
3( e x + 1)( e x + 3)
3e 2 x − 6e x + 3 e 2 x − 2e x + 1 ( e x − 1)2
= = =
3( e x + 1)( e x + 3) ( e x + 1)( e x + 3) ( e x + 1)( e x + 3)
( e x − 1)2
( e + 1)( e x + 3)

ុ Page 87
ញ. y = 2x − 9 ln( e x + 1) + 8 ln( e x + 2)
9e x 8e x
េយង
ី បាន y ' = 2− x +
e + 1 ex + 2
2( e x + 1)( e x + 2) − 9e x ( e x + 2) + 8e x ( e x + 1)
=
( e x + 1)( e x + 2)
2e 2 x + 6e x + 4 − 9e 2 x − 18e x + 8e 2 x + 8e x
=
( e x + 1)( e x + 2)
( )
2
e − 4e + 4
2x x ex − 2
= =
( e x + 1)( e x + 2) ( e x + 1)( e x + 2)
(e )
2
x
−2
( e + 1)( e + 2)
x x
លំហាត់ទ១៥
ex
េគឲ្យអនុគមន៍ y = ែដល x ≠ 0 ។
x
១.គណនា y ' រួចបង�ញថ xy '+ (1 − x ) y =
0 ។
២.គណនា y '' រួចបង�ញថ xy ''+ (2 − x ) y '− y =
0 ។
១.គណនា y ' រួចបង�ញ xy '+ (1 − x ) y =

0
ex
េយង ី មាន y = ែដល x ≠ 0
x
( e x )' x − ( x )' e x e x x − e x ( x − 1)e x
េយងី =បាន y ' = =
x2 x2 x2
( x − 1)e x
ដូចេនះ y = 2
។
x
( x − 1)e x ex
ម្យោ៉ងេទៀ xy '+ (1= − x)y x + (1 − x )
x2 x

ុ Page 88
( x − 1)e x + (1 − x )e x
= xy '+ (1 − x ) y = 0
x
ដូចេនះ xy '+ (1 − x ) y = 0 ។
២.គណនា y '' រួចបង�ញ xy ''+ (2 − x ) y '− y =

0
( x − 1)e x
េយង ី មាន y ' =
x2
[( x − 1)e x ]'( x 2 ) − ( x 2 )'( x − 1)e x
េយងី បាន y '' =
x4
[ e x + ( x − 1)e x ]x 2 − 2x ( x − 1)e x x 3e x − 2x ( x − 1)e x
=
x4 x4
xe x ( x 2 − 2x + 2) ( x 2 − 2x + 2)e x
= =
x4 x3
( x 2 − 2x + 2)e x
ដូចេនះ y '' = 3
។
x
( x 2 − 2x + 2)e x ( x − 1)e x e x
ម្យោ៉ងេត xy ''+= (2 − x ) y '− y x + (2 − x ) −
x3 x2 x
( x − 2x + 2)e + (2 − x )( x − 1)e − xe
2 x x x
=
x2
( x 2 − 2x + 2 + 2x − 2 − x 2 + x − x )e x
= 0
x2
ដូចេនះ xy ''+ (2 − x ) y '− y = 0 ។
លំហាត់ទ១៦
e x sin x
x +1
ចូរ្រសយប��ក់ ( x 2 + 1) y ''+ 4 xy '+ 2 y =
្រសយប��ក ( x 2 + 1) y ''+ 4 xy '+ 2 y =

2e x cos x ្រគប់ x ∈ 

ុ Page 89
e x sin x
េយង
ី មាន y = 2 ែដល x ∈ 
x +1
គុណអង�ទ ំងពីរឹង
ន x + 1 េគបាន ( x + 1) y =
2 2
e x sin x (1)
d d
េធ�ីេដរេវេល
ី ីអង�ទ ំងពីរៃ (1) េគបាន
dx
(
( x 2 + 1) y  =e x sin x
dx
)
ឬ 2xy + ( x 2 + 1) y=' e x sin x + e x cos x= (sin x + cos x )e x ( 2 )
ី ីអង�ទ ំងពីរៃន ( 2 ) េគបាន
េធ�ីេដរវេល
d d
2xy + ( x 2 + 1)
= y '  (sin x + cos x )e x 
dx dx
2 y + 2xy '+ 2xy '+ ( x 2 + 1) y ''= (cos x − sin x )e x + (sin x + cos x )e x
( x 2 + 1) y ''+ 4 xy '+ 2 y= (cos x − sin x + sin x + cos x )e x
2e x cos x ពិត
( x 2 + 1) y ''+ 4 xy '+ 2 y =
ដូចេនះ ( x 2 + 1) y ''+ 4 xy '+ 2 y =
លំហាត់ទ១៧
ex
x +1
១.គណនា y ' រួចបង�ញថ ( x 2 + 1) y '− ( x − 1)2 y =
0 ។
២.្រសយបំភ�ឺ ( x 2 + 1) y ''− ( x 2 − 4 x + 1) y '− 2( x − 1) y =
0 ្រគប់ x ∈  ។
១.គណនា y ' រួចបង�ញ ( x 2 + 1) y '− ( x − 1)2 y =

0
ex
េយងី មាន y = 2
x +1
( e x )'( x 2 + 1) − e x ( x 2 + 1)' e x ( x 2 + 1) − 2xe x
េយង
ី បាន y ' =
( x 2 + 1)2 ( x 2 + 1)2
e x ( x 2 + 1 − 2x ) ( x − 1)2 e x
= y' = ។
( x 2 + 1)2 ( x 2 + 1)2

ុ Page 90
( x − 1)2 e x
( x 2 + 1)2
( x − 1)2 e x ex
ម្យោ៉ងេទៀ ( x + 1) y '− ( x − 1) y = ( x + 1) 2
2 2 2
− ( x − 1) 2
2
( x + 1)2 x +1
( x − 1)2 e x ( x − 1)2 e x
( x + 1) y '− ( x −
2
= 1) y
2
− = 0 ពត ិ
x2 +1 x2 +1
ដូចេនះ ( x 2 + 1) y '− ( x − 1)2 y = 0 ។
២.្រសយបំភ� ( x 2 + 1) y ''− ( x 2 − 4 x + 1) y '− 2( x − 1) y =

0
េយង
ី មាន ( x + 1) y '− ( x − 1) y =
2 2
0
េធ�េី ដរេវេល
ី ីអង�ទ ំងពីរៃនសមីករេគបា
d
( x 2 + 1) y '− ( x − 1)2 y  =
0
dx
2xy '+ ( x 2 + 1) y ''− 2( x − 1) y − ( x − 1)2 y ' =0
( x 2 + 1) y ''− ( x − 1)2 − 2x  y '− 2( x − 1) y =
0
0 ពត
( x 2 + 1) y ''− ( x 2 − 4 x + 1) y '− 2( x − 1) y = ិ
ដូចេនះ ( x 2 + 1) y ''− ( x 2 − 4 x + 1) y '− 2( x − 1) y =
0 ្រគប់ x ∈  ។
លំហាត់ទ១៨
( x 2 − 4 x + 6)e x
េគឲ្យអនុគមន៍ y = ែដល x ∈ 
x4 +1
( )
ចូរ្រសយប��ក់ x 4 + 1 y ''+ 8x 3 y '+ 12x 2 y =x 2 e x ្រគប់ x ∈  ។
ដំេណាះ្យ
( )
្រសយប��ក x 4 + 1 y ''+ 8x 3 y '+ 12x 2 y =
x 2 e x ្រគប់ x ∈ 
( x 2 − 4 x + 6)e x
េយង
ី មាន y = ែដល x ∈ 
x +1
4
គុណអង�ទ ំងពីរឹងន x + 1 េគបាន ( x + 1) y = ( x − 4 x + 6)e (1)

4 4 2 x

ុ Page 91
ី ីអង�ទ ំងពីរៃ (1) េគបាន
d d
( x 4 + 1)=
y  ( x 2 − 4 x + 6)e x 
dx dx
4 x y + ( x + 1) y ' = (2x − 4)e x + ( x 2 − 4 x + 6)e x
3 4
( x 4 + 1) y '+ 4 x 3 y = ( x 2 − 2x + 2)e x (2)

េធ�េី ដរេវេល
ី ីអង�ទ ំងពីរៃន ( 2 ) េគបាន
d d
( x 4 + 1) y '+ 4 x 3=
y  ( x 2 − 2x + 2)e x 
dx dx
4 x y '+ ( x + 1) y ''+ 12x 2 y + 4 x 3 y ' = (2x − 2)e x + ( x 2 − 2x + 2)e x
3 4
( x 4 + 1) y ''+ 8x 3 y '+ 12x 2 y =

x 2e x
( )
ដូចេនះ x 4 + 1 y ''+ 8x 3 y '+ 12x 2 y =
x 2 e x ្រគប់ x ∈  ។
លំហាត់ទ១៩
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដ f ( x ) = x + x 2 + 4 ែដល x ∈ 

ក.គណនា f '( x ) រួចទញថ =
f ( x ) 2 x 2 + 4 f '( x ) ។
ខ.បង�ញថ 4( x 2 + 4) f ''( x ) + 4 x f '( x ) − f ( x ) =
0 ។
ក.គណនា f '( x ) រួចទាញថ =

f ( x ) 2 x 2 + 4 f '( x )
2x
1+
( x + x + 4 )' 2
2
x 2
+4
េយ
=ងី បាន f '( x ) =
2 x + x2 + 4 2 x + x2 + 4
x2 + 4 + x x + x2 + 4
f '( x ) =
2 x + x2 + 4 x2 + 4 2 x + x2 + 4 x2 + 4
x + x2 + 4
ដូចេនះ f '( x ) = ។
2 x +42

ុ Page 92
x + x2 + 4 f (x )
ម៉្យោងេទៀតេគម
= f '( x ) =
2 x2 + 4 2 x2 + 4
f ( x ) 2 x 2 + 4 f '( x ) ។
ខ.បង�ញថ 4( x 2 + 4) f ''( x ) + 4 x f '( x ) − f ( x ) =

0
f (x )
េយង
ី មាន f '( x ) =
2 x2 + 4
xf ( x )
f '( x ) x 2 + 4 −
េយង x2 + 4
ី បាន f ''( x ) =
2( x 2 + 4)
f (x ) x
. x2 + 4 − .2 x 2 + 4 f '( x )
f ''( x ) = 2 x 2
+ 4 x 2
+4
2( x + 4)
2
1
f ( x ) − 2x f '( x )
2 f ( x ) − 4 x f '( x )
=f ''( x ) =
2( x 2 + 4) 4( x 2 + 4)
ដូចេនះ 4( x 2 + 4) f ''( x ) + 4 x f '( x ) − f ( x ) =
0 ។
លំហាត់ទ២០
(6 − x 2 )sin x − 4 x cos x ែដល x ∈ 
១.គណនា f '( x ) រួច្រសយ| f '( x )| ≤ x 4 + 4 ្រគប់ x ∈ 
េយង (6 − x 2 )sin x − 4 x cos x ែដល x ∈ 

ី មាន f ( x ) =
េយង
ី បាន f '( x ) =−2x sin x + (6 − x 2 ) cos x − 4 cos x + 4 x sin x
ដូចេនះ f =
'( x ) 2x sin x + (2 − x 2 ) cos x ។

ុ Page 93
េយង
ី ឧបមាថ| f '( x )| ≤ x 4 + 4 ពត
ិ ្រគប់ x ∈ 
សមមូល 2x sin x + (2 − x 2 ) cos x ≤ x 4 + 4
2
សមមូល 2x sin x + (2 − x 2 ) cos x  ≤ x 4 + 4
សមមូល 4 x 2 sin 2 x + 4 x (2 − x 2 )sin x cos x + (2 − x 2 )2 cos2 x ≤ x 4 + 4
1 េនាះវិសមភាពខងេលីអចសរេស
េដយ sin 2 x + cos2 x =
4 x 2 sin 2 x + 4 x (2 − x 2 )sin x cos x + (2 − x 2 )2 cos2 x ≤ ( x 4 + 4)(sin 2 x + cos2 x )

( 4x − x − 4 ) sin x + 4x(2 − x )sin x cos x + (2 − x ) − x
2 4 2 2 2 2 4
− 4  cos2 x ≤ 0
− ( 2 − x ) sin x + 4 x (2 − x )sin x cos x − 4 x cos x ≤ 0

2
2 2 2 2 2
− (2 − x 2 )2 sin 2 x − 4 x (2 − x 2 )sin x cos x + 4 x 2 cos2 x  ≤ 0

2
− (2 − x 2 )sin x − 2x cos x  ≤ 0 ពិត
ដូចេនះ ∀x ∈  : f '( x ) ≤ x4 + 4 ។
២.គណនា f ''( x ) រួច្រសយប��ក់|f ''( x )| ≤ x 2 ្រគប x ∈ 
េយង
ី មាន f =
'( x ) 2x sin x + (2 − x 2 ) cos x
េយង
ី បាន f ''(=
x ) 2sin x + 2x cos x − 2x cos x − (2 − x 2 )sin x
ដូចេនះ f ''( x ) = x 2 sin x ។
េយង
ី មាន=
f ''( x ) 2
x= sin x x 2 sin x េដយ ∀x ∈  : sin x ≤ 1
ដូចេនះ |f ''( x )| ≤ x 2 ្រគប់ x ∈  ។
លំហាត់ទ២១
( x ) 4 x sin x + (6 − x 2 ) cos x ែដល x ∈ 

ុ Page 94
១.គណនា f '( x ) រួច្រយថ| f '( x )| ≤ x 4 + 4 ្រគប x ∈ 
េយង ( x ) 4 x sin x + (6 − x 2 ) cos x ែដល x ∈ 

ី មា f=
េយង
ី បា f '(=
x ) 4 sin x + 4 x cos x − 2x cos x − (6 − x 2 )sin x
x ) 2x cos x + ( x 2 − 2)sin x ។
ដូចេនះ f '(=
េយង
ី បាន f '(=
x) 2x cos x + ( x 2 − 2)sin x
តមវិសមភ Cauchy-Schwarz េគបា ៖
f '(=
x) 2x cos x + ( x 2 − 2)sin x ≤ (2x )2 + ( x 2 − 2)2 cos2 x + sin 2 x
f '( x ) ≤ 4 x 2 + x 4 − 4 x 2 + 4= x4 + 4 េ្រព cos2 x + sin 2 x =

1។
ដូចេនះ | f '( x )| ≤ x 4 + 4 ្រគប់ x ∈  ។
២.គណនា f ''( x ) រួច្រសយប��ក់|f ''( x )| ≤ x 2 ្រគប x ∈  ៖
េយង
ី មាន f '(=
x ) 2x cos x + ( x 2 − 2)sin x
េយង
ី បាន f ''( x=
) 2 cos x − 2x sin x + 2x sin x + ( x 2 − 2) cos x
ដូចេនះ f ''( x ) = x 2 cos x ។
ម្យោ៉ងេទៀ
= f ''( x ) 2
x= cos x x 2 cos x េដយ ∀x ∈  : cos x ≤ 1
ដូចេនះ |f ''( x )| ≤ x 2 ្រគប់ x ∈  ។

ុ Page 95
លំហាត់ទ២២
១.គណនា f '( x ) នង
ិ f ''( x ) ។
២.ចំេពះ្រគប x ∈  ចូរ្រសយប��ក់ f ''( x ) ≤ x 2 + 1 ។
១.គណនា f '( x ) និង f ''( x )
េយង
ី មាន f=
េយង
ី បាន f '(=
x ) 2sin x + 2x cos x − 2x cos x − (3 − x 2 )sin x
x ) ( x 2 − 1)sin x ។
ដូចេនះ f '(=
េហយ x ) 2x sin x + ( x 2 − 1) cos x ។

ី f ''(=
២.ចំេពាះ្រគប x ∈  ្រសយប��ក f ''( x ) ≤ x 2 + 1
េយង
ី មាន f ''(=
x) 2x sin x + ( x 2 − 1) cos x
ឧបមាថ ∀x ∈  : f ''( x ) ≤ x 2 + 1
សមមូល 2x sin x + ( x 2 − 1) cos x ≤ x 2 + 1
2x 1 − x2
សមមូល sin x − cos x ≤ 1 (1)
1 + x2 1 + x2
θ 2x 1 − x2
យក x = tan េនាះេគបា sin θ = និង cos θ =
2 1 + x2 1 + x2
វិសមភាព (1) សមមូល sin θ sin x − cos θ cos x ≤ 1
សមមូល − cos(θ − x ) ≤ 1 ឬ cos(θ − x ) ≤ 1 ពត
ិ ជានិច�្រគប x ∈ 
ដូចេនះ ∀x ∈  : f ''( x ) ≤ x 2 + 1 ។

ុ Page 96
លំហាត់ទ២៣
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ
x 3 5x 2  x 3 5x 2 
f (x ) =
− + − 6x +  − + 6x  ln x
9 4  3 2 
ក.ចូរ្រយប��ក់ថា f '( x ) = ( x 2 − 5x + 6) ln x ្រគប់ x > 0 ។
ក.្រសយប��ក់ f '( x ) = ( x 2 − 5x + 6) ln x ្រគប x > 0
x 3 5x 2  x 3 5x 2 
េយង
− + − 6x +  − + 6x  ln x
9 4  3 2 
x 2 5x 2  x 3 5x 2  1 
េយង
ី បន f '( x ) =−
3
+
2
2
( )
− 6 + x − 5x + 6 ln x +  − + 6x   
 3 2  x 
x 2 5x 2 x 2 5x 2
f '( x ) =−
3
+
2
( )
− 6 + x − 5x + 6 ln x +
2
3
−
2
+6
( )
ដូចេនះ f '( x ) = x 2 − 5x + 6 ln x ។
ខ.េដះ្រសយសម f '( x ) = 0 ៖
( )
ី មាន f '( x ) = x − 5x + 6 ln x = ( x − 2 )( x − 3 ) ln x
េយង 2
េបី f '( x ) = 0 សមមូល ( x − 2 )( x − 3 ) ln x =

0
x − 2 = 0
សមមូល  x − 3 = 0 េនាះេគទញប�
= x1 2= , x3 1 ។
, x 2 3=
ln x = 1
ដូចេនះសំណុំប�សៃនសមីករគឺ x ∈ {1,2,3 } ។

ុ Page 97
លំហាត់ទ២៤
x 3 3x 2
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដ f ( x ) = − + − 2x + ( x 2 − 5x + 7)e x ។
3 2
ក.ចូរ្រសយប��ក់ f '( x ) = ( x 2 − 3x + 2)( e x − 1) ។
ក.្រសយប��ក f '( x ) = ( x 2 − 3x + 2)( e x − 1)

x 3 3x 2
េយងី មាន f ( x ) =− + − 2x + ( x 2 − 5x + 7)e x
3 2
េយង
ី បាន f '( x ) =−x + 3x − 2 + (2x − 5)e + ( x − 5x + 7)e
2 x 2 x
( ) ( )
− x 2 − 3x + 2 + ( 2x − 5 ) + x 2 − 5x + 7  e x
=
= − ( x − 3x + 2 ) + ( x − 3x + 2 ) e
2 2 x
= ( x − 3x + 2 )( −1 + e ) = ( x − 3x + 2 )( e − 1)
2 x 2 x
ដូចេនះ f '( x ) = ( x 2 − 3x + 2)( e x − 1) ។
ខ.េដះ្រសយសម f '( x ) = 0
េយង 2 x x
(
ី មាន f '( x ) = ( x − 3x + 2)( e − 1) = ( x − 1)( x − 2 ) e − 1 )
(
េបី f '( x ) = 0 សមមូល ( x − 1)( x − 2 ) e x − 1 =
0 )
x − 1 = 0

សមមូល  x − 2 = 0 េគទញប�ស
= x1 1= , x3 0 ។
, x 2 2=
e x − 1 =0
ដូចេនះសំណុំប�សៃនសមករគឺ
ី x ∈ { 0 ,1,2 } ។

ុ Page 98
លំហាត់ទ២៥
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = x 3 − 9x 2 + 29x − 35 e x ។( )
ក.គណន f '( x ) ៖
េយង (
ី មាន f ( x ) = x − 9x + 29x − 35 e
3 2 x
)
េយង
ី បាន f '( x ) = (3x − 18x + 29)e + ( x − 9x + 29x − 35)e
2 x 3 2 x
( ) (
=  3x 2 − 18x + 29 + x 3 − 9x 2 + 29x − 35  e x )
= ( x − 6x + 11x − 6 ) e
3 2 x
ដូចេនះ f '( x ) = ( x − 6x + 11x − 6 ) e ។

3 2 x
ខ.េដះ្រសយសម f '( x ) = 0 ៖
េយង (
ី មាន f '( x ) = x − 6x + 11x − 6 e
3 2 x
)
(
េបី f '( x ) = 0 សមមូល x 3 − 6x 2 + 11x − 6 e x =
0 )
សមមូល x 3 − 6x 2 + 11x − 6 =0
( x 3 − x 2 ) − (5x 2 − 5x ) + (6x − 6) =
0
x 2 ( x − 1 ) − 5x ( x − 1 ) + 6 ( x − 1 ) =
0
( x − 1 ) ( x 2 − 5x + 6 ) =
0
( x − 1)( x − 2 )( x − 3 ) = 0
េគទញប�ស
= x1 1= , x3 3 ។
, x 2 2=

ុ Page 99
លំហាត់ទ២៦
(
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = ( x − 4) 1 + x 2 + ln x + 1 + x 2 ។ )
ក.ចូរ្រសយបំភ�ឺថាអនុគម f អចកំណត់បានជានិច�្ x ∈  ។
ខ.គណនា f '( x ) រួចទញប��ក់ថ f ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េល  ។
ក.្រសយបំ�ឺថអនុគម
ភ f អាចកំណត់បានជានិច�្ x ∈  ៖
េយង (
ី មាន f ( x ) = ( x − 4) 1 + x + ln x + 1 + x
2 2
)
ចំេពះ្រគប x ∈  េគមា 1 + x 2 > x 2 េនាះេគបា 1 + x 2 > |x |
សមមូល x + 1 + x 2 > |x |+ x េដយ ∀x ∈  :|x |+ x ≥ 0
េនាះេគទញប x + 1 + x 2 > 0 ្រគប់ x ∈  ។
ដូចេនះអនុគមន៍ f អកំណត់បានជានិច�្រ x ∈  ។
ខ.គណនា f '( x ) រួចទាញប��ក់ថ f ជាអនុគមន៍េកនជានិេលី  ៖
េយង (
ី មាន f ( x ) = ( x − 4) 1 + x + ln x + 1 + x
2 2
)
2x
1+
2x 2 1 + x2
េយង
ី បាន f '( x ) = 1 + x 2 + ( x − 4) +
2 1 + x2 x + 1 + x2
x
1+
x 2 − 4x
1 + x2
= 1+ x + 2
+
1 + x2 x + 1 + x2
x 2 − 4x 1 1 + x 2 + x 2 − 4x + 1
= 1+ x +2
+ =
1+ x 2
1+ x 2
1 + x2
2x 2 − 4 x + 2 2( x 2 − 2x + 1) 2( x − 1)2
= = =
1+ x 2
1 + x2 1 + x2

ុ Page 100
2( x − 1)2
1+ x 2
2( x − 1)2
ម្យោ៉ងេទៀតេដយ្រ x ∈  េគមាន 2( x − 1) ≥ 0 េនាះ
= f '( x ) 2
≥0
1+ x 2
ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី  ។
លំហាត់ទ២៧
(
f ( x )= (2x 3 + x ) 1 + x 2 − ln x + 1 + x 2 )
គណនា f '( x ) រួចទញប��ក់ថ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី  ។
គណនា f '( x ) រួចទាញប��ក់ថ f ជាអនុគមន៍េកនេល 
េយង
ី មាន f ( x )= (2x + x ) 1 + x − ln x + 1 + x
3 2 2
( )
2x
1+
2 1 +2x
x 2
េយង
ី បា f '( x )= (6x + 1) 1 + x + (2x + x )
2 2 3
−
2 1+ x 2
x + 1 + x2
(6x 2 + 1)(1 + x 2 ) + x (2x 3 + x ) − 1
=
1 + x2
6 x 2 + 6 x 4 + 1 + x 2 + 2x 4 + x 2 − 1
=
1 + x2
8x 4 + 8x 2 8x 2 ( x 2 + 1)
= = = 8x 2 1 + x 2
1 + x2 1 + x2
f '( x ) 8x 2 1 + x 2 ។
េដយ ∀x ∈  : f =
'( x ) 8x 2 1 + x 2 ≥ 0 ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេល  ។

ុ Page 101
លំហាត់ទ២៨
1 x3
f ( x=
)
4
( 2 2x 2
)
2x − 2x + 1 e − 2( x − 2x + 2)e +
x
3
។
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី  ។

គណនា f '( x ) រួចទាញថ f ជាអនុគមន៍េកនេល 

1 x3
េយង
ី មាន f ( x=)
4
2
( 2x 2
)
2x − 2x + 1 e − 2( x − 2x + 2)e +
x
3
េយងី បាន
(2x − 1)e 2 x + (2x 2 − 2x + 1)e 2 x
f '( x ) − 2(2x − 2)e x − 2( x 2 − 2x + 2)e x + x 2
2
(
= x 2 e 2 x − 4 x − 4 + 2x 2 − 4 x + 4 e x + x 2 )
(
= x 2e 2 x − 2x 2e x + x 2= x 2 e 2 x − 2e x + 1 )
( )
2
= x 2 ex − 1
( )
2
f '( x ) x 2 e x − 1 ។
( )
2
េដយ ∀x ∈  : f '(=
x ) x 2 ex − 1 ≥ 0 ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី  ។
លំហាត់ទ២៩
3
x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់្រគប x > 0 េដ f=
( x )   9 ln 2 x − 24 ln x + 17 ។
3
( )
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី ( 0,+ ∞ ) ។
ដំេណា្រស
គណនា f '( x ) រួចទាញថ f ជាអនុគមន៍េកនេល ( 0,+ ∞ )

ុ Page 102
3
x
េយង
ី មាន f=
(x ) (
 3  9 ln x − 24 ln x + 17
 
2
)
3
x2  x   18 24 
េយង
ី បាន=
f '( x )
9
( )
9 ln x − 24 ln x + 17 +    ln x −
2
3  x x 
x2 x2
=
9
( 2
9
)
9 ln x − 24 ln x + 17 + ( 3 ln x − 8 )
x2
=
9
(
9 ln 2 x − 24 ln x + 17 + 6 ln x − 8 )
x2
=
9
(
9 ln 2 x − 18 ln x + 9 )
= x2 ( ln 2
)
+ 1 x 2 ( ln x − 1)
x − 2 ln x =
2
2
f '( x ) x 2 ( ln x − 1) ។
ដូចេនះ=
2 2
'( x ) x 2 ( ln x − 1) ≥ 0 េ្រព ( ln x − 1) ≥ 0 នង
េដយ ∀x > 0: f= ិ x >0 ។
2
ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 0,+ ∞ ) ។

លំហាត់ទ៣០
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ
1 2 2
f ( x ) = (1 + ) ln 2 x + ln x − ( x − ) ។
x x x
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍ចុះជានិច�េល ( 0,+ ∞ ) ។
គណនា f '( x ) រួចទាញថ f ជាអនុគមន៍ចុះជានិច�េ ( 0,+ ∞ )

1 2 2
េយងី មាន f ( x ) = (1 + ) ln x + ln x − ( x − )
2
x x x
1 1 2 2 2 2
េយង
ី បាន f '( x ) = − 2 ln 2 x + (1 + ) ln x − 2 ln x + 2 − (1 + 2 )
x x x x x x
ln 2 x 2ln x 2ln x 2ln x 2 2
= − 2 + + − + − 1 −
x x x2 x2 x2 x2

ុ Page 103
2
ln 2 x 2 ln x  ln x 
ដូចេនះ f '( x ) =− 2 + − 1 =−  −1 ។
x x  x 
2
 ln x 
េដយ ∀x > 0 : f ' ( x ) =−  − 1  ≤ 0 េនាះ f ជាអនុគមន៍ចុះេល ( 0,+∞ ) ។
 x 
លំហាត់ទ៣១
1 2x x3
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =
− e + 2( x − 1)e −
x
។
2 3
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍ចុះេលី  ។
គណនា f '( x ) រួចទាញថ f ជាអនុគមន៍ចុះេល 

1 2x x3
េយងី មាន f ( x ) =
− e + 2( x − 1)e −
x
2 3
េយង
ី បាន f '( x ) =
−e + 2e + 2( x − 1)e − x 2
2x x x
( )
2
−e 2 x + 2xe x − x 2 =
= − ex − x
( )
2
ដូចេនះ f '( x ) =
− ex − x ។
( )
2
េដយ ∀x ∈  : f ' ( x ) =− e x − x ≤ 0 េនាះ f ជាអនុគមន៍ចុះជានិច�េ  ។
លំហាត់ទ៣២
1 + ln 2 x
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ f ( x ) = ។
x
គណនា f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍ចុះេល ( 0,+ ∞ ) ។
គណនា f '( x ) រួចទាញថ f ជាអនុគមន៍ចុះេល ( 0,+ ∞ )

1 + ln 2 x
េយង
x

ុ Page 104
(1 + ln 2 x )'( x ) − ( x )'(1 + ln 2 x )
េយងី បាន f '( x ) =
x2
2ln x − 1 − ln 2 x 1 − 2ln x + ln 2 x
= = −
x2 x2
(1 − ln x )2
ដូចេនះ f '( x ) = − ។
x2
(1 − ln x )2
េដយ ∀x > 0 : f ' ( x ) =− ≤ 0 េនា f ជាអនុគមន៍ចុះេល ( 0,+∞ ) ។
x2
លំហាត់ទ៣៣
x3 m − 3 2
f (x ) = +
3 2
( )
x + 3m − 2m2 x + 2m − 5 ែដល m ជាប ា៉រ៉ែម៉
ី េលីចេនា�ះ ( 2,+ ∞ ) ។
ចូរកំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគមន f េកន
កំណត់តៃម� m េដម្ី
ប ឲ្យអនុគមន f េកនេលចេនា� ( 2,+ ∞ )
x3 m − 3 2
េយង
ី មន f ( x ) = +
3 2
( )
x + 3m − 2m2 x + 2m − 5
េយងី បាន f '( x ) = x + (m − 3)x + 3m − 2m

2 2
េបី f '( x ) = 0 សមមូល x 2 + (m − 3)x + 3m − 2m2 =

0
( )
= (m − 3)2 − 4 3m − 2m2= m2 − 6m + 9 − 12m + 8m2
∆
= 9m2 − 18m + 9= (3m − 3)2

 −m + 3 − 3m + 3
x
 1 = = 3 − 2m
េគទញប�ស  2
x −m + 3 + 3m − 3
= = m
 2 2
.ករណីទី១ ៖ េបី 3 − 2m > m សមមូល m < 1 ។

ុ Page 105
តរងស��ៃ f ' ( x ) :
x −∞ m 3 − 2m +∞
f '(x ) + 0 − 0 +
តមតរងខងេលីេដីម្ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 2,+ ∞ ) លុះ្រតែត
1 1
3 − 2m ≤ 2 សមមូល m ≥ េដយ m < 1 េនាះេគបា ≤ m < 1 ។
2 2
1
ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 2,+ ∞ ) លុះ្រតែ m ∈ [ ,1 ) ។
2
.ករណីទ២
ី ៖ េបី 3 − 2m < m សមមូល m > 1 ។
តរងស��ៃ f ' ( x ) :
x −∞ 3 − 2m m +∞
f '(x ) + 0 − 0 +
តមតរងខងេលីេដីម្ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 2,+ ∞ ) លុះ្រតែត
m ≤ 2 េដយ m > 1 េនាះេគបា1 < m ≤ 2 ។
ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 2,+ ∞ ) លុះ្រតែ m ∈ (1,2 ] ។
.ករណីទ៣
ី ៖ េបី 3 − 2m =
m សមមូល m = 1 ។
ចំេព m = 1 េគបាន f ' ( x ) = x 2 − 2x + 1 = ( x − 1)2 ≥ 0 េនាះ f េកីនជានិច�

លំហាត់ទ៣៤
f ( x ) =  x 2 + (m − 8)x − 2m2 + 5m + 8  e x ែដល m ជាប ា៉រ៉ែម៉
កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគម f េកីនេលីចេនា�ះ ( 4 ,+ ∞ ) ។

ុ Page 106
ប ឲ្យអនុគម f េកនេលចេនា�ះ ( 4 ,+ ∞ )
េយងី មាន f ( x ) =  x + (m − 8)x − 2m + 5m + 8  e ែដល m ជាប ា៉រ៉ែម
2 2 x
ី បាន f '( x ) = ( 2x + m − 8 ) e +  x + (m − 8)x − 2m + 5m + 8  e

េយង x 2 2 x
f '( x ) =  x 2 + (m − 6)x − 2m2 + 6m  e x

េដយ ∀x ∈  : e x > 0 េនាះ f '( x ) មាស�� ដូច x 2 + (m − 6)x − 2m2 + 6m ។
េបី f '( x ) = 0 សមមូល x 2 + (m − 6)x − 2m2 + 6m =
0
( )
= (m − 6)2 − 4 −2m2 + 6m= m2 − 12m + 36 + 8m2 − 24m
∆
= 9m2 − 36m + 36= 9(m2 − 4m + 4)= 9(m − 2)2

−m + 6 − 3m + 6 −m + 6 + 3m − 6
េគទញប�ស
= x1 = −= 2m + 6 , x 2 = m ។
2 2
.ករណីទី១ ៖ េបី −2m + 6 > m សមមូល m < 2 ។
តរងស��ៃ f ' ( x ) :
x −∞ m −2m + 6 +∞
f '(x ) + 0 − 0 +
តមតរងខងេលីេដីម្ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 4 ,+ ∞ ) លុះ្រតែត
−2m + 6 ≤ 4 សមមូល m ≥ 1 េដយ m < 2 េនាះេគបា1 ≤ m < 2 ។
ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 4 ,+ ∞ ) លុះ្រតែ m ∈ [1 ,2 ) ។
.ករណីទ២
ី ៖ េបី −2m + 6 < m សមមូល m > 2 ។
តរងស��ៃ f ' ( x ) :

ុ Page 107
x −∞ 6 − 2m m +∞
f '(x ) + 0 − 0 +
តមតរងខងេលីេដីម្ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 4 ,+ ∞ ) លុះ្រតែត
m ≤ 4 េដយ m > 2 េនាះេគបា 2 < m ≤ 4 ។
ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេនា� ( 4 ,+ ∞ ) លុះ្រតែ m ∈ (2,4 ] ។
.ករណីទី៣៖ េបី 6 − 2m =
m សមមូល m = 2 ។
ចំេពះ m = 2 េគបា f '( x ) = ( x 2 − 4 x + 4)e x = ( x − 2)2 e x ≥ 0 េនាះអនុគមន៍ f

ជាអនុគមន៍េកីនជានិច
លំហាត់ទ៣៥
f ( x ) =  x 2 − 2(m + 2)x + 7m + 3 e x ែដល m ជាប ា៉រ៉ែម។
កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគមន f េកន ី ជានិច�េលី  ។
ប ឲ្យអនុគមន f េកនជានិច�េល 
េគមាន f ( x ) =  x 2 − 2(m + 2)x + 7m + 3 e x
េយងី បា f '( x ) = ( 2x − 2m − 4 ) e +  x − 2(m + 2)x + 7m + 3 e
x 2 x
f '( x ) =  x 2 − 2(m + 1)x + 5m − 1 e x

េដយ ∀x ∈  : e x > 0 េនា f ' ( x ) មានស��ដូច x 2 − 2(m + 1)x + 5m − 1 ។
េដម
ី ជានិច�េល  លុះ្រតែ ∀x ∈  : f '( x ) > 0
សមមូល ∀x ∈  : x 2 − 2(m + 1)x + 5m − 1 > 0 (1)
េដ a= 1 > 0 េនាះវិសមីក (1) ពត
ិ ជានិច�្រគប x ∈  លុះ្រតែ ∆ ' < 0

ុ Page 108
2
េគមាន ∆ ' = ( m + 1) − (5m − 1) = m2 + 2m + 1 − 5m + 1 = m2 − 3m + 2 ។
c
េបី ∆ ' =0 សមមូល m2 − 3m + 2 =0 មានប�ស m=
1 1 , m=
2 = 2 ។
a
m −∞ 1 2 +∞
∆' + 0 − 0 +
តមតរងខង ∆ ' < 0 សមមូល m ∈ (1,2 ) ។

ដូចេនះអនុគមន៍ f េកីនជានិច�េល  លុះ្រតែ m ∈ (1,2 ) ។
លំហាត់ទ៣៦
2m − 1 3 2m + 2
f (x )
= x − (m + 1)x 2 − (m − 5)x + ែដល m ជាប ា៉រ៉ែមពិត។
3 3
2m − 1 3 2m + 2
េគតង=
f (x ) x − (m + 1)x 2 − (m − 5)x + (Cm )
3 3
→ →
ជាែខ្សេតំណា f ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ (O , i , j ) ។
ក.ចូរកំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគមន f េកីនជានិច�េលី  ។
ខ.ចូរកំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្យអនុគមន f ចុះជានិច�េលី  ។
គ.្រសយប��ក (Cm ) កត់តមចំណុចងកលណ m ប�ូរតៃម�។
ក.កំណត់តៃម� m េដម្ី
ប ឲ្យអនុគមន f េកនជានិច�េល  ៖
2m − 1 3 2m + 2
េយង
ី មាន=
f (x ) x − (m + 1)x 2 − (m − 5)x +
3 3
េយង
ី បាន f '( x ) = (2m − 1)x − 2(m + 1)x − (m − 5)
2
េដម ី ជានិច�េលី  លុះ្រតែ ∀x ∈  : f '( x ) > 0

ុ Page 109
a= 2m − 1 > 0
សមមូល 
∆=' (m + 1) + (2m − 1)(m − 5) < 0
2
 1
m >
សមមូល  2
=
∆ ' 3(m − 3m + 2) < 0
2
េបី ∆ ' =0 េនាះ 3(m2 − 3m + 2) =0 មានប�ស = , m2 2 ។

m1 1=
m −∞ 1 2 +∞
∆' + 0 − 0 +
1 1
េគបាន ∆ ' < 0 សមមូល 1 < m < 2 ែតេដយ m > េនាះ < m < 2 ។
2 2
1 
ដូចេនះ m ∈  ,2  ។
2 
ខ.កំណត់តៃម� m េដម្ី
ប ឲ្យអនុគមន f ចុះជានិច�េល  ៖
េដីម្បីឲ្យអនុគមន f ចុះជានិច�េលី  លុះ្រតែ ∀x ∈  : f '( x ) < 0
a= 2m − 1 < 0
សមមូល  (េយាងតមស្រមាយខ
∆=' 3(m − 1)(m − 2) < 0
 1
m <
សមមូល  2 សមមូល m ∈ φ ។
1 < m < 2
ដូចេនះគា�នតៃម� m ណាេធ�ីឲ្ f ជាអនុគមន៍ចុះជានិច�េ  បានេទ
គ.្រសយប��ក (Cm ) កត់តមចំណុចនឹងក m ��រតៃម�៖

ូ
តង M 0 ( x 0 , y0 ) ជាចំណុចឹងរបស់ែ
ន ខ្សេក (Cm ) េនា ∀m ∈  : M 0 ∈ (Cm )
2m − 1 3 2m + 2
សមមូ=
ល y0 x 0 − (m + 1)x 02 − (m − 5)x 0 +
3 3

ុ Page 110
2 3 2  1 3 2
សមមូល y= x
3 0 − x 2
− x + m + − x − x 2
+ 5 x +
3   3 0 3 
0 0 0 0 0
 
សមករេនះ
ី េផ��ងផា�ត់ជានិច�ចំេពះ្ m ∈  លុះ្រតែត
2 3 2
 3 x 0 − x 0
2
− x 0 + = 0 (1)
3

1 2
y =
0 − x 0 3 − x 0 2 + 5x 0 + (2)
 3 3
2
សមករ ី ( 3
)
(1) សមមូល x03 + 1 − x0 ( x0 + 1) = 0
2
( )
សមមូល ( x 0 + 1) x 02 − x 0 + 1 − x 0 ( x 0 + 1) =
3
0
2 5 2
សមមូល ( x 0 + 1)  x 02 − x 0 +  = 0
 3 3 3 
1 1
សមមូល ( x 0 + 1)( 2x 0 − 1)( x 0 − 2 ) = 0 េគទញប�ស x 0 = −1 , x 0 = , x0 =
2
3 2
1 2
.ចំេពះ x 0 = −1 ត ( 2 ) េគបាន y0 = − 1 − 5 + =−5 ។
3 3
1 1 1 5 2 −1 − 6 + 60 + 16 23
.ចំេពះ x 0 = ត ( 2 ) េគបា y0 = − − + + = = ។
2 24 4 2 3 24 8
8 2
.ចំេពះ x 0 = 2 ត ( 2 ) េគបាន y0 =− − 4 + 10 + =4 ។
3 3
 1 23 
ដូចេនះចំណុចែដល្រត�វរកគឺ ( −1, − 5 ) ,  ,  នង ិ ( 2,4 ) ។
2 8 
លំហាត់ទ៣៧
−x + m + 1
x 2 + (m − 5)(2m − 1)
ែដល m ជាប ា៉រ៉ែម៉្រ ។
ក.រកែដនកំណត់ Df ៃនអនុគមន៍ f េទតមតៃម�េផ្សងៗ m ។
ខ.កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្ f ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េលីែដនកំណ Df របស់វ

ុ Page 111
ក.រកែដនកំណត់ Df ៃនអនុគមន៍ f េទតមតៃម�េផ្សងៗ m ៖
−x + m + 1
េគមាន f ( x ) =
x 2 + (m − 5)(2m − 1)
អនុគមន៍ f មានន័យលុះ្រត x 2 + (m − 5)(2m − 1) ≠ 0 ។
េបី x 2 + (m − 5)(2m − 1) = −(m − 5)(2m − 1) (1)

0 សមមូល x 2 =
ី ពិនិត្យស��ៃន (m − 5)(2m − 1) ៖
.េយង
1
េបី ( m − 5 )( 2m − 1) =
0 មានប�ស
= m1 5,
= m2
2
1
m −∞ 5 +∞
2
(m − 5 )( 2m − 1) + 0 − 0 +
តមតរងខងេលីេនះេយីងអចសន�ិដ�នលទ�ផលដូ
 1
.ចំេពះ m ∈  −∞ ,  ∪ ( 5, + ∞ ) េគបាន (m − 5)(2m − 1) > 0 េនាះសមីក (1)
 2
គា�នប�សក�ុ  ។ ដូចេនះែដនកំណត់ៃនអនុគមន៍ f គឺ Df =  ។
1
.ចំេពះ m = ឬ m = 5 េគបាន ( 2m − 1)( m − 5 ) =
0 េនាះសមីក (1) មានប�
2
ឌុបមួយគឺ x=
1 x=
2 0 ។ ដូចេនះែដនកំណត់ៃនអនុគមន៍ f គឺ Df =  * ។
1 
.ចំេពះ m ∈  ,5  េគបាន (m − 5)(2m − 1) < 0 េនាះសមីក (1) មានប�សពី
2 
េផ្សងគា�ជាចំនួនពិត x1 =
− −(m − 5)(2m − 1) , x 2 =−(m − 5)(2m − 1)
ដូចេនះែដនកំណត់ Df =  − { ± −(m − 5)(2m − 1) } ។

ុ Page 112
ខ.កំណត់តៃម� m េដម្ី
ប ឲ្ f ជាអនុគមន៍េកនជានិច�េលែដនកំណ Df របស់វ៖
−x + m + 1
េគមាន f ( x ) = ែដល m ជាប ា៉រ៉ែម៉្រត
x 2 + (m − 5)(2m − 1)
.ករណីទី១ ៖
ចំេពះ −x + m + 1 =0 េនាះ x= m + 1 ។
េបី x= m + 1 ជាប�សរបស់សមីករភាគែ x 2 + (m − 5)(2m − 1) =
0
េគបាន (m + 1)2 + (m − 5)(2m − 1) =
0
សមមូល m2 + 2m + 1 + 2m2 − m − 10m + 5 =0
6
សមមូល 3m2 − 9m + 6 =
0 មានប�ស m1= 1 , m2= = 2។
3
.ចំេពះ m = 1 អនុគមន៍ f េទជា
−x + 2 −( x − 2) 1
f (x ) = = = − ែដល x ≠ 2 ។
x − 4 ( x − 2)( x + 2)
2
x +2
ែដនកំណត់ៃនអនុគមន៍គឺ Df =  − { − 2,2 }
( x + 2)' 1
េដរេវ
=ី f '( x ) = > 0 ្រគប x ∈ Df េនា f ជាអនុគមន៍េកីនជានិ
( x + 2) 2
( x + 2) 2
េលែី ដនកំណត់ Df ។ ដូចេនះ m = 1 ជាចេម�ីយ

.ចំេពះ m = 2 អនុគមន៍ f េទជា
−x + 3 −( x − 3) 1
f (x ) = = = − ែដល x ≠ 3 ។
x 2 − 9 ( x − 3)( x + 3) x +3
ែដនកំណត់ៃនអនុគមន៍គឺ Df =  − { − 3,3 }
( x + 3)' 1
េដរេវ
=ី f '( x ) = > 0 ្រគប x ∈ Df េនា f ជាអនគមន៍េកីនជានិច
( x + 3)2 ( x + 3)2
េលែី ដនកំណត់ Df ។ ដូចេនះ m = 2 ជាចេម�ីយ
.ករណីទី២ ៖ ចំេពះ m ≠ 1 និង m ≠ 2

ុ Page 113
−x + m + 1
េគបាន f ( x ) =
x + (m − 5)(2m − 1)
2
េដរេវ ៖
ី
( −x + m + 1)'  x 2 + (m − 5)(2m − 1)  − ( −x + m + 1)[ x 2 + (m − 5)(2m − 1)]'
f '( x ) = 2
 x 2 + (m − 5)(2m − 1) 
−x 2 − (m − 5)(2m − 1) + 2x 2 − 2(m + 1)x

= 2
 x 2 + (m − 5)(2m − 1) 
x 2 − 2(m + 1)x − (m − 5)(2m − 1)
= 2
 x 2 + (m − 5)(2m − 1) 
2
េដចំេព្រគប x ∈ Df :  x 2 + (m − 5)(2m − 1)  > 0 េនាះ f '( x ) មានស��ដូ
ភាគយក x 2 − 2(m + 1)x − (m − 5)(2m − 1) ។
េដីម្បីឲ្ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី Df លុះ្រតែ ∀x ∈ Df : f '( x ) > 0 េពលគឺេគ្រត
ឲ្យវិសមីក x 2 − 2(m + 1)x − (m − 5)(2m − 1) > 0 ពត

ិ ជានិច�្រគប x ∈ Df េនាះេ
្រត�វឲ្ ∆=' (m + 1)2 + (m − 5)(2m − 1)= 3m2 − 9m + 6 < 0 េ្រព a= 1 > 0 ។
េបី ∆ 6 0 េនាះេគទញប�
=' 3m2 − 9m += = , m2 2 ។
m1 1=
តរងស��ៃ ∆
=' 3m2 − 9m + 6
m −∞ 1 2 +∞
∆' + 0 − 0 +
តមតរងខងេលីេ ∆ ' < 0 សមមូល m ∈ (1,2 ) ។
ដូចេនះ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី Df លុះ្រតែ m ∈ (1,2 ) ។

ុ Page 114
លំហាត់ទ៣៨
x 2 + bx + c
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  * េដយ f ( x ) = ែដល b, c ∈  ។
x
ក.គណនា f '( x ) និង f ''( x ) ។
ខ.កំណត់តៃម� b និង c េដីម្បីឲ្យអនុគមន f មានតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស1 ចំេព
x =2 ។
ក.គណនា f '( x ) និង f ''( x ) ៖

x 2 + bx + c c
េយងី មាន f ( x ) = = x +b+
x x
c c c 2c
េយង ី បាន f '( x ) = ( x + b + )' = 1 − 2 និង f ''( x ) =
(1 − 2 )' =3 ។
x x x x
c 2c
ដូចេនះ f '( x )= 1 − 2 និង f ''( x ) = 3 ។
x x
ខ.កំណត់តៃម� b និង c
េដម
ី ្បីឲ្យអនុគមន f មានតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស1 ចំេព x = 2 លុះ្រតែត
 f '(2) = 0
 c c 2c
 f ''(2) > 0 េដ f ( x ) = x + b + , f '( x )= 1 − 2 និង f ''( x ) = 3
 f (2) = 1 x x x

 c
 1 − = 0
4 c = 4

 2c 
េគបាន  > 0 សមមូល c > 0
 8 b = −3
 c 
2 + b + =1
 2
ដូចេនះ b = 4 ។
−3 , c =

ុ Page 115
លំហាត់ទ៣៩
ex
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = 2 ែដល p , q ∈  ។
x + px + q
ខ.កំណត់តៃម� p និង q េដយដឹងថាអនុគម f មានតៃម បរមាេធៀចំេពះ x = 1
នង
ិ x =2 ។
ក.គណនា f '( x )
ex
េយង ី មាន f ( x ) = 2
x + px + q
e x ( x 2 + px + q ) − (2x + p)e x
េយងី បាន f '( x ) =
( x 2 + px + q )2
 x 2 + ( p − 2)x + (q − p)  e x
( )
2
2
x + px + q
ខ.កំណត់តៃម� p និង q ៖
េដយដឹងថាអនុគម f មានតៃម� បរមាេធៀបេសចំេពះ x = 1 នង

ិ x = 2 េនាះេ
 (1 + p − 2 + q − p)e
 =0
 f '(1) = 0  (1 + p + q )2
បាន  សមមូល 
 f '(2) = 0  (4 + 2 p − 4 + q − p)e = 0
2
 (4 + 2 p + q )2
q − 1 =0
សមមូល  េនាះេគទ q = 1 , p = −1 ។
 p + q 0
=
ដូចេនះ p = 1 ។
−1 , q =

ុ Page 116
លំហាត់ទ៤០
e x −2
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = 2 ។
x − 3x + 3
ក.គណនា lim f ( x ) និង lim f ( x ) ។
x→−∞ x→+∞
ខ.គណនា f '( x ) ។
គ.សិក្សោអេថរភាព f រួចគូសតរងអេថរភាព f ។
ក.គណនា lim f ( x ) និង lim f ( x ) ៖

x→−∞ x→+∞
e x −2
េយង
ី មា f ( x ) = 2
x − 3x + 3
e x −2 ex 1
េយង
ី បាន xlim f (x ) =lim lim
= × 0
=
→−∞ x → − ∞ x 2 − 3x + 3 x→−∞ x2
2 3 3 
e 1 − + 2 
 x x 
ex
េ្រព lim 2 = 0 ។
x→−∞ x
e x −2 ex 1
េហយ
ី xlim f ( x ) = lim 2 = lim 2 × = +∞
→−∞ x → + ∞ x − 3x + 3 x→+∞ x  3 3 
e 2 1 − + 2 
 x x 
ex
េ្រព lim 2 = +∞ ។
x→+∞ x
ដូចេនះ lim f ( x ) = 0 នង
ិ xlim f (x ) ។
x→−∞ →+∞
ខ.គណន f '( x ) ៖
e x −2
េយងី មាន f ( x ) = 2 ជាអនុគមន៍មានេដរីេវេល 
x − 3x + 3
េយង
( )
e x − 2 x 2 − 3x + 3 − ( 2x − 3 ) e x − 2
ី បាន f '( x ) =
( )
2
x 2 − 3x + 3

ុ Page 117
ដូចេនះ f ' ( x ) =
(x 2
)
− 5x + 6 e x − 3
។
( x 2 − 3x + 3)2
គ.សិក្សោអេថរភព f រួចគូសតរាងអេថរភ f
(x 2
)  e x −2 > 0
− 5x + 6 e x − 3
េយងី មាន f ' ( x ) = េដយ ∀x ∈  :  2
( )
2
( x 2 − 3x + 3)2  x − 3x + 3 >0
េនាះ f '( x ) មានស��ដូច x 2 − 5x + 6 ។
េបី x 2 − 5x + 6 = ( x − 2)( x − 3) = 0 េនាះ
= , x2 3 ។
x1 2=
x −∞ 2 3 +∞
x 2 − 5x + 6 + 0 − 0 +
តមតរងស��ខងេលីេយីង
.ចំេពះ x ∈ ( −∞ ,2 ) ∪ ( 3, + ∞ ) : f '( x ) > 0 េនាះ f ជាអនុគមន៍េកីន
.ចំេព x ∈ ( 2,3 ) : f '( x ) < 0 េនាះ f ជាអនុគមន៍ចុះ
តរងអេថរភាព f :
x −∞ 2 3 +∞
f '(x ) + 0 − 0 +
1 +∞
f (x )
e
0 3
e0
ចំេពះ x = 2 េគបាន
= f (2) = 1 ។
4−6+3
e3 −2 e
ចំេពះ x = 3 េគបាន
= f (3) = ។
9−9+3 3

ុ Page 118
លំហាត់ទ៤១
2e x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =−x − 1 + ln( e + 1) + x
x
។
e +1
x→−∞
1 2
ខ.្រគប x ∈  ចូរ្រស f ( x ) =+
1 ln(1 + ) − រួចគណន lim f ( x ) ។
e x
e +1
x x →+∞
ex − 1
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = x ។
( e + 1)2
ក.គណន lim f ( x ) ៖
x→−∞
2e x
េយងី មន f ( x ) =−x − 1 + ln( e + 1) + x
x
e +1
 2e x 
េយង ី បា xlim f ( x ) = lim  − x − 1 + ln( e + 1) + x
x
 = +∞ េ្រព lim e x = 0
→−∞ x→−∞
 e +1 x →− ∞
ដូចេនះ lim f ( x ) = +∞ ។
x→−∞
1 2
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) =+
1 ln(1 + ) −
ex ex + 1
2e x
េយងី មាន f ( x ) =−x − 1 + ln( e + 1) + x
x
e +1
 x 1   2( e x + 1) − 2
េយង ី បាន f ( x ) =− x − 1 + ln e 1 + x  +
  e  ex + 1
1 2
=−x − 1 + ln( e x ) + ln(1 + x ) + 2 − x
e e +1
1 2 1 2
=−x − 1 + x + ln(1 + x ) + 2 − x = 1 + ln(1 + x ) − x
e e +1 e e +1
1 2
ដូចេនះ f ( x ) =+
1 ln(1 + x ) − x ។
e e +1

ុ Page 119
គណន lim f ( x ) ៖
x →+∞
1 2
ី មាន f ( x ) =+
េយង 1 ln(1 + ) −
ex ex + 1
 1 2 
េយង ី បា xlim f ( x=
) lim 1 + ln(1 + x ) − x =  1 េ្រព lim e x = +∞ ។
→+ ∞ x →+ ∞
 e e +1 x →+∞
ex − 1
គ.្រគប x ∈  ្រស f '( x ) = x ៖
( e + 1)2
2e x
េយងី មាន f ( x ) =−x − 1 + ln( e + 1) + x
x
e +1
e x
2e ( e + 1) − e x (2e x )
x x
េយង ី បាន f '( x ) =−1 + x +
e +1 ( e x + 1)2
ex 2e x −( e x + 1)2 + e x ( e x + 1) + 2e x
=−1 + x + =
e + 1 ( e x + 1)2 ( e x + 1)2
−e 2 x − 2e x − 1 + e 2 x + e x + 2e x ex − 1
=
( e x + 1)2 ( e x + 1)2
ex − 1
ដូចេនះ f '( x ) = x ។
( e + 1)2
ឃ.សិក្សោអេថរភពៃនអនុគ f រួចគូសតរាងអេថរភ f ៖
ex − 1
េយង
ី មាន f '( x ) = x េដយ្រគ x ∈  េគមា ( e x + 1)2 > 0 េនាះ f '( x )
( e + 1) 2
មានស��ដូភាគយក e x − 1 ។
.េបី f '( x ) = 0 េនាះ e x − 1 =0 សមមូល x = 0 ។
.េបី f '( x ) < 0 េនាះ e x − 1 < 0 សមមូល x ∈ ( −∞ ,0 ) ។
.េបី f '( x ) > 0 េនាះ e x − 1 > 0 សមមូល x ∈ ( 0, + ∞ ) ។
ដូចេនះអនុគមន៍ f េកីនេលីចេនា�ះ ( 0,+ ∞ ) និងចុះេលីចេនា�ះ ( −∞ ,0) ។
ចំេពះ x = 0 េគបាន f (0) = 0 − 1 + ln 2 + 1 = ln 2 ។

ុ Page 120
តរងអេថរភា
x −∞ 0 +∞
f '(x ) − 0 +
+∞ 1
f (x )
ln 2
លំហាត់ទ៤២
4
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = x − 3 + ។
e +1
x
x→+∞
4e x
ខ.្រគប x ∈  ចូរ្រស f ( x ) = x + 1 − x រួចគណន lim f ( x ) ។
e +1 x →− ∞
( e x − 1)2
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = x ។
( e + 1)2
ក.គណនា lim f ( x ) ៖
x→+∞
4
េយង
ី មា f ( x ) = x − 3 +
ex + 1
 4  4
េយង ី បាន xlim f ( x ) = lim  x − 3 + x  = +∞ េ្រព lim x =0 ។
→ +∞ x → +∞
 e + 1  x →+∞ e + 1
4e x
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) = x + 1 − x រួចគណន lim f ( x ) ៖
e +1 x →− ∞
4 4 4e x
េយងី មាន f ( x ) = x − 3 + x = x +1 + ( x − 4) = x + 1 − x
e +1 e +1 e +1

ុ Page 121
4e x
ដូចេនះ f ( x ) = x + 1 − x ។
e +1
 4e x  4e x
េយង ី បាន xlim f ( x ) = lim  x + 1 − x  = −∞ េ្រព xlim =0 ។
→−∞ x →−∞
 e +1  →−∞ e +1
x
( e x − 1)2
គ.្រគប x ∈  ្រសយ f '( x ) = x ៖
( e + 1)2
4
េយងី មា f ( x ) = x − 3 + x ជាអនុគមន៍កំណត់និងជាប់េល  ។
e +1
( )
2
4e x e x + 1 − 4e x e 2 x + 2e x + 1 − 4e x
េយង
ី បាន f '( x ) =
1− = 2 =
( ) ( ) ( )
2 2
ex + 1 e +1
x
ex + 1
( )
2
e 2x
− 2e + 1
x ex − 1  ex − 1 
2
= = =  x 
( ) ( )  e +1 
2 2
e +1
x
ex + 1
2
 ex − 1 
ដូចេនះ f ' ( x ) =  x  ។
 e + 1 
2
 ex − 1 
េយង ី មា ∀x ∈  := f '(x )  x  ≥ 0 េនាះ f ជាអនុមន៍េកីនេលី  ។
 e + 1 
េបី f '( x ) = 0 សមមូល e x − 1 = 0 ឬ x =0 ។
4
ចំេពះ x = 0 េនាះ f ( 0 ) =0 − 3 + =−3 + 2 =−1 ។
1 +1
x −∞ 0 +∞
f '(x ) + 0 +
+∞
f (x ) −1
−∞

ុ Page 122
លំហាត់ទ៤៣
6e x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 2x + 5 − x − ln( e x + 1) ។
e +1
x→−∞
6 1
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) = x − 1 + − ln(1 + ) រួចគណន lim f ( x ) ។
e +1
x
e x x →+ ∞
( e x − 1)( e x − 2)
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = ។
( e x + 1)2
x→−∞
6e x
េយង
ី មា f ( x ) = 2x + 5 − x − ln( e x + 1)
e +1
 6e x 
េយង
ី បា xlim f ( x ) = lim 2x + 5 − x − ln( e x + 1)  = −∞ េ្រព lim e x = 0 ។
→− ∞ x →− ∞
 e +1  x →− ∞
6 1
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) = x − 1 + − ln(1 + x ) រួចគណន lim f ( x ) ៖
e +1
x
e x →+ ∞
6e x
េយង
ី មាន f ( x ) = 2x + 5 − x − ln( e x + 1)
e +1
6( e x + 1) − 6  x 1 
= 2x + 5 − − ln  e  1 +
ex + 1   e x 

6 1
= 2x + 5 − 6 + x − ln e x − ln(1 + x )
e +1 e
6 1
= 2x − 1 + x − x − ln(1 + x )
e +1 e
6 1
= x −1 + x − ln(1 + x )
e +1 e

ុ Page 123
6 1
ដូចេនះ f ( x ) = x − 1 + − ln(1 + x ) ។
e +1 x
e
 6 1 
េហយ
ី xlim f ( x ) = lim  x − 1 + x − ln(1 + x )  = +∞ េ្រព lim e x = +∞ ។
→+∞ x →+∞
 e +1 e  x →+ ∞
( e x − 1)( e x − 2)
គ.្រគប x ∈  ្រស f '( x ) = ៖
( e x + 1)2
6e x
េយង ី មាន f ( x ) = 2x + 5 − x − ln( e x + 1)
e +1
េយង
x
(
6e e x + 1 − 6e 2 x ) ex
ី បាន f '( x ) = 2− − x
( e +1
x
2
e +1
)
2 ( e + 1) ( )
2
x
− 6e x − e x e x + 1
=
(e )
2
x
+1
2e 2 x + 4e x + 2 − 6e x − e 2 x − e x
=
( )
2
ex + 1
e 2 x − 3e x + 2
= =
(e x
)(
− 1 ex − 2 )
( ) ( )
2 2
ex + 1 ex + 1
( e x − 1)( e x − 2)
ដូចេនះ f ' ( x ) = ។
( e + 1)
x 2
( e x − 1)( e x − 2)
( )
2
ី មាន f ' ( x ) =
េយង េដយ្រគប x ∈  : e x + 1 > 0 េនា f '( x )
( e + 1)
x 2
មានស��ដូច ( e x − 1)( e x − 2) ។
.េបី e x − 1 =0 េនាះ x = 0 ។
.េបី e x − 1 > 0 េនាះ x > 0 ។
.េបី e x − 1 < 0 េនាះ x < 0 ។

ុ Page 124
.េបី e x − 2 =0 េនា x = ln 2 ។
.េបី e x − 2 > 0 េនាះ x > ln 2 ។
.េបី e x − 2 < 0 េនាះ x < ln 2 ។
តរងស��ៃ ( e x − 1)( e x − 2) ៖
x −∞ 0 ln 2 +∞
ex − 1 − 0 + +
ex − 2 − − 0 +
( e x − 1)( e x − 2) + 0 − 0 +
តមតរងស��ខងេលីេយីងសន�ិដ�នដូច
.ចំេពះ x ∈ ( −∞ ,0 ) ∪ ( ln 2, + ∞ ) : f '( x ) > 0 េនាះ f ជាអនុគមន៍េកីន
.ចំេពះ x ∈ ( 0,ln 2 ) : f '( x ) < 0 េនាះ f ជាអនុគមន៍ចុះ
.ចំេពះ x = 0 េគបាន f (0) =+

0 5 − 3 − ln 2 =−
2 ln 2 =− 1.31 ។
2 0.69 =
.ចំេពី x = ln 2 េគបាន f (ln =

2) 2 ln 2 + 5 − 4 − ln 3
1.28 ។
1 + 2(0.69) − (1.1) =
=
តរងអេថរ
x −∞ 0 ln 2 +∞
f '( x ) + 0 − 0 +
1.31 +∞
f (x )
−∞ 1.28

ុ Page 125
លំហាត់ទ៤៤
x 3
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =− + 2 ln( e x + 1) − ln( e x + 2) ។
2 2
x→−∞
1 3 2
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x )= 2ln(1 + ) − ln(1 + ) រួចគណន lim f ( x ) ។
ex 2 ex x →+ ∞
ex − 1
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រសយ f '( x ) = x ។
( e + 1)( e x + 2)
ឃ.សិក្សោអេថរភាពៃនអនុគ f រួចគូសតងអេថរភាពៃន f ។
ក.គណនា lim f ( x ) ៖
x→−∞
x 3
េយង
ី មាន f ( x ) =− + 2 ln( e x + 1) − ln( e x + 2)
2 2
 x 3 
េយង
ី បា xlim f ( x ) = lim  − + 2ln( e x + 1) − ln( e x + 2)  = +∞ េ្រព lim e x = 0 ។
→−∞ x→−∞
 2 2  x →− ∞
ដូចេនះ lim f ( x ) = +∞ ។
x→−∞
1 3 2
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x )= 2ln(1 + ) − ln(1 + ) រួចគណន lim f ( x ) ៖
ex 2 ex x →+ ∞
x 3
េយង ី មាន f ( x ) =− + 2 ln( e x
+ 1) − ln( e x + 2)
2 2
x  1  3  2 
េយងី បាន f ( x ) = − + 2 ln e x (1 + x )  − ln e x (1 + x ) 
2  e  2  e 
x 1 3 3 2
=− + 2x + 2 ln(1 + x ) − x − ln(1 + x )
2 e 2 2 e
1 3 2
= 2ln(1 + x ) − ln(1 + x )
e 2 e
1 3 2
ដូចេនះ f ( x )= 2ln(1 + x ) − ln(1 + x ) នង ិ xlim f (x ) = 0 ។
e 2 e →+ ∞

ុ Page 126
ex − 1
គ.្រគប x ∈  ្រសយ f '( x ) = x ៖
( e + 1)( e x + 2)
x 3
េយង ី មាន f ( x ) = − + 2 ln( e x + 1) − ln( e x + 2)
2 2
1 2e x
3e x
េយងី បាន f ' ( x ) =− + x −
2 e + 1 2( e x + 2)
−( e x + 1)( e x + 2) + 4e x ( e x + 2) − 3e x ( e x + 1)
=
2( e x + 1)( e x + 2)
−e 2 x − 3e x − 2 + 4e 2 x + 8e x − 3e 2 x − 3e x
=
2( e x + 1)( e x + 2)
2e x − 2 ex − 1
= =
2( e x + 1)( e x + 2) ( e x + 1)( e x + 2)
ex − 1
ដូចេនះ f ' ( x ) = x ។
( e + 1)( e + 2)
x
ឃ.សិក្សោអេភពៃនអនុគមន f រួចគូសតរាងអេថរភ f ៖
ex − 1
ី មាន f ' ( x ) = x
េយង
( e + 1)( e x + 2)
េដយ ∀x ∈  : e x
+ 1 e x
( )(
+ 2 > 0 េនា )
f '( x ) មានស��ដូច e x − 1 ។
ដូចេនះអនុគមន៍ f េកន ី េនា�ះ ( 0,+ ∞ ) នង

ី េលច ិ ចុះេលច
ី េនា�ះ ( −∞ ,0) ។
3
ចំេពះ x = 0 េគបាន f (0) =
2 ln 2 − ln 3 = −0.27 ។
2(0.69) − (1.5)(1.1) =
2

ុ Page 127
x −∞ 0 +∞
f '(x ) − 0 +
+∞ 0
f (x )
−0.27
លំហាត់ទ៤៥
2e x
េគឲ្យនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) =2 + ln( e + 1) − x
x
។
e +1
x→−∞
1 2
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) =x + ln(1 + ) + រួចគណន lim f ( x ) ។
ex ex + 1 x →+ ∞
e x ( e x − 1)
គ.្រគប x ∈  ចូរ្រយថា f '( x ) = x ។
( e + 1)2
x→−∞
2e x
េយងី មាន f ( x ) =2 + ln( e + 1) − x
x
e +1
 2e x 
េយង ី បាន xlim ( x ) lim 2 + ln( e + 1) − x =
f= x
 2 េ្រព lim e x = 0 ។
→− ∞ x →− ∞
 e +1 x →− ∞
1 2
ខ.្រគប x ∈  ្រស f ( x ) = x + ln(1 + x ) + x រួចគណន lim f ( x )
e e +1 x →+ ∞
2e x
េយង ី មា f ( x ) =2 + ln( e + 1) − x
x
e +1

ុ Page 128
 x 1  2( e x + 1) − 2
= 2 + ln e (1 + x )  −
 e  ex + 1
1 2
= 2 + ln e x + ln(1 + x ) − 2 + x
e e +1
1 2
= x + ln(1 + x ) + x
e e +1
1 2
ដូចេនះ f ( x ) = x + ln(1 + x ) + x ។
e e +1
 1 2 
េហយ
ី xlim f ( x ) = lim  x + ln(1 + x ) + x  = +∞ េ្រព lim e x
= +∞
→+∞ x →+∞
 e e + 1  x →+∞
e ( e − 1)
x x
គ.្រគប x ∈  ្រស f '( x ) = x
( e + 1)2
2e x
េយង ី មាន f ( x ) =2 + ln( e + 1) − x
x
e +1
e x
2e ( e + 1) − 2e 2 x e x ( e x + 1) − 2e x
x x
េយង ី បាន f '( x ) = − =2
e +1
x
( e + 1)
x 2
( ex + 1)
e x ( e x − 1)
ដូចេនះ f '( x ) = x ។
( e + 1)2
ឃ.សិក្សោអេថរភពៃនអនុគ f រួចគូសតរាងអេថរភព f ៖
e x ( e x − 1)
( )
2
េយង
ី មាន f '( x ) = x េដ ∀x ∈  : e x + 1 > 0 េនាះ f ' ( x ) មា
( e + 1) 2
ស�� ដូច e x − 1 ។
ដូចេនះអនុគមន៍ f េកីនេលីចេនា�ះ ( 0,+ ∞ ) និងចុះេលីចេនា�ះ ( −∞ ,0) ។

ុ Page 129
ចំេពះ x = 0 េគបាន f (0) =

1 + ln 2 = 1.69 ។
1 + 0.69 =
x −∞ 0 +∞
f '(x ) − 0 +
+∞ 0
f (x )
1.69
លំហាត់ទ៤៦
1
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =( x − 2 ) 2e x − x ។
2
( )
ក.សិក្សោលមីតៃ
ី f ្រតង់ − ∞ នង
ិ ្រតង់ + ∞ ។
គ.គូសតរងអេថរភាព f ។
ក.សិក្សោលីមីតៃ f ្រតង់ − ∞ និង្រតង់ + ∞

1
េយង
2
(
ី មាន f ( x ) =( x − 2 ) 2e − x
x
)
1 
េយង ី បាន xlim
→−∞ x →−∞ 2

( 
)
f ( x ) = lim  ( x − 2 ) 2e x − x  = −∞ េ្រព lim e x = 0 ។
x →− ∞
1 
េហយ
ី xlim→+∞ x →+ ∞ 2

( )
f ( x ) = lim  ( x − 2 ) 2e x − x  = + ∞ េ្រព lim e x = +∞ ។
 x →+ ∞
ខ.គណនាេដរីេវ f '( x ) ៖
1
េយង
2
(
( x − 2 ) 2e x − x )

ុ Page 130
1 1
េយង
ី បាន f '( =
x)
2
( )2
(
2e x − x + ( x − 2 ) 2e x − 1 )
1
=
2
(
2e x − x + 2xe x − x − 4e x + 2 )
1
( )
= 2xe x − 2e x − 2x + 2 = ( x − 1)e x − ( x − 1)
2
=( x − 1)( e x − 1)
ដូចេនះ f ' ( x ) = (
( x − 1) e x − 1 ។ )
គ.គូសតរាងអេថរភ f ៖
(
( x − 1) e x − 1
េគមាន f ' ( x ) = )
.េបី e x − 1 =0 េនា x = 0 ។
.េបី e x − 1 > 0 េនាះ x > 0 ។
.េបី e x − 1 < 0 េនាះ x < 0 ។
.េបី x − 1 =0 េនាះ x = 1 ។
1
(
.ចំេពះ x = 0 េគបាន f (0) =( 0 − 2 ) 2e 0 − 0 =
2
−2 ។)
1 1
.ចំេពះ x = 1 េគបាន f (1) = (1 − 2)(2e − 1) =−e + =−2.72 + 0.5 =−2.22 ។
2 2
x −∞ 0 1 +∞
x −1 − − 0 +
ex − 1 − 0 + +
f '( x ) + 0 − 0 +
−2 +∞
f (x )
−∞ −2.22

ុ Page 131
លំហាត់ទ៤៧
x2  x2 
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី ( 0,+ ∞ ) េដយ f ( x ) =
− + 2x +  − 2x  ln x
4  2 
ិ lim+ f ( x ) ។
x→+∞ x→0
គ.សង់តរងអេថរភាពៃនអនុគម f រួចប��ក់តៃម�អតិបរមាេធៀបនិងអប្បបរមាេៃន f ។
ក.គណនា lim f ( x ) និង lim+ f ( x ) ៖

x→+∞ x→0
x2  x2 
េយង
− + 2x +  − 2x  ln x
4  2 
 x2  x2  
េយង
ី បាន lim f ( x )
= lim  − + 2 x +  − 2 x  ln x 
 4  2
x →+∞ x →+∞
 
 1 2 1 2  
= lim x 2  − + +  −  ln x  = +∞ េ្រព lim ln x = +∞
x → +∞
 4 x 2 x   x →+∞
 x2  x2  
េយយ lim
ី x →0+ f ( x )= lim  − + 2 x +  − 2 x  ln x 
x →0+
 4  2  
2
 x  x 
= lim+  − + 2x  + lim+  − 2  ( x ln x )= 0 េ្រព lim+ ( x ln x ) = 0
x →0
 4  x →0  2  x →0
ដូចេនះ lim f ( x ) = +∞ និង lim+ f ( x ) = 0 ។

x →+∞ x →0
ខ.គណនាេដរីេ f '( x ) ៖
x2  x2 
េយង
ី មា f ( x ) =
− + 2x +  − 2x  ln x
4  2 
x  x2  1 
ី បាន f '( x ) =− + 2 + ( x − 2 ) ln x + 
េយង − 2x   
2  2  x 

ុ Page 132
ដូចេនះ f '( x=
) ( x − 2 ) ln x ។
គ.សង់តរាងអេថរភពៃនអនុគម f ៖
េយង
ី មាន f '( x=
) ( x − 2 ) ln x
.េបី ln x = 0 សមមូល x = 1 ។
.េបី ln x < 0 សមមូល x ∈ ( 0,1) ។
.េបី ln x > 0 សមមូល x ∈ (1, + ∞ ) ។
.េបី x − 2 =0 សមមូល x = 2 ។
1 7
ចំេពះ x = 1 េគបាន f (1) =− +2= ។
4 4
ចំេពះ x = 2 េគបាន f (2) =−1 + 4 + (2 − 4) ln 2 =3 − 2 ln 2 =1.61 ។
x 0 1 2 +∞
x −2 − − 0 +
ln x − 0 + +
f '( x ) + 0 − 0 +
7 +∞
f (x ) 4
0 1.61
7
តមតរងអេថរភាពខងេលីប��ក់ថាអន f មានតៃម�អតិបរមាេធៀបេស
4
្រតង់ x = 1 នង
ិ មានតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស1.61 ្រតង់ x = 2 ។

ុ Page 133
លំហាត់ទ៤៨
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = ( x 2 − 7x + 11)e x −3 ែដល x ∈ 
ិ xlim f (x ) ។
x→−∞ →+∞
គ.គូសតរងអេថរភា f រួចទញប��ក់តៃម�អតិបរមាេធៀបនិងអប្បបរមាេធ
អនុគមន៍ f ។
ិ xlim f (x ) ៖
x→−∞ →+∞
ី មាន f ( x ) = ( x − 7x + 11)e
េយង 2 x −3
េយង
ី បាន xlim
→−∞
(
f= x ) lim ( x 2 − 7x + 11)e=
x→−∞
x −3
 0 េ្រព lim e x −3 = 0 ។
x→−∞
េហយ
ី xlim f ( x ) = lim ( x 2 − 7x + 11)e x −3  = +∞ េ្រព lim e x −3 = +∞ ។
→+∞ x→+∞ x→+∞
ដូចេនះ lim f ( x ) = 0 និង lim f ( x ) = +∞ ។

x→−∞ x→+∞
ខ.គណនាេដីរ េវ f '( x ) ៖
ី មាន f ( x ) = ( x − 7x + 11)e
េយង 2 x −3
េយង (
ី បាន f '( x ) = (2x − 7)e + x − 7x + 11 e
x −3 2 x −3
)
( )
= ( 2x − 7 ) + x 2 − 7x + 11  e x −3
= ( x − 5x + 4 ) e
2 x −3
ដូចេនះ f ' ( x ) =( x − 1)( x − 4 ) e x −3 ។

គ.គូសតរាងអេថរភ f រួចទាញប��ក់តៃម�អតិបរមេធៀបនិងអ�្បបរមេធ f ៖
ី មាន f ' ( x ) =
េយង ( x − 1)( x − 4 ) e x −3 េដយ ∀x ∈  : e x −3 > 0 េនាះ f ' ( x ) មា
ស��ដូច ( x − 1)( x − 4 ) ។

ុ Page 134
េបី f ' ( x ) = 0 សមមូល ( x − 1)( x − 4 ) =

0 េគទញប�ស
= x2 4 ។
x1 1,=
5
ចំេពះ x = 1 េនាះ f (1) = (1 − 7 + 11) e −2 =2
។
e
ចំេពះ x = 4 េនាះ f ( 4 ) =
(16 − 28 + 11) e = −e ។
តរងអេថរភ
x −∞ 1 4 +∞
f '(x ) + 0 − 0 +
5 +∞
e2
f (x )
0 −e
តមតរងអេថរភាពខងេលីេយីងទ
5
.អនុគមន៍ f មានតៃម�អតិបរមាេធៀបេស�ីនឹ ្រតង់ x = 1 និងអប្បបរមាេធៀបេស
e2
នឹង −e ្រតង់ x = 4 ។
លំហាត់ទ៤៩
ex
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = 2 ែដល x ∈  * ។
x
ក.សិក្សោលីមីត f ្រតង់ 0 និង្រតង់ −∞ និង្រតង់ +∞ ។
គ.គូសតរងអេថរភាព f រួចទញប��កតៃម�អប្បបរមាេធៀបៃ f ។
ក.សក
ិ ្សោលីមីត f ្រតង់ 0 នង
ិ ្រតង់ −∞ នង
ិ ្រតង់ +∞
ex 1
េយង
ី បាន lim f ( x ) = lim 2 = +∞ េ្រព lim 2 = +∞ ។
x→0 x→0 x x→0 x

ុ Page 135
ex ex
េហយ
ី xlim
= f ( x ) lim
= 0 និង lim f ( x ) = lim 2 = +∞ ។
→−∞ x→−∞ x2 x→+∞ x→+∞ x
ខ.គណនាេដីរ េ f ' ( x ) ៖
ex
េយងី មាន f ( x ) = 2 ជាអនុគមន៍មានេដរីេវ្រគ x ≠ 0 ។
x
e x x 2 − 2xe x x ( x − 2)e x ( x − 2)e x
េយង ី បាន
= f '(x ) = = ។
x4 x4 x3
( x − 2)e x
x3
គ.គូសតរាងអេថរភព f រួចទាញប��ក់តៃម�អ�្បបរមេធៀ f ៖
( x − 2)e x x − 2 e x ex
េយង '(x )
ី មាន f = = × 2 េដយ ∀x ∈  *: 2 > 0 េនាះ f ' ( x )
x3 x x x
x −2
មានស��ដូច ។ េបី f ' ( x ) = 0 េនាះ x − 2 =0 ឬ x =2 ។
x
e2
ចំេពះ x = 2 េគបាន f ( 2 ) = ។
4
x −∞ 0 2 +∞
f '(x ) + − 0 +
+∞ +∞ +∞
f (x )
e2
0 4
តមតរងអេថរភាពខងេ ក់ថាអនុគមន៍ f មានតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស�ី

e2
ចំេពះ x = 2 ។
4

ុ Page 136
លំហាត់ទ៥០
ln x
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = 2
ែដល x ∈ ( 0, + ∞ ) ។
x
ក.សក
ិ ្សោលមីតៃ
ី នអនុគមន f ្រតង់ 0 នង
+
ិ ្រតង់ +∞ ។
គ.គូសតរងអេថរភាព f រួចកំណត់តៃម�អតិបរមាេធៀបៃន f ។
ក.សក
ិ ្សោលីមីតៃនអនុគមន f ្រតង់ 0 នង
+
ិ ្រតង +∞ ៖
ln x
េយង ែដល x > 0 ។
x2
ln x 1 
េយង ី បាន xlim f ( x ) = lim
x → 0+ x
2
= lim ( ln x ) lim 
x → 0+ x
2 
= −∞ × +∞ = −∞ ។
→ 0+ x → 0+
 
1
េ្រព lim+ ln x = −∞ នង ិ lim+ 2 = +∞ ។
x→0 x→0 x
ln x 1   ln x  ln x
េហយ
ី xlim= f ( x ) lim = lim lim = 0 េ្រព lim = 0។
x→+∞ x2 x→+∞  x  x→+∞  x  x→+∞ x
→+∞
   
ខ.គណនាេដីរ េវ f ' ( x ) ៖
ln x
េយង ជាអនុគមន៍កំណត់ជាប់េលីចេនា ( 0,+ ∞ ) ។
x2
(ln x )' x 2 − ( x 2 )' ln x x − 2x ln x 1 − 2ln x
េយង បាន f '( x )
ី = = = ។
x4 x4 x3
1 − 2 ln x
x3
គ.គូសតរាងអេថរភព f រួចកំណត់តៃម�អតិបរមេធៀបៃ f ៖
1 − 2 ln x
ី មាន f ' ( x ) =
េយង េដយ > 0 ្រគប x ∈ ( 0, + ∞ ) េនាះ f ' ( x ) មា
3
x
x3
ស��ដូចភាគយក1 − 2 ln x ។

ុ Page 137
.េបី f ' ( x ) = 0 េនាះ1 − 2ln x =

0 សមមូល x = e ។
.េបី f '( x ) < 0 េនាះ1 − 2ln x < 0 សមមូល x ∈ ( e ,+ ∞) ។
.េបី f ' ( x ) > 0 េនាះ1 − 2ln x > 0 សមមូល x ∈ ( 0 , e ) ។
ចំេពះ x = e េគបាន f= ( e ) ln= e 1

។
( e ) 2e
2
x 0 e +∞
f '(x ) + 0 −
1
2e
f (x )
−∞ 0
1
តមតរងអេថរភាពខងេលីប��ក់ថាអន f មានអតិបរមាេធៀបេស�ីន
2e
ចំេពះ x = e ។
លំហាត់ទ៥១
 x2 +1 
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = ln  2 ។
 x − x + 1 
ក.សក
ិ ្សោលមីតៃ
ី f ្រតង់ −∞ នង
ិ ្រតង +∞ ។
គ.គូសតរងអេថរភា f រួចទញប��ក់តៃម�អតិបរមាេធៀបនិងអបរមាេធៀ
ៃនអនុគមន៍ f ។

ុ Page 138
ក.សិក្សោលីមីតៃ f ្រតង់ −∞ និង្រតង+∞ ៖
 x2 +1 
ី មាន f ( x ) = ln  2
េយង 
 x − x +1 
 x2 +1   x2 +1 
េយ
=ងី បាន xlim f ( x ) lim
= ln  2  ln
=  xlim=  ln1 0
→+∞ x→+∞
 x − x + 1   →+∞ x2 − x +1

 x2 +1   x2 +1 
េហយ
= ី xlim f ( x ) lim
= ln  2  ln
=  xlim=  ln1 0
→−∞ x→−∞
 x − x + 1   →−∞ x2 − x +1

ដូចេនះ lim f ( x ) = 0 និង lim f ( x ) = 0 ។
x→−∞ x→+∞
ខ.គណនាេដីរ េ f ' ( x ) ៖
 x2 +1 
ី មាន f (=
េយង x ) ln  2 = (
 ln x + 1 − ln x − x + 1
2 2
) ( )
 x − x +1 
2x 2x − 1 (
2x x 2 − x + 1 − x 2 + 1 ( 2x − 1 ) ) ( )
ី បាន f ' ( x ) =
េយង − =
x2 +1 x2 − x +1 x2 +1 x2 − x +1 ( )( )
2x 3 − 2x 2 + 2x − 2x 3 + x 2 − 2x + 1
=
(x 2
)(
+1 x2 − x +1 )
−x 2 + 1 −( x − 1)( x + 1)
= =
( )(
x2 +1 x2 − x +1 )
( x 2 + 1)( x 2 − x + 1)
−( x − 1)( x + 1)
ដូចេនះ f ' ( x ) =
( x 2 + 1)( x 2 − x + 1)

ុ Page 139
គ.គូសតរាងអេថរភ f រួចទាញប��ក់តៃម�អតិបរមេធៀបនិងអ�្បបរមៃន f ៖
−( x − 1)( x + 1)
ី មាន f ' ( x ) =
េយង េដយ ∀x ∈  : ( x 2 + 1)( x 2 − x + 1) > 0
( x + 1)( x − x + 1)
2 2
េនា f ' ( x ) មានស��ដូចភាគយ − ( x − 1)( x + 1) ។
េបី f ' ( x ) = 0 េនាះ −( x − 1)( x + 1) =

0 េគទញប�ស x1 = 1។
−1 , x 2 =
 1 +1  2
ចំេពះ x = −1 េនាះ
= f ( −1) ln =  ln ។
 1 + 1 + 1  3
 1 +1 
1 េនាះ f (1) ln
ចំេពះ x == =  1 − 1 + 1  ln 2 ។
 
តរងអេថរភាព f :
x −∞ −1 1 +∞
f '(x ) − 0 + 0 −
0 ln 2 +∞
f (x )
2
ln
3 0
2
តមតរងអេថរភាពេនះប�� f មានតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស�ីន ln ចំេព
3
x = −1 និងមានតៃម�អតិបរមាេធៀបេស�ីង ln 2 ចំេព x = 1 ។

ុ Page 140
លំហាត់ទ៥២
េគឲ្យ្រតីេ ABC មួយែកង្រតង A និងមានអុីប៉ូេតនូ BC = 5 2 cm ។
ចូរកំណត់រង�ស់្រជ�ងទំងពីរៃនមុំែកងរបស់្រតីេកណេដយដឹងថាវ
អតប
ិ រមារួចកំណត់កំណត់ៃផ�្រកឡាអតិបរមាន
កំណត់រង�ស់្រជ�ងទំងពីរៃនមុំែកងរបស់្រត
x y
B 5 2 cm C
ី ត AB = x នង
េយង ិ AC = y ែដល 0 < x < 5 2 នង
ិ 0< y<5 2
1 1
ៃផ�្រកឡារបស់្រតីេ
= ក S =AB. AC xy (1)
2 2
តម្រទឹស�ីបទពីតគ BC
= 2
AB 2 + AC 2
(5 2 )=
2
x 2 + y2
េគទញបា
= y 50 − x 2 (2)
1
យក ( 2 ) ជំនួសក�ុង (1) េគបាន
= S x 50 − x 2
2

ុ Page 141
1 1 −2x
េយង
ី បាន S=' 50 − x 2 − x
2 2 2 50 − x 2
50 − x 2 x2 25 − x 2
= + =
2 2 50 − x 2
50 − x 2
េបី S ' = 0 េនាះ 25 − x 2 =
0 សមមូល x = 5 ។
x 0 5 5 2
S' + 0 −
S (5)
តមតរងអេថរភាពខងេលីេដីម្បីឲ្យៃផ�្រកឡាៃនេកណមានតៃម�អតិ
x = 5 េហយ
ី y= 50 − x 2 = 50 − (5)2 = 5 ។
ដូ=
ចេនះ AB 5=
cm , AC 5 cm ។
ៃផ�្រកឡាអតិបរមារបស់េកណគឺ
1 25
Smax = S ( 5 ) = (5) 50 − (5)2 = cm2 ។
2 2

ុ Page 142
លំហាត់ទ៥៣
េគឲ្យែស�៊មួយមានរង�ស R = 12cm ។ េគសង់េកនមួយចរឹកក�ុងែស�៊េន
ិ កំថាសបាតរបស់េកនេងថាវមានមាឌអត
កំណត់កម�ស់នង
ិ កំថសបាតរបស់េ
S
o
M  N
H
A B
ី ត SH = x ជាកម�ស់និង AH
េយង = y ជាកំថាសបាតរបស
= HB
ែដល 0 < x < 24 និង 0 < y < 12 ។

1
មាឌរបស់េកនគ V = π xy2 (1)
3
តម្រទឹស�ីបទពីតគ័រក�ុង្រតីេក OHB េគមាន OB
= 2
OH 2 + HB 2

ុ Page 143
េដយ OB =
12 , HB =y , OH =SH − OS =x − 12
េគបាន122 =( x − 12)2 + y2 េនាះ y2 =

144 − ( x − 12)2 =−x 2 + 24 x (2)
1 π
V =
3
π x ( −x 2 + 24 x ) =
3
(
−x 3 + 24 x 2 )
π
េយង
ី បាន V ' =
3
( −3x 2
)
+ 48x = π x ( −x + 16 ) ។
េបី V ' = 0 េគទញប�ស x1 = 0 (មន

ិ យក) និង x 2 = 16 ។
តរេថរភាព
x 0 16 24
V' + 0 −
V (16 )
V
តមតរងអេថរភាពខងេលីេដីម្បីឲ្យមាឌរបស់េកណមានតៃម�អតិប
x = 16 េហយ
ី y =−(16) + 24(16) =
2
8 2 ។
128 =
ដូ
= ចេនះ x 16
= cm , y 8 2 cm ។
1 2048π
មាឌអតិបរមារបស់េកន
= V =π (16)(8 2)2 cm3 ។
3 3

ុ Page 144
លំហាត់ទ៥៤
េគឲ្យែស�៊មួយមានរង�ស R = 9cm ។ េគសង់េកនមួយចរឹកេ្រកែស�៊
ិ កំថសបាតរបស់េក S
x
M
H y
A B
ី ត SH = x ជាកម�ស់និង AH
េយង = y ជាកំថាសបាតរបស
= HB
1
ែដល x > 18 នង
ិ y > 9 ។ មាឌរបស់េកនគ V = π xy2 (1)
3
្រតីេកណែក SHB នង
ិ ្រតីេកណែ SMI មានមុ ∠HSB =
∠MSI
វជា្រតីេកណែកងដូ
SB HB SB = x 2 + y2 , SI =
x −9
េយង
ី បានផលេធៀបដំណូច = េដយ 
SI MI = HB y= , MI 9

ុ Page 145
x 2 + y2 y
េគបាន =
x −9 9
x 2 + y2 y2 ( x 2 + y2 ) − y2 x2
សមមូល = = =
( x − 9)2 81 ( x − 9)2 − 81 x 2 − 18x
y2 x 81x
សមមូល = ឬ y2 = (2)
81 x − 18 x − 18
x2
ី ( 2 ) ជំនួសក�ុង (1) េគបាន V = 27π
យកសមក
x − 18
2x ( x − 18) − x 2 27π ( x 2 − 36x )
េដរេវ
ី V' 27
=π
( x − 18)2 ( x − 18 )
2
េបី V ' = 0 េនាះេគបា x1 = 0 (មិនយក) និង x 2 = 36 ។
x 18 36 +∞
V' − 0 +
V
V ( 36 )
តមតរងអេថរភាពខងេលីេដីម្បីឲ្យមាឌរបស់េកណមានតៃម�អប្ប
81(36)
េហយ
x = 36 = ី y = 9 2 ។
36 − 18
ដូ
= ចេនះ x 36
= cm , y 9 2 cm ។
1
មាឌអប្បបរមារបស់េ
= ក V =π (36)(9 2)2 1944π cm3 ។
3

ុ Page 146
លំហាត់ទ៥៥
េគឲ្យែស�៊មួយមានរង�ស R = 12cm ។ េគសង់សុីឡាំងមួយចរឹកក�ុងែស�៊េន
ិ កំថាសបាតរបស់សុីឡាំងេដយដឹងថាវមាន
រួចកំណត់មាឌអតិបរមារបស់េកនផង។
ិ កំថសបាតរបស់េ
D K C
M O N
H
A B
ី ត KH = x ជាកម�ស់និង AH
េយង = y ជាកំថាសបាតរបស់សុ
= HB
ែដល 0 < x < 24 និង 0 < y < 24 ។
មាឌរបស់សុីឡាំងគ V = π xy2 (1)

តម្រទឹស�ីបទពីតគ័រក�ុង្រតីេក OHA េគមាន OA
= 2
OH 2 + HA 2

ុ Page 147
x
េដយ
= OA 10=
, HA y=
, OH
2
x2 x2
េគបាន144
= + y េនាះ=
2
y 144 −
2
(2)
4 4
x2  x3 
V = π x(− + 144) = π  − + 144 x 
4  4 
 3 2 
េយង
ី បាន V ' =π  − x + 144  ។
 4 
េបី V ' = 0 េគទញប�ស x = 8 3
x 0 24
8 3
V' + 0 −
(
V 8 3 )
V
x = 8 3 េហយ
ី y= 144 − 48= 4 6 ។
ដូចេនះ x 8=
= 3cm , y 4 6 cm ។
មាឌអតិបរមារបស់េកន
= (8 3)(4 6 )2 768 3 π cm3 ។
V π=

ុ Page 148
លំហាត់ទ៥៦
េគឲ្យេកនមួយមានស់12cm និងកំថាសប 4cm ។ េគសង់សុីឡាំងមួ
ចរឹកក�ុងេកនេន
ិ កំថាសបាតរបស់សុីឡាំងេដយដឹងថាវមាន
រួចកំណត់មាឌអតិបរមារបស់សុីឡាំងេនា
កំណត់កម�ស់និងកំថសបាតរបស់េក
D K C
•
M H N
A B
ី ត KH = x ជាកម�ស់និង AH
េយង = y ជាកំថាសបាតរបស់សុ
= HB
ែដល 0 < x < 12 នង

ិ 0< y<4 ។
មាឌរបស់សុីឡាំងគ V = π xy2 (1)

ុ Page 149
េគមា ∠HSN =
∠KSC (មុំរម
ួ )
េនា្រតីេកណែក SHN និង KSC ជា្រតីេកណែកងដូច
SH HN = SH 12
= , HN 4
េគបានផលេធៀបដំណូច = េដយ 
SK KC 12 − x , KC =
SK = y
12 4
េគបាន = េនាះ 3=
y 12 − x ឬ =
x 12 − 3 y (2)
12 − x y
យក ( 2 ) ជួសក�ុង (1) េគបាន V =π (12 − 3 y ) y2 =π (12 y2 − 3 y3 )
េដរេវ
ី V ' = π (24 y − 9 y ) = 3π y(8 − 3 y)
2
8
េបី V ' = 0 េនាះ y1 = 0 (មន
ិ យក) នង
ិ y2 = ។
3
8
y 0 3 4
V' + 0 −
8
V 
V 3
8 8
y= េហយ
ី x= 12 − 3( ) =4 ។
3 3
8
ដូ=
ចេនះ x 4=cm , y cm ។
3
8 256π
មាឌអតិបរមារបស់សុីឡាំង
= (4)( )2
V π= cm3 ។
3 9

ុ Page 150
លំហាត់ទ៥៧
្រតេកណសមប ABC មួយមានបរិមា 2p វ ិលជុំវ ិញកម�ស់ែដលគូស
ី ំពូល A កំណត់បានសូលីដមួយមានមាឌធំបំផ
េចញពក
គណនារង�ស់្រជ�ងនិងកម�ស់ៃន្រតីេកណសមប
គណនារង�ស់្រជ�ងនិងកម�ស់ៃន្រណសមបាតេនា
តង BC
= x , AB = y និងកម�ស់ AH = h
= AC A
េគមាន x + 2 y =
2p
x
េគទញ y= p − (1)
2
y
មាឌរបស់េកនកំណត់េដ h
2
π x π
=V =  h x 2 h (2)
32 12 H
B C
ក�ុង្រតីេកណែ AHC េយង
ី មាន
x
2
x
AC
= 2
AH 2 + HC 2 ឬ y=
2
h2 + (3)
4
2
 x x2
យក (1) ជួសក�ុង ( 3 ) េគបាន  p −  =h +
2
 2 4
2 x2 2 x2
p − px + =h +
4 4
p2 − h 2
េគទញ x = (4 )
p

ុ Page 151
2
p  p2 − h 2 
យក ( 4 ) ជួសក�ុង ( 2 ) េគបាន V =   h ែដល 0 < h < p ។
12  p 
េយង
ី បាន
pp
V=' 2 2
12 p
 −4h ( p − h ) + ( p − h ) =
2
2
2 2 2

12 p 2 (
p2 − h 2 )( p 2
− 5h2 )
p 5
េបី V ' = 0 េនាះ p2 − 5h2 =
0 ឬ h = ។
5
p 5
h 0 p
5
V' + 0 −
Vmax
V
p 5
េដម
ី ្បីឲ្យេកនមានមាឌអតិបរមាលុ h = ។
5
p2 2
p −
p 5 5 4p
ចំេព h = ត ( 4 ) េគបាន
= x =
5 p 5
2p 3p
ី ត (1) េគបាន y =p −
េហយ = ។
5 5
3p 4p p 5
ដូចេនះ AB
= AC
= , BC
= និង AH = ។
5 5 5

ុ Page 152
លំហាត់ទ៥៨
្របអប់្រតង់មួយមានគ្រមបេលីនិង បាតេ្រកមជាកេ 250cm3 ។
សមា�រៈស្រមាប់េធ�ីគ្រមបេលីនិងបាតេ្រ 2000 េរៀលក�ុងមួយសងែ�ី ម៉្រតកេ

េហយ
ី សមា�រៈស្រមាប់េធ�ីៃផ�ខងមាន1000 េរៀលក�ុងមួយសង�ីែម៉្រតកេរ
កំណត់រង�ស់្រទនុងៃន្របអប់េដម
ី ្បីឱ្យ្របាក់ចំណាយេលីសមា�រៈរម
រួចគណនា្របាក់ចំណាយអប្បបរ។
កំណត់រង�ស់្រទនុងៃន្រ�អប់ និង ្រ�ក់ចំណយអ
តង x ជា្រជ�ងបាត ន y ជា្រទនុង
មាឌរបស់្របអប់គឺ= 2
V x= y 250
250
េគទញ y = (1) y
x2
្របាក់ចំណាយសមា�រៈេធ�ីគ្រមប ន
របស់្របអប់គឺ 2x 2 × 2000 =
4000x 2
្របាក់ចំណាយសមា�រៈេធ�ីៃផ�ខងរបស់្រប
x
4000xy ។
4 xy × 1000 =
តង T ជាអនុគមន៍្របាក់ចំណាយសរុបេលីសមា�រៈស្រមាប់េធ
េគបាន T = 4000x 2 + 4000xy = 4000( x 2 + xy) (2)
យក (1) ជំនួសក�ុង (2) េគបា

ុ Page 153
250
T ( x ) 4000( x 2 +
= )
x
250
េគបាន
= T '( x ) 4000(2x − )
x2
250
េបី T '( x ) = 0 េនាះ 2x − 3 = 0
x
េគទញ
= x 3
125 5
=
500
េគមាន=
T ''( x ) 4000(2 + 3
)
x
ចំេពះ x =
5 ⇒ T ''(5) > 0 នាំឱ្ T ( x ) មានតអប្បបរមា្រ x = 5
250 250
េហយ
ី =y = = 10 ។
x2 25
ដូចេនះ្រទនុងរបស់្របអប់គ
= cm , y 10cm ។
x 5=
គណនា្រ�ក់ណយអ�្បបរ
ចំេពះ
= x 5,
= y 10 េគបា
= 300,000 េរៀល ជា្របាក់ចំណាយអប្

T 4000(25 + 50)
=

ុ Page 154
លំហាត់ទ៥៩
ពីរ៉មីតចតុមុខនិយ័ត SABCD មនៃផ�្រកឡាខ SL ។
ចូរគណនាផលេធៀបរវងរង�ស់កម� SO នង
ិ ្រជ�ងមួយៃនបាតេដីម្បីឱ
ពរ៉មីតចតុមុខនិយ័តមានតៃម�អតិបរម
ី
គណនាផលេធៀបរង�ស់កម�ស SO និង្រជ�ងមួយៃនប
តង=
AB x , x > 0 ជា្របែវង្រជ�ងបាត េហី I ជាចំណុចកណា
ៃន [ AB ] នាំឱ្ SI ជាអប៉ូែតម
1 SL
េគបាន្រកឡាៃផ�ខងរបស់ពីរ=
SL x .SI × 4 ⇒=
SI
2 2x
្រតីេក SOI ែកង្រតង O S
េគបា SI
= 2
SO 2 + OI 2
2 2
 SL   x 
ឬ=
SO 2
 2x  −  2 
   
SL 2 − x 4
2 SL 2 − x 4
SO
= ⇒ SO
=
4x 2 2x C B
ែដល SL 2 − x 4 > 0 ឬ x < SL ែត x > 0
I
េហតុេនះ 0 < x < SL ។ O
A
តង V ជាមាឌរបស់ពីរ៉ម SABCD
D
2 4
1 1 2 SL − x
េគបាន V (=
x) S ABCD × SO
= x
3 3 2x

ុ Page 155
1
V (x )
= x SL 2 − x 4
6
S L 2 − 3x 4 SL 2
េយង
ី បាន V '( x ) = ។ េបី V '( x ) = 0 ⇒ x = 4
6 SL − x
2 4 3
SL2
x 0 4
3
SL
V '( x) + 0 −
អតិបរម
V ( x)
ី ថា V ( x ) មានតៃម�អតិបរមាលុះ្រ
តមតរងខងេលីេយង
SL 2 SL 2 − x 4 SO SL 2 − x 4
ែត x = 4
។ េដយ=
SO ⇒=
3 2x x 2x 2
2 SL 2
SL −
SO 3 2
ឬ
= = ។
x SL 2 2
2
3
2
ដូចេនះផលេធៀបរង�ស់កម�ស់ និង្រជ�ងបាតៃនពីរ៉មីត ។
2

ុ Page 156
លំហាត់ទ៦០
ផលបូកបរមា្រតកេរមួយ និង រង�ង់មួយមាន្រ

ិ L ។
គណនាផលេធៀបរវងរង�ស់កំរង�ង់ និង ្រជ�ងកេរេដីម្បីឱ្យផលបូកៃ
ិ រង�ង់មានតៃម�អប្បបរ
នង
ដំេណាះ្យ
គណនាផលេធៀបរវងរង�ស់កំរង�ង់ និង ្រជ�
តង a ជារង�ស់្រជ�ងៃនកេរ R ជារង�ស់កំៃនរង
េដយ ផលបូកបរិមា្រតកេរមួយ និង រង�ង់មួយមាន្ L េនា

L − 2π R
េគបាន 4a + 2π R = L ⇒ a = (1)
4
តង ∑ ជាផលបូកៃផ�្រកឡាកេរនិងរង�
េគបាន ∑= a 2 + π R 2 (2)
2
 L − 2π R 
យក (1) ជំនួសក�ុង (2) េគបា=
∑( R )   + π R2
 4 

ុ Page 157
L2 − 4π LR + 4π (π + 4)R 2
=
16
−4π L + 8π (π + 4)R
េគបាន ∑ '( R ) =
16
L
េបី ∑ '( R ) =
0 េនាះ −4π L + 8π (π + 4)R =0 ⇒ R =
2(π + 4)
8π (π + 4) π (π + 4)
ម៉្យោងេទៀតេដ ∑ ''( R
= ) = >0
16 2
L
នាំឱ្ ∑( R ) មានតៃម�អប្បបរមា្រ R = ។
2(π + 4)
L
L − 2π ×
2(π + 4) L
តម
= (1) េគបាន a =
4 π +4
L
R 2(π + 4) 1
េគបាន
= = ។
a L 2
π +4
1
ដូចេនះផលេធៀបរវង រង�ស់កំរង�ង់ និង ្រជ�ងេ
ក ។
2

ុ Page 158
លំហាត់ទ៦១
សង�័សីមួយបន�ះរងកេរ មាន្រជ�ងេ 2m ។េគកត់េចញពីបន�ះសង�័សេនះនូវ
កេរបួនប៉ុនគា�េដីម្បីឲ្យែផ�កែដលេនសល់អចបត់េធគា�នគ្រមួយ។
គណនា្រជ�ងៃនកេរែដល្រត�វកត់េចញ េដីម្បីឲ្យេកឌអតប
ិ រមា
គណនា្រជ�ងៃនកេរ ែដល្រត�វកត់េចញ េដីម្បីឲ្យេកសមានមា
x x
x
2 − 2x
x x 2 − 2x
2 − 2x 2 − 2x
តង x ជា្រជ�ងៃនកេរ ែដល្រត�វកត់ x គិតជាែម៉ត
លក�ខណ� x > 0, 2 − 2 x > 0 េនាះ 0 < x < 1 ។
មាឌៃនេកស V= (2 − 2 x) 2 x
= (4 − 8 x + 4 x 2 ) x
=4 x − 8 x 2 + 4 x 3
េដរេវី V ' =−
4 16 x + 12 x 2 = 4(1 − 4 x + 3 x 2 )
V ' = 0 នាំឲ្1 − 4 x + 3 x 2 =
0
សមមូល 3 x 2 − 4 x + 1 =0

ុ Page 159
c 1
េដយ a + b + c =0 េនាះ x=
1 1 , x2= =
a 3
ចំេព x1 = 1 (មន
ិ យកេ្រព 0 < x < 1)
េដរេវទ
ី ពី រី V " =−4 + 6 x
1 1
ចំេពះ x = េនា V " =−4 + 6. =−2 < 0
3 3
1
េហតុេនះមាឌេកសអតិបមាចំេព x = ។
3
1 16 3
ចំេពះ x = េគបានVmax = m
3 27
1
ដូេច�ះ្រជ�ងៃនកេរែដល្រត�វកត់េចញ x = m ។
3
លំហាត់ទ៦២
េគេធ�ីធុងទឹករងសុីឡាំងមួយ(គា�នគ្រមប) ែដលមានមាV ។
េតេី គ្រត�វេ្រជីសេរីសកម�នង
ិ កំបាតៃនសុីឡាំងយា៉ងណាេដីម្បីឲ្យស
ចំណាយអស់សង�័សីតិចបំផុត
េតេី គ្រត�វេ្រជីសេរីសកម�ស់ និងកំបាតៃនសុីឡាំងយា៉ងដូចេម�ច េដីម្បី

េនះចំណាយអស់ស័ង�សីតិចបំផុត
x

ុ Page 160
តង x ជារង ស់កំបាត និ y ជារង�ស់កម�ស់ៃនធ
្រកលៃផ�ខងនិងបាតមួយៃនធ=
S π x 2 + 2π xy (1)
យកជំនួសក�ុង (1)
V
មាឌៃនសុីឡាV = π x 2 y នាំឲ្យ y =
πx 2
V 2V
េគបា π x 2 + 2π x 2 =
S= π x2 +
πx x
2V 2(π x 3 − V )
S ' = 2π x − 2 =
x x2
V
េបី S ' = 0 សមមូល π x 3 − V =
0 នាំឲ x = 3
π
V V V
" 2π +
S= នាំឲ S "( 3 ) = 2π + = 3π > 0
x3 π V
π
V
ដូេច�ះ S អប្បបរមាចំេព x = 3
π
V V
េហយ
ី = y = = x ។
3
 V 
2 π
π3 
π 
ដូចេនះសំណង់ធុងចំណាយអស់ស័ង�សីតិចបំផុតកលណ
V
យកកម�ស់េស�ន
ី ង
ឹ កំបាតគឺ x= y= 3 ។
π

ុ Page 161
លំហាត់ទ៦៣
្របេលពីែប៉តែងមួយមានមាឌេស�ីV ។
កំណត់វ ិមា្រតៃន្របេលពីែប៉តែកងេនះេដម
ី ្បីឲ្យ្រកលៃផ�របស់វ
រកវិ ម្រត្រ�េលពីែប៉តែកងេដម្បីឲ្យ្រកឡាៃផ�របស់
តង x, y, z ជាវិមា្រតៃន្របេលពីែប៉។
មាឌៃន្របេលពីែប៉តែក V = xyz
y
x
្រកលៃផ�សរុបៃន្របេលពីែប៉តែកង St= 2( xy + xz + yz )
េដយ xyz = V េថរ នាំឲ្យ x 2 y 2 z 2 = V 2 េថរ
សមមូល xy.xz. yz = V 2 េថរ
ដូចេនះ xy + xz + yz អប្បបរកលណ xy
= xz
= yz
= 3
V2
V
េដយ
= xyz V=
& yz 3
V 2 នាំឲ្យ
= = x 3
V
3
V2
ដូចគា�ែដរ េយីងទញបា
= V , z 3V ។
y 3=
ដូេច�ះ ្របេលពីែប៉តែកងមាន្រកឡាៃផ�សរុបអប្បបរម x= y= z= 3
V
គឺវជាគូប

ុ Page 162
លំហាត់ទ៦៤
គណនាវិមាឌៃនចតុេកណែកងមួយែដលមានបរិមា្រតធំបំផក�ុងកន�ះ
រង�ង់ក R ។
វ ិមា្រតៃនចតុេកណែកង ចរឹកក�ុងកន�ះរង�ង R ែដលមានបរិមា្រតធំបំ
ឧបមា ABCD ជាចតុេកណែកងចរឹកក�ុងកន�ះរង�ង់ R
តង វិមា្រតៃនចតុេកណ AD
= 2x & CD
= y , (0 < x < R , y > 0)
ក�ុង្រតីេកណែក ODC េគបា B C
2
R= x 2 + y2 R y
2
y= R2 − x 2
A O x D
=y R2 − x 2
បរម្រតៃនចតុេកណែកង
ិ
P = 2( AD + CD ) = 2(2x + y )
= 2(2x + R 2 − x 2 )
−2x x
P' =
2(2 + )=
2(2 − )
2 R −x
2 2 2
R −x 2
x
P' = 0 ⇔2− 2
=0
2
R −x
x
⇔ 2
=
2 2
R −x
x 2 R 2 − x 2 េលីកអង�ទ ំងពីរជាក
⇔=

ុ Page 163
⇔ x 2 = 4( R 2 − x 2 )
⇔ 5x 2 =
4 R2
4 2
⇔ x2 = R
5
2 5
⇒ x= R
5
4 5
P 2(
= x 2 ) 2 5R
R + R2 − =
5
4 2 R 5
y = R2 − R =
5 5
តរងអេថរភាព P
2 5R
x 0 5 R
P' + 0 −
2 5R
P
2R 4R
ី េឃីងថាបរ P ៃនចតុេកណែកងមានតៃធំ
តមតរងខងេលីេនះ េយង
2 5 5
បំផុតចំ
= េពះ x = R, y R េហយប
ី រម្រត
ិ P ៃនចតុេកណែកងគឺ
5 5
P = 2 5R ។
ដូចេនះវ ិមា្រតៃនចតុេកណែកងែដលេធ�ីឲ្យវមានបរិមា្រ គឺ
4 5 5
AD= 2x= R , CD= y= R ។
5 5

ុ Page 164
លំហាត់ទ៦៥
គណនាមាឌអបរមាៃនេកនមួយ ែដលជេន្រតមា ស់េស�ី  ។
ដំេណាះ្រស
គណនាមឌអតិបរមៃនេកនែដេន្រតេស� l
S
តង x , y ជាកំបាតនិងជាកម�ស់ៃនេ ( x , y > 0)
េគបាន៖ x 2 + y 2 = l 2 ⇒ y = l 2 − x2
π
មាឌៃនេកន៖V = x2 y
3

π
=V x2 l 2 − x2
3
2 xl 2 − 3 x 2
V'=
l 2 − x2 A o B
V'=0 ⇔ 2 xl 2 − 3 x 3 =0
⇔ x(2l 2 − x 2 ) =
0
េគទញ x = 0 (មន
ិ យកេ្រព x > 0 )
6 2π 3
2l 2 − 3 x 2 = 0 ⇒ x = l េនាះ V = l
3 27
តរងអេថរភាពៃV
 2
x 0 3 
V' + 0 −
2π  2
27
V

ុ Page 165
6
តមតរងេយីងV អតិបរមាកល x = l ។
3
ដូចេនះ មាឌV អតិបរមាៃនេកនែដលមានជេន្រតេ l គឺ ៖
2π 3
V=  ឯកតមាឌ
27
លំហាត់ទ៦៦
សមីករេពលៃនចលនាសែម�ងេ=
S 6t 2 − t 3 , ក�ុងេនះ t គិតជ s , S គិតជ m ។
រកខណៈែដលចលនាេនះមានេល្ប�នអតិបរមានិងគណនាអតប
ិ រមាេន។
រកខណៈែដលចលនាេនះមានេល្ប�នអតិបរមានិងគណនាេល្បរមាេន
សមីករេពលៃនចលនាកំណត់េដ=
S 6t 2 − t 3
េល្ប�នៃនចលនា V= S=' 12t − 3t 2

V=' 12 − 6t
V ' = 0 ⇔ 12 − 6t = 0 ⇒ t = 2
V " =−6 < 0 េនា V អតប
ិ រមាចំេព t = 2
Vmax = 12 × 2 − 3 × 22 = 12 ។
ដូចេនះ ខណៈែដលចលនាមានេល្ប�នអតិបរម t = 2 s
ី េល្ប�នអតិបរគឺ V = 12 m / s ។
េហយ

ុ Page 166
លំហាត់ទ៦៧
សង�័សម
ី ួយបន�ះមានរងចតុេកណែកងែដលវិមា្រតមានរង 30 cm នង
ិ 48cm ។
េគកត់េចញពីបន�ះសង�័សីេនះនូវកេរបួនប៉ុនគា� េដម
ី ្បីឲ្យែផេនសល
អចបត់េធ�ីជា្របអប់មួយ (គា�នគ្រម
គណនាវិមា្រតៃន្រេដីម្បីឲ្យ្របអបមាឌអតិបរមា
គណនាវិមា្រតៃន្របអប់េដីម្បីឲ្យ្របអប់មាន
តង x ជា្រជ�ងៃនកេរែដល្រត�វកត់េចញពីបន�ះស័ង� x គត
ិ ជា m )
x > 0

លក�ខណ�ៈ 30 − 2 x > 0 ⇔ 0 < x < 15
48 − 2 x > 30 − 2x

x
មាឌៃន្របអកំណត់េដយ
48 − 2x
V =(48 − 2 x)(30 − 2 x) x =4 x 3 − 156 x 2 + 1440 x
V ' =12 x 2 − 312 x + 1440
x
= 12( x 2 26 x + 120)
V ' =0 ⇔ x 2 − 26 x + 120 =0
30 − 2x
⇔ ( x − 6)( x − 20) =0 48 − 2x
មានប�ស
= , x 20 (មន
x 6= ិ យកេ្រព 0 < x < 15 )
V " 12(2 x − 26) ចំេពះ x =6 ⇒ V " =12(2 × 6 − 26) =−168 < 0

=
េនាះV អតិបរមាចំេព x = 6 េហយវ

ី ិមា្រតៃន្របអប់៖
=x 6 m , 30 − =
2 × 6 18 m , 48 − =
2 × 6 36 m
ដូចេនះ វ ិមា្រតៃន្របអប 6 m , 18 m , និង 36m ។

ុ Page 167
លំហាត់ទ៦៨
្រគប់សុីឡាំងែដលមាន្រកលៃផ�សរុបេស 2π a 2 ។
េតីសុីឡាំងណាែដលមាឌធំបំផុត។
្រគប់សុីឡាំងែដលមាន្រកឡាៃផ� 2π a 2 េតស
ី ុឡាំងណាែដលម
ី ានមាឌធំប
តង x , y ជាកំបាតនិងកម�ស់ៃនឡាំង x , y > 0 )
មាឌៃនសុីឡាំង V = π x 2 y (1)
្រកលៃផ�សរុប 2(π x 2 + π xy ) =
2π a 2
a2 − x2
េគទញ y = យកជំនួសក�ុង (1) y
x
a2 − x2
=V π x = π x(a 2 − x 2 )
2
x x
មានេដរីេវ
= V ' π (a 2 − 3x 2 )
a 3
V ' = 0 ⇔ a2 3 − x2 = 0 ⇒ x = ។
3
តរងអេថរភាV
a 3
x 0 3 
V'
តមតរងខ
+ 0 −
a 3
V( )
3
V

ុ Page 168
a 3
េគបានសុីឡាំងមានមាឌធំបំផុតគឺសុីឡាំងែដលម x = េហយក
ី ម�ស់
3
a2
a − 2
=y = 3 2a 3 ។
a 3 3
3
ដូចេនះ ្រគប់សុីឡាំងែដលមាន្រកលៃផ� 2π a 2 សុឡាំងែដលមាន
ី
a 3 2a 3
អតប
ិ រមាគឺមានកំ x = េហយមានកម�ស់
ី y= ។
3 3
y
េគបាន = 2 ឬ y = 2x (គឺកម�ស់េស�ី 2 ដងកំបាត
x
លំហាត់ទ៦៩
េគបត់បន�ះសង�័សី ែដលមានទទឹងេស�ី េធ�ីជាទទឹកមួយ ។ មុខកត់ែកង

a
ទទឹកជាចតុេកណែកងព ABCD ែដល AB = BC = CD = ។
3
កំណត់មុំ មុំរវង្រជ�ងខងនិងបាតៃនទទឹក)េដីម្បីឲ្យទេនះមានមាឌធ)
កំណត់មុំ ϕ េដីម្បីឲ្យទទឹកមានមាឌធំប
មាឌៃនទទឹកគឺ
= V S ABCD × ្របែវងបេណា�យៃនបន�ះស័ង�
េដយបេណា�យៃនបន�ះស័ង�សីមាន្របែវងមិនែ្រប្រមា V មានតៃមធំ
បំផុតកលណ S ABCD មានតៃម�ធំបំផុត
ដូចេនះ កំណត់មុំ ϕ េដីម្បីឲ្យទទឹកមានមាឌធំបំផុតគឺកំ ϕ េដីម្បីឲៃផ�្រក

S ABCD មានតៃម�ធំបំផុតែដរ
យក H ជចំេណាលែកងៃន B េលី AD េយង

ី បាន

ុ Page 169
BH a D H A
sin A = ⇒ BH = AB.sin A = sin(π − ϕ )
AB 3
a
ឬ BH = sin ϕ ( 0 < ϕ < π )
3 ϕ
AH a
cos A = ⇒ AH = AB.cos A = cos(π − ϕ )
AB 3 C B
a 2a a
ឬ AH = AB.cos ϕ េនា AD = BC + 2 AH =− cos ϕ =(1 − 2cos ϕ )
3 3 3
1
្រកលៃផ�ៃនចតុេកណព ABCD គឺ S= ABCD ( BC + AD).BH
2
1 a a 2a a a2
S ABCD= ( + − cos ϕ ). sin ϕ= sin ϕ (1 − cos ϕ )
2 3 3 3 3 9
a2 a2 1
S ABCD = (sin ϕ − sin ϕ cos ϕ ) = (sin ϕ − sin 2ϕ )
9 9 2
2
a
= S ' ABCB (cos ϕ − cos 2ϕ )
9
S ' ABCD = 0 ⇔ cos ϕ − cos 2ϕ = 0
 2ϕ= ϕ + 2kπ
⇔ cos ϕ = cos 2ϕ ⇔  ,k ∈
 2ϕ =−ϕ + 2 k π
2π
⇔ ϕ = (េ្រព 0 < ϕ < π )
3
តរងអេថរភាព S ' ABCD 2π
ϕ 0 3 π
S' + 0 −
 2π 
V 
 3 
S
2π
តមតរងេយីង S ' ABCD អតប
ិ រមាចំេព ϕ = ។
3

ុ Page 170
លំហាត់ទ៧០
ក្រមិតេ្របី្របាស់ធ្យូងៃននាវ (0.3 + 0.0001V 3 ) េតក�ុងមួយេមា៉
ក�ុងេនះ V ជាេល្បៃននាវគិ km / h ។ គណនាេល្ប�នែដលេណាយផលបំផុត
េដីម្បីឲ្យចំណាយអសធ្យូងតិចបំផុត។
គណនាេល្ប�នៃននាវ េដម្បីឲ្យករចំណយធ្យូងអស
តមប្រមាប់ េយីង
ក�ុង 1h នាវចរប v km េហយ
ី ្រត�វចំណាយធ្យ (0.3 + 0.0001v) េត
0.3 + 0.0001V 3
ី 1km នាវ្រត�វចំណាយធ្ M =
េប
V
0.3
=
M + 0.0001V 2
V
ែដល M ជាក្រមិតចំណាយក�1h គត
ិ ជាេត,
េហយ
ី V ជាេល្ប�ននាវគ km / h (V > 0) ។
0.3
M'= − 2 + 0.0002 V , (v > 0)
V
0.3
M =' 0 ⇔ − 2 + 0.0002 V= 0
V
េគទញប�សV = 3 1500
0.6
M ''= 3
+ 0.0002 > 0 , ∀V > 0 េនាះ M អប្បបរមាចំេពV = 3 1500
V
ដូចេនះ េដីម្បីឲ្យករចំណាយធប្បបរមា នាវ្រត�វេបីកបរេដយ
V 3
1500 km ≈ 11.45 km ។

ុ Page 171
លំហាត់ទ៧១
បង�ូចមួយរងចតុេកណែកងមានែផ�កខងេលីជាកន�ះនិងបរមា្រតៃនបង�េស
ិ �ីនឹង
6m ។ គណនាវិមា្រតៃនបង�ូច េដម
ី ្បីឲ្យពន�ឺចំងចូលបានេ្រចី
រកវ ិមា្ៃនបង�ូចេដីម្បីឲ្យពន�ឺចំងចូលបានេ្រចីន
តង x ជាអង�ត់ផ�ិតៃនរង�ង
y ជាវិមា្រតមួយេទៀតៃនចតុេកណែកង ែ x , y គត
ិ ជា m )
េដីម្បីឲ្យពន�ឺចំងចូលតមបង�ូចេ្រផុត េបីបង�ូចេនះមាន្រកឡាៃផ�អតិ
1 x2 π
្រកឡាៃផ�ៃនបង�ូចគ S =xy + π ( ) = xy + x 2 (1)
2 2 8
πx
បរមា្រតសរុបៃនបង�ូចគឺ
ិ 6 = + 2( x + y )
2
(4 + π ) x x x
⇔ 2 y =6 −
2 2 2
(4 + π ) x
⇔ y =3 − x
2
េយង
ី បានៈ
y
12 − (4 − π ) x π x 2
= S x +
4 8
1 1
= (24 x − 8 x 2 − 2π x 2 + π x 2=
)  24 − (8 + π ) x 2 

8 8
1 1
េដរេវ
ី S=' [ 24 − 2(8 + π ) x=] [12 − (8 + π ) x ]
8 4

ុ Page 172
12
េប
ី S ' = 0 ⇔ 12 − (8 + π ) x = 0 ⇔ x =
8+π
1 1
េហយ ី S " = [ −(8 + π ) ] =− (8 + π ) < 0, " x
4 4
12
េនាះ S អតបិ រមាចំេព x =
8+π
12
12 − (4 + π ).
ចំេពះ=
x
12
⇒= y π
8 += 12
8+π 4 8+π
 12 
ដូចេនះ ពន�ឺចំងចូលេ្រចីនបំផុត កលណាបង�ូចមានវ x= y=  m ។
8+π 
លំហាត់ទ៧២
េគេធ�ី្របអប់រង្របេលពីែប៉តែកងមួយមានបាតជាកេរគា�នគ្រម
32 dm3 ។
ក)រកទំនាក់ទំនងរវង្របែវង្រជ� x និងកម�ស់ h ៃន្របអប់
ខ)កំណត់ x នង
ិ h េដម
ី ្បីឲ្យអស់េសហ៊ុយតិចបំផុ
ក) រកទំនាក់ទំនងរវង្របែវង្រជ� x នង
ិ កម�ស់ h
តមរូបមន� មាឌ្របេលពីែប៉តែ
V = SB × h = x × x × h = x2h
ែត V = 32 dm3
32
េគបន 32 = x 2 h េនាះ h =
x2

ុ Page 173
32
ដូចេនះ ទំនាក់ទំនងរវ x នង
ិ កម�ស់ h គឺ h = ។
x2
ខ) កំណត់ x នង
ិ h េដម
ី ្បឲ្យចំណាយអស់េសហ៊ុយតិចបំ
េដីម្បីឲ្យចំណាយអស់េសហ៊ុយតិចបំផុតលុះ្រតែត្របអប់មាន្រកឡ
េគបាន =
S S B + Sl (េ្រពះ្របអប់គា�នគ
ែត S B = x × x = x 2 និង Sl = 4 xh
32 128
េនាះ S =x 2 + 4 xh =x2 + 4x =x 2
+
x2 x
128 2 x 3 − 128
េដរេវី S ' =2 x − 2 =
x x2
េបី S ' = 0 ⇔ 2 x 3 − 128 = 0 ⇔ x 3 = 64 ⇔ x = 3
64 = 4
តរងអេថរភាព S
x 0 4 +∞
S' − 0 +
S
S (4 )
32 32
តមតរងខងេលី េគបាន្រ S តូចបំផុត្រតង់ x = 4 េនាះ=
h = = 2។
x 2 42
ដូចេនះេដីម្បីឲ្យេធ្របអប់អស់េសហុយតិចក x = 4 dm នង
ិ h = 2 dm ។

ុ Page 174
លំហាត់ទ៧៣
ABC ជា្រតីេកណែកង្រ A ែដល

= cm, AC 12 cm ។ ADEF ជ
AB 5=
ចតុេកែកងែដលមានវិមា្ x និង y , (0 < x < y ) ។
គណនរង�ស់ x នង
ិ y េដីម្បឲ្ ADEF មាន្រកលៃផ�ធំបំផុ
គណនារង�ស x និង y េដីម្បីឲ្ ADEF មាន្រកឡាៃផ�ធំបំ

B
D E
x
A y C
តមរូបមន� ៃផ�្រកលចតុេកណ ADEF គឺ S = xy (1)
0 < x < y

លក�ខណ�ៈ 0 < x < 5
0 < y < 12

ក�ុង្រតីេក ABC មាន DF / / AC
AB AC
េគបា D ABC ~ D BDE េនាេគបានផលេធៀបដំណុ =
DB DE
5 12 12(5 − x)
ឬ = ⇔ y=
5− x y 5

ុ Page 175
12(5 − x ) 12
តម 1) េគបាន = S x = (5x − x )
5 5
12
េដរេវ
ី = S ' (5 − 2x )
5
5
S ' = 0 ⇔ 5 − 2x = 0 ⇔ x = = 2.5
2
តរងអេថរភាព S
x 0 25 +∞
S' + 0 −
S ( 25 )
S
12(5 − 2.5)
តមតរ S មានអតិបរមា្រត x = 2.5=
េហយ
ី y = 6
5
ដូចេនះ េដីម្បីឲ ADEF មាន្រកលៃផ�អតិបរមាធំបំផុតកលណារ x = 2.5
និង y = 6 ។
លំហាត់ទ៧៤
្របអប់រង្របេលពីែប៉តែកងមួយមានវិ x , 2 x ងនិ h គត
ិ ជាែម៉តនងមាគ្រម
មាន្រកលៃផ�ទំង S = 1 m 2 ។
ក.គណនា h ជាអនុគមន៏ៃន x ។
ខ.គណនាមាV ៃន្របអប់ជាអនុគមន៏ៃ x ។
រកតៃម� x េដីម្បីឲ្យ្របមានមាឌធំបំផុត

ុ Page 176
ក) គណនា h ជាអនុគមន៏ៃន x
តមរូបមន�ៈ ្រកលៃផ�សរុប = ្រកល ×2 + ្រកលៃផ�

=
S 2 S B + Sl
ែត S B =x × 2 x =2 x 2 នង
ិ Sl =2( x + 2 x)h =6 xh
េគបានៈ S =×
2 2 x 2 + 6 xh =4 x 2 + 6 xh េដយ S = 1 m 2
1 − 4x2 1 2
េនា= 1 4 x + 6 xh ឬ 6 xh =1 − 4 x ⇔ h =
2 2
= − x
6x 6x 3
1 2
h − x។
6x 3
ខ) គណនាមាV ៃន្របអប់ជាអនុគមន៏ៃ x
តមរូបមន�ៈ V = SB × h = x × 2 x × h
1 2
V = 2 x 2 h ែត =
h − x
6x 3
1 2 1 4
V =2 x 2 ( − x) = x − x3
6x 3 3 3

ុ Page 177
1 4
V x − x3 ។
3 3
រកតៃម� x េដម
ី ្បីឲ្យ្របអប់មានមាឌធំ
1 4
=
V x − x3
3 3
1
V =' − 4x2
3
1
V ' = 0 ⇔ − 4 x2 = 0
3
⇔ 1 − 12 x 2 =0
1
⇔ x2 =
12
1 1 3
⇔ x= = =
12 2 3 6
3
េដ V '' =
−8x < 0 ្រគប x > 0 េនា្របអប់មានមាឌធំបំផុត្ x = ។
6
3
ដូចេនះេដីម្បីឲ្យ្របអប់មានមាឌធំបំផ x = m។
6
លំហាត់ទ៧៥
េគេ្រគាងេធ�ីធុងរងជាសុីឡាំងបរិវត�ន៏មានគ្រមបមាន្រ S = 6π (m 2 )
គណនារង�ស់កំ និងរង�ស់កម�ស់ធុង េដីម្បីឲ អតប
ិ រមា
រួចគណនាតៃម�អតិបរេនាះគិតជាលីត (េបីេគយ π = 3.1) ។
គណនាកំ និង កម�ស់ធុង េដីម្បីឲ្យមានមាឌ
តង h ជាកម�ស់ធុង h > 0 )និង R ជារង�ស់កំបា R > 0 )

ុ Page 178
្រកឡាៃផ�សរុ =
S S B + Sl
o'
ែត S B = 2π R 2 (ធុងមានគ្រម x
នង
ិ Sl = 2π Rh េហយ
ី S =6 m
3
េគបាន 6π 2π R 2 + 2π Rh
= h
l
=
3 R + Rh
2
Rh= 3 − R 2
3 − R2 O
h=
R
 3 − R2 
មាឌសុីឡាំV = π =
R h πR  =
2
 π (3R − R )
2 3
 R 
េបី V ' = π (3 − 3R 2 ) = 3π (1 − R 2 ) = 0 ⇔ R= 1
តរងអេថរភាពV
x 0 1
V' + 0 −
V (1)
3 − 12
តមតរងខងេលី ធុងមានមាឌអតិបរ R = 1េនាះ
= h = 2។
1
ដូចេនះ េដីម្បីឲ្យធុងមានមាបរមាកលណា R = 1 m នង
ិ កម�ស់ h = 2 m
គណនាតៃម�អតិបរមគិតជាល៖

ុ Page 179
=V π (3R − R 3 ) េដយ R = 1និង π = 3.1
V= 3.1(3 − 1)
= 6.2 m3
េដ 1 m3 = 1000 l
េនា V=
6.2 × 1000 l =
6200 l
ដូចេនះ ធុងមានមាឌអតិបរមាគV = 6200 l ។
លំហាត់ទ៧៦
េកណបរិវតន៏មួយមានកម�ស15 cm នង
ិ កំបា 6 cm ។ សុឡាំងមួយមានកំ
ី x
នង
ិ កម�ស់ h ចរឹកក�ុងេកណេន (0 < x ≤ 6, 0 < h ≤ 15) ។
5
ក)បង�ញ
= V 15π x 2 − π x 3 ែដល V ជាមាឌសុីឡាំ
2
ខ)កំណត់តៃម� x េដីម្បីឲ្យម V មានតៃម�អតិរមា
ក) បង�ញថ
5 S
= V 15π x 2 − π x 3
2
តមសម�តិកម�ៈ
= =
OS 15 cm , AO 6 cm
=OH x=
, OM h
មាឌសុីឡង V = π x 2 h (1)
េគមាន
N M P
∆ SMN MN SM h
~ ⇒ =
∆ SOA OA SO
H x
x 15 − h A o B
េគបាន =
6 15

ុ Page 180
6(15 − h) =
15 x
15 x
15 − h =
6
5x
h= 15 −
2
5x 5 x3
តម 1) េគបាន
= V π x (15 − = )2
15π x −
2
2 2
5 x3
ដូចេនះ
= V 15π x −
2
។
2
ខ)កំណត់តៃម� x េដម្បីឲ្យមV មនតៃម�អតិបរ
5π x 3
េដយ =V 15π x − 2
2
15 1
V ' =30π x − π x 2 =15π x(2 − x)
2 2
1
V ' = 0 ⇔ x(2 − x) = 0
2
0 មន
⇒ x= ិ យក
1
2− x = 0 ⇒ x= 4
2
េដយេគមា V '' =30π − 15π x =15π (2 − x ) េនាះ V ''(4) =
−30π < 0
ដូចេនះ េដម
ី ្បីឲ្យមV មានតៃម�អតិបរមាក x = 4 cm ។

ុ Page 181
លំហាត់ទ៧៧
→ →
( x − 3)2 ( y − 3)2
ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ ( O , i , j ) េគឲ្យេអលី ( E ) : + 1 ។
=
9 3
M ជាចំណុចមួយស�ិតេល ( E ) េហយមានអប់សុ
ី x M េផ��ងផា�ត់ 3 < x M < 6
េគតង P និង Q ជាចំេណាលែកងៃនចំណ M េទេលីអ័ក ( ox ) និង ( oy )
េរៀងគា�។យក θ = ∠MOP ។
កំណត់តៃម� θ គត
ិ ជារ៉ដ្យង់េដម
ី ្បីឲ្យចតុេ OPMQ មានៃផ�្រកឡាអតិប
កំណត់ θ គិតជារ៉ដ្យង់េដម
ី ្បតុេកណែក OPMQ មានៃផ�្រកឡាអតិ
y
3
Q M
θ
-2 -1 0 1 2 3 4
P
5 6 7 x
-1
( x − 3)2 ( y − 3)2
េយង
ី មា ( E ) :
9
+
3
1 ជាេអលីបេដកែដលមានផ� I 3, 3
= ( )
និងអ័ក្សបេណា�យ្របែ 2a = 6 េហយ
ី អ័ក្សទទឹង្របែវ 2b = 2 3 ។

ុ Page 182
ៃផ�្រឡាៃនចតុេកណែ OPMQ គឺ S = OP × OQ = x M yM
( x − 3)2 ( y − 3)2
សមករ
ី ប ា៉រ៉ែម៉្រតៃនេ ( E ) : + 1 គឺ
=
9 3
x= 3 + 3 cos t
( E ) : 
3 + 3 sin t
 y = , t∈y
េដយ M ∈ ( E ) េនាះ x M = 3 + 3 sin t ។
3 + 3 cos t , yM =
3 3 2
េគបាន S= 3 3 (1 + cos t )(1 + sin t )= (1 + sin t + cos t )
2
2
3 3  π 
= 1 + 2 cos 4 − t 
2   
π  π
េដីម្បីឲ្ S មានតៃម�អតិបរមាលុះ្រត cos  1 េនាះ t =
−t = ។
4  4
ក�ុង្រតីេកណែ OMP េគមាន
π
3(1 + sin )
PM yM 3(1 + sin t ) 4 3 π
tan=
θ = = = = េនា θ = ។
OP x M 3(1 + cos t )  π 3 6
3 1 + cos 
 4
លំហាត់ទ៧៨
េគសង់សុីឡាំងបរិវត�ន៍មួយមានម 54π m3 ។
កំណត់វ ិមា្រតសុីឡាំងេដម
ី ្បីឲ្យអស់ចំណាយតិចប
កំណត់វិ ម្រតសុីឡាំងេដម្បីឲ្យអស់ចំណយតិចប

ុ Page 183
តង r ជាកសបាត និង h ជាកម�ស់របស់សុីឡាំង(គិត dm )

54
មាឌរបស់សុីឡាំងគ
= r 2h 54π េនាះ h =
V π= 2
(1)
r
ៃផ�្រកឡាខងទំងអស់ៃនសុីឡា
= St 2π r + 2π rh (2)
2
យក(1) ជំនួសក�ុង (2) េគបាន

54 54
St = 2π r 2 + 2π r ×
2
= 2π (r 2 + )
r r
តមវិសមភាពមធ្យមនព-មធ្យមធរណីមា្រតេគម
54 27 27 27 27
r2 + =r 2 + + ≥ 3 3 r2 × × =27
r r r r r
េគទញ St ≥ 54π ។
េដីម្បីឲ្យ្របាក់ចំណាយេលីករសង់សុីឡាំងេនះអស់តិចបំផុត ល St អប្បបរម
េនាះវិសមភាពខងក�យជាសមភា
27 54
េគបាន r 2 = នាំឲ្ r = 3 េហយ
ី =h = 6
r 32
ដូចេនះ r = 3 m និង h = 6 m ។
លំហាត់ទ៧៩
េគឲ្យបនា�ត់ពី (d1 ) នង
ិ (d2 ) មានសមីករឆ�ុះេរៀងគា
x − 5 y −1 z + 2 x − 6 y − 2 z −1
(d1 ) : = = នង
ិ (d2 ) : = =
−2 −1 2 −4 −1 3
A ជាចំណុចមួយៃន (d1 ) មានអប់សុី x A = 1 េហយ
ី B ជាចំណុមួយៃន (d2 )
មានអប់សុី x B = t ែដល t ∈  ។
ក.ចូរគណនារង� AB ជាអនុគមន៍ៃ t ។
ខ.កំណត់តៃម� t េដម
ី ្បីឲ្ ( AB ) មានតៃម�អប្បបរម

ុ Page 184
ក-គណនារង� AB ជាអនុគមន៍ៃ t
1 − 5 yA − 1 z A + 2
េគមាន A ∈ (d1 ) ែដល x A = 1 េនាះ= =
−2 −1 2
េគទញបា yA = 2 េនាះ A(1, − 1 , 2) ។
−1 , z A =
t − 6 yB − 2 z B − 1
ម្យោ៉ងេទៀ B ∈ (d2 ) ែដល x B = t េនាះ= =
−4 −1 3
t+2 22 − 3t t + 2 22 − 3t
េគទញបា
= yB = , zB េនា B( t , , ) ។
4 4 4 4
→
t + 6 14 − 3t
េគបាន AB= (t − 1 , , )
4 4
 (t + 6)2 (14 − 3t )2
េហតុេនះ AB =| AB |= (t − 1) +
2
+
16 16
26t 2 − 104t + 248 26(t − 2)2 + 144
ដូចេនះ AB = ។
4 4
ខ-កំណត់តៃម� t េដម្បីឲ្ AB មនតៃម�អ�្បបរម
26(t − 2)2 + 144

េគមាន AB = (ស្រមាយខងេល
4
េដីម្បីឲ្ AB មានៃម�អប្បបរមាលុះ្រត t − 2 =0 ឬ t=2 ។
ដូចេនះ t = 2 ។

ុ Page 185
លំហាត់ទ៨០
េគឲ្យចតុមុ SABC មានត ABC ជា្រតីេកណែកង្ A េហយ

ី ្រទនុ
SA ែកងេទនឹងប�ងប ( ABC ) ្រតង A ។
តង
= , AC y នង
AB x= ិ SA = z ែដល x , y, z ∈  េហយ
ី េផ��ងផា�ត
10 ។
x+ y+z =
កំណត់តៃម� x , y, z ែដលេធ�ីឲ្យចតុមុ SAB មានតៃម�អតិបរម
កំណត់តៃម� x , y, z ែដលេធ�ីឲ្យចតុមុ SAB មានតៃម�អតិបរ

S
A
x y
C
B
1
តង V ជាមាឌរបស់ចតុមុខេន V = xyz (1)
6
េដយ x + y + z =
10 េនាះ z = 10 − y − y (2)

ុ Page 186
យក ( 2 ) ជួសក�ុង (1) េគបន៖

1 1
V (x ) = xy(10 − x − y ) =  − yx 2 + y(10 − y )x 
6 6
1
េដរេវ
ី V '( x ) = −2 yx + y(10 − y )
6
10 − y y
េបី V '( x ) = 0 ⇔ −2 yx + y(10 − y ) = 0 េនាះ x= = 5−
2 2
ែដល 0 < y < 10 ។
x y
0 5− 10
2
V '( x ) + 0 −
Vmax
V (x )
តមតរងខងេលីេដីម្បីឲ្យមាឌចតុមុខមានតៃម�អតិបរម
y
x= 5 − េហយ
ី េដ x , y, z ∈  េនាះ y ∈ {2,4 ,6,8}
2
32 16
ចំេព y = 2 េនាះ x = 5 − 1 = 4 និង z = 10 − 4 − 2 = 4 េហយ V
ី = =
6 3
36
ចំេព y = 4 េនាះ x = 5 − 2 = 3 និង z = 10 − 4 − 3 = 3 េហយី =V = 6
6
24
ចំេព y = 6 េនាះ x = 5 − 3 = 2 និង z = 10 − 6 − 2 = 2 េហយ V
ី = = 4
6
8 4
ចំេព y = 8 េនាះ x = 5 − 4 = 1 និង z = 10 − 8 − 1 = 1 េហយី V= =
6 3
ដូចេនះតៃម� x , y, z ែដល្រត�វរកគឺ
= x 3=
,y 4=
, z 3 ។

ុ Page 187
លំហាត់ទ៨១
→→
ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ល ( o, i , j ) េគមានចំណុច A(2,4) ។ បនា�ត់ (d ) មួយគូ ស
េចញពី A កត់អក័ ( ox ) និង ( oy ) ខងែផ�កវិជ�មានេរៀងគា�្រ P និង Q ។
កំណត់េមគុណ្របាទស
ិ ៃនបនា�ត់ (d ) េដីម្បីឲ ∆OPQ មានៃផ�្រកឡាអប្
រួចកំណត់ៃផ�្រកឡាេនា
កំណត់េមគុណ្របាប់ទិសៃនបនា� (d ) តរងអេថរភ
y
4 A
P x
o 2
សមករបនា�
ី ( d ) កត់ត A មានេមគុណ្របាប់ទ m < 0 សរេសរ៖
( d ) : y − 4= m( x − 2) ឬ y = mx − 2m + 4

ុ Page 188
េបី x = 0 េនាះ y =
−2m + 4 េគបាន Q(0, − 2m + 4) ។
2m − 4 2m − 4
េបី y = 0 េនាះ mx − 2m + 4 =
0 ឬ x= េគបា P ( ,0) ។
m m
1
ត S ជាៃផ�្រកឡាៃន្រត OPQ េនាះ
= S OP × OQ
2
1 2m − 4 2(m − 2)2
េយង
ី បាន S = ( −2m + 4) =
− ។
2 m m
−4(m − 2)m + 2(m − 2)2 (m − 2)( −2m − 4)
េដរេវ
ី S' =
m2 m2
េបី S ' = 0 េនាះ m1 = 2 (មិនយក) និង m2 = −2 (យកេ្រព m < 0)
m −∞ −2 0
S' + 0 −
S ( −2 )
តមតរងអេថរភាពខងេលីេដីម្បីឲ្យៃផ�្េកណមានតៃម�អតិបរមា
្រតែ m = −2 ។

ុ Page 189
លំហាត់ទ៨២
 1 
េគមានអន ុគម=
ន ៍ y f=
(x ) 3x + 1 កំណត់េលីចេនា�  − , +∞  ។
 3 
3 3
ក.ចំេពះ្រគប x ∈ [1,5 ] ចូរបង�ញថា ≤ f '( x ) ≤ ។
8 4
ខ. េដយេ្របីសមភាពកំេណីនមានកំនត់េទនឹងអនុគ f ចំេពះ្រគប x ∈ 1,5
3 13 3 5
ចូរបង�ញថា x + ≤ 3x + 1 ≤ x + ។
8 8 4 4
3 3
ក. ចំេពាះ្រគប x ∈ [1,5] បងញថ ≤ f '( x ) ≤
8 4
3
េគមាន f=
(x ) 3x + 1 នាំឱ្ f '( x ) =
2 3x + 1
ចំេពះ្រគប x ∈ 1,5 េគមាន1 ≤ x ≤ 5 ឬ 4 ≤ 3x + 1 ≤ 16

1 1 1 3 3 3
≤ ≤ ⇔ ≤ ≤
4 3x + 1 2 8 2 3x + 1 4
3 3
ដូចេនះ ≤ f '( x ) ≤ ចំេពះ្រគប x ∈ 1,5 ។
8 4
3 13 3 5
ខ. បង�ញថ x + ≤ 3x + 1 ≤ x +
8 8 4 4
3 3
ចំេពះ្រគប x ∈ 1,5 េគមាន ≤ f '( x ) ≤
8 4
ត្រទឹស�ីបទវិសមភាពកំេណីនមាណត់ចំេពះ x ≥ 1 េគបា
3 3
( x − 1) ≤ f ( x ) − f (1) ≤ ( x − 1) េដយ f=
(x ) 3x + 1
8 4
3 3 3 3
េនា x − ≤ 3x + 1 − 2 ≤ x − ពត ិ ។
8 8 4 4

ុ Page 190
លំហាត់ទ៨៣
េគឱ្យអនុគមន f មានេដរីេវេល ( −∞ , + ∞ ) ែដល f ( x=) x +2។
ក.រកតៃម�អមៃន f ' ( x ) ចំេព ∀x ∈ −1,2
1 5 1 3
ខ.បង�ញថាចំេ ∀x ∈ −1,2េគបា x + ≤ x + 2 ≤ x + ។
4 4 2 2
ក. រកតៃម�អមៃន f ' ( x ) ចំេពា ∀x ∈ −1,2

1
េគមាន f ( x ) = x + 2 ⇒ f '(x ) =
2 x +2
1 1 1 1
' ( −1)
េដយ f= = ិ f ' (2) =
ន=
ង
2 −1 + 2 2 2 2+2 4
េគបាន f ' ( 2 ) ≤ f ' ( x ) ≤ f ' ( −1)
1 1
ដូចេនះ ≤ f '(x ) ≤
4 2
1 5 1 3
ខ.បង�ញថចំេ ∀x ∈ −1,2 េគបា x + ≤ x + 2 ≤ x +
4 4 2 2
1 1
តមស្រមាយខេគមា ≤ f ' ( x ) ≤
4 2
តមវិសមភាពកំេនីនមានកំណត់េគ
1 1
( x + 1) ≤ f ( x ) − f ( −1) ≤ ( x + 1)
4 2
1 1 1 1 1 5 1 3
x + ≤ f (x ) −1 ≤ x + ⇔ x + ≤ f (x ) ≤ x +
4 4 2 2 4 4 2 2
1 5 1 3
ដូចេនះ x + ≤ f (x ) ≤ x +
4 4 2 2

ុ Page 191
លំហាត់ទ៨៤
1
េគឱ្យអនុគមន f ( x ) = ែដល x ∈ 0 , 2។
x2 + x +1
ី េនា� x ∈ 0 , 2 ។
ិ ្សោអេថរភា f េលច
ក. សក
1
ខ. ្រសយប��ក ∀x ∈ 0 , 2 េគបាន ≤ f ( x ) ≤ 1។
7
ក. សក
ិ ្សោអេថរភ f
1
េដេគមាន f ( x ) = ជាអនុគមន៍កំណត់ជាប់េលីសំណុំចំនួនពិ
x + x +1
2
( x + x + 1) ' =
2
2x + 1
េយង
ី បាន f ' ( x ) =
− −
( x + x + 1) ( x + x + 1)
2 2
2
1
( )
2
f ' ( x ) = 0 ⇔ −2x − 1 = 0 ⇒ x = − េ្រព x + x + 1
2
> 0 , ∀x ∈ 0 ,2
2
េដយ f ' ( x ) < 0 , ∀x ∈ 0 , 2 េនា f ជាអនុគមនចុះេលីជានិច� 0 , 2 ។
1
ខ.្រសយប��ក ∀x ∈ 0 , 2 េគបា ≤ f (x ) ≤ 1
7
តមស្រមាយខអនុគមន៍ f ចុះេលីចេនា� 0, 2 េនាេគបាន
1
f ( 2 ) ≤ f ( x ) ≤ f ( 0 ) េដយ f ( 2 ) = ិ f (0) = 1
នង
7
1
ដូចេនះ ∀x ∈ 0 , 2 េគបា ≤ f (x ) ≤ 1 ។
7

ុ Page 192
លំហាត់ទ៨៥
 π
េគឱ្យអនុគមន f កំណត់េលី  0 ,  ែដល f ( x ) = tan x ។
 2
π
បង�ញថាចំេពះ្រគប់ចំនួ a នង
ិ b ែដល 0 ≤ a < b < េគបា៖
2
b−a b−a
≤ tan b − tan a ≤ ។
cos a
2
cos b
2
b−a b−a
បង�ញ ≤ tan b − tan a ≤
cos2 a cos2 b
1
ត f ( x ) = tan x េនា f ' ( x ) =
cos2 x
1 1 1
ចំេព a ≤ x ≤ b េគបា ≤ ≤
cos2 a cos2 x cos2 b
តមវិសមភាពកំេនីនមានកំណត់េគ
m (b − a ) ≤ f (b ) − f ( a ) ≤ M (b − a )
ចំេព a < b េគបាន
1 1
( b − a ) ≤ f ( b ) − f ( a ) ≤ (b − a )
cos2 a cos2 b
b−a b−a
≤ tan b − tan a ≤
cos2 a cos2 b
b−a b−a
ដូចេនះ ≤ tan b − tan a ≤
cos2 a cos2 b

ុ Page 193
លំហាត់ទ៨៦
េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្ េដីម្បីរកតៃម�្របែហលៃនចំនួនេ្រក
ក. 37 ខ. 65 គ. 3
26 ឃ. 3 126
ង. 50.4 ច. 79.5 ឆ. 3 62.3 ជ. 3 218.3
េ្រ�ឌីេផរ៉ង់ែស្ េដម្បីរកតៃម�្រ�ែហល
ក. 37
1
ត f ( x ) =x ⇒ f '( x ) =
2 x
េបី x + ∆x = 37 = 36 + 1 ⇒ x = 36 ; ∆x = 1
េគមា f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )dx ែត dx = ∆x
េនា f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (36 + 1) ≈ f (36) + f '(36) ×1
f (37) ≈ f (36) + f '(36)

1 1
េដយ f (37) = 37 , f (36)
= = '(36)
36 6 , f = =
2 36 12
1
េនាះ 37 ≈ 6 + =6.0833 ។ ដូចេនះ 37 ≈ 6.0833 ។
12

ុ Page 194
ខ. 65
1
ត f ( x ) =x ⇒ f '( x ) =
2 x
េបី x + ∆x = 65 = 64 + 1 ⇒ x = 64 ; ∆x = 1
f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (64 + 1) ≈ f (64) + f '(64) ×1
f (65) ≈ f (64) + f '(64)

1 1
េដយ f (65) = 65 , f (64)
= = '(64)
64 8 , f = =
2 64 16
1
េនាះ 65 ≈ 8 + =8.0625 ។ ដូចេនះ 65 ≈ 8.0625 ។
16
គ. 3 26
1
ត f ( x ) =3
x ⇒ f '( x ) =
33 x 2
េបី x + ∆x =26 =27 − 1 ⇒ x =27 ; ∆x =−1
េនា f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (27 − 1) ≈ f (27) + f '(27) × ( −1)

ុ Page 195
f (26) ≈ f (27) − f '(27)

1 1
េដយ f (26) = 3 26 , f (27)
= 3
27 3 , =
= f '(64) =
3 3 272 27
1
េនាះ 3 26 ≈ 3 − = 3 − 0.037 = 2.963 ។
27
ដូចេនះ 3
26 ≈ 2.963 ។
ឃ. 3 126
1
ត f ( x ) =3
x ⇒ f '( x ) =
33 x 2
េបី x + ∆x= 126= 125 + 1 ⇒ x= 125 ; ∆x= 1
f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (125 + 1) ≈ f (125) + f '(125) ×1
f (126) ≈ f (125) + f '(125)

1 1
េដយ f (126) = 3 126 , f (125)
= 125 5 , =
3
= f '(125) =
3 3 1252 75
1
េនាះ 3 126 ≈ 5 + = 5 + 0.0133 = 5.0133 ។ ដូចេនះ 3 126 ≈ 5.0133 ។
75
ង. 50.4
1
ត f ( x ) =x ⇒ f '( x ) =
2 x

ុ Page 196
េបី x + ∆x = 50.4 = 49 + 1.4 ⇒ x = 49 ; ∆x = 1.4
េនា f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (49 + 1.4) ≈ f (49) + f '(49) ×1.4
f (50.4) ≈ f (49) + 1.4 f '(49)

1 1
េដយ f (50.4) = 50.4 , f (49)
= = '(49)
49 7 , f = =
2 49 14
1.4
េនាះ 50.4 ≈ 7 + 7.1 ។ ដូចេនះ 50.4 ≈ 7.1 ។
=
14
ច. 79.5
1
ត f ( x ) =x ⇒ f '( x ) =
2 x
េបី x + ∆x =79.5 =81 − 1.5 ⇒ x =81 ; ∆x =−1.5
f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (81 − 1.5) ≈ f (81) + f '(81) × ( −1.5)
f (79.5) ≈ f (81) − 1.5 f '(81)

1 1
េដយ f (79.5) = 79.5 , f (81)
= = '(81)
81 9 , f = =
2 81 18

ុ Page 197
1.5
េនាះ 79.5 ≈ 9 − =8.9167 ។ដូចេនះ 79.5 ≈ 8.9167 ។
18
ឆ. 3 62.3
1
ត f ( x ) =3
x ⇒ f '( x ) =
33 x 2
េបី x + ∆x =62.3 =64 − 1.7 ⇒ x =64 ; ∆x =−1.7
េនាះ f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (64 − 1.7) ≈ f (64) + f '(64) × ( −1.7)
f (62.3) ≈ f (64) − 1.7 f '(64)

1 1
េដយ f (62.3) = 3 62.3 , f (64)
= 3
64 4 , =
= f '(64) =
3 3 642 48
1.7
េនាះ 3 62.3 ≈ 4 − 3.9646
=
48
ដូចេនះ 3
62.3 ≈ 3.9646 ។
ជ. 3 218.3
1
ត f ( x ) =3
x ⇒ f '( x ) =
33 x 2
េបី x + ∆x= 218.3

= 216 + 2.3 ⇒ x= 216 ; ∆x= 2.3

ុ Page 198
f ( x + ∆x ) ≈ f ( x ) + f '( x )∆x
f (216 + 2.3) ≈ f (216) + f '(216) × 2.3
f (218.3) ≈ f (216) + 2.3 f '(216)

1 1
េដ f (218.3) = 3 218.3 , f (216)
= 3
216 6 , =
= f '(216) =
3 3 2162 108
2.3
េនាះេគបាន 3 218.3 ≈ 6 + =6.0213
108
ដូចេនះ 3 218.3 ≈ 6.0213 ។
លំហាត់ទ៨៧
េរងច្រកផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មួយបានចសរុបក�ុងករផលិតមា�រ
ចំនួន x េ្រគឿង ែដលឱ្យតមអនុគម C( x ) = 930 + 15x + 0.2x 2 ពន់េរៀល។

េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្េដីម្បបា៉នស� តៃម�្របែហលៃនកំេណីន្របចំណាយ េបសមា�រ
ែដលបានផលិតេកីនពី 60 េ្រគឿងេទ 62 េ្រគឿង
េ្រ�ឌីេផរ៉ង់ែស្បា៉ន់សតៃម�្រ�ែហលៃនកំេណន្រ�ចំណ
េគមាអនុគមន៍ C ( x) = 930 + 15 x + 0.2 x 2 េនាះ C =

'( x) 0.4 x + 15
េដយសមា�រៈែដលបានផលិតែ្រប្រប 60 េ្រគឿងេទ 62 េ្រគឿង
េនាេគបាន ∆x = 62 − 60 = 2
តមឌីេផរ៉ង់ែស្ dC=
( x) C '( x=
)dx C '( x)∆x

ុ Page 199
=
dC ( x) C '(60) × 2
(សិក្សោ្រចំណុចេផ�ីមៃនបំែរបំរល
ួ x = 600 )
ែត C '(60) = 0.4 × 60 + 15 = 39
េនា dC ( x) = C '(60) × 2 = 39 × 2 = 78
ដូចេនះេបីសមា�រែដលបានផលិតេកីនពី60 េ្រគឿងេទ62 េ្រគឿងេនកំេណីន
្របាចំណាគឺ 78 ពន់េរៀល
លំហាត់ទ៨៨
្រក�មហ៊ុនផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មួយបានទទចំណូលសរុបពីករលក
x2
សមា�រ x េ្រគឿ ែដលឱ្យតអនុគមន៍ R=
( x ) 20x − គិតជាមុឺនេរៀលែដ
30
0 ≤ x ≤ 600 ។ េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្បា៉ន់សតៃម�្របែហលៃនកំេណីន្របចំណូល
េបីសមា�រៈែដលបានលក់ែ្រប្រប�150 េ្រគឿេទ160 េ្រគឿង
េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្បា៉ន់សតៃម�្របែហលៃនកំេណីន្របចំណូល
x2 x
េគមានអនុគមន៍ R( x) = 20 x − ⇒ R '( x) = 20 −
30 15
េដយសមា�រៈែដលបានលក់ែ្រប្រប150 េ្រគឿេទ160 េ្រគឿង េនេគបាន
∆x= 160 − 150= 10

តមឌីេផរ៉ង់ែស្ dR=
( x) R '( x=
)dx R '( x)∆x

ុ Page 200
=
dR( x) R '(150) ×10
(សិក្្រតងចំនុចេផ�ីមៃនបែ្រមប្រម x = 150 )
150
ែត R '(150) =20 − =10 េនា dR( x) = R '(150) ×10 = 10 ×10 = 100
15
ដូចេនះេបស
ី មា�រៈែដលបានលក់ែ្រប្រប�150 េ្រគឿេទ160 េ្រគឿងេនាះតៃ
្របែហលៃនកំេណីន្របចំណូលមាតៃម� 100 មុឺនេរៀល។
លំហាត់ទ៨៩
សហ្រគាសផលិតសមា�រឡច
ិ ្រត�និចមួបាចំណា្របាក់សរុបក�មួយែខ
ស្រមាប់ផលសមា�រៈ x េ្រគឿង ែដលឱ្យតមអនុគ C( x=

) 0.1x 2 + 4 x + 200
គិតជាពេរៀល េហយ
ី សហ្រគបានទទួល្របាក់ចំណូលមកវិតមអនុគមន
( x ) 54 x − 0.3x 2 គិតជាពេរៀល។
R=
ក. សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំេ P ( x ) ។
ខ. េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្យលេដីម្បីបា៉ ន់ស�នតៃម�្រកំេណីន្របាក់ចំេណ
េបប
ី រមាសម
ិ ា �រែដលបាលក់េកីនពី 40 េ្រគឿង េ 44 េ្រគឿង
ក.សរេសរអនុគមន៍្រ�ក់ចំេណ P ( x )
( x ) R( x ) − C( x )
តមរូមន� P=
ែត R=
( x ) 54 x − 0.3x 2 , C( x=
) 0.1x 2 + 4 x + 200

ុ Page 201
P(x ) =
(54 x − 0.3x 2 ) − (0.1x 2 + 4 x + 200) =
−0.4 x 2 + 50x − 200
ដូចេនះ −0.4 x 2 + 50x − 200 គិតជាពេរៀល។

P(x ) =
ខ. េ្រ�ឌីេផរ៉ង់ែស្យលេដម្បីបា៉ ន់ស�នតៃម�្រកំេណន្រ�ក់ចំេណ
េគមាន P ( x ) =
−0.4 x 2 + 50x − 200 ⇒ P '( x ) =
−0.8x + 50
( x ) P '( x=
តមឌីេផរ៉ង់ែស្ dP= )dx P '( x )∆x
េបប
ី រមាសម
ិ ា �រែដលបាលក់េកន
ី ពី 40 េ្រគឿង េទ44
េ្រគឿងេនាះ ∆x = 44 − 40 = 4 គត
ិ ្រតង x = 40
dP ( x ) =4( −0.8x + 50) =4( −0.8 × 40 + 50) =72
ដូចេនះ េបប
ី រមាសម
ិ ា �រែដលបាលក់េកន
ី ពី 40 េ្រគឿង េទ44 េ្រគឿងេន
កំេណីន្របាក់ចំេណញបា 72 ពនេរៀល។
លំហាត់ទ៩០
បាល់ឡុងមួមានរងជាែស េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្យលេដីម្បីគណនាតៃម�្រប
កំេណីនមាបាល់ឡុង េបីេព្រត�កំេដៃថ�បាល់ឡុងរីកមាឌ ែដលកំរ
ែ្រប្រប�ល 2m េទ 2.15m ។
គណនាតៃម�្របែហលៃនកំេណីនបាល់ឡុ
4 3
េគមានមាឌបាល់ឡ V (r ) = π r ⇒ V '(r ) = 4π r 2
3

ុ Page 202
កំរបស់វែ្រប្រប 2m េទ 2.15m េនា ∆=

r 2.15 −=
2 0.15
dV (r=
) V '(r )dr r 4π r 2 ∆r ្រតង r = 2
= V '(r )∆=
េគបាន dV (r ) = 4π × 22 × 0.15 = 2.4π ≈ 7.5398
ដូចេនះតៃម�្របែហលៃនកំេណីនមបល់ឡុងគឺ 7.5398 ។
លំហាត់ទ៩១
តមកអេង�តរបស់អ�កស�ិតិបានឱ្យដឹចំនួន្របជាពលរដ�េនក�ុងទី្រក�ងមួយរ
ល t ឆា�ំេទមុខេទៀតកេកន
ី េឡង
ី ែដលឱ្យតមអនុគម
P (t )= 10(40 + 2t )2 − 1600t នាក់។ េ្របឌីេផរ៉ង់ែស្យលេដ
ី ប
ី ា ន់ស�នកំេណី
្របជាពលរដ�ក�ុងទី្រក�ងេបី t ែ្រ្រប�លព 6 េទ 6.25 ឆា�ំ
េ្របីឌីេផរ៉ង់ែស្យលេដីម្បីបា៉ ន់ស�នកំេណីន្រប
(t ) P '(t=
េគមា dP= )dt P '(t )∆t
ែត P (t )= 10(40 + 2t )2 − 1600t ⇒ P '( x )= 80t
េបី t ែ្រប្រប�ល 6 េទ6,25 ឆា� េនាះ ∆

=t 6.25 −=
6 0.25 ្រតង t = 6
េនាះេគបា dP (t ) = 80 × 6 × 0.25 = 120 ។ ។។។
ដូចេនះ កំេណីន្របជាពលរដ� ម120 នាក់

ុ Page 203
លំហាត់ទ៩២
សហ្រគាសផលិតសមា�រៈេអឡិច្រត�និចមួចំណា្របាក់សរុបក�ុ1 ៃថ�
ស្រមាប់ផលិតសមា x េ្រគឿែដលឱ្យតមអនុគមខងេ្រក
C( x ) = 2400 + 28x + 0.02x 2 (គិតជពន់េរៀ) ។
ក.ចូរកំណត់្របាក់ចំណាយសរុបក�ុងករផលិ រៈ 10 េ្រគង 20 េ្រគឿង
និង 30 េ្រគឿង
ខ. បា៉ន់ស�នតៃម�្រប ៃន្របាក់ចំណាយក�ុផលិតសមា�រៈេ្រគឿងទ11 េ្រគឿ
ទី 21 នង
ិ េ្រគឿងទី31។
ក. កំណត់្របាក់ចំណាយសរុបក�ុងករផលិតសម10 េ្រគឿង20 នង
ិ 30 េ្រគឿ
អនុគមន៍ៃន្របាក់ចំណ C( x ) = 2400 + 28x + 0.02x 2
. ចំេពះ x = 10 េគបា
C(10)
= 2400 + 28 × 10 + 0.02 × 10=
2
2682 ពន់េរៀ
C(20)= 2400 + 28 × 20 + 0.02 × 202= 2968 ពន់េរៀ
C(30)= 2400 + 28 × 30 + 0.02 × 302= 3258 ពន់េរៀ
ដូចេនះ ចំណាយសរុបក�ុងករផលិតសមា�10 េ្រគឿ, 20 េ្រគឿង និ 30 េ្រគឿងគឺ
2682 ពន់េរៀ, 2968 ពន់េរៀលនិង 3258 ពន់េរៀល

ុ Page 204
ខ. បា៉ន់ស�នតៃម�្រប ៃន្របាក់ចំណាយក�ុផលិតសមា�រៈេ្រគឿងទ11 េ្រគងទី
21 នង
ិ េ្រគឿងទី31 ៖
េគមាន C '( x ) ≈ C( x + 1) − C( x ) គិតជាពន់េរ
.ចំេពះ x = 10 េគបា
C '(10) ≈ C(10 + 1) − C(10)

= C(11) − C(10)
= 28.42 ពន់េរៀ
= 2400 + 28 × 11 + 0.02 × 112 − 2682
C '(20) ≈ C(20 + 1) − C(20)

= C(21) − C(20)
= 2400 + 28 × 21 + 0.02 × 212 − 2968= 28.82 ពន់េរៀ
C '(30) ≈ C(30 + 1) − C(30)

= C(31) − C(30)
= 2400 + 28 × 31 + 0.02 × 312 − 3258= 29.22 ពន់េរៀ
ដូចេនះ តៃម�្របែហ ៃន្របាក់ចំណាយក�ុផលិតសមា�រៈេ្រគឿងទ11 េ្រគឿងទី21
ិ េ្រគឿងទី31 គឺ 28.42 ពន់េរៀ, 28.82 ពន់េរៀ នង

នង ិ 29.22 ពន់េរៀល
លំហាត់ទ៩៣
េរងពុម�េបាះពុម�ទស្សនាវដ� បានចំណាយសរុបក�1ែខស្រមាប់េបាះព
ទស្សនាវដ x ច្បោប់ែដលឱ្យតមអនុខងេ្រក
C( x ) 0.0001x 2 + x + 465 គត
= ិ ជាពន់េរៀ។
េហយ
ី េរងពុម�នលក់េចញវ ិញទស្សនាវដ1ច្បោប់ៃថ
P= D( x )= 4 − 0.0002x ពន់េរៀល

ុ Page 205
ក.សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំណូលសរ R( x )
ខ.សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំេណញសរ P ( x )
គ.គណនា្ក់ចំេណញសរុបេបីក�ុ ង1ែខេរងពុម�លក់អស 3000 ច្បោ 3500
ច្បោប់ ន4000 ច្បោប
ឃ.បា៉ន់ស�នតៃម�្របែហលៃន្របាក់ចំេណញែដលបានពីករលក់ទស្សនាវដ
3001 ច្បោប់ទ3501 និង ទី 4001។
ក. សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំណូលសរុ R( x )
តមរូមមន� R(=
x ) P=
.x D( x ).x ែត D( x )= 4 − 0.0002x
េនាះ R( x ) =
(4 − 0.0002x )x =
4 x − 0.0002x 2
ដូចេនះ អនុគមន៍្របាក់ចំណូលសរ R( x=
) 4 x − 0.0002x 2
ខ. សរេសរអនុគមន៍្របាក់ចំេណញសរុ P ( x )
តមរូបមន� ( x ) R( x ) − C( x )
P=
ែត R( x=
) 4 x − 0.0002x 2 ,=
C( x ) 0.0001x 2 + x + 465
េនាះ P ( x )= (4 x − 0.0002x 2 ) − (0.0001x 2 + x + 465)
−0.0003x 2 + 3x − 465
=
ដូចេនះ អនុគមន៍្របាក់ចំេណញសរ P ( x ) =
−0.0003x 2 + 3x − 465

ុ Page 206
គ. គណនា្រ�ក់ចំេណញសរ
េគមាន P ( x ) =
−0.0003x 2 + 3x − 465
P (3000) =−0.0003 × 30002 + 3 × 3000 − 465 =5835
P (3500) =−0.0003 × 35002 + 3 × 3500 − 465 =6360
P (4000) =−0.0003 × 40002 + 3 × 4000 − 465 =6735
ដូចេនះ េបេី រងពុម�លក់អស់3000 ច្បោ 3500 ច្បោប់ ន4000 ច្បោ
នឹងទទួល្របា ចំេណញ 5835 ពន់េរៀ 6360 ពន់េរៀល និ 6735 ពន់េរៀល
ឃ. បា៉ន់ស�នតៃម�្រ�ែហលៃក់ចំេណញ
P '( x ) ≈ P ( x + 1) − P ( x )
P '(3000) ≈ P (3000 + 1) − P (3000)

= P (3001) − P (3000)
= 5836.1997 − 5835
= 1.1997

ុ Page 207
P '(3500) ≈ P (3500 + 1) − P (3500)

= P (3501) − P (3500)
= 6360.8997 − 6360
= 0.8997
P '(4000) ≈ P (4000 + 1) − P (4000)

= P (4001) − P (4000)
= 6735.5997 − 6735
= 0.5997
ដូចេនះ តៃម�្របែហលៃន្របាក់ចំេណញែដលបានលក់ទស្សនាវដ�ីច្បោប3001
ិ ច្បោទី 4001 គឺ 1.1997 ពន់េរៀ, 0.8997 ពន់េរៀនង

ច្បោប់ទ3501 នង ិ
0.5997 ពន់េរៀល
លំហាត់ទ៩៤
សហ្រគាសផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មួយ្របាក់សរុបក�ុងករផ សមា�រ
x េ្រគឿង ែដលឱ្យតមគមន៍ C( x ) = 480 + 26x − 0.1x 2 ពន់េរៀល

ក. កំណត់អនុគមន៍្របាក់ចំណាយមធ C( x ) ។
ខ. គណនា្របាក់ចំណាយមធ្យមបែន� x = 30 , x = 50 នង
ិ x = 70 ។
ក. កំណត់អនុគមន៍្របាក់ចំណាយមធ C( x )
C( x )
តមរូបមន� C( x ) =
x
ែត C( x ) = 480 + 26x − 0.1x 2
480 + 26x − 0.1x 2 480

C( x ) = = + 26 − 0.1x
x x

ុ Page 208
480
ដូចេនះ អនុគមន៍្របាក់ចំណាយម C( x )= + 26 − 0.1x
x
ខ. គណនា្រ�ក់ចំណយមធ្យមប
480 480
C( x ) = + 26 − 0.1x ⇒ C '( x ) =
− 2 − 0.1
x x
480
C '(30) =
− − 0.1 =
−0.633
302
480
C '(50) =
− − 0.1 =
−0.292
502
480
C '(70) =
− − 0.1 =
−0.198
702
េដយ C '( x ) < 0 មានន័យថា ផលិលែដលផលិតេ្រកយចំណាយអស់តិ
ផលត
ិ ផលផលត
ិ មុ ន េនាះេសន�ដ
ិ �នបានថា ្របាក់ចំណាយមធ្មានក
ថយចុះជាងមុន
ដូចេនះ ្របាក់ចំណាយមធ្យមបែន�ម x = 30 , x = 50 និង x = 70
គឺមានករថយចុះចំន 0.633 ពន់េរៀ, 0.292 ពន់េរៀ នង

ិ 0.198 ពន់េរៀល

ុ Page 209
លំហាត់ទ៩៥
សហ្រគាសផលិតសមា�រៈេអឡិច្រត�និចមួចំណាយសរុបក�ុងករផល សមា�រ
x េ្រគឿឱ្តមអន-គមន៍ C( x ) = 1080 + 42x + 0.3x 2 ពន់េរៀល។

កំណត់បរមាណសមា�រៈែសហ្រគាស្រត�វផលិតេដ
ិ ម
ី ្បីឱ្ចំណាយមធ្
មានកំរិតអប្បបរមាេប 0 ≤ x ≤ 90 ។
កំណត់បរមណស
ិ ម �រៈែសហ្រគស្រត�វផទាំងអសេដម្បឱ្្រ�កចំណយមធ្យម
កំរតអ�្បប
ិ រម
C( x )
្របាក់ចំមធ្យម C( x ) =
x
ែត C( x ) = 1080 + 42x + 0.3x 2
1080 + 42x + 0.3x 2 1080

េនាះ C( x=
) = + 42 + 0.3x
x x
1080
េគបាន C '( x ) =
− 2 + 0.3 ។
x
្របាចំណាយមធ្យមមានកំរិតអប្បបរម C '( x ) = 0
1080
េនាះ − + 0.3 =0⇒x =±60
x2
ែត 0 ≤ x ≤ 90 េនាះ x = 60
ដូចេនះ ្របាចំណាយមធ្យមមារតអប្បបរកណ
ិ x = 60 េ្រគឿង

ុ Page 210
លំហាត់ទ៩៦
ិ សមា�រ x
្រក�មហ៊ុនផលិតសមា�រៈេ្របី្របាស់មួយបសរុបក�ុងកផលត
េ្រគឿងឱតអនុគមន៍ C( x ) =x 2 + 20x + 1050 ពន់េរៀល េហីយ្រក�មហ៊ុនល
េចញវ ិញទទួលបាន្របាក់ចំណូលសរុបេអយតមអន R
=( x ) 140x − 0.5x 2
គត
ិ ជពន់េរៀលកំណត់កំរតបរ
ិ មាណសមា�ែដល្រក�មហ៊ុន្រត�វផលិតនិងល
ិ
េដីម្បីឱ្យ្រក�មនទទួលបាន្របាក់ចំេណញជាអតេបី 0 ≤ x ≤ 70 ។
រកក្រមិតបរិមណសម�រៈែដល្រក�មហ៊ុន្រត�វផលិតនិងលក់េដម្បីឱ្យ្រក�មហ៊ុនបាន្
អតបរ
ិ មិ នង
ិ កំណត់្រ�ក់ចំេណញអតិបរមេន៖
( x ) R( x ) − C( x )
តមរូបមន�្របាក់ចំេ P=
ែត R
=( x ) 140x − 0.5x 2 , C( x ) =x 2 + 20x + 1050
P ( x=
) (140x − 0.5x 2 ) − ( x 2 + 20x + 1050)
−1.5x 2 + 120x − 1050

=
េគបាន P '( x ) =
−3x + 120
្របាក់ចំេណញអតិបរកណ P '( x ) = 0 េនាះ −3x + 120 = 0 ⇒ x = 40
ដូចេនះ េដីម្បីឱ្យ្រក�មហ៊ុនទទួលបាន្របាក់ចំេណញជាអតិបហ៊ុន្រត�វលក
សមា�រចំនួន x = 40 េ្រគឿង

ុ Page 211
លំហាត់ទ៩៧
មាៃនប៊ូលមួយថយចុះេដយអ្15cm3 / s ។ េតកំៃនែស
ី �៊រែ្រប្រប�ល
អ្រតប៉ុ នា�នេបីមាឌៃនប៊ូលេស� 36π (cm3 ) ។
គណនាអ្រតបែ្រមប្រម�លៃនកែស�៊
ត R គតជ
ិ ាែម៉្រកំែស�៊រក�ុងរ:េពល t វ ិនាទ
dR
គណន ចំេព V = 36π (cm3 )
dt
dv
ត V (គិតជ cm3 )មាឌៃនប៊ូក�ុងរយ:េពល t (វ ិនាទី េនា = −15 cm3 / s
dt
4 dV
េគមា V = π R3 េនាះ = 4π R2
3 dR
3V 3 × 36π
េដ V = 36π េនាះ = R 3= 3 = 3cm
4π 4π
dV
េនាះេគបា = 4π × 32 = 36π
dR
dV dR dV dR dV 1 1
េគមា = × ⇔ = . =−15 × =−0.13 cm / s
dt dt dR dt dt dV 36π
dR
ដូេច�ះចំេពះមាឌប៊ូលេស 36π (cm3 ) កំែស�៊រថយចុះេដយអ 0.13cm / s ។

ុ Page 212
លំហាត់ទ៩៨
ចក់ទឹកចូលក�ុងសុីឡាំងមួយែដលមានក 10cm េដយអ្ 360cm3 / s
ី លិចេចញេ្រកវេដយអ្ 40cm / s ។
េហយ 3
េតីក្រមិតទឹកែ្រប្រប�លេដយអ្រត ?
360cm3 / s
រកអ្រតបែ្រមប្រម�លៃនក្រមិតកម�ស់ទឹកក�ុងស
ត h (គត
ិ ជ cm ) ជាជេ្រម
រយ:េពល t (គិតជ s )
អ្រតបែ្រមប្រម�លម V (cm3 ) គឺ ៖
dV
= 360 − 40 = 320cm3 / s 40cm3 / s
dt
ទឹកចក់ចូលមាន 320 cm3 នង

ិ លច
ិ េចញវ ិញ 40 cm / s
3
dV
dh dh
បែ្រមប្រម�លៃនក្រមិតទឹ ែដលកំណត់េដយ = dt
dt dt dV
dh
dV dV
េដ V = π r 2h េនាះ = π=
r 2 100π និង = 320cm3 / s
dh dt
dh 320
េគបាន
= = 1.02 cm / s
dt 100π
ដូេច�ះអ្រតបែ្រមប្រម�លទឹកេកីនទ 1.02 cm / s ។

ុ Page 213
លំហាត់ទ៩៩
សង�័សម
ី ួយបន�ះរងកេរ មាន្រជ�ងេ 2m ។េគកត់េចញពីបន�ះសង�័សីេន
នូវកេរបួន៉ុនគា� េដីម្បីឲ្យ
ប ែផ�កែដលេនសល់អចបត់េធគា�នគ្រមបមួយ
គណនា្រជ�ងៃនកេរែដល្រត�វកេដីម្បីឲ្យេេនះមានមាឌអតិបរម
គណនា្រជ�ងៃនកេរ ែដល្រត�វក េដីម្បីឲ្យេកសមានមាឌអត
តង x ជា្រជ�ងៃនកេរ ែដល្រត�វកត់ x គិតជាែម៉ត
េគបាន x > 0, 2 − 2 x > 0 េនាះ 0 < x < 1
x
មាឌៃនេកស V= (2 − 2 x) 2 x x
= (4 − 8 x + 4 x 2 ) x
=4 x − 8 x 2 + 4 x 3
V ' =−
4 16 x + 12 x 2 = 4(1 − 4 x + 3 x 2 ) 2 − 2x
V ' = 0 នាំឲ្1 − 4 x + 3 x 2 =
0
សមមូល 3 x 2 − 4 x + 1 =0
∆' = 4−3 = 1
2 =1
នាំឲ = x1 = 1 (មិនយកេ្រព 0 < x < 1 )
3
2 −1 1
= x2 = x
3 3 x
V " =−4 + 6 x 2 − 2x
1 1 2 − 2x
ចំេពះ x = េនាះV " =−4 + 6. =−2 < 0
3 3
1 16 3
េហយមី ាឌេកសអតិបរមាចំេព x = គឺ V = m
3 27
1
ដូេច�ះ្រជ�ងៃនកេរែដល្រត�វកត់េចញ x = m ។
3

ុ Page 214
លំហាត់ទ១០០
x 3 + 3x 2 − 3x + 1
េគឲ្យអនុគមន៍ f ( x ) = កំណត់ចំេពះ្រគប x ∈  ។
3x 2 − 3x + 1
ចំេពះ្រគប់ចំនួនពិតវិជ�ម a និង b ចូរ្រសប��ក់ថា
1 + a + b   1 + a + b + ab 
f 
2  ≥ f  2+a +b  ។
   
1 + a + b   1 + a + b + ab 
្រសយប��ក f   ≥ f  2+a +b 
 2   
x 3 + 3x 2 − 3x + 1
េយង ី មាន f ( x ) = កំនត់ចំេពះ្រគប x ∈ 
3x 2 − 3x + 1
(3x 2 + 6x − 3)(3x 2 − 3x + 1) − (6x − 3)( x 3 + 3x 2 − 3x + 1)
f '( x ) =
(3x 2 − 3x + 1)2
3x 4 − 6 x 3 + 3x 2 3x 2 ( x − 1)2
= ≥ 0 , ∀x ∈ 
(3x − 3x + 1)
2 2
(3x − 3x + 1)
2 2
ដូចេនះ f ( x ) ជាអនុគមន៍េកីនេលី  ។
1 + a + b 1 + a + b + ab
ម៉្យោងេទៀតេយីងសន�ត ≥
2 2+a +b
2 2+a +b
េគបាន ≤
1 + a + b 1 + a + b + ab
2 (1 + a ) + (1 + b)
≤
1+a +b (1 + a )(1 + b)
2 1 1
≤ +
1+a +b 1+a 1+b
1 1 1 1
េដយ ≤ និង ≤ ្រគប់ចំនួនពិតវិជ�មា a និង b ។
1+a +b 1+a 1+a +b 1+b
2 1 1
េគទញ ≤ +
1+a +b 1+a 1+b

ុ Page 215
1 + a + b 1 + a + b + ab
នាំឲ្យករសន ≥ ពត
ិ ។
2 2+a +b
ដូចេនះតមលក�ណះអនុគមន៍េកីនេគទញបា
1 + a + b   1 + a + b + ab 
f 
2  ≥ f  2+a +b  ។
   
លំហាត់ទ១០១
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x) = ln( x + 1 + x 2 ) , x ∈ 

a+b a b
ចូរ្រសយប��ក់ f ( )< f( + ) ្រគប់ a > 0, b > 0 ។
1+ a + b 1+ a 1+ b
a+b a b
្រសយប��ក់ f ( )< f( + )
1+ a + b 1+ a 1+ b
េយង
ី មាន f ( x) = ln( x + 1 + x ) , x ∈ 
2
2x
1 +
( x + 1 + x2 ) ' + 2
េយ=
ងី បាន f '( x) =
2 1 x
x + 1 + x2 x + 1 + x2
1 + x2 + x 1
f '( x) =
( x + 1 + x 2 )( 1 + x 2 ) 1 + x2
1
េដយ = f '( x) > 0 , ∀x ∈ IR
1+ x 2
ដូចេនះអនុគមន៍ f ( x) ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េល  ។
ម៉្យោងេទៀតចំេពះ្រ a > 0, b > 0 េគមាន
a a b b
< និង <
1+ a + b 1+ a 1+ a + b 1+ b
a b a b
េគទញ + < +
1+ a + b 1+ a + b 1+ a 1+ b

ុ Page 216
a+b a b
ឬ < +
1+ a + b 1+ a 1+ b
េដយសរែតអនុគមន f ( x) ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េ  េហតុេនះ
តមលក�ណះអនុគមន៍េកីនេគបា
a+b a b a+b a b
< + នាំឲ្ f ( )< f( + )
1+ a + b 1+ a 1+ b 1+ a + b 1+ a 1+ b
a+b a b
ដូចេនះ f ( )< f( + ) ចំេពះ្រគប a > 0, b > 0 ។
1+ a + b 1+ a 1+ b
លំហាត់ទ១០២
េគមានអន ុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x)= 10 x 2 + 5 x + 1978 ។
ក.គណន f '( x) រួចគូសតរងអេថរភា f ។
a b a+b
ខ.ចូរេ្របៀបេធៀបតៃម� f ( + ) នង
ិ f( ) ចំេពះ្រគ a, b > 0 ។
1+ a 1+ b 1+ a + b
ក.គណន f '( x) រួចគូសតរាងអេថរភ f
េដយ f ( x)= 10 x 2 + 5 x + 1978 េយង

ី បាន f '(=
x) 20 x + 5
ដូចេនះ f =
'( x) 5(4 x + 1) ។
1
េបី f '( x) = 0 េនាះ 5 ( 4 x + 1) =
0ឬ x = − ។
4
1  1  10 5 5
ចំេព x = − េនា f  −  = − + 1978 = −1977.375 ។
− + 1978 =
4  4  16 4 8
(
លីមីត lim f ( x) = lim 10 x 2 + 5 x + 1978 = +∞ ។
x →±∞ x →±∞
)
1
x −∞ − +∞
4
f '( x ) − 0 +
+∞ +∞
f ( x)
−1977.375

ុ Page 217
a+b
ខ.េ្រ�បេធៀបតៃម� f ( ) និ ង f (
a b
+ )
1+ a 1+ b 1+ a + b
a a b b
ចំេពះ្រគ a, b > 0 េយង ី មាន > នងិ >
1+ a 1+ a + b 1+ b 1+ a + b
a b a+b
េនាះ + > ។
1+ a 1+ b 1+ a + b
 1   1 
េដយ ∀x ∈  − , + ∞ : f '( x) > 0 េនា f ជាអនុគមន៍េកីនេលី  − , + ∞ 
 4   4 
a b a+b
តមលក�ណះអនុគមន៍េកីនចំេព + >
1+ a 1+ b 1+ a + b
a b a+b
េគបាន f ( + )> f( ) ។
1+ a 1+ b 1+ a + b
លំហាត់ទ១០៣
sin x + x cos x
េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =
2
x3
ក.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : x − ≤ f (x ) ≤ x ។
3
n
  k   1   2   3   n 
ខ.េគតង Sn = ∑  f  2  = f  2  + f  2  + f  2  + ... + f  2  ។
k =1   n   n  n  n  n 
េដយេ្របីវិសមភាពខងេលីចូរ្រសយប��ក n ∈  េគបាន
n + 1 (n + 1)2 n +1
− ≤ S ≤ ។
2n 12n 2n
4 n
x3
ក.្រសយថ្រ x ≥ 0 : x − ≤ f (x ) ≤ x
3
.ៃផ�្រកឡាចេ្រមៀ O AM  កំណត់េដយ S= 1= x r 2 1
x (េ្រព r = 1 )
2 2

O AM
1 1
.ៃផ�្រកឡាៃន្រតី= OAM គឺ SOAM = OM .OA sin x sin x
2 2

ុ Page 218
y
េយង
ី មាន SOAM ≤ SO AM

1 1 P
េគទ sin x ≤ x B
2 2
ឬ sin x ≤ x (្រគប់ x ≥ 0 )
M N
sin x
sin x + x cos x
េយង
2
x A
1 1 O cos x x
= sin x + x cos x
2 2
េដយចំេពះ្រ x ≥ 0 េគមាន sin x ≤ x
1 1
េនាះ sin x ≤ x
2 2
1 1
ី cos x ≤ 1 េនាះ x cos x ≤ x
េហយ
2 2
1 1 1 1
េគទញ f ( x= ) sin x + x cos x ≤ x + = x x ឬ f ( x ) ≤ x (1)
2 2 2 2
 x 3  sin x + x cos x  x3 
ម្យោ៉ងេទៀត g ( x )= f ( x ) −  x − = − x − 
 3  2  3 
cos x + cos x − x sin x
េយង
= ី បាន g ' ( x )
2
(
− 1 − x2 )
1
g ' ( x=) cos x − x sin x − 1 + x 2
2
1 1
ី g '' ( x ) =
េហយ − sin x − sin x − x cos x + 2x
2 2
sin x + x cos x
g '' ( x ) =− ( x sin x ) −  
( x sin x ) − ( f ( x ) − x )
− x  =−
 2 
ិ f ( x ) − x ≤ 0 េនាះ g '' ( x ) ≥ 0 ្រគប x ≥ 0
េដយ sin x ≤ x នង
េនាះ g ' ជាអនុគមន៍េកីនេលី[0, +∞ ) ។
េគបាន x ≥ 0 េនាះ g ' ( x ) ≥ g ' ( 0 ) =
0 េនា g ជាអនុគមន៍េកីនេលី[0, +∞ ) ។
 x3 
េគបា x ≥ 0 េនាះ g ( x ) ≥ g ( 0 ) =
0 សមមូល f ( x ) −  x −  ≥ 0
 3 

ុ Page 219
x3
េគទញ f ( x ) ≥ x − (2) ។
3
x3
ត (1) & ( 2 ) េគទញ្រគប x ≥ 0 : x − ≤ f ( x ) ≤ x ពតិ ។
3
n
  k   1   2   3   n 
ខ.េគតង Sn = ∑  f  2  = f  2  + f  2  + f  2  + ... + f  2  ។
k =1   n   n  n  n  n 
េដយេ្រ�វិសមភពខងេលចូរ្រសយប��ក n ∈  េគបាន
n + 1 (n + 1)2 n +1
− ≤ S ≤
2n 12n4 2n
n
3
x k
េយង
ី មាន្រគប x ≥ 0 : x − ≤ f ( x ) ≤=
x យក x ; ( k, n ∈  )
3 n2
k k3  k  k
េគបាន 2 − 6 ≤ f  2  ≤ 2
n 3n n  n
n
 k k3  n   k   n  k 
េគទញ ∑  2 − 6  ≤ ∑  f  2  ≤ ∑  2 
= k 1  n= 3n  k 1=   n  k 1  n 
2
n ( n + 1) n2 ( n + 1 ) n ( n + 1)
− ≤ Sn ≤
2n2 12n4 2n2
n + 1 (n + 1)2 n +1
ដូចេនះ − ≤ S ≤ ។
2n 12n4 2n
n
គ.ទាញរកលីមីតៃ Sn កលណ n → +∞
n + 1 (n + 1)2 n +1
េយងី មាន − ≤ S ≤
2n 12n4 2n
n
 n + 1 (n + 1) 
2
 n +1 
េយង ី បាន lim  −  ≤ lim S ≤ lim
n → + ∞  2n 
 2n 12n4  n → + ∞
n
n→ + ∞
 
1 1
≤ lim Sn ≤
2 n→ + ∞ 2
1
ដូចេនះ lim Sn = ។
n→ + ∞ 2

ុ Page 220
លំហាត់ទ១០៤
1 1 1
េគឲ្យស�ុីត u= + + ... + ែដល n ∈ 
n +1 n + 2 2n
n

 2n + 1 
ខ.េដយេ្របីវិសមភាពខងេលីចូរ្ ln   ≤ un ≤ ln 2 ។
 n + 1 
ក.្រសយ ln (1 + x ) ≤ x ≤ − ln (1 − x ) ្រគប់ចំនួនពិ x ∈ [0,1)
តងអនុគមន៍ពីរ f ( x ) =−
x ln (1 + x ) និង g ( x ) =
x + ln (1 − x ) ែដល x ∈ [0,1)
1 x
ី មាន f ' ( x ) =
េយង 1− = ≥ 0 ្រគប់ x ∈ [0,1)
1+ x 1+ x
េនា f ជាអនុគមន៍េកីនេល[0 ,1) ។
េគបាន x ≥ 0 េនាះ f ( x ) ≥ f ( 0 ) =
0 េគទញ x ≥ ln (1 + x ) (1)
1 x
ម្យោ៉ងេទៀ g ' ( x ) =
1− =
− ≤ 0 ្រគប x ∈ [0,1)
1−x 1−x
េនា g ជាអនុគមន៍ចុះេល[0 ,1) ។
េគបាន x ≥ 0 េនាះ g ( x ) ≤ g ( 0 ) =
0 េគទញ x ≤ − ln (1 − x ) (2)
ត (1) & ( 2 ) េគបាន ln (1 + x ) ≤ x ≤ − ln (1 − x ) ្រគប់ចំនួនពិ x ∈ [0,1) ។
 2n + 1 
ខ.េដយេ្រ�វិសមភពខ្រសយ ln   ≤ un ≤ ln 2
 n + 1 
េគមា ln (1 + x ) ≤ x ≤ − ln (1 − x ) ្រគប់ចំនួនពិ x ∈ [0,1)
1
យក x = ែដល n ∈  នងិ k ∈  េគបាន
n+k
 1  1  1 
ln 1 + ≤ ≤ − ln 1 −
 n + k  n + k 
 n + k 

ុ Page 221
 n + k +1  1  n + k −1 
ឬ ln   ≤ ≤ − ln  n+k 
 n+k  n+k  
n
  n + k + 1  n  1  n
  n + k − 1 
េគបាន ∑ ln   ≤ ∑   ≤ − ∑  ln  
= k 1  = n + k   k 1= n+k k 1  n + k 
 2n + 1   n 
ln   ≤ un ≤ − ln   =ln 2
 n + 1   2n 
 2n + 1 
ដូចេនះ ln   ≤ un ≤ ln 2 ។
 n +1 
គ.ទាញរកលីមីតៃ un កលណ n → +∞
 2n + 1   2n + 1 
េយងី មា ln   ≤ un ≤ ln 2 េដ lim ln   = ln 2
 n + 1  n→ + ∞
 n + 1 
ដូចេនះ lim un = ln 2 ។
n→ + ∞
លំហាត់ទ១០៥
π
េគឱ្យ a និង b ជាពីរចំនួនពិតែដល 0 ≤ a < b <
2
b−a b−a
ចូរ្រសប��ក់ថា < tan b − tan a < ។
cos2 a cos2 b
b−a b−a
្រសប��ក់ថ < tan b − tan a <
cos2 a cos2 b
π
តងអនុគមន៍ f ( x ) = tan x ែដល x ∈ [0 , )
2
1
េគបាន f '( x ) = ។
cos2 x
π
េដយ f ( x ) ជាអនុគមន៍ជាប់ និងមានេដរីេវេលីចេន x ∈ [0 , )
2
េនាះតម្រទឹស�ីបទតៃម�មធ្យម េន c ∈ ( a ,b ) ែដល៖
f (b) − f ( a ) tan b − tan a
=f '(c ) = (1)
b−a b−a

ុ Page 222
π
េហយ
ី ចំេពះ x ∈ [ a , b ] ែដល 0 ≤ a < b <
2
េគមាន cos b ≤ cos x ≤ cos a
1 1
េនាះេគទ < f '( x ) <
cos2 a cos2 b
1 1
យក x = c េគបាន < f '( c ) < (2)
cos a
2
cos b
2
b−a b−a
តម (1) នងិ (2) េគទញ < tan b − tan a < ។
cos2 a cos2 b
លំហាត់ទ១០៦
(1 + x )α
េគឲ្យអនុគមន៍=
f (x ) ,α ≥ 1 , x ∈ [0,1] ។
1 + xα
ក.រកចំណុចបរមាៃនអនុគមន៍ f ។
ខ.្រសយប��ក់|x |α +| y|α ≤ (|x |+| y|) ≤ 2α −2 |x |α +| y|α
α
( ) ។
ក.រកចំណុចបរមៃនអនុគមន៍ f
(1 + x )α
េគមាន=f (x ) ,α ≥ 1 , x ∈ [0,1]
1 + xα
 (1 + x )α 
េគបាន ln f ( x=
) ln  = α ln(1 + x ) − ln(1 + x α )
α 
 1+ x 
ី ីអង�ទ ំងពីរៃនសមីករេគបា
f '( x ) α α x α −1 α (1 − x α −1 ) (1 + x )α
= − = េដយ f ( x ) =
f ( x ) 1 + x 1 + x α (1 + x )(1 + x α ) 1 + xα
α (1 + x )α −1 (1 − x α −1 )
េគទញបា f '( x ) =
(1 + x α )2
ចំេព x ∈ [0,1] េនាះ f '( x ) ≥ 0 នាំឲ្ f េកន
ី េលច
ី េនា�ះ[0,1]
ដូចេនះអនុគមន៍ f មានចំណុចអប្បបរមា្រ x = 0 និងមា

ុ Page 223
ចំណុចអតិបរមា្រតង x = 1 ។
ខ.្រស |x |α +| y|α ≤ (|x |+| y|) ≤ 2α −2 |x |α +| y|α

α
( )
តមស្រមាយខងេលីច x ∈ [0,1] េគមាន
(1 + x )α
f (0) ≤ f ( x ) ≤ f (1) ឬ 1 ≤ ≤ 2α −1
(*)
1 + xα
-ចំេពះ y = 0 េនាះវិសមភាពខងេលីពិ
|x |
-ចំេពះ y ≠ 0 េនាះេគជំនួស x េដយ ក�ុង (*) េគបាន
| y|
(|x |+| y|)
α
1≤ ≤ 2α −1
| x | + | y|
α α
សមមូល |x |α +| y|α ≤ (|x |+| y|) ≤ 2α −2 |x |α +| y|α

α
( ) ពិត ។
លំហាត់ទ១០៧
េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ
f ( x ) = x 3 − ( a + b + c )x 2 + ( ab + bc + ca )x − abc ែដល a,b, c ∈  ។
ក.គណនា f ( a ) និង f (b) រួចទញថាសមីក f '( x ) មាប�សយា៉ងតិចមួ
េនចេនា�ះចំនួ a នង
ិ b។
ខ.ទញប��ក់វិសមភា ( a + b + c )2 ≥ 3( ab + bc + ca ) ។
ក.គណនា f ( a ) នង
ិ f (b) ៖
េគបាន f ( a ) = a 3 − ( a + b + c )a 2 + ( ab + bc + ca )a − abc = 0
f (b) = b3 − ( a + b + c )b2 + ( ab + bc + ca )b − abc = 0
ដូចេនះ f= (b) 0 ។
( a ) f=
ទញថាសមីក f '( x ) = 0 មានឬសយា៉ងតិចមួយេនចេ ( a ,b) ៖

ុ Page 224
េដយ f ជាអនុគន៍ជាប់េលី a,b និង មានេដរីេវេលី ( a ,b) េហយ

ី
(b) 0 េនាះតម្រទឹស�ីទរ៉ូល
( a ) f=
f= ប a ∈ ( a ,b) ែដល f '(α ) = 0
េនាះមានន័យថាសមីក f '( x ) = 0 មានឬសយា៉ងតមួយេនចេនា ( a ,b) ។
ខ.ទាញប��ក់វិសមភ ( a + b + c )2 ≥ 3( ab + bc + ca )
េគមាន f '( x ) = 3x 2 − 2( a + b + c )x + ( ab + bc + ca )
េដយ f '( x ) = 0 ជាសមីករមានឬសេ ∆ ' ≥ 0
ែត ∆ '= ( a + b + c )2 − 3( ab + bc + ca )
ដូចេនះ ( a + b + c )2 ≥ 3( ab + bc + ca ) ។
លំហាត់ទ១០៨
េបអ
ី នុគមន៍ជាប់ f កំណត់េលី  េហយប
f (x )
y ) f ( x ) 1 + ( f ( y ))2 + f ( y) 1 + ( f ( x ))2 នង
f ( x += ិ lim =1 ។
x →0 x
្រសយប��ក់ថាអនុគម f មានឌីេផរ៉ង់ែស្យល
្រសយប��ក់ថអនុគម f មនឌីេផរ៉ង់ែស្យ
អនុគមន៍ជាប់ f កំណត់េលី  េហយប

f ( x +=
y ) f ( x ) 1 + ( f ( y ))2 + f ( y) 1 + ( f ( x ))2 (1)
f (x )
នង
ិ lim = 1 (2)
x →0 x
យក x= y= 0 ជួសក�ុង (1) េគបាន
f (0) = f (0) 1 + f 2 (0) + f (0) 1 + f 2 (0) = 2 f (0) 1 + f 2 (0)
0 េដយ1 − 2 1 + f 2 (0) ≠ 0
សមមូល f (0)[1 − 2 1 + f 2 (0)] =

ុ Page 225
េនាះេគបា f (0) = 0 ។
ម្យោ៉ងេទៀតយ y = h ជួសក�ុង (1) េគបាន

f ( x +=
h) f ( x ) 1 + ( f (h))2 + f (h ) 1 + ( f ( x ))2
េគទញ f ( x + h) − =
f ( x ) f ( x )[ 1 + f 2 ( h) − 1] + f ( h) 1 + f 2 ( x ) (3)
ែចកអង�ទ ំងពីរៃន (3) នឹង h ≠ 0 េគបាន ៖
f ( x + h) − f ( x ) 1 + f 2 (h) − 1 f (h)
= f ( x )[ ]+ 1 + f 2 (x )
h h h
f (h) f (h) f (h )
= f (x ) . + 1 + f 2 (x )
h 1 + f 2 (h) + 1 h
f ( x + h) − f ( x ) f (h) f (h) f (h)
េគបាន
= lim f ( x ) lim . + 1 + f 2 ( x ).lim
h →0 h h →0 h 1 + f 2 (h) + 1 h →0 h
f (h)
េនាះ f '( x=
) 1 + f 2 ( x ) េ្រព lim = 1 តម(1)
h →0 h
ស្រមាយេនះប��ក់ថាអនុគម f មានឌីេផរ៉ង់ែស្យល
លំហាត់ទ១០៩
1 2 3 n
េគមានផលបូក Sn = + + + ....... +
10 100 1000 1000....000
ក. ចូរ្រសសមភាពខងេ្រក
1 x n +1
= 1 + x + x + x + ..... + x +
2 3 n
, ∀x ≠ 1 , n ∈ 
1−x 1−x
រួចទញឱ្យបសមភាពខងេ្រ
1 [nx − (n + 1)] x n
1 + 2x + 3x + .... + nx=
2 n −1
+ ។
(1 − x )2 (1 − x )2
ខ. ទញរកតៃម�ៃន Sn និង lim Sn ។
n →+∞

ុ Page 226
1 x n +1
ក.្រស =1 + x + x + x + ..... + x +
2 3 n
1−x 1−x
1 − x n +1 1 x n +1
េយង
ី មាន1 + x + x + x + ... + x=
2 3
=n
−
1−x 1−x 1−x
1 x n +1
ដូចេនះ =1 + x + x + .... + x +
2 n
។
1−x 1−x
1 x n +1
ម៉្យោងេទៀត ( )' = (1 + x + x + x + .... + x +
2 3 n
)'
1−x 1−x
(1 − x )' (n + 1)x n (1 − x ) − (1 − x )' x n +1
− =1 + 2x + 3x + .... + nx +
2 n −1
(1 − x )2 (1 − x )2
1 [(n + 1) − nx ]x n
=1 + 2x + 3x + ........ + nx +
2 n −1
(1 − x )2 (1 − x )2
1 [nx − (n + 1)] x n
ដូចេនះ 1 + 2x + 3x + .... + nx=
2 n −1
+
(1 − x ) 2
(1 − x )2
ខ. ទាញរកតៃម�ៃន Sn និង lim Sn

n →+∞
1 [nx − (n + 1)] x n
េគមាន1 + 2x + 3x + .... + nx=
2 n −1
+
(1 − x )2 (1 − x )2
1
េដយយក x = េគបា ៖
10
1 1
100( n − n − 1) n
2 3 n 100 10 10
1+ + + .... + n −1 = +
10 100 10 81 81
2 3 n 100 10(9n + 10)
1+ + + .... + n −1 = −
10 100 10 81 81.10n
1 2 3 n 10 9n + 10
ឬ + + + .... + n = − ។
10 100 1000 10 81 81.10n
10 9n + 10 10
ដូចេនះ S= − ន ង
ិ lim S = ។
81 81.10n 81
n n
n →+∞

ុ Page 227
លំហាត់ទ១១០
េគឱ្យអនុគមន៍ f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = sin x ។

nπ
ចូរបង�ញថាេដេវទី n ៃនអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( n=
)
( x ) sin( x + ) ។
2
nπ
បង�ញថេដរីេវទ n ៃនអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( n=
)
( x ) sin( x + )
2
េគមាន f ( x ) = sin x
π π
េគបាន f=
'( x ) cos
= x sin( x + ) ( េ្រពះ sin( sin θ )
+θ) =
2 2
π π
f ''( x ) =( x + )' cos( x + ) =sin( x + π )
2 2
3π
f '''( x ) = ( x + π )' cos( x + π ) = sin( x + )
2
..................................................................................................
nπ
ឧបមាថាវពិតដល់េដរីេវលំដប n គឺ f ( n=
)
( x ) sin( x + ) ពិត
2
េយង
ី នង
ឹ ្រសយថាវពិតដល់េដរីេវលំដ (n + 1) គឺ
 (n + 1)π 
f ( n= ( x ) sin  x +  ពត
+1)
ិ
 2 
nπ
េយង
ី មាន f
( n +1)
( x ) = ( f ( n ) ( x ))' េដយ f ( n=
)
( x ) sin( x +
)
2
nπ nπ nπ π  (n + 1)π 
f ( n +1) '( x ) =( x + )' cos( x + ) =sin( x + + ) =sin  x + 
2 2 2 2  2 
nπ
ដូចេនះ f ( n= )
( x ) sin( x + ) ។
2

ុ Page 228
លំហាត់ទ១១១
េគឱ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = e x .cos x ។
π
ក. គណនា f '( x ) រួចបង�ញថ
= f '( x ) 2 e x cos( x + )។
4
n nπ
ខ. េដយេធ�ីវិចរតមកំេណីនចូរ=
បង f ( n ) ( x ) 2 e x .cos( x + )។
4
π
ក. គណនា f '( x ) រួចបង=
�ញថ f '( x ) 2 e x cos( x + )
4
េយង
ី មាន f ( x ) = e cos x
x
េយង
ី បាន
= f '( x ) e x cos x − e x sin x
= e x (cos x − sin x )
2 2
= 2e x ( cos x − sin x )
2 2
π π π
= 2e x (cos x cos − sin x sin ) = 2 e x cos( x + )
4 4 4
π
ដូច=
េនះ f '( x ) 2 e x cos( x + ) ។
4
n nπ
ខ. េដយេធ�វិចរតមកំេបង
= �ថ f ( n ) ( x ) 2 e x .cos( x + )
4
π
េយង
ី មាន
= f '( x ) x + ) f (1) ( x ) ពិត
2 e x .cos(=
4
k kπ
ឧបមាថាវពិតដល់តួ=
k គឺ f ( k ) ( x ) 2 e x .cos( x + ) ពត
ិ
4
k +1  ( k + 1)π 
េយង
ី នង
ឹ ្រសយថាវពិតដល់ត k + 1
= គឺ f ( k +1) ( x ) 2 e x cos  x + 
 4 
េយង
ី មាន f
( k +1)
( x ) = ( f ( k ) ( x ) )'

ុ Page 229
k kπ k kπ
= 2 e x cos( x + ) − 2 e x sin( x + )
4 4
k  kπ kπ 
= 2 e x  cos( x + ) − sin( x + )
 4 4 
kπ kπ  ( k + 1)π 
េដយ cos( x + ) − sin( x + = ) 2 cos  x + 
4 4  4 
k +1  ( k + 1)π 
េគបាន
= f ( k +1) ( x ) 2 e x cos  x +  ពត ិ ។
 4 
n nπ
ដូច=
េនះ f ( n ) ( x ) 2 e x .cos( x + ) ។
4

ុ Page 230
េមេរៀនទី៣ េដរ�េវៃនអនុគមន៍ ស្រមាប់ក់ទី១២
ជំពូកទី០៤
ក្រមលំហត់េ្រជស េរបែន�មស្រមបក
់ ិច�ករ
១.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = x 2 + 2x + 3 ។
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណ f ' ( −1) , f ' ( 0 ) និង f ' (1) ។
២.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 2x 2 − 2x + 1 ។
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណ f ' (1) , f ' ( 0 ) នង
ិ f ' (2) ។
៣.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =x 3 + 2x 2 + 1 ។
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណ f ' ( −1) , f ' ( 0 ) និង f ' (1) ។
4
៤.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = x + 2 − ។
x
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណ f ' ( −1) , f ' (1) នង ិ f ' (2) ។
( x ) sin x + cos x ។
៥.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f=
π  π 
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគ f ' ( 0 ) , f '   និង f '  
4 3
( x ) tan x − sin x ។
៦.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f=
π  π 
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណ f ' ( 0 ) , f '   នង
ិ f ' 
4 3
៧.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x=
) x 2 + ex ។
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណ f ' ( 0 ) , f ' ( −1) នង
ិ f ' (1) ។
៨.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 2x + 3 − 4 ln x ។
េដយេ្របីនិយមន័យចូរគណ f ' (1) , f ' ( 2 ) នង
ិ f ' (4 ) ។

ុ Page 231
2x − 5x + 1
៩.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
2
ebI x ≤ 1
− x + x − 2 ebI x > 1
ចូរសិក្សោភាពមានេដរីេវៃនអនុ f ្រតង x = 1 ។
x − 4 x + 6
១០.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
2
ebI x ≤ 3
2x − 3 ebI x > 3
ិ ្សោភាពមានេដរីេវៃនអនុ f ្រតង x = 3 ។
ចូរសក
5x + 2
១១.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
ebI x ≤ −2
−x + x − 2 ebI x > −2
ិ ្សោភាពមានេដរីេវៃនអនុ f ្រតង x = −2 ។
ចូរសក
x 2 − 6x + 12

ebI x ≤ 2
១២.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  8

 x
ebI x > 2
ចូរសក
 x 2 − 3x + 1

ebI x ≤ 1
១៣.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 1 − 2x

 x
ebI x > 1
ចូរសក
x 3 − 2x
១៤.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
ebI x ≤ 1
3x − 5x + 1 ebI x > 1
ចូរសក
x 2 − 6x + 7

ebI x ≤ 2
១៥.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  8 − 5x

 x
ebI x > 2
ចូរសក

ុ Page 232
 π
 sin x
2
ebI x≤
2
១៦.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
π
 2sin x − 1

ebI x>
2
π
ចូរសិក្សោភាពមានេដរីេវៃនអនុ f ្រតង x = ។
2
 π
3 − 4 sin x
2
cbI x≤
3
១៧.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
π
4 cos x − 2

cbI x>
3
π
ិ ្សោភាពមានេដរីេវៃនអនុ f ្រតង x =
ចូរសក ។
3
2x 2 − 5x + 1
១៨.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
ebI x ≤ 1
− x + x − 2 ebI x > 1
 π
5 − 4 sin x cbI x≤
6
១៩.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
π
4 cos2 x

cbI x>
6
π
ចូរសិក្សោភាពមានេដរីេវៃនអនុ f ្រតង x = ។
6
e x + 1
២០.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
ebI x ≤ 0
3 − e
−x
ebI x > 0
 x + 1
២១.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  x
ebI x ≤ 0
 e ebI x > 0

ុ Page 233
 x2

២២.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
+1 ebI x ≤ 0
 1 + x − ln (1 + x )
 ebI x > 0
ចូរសក
 x2

២៣.េគឲ្យអន ុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  2
+1 ebI x ≤ 0
e x − x
 ebI x > 0
ចូរសក
២៤.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
 x 2 + ax + bebI x ≤1
 − x + 3x
2
ebI x >1
កំណត់ពរី ចំនួនពិត a នង
ិ b េដម
ី ្បីឲ្យអនុគម f មានេដរីេវៃន្រត x = 1 ។
២៥.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
 x 3 + ax + bebI x ≤1
 6x
2
ebI x >1
កំណត់ពីរចំនួនពិត a និង b េដីម្បីឲ្យអនុគម f មានេដរីេវៃន្រត x = 1 ។
 x 2 + ax + b

ebI x ≤1
២៦.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  1 + x4

 2
ebI x >1
កំណត់ពរី ចំនួនពិត a នង
ិ b េដីម្បីឲ្យអនុគម f មានេដរីេវៃន្រត x = 1 ។
 x3

២៧.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  6
+ ax + b ebI
x ≤0
 1 + sin x
 ebI
x >0
 ax + b

ebI x ≤1
២៨.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  ln x

 x
ebI x >1
កំណត់ពីរចំនួនពិត a និង b េដីម្បីឲអនុគមន៍ f មានេដរីេវៃន្រត x = 1 ។

ុ Page 234
២៩.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) = 
 ax 2 + bx x ≤2 ebI
 − x + 3x − 8
2
x >2 ebI
 x 2 + ax + b

x ≤1 ebI
៣០.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x ) =  3x − 1

 x +1
x >1 ebI
៣១.ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រ
ក) y = x 3 ខ) y = 2x 2 − 5x + 3
គ) y =x 4 + 3x 2 − 6 ឃ)
= y 6x 3 − x 2
x3 − x2 + 1
ង) y =
5
ច) y = ( )(
1 − 4 x 3 1 + 2x 2 )
ឆ) y = x ( 2x − 1)( 3x + 2 ) ជ) y = ( 2x − 1) ( x + 6x + 3 ) 2
ឈ) y= (x 2
)(
− x x2 + x +1 ) ញ) y= ( x + x + 1)( x − x + 1)
2 2
( x + 1) ឋ) y = ( x − x + 1)
3 2
ដ)=
y 4 4 2
y ( x + 1) y ( x + 1)
4 5
ឌ)= 2
ឍ)= 6
ណ) y = ( x − 2x + 2 ) ត) y = ( x + x − 1)
3 7
2 3 2
ថ) y = x 2 + 2x + 2 ទ)
= y 3
x 3 + 6x
( )
2
ធ)
= y 3x 2 − 4 x ន)
= y 3
x4 +1
ប)
= y 3
x6 +1 ផ) y = 4
x 4 + 2x 2 + 5
ព) y = x 4 − 4x + 5 (1 x ) 1 + x
ភ) y =−
ម) y x 2 2x − 1
= យ)
= y x x2 +1
រ) y = x + x 2 + 1 ល) y =+
x x2 +1

ុ Page 235
វ) y= x x 2 − 2x + 2 ស) y = ( x − 1) x 2 + 2x + 4
( x 1 ) 3 x 3 − 3x
ហ) y =+ ឡ) y = x 2 + 3 x 3 + 1
អ) y = 3 x 3 + x 4 + 1
៣២.ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រ
2
1 1  1
ក) y= 2 x − + 2 ខ)=y x + 
x 2x  x
2 3 1−x
គ) y =1 + − 2 ឃ) y =
x x 1+ x
2x 2x − 3
ង) y = ច) y =
x −2 x +2
x2 x 2 − 2x
ឆ) y = ជ) y =
x +1 x +2
x2 − x +1 x 2 + 3x + 3
ឈ) y = ញ) y =
x +1 x +2
x − 2x + 4
2
x −2
ដ) y = ឋ) y = 2
x −2 x − 3x + 3
2x + 2 x −2
ឌ) y = 2 ឍ) y = 2
x + 2x − 3 x − 4x + 5
x +2 1
ណ) y = 2 ត) y = 2
x + 4x − 5 x − 4x + 3
3 x
ថ) y = 2 ទ) y = 2
x − 2x + 2 x +1
x2 − x x 2 − 4x + 3
ធ) y = 2 ន) y =
x −x −2 x 2 − 4x
x 2 − 2x x 2 + 6x
ប) y = 2 ផ) y = 2
x − 2x − 3 x − 2x + 2
1−x x
ព) y = ភ) y =
1+ x 1 + x2

ុ Page 236
x2 −1 x −1
ម) y = យ) y =
x2 +1 x2 +1
x2 − x +1 x −1
រ) y = ល) y = x
x2 +1 x +1
1 x
វ) y = ស) y =
x 1 + x2 1 + x2
x2 1
ហ) y = ឡ) y =
( )
3
1−x x 2 − 2x + 2
2x 2 − 1
អ) y =
x 1 + x2
៣៣.ចូរគណនាេដរីេវៃនអន ុគមន៍ខងេ្រ
ក) y = sin 2 x ខ) y 3sin x − sin3 x
=
គ) y = cos3 x ឃ) sin 4 x sin 4 x
ង) y cos3 x − 3 cos x
= ច) y = cos5 x sin 5x
ឆ) y 2sin x + cos3x
= ជ) y = sin 2x cos3x
sin x 2
ឈ) y = ញ)
= y ( sin x + cos x )
1 + cos x
ដ) y = sin 2x ឋ) y = tan3 x
1 − sin x
ឌ) y= x − cot x ឍ) y =
1 + cos x
cos x 1 − sin x
ណ) y = ត) y =
sin x + cos x 1 − cos x + sin x
cos x − sin x 1 + cos x
ថ) y = ទ) y =
1 + sin x 1 − sin x + cos x
ធ) y
= sin 2 x − cos2x ន) y = x 3 cos2 x
sin x x
ប) y = ផ) y =
x cos x

ុ Page 237
1
ព) y =
sin x + cos x
ភ)=
y (x 2
)
+ 1 cos x
1
ម) y = x 2 sin យ) y = 2x 2 cos x
x
រ) y = sin ( cos x ) ល)
= y cos (1 − sin x )
វ) y = sin cos2 x ( ) ស) y = cos2 ( sin x )
1 − sin x 1 − tan x + tan 2 x
ហ) y = ឡ) y =
1 + sin x 1 + tan 2 x
1
អ) y= tan3 x − tan x + x
3
៣៤.ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រ
ក) y = 3
(
x x2 +1 ) ខ) y =
3
( x + 1) 4 ( x − 2 )
3
2
( x − 1) 5
( x − 3)
2
2
( x + 1)
2
( x − 1)
5
គ) y = 3 4
ឃ) y=
( x + 2) ( x + 3) 4
3
( x − 2) 3 ( x − 3)
7
( )
1
x 1 + x2 1 − x  x
ង) y = ច) y =  
1 − x2 1 + x 
1 1
ឆ) y = 1 cos2 x − 2 cos x + 3 ln ( 2 + cos x ) ជ)
= y −
2 sin x 3sin3 x
 1 
ឈ)= y ln  x + + x 2 + x + 1  ញ)
= y sin x − x cos x
 2 
1 2 1  1 x −2
ដ)=
y x  − + ln x  ឋ)
= y + ln  
2  2  x −1  x −1 
2
x2 1 1 3 x −2
ឌ) y = + x sin 2x + cos2x ឍ)
= y + ln  
4 4 8 x −2  x 

ុ Page 238
4x + 3 x2  x 
ណ) y
= 2
+ ln 2
ត) y = ln  
2 ( x + 1) ( x + 1)  x 2
+ 1 
2
ថ) y =
5x + 12
− 2
x + 6x + 8
x +4
+ ln  
x +2
ទ) y =
4
x 3 − ln ( 4
x3 + 1 )
1
ធ) =
y ( ន) y
x 2 + 2x + ln x + 1 + x 2 + 2x = ) 3
cos3 x − cos x
 x + 1 + x + x2  1 1
ប) y = ln   ផ) y = − cos5 x + cos7 x
 2 + x + 1 + x + x2 
  5 7
2 cos5 x 3x sin 2x sin 4 x
ព) y =− cos x + cos x − 3
ភ) y = − +
3 5 8 4 32
1 1
ម) y
= cot 2 x + ln ( sin x ) យ) y
= tan 2 x + ln ( cos x )
2 2
cot x cot x
4 2
tan3 x
រ) y =
− + + ln ( sin x ) ល)
= y tan x +
4 2 3
1 x 1 x 2
វ) y
= tan + tan3 ស) y= x +
2 2 6 2 x
1 + tan
2
 x 
tan − 2
1  2  1
ហ) y = ln   ឡ) y = 2 sin ( ln x )
3  x x
2 tan − 1 
 2 
អ) y = sin 6 x + cos6 x − 3sin 2 x cos2 x
៣៥.ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រ
ក) y= (3 + 2x 4 )4 ខ) =
y 1 − x2
2x + 2
គ) y = 3
x 3 − 3x + 4 ឃ) y =
x 2 + 2x − 3
x 2 − 4x
ង) y = 2 ច) y = x 2 − 2x − 3
x − 4x + 3
x 2 − 3x + 3
ឆ) y = ជ) y = ( x 4 − 2x 3 )( x 5 + 2x 4 + 1)
x −1

ុ Page 239
xn
ឈ) y = ញ) y = x + 1 + x2
1 + x2
៣៦. គណនាេដរីេវខងេ្ ៖
x8 13 1
ក) y = ខ) y = (1 + x 3 )8 − 3 (1 + x 3 )5
8(1 − x 2 )4 8 5
4 x −1 x3
គ) y = 4 ឃ) y =
3 x +2 3 (1 + x 2 )3
1 1
ង) y
= + ច) y = 3
x4 + 1 + x2
( x − 1)3 ( x + 1)3
x (1 + x 2 ) 2x 3 − 6 x
ឆ) y = ជ) y = 3
1 − x2 x − 3x + 1
x (1 − x 2 ) a + bx n
ឈ) y = ញ) y =
(1 + x 2 )3 a − bx n
៣៧. គណនាេដរីេវខងេ្ ៖
ក) y 5sin x + 3 cos x
= ខ) y = x cot x
sin x + cos x
គ) y tan x − cot x
= ឃ) y =
sin x − cos x
1 1
ង)=
y 2t sin t − (t 2 − 2) cos t ច) y =
tan x − tan3 x + tan5 x
3 5
ឆ) y = 4 sin3 x sin 3x ជ) y = sin 4 x cos4 x
ឈ)
= y 3 cos x − cos3 x
៣៨.ចូរគណនាេដរីេវខងេ្ ៖
1
=ក) y 3sin x cos2 x + sin3 x ខ) y= tan3 x − tan x + x
3
cos x 4 cos x
គ) y =
− + cot x ឃ) y =
3sin3 x 3 1 + cos x
1
ង) y =
− + ln tan x ច)=
y sin x + 2 − cos2 x
2sin 2 x

ុ Page 240
2
ឆ) y = sin(sin x ) ជ) y = cos(sin )
x
ឈ) y = sin(cos2003 x ) =ញ) y sin n +1 x cos(n + 1)x
៣៩.ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រក
ក) y = xe x ខ) y = x 2e − x
គ) y = ( x 2 − 2x + 2)e x ឃ) y = ( x 3 − 3x 2 + 6x − 6)e x
ex − 1
ង) y = x ច) y e x (sin x + cos x )
=
e +1
ឆ) y = e x − x ជ) y = e
2
x 2 +1
x −1
ex − e−x
ឈ) y = x ញ) y = e x +1
e + e−x
៤០.ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ខងេ្រ
1 − ln x
ក) y = ខ) y
= ln 2 x + 4 ln x
1 + ln x
1 1 + ln x
គ)
= y − ln ( ln x ) ឃ) y =
ln x x
ង) y = x 4 ln x ច) y
= ln ( 2x − 1)
ឆ) y = ln ( sin x ) ជ) y = ln ( cos x )
ឈ) y = sin ( ln x ) ញ) y = tan ( ln x )
ដ)=
y x ln x − x + 2 ឋ) y ln x 2 + 1
= ( )
1 − x  1 + x2 
ឌ) y = ln   ឍ) y = ln  2 
1 + x  1 − x 
ណ) = (
y ln x 3 − 2x + 5 ) (
ត) y = ln x + x 2 + 1 )
ថ)
= y ln ( x − tan x ) ទ) y = ln 2 sin x ( )

ុ Page 241
1 + 1 + x2   x 
ធ) y = 1 + x − ln  2
 ន) y = ln  
 x   x +1 
2
 
ប) y= ln x + x + 1 − ( x2 +1
x
2
) ផ) y = −
cos x
+
2sin 2 x 2
1
ln tan
x
2
1 x2 +1 − x
ព) y
= tan 2 x + ln cos x ភ) y = ln
2 x2 +1 + x
ម) y = e x យ) y = 2e x
2
−x
(
រ) y = x 2 − 5x + 7 e x ) ល)
= y ex + e−x
វ) y = x 4 e x (
ស) y = x 2 − 2x + 2 e x )
1
cos
ហ) y = e x − cot x
ឡ) y = e x
(
អ) y = x 3 − 3x 2 + 6x − 6 e x )
៤១.ចូរគណនាេដរីេៃនអនុគមន៍ខងេ្រក
ex ex
ក) y = ខ) y = 2
x x + 2x + 2
ex ex − 1
គ) y = 3 ឃ) y = x
x e +1
ex + 1 ex − 2
ង) y = x + 2 + x ច) y =−x + 2 + x
e −1 e +2
x −1
ឆ) y ln e + e
= ( x −x
) ជ) y = e ( ) x +1
ឈ) y e x ( sin x + cos x )
= ញ) y e − x ( sin x − cos x )
=
1 x −1 x
ដ) y
= ( sin ln x + cos ln x ) ឋ) y = e
x x +1
1
ex
ឌ)=
y (x 2
−x e ) x
ឍ) y =
cos x + sin x
e x sin x xe x
ណ) y = ត) y = x
cos x − sin x e +1

ុ Page 242
ex + 1 1 − sin x x
ថ) y = x ទ) y = e
e +x 1 + sin x
1
ធ) y = x x
ន) y = x x
ប) y = x sin x ផ) y = x ln x
ព) y = x x + e ភ) y = e x
x x
ម) y = ( cos x )
x
យ) y = x sin
2
x
cos x
រ) y = x x
ល) ( sin x )
 1 − ex 
វ) y = sin  x 
1 + e 
(
ស) y = ln e x + e 2 x + 1 )
 ex  sin ( ln x )
ហ) y = sin   ឡ) y = e
x 
 ex 
អ) y = ln  
 sin x + cos x 
៤២.ចូរគណនាេដរីេវខងេ្ ៖
1 x 1 cos x 1 x2 − x 2 +1
ក) y
= ln tan − ខ) y = ln 2
2 2 2 sin 2 x 3 x + x 2 +1
1 + x2 +1
គ) y= ln( x + x + 1 ) 2
ឃ) y= x + 1 − ln 2
x
1+ x 2
ង)
= y ln 2 x − ln(ln x ) ច) y = ln( )
1 + x4
2 tan x
ឆ) y = ln( ជ) y = e cos
3
) x −3 cos x
1 + tan 2 x
sin x − cos x
ឈ) y = e sin x + cos x
ញ) y =
x − 2 x + 2 ln(1 + x )
៤៣. គណនាេដរីេវខងេ្ ៖
ក) y arcsin x + arccos x
= ខ) y = arctan(ln x )

ុ Page 243
1 2
គ)
= y ln(arcsin x ) + ln x + arcsin(ln x )
2
2 x 1 x −1
=ឃ) y arctan + ln
3 2 6 x +1
1 + sin x
=ង) y ln + 2arctan( sin x )
1 − sin x
3 x2 +1 1 x −1 1
ច) y = ln + ln + arctan x
4 x2 −1 4 x +1 2
1 1 1 2x − 1
ឆ)=y ln(1 + x ) − ln( x 2 − x + 1) + arctan
2 6 3 3
x arcsin x
ជ)
= y + ln 1 − x 2
1 − x2
(tan 2 x − 1)(tan 4 x + 1)(tan 2 x + 1)
ឈ) y =
3tan3 x
x 2 −1
 x2 − x +1  x 2 +1
ញ) y =  2 
 x + x + 1 
៤៤.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដ f ( x ) = ln( x + 4 + x 2 ) , x ∈  ។
ចំេពះ្រគប a > 0,b > 0 ចូរ្រសយប��ក់៖
a +b a b
f( ) < f( + )
1+a +b 1+a 1+b
៤៥.េគឲ្យ x ជាចំនួនពិតខុសពីសូន្យ ចូរ្រសយប��ក់
x2 x3 x4 x5 x2 x3 x4 x5
(1 + x + + + + )(1 − x + − + − ) <1 ។
2 6 24 120 2 6 24 120
៤៦.េគឱ្យអនគមន៍េលខៃនមួយអេថរពិត y = x .e − x
ក)ចូរគណនាេដរីេវលំដប n ៃនអនុគមន៍េនះ ?
ខ)តង x n ជាតៃម�ៃន x ែដលេធ�ីឱ្យេដរីេវលំដប n េនះេស�ីសូន្យ េហីយង
n
yn = f ( x n ) ។ចូរគណនា Sn = ∑ ( yK ) ។
k =1

ុ Page 244
q
៤៧.េគឲ្យអនុគមន៍ y = f ( x ) = x + p + ែដល x ≠ 2 ។
x −2
កំណត់ពីរចំនួនពិត p និង q េដីម្បីឲ្យអនុគមន f មានអប្បបរមាេធៀបេស 3
្រតង x = 3 ។
៤៨.េគឲ្យអនុគមន៍ y =f ( x ) =x 3 + ax 2 + bx
កំណត់តៃម� a និង b េដីម្បីឲ្យអនុគមន f មានបរមាេធៀប្រត x = 1 និង
x =3 ។
៤៩.េគឲ្យអនុគមន៍ y = ( x 2 + px + q ) e x −1
កំណត់ចំនួនពិត p និង q េដីម្បីឲ្យអនុគមន f មានអតបរមាេធៀបេស�ី 3 ្រតង់
x =1 ។
៥០.េគឲ្យអនុគមន៍ y = ax 3 + bx 2 + cx + d
កំណត់ចំនួនពិត a,b, c, d េដីម្បីឲ f មានអតិបរមាេធៀបេស� 2 ្រតង់ x = 1
និងអប្បបរមាេធៀបេស� −2 ្រតង់ x = 3 ។
៥១.េគឲ្យអនុគមន៍ y = f ( x ) = x 3 + px + q
កំណត់ចំនួនពិត p នង
ិ q េដម
ី ្បីឲ្យអនុគមន f មានតៃម�អតិបរមាេស� 4
ចំេពះ x = −1 ។
៥២.េគឲ្យអនុគមន៍ y = f ( x ) = ax 3 + bx 2 + cx + d
កំណត់ចំនួនពិត a ,b , c និង d េដីម្បីឲ្យអនុគមន f មានតៃម�អតិបរមាេស� 0
ចំេពះ x = 1 និងមានតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស −4 ចំេពះ x = 3
៥៣.េគឲ្យអនុគមន៍ y = f ( x ) = x 4 + ax 3 + bx 2 + cx + d
កំណត់ចំនួនពិត a ,b , c នង
ិ d េដីម្បីឲ្យអនុគមន f មានតៃម�អប្បបរមាេស1
ចំេពះ x = 1 នង
ិ មានតៃម� អតិបរមាេធៀបេស� 2 ចំេពះ x = 2 ។

ុ Page 245
x (1 − x 8 )
៥៤.េគឲ្យអនុគមន៍ y = ែដល x ≠ −1 និង x ≠ 1 ។
1 − x2
1 + x 2 − 9x 8 + 7x10
ក)ចូរ្រសយ y ' =
(1 − x 2 )2
1 + x 2 − 9x 8 + 7x10
ខ)ទញប��ក់ថ1 + 3x + 5x + 7x =
2 4 6
។
(1 − x )
2 2
គ)ចូររករូបមន�ស្រមាប់គណ S =1 + 3x 2 + 5x 4 + 7x 6 + .... + (2n + 1)x 2n

1 − x7
៥៥.េគឲ្យអនុគមន៍ y = ែដល x ≠ 1 ។
1−x
1 − 7x 6 + 6x 7
ក)ចូរ្រសយ y ' =
(1 − x )2
1 − 7x 6 + 6x 7
ខ)ទញប��ក់ថ1 + 2x + 3x + 4 x + 5x + 6x =
2 3 4 5
។
(1 − x )2
គ)ចូរ្រសយប��ក់ករណីទូេទ
1 − (n + 1)x n + nx n +1
1 + 2x + 3x + 4 x + ... + nx
2 3 n −1
= ។
(1 − x )2
៥៦.េគឲ្យអនុគម
=ន៍ y sin x + cos x
ក)គណនាេដរីេវ y ' នង
ិ y ''
nπ nπ
ខ)្រសយប��ក់តមកំេណី y( n ) = sin( x + ) + cos( x + )
2 2
៥៧.េគឲ្យអនុគមន៍ =
y ( x − 1)e3 x
ក)គណនាេដរីេវ y ' និង y ''
n
ខ)្រសយប��ក់តមកំេណី y(= n)
3n ( x − 1 + ) e3 x ។
3
2
x + px + q
៥៨.មានអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = 2
2x + 3x + 4
កំណត់តៃម� p នង
ិ q េដម
ី ្បីឲ្ f ជាអនុគមន៍េថរេលី  ។

ុ Page 246
៥៩.មានអនុគមន៍ f កំណត់េដយ
x3
f (x ) = − (m + 1)x 2 + (5m − 1)x + 2m − 3
3
កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្ f ជាអនុគមន៍េកីនជានិច�េល  ។
mx + 2m − 2
៦០.េគឲ្យអនុគម
=ន៍ y f=
(x )
x + m −1
សិក្សោទិសេដអេថរភាពៃនអនុ f តមតៃម� ៃនបា៉រ៉ែម៉ m ។
៦១.មានអនុគមន៍ f កំណត់េដ៖
mx 3
f ( x=
) − (m + 1)x 2 + (3m + 1)x − m + 2
3
កំណត់តៃម� m េដីម្បីឲ្ f ជាអនុគមន៍ចុះជានិច�េ  ។
(2m − 3)x + 5m − 6
៦២.េគឲ្យអនុគម
=ន៍ y f=
(x )
x +m
សិក្សោទិសេដអេថរភាពៃនអនុគ f េទតមតៃម�េផៗៃនបា៉រ៉ែម៉្ m ។
3x 2 + 2x + 3
៦៣.េគមានអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) =
x2 +1
ក)គណនាេដរីេវ f ' រួចសិក្សោស��របស់វ
ខ)កំណត់តៃម�អតិបរមាេធៀប និង អប្បបរមាេធៀប f ។
គ)ចូរប�� ក់ចេនា�ះែដ f ជាអនុគមន៍េកីននិងចេនា�ះែ f ជាអនុគមន៍ចុះ
ឃ)ចូរេ្របៀបេធៀបចំនួន
π π π π
3cos2 + 2cos +3 3 cos2 + 2 cos +3
A= 10 10 និង B = 11 11
π π
1 + cos 2
1 + cos2
10 11

ុ Page 247
(1 − x )2
៦៤.េគមានអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = ែដល x ∈ ℜ ។
1 + x2
ក)គណនាេដរីេវ f '( x ) នង
ិ សក
ិ ្សោស��របស់វ
ខ)កំណត់តៃម�អតិបរមាេធៀប និង អប្បបរមាេធៀបៃនអនុគម f
π π
4 sin 4 4 sin 4
គ)ចូរេ្របៀបេធៀបចំនួន A = 5 នង 7 ។
ិ B=
2π 2π
1 + cos2 1 + cos2
5 7
3
x
៦៥.េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = 2 ែដល x ∈ ℜ ។
3x − 3x + 1
ក) គណនាេដរីេវ f '( x ) រួចទញថ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី ℜ ។
ខ)បង�ញថ f មានអនុគមន៍្រចស់មួយតង f −1 រួចកំណត់ f −1 ( x ) ។
គ)គណនាេដរីេវៃន g ( x ) = f −1 ( x ) ។
ax 2 + bx + c
៦៦.េគមានអនុគមន៍ f កំណត់េដ f ( x ) =
x +d
ែដលេលខេមគុ ណ a ≠ 0 , a,b, c, d ∈ ℜ ។
កំណត់េលខេមគុ ណ a,b, c នង
ិ d េដយដឹងថ f មានតៃម�អតិបរមាេធ
េស�ី −1 ចំេព x = 1 នង
ិ មានតៃម�អប្បបរមាេធៀបេស 3 ចំេពះ x = 3 ។
x 3 + 3x
៦៧.េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x ) = ែដល x ∈ ℜ ។
3x 2 + 1
ក)ចូរ្រសយ f ជាអនុគមន៍េកីនេលី ℜ ។
ខ)បង�ញថ f មានអនុគមន៍្រចស់មួយតង f −1 រួចកំណត់ f −1 ( x ) ។
គ)គណនាេដរីេវៃន g ( x ) = f −1 ( x ) ។
x3
៦៨.េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ f ( x=
) −x
3
ក)គណនាេដរីេវ f '( x ) និង សិក្សោស��របស់វ
ខ)កំណត់តៃម�អតិបរមាេធៀប និង អប្បបរមាេធៀបៃនអនុគម f ។

ុ Page 248
1 π π
គ)ចូរេ្របៀបេធៀបចំនួន
= A cos3 − cos
3 2 7 2 7
1 π π
និង B
= cos3 − cos ។
3 3 3 3 3
៦៩.េគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់េដយ៖
f ( x ) =x 4 − 8x 3 + 22x 2 − 24 x + 7 ែដល x ∈ ℜ ។
ក)គណនាេដរីេវ f '( x ) រួចេដះ្រសយសមី f '( x ) = 0 ។
ខ)ចូរកំណត់កូអរេដេៃនចំណុចបរមាេធៀបៃន f ។
គ)ចូរេ្របៀបេធៀបតៃម� f (1.123) និង f (1.124) រួចតៃម� f (2.345)
និង f (2.346)
៧០.េគឲ្យែខ្សេក y = x + 2 x + 2 េហយ
ី A នង
ិ B ជាចណុចពរី មានអប់សស
2
េរៀងគា� a នង
ិ b ស�ត
ិ េនេលីែខ្សកងេ
a+b
ចូរបំណក្រសយតមធរណីមា្រ f (b) − f (a ) =
(b − a ). f '( ) ។
2
a f ( x) − x f (a)
៧១.ចូរ្រសយប��ក់ lim = a f '(a ) − f (a ) ។
x→a x−a
f 2 ( x + h) − f 2 ( x − h)
៧២.ចូរ្រសយ lim
h →0
= 4 f '( x) f ( x) ។
h
f ( x + 2∆x) − 2 f ( x + ∆x) + f ( x)
៧៣.ចូរ្រសយ f ''( x) = ∆lim
x →0 (∆x) 2
៧៤.េគឲ្យអនុគមន៍ f ( x=
) e ax + ebx ែដល a,b ∈  ។
ចូរកំណត់តៃម� a និង b េដីម្បីឲ្ f ''( x) + f '( x) =

2 f ( x) ចំេពះ្រគ x ∈ 
៧៥.េគឲ្យអនុគមន៍ f ( =
x ) e 2 x + e3 x ។
បង�ញថ f ''( x) − 5 f '( x) + 6 f ( x) =
0 ចំេពះ្រគប x ។
៧៦.េគឲ្យអនុគមន៍=
f ( x) (sin 2 x + cos 2 x) e x ។
0 ចំេពះ្រគប x ។
បង�ញថ f ''( x) − 2 f '( x) + 5 f ( x) =

ុ Page 249
៧៧.ចូរកំណត់រកអនុគមន៍ y = f ( x) េបីេគដឹងថា
1 2
(0) 1 នង
ិ 2x −1 − = − 4x
2
f=
'(0) f= f ''( x ) f '( x ) 6 x
(2 x − 1) 2
៧៨.ចូរកំណត់រកអនុគមន៍ y = f ( x) េបីេគដឹងថា f (0) = 2

និង f '( x) f ( x) = x − 4 x + 1 ។
2 2
៧៩.ចូរកំណត់រកអនុគមន៍ y = f ( x) េបេី គដឹងថា f (1) = 4

នង
ិ 2 x f ( x) + ( x + 1) f '( x) = 4 x + 3x + 2 x + 1 ។
2 3 2
៨០.ចូរកំណត់រកអនុគមន៍ y = f ( x) េបីេគដឹងថា f (1) = 2 និង

x f '( x) + 2 f ( x) =4x2 + 9x ។
៨១.េគឲ្យអនុគមន៍ f ( x) =x − 6 x + 12 x កំណត់េលី  ។
3 2
ក)ចូរកំណត់រកអនុ គមន៍ f ជាអនុគមន៍្រចស់ៃនអនុគម f

−1
ខ)ចូរគណនាេដរីេវៃនអនុគមន៍ f ( x) និង f ( x) ។
−1
៨២.េគឱ្យអនុគមន៍ f ( x ) = sin 6 x + cos6 x − 3sin 2 x cos2 x

ី f '( x ) រួចទញ f ជាអនុគមន៍េថរែដល្រត�វណត់ ។
ចូររកេដរេវ
៨៣.េគឱ្យែស៊�មួយមានក R = 6 cm រួចេគសង់សុីឡ ាំងមួយចរិកក�ុងែស៊�េនះ
ចូរកំណត់រកកំពស់ នង
ិ កំថាសបាតរបស់សុីឡាំងចរិកក�ុងែស៊�េនះេដីម្
របស់សុីឡ ាំងមានមាឌអតិប។
៨៤.ចតុេកណែកងមួយមានបរិមា 24 cm ។ចូរកំណត់រកវិមាឌៃនចតុេក
េដីម្ឱ
ប ្យវមាន្រកឡាៃផ�អតិបរមាណត់្រកឡាៃផ�អតិបរមាេ។
៨៥.្របអប់េបីកមួយេធ�ីពី្រកដសកតុងរងកេរមាន្រជ�ង12 dm ។
េគកត់កេរប៉ុនៗគា�េនតម្រជ�ងែកងនីមួយៗរួចបត់្រជ�ងទ
រកមាឌធំបំផុតែដលអចេធ�ីបានតមរេបៀបេនះៃន្រ។

ុ Page 250
៨៦.េកនបរិវត�ន៍មួយមានកំពស15cm និង កំថាសប 6cm ។

កំណត់រកកំពស់ និង កំថាសបាតរបស់សុីឡាំងែដលចរងេកណេន
េដម
ី ្បីឱ្យមាឌសុងមានតៃម�អតិបរមា រួចណត់រកមាឌអតិបរមាៃនសុីឡាំងេ
៨៧.េគកត់ចំេរៀកថាសមួយមានមុំផ�θ េចញពីរង�ង់មួយែដលមានក r = 12dm
េហយច
ី ំេរៀកថាសែដលេនសល់ពីកត់ េគបានយកេទេធ�ីជាេក
រករង�ស់ៃមុំ θ េដីម្បីឱ្យេកនមានមាឌអត?
៨៨.េគឱ្យ្រតីេកណែ ABC មួយែកង្រតង់ A ែដលមាន្រជ� AB = 4cm និង
AC = 3cm ។េគសន�តថា M ជាចណុចមួយៃន្រជ�ង  AB  ែដល AM = x ។
តមចណុច M េគសង់ចតុេកណែកង MNPA ចរិកក�ុង្រតីេកណែកងេនះ
កំណត់ x េដីម្បីឱ្យចតុេកណែ MNPA មាន្រកឡាៃផ�អតិប។
៨៩.េគឱ្យ្រតីេកណែ ABC មួយែកង្រតង់ A ែដលមាន្រជ� AB = 5cm និង
AC = 12cm ។េគឧបមាថ M ជាចំនុចមួយៃន្រជ�  AC  ែដល AM = x ។
តមចណុច M េគសង់ចតុេកណែកង MNPQ ចរិកក�ុង្រតីេកណែកងេន
កំណត់ x េដីម្បីឱ្យចតុេកណែ MNPQ មាន្រកឡាៃផ�អរមា។
៩០.េគឱ្យ្រតីេកណែកងមួយមានបរិ12cm ។េគតង x នង
ិ y ជារង�
្រជ�ទំងពីរៃនមុំែកេហយ
ី z ជារង�អុីប៉ូេតនូសៃន្រតីេក។
ក)ចូរសរេសរ y ជាអនុគមន៍ៃន x ។
ខ)កំណត់តៃម� x , y និង z េដីម្បីឱ្យ្រកឡាៃផ�ៃន្រតីេកណមានតៃម�?
→ →
x2
៩១.ក�ុងតំរុយអរតូនរមា៉ល់ (0, i , k ) េគឱ្យែខ្សេក (c ) : y = នង
ិ ចំណុច
2
A(6 ,0) ។ចូររកចំណុចទំងអស់ស�ិតេនេលីែខ្ស (c ) ែដលមាន្របែ
ខ�ប
ី ំផុតេទនឹងចណុច A ។
→ →
12
៩២.ក�ុងតំរុយអរតូនរមា៉ល់ (0, i , k ) េគឱ្យែខ្សេក (c ) : y = 2 ។
x

ុ Page 251
ចូរកំណត់្របែវងខ�ីបំផុតគល់ 0 េទែខ្សេក (c ) ខងេលី

៩៣.េគឲ្យ្រតីេក ABC មួយចរិកក�ុងរង�ង់ផ�ិត O ែដលមានក 6 cm ។
េគដឹងថា ∠ BOC =
1200 ។
ចូរកំណត់្រជ�ងរបស់្រតីេកណេដីម្បីឲ្យវមាន្រកឡាៃផ�រួចកំណត់
្រកឡាៃផ�អតិបរមាេន
៩៤.េគមាន្រតីេ ABC មួយមាន្រ
= AB 3=
cm , AC 4=
cm , BC 5 cm
M និង N ជាចំនុចស�ិតេនេលី្រជ�ងេរៀ [ AB] និង [ AC ] ែដល MN = 3 cm ។
កំណត់្រកឡាៃផ�របស់ចតុេក BMNC េបផ

ី លបូកអង�ត់្រទ�ងទំងព
របស់វមានតៃម�អតិបរម
៩៥.េគឲ្យចតុេកណព ABCD មួយែកង្រតង់ A និង D េហយ
ី េគយក
M ជចំណុចមួយៃន [ AD] ។
េគដឹងថា
= cm , AD 10 cm នង
AB 8= ិ CD = 12 cm ។
ចូរកំណត់ទីត ំងៃនចណុច M េដីម្បីឲ្យ្រតីេ MBC មានបរិមា្រតតូចបំផ
៩៦.េគឲ្យកន�ះរង�ង់មួយមានវិជ្ឈម AB = 8 cm េហយ
ី P ជាចំនុចមួយ
ៃនកន�ះរង�ង់េនះ ។ េគតង
= , PB y ែដល 0 < x < 8 cm , 0 < y < 8 cm
PA x=
កំណត់ x នង
ិ y េដីម្បីឲ្យ្រកឡាៃផ�្រត PAB មានតៃម�អតិបរម។
៩៧.្រតីេក ABC មួយែកង្រតង A ែដល AB = 5 cm នង

ិ AC = 12 cm
យក M ជាចណុចមួយៃន្រជ�ង [ AC ] ែដល AM = x ។
តចំណុច M េគសង់ចតុេកណែកង MNPA ចរិកក�ុង្រតីេកណេ។

កំណត់ x េដីម្បីឲ្យចតុេ MNPA មាន្រកឡាៃផ�អតិបរមារណត់
្រកឡាៃផ�អតិបរមាេន

ុ Page 252
៩៨.េគឲ្យ្រតីេក ABC មួយមាន្រជ

= =
AB 51 cm , BC 53 cm ។
cm , AC 52=
M ជាចណុចមួយៃន្រជ�ង [ AB] ។ តម M េគគូ សបនា�ត់ ( MN ) ្រសបនឹ្រជ�

[ BC ] េហយកត់្រជ�
ី [ AC ] ្រតង់ N ។
K និង L ជាេជីងៃនចំេណាលែកងណុច M និង N េរៀងគា�េលី្រជ� [ BC ] ។
យក AM = x ែដល 0 < x < 51 cm ។

កំណត់តៃម� x េដីម្បីឲ្យចតុេក KMNL មាន្រកឡាៃផ�អតិបរ
→ →
៩៩.ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ល (0, i , j ) េគសង់បនា�ត់ ( L) កត់តមណុច
A ( 3 , 4 ) បនា�ត់ ( L) កត់អក្ស (ox) ្រតង់ P នង
ិ កត់អក្ (oy ) ្រតង់ Q
េគសន�តថា P( a , 0 ) នង
ិ Q( 0 , b ) ែដល a > 0 , b > 0 ។
កំណត់ a និង b េដីម្បីឲ្យ្រតី OPQ មាន្រកឡាៃផ�អប្ប។
១០០.េគចង់េធ�ីអងទឹកមួយគា�នគំរបរងចតុេកណែកងែដលមានបាតខ
កេេហយៃ
ី ផ�ខងសរុបែផ�កខងក�ុងអងេស�ីន 108 m ។
2
កំណត់រកវិមា្រតរបស់អងទឹកេនះេដម
ី ្បីឲ្យវអបានេ្រចីនបំផុត
១០១.បេង�លពីរមួយមានកំព 4 m និងមួយេទៀតមានកំពស 9m ដក់ប�្
ឃា�តពីគ 10m េដីម្បីឲ្យបេង�លទំងពីរេននឹងេគបានចងែខ្សលួសពីរែខ
នឹងស�ឹងមួយេទកំពូលបេង�លនីមួយៗ
េតីេគ្រត�វេបាះស�ឹងេន្រតង់ណាេដីម្បីឲ្យេ្របីែខ្សលួសអស់ត
១០២. មនុស្សពីរនាក់សតេនចមា�យពីគ 100 km រត់សំេដរកចំន ុ O
េលផ
ី �ូវពរី ែកងគា។មនុស្សទីមួយរត់េចញពីរចំនុ A េដយេល្ប 10 km / h
េហយ
ី មនុស្សទីពីររត់េចញពីចំន ុ B េដយេល្ប 12 km / h ។
េគដឹងថា
= =
OA 60 km , OB 80 km ។
ចូរគណនាចមា�យអប្បបរមាៃនមនុស្សទំងពី

ុ Page 253
១០៣.្រតីេក ABC មួយមានបរិមា្ 15 cm និងមុំ A = 120 តង x , y, z

0
ជារង�ស់្រជ�ងរបស់្រតីេកណ
ចូរកំណត់ x , y, z េដម
ី ្បីឲ្យ្រតីេ ABC មាន្រកឡាៃផ�អតិបរ
១០៤.បុរសមា�ក់េនេលីទូកចំង 2 km ពីចំនុចជិតបំផុតេនេលីេឆ�រសមុ្រទ
គាត់បានេធ�ីដំេណីរេឆា�ះេទរកចំ Q មួយេនខងេ្រកមេឆ�រមា 3 km
នង
ិ 1 km ពមាត
ី សមុ្រទ ។ េបីគាត់អុំទូកក�ុងេល្ប 2 km / h នង
ិ េដីរក�ុងេល្ប�ន
4 km / h ។ រកទត
ី ំងេនេលីេឆ�រែដលគាត់្រត�វេធ�ីដំេណីរេឆា�ះេទដល់ Q
េដយេ្របីេពលអស់តិចបំផុត
→ →
១០៥.ក�ុងត្រម�យអរតូនរមា៉ល (0, i , j ) េគឲ្យេអលីប ( E ) សមីក x + 4 y =
2 2
1
ែដលេនេលីេនាះេគមាណុចែ្រប្រប�លមួ M 0 ( x0 , y0 ) x0 > 0 , y.0 > 0 ។
េគគូសបនា�ត់ ( L) មួយប៉ះេទនឹងេអលបេនះ ។
K នង
ិ L ជាចណុច្របសព�រវងបនា ( L) ជាមួយអក្ស័េរៀង (ox) នង
ិ (oy ) ។
កំនត់ទត
ី ំងៃនចណុច M 0 េដីម្បីឲ្យ្រតីេ OKL មាន្រកឡាៃផ�អតិប
x 3 − 6x − 6
១០៦.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) = 2
3x + 9 x + 7
2
 x 2 + 3x + 2 
ក)ចូរ្រសយបក់ថ f ' ( x ) = 3  2  ្រគប់ x ∈  ។
 3 x + 9 x + 7 
ខ)ចូរេ្របៀបេធៀបចំនួ f ( log 5 6 ) នង
ិ f ( log 6 7 ) ។
f (1) + 1 f ( 2 ) + 1 f (3) + 1 f (n) + 1
គ)េគយក
= Pn n3 × × × .... × ។
f (1) + 2 f ( 2 ) + 2 f ( 3 ) + 2 f (n) + 2
ចូរគណនាលីមីតៃ Pn កល n → +∞ ។

ុ Page 254
១០៧.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =

( 2x − 1 )
(
2 12x 2 + 1 )
(2x − 1)2 (2x + 1)2
ក.ចូរ្រសយប��ក f ' ( x ) = 3 ្រគប់ x ∈  ។
(12x )
2
2
+1
(
ខ.ចូរេ្របៀបេធៀបចំនួ f log 2 3 7 នង ) 
ិ f  log 3
 3
2  ។

1  1  1  1   1 
គ.េគយក Pn =3 1 +   1+   1+  ..... 1 +  ។
n  f (1)   f (2)   f (3)   f ( n ) 
ចូរគណនាលីមីតៃ Pn កល n → +∞ ។
(
១០៨.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x )= x ln 2 x − 2 ln x + 2 ែដល x > 0 ។ )
ក.ចូរគណនា lim+ f ( x ) ។
x →0
េតីេគអចបនា�យអនុគម f ឲ្យជាប់្រ x = 0 ខងស�ំបានឬ
ខ.កំណត់សមីករបនា� (T ) ប៉ះនឹងែខ្សេក (C ) ត f ្រតង x = e ។
ី ំងេធៀបរវងែខ្ស (C ) នង
ចូរប�� ក់ទត ិ បនា�ត (T ) ។
គ.ចូរ្រសយប��ក់ថា្ n ∈  នង
ិ k = 0,1,2,3,... េគមាន
1 2 n+k  n + k +1   n + k  1 2 n + k +1
ln ( )≤ f  − f  n  ≤ n ln ( )
n n  n    n
x
១០៩.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដយ f ( x )= − ln (1 + x ) ែដល x ≥ 0 ។
1+ x
ក.ចូរគណនាេដរីេ f ' ( x ) រួចទញប��ក់ ∀x ≥ 0 : f ' ( x ) ≥ 0 ។
x
ខ.ចំេពះ្រគ x ≥ 0 ចូរទញឲ្យបា ln (1 + x ) ≤ ។
1+ x
1 2 3 n −1
+... +
គ.េដយេ្របីលទ�ផលខងេលីចូរទញឲ្ n ! ≤ ( e ) ។
+ +
2 3 4 n

ុ Page 255
1 n  k 
១១០.េគឱ្យស�ុីត ( x n ) មួយកំ=
ណត់េដ x n
3
∑  k.ln(1 +
3
)
n k =1  n 
x2
ក.ចូរ្រសយប��ក់ x − ≤ ln(1 + x ) ≤ x ចំេពះ្រគប x ≥ 0 ។
2
ខ.គណនាលីមីត lim ( x n ) ។
n →+∞
1 n  kπ 
១១១.េគឱ្យផលបូក Sn = 2 ∑ k cos( 2 ) 
n k =1  n 
x2
ក. បង�ញថ cos x ≥ 1 − ចំេពះ្រគប x ≥ 0 ។
2
ខ. គណនាលីមីត lim Sn ។
n →+∞
1 n  k 
១១២.េគឱ្ស៊�ីត ( x n ) មួយកំ=
ណត់េដ x n
3
∑  k.ln(1 +
3
)
n k =1  n 
x2
ក.ចូរ្រសយប��ក់ x − ≤ ln(1 + x ) ≤ x ចំេពះ្រគប x ≥ 0 ។
2
ខ.គណនាលីមីត lim ( x n ) ?
n →+∞
១១៣.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដ f ( x ) =−
x ln (1 + x ) ែដល x ≥ 0 ។
x2 x3 x2
១.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : − ≤ f (x ) ≤ ។
2 3 2
២.ចំេពះ្រគប n ∈  េគតង
n   k   1   2   3   n 
Sn = ∑  f    = f  +f  +f  + ... + f   ។
3 3 3 3 3
  n  
k =1   n   n   n   n 
(n + 1)(2n + 1) (n + 1)2 (n + 1)(2n + 1)
ក)ចូរ្រសយ − ≤ S ≤ ។
6n 6
2 n 2
4n n
2
n
ខ)ទញរកលីមីតៃន Sn កលណ n → +∞ ។
( x ) ln (1 + x ) ែដល x ≥ 0 ។
១១៤.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដ f =
x2
១.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : x − ≤ f ( x ) ≤ x ។
2

ុ Page 256
n   k2    12   22   32   n2 
Sn = ∑  f  3   = f  3  + f  3  + f  3  + ... + f  3  ។
k =1   n   n  n  n  n 
ក)ចូរ្រសយប��ក់ថ
(n + 1)(2n + 1) (n + 1)(2n + 1)(3n2 + 3n − 1 (n + 1)(2n + 1)
− ≤ S ≤
6n2 60n5 6n2
n
១១៥.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដ f ( x ) = sin x ែដល x ∈  ។
x3
១.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : x − ≤ f ( x ) ≤ x ។
6
n
  k   1   2   3   n 
Sn = ∑  f  2  = f  2  + f  2  + f  2  + ... + f  2  ។
k =1   n   n  n  n  n 
2
n + 1 ( n + 1) n +1
ក)ចូរ្រសយប��ក់ − ≤ S ≤ ។
2n 24n4 2n
n
( x ) 2 x − ln x ែដល x > 0 ។
១១៦.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េដ f =
ក)បង�ញ f ( x ) > 0 ចំេពះ្រគ x > 0
ln x 2 ln x
ខ)បង�ញថាចំេពះ្ x > 1 េគបា 0 < < ។ រួចទញ lim =0
x x x →+∞ x
x
១១៧.េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី (0,+ ∞ ) េដយ f ( x ) = x ln( )
e
ែដល e = 2.71828... ។
 k k +1
ក.ចូរគណន f '( x ) រួចចំេពះ្រគ x ∈  ,  ែដល n ∈  និង k ∈ 
 n n 
k  k +1 
ចូរ្រសយប��ក់ ln   ≤ f ' ( x ) ≤ ln  ។
n
   n 

ុ Page 257
ខ.េ្របី្រទឹស�ីបទវិសមភាពកំេណីនមានកំណត់េទនិងអន f ្រគប់ k, n ∈ 
k  k +1   k   k +1 
ចូរទញប��ក់ ln   ≤ ( k + 1) ln   − k ln  ne  ≤ ln  n ។
n
   ne     
គ.ទញឲ្យបានថាចំេព k, n ∈  េគមា
 1  1  1  1  n!   n + 1   n + 1  1  1 
ln   − ln   ≤ ln  n  ≤   ln   − ln  
 e  n  e  n  n   n   ne  n  ne 
 n n!  1
ឃ.េដយេ្របីលទ�ផលខងេលីចូរទ lim  = ។
n →+∞  n  e
 
១១៨.េគឲ្យស�ុីតចំនួនពិ ( un ) កំណត់េដ
 2 3 n 
1  1  2   3   n  
un
= ln  n
1 +  1 +  1 +  .... 1 +  
n   n 3
 n 3
  n 3
  n 3

 
ែដល n ∈  ។
x2
ក.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : x − ≤ ln (1 + x ) ≤ x ។
2
ខ.េដយេ្រប ីវិសមភាពខងេលីចូរ្រសយប��ក n ∈ 
(n + 1)(2n + 1) (n + 1)2 (n + 1)(2n + 1)
េគបា − ≤ u ≤ ។
6n2 6n2
n
8n2 n
១១៩.េគឲ្យស�ុីតចំនួនពិ ( un ) កំណត់េដយ
1
 1 2 3 n 
=un  cos( ) + 2 cos( ) + 3 cos( ) + ... + n cos( ) ែដល n ∈ 
2 
n2
 n 2
n 2
n 2
n 
x3
ក.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : x − ≤ x cos x ≤ x ។
2
ខ.េដយេ្រប ីវិសមភាពខងេលីចូរ្រសយប��ក n ∈  េគបា
n + 1 (n + 1)2 n +1
− ≤ u ≤ ។
2n 8n4 2n
n

ុ Page 258
sin x + x cos x
១២០. េគឲ្យអនុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x ) =
2
x3
ក.ចូរ្រសយថា្ x ≥ 0 : x − ≤ f (x ) ≤ x ។
3
n
  k   1   2   3   n 
ខ.េគតង Sn = ∑  f  2  = f  2  + f  2  + f  2  + ... + f  2  ។
k =1   n   n  n  n  n 
េដយេ្រប ីវិសមភាពខងេលីចូរ្រសយប��ក n ∈ 
n + 1 (n + 1)2 n +1
េគបា − ≤ S ≤ ។
2n 12n4 2n
n
១២១.េគឲ្យអន ុគមន f កំណត់េលី  េដយ f ( x )= ln x + 1 + x 2 ( )
1 1
ក.ចូរ្រសយថា្ x ∈ a,b : ≤ f '(x ) ≤ ែដល ( 0 < a ≤ b )
1+b 2
1+a 2
b−a  b + 1 + b2  b−a
ខ.ចំេព 0 < a ≤ b ចូរទញប��ក់ ≤ ln  ≤
1+b 2  a + 1 + a2  1 + a2
 
1 1 1 1
គ.េគឲ្យ
= Sn + + + ... + ។
1+n 2
1 + (n + 1) 2
1 + (n + 2) 2
1 + 4n 2
ចូរ្រសយ៖
 2n + 1 + 1 + (2n + 1)2  1  2n + 1 + 4n2 
ln   ≤ Sn ≤ + ln  
 n+ 1+n 2
 1+n 2
 n + 1 + n2 
ឃ.ទញរកលីមីតៃ Sn កលណ n → +∞ ។
1 1 1
១២២.េគឲ្យស�ុីត u= + + ... + ែដល n ∈ 
n +1 n + 2 2n
n

 2n + 1 
ខ.េដយេ្រប ីវិសមភាពខងេលីចូរ្ ln   ≤ un ≤ ln 2 ។
 n +1 

ុ Page 259
១២៣.េគឱ្យអន ុគមន៏ f មានេដរីេវេលី ( −2, ∞ ) ែដល f ( x=) x +2 ។
ក.រកតំៃលអមៃន f ' ( x ) ចំេពះ្រគ x ∈ −1,2 ។

1 5 1 3
ខ.ចំេពះ្រគ x ∈ −1,2 បង�ញ x + ≤ x + 2 ≤ x + ។
4 4 2 2
 → →
១២៤.េនក�ុងត្រម�យអរតូនរមា  O , i , j  េគឲ្យបា៉រ៉ ( p ) : y = x 2 នង
ិ ពរី
 
ចំណុច A ( 2, − 2 ) នង
ិ B ( 4 ,2 ) ។ចូរកំណត់កូអរេដេនៃនចំណុ M ស�ត
ិ េនេល
( p ) េដយដឹងថាៃផ�្រកឡាៃន្រ MAB មានតៃម�អប្បបរមារួចគណនាតៃម
បរមាៃនៃផ�្រកឡាេន
ចប់េដយប រិបូរណ

ុ Page 260

04.derivatives of Functions PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

04.derivatives of Functions PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

∗

េដរេវី f ' ( x 0 ) ៃនអនុគមន៍ y = f ( x ) េន្រត x = x 0 (េបីមានកំណត់េដ

សន�តថាអនុគមន៍ f កំណត់េលីចេនា�ះ I េហយ

និង h ជាចំនួនពិតមិនសូន្យែដ x 0 + h ជារបស់ I ។

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

ដូចេនះអនុគមន៍ f មានេដរីេ្រតង់ x = x 0 លុះ្រតែ f ជាអនុគមន៍ជាប់្រ x = x 0

∗ េបី f ជាអនុគមន៍មួយកណត់េលីចេនា�ះ I និងមានេដរីេវ្រតង់្រគប់ទំងអស

េនក�ុងចេន ា� I េនាះេគថាអនុគមន f មានេដរីេវេលីចេន ា� I ។

∗ អនុគមន៍ែដល្រគប់ x ∈ I ផ្សំបានចំនួនេដរីេវៃ f ្រតង់ x េហថាអនុគមន៍េដរី

ៃន f ែដលេគកំណត់សរេសរ f ' : x  f '( x ) ។

∗ េដរេវី f ' ( x ) ៃនអនុគមន៍ y = f ( x ) គឺជាអនុគមន៍កំណត់េដយ

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

ឈ. y = cos x y ' = − sin x

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

ក. y = un y ' = n.u '.un −1

ឆ. y = cos u y ' = −u 'sin u

ឈ. y = tan u y ' u '(1 + tan 2 u)

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

 f ជាអនុគមន៍េកីនេលីចេន ា I លុះ្រែត f '( x ) > 0 ្រគប x ∈ I ។

 លក�ណះ េបី α , β ∈ I ែដល α > β នាំឲ្ f (α ) > f ( β ) ។

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

 លក�ណះ េបី α , β ∈ I ែដល α > β នាំឲ្ f (α ) < f ( β ) ។

១០.ភាពផត េបា៉ងន�ង ចំណុចរប

 េបី្រគប x ∈ I េគមា f ''( x ) > 0 េនាះេគថ f ជាអនុគមនផតេលីចេនា�ះ I ។

 េប្ី រគប x ∈េគមា f ''( x ) < 0 េនាះេគថ f ជាអនុគមន៍េបា៉ងេលីចេនា I ។

េបីែខ្សេកងេបា៉ង(ឬ េនេល a , x 0 េហយ

 គណនាេដរីេវទីពី y '' = f ''( x )

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

 េដះ្រសយសម f ''( x ) = 0 (សន�តថាមានប x 0 )។

.េបី f ''( x ) ប�ូរស��េនសងខងប�ស x 0 េនាះែខ្សេ មានចំណុចរបត

.េបី f ''( x 0 ) < 0 េនាះអនុគមន៍មានតៃម�អតិបរមាេធៀប្ x = x 0 េហយត

-េបី f ''( x 0 ) > 0 េនាះអនុគមន៍មានតៃម�អប្បបរមាេធៀប x = x 0 េហយត

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

ចង្រកងសមីករែដលទក់ទងតមប្រមាប់ៃន្របធាន និង ត-រូបមន�

១២.េល្ប�ន ន�ង សំទុះៃនចល

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

េគឲ្យ f ជាអនុគមន៍កំណត់ និង ជាប់ េហីយមានេដរីេវេលីចេន I ។

ចំនួនពិត a,b ∈ I ែដល a < b េគបាន m(b − a ) ≤ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) ។

ចំេពះ្រគប់ចំនួនពិ a,b ∈ I ែដល a < b េគបាន g ( a ) ≤ g (b)

ឬ f ( a ) − ma ≤ f (b) − mb េនាះ f (b) − f ( a ) ≥ m(b − a ) (i )

េគបាន h '( x )= f '( x ) − M ≤ 0 ្រគប់ x ∈ I េ្រព f '( x ) ≤ M េនាេគទញប

ចំេពះ្រគប់ចំនួនពិ a,b ∈ I ែដល a < b េគបាន h( a ) ≥ h(b)

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

ឬ f ( a ) − Ma ≥ f (b) − Mb េនាះ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) (ii )

តមទំនាក់ទំន (i ) & (ii ) េគបាន m(b − a ) ≤ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) ។

េគឲ្យ f ជាអនុគមន៍ មានេដរីេវេលីចេនា[ a ,b]។

េបីមានពីរចំនួនពិត M ែដល្រគប x ∈ [ a,b] : | f '( x )|≤ M េនាះេគបា

េគមាន្រគប x ∈ [ a,b] : | f '( x )|≤ M េនាះេគទញ − M ≤ f '( x ) ≤ M

ចំេពះ a < b េគបាន − M (b − a ) ≤ f (b) − f ( a ) ≤ M (b − a ) (1)

ចំេពះ a > b េគបាន − M ( a − b) ≤ f ( a ) − f (b) ≤ M ( a − b) (2)

តម1)និង(2)េគបាន| f (b) − f ( a )| ≤ M .|b − a| ។

េបី f ជាអនុគមន៍ជាប់េលីចេនា a ,b មានេដរីេវេលីចេន ា ( a ,b )

និង f ( a ) = f (b) េនាះមានចំនួ c ∈ ( a ,b) យា៉ងតិមួយែដល f '(c ) = 0 ។

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

មួយ្រតង់ x = c ។ េដយ f មានេដរីេវ្រតង x = c េនាះ f '(c ) = 0

មួយ្រតង់ x = c េដយ f មានេដរីេវ្រតង x = c េនាះ f '(c ) = 0 ។

េបី f ជាអនុគមន៍ជាប់េលីចេនា a ,b មានេដរីេវេលីចេន ា ( a ,b ) េនាះម

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

(b) 0 េនាះតម្រទឹស�ីបទរ៉ូល c ∈ ( a,b) មួយយា៉ងតិចែដល g '(c ) = 0

− f '(c ) + λ េនាះ f '(c ) = λ ។

ដូចេនះ េបី f ជាអនុគមន៍ជាប់េលីចេនា a ,b មានេដរីេវេលីចេន ា ( a ,b ) េនាះម

អ�កេរៀបេរៀង ល�ម ផល�ន

េគបាន C '( x) េហថាអនុគមន៍ៃន្របាក់ចំណាយ។