Ispitivanje i
defektoskopija
Ispitivanje i defektoskopija konstrukcija
Metoda magnetnih čestica
v.as.mr. Samir Lemeš <slemes@mf.unze.ba>
Ispitivanje i
defektoskopija
Prednosti i ograničenja metode
konstrukcija
„ Metoda za lociranje površinskih i
unutrašnjih diskontinuiteta u
feromagnetnim materijalima
„ Kad se objekat ispitivanja izloži
dejstvu magnetnog polja, na
mjestima magnetnih diskontinuiteta
se formiraju defekti polja
„ Indikator defekta je nakupljanje
feromagnetnih čestica koje su
nanesene na ispitivanu površinu
Metoda magnetnih čestica 3/30
Ispitivanje i
defektoskopija
Prednosti i ograničenja metode
konstrukcija
„ Glavno područje primjene ove metode
je kod ispitivanja poluproizvoda:
metalne šipke i gredice, limovi, otkivci
i liveni komadi
„ Ova metoda se koristi
i kod preventivnog
održavanja: vratila,
okvira, nosača,
zamajaca, kuka,
lopatica turbina i sl.
Metoda magnetnih čestica 5/30
Metoda magnetnih čestica
konstrukcija
„ Prednosti i ograničenja metode
„ Magnetno polje
„ Metode generisanja magnetnog polja
„ Magnetne čestice i tečne suspenzije
„ Primjeri upotrebe
„ Uticajni faktori
Metoda magnetnih čestica 2/30
Ispitivanje i
defektoskopija
Prednosti i ograničenja metode
konstrukcija
„ Magnetne čestice se nanose na
ispitivanu površinu u suhom stanju, ili
u suspenziji (voda ili ulje)
„ Materijali koji nisu magnetični se ne
mogu ispitivati ovom metodom:
legure aluminija,
magnezija, bakra,
titana, austenitni
nerđajući čelici
Metoda magnetnih čestica 4/30
Ispitivanje i
defektoskopija
Prednosti i ograničenja metode
konstrukcija
„ Dobro otkriva male i plitke površinske
pukotine, ali i greške ispod površine
koje nisu na velikoj dubini
„ Ako je greška fina, oštra i blizu
površine (npr.
nemetalni uključak),
ova metoda će je otkriti
„ Ako je greška na većoj
dubini, indikacija će biti
manje uočljiva
Metoda magnetnih čestica 6/30
1
Ispitivanje i
defektoskopija
Prednosti i ograničenja metode Ispitivanje i
defektoskopija
Ograničenja metode
konstrukcija konstrukcija

„ Indikacije se javljaju direktno na „ Može se koristiti samo na

ispitivanoj površini i reflektuju se kao feromagnetnim materijalima
slike stvarnog oblika greške „ Magnetno polje mora biti u smjeru

„ Praktično nema ograničenja u veličini

ili obliku ispitivanih objekata
„ Nije potrebno prethodno čišćenje
„ Moguće je otkriti čak i pukotine koje
su ispunjene drugim materijalom
Metoda magnetnih čestica 7/30
koji siječe glavnu ravan greške
„ Često je potrebna naknadna
demagnetizacija
„ Potrebno je čišćenje radi uklanjanja
magnetnih čestica
„ Za velike proizvode su potrebne jake
struje
Metoda magnetnih čestica 8/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Ograničenja metode Ispitivanje i
defektoskopija
Magnetno polje
konstrukcija konstrukcija

„ Treba voditi računa o lokalnom „ Magnetne čestice se nakupljaju oko

zagrijavanju ili spaljivanju gotovih vazdušnog džepa (diskontinuitet)
proizvoda ili površina na tačkama
električnog
kontakta
„ Potrebno je
iskustvo za
interpretaciju
indikacija

Metoda magnetnih čestica 9/30 Metoda magnetnih čestica 10/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Smjer magnetnog polja Ispitivanje i
defektoskopija
Generisanje magnetnog polja
konstrukcija konstrukcija

„ Da bi pukotine „ Kontinuirana metoda: čestice se

na objektu koji nanose kad struja za magnetiziranje
se ispituje dale već teče
indikaciju „ Rezidualna metoda: čestice se nanose
nakupljanjem kad se struja isključi
magnetnih „ Rezidualna metoda se može korstiti
čestica, silnice samo kod materijala dovoljne
polja trebaju retencije (materijali veće tvrdoće)
biti okomite na
smjer pukotine
Metoda magnetnih čestica 11/30 Metoda magnetnih čestica 12/30

2
Ispitivanje i
defektoskopija
Generisanje magnetnog polja Ispitivanje i
defektoskopija
Generisanje magnetnog polja
konstrukcija konstrukcija

„ Za magnetiziranje se mogu koristiti i

istosmjerna (DC) i izmjenična (AC)
struja
„ DC struja generiše polje koje prodire
kroz presjek objekta
„ AC struja generiše polje
koncentrisano na površini objekta
„ Napon se smanjuje transformatorom;
struja ima jačinu nekoliko stotina
(DC) odnosno hiljada ampera (AC)
Metoda magnetnih čestica 13/30 Metoda magnetnih čestica 14/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Generisanje magnetnog polja Ispitivanje i
defektoskopija
Generisanje magnetnog polja
konstrukcija konstrukcija

„ Tamo gdje nije moguće (ili je opasno)

obezbijediti izvor napajanja, koristi se
permanentni magnet
„ Nedostaci:
„ Veća masa se ne može magnetizirati
dovoljno za pojavu indikacija
„ Fluks se ne može varirati
„ Teško se odvaja od objekta
„ Čestice se nakupljaju na magnetu

Metoda magnetnih čestica 15/30 Metoda magnetnih čestica 16/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Magnetne čestice i suspenzije Ispitivanje i
defektoskopija
Magnetne čestice i suspenzije
konstrukcija konstrukcija

„ Magnetne čestice se klasifikuju po „ Magnetne čestice mogu biti obojene,

mediju u kojem se nalaze
„ Medij može biti zrak ili tečnost
„ Čestice se izrađuju od bilo kojeg
feromagnetnog materijala niske
retencije i visoke magnetne
permeabilnosti
„ Čestice u tečnosti mogu biti puno
sitnije, čime se povećava osjetljivost
za otkrivanje sitnih grešaka
Metoda magnetnih čestica 17/30
radi kontrasta i lakšeg uočavanja
„ Mogu biti i flurescentne, tako da se
posmatraju pod UV lampom
„ Tečnost za nanošenje čestica može
biti ulje (laki destilat petroleja) ili
voda sa dodacima protiv rđanja,
stvaranja pjene, za bolje kvašenje i za
bolju disperziju
Metoda magnetnih čestica 18/30

3
Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe
konstrukcija konstrukcija

„ Suhe čestice crne boje za indikaciju „ Defekti otkriveni magnetnim

greške na česticama u vodenom rastvoru
odlivku

Metoda magnetnih čestica 19/30 Metoda magnetnih čestica 20/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe
konstrukcija konstrukcija

„ Mikropukotine na lopatici kompresora „ Zupčanik prečnika 50 mm izložen

otkrivene magnetnim česticama u magnetnim česticama u vodenom
vodenom rastvoru koje pokazuju pukotine
rastvoru 0,25 x 0,1 mm

Metoda magnetnih čestica 21/30 Metoda magnetnih čestica 22/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe
konstrukcija konstrukcija

„ Defekti na propeleru otkriveni „ Odlivak pod UV lampom pokazuje

magnetnim česticama u vodenom jaku magnetnu indikaciju
rastvoru

Metoda magnetnih čestica 23/30 Metoda magnetnih čestica 24/30

4
Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe
konstrukcija konstrukcija

„ Spiralne pukotine otkrivene pod UV „ Pukotine otkrivene pod UV lampom

lampom

Metoda magnetnih čestica 25/30 Metoda magnetnih čestica 26/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe
konstrukcija konstrukcija

„ Pukotina otkrivena pod UV lampom

Metoda magnetnih čestica 27/30 Metoda magnetnih čestica 28/30

Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri upotrebe Ispitivanje i
defektoskopija
Uticajni faktori
konstrukcija konstrukcija

„ Kod uspostavljanja procedure za

ispitivanje magnetnim česticama
treba uzeti u obzir:
„ Vrstu struje (AC ili DC)
„ Vrstu magnetnih čestica
„ Metod magnetiziranja (rezidualni ili
kontinuirani)
„ Smjer magnetiziranja
„ Jačinu struje (zavisno od tvrdoće
materijala i veličine defekta)
„ Opremu

Metoda magnetnih čestica 29/30 Metoda magnetnih čestica 30/30