नुवाकोटको यद्ध

सन ् १७४४ मा नुवाकोटमा नुवाकोटको युद्ध लडिएको थियो। नुवाकोट कान्तिपुर राज्यद्वारा नियन्त्रित थियो
र तिब्बतसम्मको व्यापारिक मार्ग भएकाले यो महत्त्वपूर्ण स्थान थियो। यसअघि नरभूपाल शाह र उनका
छोरा पथ्
ृ वीनारायण शाहले गोरखा राज्यमा दई
ु पटक आक्रमण गरे का थिए। युद्धको तयारीका लागि
पथ्
ृ वीनारायण शाहले युद्ध सामग्री, गोलाबारुद, हतियार प्राप्त गर्न, सैनिकहरूलाई तालिम दिन र तीर्थयात्रीहरू
लिन बनारसको भ्रमण गरे ।उनले आफ्नो सेनाका कर्मचारीहरूलाई सुधार गरे र लोहार, मोची, सफाईकर्मी,
दमाई लगायत जुनसुकै जातका मानिसहरूलाई समावेश गरे र जो कोही पनि शारीरिक र शारीरिक रूपमा
फिट भएको टोलीमा सामेल हुन सक्षम थिए। अघिल्लो दिन शाहले काजी कालु पाण्डेलाई हडतालको लागि
तयार रहन आदे श दिए, गोर्खाहरू आफ्ना हतियार लिएर जम्मा भए र राजाले सेनालाई तीन समूहमा
विभाजन गरे । १ अक्टोबर १७४४ मा गोर्खाहरूले युद्ध जितेका थिए।

दोस्रो नुवाकोट आक्रमण

पिता नरभूपालको एकीकरणको सपना साकार पार्न वि.सं. १८०० मा विराज थापा मगर र महे श्वर पन्तको
नेतत्ृ वमा उनले नुवाकोट आक्रमण गराएका थिए तर नुवाकोटबाट गोर्खालीहरूले पराजयको सामना गर्नु
परेे को थियो।

नुवाकोट आक्रमण तथा विजय

दोस्रो पटक पथ्

ृ वीनारायण शाहले वि.सं. १८०१ मा कालु पाण्डेको सेनापतित्वमा नव
ु ाकोटमाथी हमला गरे का
थिए। यस पटक गोर्खाका १२-२० वर्षसम्मका सबै युवाहरूलाई सशस्त्र तयारी गरीएको थियो भने
सैनिकहरूको सङ्ख्या १ हजार भन्दा माथि थियो। यीमध्ये केहि सैनिक खेतालाहरूको रूपमा नुवाकोट
पुराइएको थियो। तत्पश्चात कालु पाँडल
े े नुवाकोट रक्षा तैनाथ रहे का जयन्त रानालाई गोर्खामा मिल्नुबाहे क
उनको लागि अन्य भलाइ नभएको पत्र पठाएका थिग। तर जयन्त रानाले काठमाडौँ पग
ु ी गोर्खालीहरूबाट
सम्भावित आक्रमणको जानकारी दिँ दै थप सैनिक र हातहतियार माग गरे का थिए। तर उपत्यकामा
इन्द्रजात्राको चहलपहल रहे काले जयप्रकाश मल्लले जयन्त राणाको मागको उपेक्षा गरे का थिए। जयन्त
रानाको छोरा शंखमणी राणाले नव
ु ाकोटको सुरक्षामा तैनाथ रहे कको समयमा गोरखाबाट पथ्
ृ वीनारायण शाह,
दलदर्मन शाह, चौतारा विष्णु शाह, काजी शुरप्रताप शाह आदिले नुवाकोटलाई घेरा हाली एकैपटक आक्रमण
गरे का थिए। दलमर्दन शाहको हातबाट शखमणी राणाको मत्ृ यु भयो र पथ्
ृ वीनारायण शाहले नुवाकोटमाथि
विजय प्राप्त गरे का थिए।

नुवाकोटमा गोरखालीहरूको कब्जा भएकाले नुवाकोटका सिपाहीहरू भागि वेलकोटमा अड्डा जमाई बसेकाले
कालु पाँडक
े ो तत्काल हमला नगर्ने सल्लाहलाई उपेक्षा गरी पथ्
ृ वीनारायण शाहले वेलकोटमा हमला गरे का
थिए। जयन्त राना यहाँ पक्राउ परे का थिए।