UPOZNAVANJE SA

TEHNOLOGIJOM
TELEKOMUNIKACIJA U
SAVREMENIM
RAČUNARSKIM MREŽAMA
Sadržaj prezentacije
Evolucija umrežavanja
Karakteristike prenosa podataka
Medijumi za komunikaciju
• Topologija računarskih mreža
Klasifikacija računarskih mreža
Mrežni hardver
Povezivanje mrežnih uređaja
Mrežni softver
Softver za komunikaciju i protokoli
Topologija računarskih mreža
Topologija računarske mreže predstavlja obrazac po kojem
je mreža organizovana ili drugačije rečeno prikaz mreže.
• U računarskoj mreži svaka mrežna komponenta se naziva
node (čvor) .

Postoje četiri mrežne topologije :

• Bus (niz-red)
• Star (zvezda)
• Ring (prsten)
• Mesh (mešovite)
Topologija računarskih mreža
Topologija računarskih mreža - Bus
U bus topologiji , svi računari i uređaji su povezani jednim kablom sa dva
kraja.
Sva komunikacija putuje celom dužinom kabla, a jedan od uređaja obavlja
ulogu servera.
Terminator je uređaj koji apsorbuje signale tako da oni ne utiču na
nedostupnost kabla.
Topologija računarskih mreža - Bus
Prednosti Nedostaci
• Najlakša instalacija i • Teško je ustanoviti gde je
povezivanje uređaja. problem ukoliko mreža
• Radi veoma dobro sa malim „padne“..
brojem uređaja. • Dodatni uređaji usporavaju
• Zahteva manje kabla za mrežu.
povezivanje nego druge • Ako dođe do prekida
topologije. mrežnog kabla mreža se deli na
dva dela.
• Terminatori uvek moraju postojati
na oba kraja kabla.
Topologija računarskih mreža - Star
U star topologiji svaki uređaj u
mreži je povezano na centralni
mrežni uređaj koji može biti hub ili
switch .
• Hub (čvor za prosleđivanje) ili
switch (komutator) funkcionišu
kao posrednici za prosleđivanje i
slanje poruka drugim uređajima u
mreži.
• Topologija koja se najčešće koristi.
Topologija računarskih mreža - Star
Prednosti
• Inicijalni troškovi su niski.
• Jednostavno dodavanje
novih uređaja u mrežu.
• Ukoliko dođe do prekida
jednog kabla, samo jedan
uređaj neće moći
komunicirati sa ostatkom
mreže.
Nedostaci
• Ukoliko dođe do otkazivanja
centralnog mrežnog uređaja cela
mreža „pada“.
• Zahteva više kablova različite
dužine nego što je bilo
potrebno za bus topologiju
tako da su
troškovi instalacije veći.
Topologija računarskih mreža - Ring
U ring topologiji nema hub-a i
svaki računar je povezan sa dva ili
više drugih koji se nalaze pored
njega u kružnom toku.
• Svaki paket se prosleđuje putem
elektronskog signala
– tokena, od računara do
računara sve dok ne dođe do
svoje krajnje destinacije.
• Ova topologija se u novije
vreme retko koristi.
Topologija računarskih mreža - Ring
Prednosti Nedostaci
• Jednostavna instalacija i • Dodavanje novih mrežnih
povezivanje uređaja. uređaja može mrežu učiniti
• Jednostavno utvrđivanje glomaznom i neodrživom.
koja konekcija je problem. • Ukoliko jedan od računara u
• Dobar protok paketa jer mreži ili kabl otkažu, cela mreža
svaki uređaj u mreži se „pada“.
može smatrati pojačivačem.
Topologija računarskih mreža
Topologija računarskih mreža
 Evolucija umrežavanja
Karakteristike prenosa podataka
Medijumi za komunikaciju
Topologija računarskih mreža
• Klasifikacija računarskih mreža
Mrežni hardver
Povezivanje mrežnih uređaja
Mrežni softver
Softver za komunikaciju i protokoli
Klasifikacija računarskih mreža - Po arhitekturi

Mreže se mogu klasifikovati po svojoj arhitekturi , po površini

(obimu) koju pokrivaju, kao i po korisnicima za koje su
projektovane da se koriste (pristupu).

Mrežna arhitektura se odnosi na način na koji je računarska

mreža projektovana i izgrađena. Dve glavne arhitekture su:
• Klijent/Server
• peer-to-peer
Klasifikacija računarskih mreža - Klijent/Server

U Klijent/Server arhitekturi, umreženi računari (klijenti)

mogu slati informacije i zahteve ka serveru, nakon prijema
i obrade zahteva server šalje povratne odgovore i
informacije nazad na taj računar.
• Fajl server obezbeđuje deljenje prostora na hard disku.
• Štampači su najčešći deljeni resursi unutar jedne mreže.
• Aplikativni, Web, Server baze podataka, Aktivni direktorijum,
• …
Klasifikacija računarskih mreža - Klijent/Server
Klasifikacija računarskih mreža - peer-to-peer
U peer-to-peer arhitekturi, računari koji čine mrežu imaju iste sposobnosti i
odgovornosti, svaki računar se ponaša i kao klijent i kao server.
Klasifikacija računarskih mreža - Po obimu

Klasifikacija mreža se može sprovesti i po obimu odnosno po

površini koju mreže pokrivaju.

Postoji četiri tipa mreže po obimu:

• Personal Area Networks (PAN) – manje od 10m
• Local Area Networks (LAN) – manje od 1km
• Metropolotan Area Networks (MAN) – manje od 100km
• Wide Area Networks (WAN) – više od 100km
Klasifikacija računarskih mreža - Po obimu
 Klasifikacija računarskih mreža - PAN
Personal Area Networks (PAN) predstavljaju mreže namenjene
pojedinačnim korisnicima.
• Ukoliko se mreža formira bežičnim putem ( wireless) primer za
ovu mrežu može biti povezivanje bluetooth slušalica na mobilni
uređaj, povezivanje mobilnog uređaja sa putnim računarom u
automobilu ili povezivanje laptop računara sa štampačem
putem IrDA porta.
• Ukoliko se mreža formira putem kabla ( wired) primer za ovu
mrežu može biti povezivanje mobilnog uređaja sa računarom
posredstvom USB kabla.
 Klasifikacija računarskih mreža - LAN
Local Area Networks (LAN) predstavljaju lokalne mreže,
odnosno privatnu mrežu pojedinca ili neke organizacije u
kojoj se nalaze mrežni uređaji koji su locirani u kući
pojedinca ili prostorijama jedne organizacije.

Povezivanje u lokalnu mrežu omogućava deljenje

resursa i razmenu informacija ili pružanje usluga
između uređaja.

U lokalnim mrežema u organizacijama postoji veliki broj servera

koji isporučuje različite servise zaposlenima.
Klasifikacija računarskih mreža - MAN

Metropolotan Area Networks (MAN) predstavljaju

mreže koje pokrivaju teritoriju jednog grada koji se
prostire na površini do 100km 2 .

Primer MAN mreže bi mogao da bude neki lokalni kablovski

operater koji pokriva samo određeni deo grada ili Wireless
provajder na teritoriji celog grada.
Klasifikacija računarskih mreža - WAN
Wide Area Networks (WAN) pokrivaju veći geografski prostor koji
može biti teritorija jedne države, kontinenta i na kraju cele planete.
Drugačiji naziv je regionalne mreže koje mogu povezati dve ili više
lokalnih mreža.

U okviru ovih mreža postoje na milione međusobno povezanih uređaja

koji pripadaju manjim celinama – podmrežama.

Internet predstavlja najveću WAN mrežu ikada povezanu.

Klasifikacija računarskih mreža - Po pristupu
Sa aspekta pristupa korisnika
računarskoj mreži može se izvršiti
podela na:

• Intranet (ne Internet)

• Ekstranet (extranet)
• Internet
 Klasifikacija računarskih mreža - Intranet
Intranet – omogućavanje pristupa internim resursima
jedne organizacije svojim internim korisnicima.
Klasifikacija računarskih mreža - Po pristupu
Ekstranet (extranet) –
omogućavanje pristupa
određenim internim resursima
jedne organizacije drugim
organizacijama ili eksternim
korisnicima putem Interneta.
Npr. fajl server na kojem se
nalaze podaci o projektu koji
zajedno sprovodi više
organizacija ili omogućavanje
zaposlenom da radi od kuće i
pristupa internim resursima
organizacije.
 Klasifikacija računarskih mreža - Internet
Internet – omogućavanje pristupa određenim internim resursima jedne
organizacije svim korisnicima javne globalne mreže, npr. Web serveru ili
omogućavanje pristupa Internetu određenim internim korisnicima jedne
organizacije.
 Sadržaj prezentacije
Evolucija umrežavanja
Karakteristike prenosa podataka
Medijumi za komunikaciju
Topologija računarskih mreža
Klasifikacija računarskih mreža
• Mrežni hardver
Povezivanje mrežnih uređaja
Mrežni softver
Softver za komunikaciju i protokoli
 Mrežni hardver - Krajnji uređaji
Krajnjim uređajima u mreži se smatraju oni uređaji koje
korisnici najčešće koriste:
 Mrežni hardver - Mrežni adapter
Da bi nekimrežni uređaj mogao dakomunicirasa drugim mrežnim
uređajem on mora biti povezan na mrežu . Svaki umreženi uređaj mora da
poseduje mrežni adapter (Network Interface Card – NIC) .
 Mrežni hardver - Posredni uređaji
Posredni uređaji ili posrednici su oni uređaji koji za ulogu imaju
povezivanje većeg broja mrežnih uređaja u računarsku mrežu.
 Mrežni hardver - Switch
Hub (čvorište) je elektronski uređaj kod starijih LAN topologija koji se koristi za
povezivanje računara i omogućavanje
međusobne komunikacije.
Mnogi proizvođači su prestali da proizvode hub -ove kako bi se fokusirali na proizvodnju
moćnijeg mrežnog hardvera.
Switch (prekidač ili komutator) je hardverski uređaj koji spaja više mrežnih uređaja u
jednu fizičku mrežu.
Mrežni hardver - Switch
 Mrežni hardver - Ruter
Router (ruter) je mrežni uređaj koji se nalazi u centru svake velike mreže
(uključujući i Internet).
Ruter spaja dve ili više mreža i odgovoran je za prosleđivanje
paketa iz jedne u drugu mrežu.
Mrežni hardver - Ruter
Ruter povezuje više mreža. To znači da ima više interfejsa i
da svaki pripada mrežama sa različitim IP adresama. Kada
ruter sa neke IP adrese dobije paket na jednom interfejsu,
on određuje koji interfejs se koristi za prosleđivanje paketa
na odredište.

Svaka mreža koju ruter povezuje obično zahteva poseban

interfejs. Ovi interfejsi se koriste za povezivanje i
kombinacije lokalnih mreža (LAN) i mreža širokog opsega
(WAN).
Mrežni hardver - Ruter
LAN su obično Ethernet mreže koji sadrže uređaje kao što su
računari, štampači i serveri

WAN se koristi za povezivanje mreža na velikom geografskom

prostoru. Na primer, WAN konekcija se obično koristi za
povezivanje LAN- a na mrežu internet provajdera (ISP).
Mrežni hardver - Ruter
Ruter treba posmatrati kao i bilo koji drugi računar. Ruteri imaju
mnoge iste hardverske i softverske komponente koje se nalaze u
drugim računarima, uključujući:
• CPU (Central Processing Unit)
• RAM (Random-Access Memory)
• ROM (Read-Only Memory)
• Operativni sistem
Mrežni hardver - Ruter
Kako bi se zadovoljile rastuće
potrebe za fleksibilnošću i
kapacitetom, ruteri su lako
skalabilni po pitanju mrežnog
procesiranja.

Ruteri svoje performanse

povećavaju dodavanjem HWIC-
a (High-Speed Wan Interface
Card), dodatnim modulima ili
povećanjem RAM -a.
Mrežni hardver - Ruter
Mrežni hardver - Repeater
 Mrežni hardver - Bridge
Bridge (most) predstavlja hardverski uređaj i/ili softversku aplikaciju
koja omogućava komunikaciju između dve slične mreže.
Na slici most povezuje dve mreže star topologije.
 Mrežni hardver - Gateway
Gateway (izlazna kapija) je namenski hardverski uređaj (ruter) i/ili
softverska aplikacija na serveru čiji je zadatak da omogući komunikaciju
između raznorodnih mreža.
Na slici gateway je server koji povezuje dva tipa mreže, star topologiju
sa ring topologijom.
Mrežni hardver