ውሃ መድሃኒቴ

ጤናን በውሀ ብቻ ማግኘት

ደራሲ ፡- ፍሪደር ባትማን ዶ/ር

ትርጉም ፡- ዘላለም ንጉሴ ቢ.ኤስ.ሲ

ይህ መፅሀፍ ለህዝብ Eንዲደርስ ከፍተኛ የመንፈስ ድጋፍ ላደረጉልኝ
ቤተሰቦቼ፣
ለደስታ ከበደ፣ ለሀና ንጉሤ Eና ለAሸናፊ ንጉሤ
ታላቅ ምስጋና Aቀርባለሁ።

© መብቱ የAሳታሚው ነው።

የተርጓሚው የቀድሞ ስራዎች
ንፁህ ፍቅር 1994
በቀለኛው ሰላይ 1996
የሚሥጥሩ ቋጠሮ 1999

የኮምፒውተር ፅሁፍ
ሂሩት ጎንፋ
ለውድ Eናቴ ለወ/ሮ Aይናለም
መስፍን ስጦታ ይሆን ዘንድ
Eመኛለሁ።
 Aልታመምንም፣ ውሃ ጠምቶን ነው ፡፡

የውሀ ጥምን በመድሀኒት ለማከም Aትሞክሩ።

ተፈጥሮAዊና ቀለል ያለን Eንዲሁም በምክንያት የተደገፈ

ህክምናን ለመከተል ለሚሹ ሁሉ የተዘጋጀ የቅድመ መከላከያ Eና
ራሰን የማስተማሪያ መድብል፡፡
 መቅድም

በዚህ መፅሀፍ ውስጥ የቀረበው መረጃ Eና የውሀ Aወሳሰድን

በተመለከተ የተጠቀሱት Aስተያየቶች ባጠቃላይ ትምህርትን፣
ስልጠናን፣ የስራ ልምድን፣ Eጅግ የጠለቀ ጥናትና ምርምርን
Eንዲሁም ሌሎች፣ ውሃ በAካል ውስጥ ባለው Aሰራር ዙሪያ የቀረቡ
የደራሲውን የቀድሞ ፅሁፎች መሠረት ያደረጉ ናቸው፡፡ የዚህ
መፅሀፍ ደራሲ ዓላማ፣ ታካሚዎች ያለሀኪማቸው ትEዛዝ
መድሀኒቶቻቸውን Aቋርጠው ራሳቸውን በመፅሀፉ Eየተመሩ በውሀ
ማከም Eንዲጀምሩ Aይደለም፡፡ የደራሲው ዓላማ፣ በቅርብ ጊዜ
ውስጥ፣በAካል ውስጠ-ውስጣዊ መዋቅር Eና ተግባራት ላይ (micro-
anatomy and molecular physiology) የተደረጉ ግኝቶችን
በመመርኮዝ የውሀን ለጤና Aስፈላጊነት Aበክሮ ለማስገንዘብ Eና
Aካል ለረጅም ጊዜ ውሀን ሳያገኝ ሲቀር ከልጅነት Eስከ Eርጅና
ድረስ ምን ምን ጉዳቶች ሊያገኙት Eንደሚችሉ ለAንባቢያን
ለመጠቆም ነው፡፡ ይህ መፅሀፍ የተዘጋጀው የመድሀኒት ሕክምናን
Eንዲተካ ሳይሆን ወይንም የሐኪምን ምክር ወደጎን ለመተው
የሚያበረታታ ሳይሆን፣ ለሀኪሞች Eና ለታካሚዎች Aጋዥ ሆኖ
Eንዲያገለግል በሚል ነው፡፡ Eዚህ ላይ የተቀመጡትን መረጃዎች
መጠቀም የፈለገ ሁሉ Eነዚህን ማስጠንቀቂያዎች መዘንጋት
የለበትም፡፡ Aስጊ በሚባሉት በሽታዎች ተይዘው ህክምና
Eየተከታተሉ ያሉ ሁሉ፣ በተለይም Aሳሳቢ የኩላሊት ችግር
ያለባቸው፣ቀደም ብለው ሀኪማቸውን ሳያማክሩ የመፅሀፉን ምክሮች
ጥቅም ላይ ማዋል የለባቸውም፡፡

ለረጅም ጊዜ የቆየ ህዋሳዊ የውሀ Eጦት ጊዜያችን

በፊት Aሰቃይቶ ሞትን ያመጣል፡፡ የችግሩ የመጀመሪያ ምልክቶች
Eስከዛሬ ድረስ፣ መነሻቸው ያልታወቀ በሽታዎች Eየተባሉ ሲጠሩ
ቆይተዋል፡፡
 መንደርደሪያ

የሕክምናው ዘርፍ Eጅግ ውስብስብ Eና ከፍተኛ ወጪን

የሚጠይቅ Eየሆነ ከመጣባቸው ምክንያቶች Aንዱና ጎልቶ
የሚታየው፣ የሕክምና መገልገያ መሳሪያዎች Eና መድሀኒቶች ላይ
የሚደረገው ጥናት Eና ምርምር፣ በታካሚዎች ዘንድ ያላቸውን
ውጤቶች ጨምሮ፣ የሚያስከፍሉት ዋጋ ከመጠን በላይ Eየገዘፈ
መምጣቱ ነው፡፡ በከፍተኛ ደረጃ Eና ተደጋጋሚነት ማስታወቂያ
የሚሠራላቸው ምርቶችን ሽያጭ ለማሳደግ በሚል፣ ዳጎስ ያለ
ደመወዝ ያላቸው የሕክምና ወከልት ወይንም ጠበቆች ለምርቶቹ
የዋጋ ጣሪያ ያወጣሉ፡፡ ይህ ብቻ ሳይሆን ዶክተሮችም በሚሰጧቸው
ጉርሻ Eየተታለሉ Eነዚህን መድሀኒቶች ለማስተዋወቅ ይገደዳሉ፡፡
ታካሚዎች ግን መድሀኒቶቹ ፈውስን Eስኪሰጧቸው ድረስ
Aያቋርጧቸውም፡፡ ያላወቁት ነገር፣ መድሃኒቶቹ የተመረቱት
Eንዲፈውሷቸው ያለመሆኑን ነው፡፡ ከተፈወሱማ መድሀኒቶቹን
መውሰድ ያቆማሉ፡፡ መድሀኒቶቹ ያክሟቸዋል፣ በቃ! የህክምናው
ዘርፍ ንግድ ትርፋማ ሆኖ መቆየት የሚችለው በዚህ Eንከን የለሽ
ስልት Aማካይነት ነው፡፡ በሕክምናው መስክ Aሳፋሪ የሚባለው
ይህ ብቻ Aይደለም፡፡
በሕክምና መስክ፣ የተወሰዱ ስልት-መር Eመርታዎች፣
በዘመናዊ የኤሌክትሮኒክስ መሳሪያዎች Aማካይነት ሊደረስባቸው
ተችሏል፡፡ ይህም ቢሆን የመድሀኒትን ዋጋ ለማኖር የራሱን ሚና
ተጫውቷል፡፡ የማስተማሪያ ሆስፒታሎች Eና የጥናትና ምርምር
ተቋሞች በAብላጫው የገቢ ምንጫቸውን የሚያገኙት ከጤና ጥበቃ
ስርዓቱ Iንዱስትሪያላዊ Aካላት ነው፡፡ በዚህም የተነሳ፣ በሕክምና
ዙሪያ የሚደረጉትን ጥናትና ምርምሮች የሚመሩት Eና
የሚቆጣጠሩት፣ ለራሳቸው ትርፍ ለሚያመጡ ፕሮጀክቶች ብቻ
መEዋለ-ንዋይን የሚመድቡት የጤና ጥበቃ Iንዱስትሪው Aካላት
ናቸው፡፡
Aሁን ታላቅ የደስታ ጊዜ መጥቷል፡፡ የሰው Aካል የውሀ
Eጥረት በሚገጥመው ጊዜ የተለያዩ ዓይነት ውስብስብ ምልክቶችን
ያሳያል፡፡ Eነዚህ የድርቀት Eና የጥም ድንገተኛ ምልክቶች
ናቸው፡፡ Aካል ከምናውቀው የAፍ መድረቅ ሌላ ብዙ ተጨማሪ
የውሀ Eጦት ምልክቶችን ያሳያል፡፡ ከዚህ ባልተናነሰ በግልፅ
የሚታየው፣ የሕክምና ባለሞያዎች የሰው ልጅ Aካል "የውሀ ያለህ !"
Eያለ የሚጮህባቸውን የተለያዩ ቋንቋዎች ያለመረዳታቸው፣ ታላቅ
የሕክምና ታሪክ Aሳዛኝ ክስተት ነው፡፡ የAካልን የከረመ የውሀ ጥም
በኬሚካሎች (በመድሀኒቶች) Eና በሌሎች ዘልማዶች፣ ለምሳሌ
በቀዶ ጥገና ለማስታገስ መርጠዋል፡፡ ይህ ትልቅ ስህተት ቢሆንም
Eውነት ነው።
ከሁሉ የከፋው ግን የሕክምናው ማሕበረሰብ ዋና Aካል
Eንደተለመደው Aሁንም ንግዱን ለማጧጧፍ መርጦ ይህንን
መልካም ዜና ጆሮ ዳባ ልበስ ማለቱ ነው፡፡ በዋነኝነት
የየማህበረሰቡ የጤና ጥበቃ ዋጋ ውድነት ምክንያት፣ የሰው ልጅ
Aካል የውሀ ፍላጎቶች መገለጫዎችን ያለመለየት ነው፡፡ በAሁኑ
ወቅት ያለው Aወቃቀሩ፣ ማለትም ፈላጭ ቆራጮቹን Eንጂ ጤና
ጥበቃን የሚሻውን ህብረተሰብ የማያገለግለው Aወቃቀሩ፣ የመሻሻል
ተስፋ Eያሳየ Aይደለም፡፡
በዓለም ላይ በምጥቀቱ ተወዳዳሪ የሌለው የAሜሪካ ብሔራዊ
የጤና ተቋም ፣ በማህበረተሰብ ላይ የፈፀመው ክህደት ከዚህኛውም
የበለጠ Aሳዛኝ ነው፡፡ በመጀመሪያ ደረጃ የውሀን የመድሀኒትነት
ባህሪያት ያላጠናው ለምንድን ነው? የመድሀኒት Eንክብሎችን
ለመዋጥ የሚወሰደውን ውሀ በጎ ተፅEኖ ከ"መድሃኒቱ" ለይቶ
ያላስቀመጠው ለምንድን ነው? Aዘውትሮስ ውሀን በማይጠጣ ሰው
ላይ ምን ጉዳት Eንደሚመጣበት ያላጠናው ለምንድን ነው? Eነዚህ
የስህተቱ መጀመሪያዎች ናቸው፡፡ ተቋሙ Eነዚህን ስህተቶችሰ
ለምን ወደ ጥቃት መሳሪያ ለወጣቸው?
ካደረግኩት ፍሬ Aልባና የረጅም ጊዜ፣ ጥረት Eንደተገነዘብኩት
ከሆነ ግን ውሀን ከተፈጥሮAዊ መድሀኒቶች ጋር በማሰለፍ በጥናትና
ምርምር ውስጥ ለማካተት የሚሆን መEዋለ ንዋይ የተዘጋጀ
Aይመስልም፡፡ በተጨማሪም፣ ገንዘቡ ቢመደብም የዚህ ጥናትና
ምርምር ርEስ ከዩኒቨርስቲዎች Eና ብሔራዊ Eውቅናን ላገኙ
የምርምር ተቋማት የማይማርክ ይመስል ይሆናል፣ ግን ደግሞ
የጤና ችግሮች ውሀን EንደተፈጥሮAዊ መድሀኒትነት በመጠቀም
የሚሰጥ ሕክምና ከታካሚዎች ዘንድ ምላሽ Aግኝቶ ውጤቱ
ለሌሎች ምስክር ሆኖ መታየት Aለበት፡፡ ስለዚህም በጤና ጥበቃ
መዋቅሩ ውስጥ ያሉትን ባለሞያዎች Aሁን የሚከተሉትን የሕክምና
ስልት Eንዲለውጡ ማሳመን Aስፈላጊ ይሆናል፡፡
Eኔ Eንደሚታየኝ ከሆነ፣ የሕክምና ባለሞያዎች የሕክምና
Aሰጣጥ ስልታቸውን ከመለወጣቸው በፊት፣ ልክ በዚህ መፅሀፍ ላይ
Eንደተቀመጡት ዓይነት ደብዳቤዎች፣ "ቀላል Eና ቀጥተኛ"
ማሳያዎች ያስፈልጋሉ፡፡ Aሁን የሚከተሉት ስልት የሚስማማው
የኬሚካል ምርቶችን (መድሀኒቶችን) ለማስተዋወቅ ብቻ ነው፡፡
ጭፍናዊና የነሲብ ሙከራዎች የሚጣጣሙት Aንድን ኬሚካል
ከሌላ ብዙም ዝና ከሌለው የኬሚካል ምርት ጋር ለማነፃፀሪያነት
ነው፡፡ ይህ ስልት በEጥረት የተነሳ ለሚከሰቱ የጤና ችግሮች
በተለይም የውሀ Eጥረት ለሚያመጣቸው የተስማማ Aይደለም፡፡
በውሀ Eጥረት የተነሳ የሚከሰቱ የተለያዩ Aይነት ቀዳሚ
ምልክቶችና ችግሮችን የሚወስነው፣ የየሰዉ Aካል Aካላዊ Aሰራር
ወይንም የAካላዊ Aሰራር ደረጃ ነው፡፡ ለዚህም ነው፣ Eነዚህን
የበሽታ ምልክቶች የሚያሳዩ የውሀ Eጥረት ደረጃዎች፣ በተለምዶ፣
ብዙ የተለያዩ ዓይነት የበሽታ ሁኔታዎች ተደርገው የሚታዩት፡፡
ወደ መፅሀፉ Eየጠለቃችሁ ስትገቡ Aሁን የተናገርኩትን
ትረዳላችሁ፡፡ ከዚህ ሌላ፣ ከቅርብ ጊዜ በፊት ከተደረሰባቸው የውሀ
Eጥረት ምልክቶች መከከል ከAንድ በላይ የሆኑት የታዩባቸው
ግለሰቦች የፃፏቸውን ደብዳቤዎችም ታነብባላችሁ፡፡
Aሁን የምንገኘው በሕክምና ሳይንስ የAዲስ ዘመን ውጋጋን
ውስጥ ነው፡፡ "የሰው ልጆችን ከሚያጠቁ በሽታዎች የAብዛኞቹ
መንስኤ የAካል ውስጥ ውሀ Eጥረት ነው፡፡" የሰው ልጅ Aካል
የመጀመሪያ Aወቃቀር ከምትገምቱት በላይ ምሉE ነው፡፡
EስከAሁን ድረስ ይህንን ፍፅምናውን Eንዴት ጠብቀን
Eንደምናቆየው ካላወቅን፣ የራሳችን ጥፋት ይሆናል፡፡ Aካል
በዋነኝነት የተገነባው በውሃ ከሆነ፣ Aዘውትረን ውሀ ካልጠጣን፣
የጎደለውን ከየት Aምጥቶ ይሞላል? Aሁን ይህንን የጎደለ ውሀ
በAስቸካይ ለመሙላት መቼ ጥያቄ Eንደሚያቀርብ Aውቀናል፡፡
Eዚህ መረጃ ላይ መመርኮዝ Aለብን፡፡ ውሀን መሸጥ Aያዋጣም፡፡
ስለዚህ ውሀን ከማስተዋወቅ በስተጀርባ የተደበቀ ሌላ ምክንያት
የለም፡፡ ይህን መረጃ ለምትወዷቸው ሰዎች ብታካፍሏቸው
ተጠቃሚዎቹ Eናንተ ናችሁ፡፡
ባለንበት ዘመን፣ የከረመ የውሀ Eጥረትን Aንብቦ በቀላሉ
ለመረዳት የሚያስችለን መፅሀፍ ይኸው ብቻ ነው፡፡ ደጋግማችሁ
በማንበብ ውሀ በሰው Aካል ውስጥ ያለውን ከፍተኛ ሚና መረዳት፣
በዚህም ህክምና መስጠትና ማዳን ትችላላችሁ፡፡ በዚህ መፅሀፍ
ውስጥ፣ ፈሳሾች Eና ውሀ የግድ ተመሳሳይነት Eንደሌላቸውም
ታዉቃላችሁ፡፡ ስለ ለስላሳ መጠጦች ጎጂ ገፅታም ትማራላችሁ፡፡
በዚህ መፅሀፍ ላይ የተካተተው መረጃ ጠቃሚ ሆኖ
ካገኛችሁት፣ Eባካችሁ ድምፃችሁን ከፍ Aድርጉና የዘመናችንን
የሕክምና ስልት Aስቀያሚነት ለፍፉ፡፡ የዶክተሮች ተግባር ማዳን
ነበር፡፡ የሰው ልጅን ለማገልገል ቃለ-ማህላ ገብተዋል፡፡ Aሜሪካ
ከንግድ ሌላ ጉዳይ የላትም፣ (The business of America is
business) የሚለው Aባባል Eውነት ነው፣ ዳሩ ግን ከንግድ-መር
Aስተሳሰብ ውጪ ሌላ ጉዳይ የሌላቸው ባልደረቦቼ፣ "Aልታመምን ፣
ውሀ ጠምቶን ነው" የሚለውን ቀላል መልEክት የማደናቀፍ መብት
የላቸውም፡፡ የመሰል ሰው ልጆችን ስቃይና ህመም፣ ከቅርብ ጊዜ
በፊት Eንደምናስተውለው ወደገንዘብ መሠብሰቢያ ንግድ
የሚመነዝሩበት መብት የላቸውም፡፡
ልባዊ ምክራቸውን ከሚሹ ታካሚዎች መልካም ደህንነት
በፊት፣ የራሳቸውን ጥቅም የሚያስቀድሙት ሁሉም ዶክተሮች
ያለመሆናቸውን በትህትና ማስረገጥ Eፈልጋለሁ፡፡ ይህን ለመረዳት
ስለመጽሀፉ Aስተያየት የሰጡ ዶክተሮችን ዝርዝር መመልከት ብቻ
በቂ ነው፡፡ ከዝርዝሩ መሀል በዚህ የተቀደሰ ሙያችን ላይ ጥቁር
ጥላ Eንዲያጠላበት Eያደረጉ ያሉት በጣም ጥቂቶቹ ብቻ ቢሆኑም፣
የሚያሳዝነው ግን Eነዚህ ጥቂት ዶክተሮች የተቀመጡት በከፍተኛ
የውሳኔ ሰጪነት ማEረግ ላይ መሆኑ ነው፡፡ ዳሩ ግን ብርሀን ሲኖር
ጨለማ የመጥፋት ግዴታ Aለበት፡፡ ውሀ ለብዙዎቹ በሽታዎች
ተመራጭ የተፈጥሮ መድሀኒት መሆኑን ብዙ ሰዎች በሚገነዘቡ
ወቅት፣ በተቀደሰው የሕክምና ሙያ ውስጥ የሚገኙት የበግ ለምድ
የለበሱ ተኩሎች ንግዳቸውን የሚቀጥሉበት ሌላ ስፍራ ይፈልጋሉ፡፡
በተለምዶ ዶክተሮች የሀሳብ Aመንጪነትን Eና
የፈላስፋነትን ስፍራ ይዘው ቆይተዋል፡፡ ቀደም ብሎ የተዘጋጀና
የተብላላ መረጃን ሸምድደው ብቻ በቃል በመያዝ ለማለፍ
የተገደዱት፣ ከቅርብ ጊዜ በፊት በማስተማሪያ ሆስፒታሎች ውስጥ
የተቀረፀውን ትምህርት Aሰጣጥ ለማለፍ ሲሉ ብቻ ነው፡፡
EንደEውነቱ ከሆነ፣ መፅሀፍት የተፈጠሩት መረጃን ለማከማቸት፣
AEምሮ ደግሞ የተፈጠረው ለ"ማሰብ" ነው፡፡ በከረመ የውሀ Eጦት
ሳቢያ የተፈጠሩ ውስብስብ የጤና ችግሮች ዙሪያ የተከማቹ
የተሳሳቱ መረጃዎችን በቃል ይዞ የማስታወስን ሸክም ካስወገድን
በኋላ፣ የምናፈራቸው Aዳዲስ ዶክተሮች Eንደገና ልሂቃን Eና
ህሊና-መር ይሆናሉ፡፡ የዚያን ጊዜ ውሳኔዎቻቸው ልባዊ Aክብሮትን
Eና በወርቅ የሚለካ ዋጋ ይኖራቸዋል፡፡
በሕክምናው ዓለም ውስጥ ብሩህ ብርሀንን የሚፈነጥቅ Aዲስ
ዘመን Eንዲመጣ ተስፋ በማድረግም፣ የዚህ መፅሀፍ Aንባቢዎች
ዛሬ የሚታየውን የሕክምና መዋቅር በመለወጥ ረገድ የራሳቸውን
የማይናቅ ሚና Eንዲጫወቱ መልካሙን ሁሉ Eመኛለሁ፡፡
በመፅሀፉ የተካተቱት ደብዳቤዎች Eያንዳንዳቸው፣ ተመሳሳይ የውሀ
Eጥረት ምልክቶችን ለሚያሳዩ በሚሊዮን ለሚቆጠሩ ሰዎች "ውሀ
በመድሀኒትነት" ሲወስዱ ሊያመጣ ለሚችለው ፈውስ፣ ለምሳሌ
ናሙናነት ብቻ የቀረቡ ናቸው፡፡ በሕክምናው ሙያ ላይ የተሰማሩ
ስርዓተ-Aልበኞች Eና ከEውቀት የራቁ Eነዚህን ደብዳቤዎች
"ተረት" Aድርገው የማይቀበሏቸው ይሆናሉ፡፡ ከEነሱ በቁጥር Eጅግ
የሚልቁ ግን ከሚያስብ ህሊና ጋር የተገናኙ ዓይኖች ያሏቸው፡፡
በEነዚህ ደብዳቤዎች ውስጥ ያለውን Aዲስ Eውነት ማለትም
"Aልታመምንም፣ ውሀ ተጠምተን ነው፡፡" የሚለውን ያስተውላሉ፡፡
ይህ Eውነት በAሁኑ ወቅት ያለው የሕክምና ሙያ በሕዝብ ላይ
Eያደረሰ ያለውን ጥፋት ፍፃሜ ያውጃል፡፡
ይህ መፅሀፍ የሰው ልጅ Aካል ከውሃ ጋር ስላለው የፍቅር
ግንኙነት Eንደሚተርክ "ልብ-ወለድ" መፅሀፍ Eንዲነበብ ታስቦ
የተዘጋጀ ነው፡፡ በቁንፅል ሊነበብ የተዘጋጀ Aይደለም፡፡
ላልተቆጠበ ፍቅራዊ ድጋፏና ርዳታዋ ባለቤቴን ዚዎፓን
ላመሰግናት Eወዳለሁ፡፡ ኤፍ. ባትማን፣ ኤም. ዲ.
1
በ”መድሀኒት” ፈውስ የማይገኘው ለምንድነው?

“የዛሬ ዘመን የሕክምና ባለሞያዎች ውሀ በሰው ልጅ Aካል ውስጥ

ያሉትን ወሳኝ ሚናዎች Aልተገነዘቡም፡፡”

መድሀኒቶች የሚያስወግዱት የበሽታውን ስቃይ

ብቻ ነው፡፡ የሰው ልጅን Aካልን የሚያጠቁና
Eየተባባሱ የሚሄዱ በሽታዎችን ለማዳን ታስበው
የተዘጋጁ Aይደሉም፡፡
በዚህ መፅሀፍ፣ ውሀ በAካል ውስጥ ስላለው ሚና
Eንመለከታለን፣ ይህንን በግልፅ መረዳትም የማህበረሰባችንን የጤና
ችግሮች Eንዴት ሊፈታ Eንደሚችል Eንመረምራለን፡፡ በሽታ
ተከላካይ መድሀኒት፣ Eንዴት የማንኛውም ህብረተሰብ የጤና ጥበቃ
ዋንኛ ስልት ሊሆን Eንደሚችል Eንማራለን፡፡ በዚህ መፅሀፍ Eና
ከዚህ በኋላ በምናደርገው ቆይታ ባጠቃላይ፣ ጀብደኛው ተዋናይ
ውሀ ይሆናል፡፡ Eያንዳንዱን ማብራሪያ የምንመለከተው፣ በሰው
ልጅ Aካል ውስጥ በሚካሄዱት Eለታዊ ክንዋኔዎች መሀል ዋነኛው
ወኪል Eና ቀዳሚ ተጠሪው ውሀ ነው፣ የሚል Eይታን ይዘን
ይሆናል፡፡ ይህን የውሀ ወሳኝ ሚና በልቦናችን ይዘን፣ ጥቂት የጤና
Eክል ሁኔታዎች Eንቃኛለን፡፡ በAካላዊ Aሰራር ክንውኖች ውስጥ
የውሀ ሚና በማይኖርበት ወቅት የኋላ ኋላ ወደበሽታነት የሚለወጡ
ሁኔታዎችንም Eንመለከታለን፡፡
በምንዳስሳቸው “በሽታዎች” ላይ፣ የችግሮቹ መንስኤ ሌሎች
ሂደቶች ናቸው፣ የሚል ድምዳሜና መላምት ላይ ከመድረሳችን
በፊት፣ የውሀ Aካዊ Aሰራር ሂደት መዛባት Eንደመነሻ ሆኖ
የሚጫወተው ሚና ግምት ውስጥ መግባት Aለበት፡፡ በመጀመሪያ
Aካል ውስጥ በሽታን የሚፈጥሩ ቀላል የሚባሉት መንስኤዎች
ለይተን በማውጣት ከEነዚህ የበለጠ ውስብስብነት ያላቸውን ማሰብ
Aለብን፡፡ የውሀ Eጥረት በሽታን ሊያስከትል መቻሉ፣ ቀላል ሐቅ
ነው፡፡ ውሀ ለAካል “ጥሩ” መሆኑን የማያውቅ ማንም የለም፡፡ ውሀ
ለAካል መልካም ደህንነት ምን ያህል Aስፈላጊ Eንደሆነ ግን
የሚያውቁ ጥቂት ናቸው፡፡ የየEለቱን የውሀ ፍላጎቱን ያጣ Aካል
ምን Eንደሚፈጠርበት የሚያውቁ ጥቂት ናቸው፡፡ ይህቺን Aጭር
መፅሀፍ ካነበባችሁ በኋላ ግን በዚህ ጉዳይ ላይ ጠለቅ ያለ ግንዛቤ
ይኖራችኋል፡፡ከውሃ Eጥረት የተነሳ የሚመጡ በሽታዎችን
ለመከላከልና ለማከም ዋናው መፍትሔ ውሀን በተከታታይ
ያለማቋረጥ መውሰድ ነው፡፡ በዚህ መፅሀፍ የምንተነትነው ይህንን
ይሆናል፡፡ የምንጠቅሳቸው የጤና ቀውሶች በAብዛኛው፣ በውሀ
Eጦት የተነሳ የሚፈጠሩ ችግሮች የሆኑበትን ምክንያት
Eንወያይበታለን፡፡ በየEለቱ የምትወስዱትን የውሀ መጠን
በመጨመር ብቻ መሻሻል ከታየባችሁ፣ Aትጨነቁ፡፡ የምግብ Eና
የውሀ Aወሳሰዳችሁን ማስተካከላችሁ ብቻ ችግሩን መቅረፍ ካልቻለ
ግን የባለሞያ Eርዳታን ማግኘት Aለባችሁ፡፡ Eዚህ ላይ የቀረበው፣
የውሀ-Eጦት በሽታዎች ለመከላከልና ለማዳን የሚሆን Eውቀት
ነው፡፡በመፅሀፉ መጨረሻ ላይ፣ ለረጅም ጊዜ የኖረ የውሃ-Eጦት Eና
የጤና ችግሮች Aነሳስ ለAንባቢው ግልፅ ከሆኑለት በኋላ፣ የEለታዊ
ውሀ Aወሳሰድ Aመጣጠን በተመለከተ Eንዲሁም በምግብ Aወሳሰድ
ሁኔታ ዙሪያ መረጃ ይኖራል፡፡ ይህም መረጃ፣ በውሀ-Eጦት የተነሳ
የሚፈጠሩ በሽታዎችን ለመከላከል Eና የማይቀለበስ ችግር ላይ
ካልደረሰም፣ ሙሉ በሙሉ የማዳን ብልሃትን ይሰጠናል፡፡
 መሠረታዊ ሀሳቦች

በውሀ ውስጥ የተጀመረው የፍጥረት ሕልውና፣ ሕይወት-

ሰጪ በሆነው በውሃ ላይ ያለው ጥገኝነት የሰው ልጅ Aካልም ውርስ
ባህሪይ ነው፡፡ ሰውን ጨምሮ፣ ውሃ በሕያው ፍጡር ላይ ሁሉ
የሚጫወተው ሚና፣ ሕይወት ለመጀመሪያ ጊዜ ከተፈጠረችበት ጊዜ
Aንስቶ EስAሁን ድረስ Aልተለወጠም፡፡
በየብስ ላይ መኖር፣ ውሀ ካለበት ስፍራ ፈቀቅ ማለትን
ከመጠየቁ Aስገዳጅነት የተነሳ፣ ቀስበቀስ Eየዳበረ የሚሄድ፣ የAካል
ውስጥ ውሀን ይዞ መቆየት የሚችል ስርዓት መፈጠር ለቀጣይ
የፍጡራን Eድገት Aስፈላጊ ሆኖ ተገኘ፡፡ ይህ ጊዜያዊ የውሀ
Eጥረትን ለተወሰነ ጊዜ ተቋቁሞ የመቆየት ሂደት፣ በሰው ልጅ
Aካል ውስጥ ተወርሶና ጠንካራ መዋቅራዊ Aሰራርን ይዞ
ይታያል፡፡ ይህ ሂደት በዘመናችን የሰው ልጅ Aካል ውስጥ ለሚገኙ
ከዋኒ ስርዓቶች ሁሉ መሠረታዊ Eገዛን Eየሰጠ የሚገኝ ነው፡፡
ቀደም ብለው ለተፈጠሩ የውሀ ጥገኛ Eንስሳት፣ ከገደቦቸው
Aልፈው ሽርሽር መሄድ ጭንቅ ውስጥ ያስገባቸው ነበር፣
ምክንያቱም ያከማቹት ውሀ በቶሎ ተንኖ Aካላቸው ይደርቃል፡፡
ይህ “ጭንቅ” ቀስ በቀስ የውሀ Eጦትን የሚቋቋም Aካላዊ
Aወቃቀርን ይመሠረታል ፡፡ ከሁሉ በፊት፣ ሂደቱ የAካልን የውሃ
“ክምችት” በቁጠባ የማከፋፈል ተግባርን ያካሂዳል፡፡ Aካል
በAስቸካይ የሚፈልገው የውሃ Aቅርቦት ውሱንነት በግምት ታሳቢ
ያደርጋል፡፡ በAካል ውስጥ ያሉትን የውሃ ክምችቶች በትክክል
የመደልደሉን ሀላፊነት የሚወስድ ከዚህ የበለጠ ውስብስብ የሆነ
ስርዓት Aለ፡፡
ይህ ውስብስብ Eና ባለብዙ Eርከን የውሀ ድልድልና
ማከፋፈል ሂደት፣ Aካል የተብቃቃ የውሀ Aቅርቦት ማገኘቱን
የሚያበስሩ ግልፅና የማያሳስቱ ምልክቶችን Eስኪያገኝ ድረስ
ይቀጥላል፡፡ የሰውነትን Eያንዳንዱን ተግባር የሚቆጣጠረውና
የትግበራ ብቃቱን የሚወስንለት የውሀ ፍሰት መጠን በመሆኑ፣
Eጅግ ዋንኛ ለሚባሉት፣ Aዲስ የሚፈጠር “ጭንቅ”ን ለሚጋፈጡና
ለሚያስተናግዱ ብልቶች በቂ ውሀ Eና ምግብ መድረሱን
የማረጋገጫው ብቸኛው መንገድ፣ “የውሀ Aስተዳደር” ይሆናል፡፡
ይህ Aካላዊ የAሰራር ሂደትም፣ ከተፈጥሮ ጠላቶች Eና
ከAዳኞች ህይወትን ለመታደግ Eንደመከላከያነት በመሆን የበለጠ
Eየተጠናከረ ሄደ፡፡ በፍልሚያ ወይንም ከAደጋ በማምለጥ ጊዜ
ራስን ለመጠበቂያነት ዋንኛው ከዋኒ ስርዓት ነው፡፡ በማህበረሰብ
ዘመናዊ ህይወት የውድድር Aምባ ላይ፣ ይህንኑ ስርዓት ተግባር
ላይ Eናገኘዋን፡፡

በAካል የውሀ ድልድል ጊዜ ላይ መምጣታቸው ከማይቀር

ሂደቶች መካከል Aንዱ፣ Aንድ የAካል መዋቅር ቀደም ተብሎ
ከተወሰነለት የውሀ መጠን በላይ Eንዳያገኝ የሚከለክለው የጭካኔ
Aሰራር ነው፡፡ ይህ Aሰራር በሁሉም የAካል ብልቶች ዘንድ
ተፈፃሚነት Aለው፡፡ በዚህ የውሀ ክፍፍል ስርዓት ውስጥ፣ የAንጎል
ብልት Aሰራር ከሌሎች ሁሉ ስርዓቶች በጥብቅ ግንባር ቀደምነት
ይስተናገዳል፡፡ Aንጎል የጠቅላላውን Aካል ክብደት 2 በመቶ ብቻ
የያዘ ቢሆንም፣ ከ18 -20 በመቶ የሚሆነውን የደም ዝውውር
ይቀበላል፡፡ የመኪና ራዲያተር በሚግል ጊዜ በጢስ Aማካይነት
መቀዝቀዝ መፈለጉን በምልክት Eንደሚያሳይ ሁሉ፣ የAካል ውሀ
ክምችት፣ Aመጣጠንና Aከፋፈል ስርዓትን የሚቆጣጠረው የAካል
“ስንቅና ትጥቅ” ክፍል የበለጠ ንቁ Eየሆነ ሲመጣ የውሀ Eጦት
Eየገጠመው ያለ ስፍራ መኖሩን የሚያመለክት ማስጠንቀቂያ
ይሰጣል፡፡

ዘመናዊ ኑሮን የሚኖሩ ማህበረሰቦች ውስጥ፣ ሻይ፣ ቡና፣

Aልኮል Eና የተፈበረኩ ለስላሳ መጠጦች፣ ለAካላችን Eለታዊ የውሀ
ፍላጎቶች ተገቢ ምትክ ይሆናሉ ብሎ ማሰብ የተለመደ ቢሆንም፣
Eጅግ የተሳሳተ Aመለካከት ነው፡፡ Eነዚህ መጠጦች ውሀን
መያዛቸው Eውነት ነው፣ ዳሩ ግን ከውሀ በተጨማሪ ውሀን መጣጭ
ንጥረ ነገሮችን (Dehydrating agents) ጨምረው ይዘዋል፡፡
ራሳቸው የሟሙበትን ውሀ ብቻ ሳይሆን የሰውነታችንንም የውሀ
ክምችት በመምጠጥ ያጎድሉታል። በዛሬው ዘመን፣ ዘመናዊ
ህይወት ሰዎች በፋብሪካ የሚመረቱ ብዙ Aይነት መጠጦች ላይ
ጥገኛ Eንዲሆኑ Aድርጓቸዋል፡፡ ህፃናት የሚለማመዱት ውሀ
መጠጣትን ሳይሆን ፣ Eንደውም ጭማቂዎችን Eና ለስላሳ
መጠጦችን Eንዲያስበልጡ Eና በEነሱ ላይ ጥገኛ Eንዲሆኑ ነው፡፡
ይህ በAካል የውሀ ፍላጎቶች ላይ ራሳችን በራሳችን ላይ የጣልነው
ገደብ ነው፡፡ የAካልን የውሀ ፍላጎቶች ሙሉ ለሙሉ ለማሟላት
ሲባል የፋብሪካ ምርት የሆኑ መጠጦችን መጠጣት Aይቻልም፡፡
ከዚህ ሌላ፣ ለስላሳ መጠጦችን ማዘውተር በራሱ ለስላሳ በማይኖር
ጊዜ ውሀ የመጠጣት ፍላጎትን ያዳክማል፡፡
 በAሁኑ ወቅት የሕክምና ባለሞያዎች፣ ውሀ በAካል ውስጥ
ያለውን ዘርፈ ብዙ ሚና Aልተገነዘቡትም፡፡ የውሀ Eጦት ሲሰነብት
የተወሰኑ የAካላዊ Aሰራር ስርዓቶችን ሂደት ያጨናግፋል፡፡ ይህንን
ለማሳየት በAካል ከዋንያን Aማካይነት የሚሰጡ ምልክቶች፣
Eንዳልታወቁ ዓይነት በሽታዎች ተደርገው ይታያሉ፡፡ በAልጋ ላይ
የሚሰጥ ህክምናን ከመንገዱ ካስወጡት መሰረታዊ ስህተቶች Aንዱ
ይኸው ነው፡፡ የሕክምና ባለሞያዎች የመከላከያ ርምጃዎችን
መውሰድ Eና ለሰው ልጅ ዋንኛ በሽታዎች ገቢረ-Aካላዊ
(physiologic) ፈውሶችን መስጠት Eንዳይችሉ ከልክሏቸዋል፡፡
Eነዚህ ምልክቶች ገና በሚስተዋሉ ጊዜ፣ Aካል Aደላዳይ
ስርዓቶቹ የሚያከፋፍሉትን ውሀ ማግኘት ይኖርበታል፡፡ ይሁን
Eንጂ የሕክምና ባለሞያዎች Eነዚህን ምልክቶች ማስታገስን
የተማሩት የኬሚካል ውጤቶችን በመጠቀም ምልክቶቹን ፀጥ
በማድረግ ነው፡፡ ይህንን የሰማይ ስባሪ የሚያህል ስህተት መረዳት፣
ያለውን ከፍተኛ ቦታ በፍፁም Aያውቁትም፡፡ በEነዚህ የውሀ
Aከፋፋዮች Aማካይነት የሚላኩ ምልክቶች፣ የክልላዊ ጥማት Eና
የAካል ድርቀት ማሳያዎች ናቸው፡፡ ገና ከመጀመራቸው፣ ብዙ ውሀ
በመጠጣት ብቻ ማስታገስ ቢቻልም፣ የገበያ ላይ ኬሚካል
ውጤቶችን በመጠቀም ያለAግባብ ከመስተናገዳቸው የተነሳ
በመጨረሻ ወደበሽታነት ይቀየራሉ፡፡ የተፈጠሩትን በሽታዎች
ለማከም የሚወሰዱት ሌሎች ኬሚካሎችም የስህተት መንገዱን
ያራዝሙታል፡፡ በመጨረሻ ታካሚዎቹ ወደሞት ያመራሉ፡፡ ይህ
Aሳዛኝ ነው፡፡ ሽሙጡ ምን ይመስላችኋል? Aዎ፣ ታካሚው
የሞተው ታሞ ነው፣ የሚል፡፡ ይህን ማለታቸው፣ ህሊናቸውን ከፀፀት
ነፃ ያደርገው ይሆን? ያጠያይቃል !!
የAካልን የውሀ Eጥረት ምልክቶች በኬሚካል ውጤቶች
የማስታገሱ ስህተት፣ በታካሚው Aካል ህዋሳት ላይ ጎጂነቱ
ከመቅፅበት የሚስተዋል ነው፡፡ ምልክት Eያሳየ ያለው ለረጅም ጊዜ
የቆየ የውሀ Eጦት፣ በዚያ ሰው የልጅ ልጆች ላይ የማይድን ዘላቂ
ጥፋትን ያመጣል፡፡
በሕክምና Eውቀት ውስጥ፣ ለህመም ለተጋለጡ ሁሉ
በተለይም Eድሜያቸው ለገፋ፣ ከፍተኛ ጥቅም ያለው Aንድ Aዲስ
ግኝትን ስገልፅላችሁ በደስታ ነው፡፡ በAጭሩ ለማስቀመጥ፣
በመሠረታዊ የሰው ልጅ ተግባራዊ ሳይንስ ዘርፍ ያደረግኩት
የAመለካከት ለውጥ፣ ገቢረ-Aካልን ያማከለ (Physiology-based)
የወደፊቱን የሰው ልጆች ጥናትና ምርምር የሚያዋቅር ነው፡፡
ይህም በዓለም ዙሪያ ያለውን የሕክምና ስርዓት ያቃልላል፡፡ የዚህ
Aመለካከት ለውጥ ቀዳሚ ጠቀሜታም የህዝቡን ጤና ማሻሻል
ነው፡፡ በሰው Aካል ውስጥ በAዲስ መልክ የተደረሰባቸውን የውሀ
Eጦት ምልክቶች በግልፅ ያወጣል፡፡ ከዚህ ሌላ በታመምን ጊዜ
የምናወጣውን ዋጋ ይቀንሳል፡፡

ለውጥን የሚሻው Aመለካከት

Aመለካከት ምንድነው፣ የሚለወጠውስ Eንዴት ነው? የዚህ

መፅሀፍ ተርጓሚ "Aመለካከት" በማለት በቀላሉ የገለፀው ፓራዲም
(Paradigm) የሚለውን ቃል ነው፡፡ የዚህ ቃል ፍቺ፣ Aንድ Aዲስ
Eውቀት የሚመነጭበት Eጅግ መሠረታዊ የሆነ ግንዛቤ፣ የሚል
ነው፡፡ ለምሳሌ ያህል፣ "ምድር ጠፍጣፋ ነች" የሚለው Aመለካከት፣
ከዚህ ቀደም የነበረ ግንዛቤ ነው፡፡ "ምድር ድቡልቡል ነች" የሚለው
ግን ፣ Aዲስ ግንዛቤ ነው፡፡ የምድር ድቡልቡልነት፣ ለካርታ
ስራዎች፣ የሰማይ ክዋክብትን ለይቶ ለማወቅ Eና ወደህዋ ለሚደረጉ
ጉዞዎች ስሌት መሠረታዊ የሆነ Aመለካከት ወይንም ፓራዲም
ነው፡፡ በዚህ የተነሳ፣ ምድርን በጠፍጣፋነቷ ይመለከት የነበረው
የቀድሞው Aመለካከት ስህተት ነው፡፡ በብዙ የሳይንስ መስኮች ላይ
Eመርታን ያመጣው ይኸው ስለምድር ድቡልቡልነት የያዝነው
ግንዛቤ ነው፡፡ ይህ የAመለካከት ለውጥ Eና ከዚህ ጋር ተያይዞ
የተፈጠረው የAስተሳሰብ ቅይይር የመጣው በቀላሉ Aይደለም፡፡
በሕክምና ሳይንስ ውስጥ ስር-ነቀል የሆነ Aዲስ Aመለካከትን
ማስፈን ደግሞ፣ ውጤቱ በማህበረሰብ ዘንድ የትኛውንም ያህል
ተፈላጊ ቢሆን Eንኳን፣ ከዚህም የበለጠ Aስቸጋሪ መሆኑ
Aይቀርም፡፡
 የህክምና ጥበብ ስህተት ምንጭ

የሰው ልጅ Aካል የተዋቀረው ከ25 በመቶ ደረቅ ንጥረ-ነገር

(ሟሚ) Eና ከ75 በመቶ ውሀ (Aሟሚ) ነው፡፡ Aንጎል 85 በመቶ
ውሀ መሆኑ ይነገራል፡፡ ወደ Aካል የAሰራር ስርዓት ምርምር
ውስጥ በተገባበት ወቅት፣ ቀደም ብሎ ከተደረሰባቸው ሰፋ ያሉ
የሳይንስ Eና የኬሚስትሪ Eውቀቶች በመነሳት፣ በኬሚስትሪ
(የስነቅመማ ሳይንስ) ውስጥ የዳበሩት ግንዛቤዎች በራሳቸው በAካል
ሟሚ ንጥረ-ነገሮች ላይ ተግባራዊ ሊደረጉ ይችላሉ የሚል ግምት
ተፈጠረ፡፡
በዚህ የተነሳም የሟሚ ንጥረ-ነገሮች ውህድ፣ የAካል ተግባራት
ሁሉ ተቆጣጣሪ ናቸው የሚል መደምደሚ ላይ ተደረሰ፡፡ ይህን
የሚያካሂዱትም፣ በጥምረት Aዲ ውህዶችን በመፍጠር (Reactivity)
ነው፡፡ በሰው ልጅ Aካል ላይ ጥናት በተጀመረ ጊዜ፣ የAካል የውሀ
ይዘት የሚያገለግለው ለAሟሚነት፣ ለቦታ ያዥ ፈሳሽነት Eና
ለመጓጓዣነት ብቻ ተደርጎ ይገመት ነበር፡፡ Eነዚህ Eይታዎች
በስነ-ቅመማ ሳይንስ ውስጥ ከሚደረጉ ሙከራዎች የሚመነጩ
Aይነት ነበሩ፡፡ ለዚህ Aሟሚ ንጥረ-ነገር፣ ከተጠቀሱት ውጭ ሌላ
ተጨማሪ ተግባራዊ ባህሪያት ሳይሰጠው ቆየ፡፡ በዛሬው ዘመን
“ሳይንሳዊ” የሕክምና ግንዛቤ ውስጥም ይሄው Aመለካከት ስር-ሰድዶ
ይገኛል፡፡ ለዚህ ምክንያቱ ዘመናዊው ሕክምና ራሱ የትምህርት
ስርዓቱን የወረሰው፣ ከቀደመው የትምህርት Aሰጣጥ ስልት መሆኑ
ነው፡፡ በAሁኑ ጊዜ የሰው ልጅ Aካል፣ የተለያዩ ባህሪያት ያላቸውን
ጠጣር ንጥረ ነገሮች Eና ስነ-ቅመማዊ ፋይዳ የሌለውን ውሀ
Aጣምሮ Eንደያዘ ብልቃጥ Eየታየ ይገኛል፡፡
በሳይንስ ውስጥ፣ የAካልን ተግባራት ባጠቃላይ የሚቆጣጠሩት
ሟሚዎች (ሟሙተው በደም ተሸካሚነት በAካል ውስጥ የሚሰራጩ
ንጥረ-ነገሮች) መሆናቸው ሲገመት ቆይቷል፡፡ ይህ የቁጥጥር ሂደት
የውሀን (የAሟሚውን) Aወሳሰድም ያካተተ ነው፡፡ ውሀ በነፃ
የሚገኝና የማይከፈልበት በመሆኑ፣ Aካላችን Eንደልብ የሚገኝ ነገር
ሊቸግረው Aይችልም የሚል ግምት Aወናብዶናል፡፡
ይህንን የተሳሳተ መላ-ምት የያዘው፣ የሰው ልጅ Aካል ጥናትና
ምርምር ባጠቃላይ፣ ለAንድ የጤና ቀውስ መንስኤ ሊሆን የሚችል
Aንድ “ልዩ” ንጥረ-ነገርን ለይቶ በማግኘት ላይ የተነጣጠረ ሆኖ
ዘመናትን Aስቆጥሯል፡፡ በዚህ የተነሳ፣ የማEድናት ለውጦች ሊያሳዩ
የሚችሏቸው ያለመረጋጋቶችና ልዩነቶች፣ ለAንድ የጤና ችግር
ቁርጥ ያለ መፍትሔን ሳያመጡ ሙከራ ሲደረግባቸው ቆይተዋል፡፡
በዚህ መሰረትም፣ (ከባክቴሪያ Iንፌክሽኖችና በAንቲባዮቲክስ
Eገዛ ካልሆነ በስተቀረ) ህክምናዎች የሚሰጡት ለማስታገስ Eንጂ
ለፈውስ Aልሆነም፡፡ የደም ብዛት Aይድንም፣ ታማሚው ህይወቱን
ሙሉ ሲታከም ይኖራል፡፡ Aስም Aይድንም፣ ተጠቂው ግለሰብ
ዘወትር በAፍ የሚሳብ Oክስጂን (inhaler) ይዞ ይዞራል፡፡ የጨጓራ
መቁሰል Aይድንም፣ ተጠቂው ዘወትር ፀረ-Aሲድ መውሰድ
Aለበት፡፡ Aለርጂ Aይድንም፣ ተጠቂዋ ዘወትር የመድሀኒት ቤት
ደንበኛ ናት፡፡ ሪህ Aይድንም፣ የኋላ ኋላ ያሽመደምዳል፣ ሌሎችም
ብዙ መጥቀስ ይቻላል፡፡
የውሀ ሚናን በተመለከተ Eዚህ ግምታዊ መንደርደሪያ ላይ
በመመርኮዝ፣ የ”Aፍ መድረቅን” EንደAካል የውሀ ፍላጎት
ምልክትና ስሜት Aድርጎ መመልከት Eንደደንብ Eየተቆጠረ
መጥቷል፡፡ ይህ Aመለካከት፣ Aፍ ካልደረቀ በስተቀር የAካል የውሀ
መጠን በተትረፈረፈ ሁኔታ ላይ ነው፣ የሚል ድምዳሜን ፈጥሯል፡፡
ድምዳሜው፣ በሕክምና ውስጥ Eጅግ የተሳሳተና ውዥንብርን ፈጣሪ
ከመሆኑ ሌላ፣ በAካል ውስጥ ለሚከሰቱ በሽታዎች ዘላቂ የመከላከያ
መፍትሔዎችን የማምጣት ስኬት ላይ ከመድረስ ያገደን ዋንኛ
መሰናክል ነው፡፡
ከዚህ ቀደም ከ3000 በላይ የጨጓራ ቁስል ህመምተኞችን በውሀ
ብቻ ያዳንኩበት ማስረጃ በህትመት ተሰራጭቷል፡፡ ይህ የሰው
ልጆች ሁሉ ስቃይ የሆነ በሽታ በውሀ ብቻ በራሱ ጊዜ Eንደሚጠፋ
በህክምና ታሪክ ለመጀመሪያ ጊዜ ተገንዘቤያለሁ፡፡ ይህ በሽታ
የጥም “በሽታ” መሆኑ ታውቋል፡፡ ሌሎች “በሽቶችም” በውሀ ብቻ
ለውጥን Eንደሚያሳዩ ተረድቼያለሁ፡፡ Aካል Eጅግ ውስብስብ
የጥም ምልቶችን Eንደሚያሳይ፣ በሰፊው የተደረጉ ጥናትና
ምርምሮችም ያረጋገጡት ነው፡፡ Aካላችን በውሀ Eጦት ጊዜ፣
ያለውን የውሀ መጠን ለማብቃቃት ሲሞክር የሚያሳያቸው
ቅንጅታዊ የምልክት ስርዓቶች (integrated signal system)
Aሉት፡፡
በግሌ ያደረግኩት የስነ-ህክምና Eና ስነ-ፅሁፋዊ ጥናትና
ምርምር በጣምራ ያሳዩት Aንድ ነገር Aለ፡፡ ይኸውም በሰው ልጅ
Aካል ዙሪያ EስከAሁን የተደረጉ ጥናቶች ባጠቃላይ የተመሩበት
Aመለካከት፣ Eውን “በሽታዎችን” ድል መንሳት ካለብን፣ መለወጥ
Eንዳለበት ነው፡፡ የሕክምናው መስክ በAሁኑ ወቅት መነሻ Aድርጎ
Eየተገለገለባቸው ያሉት ሐሰተኛ መላ-ምቶች Eና ትክክለኛ ያልሆኑ
መሠረቶችን መሆኑ ግልፅ ሆኗል፡፡ ይህ ባይሆን ኖሮ፣ የውሀ
Aጠቃቀም መዛባትን የሚያሳየው የምልክት ስርዓት Eንዴት ይህን
ያህል ጊዜ ድረስ ሳይታወቅ ወይንም ችላ Eየተባለ ሊቆይ ቻለ?
በAሁኑ ወቅት የAካል የውሀ ጥም ብቸኛው ምልክት የAፍ መድረቅ
ነው፡፡ ከዚህ ቀደም የነበረ ተመራማሪዎች ፣Aካል ከAፍ ጋር
ሲነፃፀር በበለጠ የውሀ ጥም ውስጥ ቢሆን Eንኳን፣ የምግብ
ማላመጥንና መሰልቀጥን ለማፋጠን ምራቅ መመንጨቱ
Eንደማይቀር ማስተዋል ነበረባቸው፡፡

በተፈጥሮ ፣ ከባድ የውሀ Eጦት (chronic dehydration) ማለት

ለረጅም ጊዜ የቆየ የማያቋርጥ የውሃ ጥም ማለት ነው፡፡ ልክ
Eንደማንኛውም የማነስ ችግር ማለትም፣ ስከርቪን የሚያመጣው
የቫይታሚን- ሲ ማነስ፣ ቤሪ ቤሪን የሚያመጣው የቫይታሚን ቢ
ማነስ፣ የደም ማነስን የሚያመጣው የቫይታሚን ዲ ማነስ ወዘተ...
ባልተናነሰ፤ የውሀ Eጦትም የሚታከመው ያነሰውን ነገር በመውሰድ
ነው፡፡ ይህንን ተመርኩዘን፣ ለረጅም ጊዜ የቆየ የውሀ Eጦትን
ተከታይ Eክሎች መረዳት ብንጀምር መከላከያቸው ወይንም ቶሎ
የማዳኛ ስልታቸው ቀላል ይሆናል፡፡

ማንኛውንም የህክምና ትምህርት መፅሀፍ ብትቃኙ፣ ከAንድ

ሺህ ገጾች በላይ የቃላት ሰልፈኛ ትመለከታላችሁ፡፡ ዳሩ ግን ለሰው
ልጅ Aካል ቀንደኛ በሽታዎች ምክንያት የተባሉትን ሲያቀርቡ
ለሁሉም የተሰጠው መንስኤ ተመሳሳይ Eና በጣም Aጭር ነው፡-
“መንስኤው የማይታወቅ” (Etiology unknown!) የሚል ሆኖ
Eናገኘዋለን፡፡

ከዚህ ቀጥሎ የምትመለከቱት በE.ኤ.A 1987ዓ.ም በተደረገው

Aለም ዓቀፍ የነቀርሳ ኮንፈረንስ ፣ ሳይንሳዊ የህክምና Aመለካከቴን
በማስመልከት በዶ/ር ባሪ ኬንድለር የተፃፈ ደብዳቤ ነው፡፡
 የስነ-ህይወት ትምህርት ክፍል

የቅዱስ ቪንሰን ናምፓስ ኮሌጅ

---

ውድ ዶ/ር ባትማን

Aካል በቂ ውሀ የማግኘቱን ከፍተኛ ጠቀሜታ Eና የAካል ውሀ ጥም

በበሽታ መንስኤነት ያለውን ሚና በተመለከተ ለህትመት ካበቋቸው
ፅሁፎች መካከል ጥቂቶቹን የማንበብ Eድል Aግኝቼ ነበር፡፡ ይህን
Eየመረመርኩ ሳለሁ፣ ካነሷቸው ማጣቀሻዎች Aብዛኞቹን በጥንቃቄ
ተመልክቼያቸዋለሁ፡፡

የመረመርኳቸው ማጣቀሻዎች ባጠቃላይ፣ ከሟሚ ተኮር (Solute-

based) ወደ Aሟሚ ተኮር (Solute-based) Aካላዊ የንጥረ-ነገሮች
Aጠቃቀም፣ የAመለንከት ለውጥ Aስፈላጊ መሆኑን የሚገልፀውን መላ-ምት
በተገቢ ሁኔታ የሚደግፍ ሆኖ Aግኝቼዋለሁ፡፡ ስር-ነቀል ለውጥን
የሚያመጣውን ሀሳብዎትን ካጠናሁ በኋላ Aንድ መደምደሚያ ላይ
ደረስኩ፡፡ ይኸውም፣ በጤና ጥበቃ ባለሞያዎች Aማካይነት ተግባር ላይ
ቢውል፣ በህዝብ መልካም-ደህንነት Eና በጤና ጥበቃ Iኮኖሚ ላይ
Aዎንታዊ ተፅEኖ ማምጣቱ Eንደማያጠራጥር ነው፡፡ በዚህም መሠረት፣
የግኝቶችዎን ጠቀሜታ ለህዝብ ለማሳወቅ የምችለውን ሁሉ Aደርጋለሁ፡፡

የEርስዎው

ባሪ ኤስ ኬንድለር ፒ.ኤች.ዲ

የስነ-ህይወት ሳይንስ ተባባሪ ፕሮፌሰር

ማንሀተን ኮሌጅ
 2
Aዲሱ Aመለካከት

"በተለምዶ Aንድ Aዲስ ሳይንሳዊ Eውነታ ፣

ተቀናቃኞቹን ማሳመን የሚችልበትን ስልት ይዞ
Aይገኝም፡፡ ከዚህ በተቃራኒ፣ Eውነታዎቹ ቀስ
በቀስ ይከስማሉ፡፡ Aፍላው ትውልድ ግን ገና
ከጅምሩ ከEውነታዎቹ ጋር ይተዋወቃል፡፡”
ማክስ ፕላንክ
(የፊዚክስ ሊቅ)

ሰዎችን ራሳቸው በራሳቸው በሽታን ተከላካይ ባለሞያዎች

የማድረግ ሀይል ያለው፣ Aዲሱ ሳይንሳዊ Eውነታና የAስተሳሰብ
Eርከን የሚከተለው ነው፡- የAካልን ተግባራት በሙሉ፣ የጠጣሮቹን
(ሟሚዎችን) Eንቅስቃሴ ጨምሮ፣ የሚቆጣጠረው፣ Aሟሚው
ወይንም የውሀ ይዘቱ ነው፡፡ በውሀ Aንላዊ Aጠቃቀም (water
metabolism) ላይ የሚፈጠረው መዛባት የተለያዩ Aይነት
ምልክቶችን ይፈጥራል፡፡ Eነዚህ ምልክቶች በተለይ ከውሃ
Aቅርቦት Eና ከድልድላዊ ቁጥጥሩ ጋር ቁርኝት ያላቸው ተግባራት
ላይ የተፈጠረ “የስርዓት” መዛባትን ይጠቁማሉ፡፡
Eደግመዋለሁ፡- Eያንዳንዱ የAካል ተግባር ትEዛዝን
የሚቀበለውን ቀጥተኛ ግንኙነት ያለው ከበቂ የውሀ ፍስሰት ጋር
ነው፡፡ “የውሀ ስርጭት” Aመጣጠን፣ ቁንጮ ለሚባሉት የAካል
ብልቶቹ ውሀን ብቻ ሳይሆን፣ ውሀ ተሸክሞ የሚያጓጉዛቸውን ንጥረ
ነገሮች (ሆርሞኖች፣ ኬሚካላዊ መልEክተኞችን Eና ምግብን በበቂ
መጠን የማመላለሻ ብቸኛ ዘዴ ነው፡፡ በዚህም Aማካይነት፣
ለተቀረው የAካል ክፍል መድረስ ያባቸውን ንጥረ- ነገሮች
የሚያመርቱ የAካል ክፍሎች Eያንዳንዳቸው፣ የየራሳቸውን የምርት
መጠንና ደረጃ ወስነው ከመቆጣጠር ያለፈ ሀላፊነት
Aይኖርባቸውም፡፡ ያለማቋረጥ ከAንጎል የሚተለላፈውን ተለዋዋጭ
ኮታ መሠረት በማድረግ፣ ምርቶቻቸውን ወደ ሚፈስሰው ውሀ
ይልካሉ፡፡ ውሀው “በበለጠ ደረቅ” ስፍራዎች ላይ ከደረሰ በኋላ፣
ከተጠቀሰው በተጨማሪ ሌሎች በቁጥር ብዙ Eጅግ ወሳኝ የሆኑ
Aስፈላጊ Aካላዊና ኬሚካንላዊ የቁጥጥር ተግባሮችን ያከናውናል፡፡
ከዚህ Eይታ Aንፃር፣ የውሀ Aወሳሰድ ሁኔታ Eና ቅድሚያ
ሰጥ Aስረጫጨት ከፍተኛ ዋጋ Eና ጠቀሜታን ይይዛል፡፡
ተቆጣጣሪ የነርቭ መረጃ Aስተላላፊ ስርዓቶች (ሒስታሚን Eና
በስሩ የሚገኙ ልUካን) በAካል የውሀ ፍላጎቶች ቁጥጥር ወቅት
ንቃታቸው ይጨምራል፡፡ ተግባራቸው በመድሀኒቶች Aማካይነት
ያለማቋረጥ መገደብ የለበትም፡፡ ውሀን Aብዝቶ በመጠጣት
ተግባራቸውን Eንዲወጡ ማድረግ Eና ስራቸውንም መረዳት
ያስፈልጋል፡፡
Aዲሱ Aመለካከት፣ በሳይንሳዊ ጥናትና ምርምር ላይ
“Aራተኛውን Aውታር” (ጊዜን) Aስገብቶ ለማጠቃለል ይፈቅዳል፡፡
ለረጅም ጊዜ ፀንቶ የቀጠለ የውሀ Eጦትን Aውዳሚ ውጤት
ለመረዳት ያግዛል፡፡ Eዚህ ላይ ጊዜ ከፍተኛ ሚናን ይጫወታል፡፡
በAሁኑ ወቅት የዘረ-መል ችግር ተደርገው የሚወሰዱትን ጨምሮ፣
ከተወሰኑ ጥቂት Aመታት በኋላ ወደበሽታነት ሊያመሩ የሚችሉ
የAካላዊ Aሰራር ሂደቶችን ለመተንበይ ያስችላል፡፡ በAሁኑ ወቅት
በደመ-ነፍስ ብቻ ከሚሰጡ፣ የበሽታ ምልክቶችን ብቻ የማከም
ዘዴዎች ሳይንሳዊ ትክክለኝነት ወዳላቸው የሕክምና ጥበቦች
ይለወጣል፡፡ የመከላከያ ቅድመ-ትንበያን Eውን ያደርጋል፡፡
ለማህበረሰብ ፍፁም ጤናን ያጎናፅፋል፡፡ የግለሰቦችን የጤና ጥበቃ
ወጪ ይቀንሳል፡፡
በAካል የተለያዩ ክፍሎች ውስጥ የሚፈጠሩ የውሃ ማጣት
ችግሮች፣ Aሁን በበሽታነት የተፈረጁ የተለያዩ ምልክቶችን Eና
የጤና Eክሎችን ከማሳየታቸው የተነሳ፣ ሰዎች ውሀ EንደተፈጥሮAዊ
መፍትሔ ሆኖ መቅረብ Aይችልም ብለው ሊያስቡ ይችላሉ፡፡ ውሀ
Eነዚህን ሁሉ በሽታዎች ያድናል? በፍፁም! ይላሉ፡፡
ይህን ብለውም፣ በውሀ Eጦት የተነሳ የሚከሰቱ ቁጥራቸው
Eጅግ የበዛ “በሽታዎችን” የመከላከልና ብሎም የማዳንን Aዲስ
Aማራጭ ከመቀበል AEምሮAቸውን ይዘጉታል፡፡ Aካል ውሀ
በሚያጣ ጊዜ ለሚፈጠሩ ችግሮች ብቸኛው መፍትሔ ውሀ Eንጂ
ምንም ያለመሆኑን Aይገነዘቡም፡፡ ውሀ የተለያዩ የጤና ችግሮችን
መፍታት የሚችል የተፈጥሮ መድሀኒት መሆኑ መታወቁ፣በህክምና
ግኝቶች ታሪክ ተወዳዳሪ የሌለው መሆኑን ለIAማኒዎች ለማሳየት
ተብሎ፣ በመፅሀፉ የተለያዩ ክፍሎች ውስጥ የምስክሮች ቃል
Eንዲጠቃለል ተደርጓል፡፡
በተለያዩ የህይወት ዘመን ደረጃዎች የሚታይ የውሀ
ምጣኔ

በህይወት የተለያዩ ጊዜያት ውስጥ የAካል ውሀ ምጣኔ (Water

regulation) በመሠረታዊነት በሶስት ደረጃዎች ይከፈላሉ፡፡
የመጀመሪያው፣ በማህፀን ውስጥ ያለው ሽል Eድሜ ደረጃ ነው፡፡
ሁለተኛው፣ ሙሉ ቁመትና ስፋት Eስከ ምይዝበት ጊዜ ድረስ
ያለው የEድገት Eድሜ (በግምት ከ18 Eስከ 25 ዓመት) ይሆናል፡፡
ሶስተኛው፣ Aንድ ሰው ሙሉ Aንላዊ የEድገት ደረጃ ላይ ደርሶ
Eስከሚሞትበት ጊዜ ድረስ ያለው Eድሜ ተደርገው ተቀምጠዋል፡፡
በውስጠ መሀፀን የሕዋሳት መስፋፋት ደረጃ ላይ፣ ለህፃኑ Eድገት
የሚያስፈልገውን ውሀ የምትሰጠው Eናቲቱ ትሆናለች፡፡ ዳሩ ግን፣
የውሀ Aወሳሰድ ማስተላለፊያ ስርዓቱ ከሽሉ Aካል የሚመነጭ
ቢመስልም፣ ውጤቱ ግን በEናቲቱ ላይ ይስተዋላል፡፡ የሽሉ የውሀ
ፍላጎት የመጀመሪያ ምልክት በEርግዝና የመጀመሪያ ጊዜያት ላይ
ሲከተት በEናትየዋ ላይ የማለዳ ማስታወክና ማቅለሽለሽን
በመፍጠር ይታወቃል፡፡ የማለዳ ህመም በEናትየዋ ላይ ሲስተዋል፣
የሽሉና የEናየዋ ማለትም የሁለቱም የውሀ ማጣት ምልክት ነው፡፡
 ጥልቅ ግንዛቤን ማግኘት ያለበት

ቀስ በቀስ Eየቀነሰ ከሚሄድ የጥም ስሜት የተነሳ Aካላችን

Eየናረ የሚሄድ Eና ለረጅም ጊዜ ከቆየ የውሀ Eጦት
Eንደሚከሰትበት Aሁን ግልፅ Eየሆነ መጥቷል፡፡ ይህም መከሰት
የሚጀምረው ከጎልምስና የመጀመሪያ Aመታት በኋላ ነው፡፡ Eድሜ
Eየጨመረ ሲመጣ፣ የሕዋሳት የውሀ ይዘት Eየቀነሰ በመምጣት፣
በAካል ውስጥ ያለው የውሀ መጠን በሕዋሳት ውስጥ ናለው የውሀ
መጠን ጋር ያለው የመቶኛ ልዩነት ከ110 በመቶ ወደ 80 በመቶ
ይወርዳል፡፡ ይህም ማለት በሕዋሳት ውስጥ ያለው የውሀ መጠን
ከሕዋሳት ውጪ ካለው የውሀ መጠን ጋር ሲነፃፀር፣ ከ11 በ10 ወደ
8 በ10 ይቀንሳል ማለት ነው፡፡ (ምስሉን ይመልከቱ) ይህ Eጅግ
በጣ ከፍተኛ የሚባል ልዩነት ነው፡፡ የምንጠጣው “ውሃ” ለሕዋሳት
ተግባር ቅልጥፍና Eና ለይዘቱ ልክ ተፈላጊውን የሚያመቻች
ከመሆኑ የተነሳ፣ Eለታዊ የውሀ Aወሳሰድን መቀነስ የሕዋስ ተግባር
ብቃትን ያጨናግፋል፡፡ ይህም በAካል ውስጥ ያለውን የሕዋሳት
የውሃ ይዘት የሚቀንስ መንስኤ ነው፡፡ በዚህም ምክንያት፣ ለረጅም
ጊዜ የቆየ የውሀ Eጦት የተለያዩ ምልክቶች ተለይተው
በማይታወቁበት ጊዜ ከበሽታ ተለይተው የማይታዩ ምልክቶችን
ማሳየት ይጀምራል፡፡ Eነዚህ ምልክቶች EስከAሁን ድረስ
ተለይተው Aልታወቁም፡፡ Eነዚህ Aስቸካይ የውሀ ጥያቄዎች
Eንደበሽታ ታይተው በመድሀኒት ይታከማሉ፡፡
የተትረፈረፈ የውሀ Aቅርቦት Eያለ Eንኳን የሰው ልጅ Aካል የውሀ
Eጦት ሊያጠቃው ይችላል፡፡ የሰው ልጆች የጥማት Eና የውሀ
ፍላጎታቸውን ያጡ ይመስላሉ፡፡ ውሀ Eንደሚያስፈልጋቸው
ባለማወቅም ከEድሜ ጋር የውሀ Eጦት Eየገጠማቸው ይመጣሉ፡፡
ከዚህም የላው ግራ-መጋባት የሚመጣው፣ ውሀ ሲጠማን ሻይ፣ ቡናን
ወይም የAልኮል መጠጦችን በምትክነት መጠቀም Eንችላለን
የሚለው ሀሳብ ነው፡፡ ከዚህ ቀጥሎ Eንደምትመለከቱት ግን ይህ
የተለመደ ስህተት መሆኑን ነው፡፡ “የAፍ መድረቅ” የመጨረሻው
ጊዜያዊ የውሀ Eጦት ምልክት ነው፡፡ Aፍ በበቂ Eርጥበት ላይ
Eያለ Eንኳን Aካል በውሀ Eጦት Eየተሰቃየ ሊሆን ይችላል፡፡
ከዚህም የከፋው ደግሞ፣ በAረጋውያን ላይ፣ Aፍ መድረቁ በግልፅ
Eየታየ፣ ጥም ግን ላይከሰት ወይንም መርንት ላይችል የመስተዋሉ
ነገር ነው፡፡
 የውሃ ሌሎች Aስፈላጊ ባህሪያት

ሳይንሳዊ ምርምሮች Eንደሚያመለክቱት፣ ውሃ

ከAሟሚነቱና የመጓጓዣ መንስኤ ከመሆኑ በተጨማሪ ሌሎች ብዙ
ባህሪያት Aሉት፡፡ ውሃ የተለያዩ የAካል ተግባሮችን በመቆጣጠር
ረገድ ያሉትን ባህሪያት ናለማስተዋል የተነሳ፣ ሳይንስን መሰረት
ያደረጉ የሚባሉት የይስሙላ ዘመናዊ ሕክምናዎች የሚጠቀሙበትን
ወጥመድ ብዙ ግራ መጋባቶች ተፈጥረዋል፡፡
ƒ ውሃ ሁሉም የAካል Aሰራሮች ውስጥ ፅኑ-መሰረት Eና
ወሳኝነት ያለወ ሃይድሮሊቲክ (የውሃን ግፊት መሠረት
ያደረገ) ሚና ይጫወታል፡፡ ከዚህም ሌላ በውሃ ላይ
ጥገኛ የሆኑ ንጥረ ነገራዊ ተራEክቦዎች (Chemical
reactions) ላይ የሃይድሮሊስስ (hydrolysis) ሚና
ይጫወታል፡፡ Aንድን የዘር ፍሬ Aሳድጎ ለፍሬ
የሚያበቃውና ወደEፅዋት ከሚቀይረው የውሃ ቅመማዊ
ሃይሎች በተመሳሳይ፣ Eነዚህ ሚናዎች በህይወት የስነ-
ቅመማ ሳይንስ ውስጥ ድርሻ Aላቸው፡፡
ƒ በሕዋስ ሽፋን ላይ፣ የውሃ ስርገታዊ ፍስሰት “የኤሌክትሪክ”
ሀይልን ያመነጫል፡፡ ይህ ሀይል በሌላ መልክ ተለውጦ፣
የሕዋሱ ዋንኛ የሃይል ምንጮች በሆኑት ኤቲር Eና
ጂቲፒ (ATP and GTP) በተባሉ ሁለት የሃይል
ማከማቻ ኩሬዎች መልክ ይቀመጣል፡፡ ኤቲፒ Eና
ጂቲፒ የAካል ውስጥ ሀይል ኬሚካላዊ ምንጮች
ናቸው፡፡ በውሃ Aማካይነት የመነጨው ሀይል ኤቲፒ
Eና ጁቲፒን ለማምረቻነት ጥቅም ላይ ይውላል፡፡
Eነዚህ በሀይል የታመቁ ቅንጣቶች በንጥረ-ነገር
ልውውጥ ላይ፣ በተለይም በነርቭ የመልEክት ልውውጥ
መስመር ላይ Eንደሃይል ሰጪ ሆነው ያገለግላሉ፡፡
ƒ ከዚህም ሌላ፣ ውሀ በሕዋስ ስነ-መዋቅር ውስጥ EንደAገናኝ
ቁስ ሆኖ ጥቅም ላይ መዋል የሚችል ልዩ ቅርፅን Eና
Aቀማመጥን ይፈጥራል፡፡ ልክ Eንደማጣበቂያ በመሆን
በሕዋስ ውስጥ ያሉ መዋቅሮችን Aንድ ላይ
 ያስተሳስራቸዋል፡፡ የሰውነት ሙቀት በሚጨምርበት
ወቀት የ”በረዶን” የማጣበቅ ባህሪይ ይይዛል፡፡

ƒ በAንጎል ሕዋሳት ውስጥ የተመረቱ ውጤቶች መልEክትን

ለማስተላለፍ ጥቅም ወደመድረሻቸው የነርቮች ጫፎች
የሚሄዱት የውሀ መስመሮችን ተከትለው ነው፡፡
በነርቮች ላይ ትንንሽ የውሀ መስመሮች ወይንም
ቅንጣታዊ ወንዞች Aሉ፡፡ Eነዚህ ወንዞች ማይክሮ
ቲውቢውልስ (microtubules) የተባሉ መንገድ
መሪዎችን Aቅጣጫ ተከትለው የታሸጉ ምርቶችን
ያጓጉዛሉ፡፡ (ምስል 3)

ƒ የAካል ፕሮቲኖች Eና Iንዛይሞች በበለጠ ቅልጥፍና

ተግባራቸውን የሚያከናውኑት ቀጠን ባሉ ውህድ
ፈሳሾች ውስጥ ነው፡፡ ይህ በሕዋሳት ሽፋን ላይ ለሚገኙ
የመቀበያ ነጥቦችንም ይሰራል፡፡ በወፍራም ውህድ
ፈሳሾች (በቂ ማቅጠኛ ውሃ በሌላቸው) ውስጥ፣
ፕሮቲኖች Eና Iንዛይሞች የAሰራር ብቃታቸው
ይቀንሳል፡፡ ይህ የብቃት ማነስ፣ የAካልን የውሃ ጥም
ለይቶ መረዳትንም ሊያጠቃልል ይችላል፡፡ ይህንን
ተከትሎ የሚመጣው፣ ውሃ፣ የሚሸከማቸውን ሟሚ ንጥረ-
ነገሮች ጨምሮ የAካልን ተግባራት ባጠቃላይ
የመቆጣጠሩ Eውነታ ነው፡፡ Aዲሱ ሳይንሳዊ Eውነታ
(የAመለንከት ለውጥ)፣ ማለትም "በAካል ውስጥ
የAሟሚነት ስራ ያለው፣ ውሃ፣ Aሟሙቶ
የሚያንሸራሽራቸውን ንጥረ-ነገሮች ጨምሮ የAካልን
ተግባሮች ባጠቃላይ ይቆጣጠራል፡፡" የሚለው
Aመለካከት፣ ለሁሉም የሕክምና ጥናትና ምርምሮች
Eንደመሠረት መሆን Aለበት፡፡

Aካል የውሃ Eጦት በሚገጥመው ጊዜ፣ ውሃ መጠጣትን

የሚገፋፋ ፍላጎትን ከመፍጠርም በተጓዳኝ፣ ቀደም ብሎ በወጣ
የቅድሚ Aሰጣጥ ደንብ መሠረት፣ በAካል ውስጥ ያለውን ውሃ
በማብቃቃት የማደልና የማሰራጨት ስራን የሚያከናውን ስርዓት
ክንዋኔውን ይጀምራል፡፡ ይህ ድርቅን ከማርገብ ስራ ጋር
ይመሳሰላል፡፡
 Aሁን፣ ሒስታሚን በተባለው ውህድ Aማንይነት የሚመራውና
ተግባሩን የሚያከናውን ነው፣ የነርቭ መልEክት ማስተላለፊያ
ስርዓት ተግባሩን ማንሄድ ጀምሮ፣ የውሃ ፍላጎትን የሚቀሰቅሱ
ሌሎች በስሩ የሚገኙ ስርዓቶችን Eንደሚያነሳሳ ለሳይንስ ግልፅ
Eየሆነ መጥቷል፡፡ Eነዚህ የበታች ስርዓቶች፣ ከዚህ ሌላ በደም
ዝውውር ውስጥ ያለውን ውሃ ያከፋፍላሉ፣ ከበዛበት ስፍራም
በመቀነስ ወደAነሰው ስፍራ ይወስዳሉ፡፡ Eነዚህ የበታች ስርዓቶች
ቫሶፕሬሲንን፣ ሬኒን-AንጂOነንሲንን፣ ፕሮስታግላንዲንስን Eና
ኪኒኖችን (Vasopressin, rennin-angiotensin, prostaglandins
and kinins) በማEከላዊ ንጥረ-ልUካንን ይጠቀማሉ፡፡ Aካል
Eየመጠጠ የሚገለገልበት የውሃ ክምችት ስለሌለው፣ ቀደም ብሎ
በAካል ባገኘው ውሃ ላይ የቅድሚያ Aሰጣጥ ሂደትን ተከትሎ ውሃን
ለሚያስፈልጋቸው Aካላት ያዳርሳል፡፡

በተሳቢ Eንስሶች ላይ፣ የሂስታሚን ክምችት Eና የመመንጨት

ፍጥነቱ በጣም ዝቅተኛ ደረጃ ላይ መሆኑ ታይቷል፡፡ በEነዚሁ
Eንስሶች ላይ፣ የውሃ Eጦ በሚገጥማቸው ጊዜ የሂስታሚን ምርት
ሲንር Eና Eያደገ ሲሄድ ተስተውሏል፡፡

የነርቭ መልEክት Aስተላላፊው፣ የሒስታሚን ምርትና ክምችት

በተገቢው መልክ ሲጨምርና፣ በEንስሶች ላይ በውሃ Eጦት ጊዜ
ያለውን የAካል ውሃ የመደልደልና የማከፋፈል ተግባሩን ሲወጣ፣
የድርቅ ማርገቢያ ስርዓት ይፈጠራል፡፡ ሒስታሚን Eንዲሁም የውሃ
Aሰራችና ተቀባይ ክፍል የበታቾቹ ማለትም ፕሮስታግላንዲንስ፣
ኪኒኖች Eና ሌሎች ከሒስታሚን ጋር ተያያዥነት ያላቸው
ተቆጣጣሪ ንጥረ-ነገሮች ከAካል ስቃይን ወይንም ህመምን
ተቀብለው ከሚተረጉሙ ነርቮች ጋር በሚገናኙ ጊዜ ህመምን
ይፈጥራሉ፡፡
 ከላይ የተጠቀሰው "የEይታ ለውጥ" ፣ EስከAሁን ድረስ ገሸሽ
ሲደረግ የቆዩ ሁለት ዋንኛ ነጥቦችን ወደግምት ያስገባል፡፡
የመጀመሪያው፣ Eድሜ Eየገፋ ሲሄድ Aካል የበለጠ በውሃ Eጦት
Eየተጠማ ይመጣል፣ የሚለው ነጥብ ነው፡፡ "የAፍ መድረቅ" የAካል
ውሃ ጥም ብቸኛው ምልክት መሆኑን በፍፁም Aይቀበልም፡፡
ሁለተኛው፣ የነርቭ መረጃ Aስተላላፊው የሒስታሚንና Eሱ
የሚቆጣጠራቸው የውሃ ክፍል ውህዶች ምርት ከመጠን በላይ
Aይሎ፣ Aለርጂዎችን፣Aስም E በAካል የተለያዩ ክፍሎች ለረጅም
ጊዜ የሚቆዩ ህመሞችን የሚያስከትሉበት ደረጃ ላይ ከደረሰ፤Eነዚህ
ህመሞች ከAካል የውሃ ጥም የተለያዩ ምክቶች EንደAንዱ
ተደርገው መታየት ይኖርባቸዋል፡፡ ይህ የ”Aመልካከት ለውጥ”
በAካል በጠቅላላ ወይንም በAንድ የተለያየ ስፍራ ላይ ከሚከሰት
የውሃ Eጦት ጋር የተገናኙ ብዙ የተለያዩ ምልክቶችን ለማወቅ
ይረዳል፣ ያስችላልም፡፡
ይህን “የEይታ ለውጥ” (Aዲስ Aመለንከት) ይዞ መገኘት፣
ከቁስለት ወይም ከIንፌክሽን Aካያ በቀላሉ መብራራት የማይችሉ
ረዥም ጊዜን ያስቆጠሩ የAካል ህመሞች፣ ከሁሉ በፊት ቀዳሚ
ትርጓሜን ማግኘት ያለባቸው፣ ህመሙ በተሰማበት በዚያ የAካል
ክፍል ላይ Eንደተከሰቱ የውሃ Eጥረት ምልክቶች ተደርገው ነው፡፡
ይህ ክልላዊ ጥማት (local thirst) ተብሎ ሊጠራ ይችላል፡፡
በታካሚው ላይ ሌሎች ውስብስብ የህክምና ሂደት ውስጥ ከማስገባት
በፊት፣ Eነዚህ ህመሞች የAካል ውሃ Eጦት የመጀመሪያ ምልክት
ያለመሆናቸውን ማረጋገጥ ያሻል፡፡ Iንፌክሽን የሌላቸው፣
ተደጋግመው የሚከሰቱ ወይንም ረጅም ጊዜ የሆናቸው ህመሞች
EንደAካል የጥም ምልክቶች ተደርገው መታየት Aለባቸው፡፡
የAካልን የጥም ምልክቶች ለይቶ ያለማወቅ፣ Aሁን
ለምልክቶቹ ሕክምና ከሚሠጥበት ዘዴ Aንፃር ውስብስብ ችግሮችን
ማስከተሉ የማያጠራጥር ነው፡፡ Eነዚህን ምልክቶች Eንደከባድ
የበሽታ Eክሎች ተመልክቶ፣ ምልክት Eያሳየ ያለውን የውሃ Eጦት
በውስብስብ የሕክምና ስልቶች ለማዳን መሞከር ቀላል ነው፡፡
የተከሰተውን የጤና ችግር በውሃ ብቻ ማስታገስ Eየተቻለ፣ ታንሚው
መድሀኒቶችን Eንዲወስድ ወይንም በሌሎች የምርመራ ሂደቶች
ውስጥ Eንዲያልፍ ይገደዳል፡፡ ረዥም ጊዜን ያስቆጠረን የAካል
ውስጥ ውሃ Eጦት በሰው ልጅ ጤና ላይ ሊያስከትል የሚችለውን
ቀውስ መረዳት፣ የዶክተሮችም ሆነ የታካሚዎች ሀላፊነት ነው፡፡
Eነዚህ ረዥም ጊዜን የሚያስቆጥሩ (chronic) ህመሞች
የሚከተሉትን ያጠቃልላሉ የምግብ ያለመዋሀድ ህመም (dyspeptic
pain)፣ ሪህ (rheumatoid arthritis)፣ የልብ ህመም /በEርምጃ
Aሊያም በEረፍት ላይ/ (angial pain)፣ የታችኛው ጀርባ ህመም
(law back pain)፣ ሚግሬን Eና የዞረ-ድምር የራስ ምታቶች
(migraine and hangover headaches)፣ የደንዳኔ መቆጣት Eና
ተያያዥ የሆድ ድርቀት ህመሞች (colitis pain and constipation)
(ምስል 4ን ተመልከቱ)

የ”Eይታ ለውጡ” Eነዚህ ሁሉ ህመሞች Eለታዊ የውሃ

Aወሳሰድን ያለማቋረጥ በማስተካከል ህክምና ሊሰጣቸው Eንደሚገባ
ይጠቁማል፡፡ የህመም ማስታገሻ መድሀኒቶችን ለምሳሌ ፀረ-
ሒስታሚን (antihistamine) ወይንም ፀረ-Aሲዶችን (antacids)
Aለዚያም Aናልጄስቲክ መውሰድ ከመጀመሩ ቀደም ብሎ፣ በየ24
ሰዓቱ ሁለት ተኩል ሊትር ውሃ መወሰድ ይኖርበታል፡፡ ይህመ፣
ክልላዊው ወይንም ጠቅላላው Aንላዊ ችግር ተባብሶ የማይመለስበት
ደረጃ ላይ ከመድረሱ በጣም ቀደም ተብሎ መደረግ ያለበት ነው፡፡
ችግሩ ለብዙ Aመታት ፀንቶ የቆየ ከሆነ ግን፣ የውሃን ሕመም
Aስታጋሽ ባህሪይ ለማረጋገጥ የፈለገ ሰው፣ ኩላሊቶቹ በቂ ሽንት
የማምረት Aቅም Eንዳላቸው ማወቅ ይኖርበታል፡፡ ይህ
የሚጠቅመው Aካል ከመጠን በላይ በሆነ ውሃ Eንዳይሞላ ነው፡፡
የሽንት መጠን ከውሃው መጠን Aካያ መለንት Aለበት፡፡
የምንጠጣው ውሃ ሲጨምር የሽንት መጠንም Aንድ ላይ መጨመር
Aለበት፡፡ ይህንን በውሃ Eጦት ወቅት የሚከሰት የAካላዊ ተግባር
ብቃት ማነስ ህመምን መረዳት በመጪው ዘመን ሕክምና የበሽታ
መንስኤዎች ጥናት ላይ ብርሃን የሚፈነጥቅ ነው፡፡ Aንድን Aካላዊ
የውሃ Eጦት ምልክት “ለመግደል” ሲባል የሚሰጡ ማስታገሻ
መድሀኒቶች ለረዥም ጊዜ ሲወሰዱ የሚያመጡትን የጤና ቀውስ
ገሀድ ያወጣው፡፡
 Eነዚህ የህመም ማስታገሻ መድሀኒቶች (analgesics)፣ በሂደት
ላይ ካለው Eና የህመሞቹ ስርው መንስኤ ሳይወገድ በጊዜያዊነት
መፍትሔን ያገኘው የውሃ Eጦት ከሚያስከትላቸው ጥፋቶች
በተጨማሪ፤ ሌሎች Aደገኛ ተጓዳኝ-የጤና ችግሮችን ሊያመጡ
ይችላሉ፡፡ ብዙውን ጊዜ Eነዚህ የስቃይ ማስታገሻዎች የጨጓራና
የAንጀት ውስጥ ደም መፍሰስን ያመጣሉ፡፡ Aዘውትሮ
ማስታገሻዎችን በመወሰድ ሳቢያ በየAመቱ በሺዎች የሚቆጠሩ
ሰዎች ይሞታሉ፡፡ EስከAሁን ድረስ ብቻ የህመም ማስታገሻዎች
የጉበት Eና የኩላሊት ከጥቅም ውጭ የመሆን መንስኤ መሆናቸው
በግልፅ ታውቋል፡፡

ከላይ የተቀመጡት ሀሳቦች በAካላዊ ህመም ጥናት ላይ

ለተሰማሩ የሳይንስ ጠበብት ቢያውቁም ግን፣ ከገቡት ቃለ-መሀላ
Eና ለማህበረሰቡ ናለባቸው ግዴታ በተቃራኒ፣ ግኝቶቹን ለህዝቡ
ጥቅም ሲሉ ለማሰራጨት Aሻፈረኝ ያሉትን የ (American Medical
Association) Eና የ(National Institute of Health) ሙያዊ
Eንቢተኝነት በይሁንታ ያለመቀበሌን ለማሳየት ነው፡፡ ይህ፣ውሃ
በAካል ውስጥ ስለሚጫወተው ሚና የሚደረግ የ”Eይታ ለውጥ”
በሕክምናው ዓለም መጪ ጊዜ ተዓምራትን መሥራት ይችላል፡፡
ለዚህም ነው፣ ያለፈውን የAላዋቂነት ጊዜያቸውን ቀጣይነት
በማረጋገጥ የሚጠቀሙ ሙያዊ Aንላት፣ ይህንን ከባድ መረጃ
ለህዝብ ማስራጨት ያልፈለጉት፡፡

የህክምና ባለሞያዎች ይህንን ተቀብለው ተግባራዊ ማድረግ

በሚጀምሩ ቅፅበት፣ Aሁን Eየተሰራበት ያለው የሰው Aካልን
መሠረት ያደረገ (የሰው Aካል ተኮር) ሕመምን Aላዋቂነትን
ድንቁርና ተለውጦ፣ በምትኩ ጤና-ጥበቃ በሽታን የመከላከል Eና
የርሕራሔን Aቀራረብ ይከተላል፡፡ ከሁሉ በላይ ግን፣ ቀደም ተብሎ
የተደረሰባቸው የጤና ቀውሶች ተባብሰው የማይቀለበስ ጥፋትን
ከማድረሳቸው በፊት ቀላልና Aካላዊ-Aሰራርን መሠረት ያደረጉ
ፈውሶችን ማግኘት ያስችላል፡፡
3
የጨጓራና የAንጀት ችግር

Eስከዛሬ ሳይታወቅ የቆየው፣ የሰው ልጅ Aካል የውሃ ጥም

የAደጋ ጊዜ ምልክት

የጨጓራና የAንጀት ችግር (Dyspeptic pain) የሰው ልጅ Aካል

Eጅግ ዋንኛ የውሃ ጥም ምልክት ነው፡፡ የውሃ-Eጦትን
(dehydration) ይወክላል፡፡ የAካል የውሃ ጥም ምልክት ነው፡፡
በሕፃናትም ሆነ በEድሜ በጣም በገፉት ላይ ይከሰታል፡፡ ለረጅም
ጊዜ የሚቆይ Eና ያለማቋረጥ Eያየለ የሚሄድ የውሃ Eጦት የሰው
ልጅ Aካልን የሚያጠቁና በAሁኑ ጊዜ በዋነኝነት የተፈረጁ
በሽታዎች ሁሉ መሠረታዊ መንስኤ ነው፡፡
ከጨጓራና የAንጀት ችግሮች መካከል፣ የጨጓራ መቆጣት
(gastritis)፣ የትንሹ Aንጀት መቆጣት (duodenitis) Eና ቀር፤
መታከም ያለባቸው የውሃ Aወሳሰድን በመጨመር ብቻ ነው፡፡
ተያይዞ/ዘው የሚመጣ ቁስለት ካለ ግን ይህ ህክምና፣ Eለታዊ
የምግብ Aወሳሰድን በማስተካከል የቁስሉን ፈውስ ለማፋጠን ጎን
ለጎን መሠጠት Aለበት፡፡
Eንደ ያል ዩኒቨርስቲ ፕሮፌሰር ሐዋርድ ስፒሮ Aባባል ከሆነ፣
የምግብ ያለመዋሀድ ችግር ናለባቸው መካከል 12 በመቶው
ከስድስት Aመታት በኋላ ትንሹ Aንጀት ቁስለት ይጠቃሉ፣ ይኸው
ቁስለት በ30 በመቶዎቹ ላይ ከ10 Aመታት በኋላ፣ በ40 በመቶዎቹ
ላይ ደግሞ ከ27 Aመታት በኋላ ይከሰታል፡፡ ምንም Eንኳን ችግሩ
Aትኩሮትን የሚያገኘው ቁስለቱ በምርመራ ከታወቀ በኋላ ቢሆንም፣
ትኩረትን የሚሻው ግን የAንጀትና የጨጓራ ግድግዳ መቆጣት
ነው፡፡ የሕክምና ሳይንስ በAንድ ወቅት ይጠቀምበት የነበረውንና
ማስተዋልን መሠረት ያደረገ ስልት በመተው Eይታን መሠረት
ያደረገ Eየሆነ መጥቷል፡፡ ከላይ የማያምን ስልትን Eየተከተለ ነው
Eንደማለት፡፡
Aንድን ሰው ወደሃኪም Eንዲሄድ የሚያስገድደው ከEነዚህ
በተለያየ ሁኔታ ከተመደቡ ችግሮች ጋር የተያያዙት የህመም
ስሜቶች ናቸው፡፡ በIንደስኮፕ (የችግሮችን የሚያሳይ የሕክምና
መሳሪያ) ሲታዩ የሚገኙት የበሽታ ሁኔታዎች ብዙ የተለያዩ ስሞች
ቢሰጧቸውም፣ በAሁኑ ወቅት ከፍተኛ Aትኩሮትን Eያገኘ ያለው
ይህ የህመም ስሜት ብቻ ነው፡፡ ዋናው መንስኤ የምግብ
ያለመዋሀድ ችግሩ ነው፡፡ ለEነዚህ ችግሮች መሠረታዊና የጋራ
መንስኤ ተደርጎ መታየት ያለበት በብልቶቹ ላይ ለውጥን
የሚፈጥረው ሰበብ ማለትም የውሃ Eጦት መሆን Aለበት፡፡
Eነዚህን መደምደሚያዎች Eንዴት ልደርስባቸው ቻልኩ?
ሕክምናው ልዩ ስያሜዎችን የሰጣቸውን ባህሪያት የሚያሳዩ ከሶስት
ሺህ 3000 በላይ የጨጓራና የAንጀት ችግሮች ያለባቸውን
ግለሰቦች በውሃ ብቻ Aክሜያለሁ፡፡ ሁሉም የሚወስዱት የውሃ
መጠን Eየጨመረ ሲሄድ ሕክምና በበሽታነት የፈረጃቸው የሕመም
ስሜቶቻቸው ተወግደዋል፡፡ ይህ የምርምር ውጤት በ1983
በ(journal of clinical Gastroenterology) ላይ ሰፍሮ ይገኛል፡፡
Aካል Aንድ የመጨረሻ የውሃ Eጦት ደረጃ ላይ ደርሶ ውሃ
ለማግኘት በሚቃትትበት ጊዜ፣ ሌላ ምንም ነገር ምትክ ሊሆነው
Aይችልም፡፡ ከውሃ ሌላ ምንም Aይነት ሕክምና ውጤት
Aይኖረውም፡፡ Eኔ ካከምካቸው ብዙ ታካሚዎች መካከል Aንዱ
ይህን Eውነታ ለማረጋገጥ ቀዳሚ ተጠሪ ይሆንልኛል፡፡ በሀያዎቹ
Aጋማሽ የEድሜ ክልል ውስጥ የሚገኝ ወጣት ነው፡፡ ችግሩ ተከስቶ
Eኔን ከማግኘቱ በፊት በትንሹ Aንጀት ቁስለት Eየተሰቃየ
መቆየቱን በምርመራ Aረጋገጥኩ፡፡ ከዚህ በፊት ፀረ-Aሲዶች
(antacids) Eና ሌሎች ውድ የመድሀኒት ዓይነቶች ሲሰጡት
ቆይተዋል፡፡
ሲወስዳቸው ከነበሩት መድሀኒቶች መካከል Aንዱ (Cimetidin)
ካይምታይዲን የተባለው ሒስታሚን የተባለውን Aካላዊ ንጥረ-ነገር
ተግባር፣ በ”2ኛው” Aይነት ተቀባይ ነጥቡ ላይ ይገድበዋል፡፡ Eነዚህ
ነጥቦች በAካል ውስጥ ባጠቃላይ “ተቀባይዎች” (Receptors) የሚል
ስም ሲኖራቸው፣ ይህኛው ተቀባይ ሒስታሚን 2 ወይንም ሃ2
ተቀባይ በመባል ይታወቃል፡፡ በጨጓራ ውስጥ Aሲድን
የሚያመርቱ ሕዋሳት ጥቂቶቹ በዚህ መድሀኒት የተነሳ በቀላሉ
ይጠቃሉ፣ ወይንም ተፅEኖ ይደረግባቸዋል፡፡ ይሁን Eንጂ ሌሎች
Aሲድ Aምራች ያልሆኑ ብዙ ሕዋሳት ለዚህ መድሀኒት ተፅEኖ
የተጋለጡ ናቸው፡፡ ለዚህም ነው ይህ መድሀኒት ብዙ ተጓዳኝ
Aሉታዊ ውጤቶች ያሉት፡፡ በወጣቶች ላይ የወሲብ ድክመትን፣
ረጅም ጊዜ የቆየ የውሃ Eጦ በተጠቁ Eድሜ ጠገቦች ላይ ደግሞ
ከመጠን በላይ Aደገኛ ሆኖ የሚስተዋለው፡፡
 ወጣቱን ለመጀመሪያ ጊዜ ያየሁት በ1980 Aንድ የበጋ Eለት
ምሽት Aስራ Aንድ ሰዓት ላይ ነበር፡፡ ከመጠን በላይ ከመሠቃየቱ
የተነሳ ሕሊናውን ሊስት ምንም ያህል Aልቀረውም፡፡ በክፍሉ
ወለል ላይ ተኮራምቶ ተኝቷል፡፡ ያለበት ስፍራ ጠፍቶት Eና
በዙሪያው ያሉትን ሰዎች ረስቶ በስቃይ ያቃስታል፡፡ ሳነጋግረው
Aልመለሰልኝም፡፡ ምላሹን ለማግኘት Eየነቀነቅኩ ልጠይቀው
ተገደድኩ፡፡
ችግሩ ምን Eንደሆነ ጠየቅኩት፡፡ Eያጓራ፣ “የጨጓራ ቁስሌ
ሊገድለኝ ነው፡፡” Aለኝ፡፡ ሕመሙ ከጀመረው ምን ያህል ጊዜ
Eንደሆነ ጠየኩት፡፡ ልክ ምሳውን ከበላ በኋላ Eንደጀመረው
ነገረኝ፡፡ ስቃዩ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ Eያየለ ሔዷል፡፡ ለማስታገስ
ያደረገው ነገር Eንዳለ ወይም መድሀኒት ወስዶ Eንደሆነ
ጠየቅኩት፡፡ በዚህን ጊዜ ውስጥ ሶስት የካይምታይዲን (Cimetidin)
Eንክብሎች Eና Aንድ ሙሉ ብልቃጥ ፀረ-Aሲድ መውሰዱን
ገለፀልኝ፡፡ ይህን ሁሉ መድሀኒት ቢወስድም ህመሙ በጀመረው
በAስር ሰዓት ጊዜ ውስጥ ፈፅሞ ምንም ዓይነት Eፎይታ Eንዳላገኘ
ተገነዘብኩ፡፡
ይህን ያህል መጠን ያለው መድሀኒት የጨጓራ ሕመምን
ማስታገስ ሳይችል በሚቀርበት ጊዜ፣ ማንኛውም ባለሞያ
የሚያስበው (acute abdomen) የተባለውንና ምናልባትም በቀዶ
ጥገና መታየት ያለበት Aደገኛ የሆድ Eቃ ችግር ተፈጥሮ ነው፣
በማለት ይሆናል፡፡ ቁስሉ ፈንድቶ /ተበስቶ ቢሆንስ ከዚህ በፊት
ጨጓራቸው በቁስሉ የተነሳባቸው ታካሚዎች ቀዶ ጥገና ላይ
ተሳትፌያለሁ Eነዚያ ሰዎች ልክ Aሁን በፊቴ ካለው ወጣት
ባልተናነሰ ስቃይ ላይ ነበሩ፡፡ ምርመራው በጣም ቀላል ነው፡፡
Eነዚህን መሠል ሰዎች ሆዳቸው የጣውላ ያህል ይጠነክራል፡፡
የዚህን ወጣት ሆድ ፈተሸኩት፡፡ EንደEድል ሆኖ ጨጓራው
Aልተበሳም፡፡ ሆዱ ለስላሳ ነው፡፡ ጨጓራው ባለመበሳቱ Eድለኛ
ቢሆንም በዚህ ሁኔታ ቢቀጥል ኖሮ Aሲዱ Aሁን ተቆጥቶ ያለውን
የጨጓራ ግድግዳ መብሳቱ Aይቀርም ነበር፡፡
Eዚህ ደረጃ ላይ ለደረሰ ሰው ያለው የመድሀኒቶች ትጥቅ
በጣም Aናሳ ነው፡፡ ሶስት ባለ 300 ሚ.ግ. የካይምታይዲን
Eንክብሎች Eና Aንድ ሙሉ ጥርሙስ ፀረ-Aሲድ ሕመሙን
ማስታገስ Aይችሉም፡፡ ብዙውን ጊዜ፣ Eነዚህን መሰል ችግሮች
መጨረሻቸው ሰንጢ በሚወድ የቀዶ ጥገና ሐኪም ጠረጴዛ ላይ
ነው፡፡ ውሃ በምግብ Aዋሃጅ ስርዓት ሕመሞች ላይ ያለውን
Aስታጋሽነት ከልምድ Aውቅ ነበርና፣ ለዚህ ወጣት ሁለት ሙሉ
ብርጭቆ ውሃ ሰጠሁት፡፡ ወጣቱ በመጀመሪያ ውሃውን ለመጠጣት
Eምቢተኛ ሆነ፡፡ መድሀኒቶቹን ወስዶ ምንም ውጤት ባለማግኘቱ፣
Aሁን Eኔ ለዚህ በሽታ ያዘጋጀሁትን መድሀኒት Eንዲወስድ
ነገርኩት፡፡ ሌላ Aማራጭ Aልነበረውም፡፡ ከመጠን ያለፈ ስቃይ
ላይ በመሆኑ በምን Eንደሚያስታግሰው ግራ ገብቶት ነበር፡፡ Aንድ
ጥግ ተቀምጬ ለጥቂት ደቂቃዎች Aስተዋልኩት፡፡
ከክፍሉ ተጠርቼ ወጣሁና ከAስራAምስት ደቂቃ በኋላ
ተመልሼ ስመጣ፣ ስቃዩ ቀንሶ ማቃሰቱን ትቶ ደረስኩ፡፡ ሌላ
ብርጭቆ ውሃ ሰጠሁት፡፡ በጥቂት ደቂዎች ውስጥ ህመሙ ሙሉ
በሙሉ ጠፍቶ በዙሪያው ያሉትን ሰዎች ማስተዋል ጀመረ፡፡
ከነበረበት ተነስቶ ግድግዳውን ተደግፎ በመቀመጥ፣ ሶስት ብርጭቆ
ውሃ ባመጣው ድንገተኛ ለውጥ ከተገረሙት ሰዎች ጋር መነጋገር
ጀመረ፡፡ ይህ ግለሰብ ለ10 ሰዓታት ሙሉ፣ Aሉ የተባሉ ውድ
መድሀኒቶችን ወስዶ Eንኳን Aልተሻለውም፡፡ Aሁን ግን ሶስት
ብርጭቆ ውሃ በ20 ደቂቃ ውስጥ በግልፅ የሚታይ Eፎይታን
ሊያጎናፅፈው በቅቷል፡፡
ወደ ምስል 4 ሄዳችሁ፣ ስለህመም የሚናገረውን ምስላዊ
ማብራሪያ፣ ከላይ ከተጠቀሰው ወጣት ሁኔታ ጋር ብታነፃፅሩ፣
የAካል ውስጥ ጥምን የሚጠቁመው ምልክት ጥንካሬ ከAንጎል
ተቀፅላው Aኳያ ያለውን ሀይል ማስተዋል ትችላላችሁ፡፡ ከተወሰነ
የሕመም ተቋቋሚነት ደረጃ በኋላ Eነዚያ ማስታገሻዎች ውጤታማ
Aይሆኑም፡፡ ፀረ Aሲዱ Eና ኤች ቱን (H2) ገዳቢው ካይምታይዲን
ወጣቱ የሚሰማውን ሕመም መቀነስ Eንኳን Aይችሉም፡፡ AEምሮ
የውሃ ጥሪውን Eንዲያቆም ትክክለኛውን መልEክት ያስተላለፈለት
ውሃው ብቻ ነበር፡፡ ይህ የሆነውም በAካል ውስጥ በቂ መጠን ያለው
ውሃ የመኖሩን መልEክት በመቀበሉ ነው፡፡ ይኸው ተመሳሳይ
የሕመም ክስተት የውሃ Eጦት በተከሰተባቸው በሌሎች የAካል
ክፍሎች ላይም ይስተዋላል፡፡ የመገጣጠሚያ ሪህ ያለባቸው ሰዎች
ይህንን፣ ከባድ የውሃ Eጦት በሚኖር ጊዜ የሚከሰት መነሻው
ከAንጎል የሆነ የህመም ስሜት መገንዘብ ይኖርባቸዋል፡፡
ይህ የጨጓራና የAንጀት ውሃ Eጦት ሕመም/ቁርጠት
መታገስን ለማግኘት የሚወስንለት የጊዜ ርዝመት ይሁን ወይም
የሚወስደው ውሃ መጠን ብዛት፣ ለማወቅ ያስቻለኝን Aንድ ሌላ
Aጋጣሚ Aግኝቼ ነበር፡፡ ይህኛው ግለሰብ በሁለት ሰዎች ሸክም
Eምሰራበት ክሊኒክ መጣ፡፡ ታማሚው መራመድ Aይችልም፡፡
Eጅግ ከፍተኛ በሆነ የላይኛው የጨጓራ ክፍል ህመም የሚሰቃይ
የጨጓራ ቁስለት ተጠቂ ነው፡፡ ጨጓራው ያለመበሳቱን መርምሬ
ናረጋገጥኩ በኋላ ለታካሚው በየAንድ ሰዓቱ Aንድ ብርጭቆ ውሃ
ሰጠሁት፡፡ በ20 ደቂቃ ውስጥ ህመሙ ጋብ Aላለም፣ ከAንድ ሰዓት
ከ20 ደቂቃም ለውጥ የለውም፡፡ ያገገመው ሶስት ብርጭቆ ውሃ
ከጠጣ በኋላ ነበር፡፡ በAማካይ Eጅግ የከፋ ደረጃ ላይ ያልደረሱ
ህመሞች ለማገገም በግምት ስምንት ደቂቃ ብቻ ይወስድባቸዋል፡፡
Aንድ ብርጭቆ ውሃ በጠጣን ጊዜ ወዲያውኑ ወደAንጀት
ተላልፎ ወደAካል ይሰራጫል፡፡ ይህ በሙከራ የተረጋገጠ ነው፡፡
ይሁን Eንጂ በAንድ ሰዓት ተኩል ጊዜ ውስጥ፣ በመጠን በግምት
የጠጣነውን ያህል ውሃ ከጨጓራ ግድግዳ መከላከያ ፈሳሽ Aመንጪ
(mucosa) ስር በሚገኘው የEጢዎች ንጣፍ በኩል ጨጓራ ውስጥ
ይከማቻል፡፡ ከስር ወደላይ በመመንጨት ወደጨጓራ Eየገባ
የምግብን መዋሃድ ያፋጥናል፡፡ የደረቅ ምግቦች መፈጨት ተግባር
ብዙ መጠን ባለው ውሃ Aማካይነት የሚካሄድ ነው፡፡ Aሲድ ምግቡ
ላይ ይረጫል፣ ውህደትን Aፋጣኝ ንጥረ-ነገሮች (Iንዛይሞች)
መመንጨት ይጀምራሉ፣ ምግቡም ተመሳሳይ ወጥ ቅርፅ Eስኪይዝ
ከተብላላ በኋላ በፈሳሽ መልክ ወደAንጀት ተላልፎ ለቀጣዩ
የውህደት ተግባር ይዘጋጃል፡፡
የጨጓራ ስር የመጨረሻ ንጣፍ የሆነው የEጢዎች ንጣፍ
(mucosa) በዝልግልግ ፈሳሽ (mucos) የተሸፈነ ነው፡፡ (ምስል 5)
ይህ ፈሳሽ (ሚውከስ) 98 በመቶው ይዘቱ ውሃ ሲሆን የተቀረው
ሁለት በመቶ ውሃን የሚያጠምድ ውህድን ያካተተ ነው፡፡ በዚህ
ሚውከስ በተባለ የውሃ ንጣፉ ውስጥ ተፈጥሮAዊ የጥም ማርገቢያ
ሁኔታ ይፈጠራል፡፡ ከዚህ በታች ያሉት ሕዋሳት የሚያመነጩት
ባይካርቦኔት በውሃ ንጣፉ ውስጥ ተይዞ ይቀመጣል፡፡ ከጨጓራ
የሚመነጨው Aሲድ ይህንን ንጣፍ ዘልቆ ለመግባት ሲሞክር
ባይካርቦኔት የተባለው ንጥረ-ነገር ሃይሉን ያከሽፈዋል (neutralize)
ያደርገዋል፡፡
የዚህ ክሽፈት ሂደት የጨው ምርትን ያሳድጋል፡፡ ከመጠን
ያለፈ የጨው መጠን በተራው የሚውከሱን ውሃን Aምቆ የመያዝ
ባህሪይ ይለውጠዋል፡፡ የAሲድ ክሽፈቱ Eና የጨው ጥርቅም ሂደቱ
Eየጨመረ መሄድ፣ የሚውከስ ንጣፉን ያልተመጣጠነና የሚያጣብቅ
ባህሪይ በመስጠት Aሲድ ዘልቆ Eንዲገባው ያደርጋል፡፡ ይህም
ሕመምን ይፈጥራል፡፡
 የጠጣነውን ውሃ ከጨጓራ ወስዶ በስር በኩል ወደጨጓራ
የሚመልሰው ተፈጥሮAዊ Aሰራር፣ የጨው ጥርቅምን ከሚውከስ
ንጣፍ ላይ Aጥቦ ያስወግዳል፡፡ ከዚህ ሌላ፣ የሚመነጨውን Aዲስ
ሚውከስ ከበስተስር ለማራስም ይጠቅማል፡፡ ይህ ወፍራም፣ ገና
የተመረተ ዝልግልግና የሚያጣብቅ ፈሳሽ ጨጓራ ውስጥ ያለውን
Aሲድ የሚከላከል የተፈጥሮ ምሽግ ነው፡፡ የዚህን መከላከያ ብቃት
የሚያሳድገው ያለማሳለስ የምንጠጣው ውሃ ነው፡፡ በተለይም ውሃን
ደረቅ ምግብ ከመውሰድ በፊት ብንጠጣው ይመረጣል፡፡
ምክንያቱም ደረቅ ምግብ የAሲድ ምርትን የማሳደግ ተፅEኖ
Aለው፡፡ በዚህ የተነሳ የጨጓራን Aሲድ የሚከላከለው ብቸኛ
ተፈጥሮAዊ ነገር ውሃ ብቻ ነው፡፡ ፀረ -Aሲዶች የተሰሩት ጨጓራ
ውስጥ ያለውን Aሲድ ለማኮላሸት ነው፣ይህ ትክከለኛ መከላከያ
Aይደለም፡፡ Aካላችን ውስጥ የ”ረሀብ ሕመም” ምልክት
Eንደመኖሩ ሁሉ፣ “የጥም ሕመም” ምልክትም መኖሩን መረዳትና
ማስተዋል መጀመር Aለብን፡፡ ለችግሮቹ የተለያዩ ስያሜዎችን
Eየሰጡ፣ በውሃ Eጦት የተነሳ የተፈጠረው Aደገኛ ደረጃ ላይ
Eስኪደርስ ድረስ፣ በመድሀኒቶች ሊያክሟቸው መሞከራቸው
ያሳዝናል፡፡ ይህ ሕመም የሚታከምበት ተብሎ በሁሉም ዘንድ
ተቀባይነትን ያገኘው ፀረ-Aሲዶችን መጠቀም ነው፡፡ Eነዚህ ንጥረ-
ነገሮች ፣ ማንም ሰው ያለማዘዣ ሱቅ ውስጥ ሊገዛቸው የሚችላቸው
ቀስ-በቀስ የሚገድሉ መርዞች ናቸው፡፡ስውዲን ውስጥ የተደረገ
Aንድ ሰፋ ያለ ጥናት Eንደሚያመለክተው፣ ገና ቁስለት ደረጃ
ያልደረሰ ቢሆን Eንኳን፣ የታወቀውን የሆድ ቁርጠት ምልክት
የሚያሳዩ ሁሉ የሚጠቀሙት መድሀኒት የተለያየ ቢሆንም ውጤቱ
ግን በሁሉም ላይ ተመሳሳይ ነው፡፡ በሌላ Aነጋገር፣ ፀረ-Aሲዶችም
ሆነ ሌሎች ጠንካራ መድሀኒቶች ይህን ያህል ውጤታማነት
የላቸውም፡፡ Aካል Eነዚህን መሰል ቀዳሚ የውሃ Eጦት ምልክቶችን
በሚያሳይበት ጊዜ ከየትኛውም ዓይነት መድሀኒት መታቀብ
ይኖርብናል፡፡
 ምናልባትም ለማስታገሻነት ብቸኛ ውጤታማነት ያለው ውሃ
ሊሆን ይችላል፡፡ ነውም፡፡ ምክንያቱም Aካል ስጡኝ ያለው
የሚጠይቀው፣ የሚፈልገውን የሚሻው ውሃን ብቻ ነው፡፡ ሌሎች
ምልክቶችን በትክክል ብንፈልግ የውሃ Eጦት ተጨማሪ
ጠቋሚዎችን Eናገኛለን፡፡ የምግብ Aዋሃጅ ስርዓት ሕመም Aንድ
የተለየ ችግር Aመለካች ነው ብለን Eስብ፡፡ በየትኛውም መልኩ
ቢሆን የጨጓራና የAንጀት ሕመሞች የውሃ Eጦት ምልክት፣ የውሃ
ጥም ምልክት ናቸው፡፡ ቁስለት ቢኖር Eንኳን ውሃ ወስዳችሁ
ሕመማችሁ ከታገሰ፣ ከበቂ የምግብ Aወሳሰድ ጋር፣ ቁስለቱ መዳኑ
Aይቀርም፡፡
Aሁን Eንደምንሰማው የጨጓራና የAንጀት ቁስለቶች
የIንፌክሽን ውጤቶች ናቸው Eየተባለ ነው፡፡ የEኔ በጥናት
የተደገፈ Aስተያየት ግን ቁስለትን የሚያስከትሉ የተባሉት የተለያዩ
ዓይነት የደጋን ቅርፅ ያላቸው ባክቴሪያዎች፣ በተፈጥሮ Aንጀት
ውስጥ የሚኖሩ መሆናቸውን ያሳያል፡፡ የውሃ Eጦት ቀጥተኛ
ውጤት የሆነውን የበሽታ መከላከያ መዳከም ያላግባብ ሊጠቀሙበት
ይችላሉ፡፡ Aስተዋላችሁ፣ የተለምዶው የAንጀት ውስጥ ባክነሪያ
Aብሮን Eየኖረ ለሰማነው Aስፈላጊ የሆኑ ቫይታሚኖችን
ያመርታል፡፡ በጤንነታችን ጊዜ ለመልንም ደህንነታችን AስተዋፅO
Aላቸው፡፡ በውሃ Eጦ ጊዜ፣ በተለይ በጨጓራና በትንሹ Aንጀት
መካከል ባለው ፉካ Aካባቢ ብዙ ሐስታሚን Aምራች ነርቮች
ይገኛሉ፡፡ Eነዚህ ነርቮች የጨጓራ ከፍተኛ የAሲድ መጠን ወደ
Aንጀት Eንዳይገባ በማለት የሚያመርቱት ሒስታሚን የEድገት
ሆርሞን ባህሪይ Aለው፡፡ ባክነሪያው በዚህ Aጋጣሚ ተጠቃሚ
ይሆናል፡፡ ያምሆነ ይህ ግን፣ ይህ ጥምዝ ባክቴሪያ ቁስለት
ባለባቸው ስፍራዎች ሁሉ የሚገኝ Aይደለም፡፡ ከዚህ ሌላ፣
በAንጀታቸው ውስጥ ይህ ባክቴሪያ Eያለ ግን በቁስለት ያልተጠቁ
Eግ Eጅግ ብዙ ናቸው፡፡
የAሉሚኒየም ማEድንን የያዙ ፀረ-Aሲዶች Aደገኛ ናቸው፡፡
የውሃ Aወሳሰድን በመጨመር ውጤትን ማምጣት ለሚችል ቀላል
ችግር መጠቀም የለብንም፡፡ በደም ዝውውር ውስጥ ከመጠን ያለፈ
የAሉሚኒየም ክምችግ ሲኖር Aልዛሒመርን ከመሳሰሉ በሽታዎች
ጋር ናለው ዝምድና ሌላ Eንደላብ ፈጣሪ ምክንያት ተደርጎ
የሚወሰድ ነው፡፡ Aሉሚኒየምን የያዙ ፀረ-Aሲዶችን ከመጠቀም Eና
ከረጅም ጊዜ ምኋላ ተጠራቅሞ በAልዝሒመር በሽታ ላይ
የሚስተዋለውን የAንጎል መመረዝን ሊያመጣ መቻሉን ማስተዋል
ያሻል፡፡ ቀላሉን የጥም ምልት በተሳሳተ Aመለካከት የተነሳ፣ ብረት
Aዘል መድሀኒቶች ከማከም ጋር ተያይዞ የሚመጣውን መመረዝ፣
የትኛውም ዓይነት የዘር-መል ጥናት ሊያድነው Aይችልም፡፡
ብዙዎቹ ፀረ-Aሲዶች በየAንድ ማንኪያ ሽሮፕ ውስጥ ከ150-
600ሚ.ግ. Aሉሚኒየም ይዘዋል፡፡ ይህ መጠን በሚታኘኩት
Eንክብላቸው ውስጥም በተመሳሳይ ይገኛል፡፡
ጉዋም የተባለው ደሴት Aፈሩ ከፍተኛ የAሉሚኒየም ውህድ
ማEድናት የያዘ ነው፡፡ የደሴቱ የመጠጥ ውሃ በAሉሚኒየም
በከፍተኛ ደረጃ ተበክሏል፡፡ ይህ ብክለት ሳይታወቅ በመጠጥ
ውሃው ውስጥ በነበረባቸው ጊዜያት ከAልዝሒመር ጋር ተመሳሳይ
የሆነ የጤና ችግር በደሴቷ ላይ ሰፍኖ ቆይቷል፡፡ በዚህች ደሴት
ላይ የሚኖሩ ወጣቶች ሳይቀሩ የጭግሩ ሰለባዎች ነበሩ፡፡ ከጥቂት
Aመታት በፊት ይህ ችግር ታውቆ ውሃው Eንዲጣራ ተደረገ፡፡
ይህን ጊዜ በሽታው ወጣቶችን ማጥቃት Aቆመ፡፡ Aሁን ግን
Aልዝሒመር መሰል የጤና ችግሩን ሲያመጣ የነበረው
በAሉሚኒየም የተበከለው ውሃ መሆኑ በርግጠኝነት
ታውቋል፡፡የሒስታሚንን ምርት የሚገቱ መድሀኒቶችም ለረጅም
ጊዜ ግልጋሎት ተመራጭ Aይደሉም፡፡ ብዙ የጎንዮሽ Aሉታዊ
ውጤቶች Aሏቸው፡፡ ከEነዚህ መሀል በEድሜ በገፉ ሰዎች ላይ
ያላቸው የግራ ማባትና የማፍዘዝ ስሜት ነው፡፡ ወንዶች ይህን
መድሀኒት ለጥቂት ሳምንታት ከወሰዱ በኋላ የጡቶቻቸው መጠን
ይጨምራል፡፡ Aሁንም በወንዶች ላይ የዘር ፍሬ ቁጥር መቀነስና
የወሲብ ፍላጎት መዳከም ተስተውሏል፡፡ Aራስ ወይንም ነፍሰ-ጡር
ሴቶች የራሳቸውንና የልጃቸውን Aንጎል የውሃ ጥም በዚህ
መድሀኒት ባያክሙት ይመረጣል፡፡ የAንጎል ጥቃቅን የደም ስሮችን
ሒስታሚን ሲያነቃቀቸው በመለጠጥ ውሃ ጥምን ይገልፃሉ፡፡ Aንጎል
ከተለመደው መረጃ በላይ መቀበልና መላክ ባለበት ወቅት ለምሳሌ
በውጥረት ወቅት፣ Eነዚህ ሒስታሚንን ገዳቢ መድሀኒቶች
የሒስታሚንን የደም ስር የመለወጥ ሀይል ያኮላሻሉ፡፡ በዚህ የተነሳ
መድሀኒቶቹን በምንጠቀም ጊዜ ወደAንጎል የሚሄደውን የደም
መጠን Eንገድበዋለን፡፡
የAልዝሒመር (ማስታወስና መናገር የሚከለክለው፣ ሌሎችንም
የAEምሮ መዛባቶችን የሚያመጣ፣ በAረጋዊያን ላይ በተለይ
የሚከሰት) በሽታዎች ዋንኛው መንስኤ ለረጅም ጊዜ የሚቆይ የውሃ
Eጦት ነው፡፡ በEኔ Aስተያየት፣ የAልዝሒመር ዋንኛ መነሾ፣
የAንጎል ሕዋሳት ድርቀት ነው፡፡ በAንፃራዊነት ከAሉሚኒየም ነፃ
ውሃ ባላቸው የዓለማችን ክፍሎች ውስጥ፣ ቀጣዮና በሁለተኛ ደረጃ
የተቀመጠው መነሾው፣ የAሉሚኒየም መርዘኛ ብክለት ሆኖ
ይታያል፡፡ ማሳሰቢያ፡- በIንዱስትሪ በበለፀጉ ምEራባዊያን ሀገራት
ውስጥ ውሃ ወደከተሞች ከመግባቱ በፊት በAሉሚኒየም ሰልፌት
ይጣራል፡፡ ለረጅም ጊዜ በሚሰነብት የውሃ Eጦት ወቅት፣ የAንጎል
ሕዋሳት መሟሸሽ ይጀምራሉ፡፡ የወይን ፍሬ ቀስ በቀስ
ወደዘቢብነት ሲለወጥ Aስቡ፡፡ የሚያሳዝነው፣ በውሃ Eጦት ወቅት
የAንጎል ህዋሳት Eጅግ ብዙዎቹ ተግባራዊ ስራቸውን ማቆም
ይጀምራሉ፡፡ ከEነዚህ መካከል የነርቭ መልEክት Aመላላሾችን
(neurotransmitters) ወደነርቭ ጫፎች የሚወስደው የማጓጓዣ
ስርዓት Aንዱ ነው፡፡ ከሕክምና ባልደረቦቼ Aንዱ ይህን መረጃ
Aምኖ ተቀብሎኝ የAልዝሒመር የጤና ችግር ያለበትን Aንድ
ወንድሙን በየEለቱ ካለፈው Eለት የበለጠ ውሃ Eንዲጠጣ
በማድረግ ያክመው ጀመር፡፡ ወንድሙ የማስታወስ ችሎታው
Eየተመለሰለት ከምመጣቱ የተነሳ፣ Aሁን ውይይቶችን መከታተልና
የተናገረውን ሳይደግም መናገር ችሏል፡፡ መሻሻሉ መምጣት
የመጀረው በሳምንታት ጊዜ ውስጥ ነበር፡፡
መታወስ ያለበት ነገር፣ ሕመሙ የሆድ ክልል ውስጥ ብቻ
የተገደበ ቢሆን Eንኳን የውሃ Eጦቱ የተከሰተው ግን በሰውነት
ውስጥ ባጠቃላይ መሆኑን ነው፡፡ የሆድ ህመም የAካል ውሃ ፍላጎት
ምልክት መሆኑን ያለመረዳት፣ በመጭው የEድሜ ክልል ውስጥ
በሰው Aካል ላይ ብዙ ከባድ Eክሎችን ያመጣል፡፡ Eርግጥ ነው፣
የሆድ ውስጥ Eጢ ተመሳሳይ ችግርን መፍጠር ይችላል፡፡ ዳሩ ግን
ይህ ህመም በውሃ Aይድንም፡፡ ሕመሙ መደጋገሙን ይቀጥላል፡፡
ስለዚህ ውሃን Eየወሰድን ለጥቂት ቀናት ከቆየን በኋላ ተደጋጋሚ
ሕመሞች ከተሰሙን ሐኪም ማማከሩ ብልጠት ይሆናል፡፡
የጨጓራና የAንጀት መቆጣጥ Aልፎም ቁስለት ያስከትለው ከሆነ
ግን በየEለቱ ውሃን Aብዝቶ መውሰድ Eና ሁኔታውን ለማከም
የምግብ ማመጣጠን መታከል Aለበት፡፡

የትልቁ Aንጀት መቆጣት (Colitis pain)

በሆድ የታችኛው ግራ ክፍል የሚከሰት የትልቁ Aንጀት

መቆጣት ሕመም፣ መጀመሪያ ላይ EንደAካል የጥም ምልክት
ተደርጎ መታየት Aለበት፡፡ ብዙውን ጊዜ ከሆድ ድርቀት ጋር
ይዛመዳል፡፡ የሆድ ድርቀትም ቢሆን ለረጅም ጊዜ ከቆየ የውሃ
Eጦት የተነሳ የሚመጣ ነው፡፡
ከትልቁ Aንጀት ዋንኛ ተግባራት መካከል Aንዱ ከምግብ
መብላላትና መሠራጨት በኋላ የሚቀረው Aይነ-ምድር ብዙ ውሃ
ይዞ Eንዳይወገድ ውስጡ የቀረውን ውሃ መምጠጥ ነው፡፡ የውሃ
Eጦት በሚኖርበት ጊዜ Aይነ-ምድርን በቀላሉ ለማስወገድ
የሚረዳውን ያህል መጠን Eንኳን Aይኖረውም፡፡ ከዚህ ሌላ ትልቁ
Aንጀት Aወጋገዱን ቀሰስተኛ በማድረግ Eና ይዘቱን በመጨመቅ
የቀረውን Eንጥፍጣፊ ውሃ መምጠጥ ይችላል፡፡ ስለዚህም፣ የውሃ
Eጦት ውስብስብ የሆድ ድርቀትንም ያመጣል፡፡ ተጨማሪም ምግብ
በሚወስድበት ጊዜ ተጣርቶ የሚቀረው ቆሻሻ በነበረው ላይ
በመጨመር የጠጣሩን Aይነ-ምድር Aወጋገድ የበለጠ ያከብደዋል፡፡
ይህ ሂደት ህመምን ይፈጥራል፡፡ የትልቁ Aንጀት ህመም
በመጀመሪያ መታየት ያለበት EንደAካል የውሃ Eጦት ምልክት
ተደርጎ ነው፡፡ በቂ ውሃ በመውሰድም፣ ከሆድ ድርቀት ጋር ተያየዞ
ተሚመጣው የታችኛው ሆድ ሕመም ይጠፋል፡፡ ከመተኛት በፊት
ፖም፣ ብርቱካን ወይንም ፕሪም መብላት በሚቀጥለው ቀን ሊኖር
ከሚችለው የሆድ ድርቀት ይከላከላል፡፡

ሐሰተኛ የትርፍ Aንጀት ህመም

Aንዳንድ ጊዜ በሆድ የታችኛው ቀኝ ክፍል ላይ ከባድ ህመም
ሊፈጠር ይችላል፡፡ የትርፍ Aንጀት መቆጣትን ሊመስል Eና
የትርፍ Aንጀት ህመም የመጀመሪያ ምልክት መስሎ ሊቃይ
ይችላ፡፡ ሌሎች የትርፍ Aንጀት በሽታ በለያ ምልክቶች
Aይታዩም፡፡ የAካል ሙቀት መጠን Aይጨምርም፣ በሆድ ግድግዳ
ላይ ጠጣርነትም ሆነ ልስላሰ Aይኖርም፣ የማቅለሽለሽ ስሜትም
የለም፡፡ ይህ የታችኛው የሆድ በስተቀኝ ክፍል ህመም በሁለት
ብርጭቆ ውሃ መታገስ ይችላል፡፡ በዚህ ልዩ ሁኔታ ወቅት Aንድ
ብርችቆ ውሃ ለምርመራ ሊሰጥ ይችላል፡፡

ሒያተስ ሔራና
(የጨጓራ ቦታ መልቀቅ)
ሒያተስ ሔራና (Hiatus Herina) ማለት የላይኛው የጨጓራ
ክፍል በሳንባ መደገፊያ ክፍተት በኩል ወደደረት ክልል ውስጥ
ሲገባ ነው፡፡ የጨጓራ ትክክለኛ ቦታ ይህ Aይደለም፡፡ የጨጓራ
Aንድ ክፍል ደረት ውስጥ ባለበት ሁናቴ የምግብ መፈጨት
Aስጨናቂ ይሆናል፡፡ ጨጓራ ውስጥ ያለው Aሲድ በነፃነት ወደላይ
በመግፋት የምግብ መውረጃ ትቦን ያቃጥላል፡፡ የቃር ስሜትንም
ያመጣል፡፡
በተለምዶ፣ የጨጓራ የላይኛው ክፍል ውስጥ Eየተብላላ የሚግኝ
ምግብ ወደላይ ወጥቶ ምግብ መውረጃ ትቦ ውስጥ Eንዳይገባ
የሚያግደው ፉካ Aለ፡፡ የምግብ Aዋሃጅ ስርዓት የመኮማተር
Eንቅስቃሴ Aቅጣጫ፣ ከAፍ ምሮ Eስከ ደንዳኔ ድረስ ከላይ
ወደታች ነው፡፡ ከዚህ በተጨማሪም የተፈጨ ምግብ ወደላይ
Eንዳይመለስ የሚያግዱ ሁለት ፉካዎች Aሉ፡፡ Aንደኛው ፉካ
በምግብ መውረጃ ትቦ Eና በጨጓራ መሃከል ባለው መገናኛ
ግድግዳ ላይ ይገኛል፡፡ ይህ ፉካ የሚከፈተው ወይንም የሚላላው
ምግብ ወደጨጓራ በሚገባበት ወቅት ነው፡፡
ሌላው የማጥመጃ ፉካ ያለው ከመገናኛቸው ውጭ በተለጣጩ
የሳምባ ደጋፊ (diaphragm) ውስጥ የምግብ መውረጃ ትቦው ሳምባ
ደጋፊውን ክፍተት Aልፎ ከጨጓራ ጋር በሚገናኝበት ቦታ ላይ
ነው፡፡ ይ “የማጥመጃ ፉካ” በምግብ መውረጃ ትቦ ውስጥ የተዋጠ
ምግብ በሚኖርበት ጊዜ ሁሉ ይከፈታል፡፡ በሌሎች ጊዜ በጥብቅ
የተዘጋ ሲሆን ጨጓራ ውስጥ ያለውን ወደላይ Eንዳያልፍ
ይገድበዋል፡፡ በEነዚህ ሁለት ፉካዎች የAብሮነት Aሰራር የተነሳ
ምግብ ጨጓራ ውስጥ ከገባ በኋላ ተመልሶ መውጣት Aይችልም፡፡
ከAፍ ጀምሮ ደንዳኔ የሚደርሰው የምግብ Aዋሃጅ ስርዓት ልክ
Eንደረጅም ትቦ ነው፡፡ የተለያዩ ክፍሎቹ የምግብ Aወሳሰድን፣
ውህደትን Eና የAላስፈላጊ ቆሻሻ Aወጋገድ ሂደት ቀልጣፋ
የሚያደርግ Aሰራር Aላቸው፡፡ ይህንን ተግባር የሚያቀላጥፉ ብዙ
ሆርሞኖች ይገኛሉ፡፡ Eነዚህ በዚህ ስፍራ የሚመነጩ ሆርሞኖች
ተግባር የሂደቱን ቀጣይ ደረጃ ጊዜ የሚለኩ Eና ምልክት የሚሠጡ
ኬሚካላዊ መልEክተኞች ናቸው፡፡ Aስፈላጊ የምግብ Aዋሃጅ ንጥረ-
ነገሮች (Iንዛይሞች) ምግቡን የበለጠ ለማብላላት Eንዲሰራጩ
መንስኤ ሆነው ያገለግላሉ፡፡
በምግብ ውህደት ቀዳሚ ሂደት ላይ፣ የጨጓራ Aሲድ
በመመንጨት Iንዛይሞችን ለተግባር ይቀሰቅሳል፣ ስጋን የመሰሉ
ከባድ ፕሮቲኖችንና ጠንካራ ምግቦችን በመፍጨት ረገድም Eገዛን
ያደርጋል፡፡ ከዚያም ወደፈሳሽነት ተከላልቶ የተለወጠው ከፍተኛ
የAሲድ መጠን ያለው የጨጓራ ውስጥ ምግብ ወደAንጀት
የመጀመሪያ ክፍል ተገፍቶ ይገባል፡፡ በጨጓራና በAንጀት መካከል
Aንድ ፉካ ይገኛል፡፡ “ፓይሎሪክ ፉካ” (pyloric valve) በመባልም
ይታወቃል፡፡ የዚህ ፉካ ተግባር የሚቀላጠፈው ከ”መገናኛው” ሁለት
ጥጎች በሚያገኘው የትEዛዝ ወይንም የመልEክት ስርዓት ነው፡፡
ጨጓራ የያዘውን ወደAንጀት ማስተላለፍ መሻቱ Aንድ ነገር ነው፣
Aንጀት ደግሞ ይህን Eጅግ Aውዳሚ የሆነ Aደገኛ ነገር ለመቀበል
መዘጋጀቱ ሌላ ነገር ነው፡፡
ፓንክሪስ (ጣፊያ) በደም ውስጥ ያለውን የስካር መጠን
የሚቆጣጠረውን Iንሱሊን የተባለ ውህድ የሚያመነጭ Eጢ ነው፡፡
ከዚህ ሌላ Aስፈላጊ የሆኑ ጥቂት Iንዛይሞችን ወደAንጀት
ይልካል፡፡ ጣፊያ፣ ከጨጓራ የመጣው Aሲድ ወደAንጀት ከመግባቱ
በፊት የAንጀትን ውስጥ በAልካላይን (Aሲድን ማክሸፍ የሚችል
የAሲድ ተቃራኒ ንጥረ-ነገር) የመሙላት ሃላፊነት Aለበት፡፡ የጣፊያ
Eጅግ ዋንኛ ተግባር ይህንን ንጥረ ነገር ያለማቋረጥ ማምረት
ነው፡፡ ይህንን “ውሃ የበዛበት የባይካርቦኔት ውህድ” ለማምረትም፣
ጣፊያ ከደም ዝውውር ውስጥ ብዙ ውሃ ማግኘት Aለበት፡፡ በAካል
የውሃ Eጦት ጊዜ፣ ይህ ሂደት ብቃቱ ይቀንሳል፡፡ በዚህ የተነሳ፣
ፓይሮኒክ ፉካ ተከፍቶ የጨጓራን Aሲዳዊ ጓዝ ወደAንጀት
ለማራገፍ የሚተላለፍለትን ምልክት በግልፅና በትክክል መቀበል
ያቅተዋል፡፡ የጨጓራ ሕመምን የሚፈጥረው የመጀመሪያ ደረጃ ይህ
ነው፣ የሰው ልጅ Aካል የውሃ ጥም የመጀመሪያው Aመልካችም፣
የተፈጠረው ሕመም ይሆናል፡፡
ውሃ በምንጠጣበት ጊዜ፣ ወደጨጓራ ከሚገባው የውሃ መጠን
ጋር በተያያዘ፣ “ሞቲሊን” (motilin) የተባለ ሆርሞን/ የነርቭ
መልEክት Aመላላሽ ይመነጫል፡፡ ብዙ ውሃ በጠጣን መጠን፣
የሚመረተው የ”ሞቲሊን” መጠንም ይጨምርና፣ ከደም ዝውውር
ውስጥ ተለክቶ የሚታወቅ መጠን ይኖረዋል፡፡ “ሞቲሊን”
የሚመረተው በምግብ Aዋሃጅ ስርዓት ትቦ ውስጥ ነው፡፡ ይህ
ሆርሞን “ፐርስታልሲል” የተባለውን የምግብ Aዋሃጅ ስርዓት
የወደታች መከማተር ይፈጥራል፡፡ የዚህ ሂደት Aንድ ክፍል
የተዋሃደውን ምግብ ገድበው የያዙት ፉካዎች ጊዜ Eየጠበቁ
Eንዲከፈቱ የማድረግ ተግባርን ይጨምራል፡፡
ስለዚህ፣ በውሃ ላይ ጥገኛ ለሆኑ የምግብ ውህዶት ሂደቶች ሁሉ
የሚበቃ ውሃ በAካል ውስጥ በሚኖርበት ጊዜ፣ ጣፊያ Aንጀትን
ለAሲዳዊው የጨጓራ ጓዝ የሚያዘጋጀውን የባይካርቦኔት ውህድ
ያመነጫል፡፡ Eነዚህ ሁኔታዎች ሁሉ ሲሟሉ የፓይሮሊክ ፉካም
ተከፍቶ የጨጓራን የምግብ ውህድ Eንዲያስወጣ ይፈቀድለታል፡፡
ሞቲሊን ይህንን ተግባር በማቀናጀት ረገድ ወሳኝ የAስተላላፊነት
ሚና ይጫወታል፡፡ ሞቲሊን የሚመተረው ውሃ የጨጓራን ግድግዳ
ያለፈ ከፍታ ላይ ሲገኝ ነው፡፡
ችግሩ የሚከሰተው፣ Eነዚህ የምግብ ውህደት ተግባሮች
በተቀናጀ ሁኔታ ሊካሄድ የሚችሉበት የውሃ መጠን በAካል ውስጥ
ሳይኖር ሲቀር ነው፡፡ ወደAንጀት የሚገባውን የAሲድ ይዘት ያለው
የተብላላ ምግብ ሀይል የሚያኮላሽ ስልት ከሌለ፣ ስርዓቱ ጨጓራ
ውስጥ ያለውን ወደAንጀት ለማስተላለፍ በፍፁም ፈቃድ
Aይሰጥም፡፡ ይህ ቢከሰት የሚፈጠረው ውድመት ሊጠገን የማይችል
ይሆናል፡፡ የAንጀት ግድግዳዎችን ከAሲድ የሚከላከል በጨጓራ
ባለው ተመሳሳይ ምንም ነገር የለም፡፡ በመጀመሪያ በጨጓራ ሁለት
ጫፎች ላይ ያሉት ፉካዎች የመኮማተር ሃይል ይቀለበሳል፡፡
የፓይሮሊክ ፉካ መኮማተር Eየጨመረ ይሄዳል፡፡
በምግብ መውረጃ ትቦ በጨጓራ Eና የሳምባ Aቃፊ ውጪያዊ
ክብ ፉካዎች የበለጠ ዘና ይላሉ፡፡ በመጀመሪያ፣ግለሰቡ ተኝቶ Eያለ
ጥቂት Aሲድ ወደምግብ መውረጃ ትቦ ሊፈስስ ይችላል፡፡ ይህም
ቃር ብለን የምንጠራውን የማቃጠል ስሜት ይፈጥራል፡፡
በጥቂቶቹ ላይ፣ በሳንባ Aቃፊ ውስጥ ያለው “ፉካ” ልልነቱ
ከመጠን ከማየሉ የተነሱ የጨጓራ የተወሰነ ክፍል በዚያ ክፍተት
በኩል Aልፎ ወደደረት በመግባት ሒያተስ ሔርኒያ (Hiatus
Hernia) የተባለ የጤና ችግርን ያስከትላል፡፡ ፉካዎቹ ለጨጓራ ጓዝ
ተገቢ Eንቅስቃሴ Aስፈላጊ የሆነውን ተግባራቸውን ወደተቃራኒ
Aቅጣጫ በሚቀለብሱበት ጊዜ፣ Aንድ የኋላ ኋላ መምጣቱ
ለማይቀር ውጤት Eየተዘጋጁ መሆናቸው ግልፅ ይሆናል፡፡ የጨጓራ
ጓዝ Aፍ በኩል ይፈተልካል፡፡ የጨጓራ ጓዝ ወደAንጀት መግባት
Aልቻለም፣ ጨጓራ ውስጥም ተቀምጦ ከተወሰነ ጊዜ በላይ መቆየት
Aይችልም፣ ስለዚህ ያለው መንገድ Aንድ ብቻ ይሆናል፡፡Aፍ፡፡ ይህ
ክንዋኔ ተግባራዊ Eንዲሆን የምግብ Aዋሃጅ ስርዓቱ የመኮማተር
Aቅጣጫ ወደተቃራኒው ይለወጣል፡፡ ይህን ሒደት
“Aንታይፐሪስታልሲል” (antiperistaliss) ብለን Eንጠራዋለን፡፡
ከባድ የውሃ Eጦት ከሚያመጣቸውና በተሳሳተ መልክ ግንዛቤን
ከሚያገኙ የጤና Eክሎች Aንዱ ቡሊሚያ (bulima) ነው፡፡ ቡሊሚያ
የተመገቡትን ሁሉ ወዲያውኑ የሚያስመልሱ ሰዎች ችግር ነው፡፡
በቡሊሚያ ከሚሰቃዩ ሰዎች መካከል ተጠቃሿ ልEልት ዲያና
ነበረች፡፡ ልEልቷ በዚህ ችግር የተነሳ ከልUል ቻርለስ ጋር
የመሠረተችው ትዳር ፈርሷል፡፡ ምክንያቱም ይህ ችግር፣ የተወሰደ
ምግብ Eንዳይረጋ Eና በዚህም የተነሳ ተጠቂው በማያቋርጥ “ረሀብ”
Eንዲሰቃይ ያደረገዋል፡፡ Eነዚህ ባህሪያት ደግሞ ከማህበረሰብ
የሚያገልሉ ናቸው፡፡ በEነዚህ ግለሰቦች ላይ የሚታየው ረሀብ የጥም
ምልክት ሲሆን የማስመለስ ፍላጎታቸው ደግሞ ከላይ ከተጠቀሰው
የAሰራር Eንከን ጋር የተያያዘ ነው፡፡ የቡሊሚያ ተጠቂዎች
Aካላቸውን በደንብ በውሃ ማጥገብ Eና ምግብ ከመውሰዳቸው በፊት
ውሃ ቢጠጡ ይህ ችግር ይወገዳል፡፡
በEኔ Aመለካከት፣ በተደጋጋሚ ወደላይ የሚወጣውና ስሱን
የምግብ መውረጃ ትቦ የሚያጠቃው Aሲድ ምክንያት፣ በወጣትነት
የሚከሰት ከባድ ቃል Eና የኋላ ኋላ ሚከሰተው የምግብ መውረጃ
ትቦ የታችኛው ክፍል ነቀርሳ፣ ጥብቅ ትስስር Aላቸው፡፡
የጨጓራን የAንጀት ሕመሞች ምንም Aይነት የሕክምና ስም
ከበስተጀርባቸው ቢሰጣቸው Eንኳን፣ መታከም ያለባቸው ውሃን
ሳያቋርጡ በመውሰድ ነው፡፡ Aሁን ጥቅም ላይ ያለው ፀረ-Aሲድን
Eና ሒስታሚን ገዳቢ መድሀኒቶችን በመጠቀም የሚሠጥ ህክምና
Aካሉ በውሃጥም Eየተሰቃየ ላለ ሰው Aይጠቅምም፡፡
ኤ.ቢ. Eያልን የምንጠራው Aንዲት ወዳጃችን ራሷ Aማራጭ
መድሀኒቶችን በማስተዋወቅ ስራ ላይ የተሰማራች ነች፡፡ ይሁን
Eንጂ ከነበረባት ሒያተስ ሔርኒያ ለብዙ Aመታት ስትሰቃይ
ኖለች፡፡ የግሩም ደራሲነት ሙያ ያለው ባለቤቷም Eንደነገረኝ
ከሆነ ኤ.ቢ. ምግብ ለመመገብ ተቀምጣ ጨርሳ ልታጠናቅቀው
ወይንም ተቀምጣ ከሰዎች ጋር ውይይት ልታደርግ የቻለችበት ጊዜ
የለም፡፡ Aንዳንድ ጊዜ ለቃይዋ ምግቧን Eንድትጨርስ Aፍታ
Eንኳን ስለማይሰጣት የመመገቢያ ክፍሉን ለቅቀው ለመውጣት
ይገደዳሉ፡፡
ኤ.ቢ. Eንደነገረችኝ ውሃ ጠጥታ Aታውቅም፡፡ ባለቤቷ የኔን
መፅሀፍ Aግኝቶት የማንበብ Eድል በገጠማቸው ጊዜ ነበር፣
በመጨረሻ ችግሯን የተረዱት፡፡ ውሃ መጠጣት ጀመረች፡፡ የውሃ
Aወሳሰዷን Eየጨመረች ስትሔድ ሕመም Eየጠፋ መምጣቱን
Aወቀች፡፡ በቀናት ጊዜ ውስጥ ሙሉ ለሙሉ ጠፍቶ፣ ዳግም
ሳይመለስ ቀረ፡፡ Aሁን ባልና ሚስቱ ወጣ ብለው መመገብ
ይችላሉ፡፡ ከባለቤቴ ጋር ሆነን Aብረናቸው ጥቂት ጊዜ ማEድ
ተቀምጠናል፡፡ ህመሙ ፈፅሞ ጠፍቷል፡፡
Aጠቃላይ፡- የምግብ Aዋሃጅ ስርዓት ህመሞች የሰው ልጅ
Aካል ከባድ ወይንም ለረጅም ጊዜ የቆየ የውሃ ጥም ምልክት
ናቸው፡፡ ከዚህ ሌላ ከሌሎች የሰውነት የጥም ህመሞች ጋር በAንድ
ላይ ሊከሰት ይችላል፡፡ የሚስተር ላይጉራይን ደብዳቤ ተመልከቱ፡፡
ሚስተር ላይጎራይ የጨጓራና የሒያተስ ሔርኒያ ሕመሞች ተጠቂ
ነበረ፡፡ የውሃ Aወሳሰዱን በመጨመር ብቻ በAንድ ሳምንት ጊዜ
ውስጥ Aንደኛው ሕመም ፈፅሞ ሲጠፋ፣ ሌላው Eጅግ በጣም
ቀንሶለታል፡፡ ይህን ፅሁፍ በማዘጋጅበት ወቅት ሕመሙ ሙሉ
በሙሉ ድኗል፡፡

“በመሰል የሰው ልጆች ላይ ከሚፈፅሙ

ሐጥያቶች ሁሉ Eጅግ የከፋው Eነሱን
መጥላት ሳይሆን ግዴለሽነትን ማሰየት ነው ፣
IሰብAዊነት ማለት ይህ ነው፡፡ ጆርጅ
በርናርድ ሻው 1897
4
የሪህውማቶይድ Aርትሪቲስ ሕመሞች
(ሪህ)
ሃምሳ ሚሊዮን የሚሆኑ Aሜሪካውያን በAንድ ወይንም በሌላ
ዓይነት የAርትሪቲክ በሽታ ይጠቃሉ፡፡ 30 ሚሊየን ሰዎች
በታችኛው የጀርባ ሕመም፣ ሌሎች በሚሊየን የሚቆጠሩ፣ የAንገት
ህመምን በሚያስከትል የAርትሪቲስ ዓይነት፣ 200.000 ታዳጊ
ልጆችም በልጅነት Aርትሪቲስ ይሰቃያሉ፡፡ ከEነዚህ Eክሎች Aንዱ
በAንድ ሰው ላይ መታየት ከጀመረ፣ የችግሩ ስርወ-መንስኤ
ቀላልነት Eስካልታወቀ ድረስ ይህ ሰው የተቀረውን ሕይወቱን በዚህ
ችግር ሲሰቃይ ሊኖር ይፈርድበታል፡፡
በመጀመሪያ ደረጃ፣ በሪሕ የተጠቁ መገጣጠሚያዎች
ሕመማቸው መታየት ያለበት፣ በተጠቃው የመጋጠሚያ ስስ
የAጥንት ሽፋኖች (cartilage surfaces) ውስጥ Eንደተከሰተ የውሃ
Eጦት ጠቋሚ ተደርጎ መሆን Aለበት፡፡ የAርትሪቲክ ህመም፣
የAካል ክልላዊ የውሃ ጥም ተጨማሪ ምልክት ነው፡፡ በጥቂት የሪህ
ሕመሞች ላይ፣ የጨው Eጦት EንደAንድ ምክንያት ተደርጎ
ይወሰዳል፡፡
በመገጣጠሚያ ውስጥ ያሉ የAጥንቶች ክስ ሽፋኖች ብዙ ውሃ
ይይዛሉ፡፡ የዚህ “የተያዘ ውሃ” Aለስላሽ ባህሪይ የሚስተዋለው
በEንቅስቃሴ ጊዜ ሁለት ከተቃራኒ Aቅጣጫ የተገናኙ የAጥንት ስስ
ሽፋኖች በነፃነት Aንደኛው በሌላው ላይ Eንዲንሸራተት
በሚፈቅድበት ወቅት ነው፡፡ የAጥንት ሕዋሳት በካልሽየም ጥርቅም
ውስጥ ተነክረው የሚገኙ ሲሆኑ፣ የሽፋኖቹ (cartilages) ሕዋሳት
ግን Eጅግ ከፍተኛ የውሃ መጠን ባለው ውሕድ ውስጥ ተነክረው
ይገኛሉ፡፡ የስስ ሽፋኖቹ ውጪያዊ Aካላት
Aንዳቸው በሌላቸው ላይ በሚንሸራተቱበት ወቅት በግላጭ የተገኙ
የተወሰኑ ሕዋሳት Eየሞቱ ይገለፈፋሉ፡፡ ከሁለቱ Aጥንቶች ጫፍ
ላይ ከሚገኘው ውጪያዊ ክፍል ላይ Aዲስ ሕዋሳት Eያደጉ
በስፍራቸው ይተካለ፡፡ ከፍተኛ መጠን ያለው ውሃ ያዘለ ካርቲሌጅ
ላይ የሰበቃው ጉዳት የማድረስ ፍጥነት Aነስተኛ ነው፡፡ ውሃ ባነሰው
ስለ የAጥንት መገጣጠሚያ ሽፋን ላይ የጉዳቱ መጠን ከፍተኛ
ይሆናል፡፡
 የካርቲሌጅ ሕዋሳት ዳግመኛ የማቆጥቆጥ ፍጥነት መጠን፣
ከቅርፊቱ መፈርፈር ጋር ሲነፃፀር የምናገኘው የመገጣጠሚያን
ብቃት ልኬት ይሆናል፡፡ በAጥንት መቅኔ ወስጥ ያለማቋረጥ
Eያደጉ የሚሰራጩት የደም ሴሎች፣ በAጥንት መዋቅር ውስጥ
ከሚያልፈው ውሃ ድርሻ የማግኘት ቅድሚያቸው ከካርቲሌጅ
ሕዋሳት ይበልጣል፡፡ ወደAጥንት የሚንሸራሸረውን ደም መጠን
ለመጨመር በሚደረገው የደም ስሮችን የመለጠጥና የማስፋት
ሂደት ውስጥ፣ በጠባብ የAጥንት ቀዳዳ ውስጥ የሚያልፈውን የደም
ስር ለማስፋት Aስቸጋሪ ይሆናል፡፡ የበለጠ የውሃ Eና የምግብ
ንጥረ ነገሮን ለማግኘት በEነዚህ የደም ስሮች ላይ ጥገኛ የሆኑት
ሕዋሳትም በዚህ የተገደበ የስንቅና ትጥቅ Eደላ ሰለባ ይሆናሉ፡፡
ከEነዚህ ሁኔታዎች Aካያ፣ Eና የተጨማሪ ውሃን ለመሸከም ደም
ካልቀጠነ በስተቀር፣ የካርቲሌጅ የፈሳሽ ፍላጎቶች የሚሟሉት
የመገጣጠሚያን ሎሚ (capsule) ከሚመግቡት የደም ስሮች
ይሆናል፡፡ በነርቭ ቁጥጥር ስር የሆኑት የሁሉም መገጣጠሚያዎች
Aቤቱታ የማሰሚያ ስልቶች የህመም ምልክቶችን ይፈጥራሉ፡፡
ለመጀመሪያ ጊዜ ሲሆን፣ ይህ ህመም መገጣጠሚያዎች ሙሉ
በሙሉ በውሃ Eስኪጠግቡ ድረስ ጫናን ለመሸከም ዝግጁ
ያለመሆናቸውን ማሳያ ነው፡፡ ይህን መሰል ህመምን Eየጨመረ
በሚሄድ የውሃ መጠን Aወሳሰድ ማከም ይኖርብናል፡፡ በውጤቱም
ወደስፍራው የሚሄደውን ደም በማቅጠን ካርቲሌጁ ከስር ጀምሮ
ከAጥንቱ ጋር Eስከሚገናኝበት ቦታ ድረስ በውሃ Eንዲርስ
Eናደርገዋለን፡፡ ይህ ከታች ወደAጥንት የሚሄድ ፈሳሽ
ወደካርቲሌጅ የሚሰርግበት ተፈጥሮAዊ መንገድ ነው፡፡ ምስል 6
Eና 7 ይህንን ማብራሪያ የበለጠ ግልፅ ለማድረግ
ይረዳሉ፡፡የመገጣጠሚያ ሎሚ Eብጠት Eና ህመም፣ ለሎሚው
ደምን የሚያመላልሱ ጥቃቅን የደም ስሮች መስፋታቸውንና
በውስጣቸው ከመጠን ያለፈ ፈሳሽ መከማቸቱን የሚያመለክት
ነው፡፡ የመገጣጠሚያ ጫፎች ሁሉንም ተግባራታቸውን
የሚቆጣጠሩ የነርቭ ጫፎችን የያዙ ናቸው፡፡ ተጨማሪ የደም
ዝውውር ወደስፍራው ደርሶ ከፈሳሹ ውሃ Eንዲቀንስ ጥያቄ
በሚያቀርቡ ጊዜ በሎሚው ውስጥ ያለው የደም ስር የመለጠጥ
ምላሽን ይሰጣል፡፡ ይህም ወደAጥንት የሚያልፈውን የደም
ዝውውር ብቃት ማነስ የማካካስ ተግባር Eንዲጠበቅበት ያደርጋል፡፡
 በመገጣጠሚያ መገናኛ ነጥቦች ላይ የሚከሰት የውሃ Eጦት
የኋላ ኋላ ከባድ ጥፋትን ማድረሱ Aይቀሬ ነው፡፡ ይህ ጉዳት
የAጥንት ጫፎች Eርቃናቸውን Eስኪቀሩ ድረስ የቀጥልና
OስቲOAርትሪቲስ (osteoarthritis) የተባለውን የመገጣጠሚያ
Eብጠት ያስከትላል፤፤ ይህ ችግር የካርቲልጅ ከጥቅም ውጪ
ከመሆንና በዚህም የተነሳ Aካላችን ለመገጣጠሚያው Eድሳት
የሚያደርግበትን ስልት ሲቀይር (ሞደፊክ ሲተካለት) የሚፈጠር
ነው፡፡ በመገጣጠሚያ ሎሚ ውስጥ ሆርሞን Aመንጪ ሕዋሳት
ይገኛሉ፡፡ ጉዳት በሚፈጠር ጊዜ (ከውሃ Eጦትም ሊሆን ይችላል)
የተጎዱ ሕዋሳት በAዲስ መተካት Aለባቸው፡፡ Eነዚህ “ተግባረ -
ክልላዊ የEደሳ ክፍል ሆርሞኖች” ይህን ሀላፊነት በመረከብ
የመገጣጠሚያ ጫፎችን ዳግም ያዋቅራሉ፡፡ መገጣጠሚያዎቹ
የሚሸከሙትን የሀይል Eና የጫና Aቅጣጫዎች ተከትለው ሀይሉን
ለማርገብ ይሠራሉ፡፡
የሚያሳዝነው፣ የጥገና ሂደቱ የመገጣጠሚያዎችን ቅርፅ
ማወላገዱ ነው፡፡ Eነዚህን የተወላገዱ መጋጠሚያዎች ከጠላችሁ
ህመሙ ገና ሲጀመራችሁ ከባድ Aትኩሮትን በመስጠት በሚያቋርጥ
Eለታዊ የውሃ Aወሳሰድ ልታመልጡት ትችላላችሁ፡፡ ለመጀመሪያ
ጊዜ ይህ ምልክት ሲታይ Eንደ ውሃ Eጦት ምልክት ተደርጎ
መወሰድ Aለበት፡፡ ለጥቂት ቀናት ውሃ Eየወሰዳችሁ Eና የደም
ዝውውርን ወደመገጣጠሚያዎች ለማድረስ የተጠቃውን መጋጠሚያ
በዝግታ በማጠፍና በመዘርጋት ብቻ ህመሙ ካልተወገደ፣ ያን ጊዜ
የሕክምና ባለሞያ ዘንድ ሄዶ ምክር መጠየቅ ተገቢ ነው፡፡
የመገጣጠሚያ ላይ ሪህን EንደAካላችሁ የውሃ Eጦት ምልክት
Aድርጋችሁ በመውሰድ ብዙ ትጠቀሙ ይሆናል Eንጂ Aትጎዱም፡፡
ምናልባት በAካላችሁ ላይ ሌሎች የጥም ምልክቶች በተጨማሪነት
Eየታዩ ይሆናል፡፡ ይህ በAንድ ስፍራ ብቻ የተከሰተ የውሃ Eጥረት
ግን ከበድ ያለ ጉዳት መድረስ ከጀመረ መሰንበቱን ይጠቁማል፡፡
Aካል ውሃ መጠማቱን ለማወቅ Eንደሚከብደው ከተረዳን፣ ይህ
የAካላዊ ንቃት Aናሳነት ከወላጅ ወደልጅ በዘር ሊተላለፍም
ይችላል ማለት ነው፡፡ በፈጣን የEድገት ሂደት ላይ የሚገኝ ልጅ
ላይ የተከሰተ የውሃ Eጦት በቃር Aማካይነት ሊታወቅ የመቻሉን
ያህል በመገጣጠሚያ ህመም Aማካይነት ይታወቃል፡፡ ጥማትን
ጠቋሚ ምልክቶች የሚያሳዩት ባህሪያት በልጆችም ሆነ በAረጋውያን
ላይ ተመሳሳይ ተፈጥሮ ሊኖራቸው መቻሉ Aያጠያይቅም ማለት
ነው፡፡ ስለዚህም፣ የልጅነት ሪህም ቢሆን Eለታዊ የውሃ Aወሳሰድን
በማሳደግ መከላከልና መታከም ይኖርበታል፡፡
ከዚህ በመቀጠል፣ ከቅርብ ጊዜ ምፊት በገበያ ላይ የዋሉና
“ስለተመረቱበት” ለየት ያለ ዘዴ የሚያብራሩ ሳይንሳዊ-መሠል
ትንታኔዎች ተለጥፈውባቸው ገበያ ላይ በAጀብ ስለወጡ የታሸጉ
የውሃ ዓይነቶች ጥቂት መናገር Eፈልጋለሁ፡፡
በዚህ መፅሀፍ ላይ ከተብራሩት የጤና Eክሎች፣ Aካላዊ
Aሠራርን በማስተካከል መፍትሔ የሚሰጠው ተራ የ”ቧንቧ” ውሃ
ውጤቶች፣ በAሁኑ ወቅት በልዩ ሁኔታ “የተስተካከለ” ተብሎ
Eየተመረተ ገበያ ላይ የሚቀርበው የታሸገ ውሃ ውጤቶች ተደርገው
መታየት ጀምረዋል፡፡ ቀደም ብሎ Eንዳብራራሁት፣ ውሃ ብዙ
ባህሪያት Aሉት፡፡ በሕዋሳት ሽፋኖች ውስጥ Eና በAካል ሕዋሳት
ውስጥ ልዩ ባህሪያት Aሉት፡፡
ይሁን Eንጂ፣ Eነዚህን ልዩ ባህሪያቱን ገና ከAካል ውጭ ሳለ
Aላበስነው ማለት፣ ው ይህን የሰጠነውን ባህሪይ ይዞ ወደAካል
ሕዋሳት ይገባል ማለት Aይደለም፡፡ Eንደውም፣ የሕዋስ ሽፋን (cell
membrane) ውሃን ከሌሎች ደረቅ ንጥረ-ነገሮች Aጣርቶ
በመለየትና በውስጡ ሟሙተው ከሚገኙ ውህዶች ነፃ በማድረግ
ንፁህ Eና በቀላሉ ጥቅም ላይ መዋል የሚችልን (useful active
water) ውሃ ያዘጋጃል፡፡ ይህ የሚደረገው ውሃ ሕዋሳትን ዘልቆ
ከመግባቱ በፊት ነው፡፡ የውሃ ቅንጣት (ሞሎኪውሎች) በሕዋስ
ሽፋን በኩል ከማለፋቸው በፊት በ”Aንድ ተርታ Eንዲሰለፉ”
የሚጠይቅ ስርዓት ሰልጥኖ ይገኛል፡፡ ውሃ ወደሕዋስ ውስጥ
የሚሠርገው በሰከንድ 0.001 (10-3) ሴ.ሜ ፍጥነት ነው፡፡ በውስጡ
ሟሙተው የተቀመጡ ንጥረ ነገሮች ወደኋላ ይቀራሉ፣ መግባት
ያለመግባታቸው የሚወሰነው የይለፍ ፍቃድ ያላቸውን ንጥረ ነገሮች
ብቻ Eየመረጠ በሚያስገባው ውስብስብ የመጓጓዣ ስርዓት ነው፡፡
Aካል ህልውናውን የሚጠብቀው በዚህ መልኩ ነው፡፡ ያለማቋረጥ
ከሚለዋወጡ Aካባቢያዊ ተፅEኖዎች Aንፃር የራሱን “Aንድ ወጥ
Aቀራረብ” ይፈጥራል፡፡ Eባካችሁ በAጓጊ AርEስት Eና በሙያዊ
ቃላት Aትታለሉ፡፡ Aንድን ምርት ለEናንተ ለመሸጥ ሲባል
የተቀመሙ ሳይንሳዊ መሰል ፅሁፎችን ከመቀበላችሁ በፊት
ማስተዋል ጀምሩ፡፡ ከዚህ በታች የሰፈረው ደብዳቤ የተላከልኝ፣
ከፍተኛ ልምድን ያከበቱ የሕክምና ዶክተር Eና Aስተማሪ የሆኑት
ዶ/ር ላውረንስ ማሎን ናቸው፡፡ ውሃ በሪህማቶይድ የመገጣጠሚያ
ህመሞች ላይ ያለውን ውጤት በራሳቸው ላይ ማረጋገጣቸው፣
ለሌሎች የሕክምና ባለሞያዎች፣ ውሃ በሽታን በመከላከል ረገድ
ያለውን የሕክምና Eሴት ማስተዋል Eንዲጀምሩ የሚያስገነዝብ
ነው፡፡
 የትምህርት ጉዳይዎች ዲን

ላውረንስ ኤ.ማሎች ኤም.ዲ፣ ፒ.ኤች.ዲ

ፖ.ሳ.ቁ 3189

ፎልስ ቸርች፣ Va 22043

ይድረስ፡- ለተከበሩ ኤፍ. ባትማን፣ ኤም.ዲ

ክቡራን፡- ሰማንያ ሁለት Aመቴ ቢሆንም፣ በመልካም ጤና ላይ ነኝ፡፡

የሚፀፅተኝ ነገር ቢኖር የዶ/ር ባትማንን Eና የመፅሀፍታቸውን ምክሮች
ያማግኘቴ ብቻ ነው፡፡

የዶ/ር ባትማን ምክንያታዊነት ግልፅ Eና ፍሬያማ፣ የሕክምና

Eውቀታቸው በAስተውሎት Eና ወደር በሌለው ሎጂክ Aጊጦ
የሚያንፀባርቅ ነው፡፡ መፅሀፍቶቻቸው Aሁን የመፅሀፍት ቤቴ ውድ
ንብረቶች ናቸው፡፡ ምክሮቻቸውን በEጆቼና በጀርባዬ ላይ Eያሰቃየኝ
ለነበረው ሪህማቶይድ Aርትሪቲስ በሽታ ተጠቀምኩባቸው፡፡ በሁለት
ሳምታት ጊዜ ውስጥ፣ ስቃዩ በሚያስገርም ሁኔታ ቀነሰ፡፡ Aሁን፣ የተሻለ
Eንቅልፍ Aገኛለሁ፣ ጥንካሬ ጨምሬያለሁ፣ ቅልጥፍናዬ Eና የመንፈስ
መዝናናነም ከቀድሞው ይልቅ Aድጓል፡፡ ህይወትን የምመለከተው በተለየ
ዓይን ሆኗል፡፡ ማንኛውም ነገር ቢሆን ላደርገው ቀሎ ይታየኛል፡፡

የዶ/ር ባትማን መፅሀፍት በቀላል ምክንያታዊ ግንዛቤዎች Eና

በEውነተኛ የሕክምና ምክሮች የተሞሉ ናቸው፡፡ Aንድን የጤና Eክል
ለማከሚያነት የሚያቀርቧቸው ስልቶች የEክሉ ስርወ-መንስኤ ድረስ
የሚዘልቁ በመሆናቸው፣ ሊያነብባቸው Eድሉን ያገኘ ማንም ሰው
መፅሀፍቱን መግዛቱ Aያስቆጨውም፡፡

ከAክብሮት ጋር

ላውረንስ ኤ.ማሎን
 የታችኛው ጀርባ ህመም

የህብለ-ሰረሰር መገጣጠሚያዎች ማለትም የውስጠ-Aከርንሪ

መገጣጠሚያዎች Eና የሰሀኖቻቸው (discs) መዋቅር፣ በተለያዩ
የውሃ፣ ጫናን ተቋቋሚ ባህሪያት ላይ ጥገኛ ነው፡፡ ይህ ውሃ
በየሰሃኖቹ Aስካል Eና የAከርካሪን ጠፍጣፋ Aካላት በሚሸፍነው
ዝርግ የበስተጫፍ ቅርፊት መሰል Aጥንት (ካርቲሌጅ) ውስጥ
ተከማችቶ ይገኛል፡፡ በህብለ-ሰረሰር መገጣጠሚያዎች ውስጥ፣ ውሃ
የመገናኛቸውን የንክኪ ነጥብ የሚያለሰልስ ብቻ ሳይሆን፣ በውስጡ -
Aከርካሪ ባዶ ቦታዎች ላይ በሰሃኖቹ መሀል በመሆን የላይኛውን
የAካል ክፍል ክብደት ጫና ይሸከማል፡፡ ከላይኛው ማለትም
ከወገብ በላይ ያለው Aካላችንን ሰባ Aምስት በመቶ ክብደት ሙሉ
በሙሉ ደግፎ የያዘው በሰሃኑ Aስካል ውስጥ የተከማቸው ውሃ
ሲሆን፣ የተቀረውን 25 በመቶ ክብደት የደገፈው በሰሃኑ ዙሪያ
የተዘጋው ጅማት ነው፡፡ (ምስል 8ን ይመልከቱ) በመጋጠሚያዎች
Aወቃቀር ላይ ሁሉ የሚስተዋለው Aንድ መርሕ፣ ውሃ ከAለስላሽነት
የመቋቋም ግልጋሎት Eንዳለው ይደነግጋል፡፡

በEነዚህ መገጣጠሚያዎች በAብዛኞቹ ውስጥ፣ በተደጋጋሚ

የAየር Aባል ክፍተት (vaccume) መፈጠር ውሃ በዝግታ
ወደመገጣጠሚያው ውስጥ Eንዲፈስ ያደርጋል፡፡ ዳሩ ግን ይህ ውሃ፣
በመገጣጠሚያዎች Eንቅስቃሴ የተነሳ በሚፈጠር ጫና ተጨምቆ
ይወጣል፡፡ የጀርባ ህመምን ለመከላከል፣ በቂ ውሃ መጠጣት Eና
ወደሰሀኑ ባዶ ቦታ ውሃን መጥጦ የሚያስገባውን Aየር Aልባ
ክፍተት ለመፍጠር ልዩ የAካል ብቃት Eንቅስቃሴዎችን ማድረግ
Aለብን፡፡ Eነዚህ የAካል ብቃት Eንቅስቃሴዎች ሰማንያ በመቶ
የጀርባ ህመሞች መንስኤ የሆነውን የጀርባ ጡንቻዎች መሸማቀቅ
ለመቀነስም በተጨማሪነት ያገለግላል፡፡ ከዚህ ሌላ ትክክለኛ
Aቀማመጥና Aካሄድ ባጠቃላይ ትክክለኛ ተክለ-ሰውነትን ማዳበር
Aለብን፡፡ የጀርባ ህመም Eና ከውሃ ጋር ያለወ ዝምድና Eጅግ
Aስፈላጊ ከመሆኑ የተነሳ በሪህማቶይድ የመገጣጠሚያና የጀርባ
ህመም መፍትሔዎችን የሚተነትን ሌላ መፅሀፍ ለብቻው
Aዘጋጅቼለታለሁ፡፡
 የAንገት ሕመም

ጥሩ ያልሆነ የተክለ-ሰውነት ቅርፅን የሚፈጥሩ፣ ለምሳ Eየፀፉ

ለረጅም ጊዜ Aንገትን Aጎንብሶ መቀመጥ፣ Aጭር ጠረጴዛ ላይ
መስራት፣ ለብዙ ሰዓታት ኮምፒውተር ላይ ተተክሎ መቆየት፣
መጥፎ ትራስ ወይንም የትራስ መብዛት፣ Eነዚህ ሁሉ የAንገትን
ሕመም የሚያመጡ ወይንም በAንገት ውስጥ የሚገኙ የውስጡ
Aከርካሪ ሰሀኖችን ቦታ Eስከማስለቀቅ የሚደርስ ጉዳትን መፍጠር
የሚችሉ መንስኤዎች ናቸው፡፡ የሰሀኖቹን ክፍት ቦታ በበቂ የፈሳሽ
ዝውውር ለመሙላት፣ የAንገት Eንቅስቃሴ ወሳኝ ነው፡፡ የጭንቅላት
ክብደት ከጊዜ ብዛት በሰሀኖቹ መካከል ያለውን ውሃ ጨምቆ
ያስወጣዋል፡፡ የወጣውን ያህል ውሃ ለመተካት በዚያ የሰሀኖች
ክፍተት መሀል Aየር Aልባ ባዶ ስፍራ መፈጠር Aለበት፡፡ ይህ
ሲፈጠር የሚችለው ጭንቅላት Eና Aንገት በበቂ ሁኔታ ወደኋላ
በሚለጠጡበት ጊዜ ነው፡፡
ከሰሃን ቦታ መልቀቅ ጋር ተያይዘው ለሚፈጠሩ ቀለል ያሉ
የAንገት ህመሞች ብዙ ድካም የሌለው መፍትሔ የሚሆነው
በዝግታና በተደጋጋሚ Aንገትን Eና ራስን ወደኋላ Eና ወደፊት
Eስከሚታጠፉበት ልክ ድረስ ማንቀሳቀስ ነው፡፡ በAንድ ጊዜ
Aንገትን ለ30 ሰከንድ ያህል ወደኋላ ለጥጦ Eያቆዩ መመለስ፡፡ ይህ
ረዘም ያለ ጊዜ የሚጠቅመው የAየር Aልባውን ባዶ ስፍራ ሀይል
በማፋጠን ውሃን ወደሰሀኖቹ መሀል ለማስገባት ነው፡፡ ይህ
Eየተካሄደ ሳለ፣ ሰሀኖቹ የሰረሰር ጅማት ጋር ተያይዘው የተዋቀሩ
ከመሆናቸው የተነሳ፣ ቦታቸውን የለቀቁ ካሉ Aንገት ውስጥ ካሉት
የነርቭ ስሮች ላይ በመነሳት የAከርካሪን ተፈጥሮዊ መስመር ይዘው
የቀድሞ ስፍራቸው ላይ በተርታ ይደረደራሉ፡፡
ይህንን ችግር የምንፈታበት ሌላ ቀላል ክንዋኔ Aልጋ ላይ
በጀርባ በመንጋለል፣ ራስን ብቻ በAልጋው ጠርዝ ወደታች ዘና
Aድርጎ ማንጠልጠል ነው፡፡ ይህ ክንዋኔ የራስን ክብደት በመጠቀም
ክብደት ያልተሸከመውን Aንገት ለማሳሳብ ነው፡፡ ወለሉ Eስኪታየን
ድረስ በዝግታ ራሳችንን ወደኋላ ካጠፍነው በኋላ ጥቂት ቆይቶ
የAንገታችን ህመም ጋብ ሲል ይታወቀናል፡፡ ይህ የሰውነት Aካኋን
በAንገት ውስጥ በሚገኙ ሰሀኖች መሀል ባለው ክፍት ስፍራ ላይ
Aየር Aልባ ቦታን ለመፍጠር ተመራጭ ነው፡፡ ራሳችንን ወደኋላ
ለጥጠን ከቆየን በኋላ በጣም በዝግታ ወደኋላ በመመለስ Eግራችን
Eስኪታየን ድረስ ቀና ማለት፡፡ ይህ Eንቅስቃሴ በየትኛውም ሁለት
የጀርባ Aጥንት ሰሀኖች መሀል ተደጋጋሚነት ያለው የAየር Aልባ
ባዶ ስፍራን ለመፍጠር ሁነኛ ዘዴ ነው፡፡ የተፈጠረው Aየር Aልባ
ስፍራ (vacuum) ወደሰሀኖቹ መሀል ክፍተት ውሃን በመምጠጥ
ካስገባ በኋላ ወደ Aንገት መጋጠሚያዎች ሁሉ በመላክ
Eንቅስቃሴዎቻቸውን ያለሰልሳል፡፡ ይህ ውሃ በሰሀኖቹ Aስኳል
(መዓከል) ገብቶ ተፈጥሮAዊ ይዞታውን Aግኝቶ Eስኪስፋፋ ድረስ
Eየተመጠጠ መቆየት Aለበት፡፡ የውሃው ሃይል Eያንዳንዱን
Aከርካሪ ወደላይ ከፍ በማድረግ በሁሉም የAከርካሪ Aጥንቶች
መካከል ክፍተትን ፈጥሮ ይለያያቸዋል፡፡ Aሁን ደግሞ
Aንገታችንን ወደቀኝ Eና ወደግራ ማዟዟር Eንችላለን፡፡ የክፍሉን
ግድግዳና ወለል በሁለቱም ጎን ለመመልከት ሞክሩ፡፡ በAንገት
“Aርትሪቲስ” ወይንም በAንገት ውስጥ ሰሀን ስፍራ መልቀቅ
የሚሰቃዩ ግለሰቦች ይህንን የAንገትን ቅልጥፍና ማሻሻል የሚችል
ክንዋኔ ሊሞክሩት የሚፈልጉ ይመስለኛል፡፡

የልብ ድካም (Anginal pain)

ለተጨማሪ መረጃ ስለኮሌስትሮል የተፃፈውን ያንብቡ፡፡
በAጭሩ ለማስቀመጥ የልብ ድካም የAካል ውስጥ ውሃ Eጦት
ማለት ነው፡፡ የልብ Eና የሳምባ ችግሮች የሚሉ የተለያዩ
ስያሜዎች የተሰጣቸው በሽታዎች ሁሉ የሰነበተ የውሃ Eጦት የጋራ
መንስኤያቸው ነው፡፡ የሚስተር ሳም ሊጎራይ Eና የሎሬታ ጆንሰን
ደብዳቤዎች ይህንን ያረጋግጡልናል፡፡ (ምEራፍ 7) ሚስተር ሳም
የሚጠጡትን ውሃ መጠን ሲጨምሩ የልብ ድካማቸው ጠፍቷል፡፡
የ90 ዓመት Eድሜ ባለፀጋ የሆኑት ሎሬታ ጆንሰንም የልብ ድካም
በውሃ ብቻ መታከም Eንደሚችል ያረጋግጡት በልባቸው ላይ
ይሰማቸው ለነበረው ህመም፣ ውሃ ምንም መድሀኒት
Eንዳያስፈልጋቸው Aድርጎ ስላዳናቸው ነው፡፡

የራስ ምታቶች

በግል ካገኘሁት ልምድ በመነሳት፣ የሚግሬን የራስ ምታቶች

Aመጣት ከውሃ Eጦት የተነሳ ይመስላል፡፡ በEንቅልፍ ጊዜ Aካል
ሙቀቱን Eንዳይቆጣጠር የሚያግዱት ወፍራም የብርድ ልብሶች፣
ሕዋሳዊ የውሃ Eጦት ሂደትን የሚጭሩ የAልኮል መጠጦች፣ የዞረ
ድምር (hangover) በተለይም በAንጎል ውስጥ፤ሒስታሚን የተባለው
ንጥረ ነገር Eንዲመነጭ የሚያደርጉ ከምግብ ያለመስማማት E
ከሰውነት መቆጣት (Aለርጂ) የሚነሱ Eክሎች Eና ያለውሃ ከመጠን
ባለፈሙቀት ውስጥ መቆየት፤ ራስምታትን Aምጪ የውሃ Eጦትን
ይቀሰቅሳሉ፡፡ በመሠረታዊነት፣ ሚግሬን የራስ ምታት በሙቀት
ጫና ውስጥ የሰውነት ሙቀት Aሳሳቢ ደረጃ ላይ መድረሱን
የሚያመለክት የቁጥጥር ውጤት ሆኖ Eናገኘዋለን፡፡ የውሃ Eጦት
ሚግሬን የራስ ምታቶች በማምጣት ረገድ ወሳኝ ሚናን
ይጫወታል፡፡
Eነዚህን የራስ ምታቶች የማስታገሻው Eጅግ ተመራጩ
መንገድ በማያቋርጥ የውሃ Aወሳሰድ ማከም ነው፡፡ ሚግሬን Aንድ
ጊዜ የህመም የመጨረሻ ገደብን ከጣሰ በኋላ የሚከሰቱ ተደራራቢ
ኬሚካል ሪAክሽኖች (chemical reactions) Aካልን ከቀጣይ
ተግባራት ይገቱታል፡፡ በዚህን ወቅት ተጠቂው የህመም ማስታገሻ
መድሀኒቶችን ከፍተኛ መጠን ባለው ውሃ ለመውሰድ ይገደዳል፡፡
በቂ ቅዝቃዜ ወይንም ቀዝቃዛ ውሃ ብቻው Aካልን (Aንጎልን
ጨምሮ) ከውስጥ በኩል ማቀዝቀዝ ይችላል፡፡ በዚህም በሁሉም
ስፍራዎች ያለውን የጥቃቅን የደም ስሮች ስርዓት ይዘጋዋል፡፡
የሚግሬን ራስምታቶች ዋንኛ መንስኤ የተገንጣይ ጥቃቅን የደም
ስሮች ያለመጠን መለጠጥ ሊሆን የመቻል Eድሉ የሰፋ ነው፡፡
ማቪስ በትለር፣ በዚህ ዙሪያ Aንድ መሳጭ ታሪክ Aላቸው፡፡
ለብዙ Aመታት በሚግሬን የራስ ምታት ተሰቃይተዋል፡፡ Aንዳንድ
ጊዜ ስቃዩ Eጅግ ስለሚበረታባቸው ከAልጋ Aያስነሳቸውም፡፡
በAጋጣሚ ይህንን መፅሀፍ Aግኝተው፣ የሚጠጡትን ውሃ መጠን
ይጨምራሉ፡፡ በደብዳቤያቸው Eንደገለፁልኝ ከሆነ፣ Aሁን ከፍተኛ
መሻሻልን ከማግኘታቸው የተነሳ ይህንኑ ለህዝብ መለፈፍ ይሻለሉ፡
ደብዳቤያቸውን Aንብቡ ታሪካቸው፣ ውሃ ለጤና ስላለው ጥቅም ምን
ያህል Aላዋቂ ብንሆን ነው ሰዎች ሞታቸውን Eስኪያስመኛቸው
ድረስ በውሃ Eጦት የሚሠቃዩት? ብለን ለመጠየቅ ያስገድደናል፡፡
ፖ.ሳ.ቁ 1619 Iኒስፌይል 4860
ሰሜን ኩዊንስ ላንድ ፣ Aውስትራሊያ
ውድ ዶ/ር ባትማን

ለብዙ Aመታት በስራ ምታት ስሰቃይ ኖሬያለሁ፡፡ ዶክተሮችን ፣ የነርቭ

ሐኪሞችን፣ ቺሮፕራክ ቲሽነሮችን Aማክሬያለሁ፣ ለጭንቅላት ስካን (Head scan)
Eና ለኤክስ-ሬይ (x-ray) ብዙ መቶ ዶላሮችን Aውጥቼያለሁ፣ ግን ምንም
መፍትሔ Aላገኘሁም፡፡ Aንዳንድ ጊዜ፣ ለብዙ ቀናት በህመም Eየተሰቃየሁ
Aልጋዬ ላይ በምተኛባቸው ጊዜያት፣ ሞትን ከመመኘት የሚያግደኝ
በEግዚAብሔር ላይ ያለኝ Eምነት ብቻ ነበር፡፡
ምንም Aይነት መድሀኒት ስቃዩን ሊያቆምልኝ Aልቻለም፣ ስራውን Aከናውኖ
ሲያበቃ ስቃዩ ይመለሳል፡፡ የምወስዳቸው ምግቦች ከወሰድኩ ከሁለት ሰዓታት
በኋላ ገደማ ይጀምረኛል፡፡
ከዚያ Aንድ Eለት፣ Aንድ ወዳጄ ራስ ምታነ የመጣው ምናልባትም በፍፁም
ውሃ ስለማልጠጣ ሊሆን Eንደሚችል ነገረችኝ፡፡ ብዙ ውሃ Eንደማልወስድ
ባውቅም፣ የምጠጣው ሻይ Eና የፍራፍሬ ጭማቂ ከምመገባቸው የተለያዩ Aይነት
ፍራፍሬዎች ጋር Aንድ ላይ የፈሳሽ ፍላጎትን ያሟላል ብዬ Aስብ ነበር፡፡
በAጋጣሚ የEርስዎን መፅሀፍ Aግኝቼ ገዛሁት፡፡
በጉጉት ስሜት በተደጋጋሚ በማንበብ Aዲሱን የውሃ Aመለካከት ለመማር
ሞከርኩ፡፡ በዚህም፣ በውሃ Aጠጣጥ ልምዶቼ ላይ ስህተት መኖሩን ተረድቼ
ላርማቸው ተነሳሁ፡፡ በጣም ለረጅም ጊዜ ምስቃይ የተሞሉ Aስከፊ ቀናትን ከሳለፉ
በኋላ ድንገት ህመሙ ጠፍቶ የፈለጉትን ነገር በደስታ Eየሰሩ መዋል
የሚፈጥረውን ስሜት ያልደረሰበት ናልሆነ ማወቅ የሚችል ማንም የለም፡፡ ለዚህ
Aምላኬን Aብዝቼ Aመሰግነዋለሁ፡፡
Aካሌን በተገቢው መልክ በውሃ ለማጥገብ የተወሰኑ ወራት ቢፈጅብኝም
Aሁን ግን የራስ ምታቴ Aልፎ Aልፎ ብቻ ብቅ ብሎ ከመጥፋት ሌላ
Eንደቀድሞው ሊያሰቃየኝ Aልቻለም፡፡ ወደዚህ ድንቅ Eውነታ ደረጃ በደረጃ
የመራኝን Aፍቃሪና ተንከባንቢ Aምላኬን Aመሰግናለሁ፡፡ ይህን Eውነት ለህዝብ
ለማስታወቅ በፅናት ለሰሩት ታላቅ ተግባር Eርስዎንም Aመሰግናለሁ፡፡
“የተሻለ ምግብ E የAመጋገብ ልምዶች” የሚል ርEስ ያለው ትምህርት
Eሰጣለሁ፣ Aሁን ከትምህርት ክፍለ ጊዜዎቼ Aንደኛውን ሙሉ በሙሉ ለAካል
የውሃ ፍላጎቶች ሰጥቼዋለሁ፡፡ በዚህ Eውቀት ተጠቅሜ፣ ብዙ ሰዎችን ጤናቸውን
Eንዲያሻሽሉ Eና ከሕይወታቸው ስቃይን በማስወገድ ረድቼያለሁ፡፡ Aንድ ወዳጄ
በጨጓራ ቁስለት የተነሳ ለህክምና ሆስፒታል ሊገባ መሆኑን ነገረኝ፡፡ ይህን ሰርዞ
Eርስዎ የሚሉትን የውሃ ህክምና ለመከታተል Eንዲሞክር ለመንኩት፡፡ የግዱን
ማለት ይቻላል፣ ያልኩትን ተቀብሎ Aደረገ፡፡ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ ያለምንም
መድሀኒት ስቃዩ ጠፍቶ በመጨረሻም ቁስለቱ ዳነለት፡፡
Aሁንም በድጋሚ ታላቅ ምስጋናዬ Eንዳቀርብልዎት ፍቀዱልኝ፡፡ የሰው
ልጆችን የተሻለ ጤና ለማምጣት በሚሰሩት ስራ ላይ ፈጣሪ Eርስዎንና
ባልደረቦችዎን Eንዲባርክ Eና Eንዲመራ Eፀልያለሁ፡፡ የEርስዎው (ወ/ሮ)
ሚቪስ በትለር
“ምክንያታዊው ሰው ራሱን ከዓለም ጋር ያለማምዳል
ምክንያት Aልባው ግለሰብ ዓለምን ከራሱ ጋር ለማለማመድ
የሙጥኝ ብሎ ይሞክራል፡፡ በዚህ የተነሳ ይህ ምክንያት
Aልባ ሰው የስልጣኔ ሁሉ ምክንያት ነው፡፡”
ጆርጅ በርባርድ ሻው
 5
ውጥረት Eና የመንፈስ ጭንቀት

የመንፈስ ጭንቀት ተፈጠረ የሚባለው፣ AEምሮ፣ የስሜት

ጫናን የሚያመጣ Eክል ተጋፍጦት ባለበት በተመሳሳይ ጊዜ፣
Aትኩሮትን የሚሹ ሌሎች ተግባራትን ማከናወን በሚከብደው ጊዜ
ነው፡፡ ይህ ክስተት Aቅምን Aሳጥቶ ግለሰቡን ሊያሽመደምደው
ይችላል፡፡ በረጅም ጊዜ ሂደት በኋላ፣ በAEምሮ ተግባር ላይ ይህን
ያህል ከባድ ጫና Eየተፈጠረ ሲመጣ፣ Eንደግለሰቡ ውጪያዊ
ባህሪያ ስያሜ የሚሰጣቸው የተለያዩ Aይነት መገለጫዎች
ይኖሩታል፡፡
Aስር ሚሊዮን Aሜሪካውያን በAንድ ወይንም በሌላ ዓይነት
Eነዚህን መሰል ችግሮች Eየተጠቁ መሆናቸው ይረጋገጣል፡፡
ሌሎች ህልቆ-መሣፍንት ደግሞ በተለያዩ ጊዜያት ላይ ቀለል ባሉ
የመንፈስ ጭንቀት Aይነቶች ተጠቅተው Aልፈዋል ወይንም
Eየተጠቁ ይገኛሉ፡፡ በማንኛውም ግለሰብ የEድገት Eና የኑሮ
ሂደት ውስጥ በተፈጥሮ የሚከሰቱ ጥቂት የመንፈስ ጭንቀት
ዓይነቶች Aሉ፡፡ በEነዚህ ከፍተኛ የAEምሮ ሀይልን በሚጠይቁ
ጊዜያት ላይ ነው፣ የAንድ ግለሰብ ባህሪያት የሚዳብሩት Eና
ፈተናን የመጋፈጥ መንፈስ ውስጣዊ ብቃት የሚቀረፀው፡፡ ከራሱ
Aሉታዊ ስሜቶች የተለያዩ ገፅታዎች ጋር ተቋቁሞ መኖር የሂደቱ
Aይቀሬ Aካል ነው፡፡ ዘወትርም ቢሆን ማለት ይቻላል፣ ግለሰቡ
Aሉታዊ የሆኑ ውስጣዊ ሀሳቦቹን ተከትሎ Eንዳይፀና የሚቀሰቅስ
ፍቅርን፣ Eንክብካቤን Eና ሃዘኔታን ካገኘ የመንፈስ ጭንቀቱ
ይከስማል፡፡
የሚያሳዝነው Aንዳንድ ሰዎች ከመንፈስ ጭንቀት ጋር
ተያይዘው የሚመጡ የንዴት፣ የፍርሀት Eና የሰቀቀን ስሜቶችን
መቋቋም ሳይችሉ ይቀራሉ፡፡ የባለሞያ Eርዳታ ፈልገው ሲሄዱ
Aንድ መድሀኒት ተሰጥቷቸው ይመለሳሉ፡፡ የመንፈስ ጭንቀትን
በመድሀኒት ማከም በተጀመረበት ጊዜ፣ መድሃኒቶች ያን ያህል
ለጉዳት የሚዳርጉ Aልነበሩም፡፡ ዛሬ ዛሬ Eነዚህ መድሀኒቶች
በጣም ከባድ Eና Aንዳንድ ጊዜም Aደገኛ Eየሆኑ መጥተዋል፡፡
ከመድሀኒቶቹ የተወሰኑት የታከሙት ግለሰቦች ለራሳቸውም ሆነ
ለሌሎች ያላቸውን ስሜት ይነጥቋቸዋል፡፡ ከEነዚሁ መካከል
ጥቂቶቹ በተለይም ለAደጋ የተጋለጠ ስስ ባህሪይ ያላቸውን
ግለሰቦች የሌላን ሰው ስሜቶች የመረዳት ችሎታቸውን ያጠፋል
Aሉታዊ ሀሳችንም ያስገቡባቸዋል፡፡ Eነዚህ ግለሰቦች ራስን
የማጥፋት፣ ፀረ-ማህበረሰባዊ Eና የነፍሰ - ገዳይነት ባህሪያትን
የማጎልበት Eድላቸው የሰፋ ነው፡፡
በዚህ ምEራፍ የማብራራው፣ ከውጥረት Eና ከመንፈስ ጭንቀት
ጋር የተቆራኘው የAካል Aሰራር ሳይንስ (physiology) ብቃት ማነስ
ምክንያት ነው፡፡ Eኔ የማቀርበው Aስተያየትም፣ Eጅግ ጠንካራ
የሆነ ስሜታዊ ውጥረትን Eና ውጪያዊ የመንፈስ ጭንቀት
መገለጫዎቹን Eንዲቋቋም፣ የAንጎልን ሀይል ብቃት የሚያሳድግ
መንገድን ይሆናል፡፡ Eኔም ብሆን፣ Aሁን ለEናንተ Aንባቢያን
የማቀርበው ሀሳብ በጎ ገፅታዎች ሁሉ በራሴም ሆነ በሌሎች ላይ
ውጤትን ሲያስመዘግቡ የተመለከትከኳቸውን ነው፡፡
ከ”ማህበረሰባዊ ውጥረቶች” (“Social stresses”) ጋር
ተዛማጅነት ያላቸው የበሽታ ዓይነቶች - ማለትም ፍርሃት፣
ጭንቀት፣ የደህንነት Eጦት (ስጋት)፣ ረጅም ጊዜን የሚያስቆጥሩ
ስሜታዊ Eና የትዳር ውስጥ ችግሮች - Eና የመንፈስ ጭንቀት
መፈጠር የAንጎል የውሃ ፍላጎት ተፅEኖ ውስጥ Eስኪገባ ድረስ
የበረታ የውሃ Eጦ ውጤቶች ናቸው፡፡ Aንጎል በውሃ የሚሠሩ ሀይል
ማመንጫ ሞተሮች የሚያመነጩትን የኤሌክተሪክ ሀይል
ይጠቀማል፡፡ ከውሃ Eጦ ጋር ሲደመር፣ የAንጎል ውስጥ የሀይል
ምንጭ መጠን ይቀንሳል፡፡ በዚህ ዓይነቱ ሀይል ላይ ጥገኛ የሆኑ
ብዙ የAንጎል ተግባሮች በቃት ይላሽቃል፡፡ ይህንን የተግባር
ብቃት ልሽቀት ነው የመንፈስ ጭንቀት ብለን የምንጠራው፡፡ በውሃ
Eጦት መንስኤነት የተፈጠረው ይህ “የመንፈስ ጭንቀት” ስሜት፣
የሰነበተ መካከም ምልክቶች (chronic fatigue syndrome) በመባል
ይታወቃል፡፡ በውጥረት ጊዜ የሚከሰቱትን ሂደቶች ከተረዳን
የሰነበተ መካከም ምልክቶችን (chronic fatigue syndrome)
መረዳት Eንችላለን፡፡ ከዚህ ቀጥሎ የተቀመጡት ሃሳቦች የEነዚህ
ምልክቶች መሰረታዊ ችግር የሆኑትን የAካል ንጥረ ነገሮች
መሟጠጥን የሚያመጡ የAካል Aሰራር መዛባቶችን የሚተነትኑ
ናቸው፡፡ ይህ ችግር የውሃ Eጦት ከተስተካከለ በኋላ Eየተሻሻለ
የሚሄድ ነው፡፡
በመጀመሪያ ጎልተው የማይታዩ የውሃ Eጦት ጋር የተያያዙ
የማካካሻ ስልቶች
Aካል የውሃ Eጦት በሚገጥመው ጊዜ፣ የሚፈጠሩት የAካላዊ
Aሰራር ሂደቶች Eና Aካል ውጥረትን በሚታገልበት ጊዜ
የሚፈጠሩት ሂደቶች ተመሳሳይ ናቸው፡፡ የውሃ Eጦት ማለት
በራሱ ውጥረት ማለት ነው፡፡ ውጥረት Aንድ ጊዜ ከተፈጠረ በኋላ
ተያይዞ የሚመጣ የAካል ውስጥ መሰረታዊ ንጥረ-ነገሮችን
ከተከማቹበት ከማንቀሳቀስ ጋር የተያያዘ ተግባር ይጀምራል፡፡ ይህ
ሂደት የAካልን ውሃ ክምችት በተወሰነ ደረጃ ያሟጥጠዋል፡፡ ዋናው
ነገር፣ የውሃ Eጦት ውጥረትን ያመጣል፣ ውጥረት ደግሞ ተጨማሪ
የውሃ Eጦትን ይፈጥራል የሚለው Eውነታ ነው፡፡
በውጥረት ጊዜ፣ የተወሰኑ ትEዛዝ Aስለዋጭ ሆርሞኖች
ይመነጫሉ፡፡ Aካል የAደጋ ጊዜ ጥሪ ያሰማና ለድንገተኛ ርምጃ
ሃይሉን ማሰባሰብ ይጀምራል፡፡ Aካል የሰው ልጆችን ማህበራዊ
ለውጥ ምንነት ለይቶ ማወቅ Aይችልም፡፡ ማንኛቸውንም የውጥረት
ምልክቶች የሚተረጉመው ለAደጋ ጊዜ ማምለጫ “ለፍልሚያ
ወይንም ለማምለጫ” በማድረግ ነው፡፡ ስለዚህ በቢሮ ውስጥ Eንኳን
ውጥረት ሲፈጠር Aካል የሚዘጋጀው ለፍልሚያ ወይንም ለማምለጥ
ነው፡፡ Aካል ከዚህ የውጥረት ስማት ውስጥ Eስከሚወጣ ድረስ
የተወሰኑ ከባድ ሆርሞኖች Eየመነጩ ተግባራቸውን ሲያከናውኑ
ይቆያሉ፡፡ Eነዚህ ሆርሞኖች በዋነኝነት፣ Iንዶርፊኖች፣ ኮርቲሶን፣
ፕሮላክቲን፣ ቫሶፕሬሲን Eና ሬኒን-Aንጂዎነንሲን የተባሉትን
ያጠቃልላሉ፡፡ የEነዚህን ሆርሞኖች ተግባር ከዚህ ቀጥሎ በዝርዝር
ታገኛላችሁ፡፡
 Iንዶርፊኖች፣ ኮርቲሶን
ፕሮላክቲን Eና ቫሶፕሬሲን

Iንዶርፊኖች (endorphins) Aካል ከገባበት Aደጋ Eስከሚወጣ

ድረስ ውጣ ውረድን Eና የAካል ጉዳትን Eንዲቋቋም ያዘጋጁታል፡፡
ከዚህ ሌላ የAካልን የስቃይ ተቋቋሚነት ያሳድጋሉ፡፡ በሌላ ጊዜ
ቢሆን በAካል ላይ ከፍተኛ ስቃይን ሊያመጣ የሚችል ቁስል
በIንዶርፊኖች ጥላ ስር ግን Aካል የተለምዶ ተግባሩን Eንዲቀጥል
ሆኖ ይጠነክራል፡፡ ከወላድነታቸው Eና ከወርሃዊ የወር Aበባቸው
የተነሳ፣ ሴቶች ይህን ሆርሞን ከወንዶች በበለጠ ያመርታሉ፡፡
ስለዚህም ሴቶች ከወንዶች ይልቅ ስቃይን Eና ውጥረትን
የመቋቋም የበለጠ ችሎታ Aላቸው፡፡
ኮርቲሶን የተከማቹ ሀይሎችን Eና ጥሬ-Eቃዎችን ከያሉበት
ቀስቅሶ ያስባስባል፡፡ ስብ ተሰባብሮ ወደፋቲ-Aሲዶች (fatty acids)
ይቀየርና ወደሀይልነት ይለወጣል፡፡ ጥቂት ፕሮቲኖች ዳግመኛ ወደ
መሠረታዊ Aሚኖ Aሲዶች (amino - acids) ይለወጡና፣ ተጨማሪ
የነርቭ መልEክት Aስተላላፊዎችን (neurotransmitters)፣ Aዲስ
ፕሮቲኖችን፣ Eና በጡንቻዎች Aማካይነት የሚቃጠሉ ጥቂት Aዩ
Aሚኖ -Aሲዶችን ያመርታሉ፡፡ በEርግዝና ወቅት Eና ጡት-
በማጥባት ጊዜ ፣ ይህ ሆርሞንና “ተባባሪዎቹ” ህፃኑን ለማጎልበትና
ለማሳደግ የሚያገለግሉ ቀዳሚ ንጥረ ነገሮችን ፍስሰት ያለማቋረጥ
ያስተባብራሉ፡፡ የኮርቲሶን ተግባር ያለማቋረጥ ለረጅም ጊዜ
ከቀጠለ፣ ከAካል የAሞኖ Aሲድ ክምችት መካከል የተወሰነው
Eየተመረጠ ይሟጠጣል፡፡
በኮርቲሶን ተፅEኖ ስር የሚገኝ Aካል፣ ከምግብ ክምችት
ክፍሎቹ መመገብ ይቀጥላል፣ ወይንም “ራሱን በራሱ ይመገባል”፡፡
የኮርቲሶን ውጤት Eጅግ Aስፈላጊ ለሆኑ ፕሮቲኖች Eና የነርቭ
መልEክት Aስተላላፊዎች (ኒውሮትራንስሚተርስ) ምርት የAስቸካይ
ጊዜ ጥሬ - Eቃዎችን Eንዲያቀርብ ተደርጎ የተዘጋጀ ነው፡፡ ይህን
የሚፈፅመው፣ Aካልን “ከAድካሚው ጉዞ” ለማሳረፍ ነው፡፡ የAካልን
የማስራጨት ተግባር ታስቦ የተዘጋጀ Aይደለም፡፡ ከውጥረት ጋር
የተያያዘ ጥፋትን የሚያመጣው ይህ ክንዋኔ ነው፣ ይህ
የሚከሰተውም “ውጥረትን ፈጣሪው” ተፅEኖውን ያለማቋረጥ ከቀጠለ
ይሆናል፡፡
ፕሮላክቲን የተባለው ሆርሞን ጡት የምታጠባ Eናት የወተት
ምርት Eንዳያቋርጥ ማረጋገጫ ነው፡፡ ይህ ሆርሞን በሁሉም Aጥቢ
Eንስሳት ላይ ይገኛል፡፡ ፕሮላክቲን፣ የውሃ Eጦትም ሆነ ውጥረት
ቢሆርም ባይኖርም፣ በጡት ውስጥ ያሉ Eጢዎች ወተት
ማምረታቸውን Eንዲቀጥሉ ይነግራቸዋል፡፡ የEጢ ሕዋሳት
Eየተራቡ መጠናቸው Eንዲጨምር ትEዛዝ ይሠጣል፡፡

ማስታወስ ያለብን ነገር፣ ምንም Eንኳን Aትኩሮታችን በወተቱ

ደረቅ ይዘት ላይ ማረፍ ያለበት ቢሆንም፣ ህፃኑን የሚያሳድገው
ዋንኛ ንጥረ-ነገር የወተቱ የውሃ ይዘት መሆኑን ነው፡፡ Aንድ ሕዋስ
ሌላ ሕዋስን በሚወልድበት ጊዜ፣ የAዲሱ ህዋስ ይዘት 75 በመቶ
ወይንም ከዚያ በላይ በውሃ መሞላት Aለበት፡፡ በAጭሩ
ለማስቀመጥ Eድገትን የሚወስነው በቂ መጠን ያለው ውሃ ነው፡፡
“ውሃ” ወደዚህ ስፍራ በሚመጣ ጊዜ፣ ሕዋሳት በውሃው ውስጥ
ሟሙተው የሚገኙ ሌሎች ንጥረ - ነገሮችን የማግኘት Eድል
ይኖራቸዋል፡፡ ይህ ሆርሞን ከዚህ ሌላ በEንግዴ ልጅ (placenta)
ውስጥ ተመርቶ ሽሉን በከበበው ፈሳሽ (amniotic fluid) Aምኒዎቲክ
ፍሉድ ውስጥ ይቀመጣል፡፡ በAጭሩ ይህ ሆርሞን ከEድገት ጋር
የተገናኘ ተግባር Aለው፡፡ የጡት Eጢዎች Eና ወተት ማስተላለፊያ
ትቦዎቻቸውን ያሳድጋል፡፡ የEድገት ሆርሞን ከፕሮላክቲን ጋር
ብዙ ተመሳሳይነት Aለው፡፡ ፕሮላክቲን ለይቶ የሚያነጣጥረው
በመራቢያ Aካላት ላይ ከመሆኑ በስተቀር ለሁለቱም ሆርሞኖች
ተግባር ተመሳሳይ ነው፡፡

በAይጦች ላይ Eንደታየው ከሆነ ከፍተኛ መጠን ያለው

የፕሮላክቲን ምርት የጡት ነቀርሳ Eጢዎችን ያመጣል፡፡ በAንድ
ወቅት ከዓም ዙሪያ ለተሰበሰቡ የነቀርሳ ጥናትና ምርምር ቡድን
ባቀረብኩት ፅሁፍ፣ የሰነበተ የውሃ Eጦት በሰወ ልጅ Aካል ውስጥ
የነቀርሳ Eጢዎችን የሚያመጣው ዋንኛ መንስኤ መሆኑን
Aሳይቼያለሁ፡፡ በውጥረት፣ ከEድሜ ጋር ተያይዞ የሚመጣ የሰነበተ
የውሃ Eጦት፣ የማያቋርጥ የፕሮላክቲን ምርት፣ Eና የጡት ውስጥ
ወተት Aመንጪ Eጢ ወደነቀርሳ መቀየር ያላቸው ዝምድና በቀላሉ
መታለፍ የሌለበት ነገር ነው፡፡ ለሴቶች በተለይም በEለታዊ
ህይወታቸው ውጥረት ለማይለያቸው፣ Eለታዊ የውሃ Aወሳሰዳቸውን
ያለማቋረጥ በማስተካከል፣ ቢያንስ በውጥረት የተነሳ የሚፈጠር
የጡት ካንሰርን የመፈጠር Eድል በመቀነስ ሊከላከሉት ያስችላል፡፡
ይህ መፍትሔ ምተለይ ለዚህ ችግር የመጋለጫ የEድሜ ክልል
ውስጥ ለሚገኙ ሴቶች Eና የፕሮስነት ካንሰር ሊያጠቃቸው
ለሚችል ወንዶች የተመረጠ ነው፡፡
 ቫሶፕሬሲን ውሃን ብቻ ለይቶ ወደሕዋስ የማስገባትን
ተግባር ይቆጣጠራል፡፡ ከዚህ ሌላ የሚያዛቸውን ጥቃቅን የደም
ስሮች መኮማተርን ያመጣል፡፡ በፒቱወተሪ Eጢ (pituitary gland)
ውስጥ ተመርቶ ወደደም-ዝውውር ስረዓት ይላካል፡፡ የደም ስሮችን
ማኮማተር መቻሉ Eንዳለ ሆኖ፣ ይህንን ሆርሞን የሚቀበሉበት
መናኸሪያ ነጥቦች (receptors) ያላቸው ጥቂት ሕዋሳት Aሉ፡፡
Eነዚህ ሕዋሳት ጥቅማቸው ወሳኝ የሚባል ነው፡፡ በጥቅቸው
የስልጣን ተዋረድ መሰረትም፣ Aንዳንድ ሕዋሳት ከሌሎቹ ይልቅ
የበዙ የቫሶፕሬሲን መናኸሪያ ወይንም መቀበያ ነጥቦች Aሏቸው፡፡
የሕዋስ ሽፋን የተዋቀረው ከሁለት ሽፋኖች ነው፡፡ ጠጣር
ባለሁለት Aፍ ሹካ መሠል የሀይድሮንርቦን (ከሃይድሮጂንና
ከንርቦን የተሰሩ) “ጡቦች” በውሃ Aጣባቂ ባህርይ ተያይዘው
ይገኛሉ፡፡ (ምስል 14ን ተመልከቱ) በሁለቱ ንጣፎች መካከል
የተዘረጋ፣ Iንዛይሞች የሚመላለሱበት፣ Eየተመራረጡ Eርስ በEርስ
የሚዋሀዱበት Eና በሕዋሱ ውስጥ ተፈላጊውን ተግባር የሚፈጥሩበት
መመላለሻ መንገድ Aለ፡፡ የዚህ የውሀ ውስጥ መተላለፊያ Aሰራሩ
መንገደኞቹን ሁሉ በማንሳፈፍ መውሰድና መመለስ ነው፡፡
ባዶ ስፍራዎቹን ሁሉ የሚሞላ በቂ ውሃ በሚኖርበት ጊዜ
መተላለፊያው ይሞላና ውሃ ወደሕዋስ ውስጥም ይገባል፡፡ ወደሕዋስ
የሚገባው የውሃ መጠን በቂ ሳይሆን ቀርቶ ከሕዋስ ተግባራት
የተወሰኑት በተፅEኖ ውስጥ የሚወድቁበት ጊዜ ይኖራል፡፡ ይህን
ከመሠለ Aውዳሚ ሁኔታ ለመከላከያነት፣ ተፈጥሮ በሽፋኑ Aልፎ
የሚገባውን ውሃ የሚያጣሩ ድንቅ ስልቶችን Aዘጋጅታለች፡፡
የቫሶፕሬሲን ሆርሞን የሕዋስ ሽፋኑን Aልፎ ተለይቶ
ወደተዘጋጀለት መቀበያ ሲደርስ፣ ተቀባዩ ወደ “ውሃን ብቻ
የሚያስተላልፍ” መዋቅት ተለውጦ በቀዳዳዎቹ ውስጥ ውሃን ብቻ
የሚያስተላልፍ ማጣሪያን ያከናውናል፡፡
Aስፈላጊ ሕዋሳት የቫሶፕሬሲንን ተቀባይ በበለጠ መጠን
ያመርታሉ፡፡ ቫሶፕሬሲን የውሃ Eጦ በሚኖር ጊዜ ቅድሚያ
የሚሰጠውን Eያስቀደሙ ውሃን ከሚያድሉና ከሚያከፋፍሉ
ሆርሞኖች Aንዱ ነው፡፡ የነርቭ ሕዋሳት ከሌሎቹ ሕዋሳት በበለጠ
መጠን የቫሶፕሬሲን ተቀባዮችን በማምረት የዚህ ግልጋሎት ቀዳሚ
ተጠቃሚነታቸውን ያረጋግጣሉ፡፡ በነርቮቻቸው ውስጥ የሚገኙ
የውሃ መተላለፊያዎችን ተግባር ያለማቋረጥ ማስቀጠል Aለባቸው፡፡
ውሃ በEነዚህ ጥቃቅን ቀዳዳዎች Aልፎ መሄድ መቻሉን
ለማረጋገጥ፣ ቫሶፕሬሲን የደም ስሮችን መጥበብ በማምጣት
የክልሉን የፈሳሽ ይዘት ይጨምቃል፡፡በዚህ የተነሳ የደም ግፊትን
ጨምሮ (hypertensive) ፣ የቫሶፕሬሲን የነርቭ መልEክት
Aስተላላፊ (ሆርሞን) ባህሪይ፣ በሕዋሳት ውስጥ የማያቋርጥ የውሃ
ማጣራትን ለማምጣት Aስፈላጊ ነው፡፡ ይህ Aስፈላጊ የሚሆነው
የውሃ በቀጥታ በሕዋስ ሽፋን በኩል መስረግ ብቻ በቂ ሳይሆን
ሲቀር ነው፡፡ ምስል 10 ይህንን ስልት ለማብራራት ታስቦ የተዘጋጀ
ነው፡፡ በሕዋስ ሽፋን ላይ ተጨማሪ መረጃ ካስፈለገ፣ ስለኮሌስትሮል
የተፃፈውን Aንብቡ፡፡
 Aልኮል
Aልኮል ፒቲውተሪ Eጢ የሚመነጨውን የቫሶፕሬሲንን
ምርት ያግዳል፡፡ በደም ዝውውር ውስጥ የቫሶፕሬሲን መጥፋት
ደግሞ የAንጎል ሕዋሳትን ጨምሮ በAካል በጠቅላላ Eንደተፈጠረ
የውሃ Eጦት ተደርጎ ይተረጎማል፡፡ ከዚህ በፊት Eምብዛም
የነበረውን በቀላሉ ሊስተካከል ይችል የነበረ የውሃ Eጦት፣ Aሁን፣
በAንጎል “Eጅግ ቡቡ” ሕዋሳት ውስጥ Eንደተፈጠረ Aደገኛ የውሃ
Eጦት ተደርጎ ይተረጎማል፡፡ ይህንን “ውጥረት” ለመቋቋምም
የAካል ውስጥ የተለያዩ ሆርሞኖች፣ ሱስ Aስያዥዎቹን
Iንዶርኖችን ጨምሮ፣ መመንጨት ይጀምራሉ፡፡
በዚህ የተነሳ፣ Aልኮልን ለረጅም ጊዜ መውሰድ፣ ከመጠን
ያለፈ የIንዶርፊን ሆርሞኖች መመንጨትን በማስከተል ለEነዚህ
ሆርሞኖች ሱስ ያጋልጣል፡፡ ሴቶች፣
ወሊድንና ወርሃዊ የወር Aበባን ለመቋቋም የሚያመነጩት
ከፍተኛ መጠን ያለው Iንዶርፊን በAካላቸው ከመገኘቱ የተነሳ
ከወንዶች ይልቅ ለAልኮል ሱሰኝነት የተጋለጡ ናቸው፡፡ በንፅፅር
ስናየው ወንዶች የAልኮል ሱሰኛ ለመሆን ሰባት Aመታት
ሲፈጅባቸው ሴቶች ግን ሶስት Aመታት ብቻ ይበቃቸዋል፡፡
ምስል 10 Eና 11 Eየጠነከረ በሚሄድ የውሃ Eጦት ወቅት
የሰነበተ መካከም ምልክቶችን (chronic fatigue syndrome)
መዳበር ሊያመጡ የሚችሉ መንስኤዎችን በጥቂቱ ያብራራሉ፡፡
ይህ ችግር በውሃ ፈንታ የAልኮል መጠጦችን Eና ካፌን ያለባቸው
መጠጦችን (ቡና፣ሻይ) ተክቶ በመውሰድ ይመጣል፡፡ የቫሶፕሬሲን
ተቀባይ በነርቭ ስርዓቶች ውስጥ የሚገኙትን የውሃ መተላለፊያዎች
በውሃ ሞልቶ ለማቆየት የሚጠቅም ተፈጥሮAዊ Aሰራር Aለው፡፡
በነርቭ ስርዓት የውሃ Eጦት ወቅት፣ Aዲስ ስራን የማከናወን
ሀይልን ፈቃደኝነት Eጅጉን ይቀንሳል፡፡Aልኮልን Eና ካፌንን
Aዘውትሮ ከመውሰድ የተነሳ የሚከሰት ከባድ የውሃ Eጦት ወቅት፣
ውሃ በነርቮች ውስጥ ወዳሉት መተላለፊያዎች ያለማቋረጥ Eየተገፉ
መግባት Aለበት፡፡ ሂደቱ ነርቮቹን በሸፈነው ክፈፍ ላይ ካሉ
ሕዋሳት የሒስታሚን ሆርሞን መመንጨት ያስከትላል፡፡ ይህም፣
Aንድ ደረጃ ላይ ሲደርስ፣ በAካባቢው የሚገኙ ነርቮችን ጠርዥ
መጎት ያመጣል፡፡ የዚህ “ክልላዊ” ሂደት ውጪያዊ መገለጫዎች
Eንደተለያዩ የነርቭ ችግሮች ተደርገው ይታያሉ፡፡ ይህ መልቲፕል
ስክሌሮሲስን ያጠቃልላል፡፡ መልቲፕል ስክሌሮሲን (multiple
sclerosis) የነርቭ ጫፎች መደደርና መደነዝን የሚያስከትል የጤና
ችግር ነው፡፡ Aሁን የዚህ ችግር መከላከያ Eና ሕክምና ግልፅ
ሆኗል፡፡የጆን ኩናን ደብዳቤ ተመልከቱ፡፡
 የሬኒን - Aንጂዎቴንሲን ስርዓት

የሬኒን-Aንጂዎቴንሲን ስርዓተ-ተግባር በAንጎል ውስጥ

የሒስታሚን መመንጨትን የሚታዘዝ የAሰራር ስርዓት ነው፡፡ ይህ
የRA (Renin- Angiotensin)ስርዓት በኩላሊቶች ውስጥ Eጅግ
ከፍተኛ ተግባራዊነት Eንዳለው ታውቋል፡፡ ይህ ስርዓት ተግባሩን
የሚጀምረው የAካል ፈሳሽ መጠን ሲቀንስ ነው፡፡ ውሃን ይዞ
የማቆየት ተግባር ሲኖረው፣ ይህንን ለማከናወን ተጨማሪ የጨው
መጠንን የማስገባት ፍላጎትን የሚያሳድግ ባህሪው ይነሳል፡፡ የAካል
ውሃ ወይንም ጨው ሰራሹ ንጥረ-ነገር ሶዲየም በሚመናመን ጊዜ
ይህ የ RA ስርዓት ተግባሩን ይጀምራል፡፡
የAካል የውሃ Eና የሶዲየም መጠን የተመደበለት ደረጃ ላይ
Eስኪደርስ ድረስ፣ ይህ የዎ ስርዓት የጥቃቅን ደም ስሮችን ንጣፍ
Eና ጠቅላላ የደም ስሮችን ስርዓት የማጥበቅ ስራ ይሠራል፡፡
ይህንን ለማድረግ የሚገደደው በደም ዝውውር ስርዓት ውስጥ
ምንም ዓይን ክፍተት ወይንም ልልነት Eንዳይኖር ነው፡፡ ይህ
ጥብቀት ደረጃው Eየጨመረ ሄዶ የሚለካበት መጠን ላይ የደርስና
የደም ግፊት (hypertension) በማለት Eንጠራዋለን፡፡ 200 ነጥብ
ላይ የደረሰ የግፊት መጠን ከፍተኛ ይመስላችኋል? በAንድ ወቅት
ከዚያን ጊዜ በፊት ምንም Aይነት የደም ግፊት ችግር የሌለበት
Aንድ ሰው፣ በፖሊስ ተይዞ ሊገደል ከIራን የፖለቲን ወህኒ ቤቶች
ወደAንዱ ሲወሰድ፣ የደም ግፊቱ 300 ነጥብ ላይ ደርሶ
ተመልክቼያለሁ፡፡ በውጥረት ወቅት የሚከሰተው የዚህ የደም ስሮች
መጥበብ ምክንያትን መረዳት ቀላል ነው፡፡ Aካል Eጅግ
ውስብስብና ቅንጅታዊ ብቃት ያለው ብዝሀ-ስርዓት ውጤት ነው፡፡
ውጥረት በሚኖርበት ወቅት ከAካል ውሃ የተወሰነው ፕሮቲንን፣
ስታርችን Eና ስብን ለመሳሰሉ ንጥረ ነገሮች መሰባበሪያነት ጥቅም
ላይ ይውላል፡፡ ይህን የጎደለ ውሃ ለማካካስ Eና ስርዓቱን ጨምቆ
የሚያገኘውን ውሃ ለመውሰድ ሲል የRA ስርዓት ከቫሶፕሬሲን Eና
ከሌሎች ሆርሞኖች ጋር ስራውን በጋራ ያከናውናል፡፡ የ RA
ስርዓት ተግባር ዋንኛ የስራ ቦታ ኩላሊቶች ናቸው፡፡

ኩላሊቶች ሽንትን የማምረት Eና ከመጠን ያለፈ

ሃይድሮጂን፣ ፖታሺየም፣ ሶዲየም Eና ቆሻሻዎችን የማስወገድ
ሀላፊነት Aለበት፡፡ Eነዚህ ሁሉ ተግባሮች ሽንትን በማምረት ላይ
ከሚውለው በቂ የው Aቅርቦት ጋር ተመጣጣኝ መሆን Aለባቸው፡፡
ኩላሊቶች ከሽንት ውስጥ ውሃን የመምጠጥ ችሎታ Eንዳላቸው
Aይካድም፡፡ ይሁን Eንጂ፣ይህ ችሎታ ዘወትር Eስከገደቡ ድረስ
ጥቅም ላይ የሚውል ከሆነ የኋላ ኋላ የኩላሊት ችግርን ያመጣል፡፡
የRA ስርዓት የAካልን የፈሳሽ መጠን ወደነበረበት የሚመልስ
ሚዛናዊ የAሰራር ስልት ነው፡፡ የውሃ Aቅርቦትን ከሚጠይቁ
ከሒስታሚን በተግባር የበታች ከሆኑ ስርዓቶች Aንዱ ነው፡፡ የደም-
ዝውውር ስርዓትን የፈሳሽ ይዘት ለማስተካከል በሚል የደም-ስሮችን
ንጣፍ Aሰራር ይቆጣጠራል፡፡ የደም ስሮችን የፈሳሽ ይዘት ብቃት
የሚሞላ የውሃ Eና የጨው Aቅርቦት Eየጨመረ ሲሄድ ተግባሩም
Eየቀነሰ ይመጣል፡፡ በኩላሊቶች ውስጥ፣ የፈሳሽ ፍሰትን Eና
ለሽንት-ምርት ስርዓት Aስፈላጊ የሆነውን የማጣሪያ ግፊት ያነብባል
ወይንም ይቃኛል፡፡ ግፊቱ ለበቂ የሽንት ማጣሪያነት Eና
ማከማቻነት የሚያንስ ሆኖ ሲያገኘው፣ የRA ስርዓት በኩላሊት
ውስጥ ያሉትን የደም ስሮች በማጥበቅ ይጨምረዋል፡፡
ኩላሊቶች ጉዳት ደርሶባቸው የሽንት ምርት ከበቂው በታች
ሲሆን የRA ስርዓት ይነሳል፡፡ የጨው Aወሳሰዳችን Eንዲጨምር
በማድረግ ጥምን ያበረታል፡፡ የኩላሊት መጎዳት የረጅም - ጊዜ
ውሃ Eጦት Eና የጨው መመናመን በመጀመሪያ ከከሰተው የRA
ስርዓት ተግባር የመጣ ሊሆን ይችላል፡፡ ዳሩ ግን ባለፈው ጊዜ፣
የደም ስሮችን መጥበብ (የደም ግፊት ዋንኛ ምክንያት) EንደAካል
የውሃ-Eጦት Aመልካች Aድርገን Aስበነው Aናውቅም፡፡ በቂ ያልሆነ
የAካል ውስጥ የፈሳሽ Aመጣጠን፣ ኩላሊትን Eስከ በሌላ መተካት
ድረስ የሚያደርስ ጉዳት ላይ ሊጥለው Eንደሚችል ታውቋል፡፡
Aንድ ጊዜ የRA ስርዓት ስር Eንዲጀምር ከተደረገ በኋላ Aንድ
ተፈጥሮAዊ ስርዓት Eስኪያስጥለው ድረስ ይቀጥላል፡፡ ተፈጥሮAዊ
ማጥፊያዎቹም መጀመሪያ ውሃ ከዚያም ጥቂት ጨው ናቸው፡፡
የደም ስሮች ትክክለኛ መጠን ያለው ጥብበት ላይ Eስኪደርሱ ይህ
መቀጠል Aለበት፡፡
የምራቅ Eጢዎች የAካልን የጨው Eጦት ማወቅ የሚያስችል
ችሎታ Aላቸው፡፡ የሶዲየም Eጥረት ሲኖር ኪንኪን የተባሉ
ውህዶችን ያመርታሉ፡፡ ኪንኪኖች የደም ዝውውር Eንዲጨምር
Eና የምራቅ Eጢዎች ምርት Eንዲያድግ ምክንያት ናቸው፡፡ ይህ
የምራቅ ምርት መጨመር ለሁለት ዓላማዎች ያገለግላል፡፡
የመጀመሪያው፣በውሃ Eጦት ሁኔታ ላይ ሆነን ምግብ ስንወስድ
Aፍን ለማለስለስ ሲሆን፣ ሁለተኛው Aልካላይን (Aሲድን ተፃራሪ)
ባህሪው Eና ከፍተኛ መጠን ያለው ፍስሰቱ ምግብን ለመሰባበር
መጥቀሙ ነው፡፡ በሰው ልጅ Aካል ቅንጅታዊ ስርዓቶች ውስጥ፣
ኪንኪኖች በሁሉም የAካል ክፍሎች ላይ ተግባሩን የሚያከናውነውን
የRA ስርዓትን የመቀስቀስ ተፅEኖ Aላቸው፡፡
 ስለዚህም ከሕዋሳት ውጪ ከፍተኛ የውሃ - Eጦትንም ጨምሮ
የሚያስከትለው የሶድየም (የጨው) Eጥረት፣ የሰው ልጆች ላይ
የደም ግፊትን Eና ለረጅም ጊዜ የሚሰነብቱ ህመሞችን የሚያመጡ
ተከታታይ ክስተቶችን ይቀሰቅሳል፡፡ የምራቅ ኪንኪኖች Eና የAካል
ውሃ መጠንን የሚያመናምነው የሶዲየም Eጥረት ያላቸው ግንኙነት፣
Aካል የውሃ Eጦት ውስጥ ቢሆን Eንኳን ከሚመነጨው ከፍተኛ
መጠን ያለው ምራቅ ጋር ስንመለከተው፣ በተፈጥሮAዊው የሰው
ልጅ Aካል Aወቃቀር ውስጥ ግራ የሚያጋባ Eውነታ ሆኖ
Eናገኘዋለን፡፡ “ደረቅ Aፍን” Eንደሰዎች ብቸኛ የውሃ Eጦ ምልክት
Aድርጎ የመመልከትን ትልቅ ስህተት ያመለክታል፡፡ ከዚህ Eጅግ
ቀላል ስህተት የተነሳ፣ የሕክምና Eና የሳይንሳዊ ምርምር ዘርፎች
መንገዳቸውን ለቅቀው ብዙ የብርሃን Aመታትን ተጉዘዋል፡፡ (Aንድ
የብርሃን Aመት በግምት ዘጠኝ ኩዋድሪሊየን ኪሎሜትሮች
ይሆናል) ያለፈበትን ወደኋላ መለስ ብሎ መመልከት Eና Aሁን
የሚሰራባቸውንም ጠንቅቆ መፈተሽ የግድ ይሆናል፡፡ “ራስን
ከውንጀላ ነፃ ማድረግ” ይህንን ለማሳካት በምንጀምረው መንገድ
ላይ Eንቅፋት Eንደማይሆን ተስፋ Eናድርግ፡፡
በውሃ ምትክ ቡና፣ ሻይ፣ ኮካ ብንጠጣስ? በቡና ውስጥ Eና
በሻይ ከሚገኙት Aነቃቂዎች መካከል Aብዛኛውን መጠን
የሚይዘው ካፊን (caffeine) ሲሆን ቲዮፍይሊን (theophylline)
ወይንም ሲፍሊን (theafelin) ደግሞ በዝቅተኛ መጠን ይገኛሉ፡፡
Eነዚህ የመዓከላዊ የነርቭ ስርዓት Aነቃቂዎች ሲሆኑ፣ ከዚሁ ጎን
ለጎን ካላቸው ሽንትን የማብዛት ተግባር የተነሳ የውሃ Eጦትን
የሚፈጥሩ ናቸው፡፡ Aንድ ሲኒ ቡና 85 ሚሊግራም ካፊን፣ Aንድ
ሲኒ ሻይ 50ሚሊ ግራም ካፊን ይይዛሉ፡፡ የኮካ መጠጦች 50 ሚሊ
ግራም ካፊን ይይዛሉ፡፡ ከዚህ የካፊን መጠን ከፊሉ የሚጨመረው
ከኮላ ሰጪ ፍሬዎች ዋናው ውህድ በሚጨመቅበት ወቅት የውህዱን
ደረጃ ለመጠበቅ ነው፡፡
Eነዚህ የመዓከላዊ ነርቭ ስርዓት Aነቃቂዎች ከኤ.ቲ.ፒ የሀይል
ክምችት ላይ ሃይልን በመውሰድ ኤ.ቲ.ፒውን ወደሴሎች ውስጥ
የተቃጠለ ኤ.ኤም.ፒ ይለውጡታል፡፡ ይህ ኤ.ኤም.ፒ መጠኑ ከልክ
ሲያልፍ ገደብን ፈጣሪ ንጥረ ነገር ይሆናል፡፡ ከዚህ ሌላ በሕዋሳት
ውስጥ ተከማችቶ ከሚገኘው ካልሺየም ላይ ሀይልን Aላቀቆ
ይቀጥላል፡፡ በዚህ የተነሳ፣ ካፊን በAካል ውስጥ ሀይልን
የማመንጨት ተግባር ያለው ያስመስለዋል፡፡ ሁላችንም
የምናውቀው ስለዚሁ የካፊን ሀይልን የማመንጨት ተግባር፣
በተጨማሪ ማወቅ ያለብን ግን Aካል ለAንድ ተግባር ሃይልን
ማውጣት በማይፈልግበት ገዜ ያላቸውን የትEዛዝን በትEዛዝ
የመሻር ውጤት ነው፡፡ በዚህ የተነሳም፣ Aካል ውስጥ ተከማችቶ
ከሚገኘው ሃይል ዝቅተኝነት የተነሳ የተወሰኑ ሆርሞኖችና የነርቭ
መልEክት Aስተላላፊዎች ተግባር ሊገደብ Aይችልም፡፡ ካፊን
ዝቅተኛ የሃይል ክምችት Eስኪመጣ ድረስ የትEዛዝን በትEዛዝ
በመሻር ውጤትን ያመጣል፡፡ የኮላ መጠጦችም ውጤታቸው
ተመሳሳይ ነው፡፡
የካፊን ውጤት Aንዳንድ ጊዜ ተፈላጊ መስሎ ሊታይ ይችላል፣
ዳሩ ግን ካፌን የያዙ መጠጦችን በውሃ ፈንታ መጠቀምና
ማዘውተር የAካልን ከውሃ የኤሌክትሪክ ሃይል የማመንጨት ሙሉ
ብቃት ይገድበዋል፡፡ ከመጠን ያለፈ ካፌን ከዚህም ሌላ በAንጎልና
በAካል ውስጥ ያሉትን በኤ.ቲ.ፒ ውስጥ የተከማቹ ሀይሎች
ያሟጥጣቸዋል፡፡ ይህም በወጣቶች፣ በኮላ ተጠቃሚዎች ወይንም
በኋለኛው የህይወት ዘመን የሰነበተ የመካከም ምልክቶች ተጠቂ
ሰዎች ላይ የሚታየው የረጅም ጊዜ Aትኩሮት Eጦት መንስኤም
ይኸው Aንዱ ነው፡፡ ከመጠን ያለፈ የካፊን Aወሳሰድ ልብን
ከመጠን በላይ ስለሚያሰራውና ስለሚያነቃቀው፣ የኋላ ኋላ
ጡንቻዎቹን ያደክምበታል፡፡
ከቅርብ ጊዜ ምፊት፣ በጥቂት የሙከራ ሞዴሎች ላይ
Eንደተስተዋለው ካፊን Eጅግ Aስፈላጊ የሆነውን የIንዛይም
ስርዓት – PDE (phosphor - di - esterase) ይገድበዋል፡፡ ይህ
Iንዛይም በትምህርት Aቀባበል Eና በማስታወስ ችሎታ መዳበር
ሂደት ውስጥ ትልቅ ሚናን ይጫወታል፡፡ ከተደረጉ ሙከራዎች
ውጤት Eንደታየው፣ በካፊን የተነሳ የማየት ብቃትና የትምህርት
ላይ የማስታወስ ችሎታ መዛባት ሙከራው በተደረገባቸው ፍጡራን
ላይ ተከስቷል፡፡
የAልዝሒመር በሽታ ያጠቃቸው ሰዎች Eና ትምህርትን
የመቀበል ችግር ያለባቸው የAEምሮ ዘገምተኛ ልጆች ለምን ከውሃ
በስተቀር ምንም ነገር መጠጣት Eንደሌለባቸው፣ Aሁን ግልፅ
ሊሆንላችሁ ይገባል፡፡ በተለይም ካፊን ያለባቸው መጠጦችን
መውሰድ የለባቸውም፡፡
Aሁን ደግሞ፣ የዚህን ምEራፍ መረጃ ከሁለት የተለያዩ ግን
ዝምድና ካላቸው ችግሮች ጋር Eናገናኘው፡፡ የደም ግፊት Eና
የኮሌስትሮል መፈጠር፡፡ Eነዚህ ሁለቱም ወደልብ ችግሮች
የሚያመሩ ናቸው፡፡ የኋላ ኋላ ወደየደም ስሮች መጥበብ
የሚቀየረው፣ የውሃ Eጦትን የመለማመድ የAተገባበር ስልት፣
ለውጥረት ምክንያትነት ከቀረበው ስልት ጋር ተመሳሳይ ነው፡፡
ይኸውም፣ የቫሶፕሬሲን Eና የRA ስርዓት ያልተቋረጠ ክንዋኔ፣
ከድርቀት ጋር የማለማመድን ስራ በኃላፊነት ማንሄዳቸው ነው፡፡
በደምስሮች ንጣፍ ላይ ከሚገኙ ጥቃቅን ክፍት የደም ስሮች
የተወሰኑትን ይደፍናሉ፣ ከተቀሩትም ውሃን ጨምቀው ቅድሚያ
ለሚሠጣቸው ብልቶች ሕዋሳት ለማድረስ በማለት ከፍተኛ ጫናን
ያሳድሩባቸዋል፡፡ Eንዳትዘነጉ፡- የውሃ Eጦት የሰው ልጅም ሆነ
የማንኛውም ህያው Aካል ቁጥር Aንድ ውጥረትን ፈጣሪ ነው፡፡

ለዶ/ር ኤፍ ባትማን

ግሎባል ኼልዝ ሶሉሽንስ

ውድ ዶ/ር ባትማን

Eኔ በል.S. (የነርቭ ጫፎች መደደርና መደነዝ) የምሰቃይ ግለሰብ ነኝ፡፡

በታሪክ ውስጥ ታላቅ ቦታ የሚስጠውን የሕክምና ግኝት ስጠቀም ቆይቼያለሁ፣
ማለትም ካፊንን ትቼ ለቅመምነት ትንሽ ጨው ብቻ ያለበትን ሁለት ሊትር
ተኩል ውሃ በየEለቱ Eጠጣለሁ፡፡ ይህንን ለAራት ሳምንት Aደረግኩት፡፡ በልበ
ሙሉነት የምናገረው፣ በውጤቱ Eጅግ መገረሜን ነው፡፡ ከዚህ ቀደም፣ Eግሬ በጣም
Eያበጠ ለብዙ Aመታት ተሰቃይቼያለሁ፡፡ በሁለት ሳምንት ውስጥ ብቻ Eብጠቱ
በ90 በመቶ ቀነሰ፡፡

Eንደዚህ በሽታ ተጠቂነቴ፣ Eወስደው ከነበረው ካፊን Eና የስኳር ውጤቶች

በመላቀቄም ደስተኛ ነኝ፡፡ ቀኑን ሙሉ Eስከምሽት ድረስ በሀይል ተሞልቼ
መዋል ጀምሬያለሁ፡፡ ካፊን ከተወሰደ በኋላ ቆየት ብሎ ከሚመጣው ድካም
ተላቅቄያለሁ፡፡ በቀን የመካከም ስሜቴን ያመጡት ከነበሩት የስኳር ጉዳቶች ጋራ
Aብሬ ነበር የምኖረው፡፡ ከጭንቀት መላቀቄን Eና የበለጠ ታታሪ ሰራተኛ
Eየሆንኩ መምጣቴንም Aስተውያለሁ፡፡ በAጠቃላይ የነገሮችን መልካም ጎን
የምመለከት፣ ራሴን ለሌሎች ግልጋሎት የማበረክት ሆኛለሁ፡፡ ከዚህ ቀደም በካፊን
ኬሚካላዊ ጭምብል Eሸፍነው የነበረውን ተፈጥሮAዊ የAካሌን ቅኝት Aሁን
በበለጠ Aትኩሮት ልከታተለው ችያለሁ፡፡

EንደEውነቱ የEርስዎ ግኝት ተወስዶብኝ የነበረውን የህይወቴን Aብላጫ ክፍል

መልሶልኛል ጆን ኩና

ማስታወሻ፡- ያገኘሁትን ማወቅ ከሚሻ ከማንኛውም ሰው ጋር ለመነጋገር ደስተኛ

ነኝ፡፡
6
ከፍተኛ የደም ግፊት

“ሐኪሞች፣ ይዛችሁ የመጣችሁትን በበሽታነት

በመሰየም፣ Eርዳታ Eያደረጉላችሁ
ይመስላችዋል፡፡” Iማኑኤል ካንት

ከፍተኛ የደም ግፊት፣ ሰውነት ከሁለንተናዊ የAካል ውሃ Eጦት

ጋር የሚያደርገው የመለማመድ ሂደት ውጤት ነው፡፡
የAካል የደም ቧንቧዎች የደም ይዘታቸውን መጨመርና
መቀነስ Eንዲሁም የEድሳት ፍላጎቶቻቸውን የሚያስተናግዱት
የተለያዩ ትቦዎችን በመክፈት Eና በመዘጋት ነው፡፡ በAካል ውስጥ
ያለው የፈሳሽ መጠን ባጠቃላይ በሚቀንስበት ጊዜ ዋንኛ የተባሉት
ቧንቧዎችም ክፍተታቸውን ያጠብባሉ፣ ካለዚያ በዚያ ሰውነት
ንድፍ ወቅት ለደም መጠኑ መዘዋወሪያ ተብሎ በልኩ
የተመደበለትን ክፍት ስፍራ የሚሞላ መጠን ያለው ደም
Aይኖርም፡፡ ከደም መጠኑ Aኳያ የደምስሮቹ ስፋታቸውን
ሳያስተካክሉ ከቀሩ በደሙ ውስጥ ያሉ ጋዞች ራሳቸውን ነጥለው
በማውጣት ባዶ ስፍራውን ይይዛሉ፣ ይህም በደም ስሮች ውስጥ
በAየር የተያዙ ስፍራዎችን (gas locks) ይፈጥራል፡፡ ይህ መሰሉ፣
የትቦ ስፋትና ጥበትን በመቆጣጠር የሚደረግ ፈሳሾችን
(ሃይድሮሊክስ) ውስጥ Eጅግ ዘመናዊ የAሰራር ስልት ሆኖ
የሚያገለግል ነው፡፡ የAካል የደም ዝውውር ስርዓትም የተነደፈው፣
በተፈጥሮ ይህንኑ ህግ መሠረት Aድርጎ ነው፡፡
የደም ዝውውር ስርዓት ስፍራን የመቀያየር ባህሪይ የተለመደ
ክስተት ነው፡፡ በማEድ ወቅት፣ ስርዓቱ ሌሎች ስፍራዎች ላይ
የሚገኙ ጥቂት የደም ስሮችን በመዝጋት ከደም ዝውውር
Aብዛኛውን ወደምግብ Aዋሃጅ የAካል ክፍሎች ያዞረዋል፡፡ ስለዚህ
በምንመገብበት ወቅት በዋንኛ የጡንቻ ስርዓቶች ውስጥ ተከፍለው
ከሚገኙ የደም ስሮች ቁጥር ይልቅ በምግብ Aዋሀጅ Aካላት
(ጨጓራና Aንጀት) ውስጥ የሚከፈቱት የደም ስሮች ቁጥር
ይበልጣል፡፡ ለደም ዝውውር በበለጠ ክፍት ሆነው የሚቆዩት የደም
ዝውውርን በበለጠ Aስቸካይነት Eንዲያገኙ ተግባራቸው
የሚያስገድዳቸው ስፍራዎች ብቻ ናቸው፡፡ በሌላ Aባባል፣ የደም
ፍሰቱን ፍጥነት Eና Aቅጣጫ በየትኛውም ጊዜና ስፍራ ላይ
የሚወስነው የደም ቧንቧው ውስጣዊ ክፍል ደም የመያዝ ብቃት
ወይንም ደም የመሸከም መጠነ-ስፋት ነው፡፡
ይህ ሂደት ማንኛውም ቅድሚያ የሚገባውን ስራ በAካል ውስጥ
ምንም Aይነት ትርፍ ወይንም ከመጠን ያለፈ የፈሳሽ መጠን
ሳይፈጠር ለማከናወን፣ በተፈጥሮ የተዘጋጀ ነው፡፡ የምግብ Uደት
ተግባር ተከናውኖ Aብቅቶ ለጨጓራና ለAንጀት Aካባቢዎች
የሚያስፈልገው የደም መጠን Aነስተኛ ሲሆን፣ ወደሌሎች
ስፍራዎች የሚፈሰው የደም ዝውውር ይጨምራል፡፡ በተዘዋዋሪ
ለማስቀመጥ፣ ልክ ከምግብ በኋላ ለተግባር ዝግጁና ብቁ
የማንሆንበት ምክንያት ይኸው ነው፡፡ በAጭሩ፣ ደም ቅድሚያ
ወደሚሰጠው ስፍራ ቀድሞ Eንዲደርስ የሚያደርግ Aንድ ስልት
Aለ፡፡ ይኸውም የሚፈፀመው የተወሰኑ የደም ስሮችን በመዝጋትና
ሌሎቹን በመክፈት ነው፡፡ ይህ ቅደም ተከተል የሚወሰነው
Eንደየተግባሩ Aስቸካይነት ይሆናል፡፡ Aንጎል፣ ሳንባ፣ ጉበት፣
ኩላሊት Eና Eጢዎች፤ ከጡንቻዎች፣ ከAጥንቶች Eና ከቆዳ የላቀ
የደም ዝውውር ቅድሚያ Aላቸው፡፡ ይህ ቅደም ተከተል በAካል
ውስጥ Aዲስ Aይነት ቅደም ተከተላዊ ሂደት ካልተዘጋጀ በስተቀር
ተግባራዊ ይሆናል፡፡ ይህንን መሰል ልዩ ሁኔታ የሚፈጠረው
ከAንድ Aካል ክፍል የማያቋርጥ የደም ዝውውር ጥያቄ በሚመጣ
ጊዜ፣ ለምሳሌ በAካል ብቃት Eንቅስቃሴ ወቅት የጡንቻዎች የደም
ዝውውር ፍላጎት በሚያይልበት ጊዜ ይሆናል፡፡

የውሃ Eጥረት፡- Eንደ የደም ግፊት መንስኤ

የAካልን ተግባራት በሙሉ ለማከናወን Aስፈላጊ የሆነውን
ያህል መጠን ያለው ውሃ በማንጠጣበት ጊዜ፣ የተወሰኑ ሕዋሳት
የያዙትን ውሃ ለደም ዝውውር ይሰጣሉ፡፡ በደም ስሮች ውስጥ
የሚፈጠረው ልልነት Eንዲጠብቅ ሲባልም የተወሰኑ ጥቃቅን የደም
ስሮች ይዘጋሉ፡፡ በውሃ Eጦት Eና በAካል ድርቀት ጊዜ፣ 66
በመቶ ውሃ የሚወሰደው በሕዋሳት ውስጥ ተከማችቶ ከሚገኝ የውሃ
መጠን ላይ ሲሆን፣ 26 በመቶው ከሕዋሳት ውጪ ከሚገኝ Eና 8
በመቶው ደግሞ ከዚያው ከደም ውስጥ ነው፡፡ (ምስል 13ን
ተመልከቱ) በደም ውስጥ የሚፈጠረውን የውሃ Eጦት ማካካሻ፣
የደም ስሮችን በማጥበብ ወይንም በመዝጋት ካልሆነ በሌላ በምንም
Aይገኝም፡፡ ሂደቱ የሚጀምረው Eምብዛም ተግባር በማይበዛባቸው
Aካባቢ የሚገኙ የደም ስሮችን በመዝጋት ይሆናል፡፡ ካለዚያ
Eነዚህን ጥቃቅን የደም ስሮች Aስከፍቶ የሚዘዋወርባቸው የውሃ
መጠን ከየት ይመጣል? የጎደለው መጠን ከውጪ መምጣት
Aለበት፣ Aለዚያም ከሌላ የAካል ክፍል መወሰድ Aለበት፡፡
 በዚህም በዚያም፣ የAካልን የደም ዝውውር መጠን የሚወስነው
በAካል ውስጥ የሚገኘው የደም ስሮች ንጣፍ ነው፡፡ ጡንቻዎች
በበለጠ Eየዳበሩ ሲሄዱ ፣ የደም ስሮቻቸው በበለጠ Eየተከፈቱ
በደም ዝውውር ክምችት ውስጥ ከሚገኘው ደም Aብዛኛውን መጠን
ይሸከማሉ፡፡ ለዚህም ነው፣ Aካላዊ Eንቅስቃሴና የሰውነት ማጎልመሻ
ለደም ግፊት ተጠቂዎች Eጅግ Aስፈላጊ የሚሆነው፡፡ ይህ የደም
ግፊት ችግር፣ የAካላዊ Aሰራር ቁርኝት Aንድ ገፅታ ነው፡፡ የደም
ስሮች ሁሉ ሙሉ በሙሉ ተከፍተውና በደም ተሞልተው የደም
ዝውውርን የማይቀናቀኑ መሆን ይኖርባቸዋል፡፡ የደም ስሮች ቀዳዳ
ተዘግቶ ወይንም ጠብቦ የደም መተላለፍን ከገደበ፣ በAካል ስርዓት
ውስጥ ባጠቃላይ ተፈላጊ ፈሳሾችን ለማዳረስ ያለው ብቸኛ
መፍትሔ ከደም ዝውውሩ በስተጀርባ ያለውን የግፊት ሀይል
መጨመር ብቻ ሆኖ ይገኛል፡፡
የደም ስር ቀዳዶች ተለይተው ሊዘጉበት የሚችልበት ሌላው
ምክንያት፣ የAካል ውስጥ ውሃ Eጦት ነው፡፡ በመሠረቱ፣
የምንጠጣው ውሃ ወደሕዋሳት መግባት ይኖርበታል - ምክንያቱም
የሕዋሳትን መጠን ከውስጥ ሆኖ የሚቆጣጠረው ውሃ ነው፡፡ ጨው
ከሕዋሳት ውጪ ያለውን የውሃ መጠን ይቆጣጠራል፡፡ በAካል
Aነዳደፍ ላይ፣ ሕዋሳት ውስጥ በጥቂቱ የውሃ መጠን መጨመር
Eና መቀነስን በመጠቀም የደም ውስጥ ውህዶችን ማመጣጠን
የሚያስችል Eጅግ ለመዛባት የተጋለጠ ስልት ተዋቅሮ ይገኛል፡፡
የውሃ Eጥረት በሚኖርበት ጊዜ፣ ጥቂት ሕዋሳት የተለመደ
ድርሻቸውን ሳያገኙ ይቀራሉ፣ ሌሎች ደግሞ ተግባራቸውን
ለማከናወን ብቻ የሚበቃቸውን ያህል ውሃ ይሰጣቸዋል፡፡ (ቀደም
ብሎ Eንደተገለፀው ይህ ስልት ውሃን በሕዋሳት ሽፋን በኩል
Eያጣራ ማስገባትን ያካተተ ነው፡፡) ዳሩ ግን ደም Aንድ ወጥ
ይዘቱን ሳይለውጥ ይቆያል፡፡ ተገቢ ይዘት ያለው የንጥረ-ነገሮች
ይዘት ያለውን ውህደት ወደዋንኛ ብልቶች ለማድረስ ሲል ይዘቱን
መቀያየር የለበትም፡፡
በ“ሟሚዎች ላይ ያነጣጠረ ምልከታ” ብቃት የሚያንሰውና
የሚሳሳተው Eዚህ ላይ ነው፡፡ የAካልን Aተገባበሮች የሚመዝነው
Eና የሚገመግመው የደምን ደረቅ ይዘት መሠረት Aድርጎ ነው፡፡
የሌሎች ጥቂት የAካል ክፍሎችን Aንፃራዊ የውሃ Eጦት ግምት
ውስጥ Aያስገባም፡፡ የሚደረጉ ምርመራዎች ሁሉ Eክል መኖሩን
Aያመለክቱም፡፡ ዳሩ ግን የልብና የAንጎል ጥቃቅን የደም ስሮች
ተደፍነው ከEነዚህ ብልቶች ሕዋሳት ጥቂቶቹን፣ ቀስ በቀስ
Eየጨመረ ከሚሄደው የውሃ Eጦት ጋር፣ ከጥቅም ውጭ
ሊያደርጋቸው ይችላል፡፡ ይህ ሂደት ረጅም ጊዜን የሚወስድ ነው፡፡
ስለኮሌስትሮል Aፈጣጠር የተፃፈውን ስታነብቡ ይህ Aባባል የበለጠ
ግልፅ ይሆንላችኋል፡፡
የጥም ስሜታችን ሲጠፋ ወይንም ሌሎች የውሃ Eጦት
ምልክቶችን ለይቶ መረዳት በማንችልበት ጊዜ፣ Eንዲሁም በየEለቱ
ከሚያስፈልገን በታች የውሃ መጠን በምንጠጣበት ወቅት፣ በቀረው
የደም መጠን የደም ስሮችን ለመሙላት ያለው Aማራጭ
የተወሰኑትን መዝጋት ብቻ ነው፡፡ ዋናው ጥያቄ፣ በዚህ ዓይነት
ሁኔታ ለምን ያህል ጊዜ Eንቆያለን? የሚለው ነው፡፡ መልሱም፣
በመጨረሻ በጠና ታምመን Eስከምንሞትበት ጊዜ Eንቆያለን፤
የሚል ይሆናል፡፡ የምልከታ ለውጡን ካላስተዋልንና ከሙያዊና
ከሌሎች ሁኔታዎች Aኳያ፣ የሰው ልጅ Aካል የውሃ Aጠቃቀም
ድልድልን Eና የተለያዩ የጥም ምልክቶችን ካልተገነዘብን
በስተቀር፣ የሰነበተ የውሃ ጥም ችግር በAካሎቻችን Eና
በማህበረሰባችን ላይ ቀንበሩን ጭኖ ማሰቃየቱን ይቀጥላል፡፡
ከፍተኛ የደም ግፊት በቀዳሚነት መታከም ያለበት Eለታዊ
የውሃ Aወሳሰድን በማሳደግ ነው፡፡ በAሁኑ ጊዜ የደም ብዛት
የሚታከምበት ዘዴ ሳይንሳዊ ትርጉም-የለሽነት ደረጃ የደረሰ ስህተት
ውስጥ የሚገኝ ነው፡፡ Aካል የቀረውን ውሃ ላለማስወጣት Eየጣረ
ሳለ፣ Eኛ ግን ተፈጥሮን ጥሰን፣ “Aይደለም፣ Aልገባህም፣ ውሃን
Aስወግደህ ዲውሬቲክስ (ሽንትን Aብዢ መድሀኒቶች) ውሰድበት፡፡”
Eንለዋለን፡፡ በቂ መጠን ያለው ውሃ የማንጠጣ ከሆነ፣ Aካል ውሃን
ይዞ ለመቆየት የሚጠቀምበት ሌላው ብቸኛ ዘዴ ሶዲየም ከAካል
ውስጥ Eንዳይጠፋ ማድረግ ነው፡፡ Eዚህ ላይ የRA ስርዓት ቀጥተኛ
ተሳታፊ ነው፡፡ ውሃ ከሕዋሳት ውጭ በሚገኘው የፈሳሽ ማከማቻ
ውስጥ ተቀምጦ መቆየት የሚችለው ሶዲየም በሚኖርበት ወቅት
ብቻ ነው፡፡ ከዚህ የፈሳሽ መመላለሻም ፣ ቅድሚያ ላላቸው ሕዋሳት
በሽፋናቸው በኩል ውሃ Eየተጨመቀ ይገባላቸዋል፡፡ በዚህ የተነሳ፣
ሶዲየም ከAካል Eንዳይጠፋ በማድረግ ውሃን በማጣራት Eየጨመቀ
ለማስገባት የሚኖረውን የመጨረሻ Aማራጭ ያዘጋጃል፡፡
ሶዲየምን ይዞ ከመቆየት ጋር የተያያዘ የAወቃቀር ረቂቅነት
ይታያል፡፡ ይህንን የደም ግፊት በሽታ ምክንያት Aድርጎ መውሰድ
የተሳሳተ ከመሆኑ ሌላ፣ የAካልን የውሃ ቁጥጥር ስልቶች ጠንቅቆ
ካለማወቅ የሚመነጭ ነው፡፡ ሶዲየምን ከAካል ለማስወገድ ሲባል
የሚወስዱት ዲውሬቲክስ (diuretics) የተባሉ መድሀኒቶች የውሃ
Eጥረቱን ያባብሱታል፡፡ “የAፍ መድረቅ” የሚባለው የውሃ Eጦት
ደረጃ ላይ ይደረስና ይህንን ለማካካስ ውሃ ይወሰዳል፡፡ Eነዚህን
መድሀኒቶች መጠቀም፣ Aካልን Eየናረ በሚሄድ የተመናመነ ውሃ
Eደላ ሂደት ውስጥ ያስገባዋል፡፡ Eነዚህ መድሀኒቶች የደም ግፊትን
Aያድኑም፣ Aካል በበለጠ ጨውን Eና ውሃን Eንዲፈልግ
ቁርጠኝነትን ይሰጡታል፡፡ ቢሆንም ግን ችግሩን ለመቅረፍ
የሚያስችለውን ያህል ሊያገኝ Aይችልም፡፡ ለዚህም ነው፣ ከተወሰነ
ጊዜ በኋላ ዲውሬቲክስ በቂ ሳይሆኑ ቀርተው፣ ተጨማሪ
መድሀኒቶች Aስፈላጊ የሚሆኑት፡፡
የደም ግፊትን በምንመረምርበት ጊዜ ሌላው ችግር፣ መጠኑን
የምንለካበት ዘዴ ነው፡፡ ታካሚው በምርመራ ወቅት ዘወትርም
ቢሆን በደም ግፊት ከመያዝ ጋር የተገናኘ ውጥረት
ይሠፍንበታል፡፡ በዚህ የተነሳ የመመርመሪያ መሳሪያዎቹ
ትክክለኛውን Eና ተፈጥሮAዊውን የደም ግፊት መጠን ላያነብቡ
ይችላሉ፡፡ ልምድ የሌለውና ወይንም ከትክክለኛ ዳኝነት ይልቅ
Aታውቅም ተብሎ መወንጀልን የሚፈራ ባለሞያ፣ ታካሚው የደም
ግፊት ህመም Aለበት፣ ብሎ በችኩልነት ሊደመድም ይችላል፡፡ ዳሩ
ግን ታካሚው ከፍተኛ የደም ግፊት የታየበት ከምርምራ ጫና
የተነሳ በተፈጠረበት ውጥረት “ክሊኒካል ጭንቀት“ (“clinical
anxiety”) ሆኖ ይገኛል፡፡ ሌላው ብዙም የማይታወቅ ግን ትልቅ
ቦታ የሚሰጠው፣ ከደም ግፊት Aመራመር ጋር የተያያዘው ችግር
የክንድን ማሰሪያ ከሲስቶሊክ (የልብ ደምን ለመርጨት የመኮማተር
ጊዜ ግፊት መጠን) በላይ ደህና Aድርጎ ከነፉ በኋላ የልብ ትርታ
ድምፅ Eስኪመጣ ድረስ Aየሩን የማስተንፈስ ሂደት ላይ ነው፡፡
Eያንዳንዱ ትልቅ የደም ስር (ምናልባትም ትንንሾቹም)
በውስጡ የሚንሸራሸረውን የደም መጠን ፍሰት የሚቆጣጠር Aብሮት
የሚገኝ ነርቭ Aለው፡፡ ከማሰሪያው በታች በታመቀው ደም
ዝውውር ውስጥ ከሚፈጠረው የግፊት ማነስ የተነሳ ደም Aሰራጭ
የደም ስሮች ይህንን ያለመመጣጠን ለማርገብ “ሀይልን” በመጠቀም
Aማቂው የዘጋውን ቦታ ለመክፈት የሚሞክሩበት ስርዓት ተግባራዊ
ይሆናል፡፡ በዚህ የተነሳ፣ በማሰሪያው ውስጥ የተወሰነው Aየር ጎድሎ
ትርታ ሊደመጥ በሚችልበት ጊዜ፣ ከዚያ በፊት ያልነበረ የደም
ግፊት መጠን በተጨማሪነት በልኬቱ ላይ ይነበባል፡፡ የሚያሳዝነው
የደም ግፊት Aለካክ ነሲብነት Eጅግ ከፍተኛ ከመሆኑ የተነሳ Eና
የዲያስቶሊክ (የልብ ምት የየመካከል የEረፍት ጊዜ) ግፊትን
መሠረት ያደረገ መሆኑ በAለካክ ላይ የሚፈጠር Aነስተኛ ስህተት
Aንድን ጤናማ ሰው የደም ግፊት ተጠቂ Aድርጎ የሚያሰይም
ነው፡፡ ያውም በዚህ ለውንጀላ፣ ትንሽ በሚበቃው ማህበረሰብ ውስጥ
“ጨዋታው” ሁሉ የሚጀምረው Eዚህ ላይ ነው::

ውሃ በራሱ Eጅግ ውጤታማ ተፈጥሮAዊ ዲውሬቲክ (ሽንት

Aብዢ) ነው፡፡ የደም ግፊት ያለባቸውን ሰዎች ብዙ ሽንት
ለመሽናት፣ Eለታዊ የውሃ Aወሳዳቸውን የሚጨምሩ ከሆነ፣ ምንም
Aይነት ዲውሬቲክ መድሀኒቶች Aያስፈልጓቸውም፡፡ ለረጅም ጊዜ
የቆየ “የደም ግፊትን ፈጣሪ የውሃ Eጦት” ከዚህ በተጨማሪ የልብ
ችግሮችንም Aምጥቶ ከሆነ፣ የውሃ Aወሳሰድን ቀስ በቀስ መጨመር
ተገቢ ይሆናል፡፡ በዚህ ሁኔታ፣ የAካል ውስጥ ፈሳሽ ክምችት
ከመጠን ያለፈና ከቁጥጥር ውጭ Eንዳይሆን ማስተማመኛ
Eናገኛለን፡፡

በEነዚህ ግለሰቦች ላይ ሶዲየምን በAካል ውስጥ ይዞ የመቆያ

Aንዱ ስልት “ትEዛዝን በትEዛዝ የመሻር” Aስራር ነው፡፡ የውሃ
መጠን Aወሳሰድ ቀስ በቀስ Eየጨመረ ሄዶ የሽንት መጠን ከፍተኛ
Eየሆነ ሲመጣ፣ በመርዘኛ ንጥረ-ነገሮች የተሞላው ፈሳሽ
(“Eብጠት”) ታጥቦ ስለሚወጣ፣ ልብ ጥንካሬውን መልሶ ያገኛል፡፡

የሚከተሉት ደብዳቤዎች፣ Aስደሳች ተሞክሮዎቻቸውን ከዚህ

መፅሀፍ Aንባቢ ጋር ለመጋራት የፈለጉ ግለሰቦች የፃፏቸው
ናቸው፡፡
ውድ ዶ/ር ባትማን
ስለውሃ የሚያወራውን መፅሀፍዎን የመጀመሪያውን ለልጄ ሰጥቼ፣
ሁለተኛው Eንዲመጣልኝ Aዝዤያለሁ፡፡ ለማገኘው ሰው ሁሉ ስለመፅሀፉና
ስለተሞክሮዎቼ Eናገራለሁ፡፡ ምናልባት ይህ፣ Aትኩሮትዎን ይስበው
ይሆናል፡፡
የ59 Aመቱ የመጀመሪያ ልጄ ቻርለስ Aብሮኝ ይኖራል፡፡ የAEምሮ
ዝግመት (autistic) Eና የጆሮ ችግሮች Aሉበት፡፡ በሳምንት 3 ወይንም 4
ጊዜያት ለAካል ጉዳተኞች ወደተዘጋጀ ተቋም Eወስደዋለሁ፡፡ የደም
ግፊቱን ለክተው፣ ዶክተሩ መድሀኒት መጀመር Aለበት ማለቱን Aሳወቁኝ
- የ140-160 በ100-104 የደም ግፊት መጠን ላይ ደርሶ ነበር፡፡ የEርስዎን
መፅሀፍ ሳገኝ ግን ዶክተሩን ለሁለት ሳምንታት Aንድ ነገር ልሞክርለት
Eንዲቅድልኝ ጠየቅኩት፡፡ ሳይወድተስማማ፣ ግን በጣም Aደገኛ መሆኑን
ነግሮ Aስጠነቀቀኝ፡፡
ቻርለስን Eቤት Eያዋልኩ የውሃውን ሕክምና ተጠቀምኩ፣ ትንሽ
ማግኒዢየም Eና ፖታሺየም ብቻ Eጨምርበታለሁ፡፡
ከሁለት ሳምንት በኋላ፣ ነርሷ የደም ግፊት መጠኑን ወስዳ 106/80
ሆኖ Aገኘችው፡፡ “ዶክተሩ Aሁን ይመጣል” Aለችኝ፡፡ ዶክተሩ
Aላመናትም፣ ስለዚህ ራሱ ለክቶ ለማየት ተገደደ፡፡ ያደረግኩትን
Aልጠየቀኝም፣ ስለዚህም ስለውሃው Aልነገርኩትም፣ ግን የደም ግፊቱ
በዚሁ ከቀጠለ Eነግረዋለሁ፡፡
Eኔም ብሆን በውሃው ራሴን ማከም ጀመርኩ፣ AEምሮዬ ላይ የተወሰነ
ችግር ነበረብኝ፣ ዳሩ ግን ራሴን በፍጥነት ሳዞር የሚያዞረኝ ነገር ጠፋ፡፡
በምሽት በመኝታዬ ጊዜ በጀርባዬ ለመተኛት ራሴን ዝቅ ማድረግ
ስለማልችል ብዙ ትራሶች ያስፈልጉኝ ነበር፡፡ Aሁን ተሽሎኛል፣ በAንድ
ወር ጊዜ ውስጥ ያዞረኝ Aንድ ጊዜ ብቻ ነው፡፡ Eድሜዬ 82 ተኩል ነው፡፡
Eየሰሩ ስለሚገኙት Eጅግ Aስፈላጊ ስራ Aመሠግንዎታለሁ፡፡
ተጨማሪ ሀይል Eንዲያገኙ Eመኛለሁ፡፡

ማርጆሪ ሪምሲ

ይህ ዶክተር የቻርለስ Eናት Eንዴት የደም ግፊቱን ለመቀነስ

Eንደቻሉ ማወቅ ያልፈለገበት ምክንያት ከገባችሁ፣ በጤና ጥበቃ
ውጥንቅጥ ውስጥ መኖራችንን ትረዳላችሁ፡፡
ሚካኤል ፔክ ባለፉት ጊዜያት የቀላል መድሀኒቶች ተቋም
Aስተዳደር Aንድ Aካል ሆኖ Aገልግሏል፡፡ ተቋሙ የሕክምና
ጥናትና ምርምር ተቋም ነው፡፡ በሳይንሳዊና በሕዝብ ትምህርት
ደረጃ፣ ይህ ተቋም በAሜሪካ ውስጥ የውሃን የAካል ውስጥ
Aጠቃቀም በተመለከተ የAመለካከት ለውጥን ለማምጣት የሚሠራ
ነው፡፡ ሚስተር ፔክ ከልጅነት ጀምሮ በሕክምና ውስጥ ስለሚኖሩ
ችግሮች ያብራራሉ፡፡ Eጅግ ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው የሕክምና
ችግሮች ይህን ያህል ተዘማጅነት ይኖራቸዋል ብሎ ማን
ይገምታል? ደግሞስ Eነዚህ ሁሉ ችግሮች፣ Eለታዊ የውሃ
Aወሳሰድን በማስተካከል ብቻ ይድናሉ ብሎ ማን ገምቶ ያውቃል?
የሚስተር ፔክ የህክምና ችግሮች መፍትሄዎች Eጅግ ልዩ
ከመሆናቸው የተነሳ ባለቤታቸው ይህን ህክምና መከታተል
ጀመረች፡፡

ዶ/ር ኤፍ ባትማን
የቀላል መድሀኒቶች ተቋም
2146 ኪንግስ ጋርደን ዌይ
ፎልስ ችርች ቫ 22043

ውድ ወዳጄ

ይህ ደብዳቤ ውሃ ለመልካም ጤንነት ያለውን Eለታዊ Aስፈላጊነት

የሚያረጋግጥ ነው፡፡ በግምት ከAምስት Aመታት በፊት ጀምሮ የEርስዎን
ምክር Eየተጠቀምኩ ቆይቼያለሁ፣ ውሃን Aዘውትሮ መጠጣት ያሉትን
Aዎንታዊ ውጤቶች በራሴ ላይ ተመልክቼያለሁ፡፡
ህክምናውን ስጀምረው የውፍረት ችግር ነበረብኝ፣ ከፍተኛ የደም
ግፊት Aስም Eና Aለርጂ ከልጅነቴ ጀምሮ Aስቃይተውኛል፡፡ ለEነዚህ
ችግሮቼ ህክምና ስከታተል ቆይቼያለሁ፡፡ ዛሬ፣ ክብደትን Eና የደም
ግፊነን በቁጥጥር ስር Aድርጌያለሁ፣ ክብደቴ በግምት 30 ፓውንድ
ቀንሷል የደም ግፊነም በ10 ነጥብ ወርዷል፡፡ Aዲሱ ህክምና ከAስም Eና
ከAለርጂ ጋር ተያያዥነት ያቸውን ችግሮቼን ተደጋጋሚነት Eጅግ
በመቀነሱ፣ Aሁን የሉም ማለት Eችላለሁ፡፡ ከዚህ በተጨማሪ ሌሎችም
ጥቅሞች Aግኝቼያለሁ፡፡ ውሃ በማብዛቴ Aንዳንድ ጊዜ ለክፉ የማይሰጥ
ጉንፋን ይይዘኛል Eንጂ ሌላ ጉዳት Aላገኘኝም፡፡ ይህንን ህክምና ላለፉት
Aራት Aመታት የደም ግፊት መድሀኒት ስትወስድ ለቆየችው ባለቤቴ
Aስተዋውቄ፣ የውሃ Aጠጣጥዋን በማሳደግ ከመድሀኒት Eንድትገላገል
Aድርጌያታለሁ፡፡
Aሁንም ለሕክምናዎት Aመሰግናለሁ

ሚካኤል ፔክ
 ሌላው የሮታሪ ክለብ Aባል የሆነው ማይክል ፓቱሪስ ነው፡፡
ለመጀመሪያ ጊዜ ከምሰራው ስራ ጋር የተዋወቀው ከጥቂት
Aመታት በፊት በክለቡ ውስጥ ተናጋሪ Eንግዳ ሆኜ በተጋበዝኩበት
ወቅት ነው፡፡ Aንድ Eለት Aብረን ምሳ Eየበላን ሳለን፣ የደም
ጊፍት Eና የስብ ክምችት በAካል ውስጥ የሚከሰቱት በሰነበተ የውሃ
Eጦት ምክንያት መሆኑን በሰፊው ዘርዝሬ ገለፅኩለት፡፡ Eለታዊ
የውሃ Aጠጣጥን መጨመር የሚለውን ምክሬን ተቀበለ፡፡
ባለቤቱንም ተመሳሳይ ተግባርን Eንድታዳብር Aሳመናት፡፡
Eባካችሁ የውሃ Aወሳሰድን መጨመር በAለርጂዎች Eና በAስም
ላይ ያለውን ተፅEኖ ከዚህ ደብዳቤ ላይ Aስተውሉ፡፡

ሌተ. ኮሎኔል ዋልተር በርሚስተር ውሃ በደም ግፊት

መጠናቸው ላይ ያለውን ውጤት ያስተዋሉ ግለሰብ ናቸው፡፡
በደብዳቤያቸው ላይ Eንደገለፁልኝ ከሆነ ደም ግፊታቸውን
ለማስተካከል ከመድሀኒት-ነፃ Eና ተፈጥሮAዊ መፍትሔን
ተጠቅመዋል፡፡

ውሃ ተፈጥሮAዊ ዲውሬቲክ ከሆነ፣ ታድያ Aስተዋይ Eና

Eውቀትን የጠገቡ የሚመስሉ ግለሰቦች ኬሚካሎችን በመጠቀም
ውሃን ከኩላሊት ማስወገድን የሙጢኝ ብለው የሚሰብኩት? Eኔ
Eንደሚመስለኝ የዚህ ድርጊት መንስኤ ቸልተኝነት ነው፡፡ ይህ
ድርጊት የኋላ ኋላ ኩላሊትን፣ በመቀጠልም ልብን ከጥቅም ውጪ
የሚያደርግ በመሆኑ መቅረት Aለበት፡፡

የደም ብዛት በዲውሬቲክ መድሀኒቶች (የሽንት መጠንን

የሚጨምሩ) መታከም Aለበት ብለው በጭፍን የሚከራከሩ
ባልደረቦቼ፣ ለታካሚዎቻቸው የቸልተኛ ህክምና የመስጠት
ጥፋተኝነት ውስጥ Eየተራመዱ ነው፡፡ ይህ ጥፋት ግን መምጣቱ
Eንደማይቀር ቀድሞ መመልከት ይቻል ነበር፡፡ Aዲሱ መረጃ
የደም ግፊትን በመድሀኒቶች የማከም የቂሎች ዘዴ ምን ያህል
ጉዳት Eንዳደረሰባቸው ለታካሚዎች የማስገንዘብ ጥልቀት
የለውም፡፡ በAንድ ወቅት የሲጋራን ጉዳት በጥልቅ Eንዲማሩ
የተደረጉ Aጫሾች በትምባሆ ማምረቻው Iንዱስትሪ ላይ
ያቀረቡት ክስ ለጤና ጥበቃው Iንዱስትሪ ትምህርት ሊሆን
ይገባል፡፡ ይህ የተደረገው በE.ኤ.A 1995 ዓ.ም ነበር፡፡
 የI.ሚካኤል ፓቱሪስ

የህግ ቢሮዎች

ይድረስ ለዶ/ር ባትማን

Eኔና ባለቤቴ ውሃ ለጤናችን ያለውን Aስፈላጊነት በበለጠ

Eንድናሞካሽ ስለረዳኸን ለችሮታህ ዳግመኛ ላመሰግንህ Eወዳለሁ፡፡

ለብዙ Aመታት፣ የሕክምና ባለሞያዎች ራሳቸው Eየጎተጎቱ

ያመጡትን የውፍረት ችግር፣ Aሁን ሆነ ብለን የውሃ Aወሳሰዳችንን
በመጨመር ብቻ Eጅግ Eየተቀረፈ ክብደታችን በመቀነስ ላይ ይገኛል፡፡
በግምት 45 ፓውንድ ወይም ከ20 ኪሎ በላይ መቀነሴ የደም ግፊቴ
Eንዲቀንስ ምክንያት ሆኗል፡፡ ስለዚህም Aሁን ለደም ግፊት የምወስደው
መድሃኒት የለም፡፡ ባለቤቴም የክብደቷ መቀነስ፣ ለAመታት ሲያስቃያት
ከቆየው የጀርባ ህመም ገላግሏታል፡፡ በተጨማሪም የምቾት Eጦቷንና
የAለርጂ ችግሮቿን ቀንሶታል፡፡

መልካሙን ሁሉ Eመኝልሀለሁ

ያንተው

I.ሚካኤል ፓቱሪስ
ውድ ዶክተር ባትማን

Aሁን፣ የቧንቧ ውሃ የደም ግፊትን ምን ያህል በውጤታማነት ሊቀንስ

Eንደሚችል የሚረጋግጥበት ሁኔታ ላይ Eገኛለሁ፡፡ ለብዙ Aመታት
ስጠቀምባቸው የቆየኋቸውን ዲውሬቲክ (ሽንት Aብዢ) Eና ካልሺየም
ገዳቢ (calcium-blockers) መድሀኒቶችን ወደኋላ በመተው፣ የEርስዎን
ምክር Eየተከተልኩ ለሶስት ወራት ቢያንስ በቀን ሁለት ሊትር ያህል
Aንዳንዴም ከዚያ በላይ Eየጠጣሁ ቆየሁ፡፡ ከመድሃኒት ጋር 150-160
በ95-98 የነበረው የደም ግፊት Aሁን ያለመድሀኒት ወደ 130-135 በ 75-
80 ወርዷል፡፡

የግፊቱን መጠን የምትለካልኝ ባለቤቴ ነች፡፡ ሶስት Aራት ጊዜ

Eየደገመች ታረጋግጠዋለች፡፡ መዝገቧ ላይ ብዙ የ120 በ75 ንባቦች
ይታያሉ፡፡ Aንዳንድ ጊዜ የ140 በ90 ከፍተኛ ግፊት ቢታይበትም ግን
Aማካይ ውጤቱ ከላይ የተቀመጠውን ይመስላል፡፡

ከቫይታሚኖች Eና ከማEድናት በተጨማሪ ይህ ጥቂት ጨው

የተጨመረበት የቧንቧ ውሃ ሕክምና Aካሌን ከመፈወስ ሌላ ዘና
Aድርጎልኛል፡፡ Eጅግ ስር ነቀል ለውጥን ማምጣት የሚችል የህክምና
ፅንሰ ሀሳብ ቀዳሚ ግኝት ባለቤት መሆንዎን የሚያረጋግጥ ማስተማመኛ
ነው፡፡

የታካሚዎችን ምስክርነት የያዘ መፅሀፍ ሊያሳትሙ ዝግጅት ላይ

Eንደመሆንዎ፣ የEኔን ተሞክሮ መፅሀፍዎ ውስጥ Eንዲያጠቃልሉት፣
የምስጋናዬ ምልክት ይሆን ዘንድ ፈቅጄያለሁ፡፡

ከAክብሮት ጋር

የEርስዎው

ዋልተር ኤፍ. በርሚስተር (ሌተ. ኮሎኔል)

7
ከፍተኛ የደም ኮሌስትሮል

ከፍተኛ የደም ኮሌስትሮል ፣ የAካል ህዋሳት በሽፋናቸው

ውሃን ወደውጭ Eያሰረገ ያለማቋረጥ ከሚወስድባቸው የደም
Oስሞቲክ (Aስርጐታዊ መጣጭ ሀይል) ራሳቸውን የሚከላከሉበት
ዘዴ ነው፡፡ ካልሆነ ግን ወፍራም ደም የሕዋሳት ሽፋንን Aልፎ
ወደሕዋስ የሚገባ በቂ ውሃ መልቀቅ Aይችልም፡፡ ኮሌስትሮል
በሕዋሳት ሽፋን መካከል በሚኖርበት ጊዜ የሕዋሳት ግድግዳ ውሃ
Eንዲያስገባ Eንጂ Eንዳያስወጣ የሚያደርግ ተፈጥሮAዊ ልባስ
ነው፡፡ (ምስል 14ን ይመልከቱ) ኮሌስትሮል በደም Eና በስብ
ውስጥ የሚገኝ ንጥረ-ነገር ሲሆን፣ በሕዋስ ሽፋን ውስጥ በብዙ
መጠን ተከማችቶ መገኘቱ፣ ሕዋሳትን ከውሃ Eጦት የመጠበቂያ
ተፈጥሮAዊ ስልት በመሆን የሚያገለግል ነው፡፡ ኒውክሊየስ (የሕዋስ
Aስኳል) ባላቸው ሕያው ሕዋሳት ውስጥ፣ የሕዋስ ሽፋን ውሃን
የማስወጣትና የማስገባትን ሂደት የሚቆጣጠረው ንጥረ-ነገር ይኸው
ኮሌስትሮል ነው፡፡ ኒውክሊየስ በሌላቸው ሕያው ሕዋሳት ውስጥ፣
የሕዋስ ሽፋንን ለመስራት የሚያገለግሉ ፋቲ Aሲዶች (fatty acids)
ድርቀትን Eና የውሃ Eጦትን ለመቋቋም የሚያስችል ሀይል
ይሰጧቸዋል፡፡ በሕዋስ ሽፋን ውስጥ የሚመረተው ኮሌስትሮል
የሕዋሱ ህልውና ማረጋገጫ ስርዓት Aንድ Aካል ነው፡፡ Aስፈላጊ
ውህድ ነው፡፡ ከመጠን በላይ መብዛቱ ግን የሚያመለክተው የውሃ
Eጦትን ነው፡፡
በተለምዶ፣ በተደጋጋሚና በጊዜያዊነት EንደAጣባቂ ንጣፍ
በማገልገል የሕዋሱን የሀይድሮካርቦን ጡቦች የሚያስተሳስረው ውሃ
ነው፡፡ የውሃ Eጦት ውስጥ በሚገኝ የሕዋስ ሽፋን ላይ ግን ይህ
ባህሪው Aይኖርም፡፡ የሕዋሱን ሽፋን ጠጣር መዋቅር የማገናኘት
ስራ Eየሰራ ሳለ በክፍተቶቹ Eያለፈ ወደሕዋሱ ውስጥ ይሰርጋል፡፡
ምስል 14 የተዘጋጀው፣ በከባድ ወይንም ሙሉ በሙሉ በሚባል
የውሃ-Eጦት ጊዜ ባለሁለት ንጣፉ የሕዋስ ሽፋን የሚይዘውን
Aወቃቀርና ቅርፅ ለማሳየት ነው፡፡ ይህንን ከፍተኛ ጥናት
የተደረገበት ፅንስ-ሀሳብ በብሔራዊ የነቀርሳ ተመራማሪዎች ስብሰባ
ላይ Aቅርቤው ነበር፡፡ Eነዚሁ ሳይንሳዊ ሃሳቦች በሕትመት ደረጃ
በሌሎች ተመራማሪዎች ውይይት ተደርጎባቸዋል፡፡ ይህ ክስተት
Eለታዊ ኑሯችን ላይ በምን ሁኔታ ተፅEኖ ሊያሳድርበት ይችላል፡፡
መልሱ ቀላል ነው፡፡ ምግብ ልትወስዱ ተቀምጣችኋል ብለን
Eናስብ፡፡ ምግቡን ከመመገባችሁ በፊት ውሃ የማትጠጡ ከሆነ፣
የምግብ ውህደት ሂደት ጫና በAካል ሕዋሳት ላይ ያርፋል፡፡
የምግቡን ፕሮቲኖች ለመሰባበር Eና ወደመሠረታዊ የAሚኖ Aሲድ
ንጥረ-ነገሮቻቸው ለመለያየት ውሃ ያስፈልጋል፡፡ በሁለቱም
Aንጀቶች ውስጥ የምግቦቹን ውዶች ለማብላላት Eና ወደጉበት
ለመላክ ተጨማሪ ውሃ ያስፈልጋል፡፡ ጉበት ውስጥ ልዩ የስራ ድርሻ
ያላቸው ሌሎች ሕዋሳት በAንጀት ተብላልቶ የተላከላቸውን ውህድ
የማጣሪያ ስራ ሰርተውለት የተስተካከለ Aመጣጠን Eና የበለፀገ
ውህድ ያለውን ደም ወደልብ የበስተቀኝ ክፍል ያሳልፉታል፡፡
ከሊምፓቲክ ስርዓት (lymphatic system) ማለትም የAካልን ፅዳት
የሚጠብቅ Eና በሽታ ተከላካይ ነጭ የደም ሴሎችን ከሚያመርተው
ቀለም Aልባ ፈሳሽ ዝውውር፣ “ስብ” ይታከልበትና ወደልብ
የበስተቀኝ ክፍል ይንቆረቆራል፡፡ ይህ ደም በOክስጂን
Eንዲበለፅግና ሌሎች Aላስፈላጊ ጋዞችን Eንዲያስወጣ ወደሳምባ
ይረጫል፡፡ ሳምባ ውስጥ ሲገባ ደም ለAየር ስለሚጋለጥ የያዘው
ውሃ Eየተነነ ለበለጠ የውሃ Eጦት ይዳረጋል፡፡
 ከዚህ በመቀጠል ይህ Eጅግ የወፈረ ደም ከሳምባ ወደ ልብ
በስተግራ ክፍል ያመራና በደም ስር ዝውውር Aማካይነት ወደ
Aካል ይረጫል፡፡ ይህንን Eጅግ የወፈረ ደም መጀመሪያ
የሚጋፈጡት የልብን ትልልቅና ትናንሽ የደም ቧንቧዎች ውስጠኛ
ክፍል ያዋቀሩት ሕዋሳት Eና የAንጎል ህዋሳት ናቸው፡፡ የደም
መልስ ቧንቧዎች በሚታጠፉበት ስፍራ ላይ ያሉ በውሃ የወደውጭ
ስርገት የተጎዱት ህዋሳት ከባዱን የደም ግፊት ጫና በተጨማሪነት
ይጋፈጣሉ፡፡ Eዚህ ላይ፣ Eነዚህ ህዋሳት ራሳቸውን ካልጠበቁ
በስተቀር Eንዳይመለሱ ሆነው ሊወድሙ ይችላሉ፡፡ የሽፋናቸው
መዋቅር ፀንቶ Eንዲኖር የሚያደርገው የሚያገኙት የውሃ Aቅርቦት
Eንጂ ከውስጣቸው Eየተመጠጠ የሚወጣው የውሃ መጠን
ያለመሆኑን Aስተውሉ፡፡ ምስል 15ን ከዚያም ምስል 14ን
መመልከት፣ ይህንን በውሃ Eጦት ወቅት የሚከሰተውን ከኮሌስትሮል
ጋር የመለማመድ (cholesterol adaptation) ሂደት በቀላሉ
ለመረዳት ያስችላል፡፡

Aንዳንድ ጊዜ Aንጎል በAካል ውስጥ ከባድ የውሃ Eጦት

Eየተከሰተ መሆኑን ማወቅ ይጀምርና፣ በማEድ መካከል ግለሰቡ
ውሃ Eንዲጠጣ ያስገድደዋል፡፡ ግን “ጅብ ከሄደ” ዓይነት ይሆናል፣
የልብ የደም ስሮች ሕዋሳት ጥፋት ደርሶባቸዋል፡፡ ዳሩ ግን ይህ
የውሃ-Eጦት የጨጓራ ሕመምን በማስከሰት ራሱን ግልፅ በሚያደርግ
ጊዜ ለግለሰቡ ፀረ-Aሲድ Eናዝለታለን “ውሃ ሳይሆን፣ ፀረ-Aሲድ”
ውሃ ሳይሆን ሒስታሚን ገዳቢ ኬሚካሎች” ይገርማል! የሚያሳዝነው
ነገር፣ “ሟሚዎችን መሠረት ባደረገው ምልከታ” ውስጥ ያለው
ስህተት ይኸው መሆኑ ነው፡፡ Aሁን የምንመለከታቸው ሕክምናዎች
ባጠቃላይ “ምልክቶችን Aስታጋሽ” ተኮር ናቸው፡፡ የችግሩን ስርወ-
መንስኤ የማስወገድ Aፈጣጠር የላቸውም፡፡ “ሲታከሙ” ይኖራሉ፡፡

ዋንኛ የሚባሉት የጤና ችግሮች መንስኤ ከመሠረቱ

የማይታወቀው Eየተከተልነው ያለው ምልከታ ስህተት በመሆኑ
ነው፡፡ ለምግብ ውህደት ውሃ Eጅግ ዋንኛ Aስፈላጊነት Eንዳለው
ተመልክተን ማድነቅ መጀመር ከቻልን ከፍልሚያው Aብዛኛውን
ድል Eናደርጋለን፡፡ ምግብ ከመውሰዳችን በፊት ውሃ ከጠጣን፣
በደምስሮች ውስጥ ኮሌትሮል Eንዳይከማች Eናደርጋለን፡፡
 Eለታዊ የውሃ Aወሳሰዳችንን Eያስተካከልን ረዘም ላለ ጊዜ
ከቆየን በኋላ፣ የAካል ደም ስሮች ሙሉ በሙሉ ውሃ ይጠግባሉ፡፡
በዚህን ወቅት በሕዋስ ግድግዳ በኩል ውሃ በነፃነት Eንዳይመላለስ
ሲያግደው የቆየው የኮሌስትሮል የመከላከያ ስርዓት Aስፈላጊነት
ይቀንሳል፡፡ ምርቱም ያሽቆለቁላል፡፡ ለሆርሞኖች ምላሽን
የሚሰጡት፣ ስብን-Aቃጣይ Iንዛይሞች የሚመነጩት በግምት
ከAንድ ሰዓት የEግር ጉዞ በኋላ ስራ Eንደሚጀምሩ የተረጋገጠ
ነው፡፡ Aንዴ ከተነሱ ለAስራሁለት 12 ሰዓታት ስራቸውን
Eያከናወኑ ይቆያሉ፡፡ ከዚህ ሌላ የEግር - ጉዞ በማድረግ የ”ስብ -
Aቃጣይ” Iንዛይሞች ስራ Eንዲጀምር ከተደረገ በኋላ፣
የተጠራቀመው ኮሌስትሮል Eየተሰባበረ ስለሚበታተን፣ ቀደም
ብለው ተዘግተው የነበሩት የደም-መልስ ደም ቧንቧዎች ተከፍተው
በውስጣቸው ደም መዘዋወር ይጀምራል፡፡ (የሚስተር ፎክስን
ደብዳቤ ተመልከቱ፡፡)
በየ12 ሰዓቱ በቀን ሁለት ጊዜ የEግር ጉዞ ማድረግ ይህንን
ስብ-Aቃጣይ Iንዛይም ቀስቅሶ በቀንም በለሊትም ያለማቋረጥ
ስራውን Eንዲያከናውን ስለሚያደርገው በደም ስሮች ውስጥ
የተከማቸውን ትርፍ የላርድ (የስብ ዓይነት) ክምችት ለማቃጠል
ይረዳል፡፡ በመጨረሻም ሙሉ በሙሉ ያስወግደዋል፡፡

ወቸው - ጉድ የሚያሰኙ ምስክርነቶች

ሚስተር መሀመድ ዋህቢ Eንደማንኛውም፣ የደም
ኮሌስትሮል ክምችቱ ከፍ ያለበት ሰው ሁሉ የጤናቸው ሁኔታ
Aስጨንቋቸዋል፡፡ በደም ዝውውር ውስጥ ከፍ ያለ የኮሌስትሮል
መጠን፣ ከብዙ የተለያዩ በሽታዎች ጋር ዝምድና ያለው መሆኑ
ከማንም የተደበቀ Aይደለም፡፡ ባለፉት ጊዜያት የተለያዩ
የኮሌስትሮል መጠን ደረጃዎች ተገቢ Eየተደረጉ ሲታዩ
ቆይተዋል፡፡ ይህ ተገቢ የተባለ መጠን ከጊዜ ጊዜ Eየቀነሰ መጥቶ
Aሁን 200 (በ100 ሴሚ ኩብ ደም ውስጥ 200 ሚ.ግ) ደርሷል፡፡
ይህ መጠን ራሱ የነሲብ ነው፡፡ Eኔ በራሴ ግን ተገቢ ብዬ
የማምንበት ከ100-150 መካከል ያለውን መጠን ነው፡፡ የራሴ
የኮሌስትሮል መጠን ከ89 ጀምሮ 130 ከደረሰ በኋላ ከዚያ Aልፎ
Aያውቅም፡፡ ለምን? ምክንያቱም ለብዙ Aመታት ማለዳ ስነሳ
ሁለት ወይንም ሶስት ብርጭቆ ውሃ ሳልጠጣ ከቤቴ ስለማልወጣ
ነው፡፡ ያም ሆነ ይህ፣ Aንድ የኒው Iንግላንድ የሕክምና ጆርናል
ይዞት በወጣው ሪፖርት ላይ፣ በየቀኑ 25 Eንቁላሎችን Eየተመገቡ
ግን ትክክለኛ መጠን ያለው የደም ኮሌስትሮል መጠን ስላላቸው
Aንድ የ88 Aመት Aዛውንት የሚናገረው Eውነታ Aንድ ነገር
ያሳስበናል፡፡ የምንመገባቸው ኮሌስትሮል የያዙ ምግቦች በAንዳንድ
ሰዎች ላይ ከፍተኛ መጠን ያለው የደም ውስጥ ኮሌስትሮልን
ያለማከማቸታቸውን፡፡
Aንድ ግልፅ መደረግ ያለበት ነገር Aለ፡- ከመጠን ያለፈ
የኮሌስትሮል ክምችት የውሃ Eጦትን መንስኤ ያደረገ ነው፡፡
Eነዚያን ሁሉ በሽታዎች ያመጣው የተከማቸው ኮሌትሮል ሳይሆን
የውሃ Eጦቱ ነው፡፡ ስለዚህ መፈተሸ ያለብን የምንወስዳቸውን
ምግቦች ሳይሆን Eለታዊ የውሃ Aወሳሰዳችንን ነው፡፡ Iንዛይሞች
በትክክል የሚሠሩ ከሆነ፣ ማንኛውም ዓይነት ምግብ - የኮሌትሮል
ይዘቱን ጨምሮ - ሊፈጭ ይችላል፡፡ ሚስተር ዋህቢ
ስለሚመገቧቸው ምግቦች ብዙም ሳይጨነቁ የኮሌስትሮል
መጠናቸውን መቀነስ ይችላሉ፡፡ ደብዳቤያቸውን ተመልከቱ፡፡
ኑሯቸውን ከተለመደው ሳይለውጡ ግን የኮሌስትሮል
መጠናቸው በሁለት ወራት ጊዜ ውስጥ ብቻ፣ ያለምንም የAመጋገብ
ለውጥ፣ ከ279 ወደ 203 በAስገራሚ ሁኔታ ሊወርድ ችሏል፡፡
ያደረጉት ነገር ቢኖር ምግብ ከመውሰዳቸው በፊት ውሃ መጠጣት
ብቻ ነው፡፡ Eለታዊ የEግር ጉዞ ቢጨምሩበት ኖሮ መጠኑ ከዚህም
በታች መውረድ በቻለ ነበር፡፡ ግን በውሃ ብቻ ቢሆንም ጊዜው
ይረዝም ይሆናል Eንጂ መውረዱ Aይቀርም፡፡ በምስክርነታቸው
ላይ በሕክምናው ስልት ቅለት Eጅግ በመደሰታቸው ተሞክሯቸውን
ለሌሎች ማጋራት መፈለጋቸውን ይገልፃሉ፡፡
በውሃ ብቻ የወረደው የኮሌስትሮል መጠን Eንደገና ከፍ
ማለት ከጀመረ፣ Aካል የጨው Eጥረት ገጥሞት Eንዳይሆን
Aረጋግጡ፡፡ ስለጨው የተፃፈውን ምEራፍ 12 ላይ Aንብቡ፡፡
ኮሌስትሮል በሰው ልጅ Aካል ውስጥ የሚገኙ ሆርሞኖችን
የሚያዋቅር ዋንኛ የግንባታቸው Aካል መሆኑን መገንዘብ Aለብን፡፡
በተፈጥሮ የብዙ ሆርሞኖችን መመረት የሚጠይቅ ግፊት፣
የኮሌስትሮልን ምርት ፍጥነት ያሳድገዋል፡፡
በመሠረታዊነት፣ የልብ በሽታ የሚጀምረው በልብ የደም-መልስ
ቧንቧዎች ላይ በሚላከክ የኮሌስትሮል ንጣፍ መንስኤ መሆኑ
ይታሰባል፡፡ በበሽታው የመጨረሻ ደረጃዎች ላይ፣ ይህ መታየቱ
Aይቀሬ ነው፡፡ ዳሩ ግን፣ በEኔ Aመለካከት፣ በሽታው የሚጀምረው
የደም ስርን Aኮማታሪ ኬሚካሎች ከሳንባ ወደደም በሚረጩበት
ጊዜ ነው Eላለሁ፡፡ ይህ ደም ወደልብ የሚሄድ ነው፡፡ ስለAስም
በሚናገረው ምEራፍ ላይ Eንዳብራራሁት፣ በውሃ Eጦት ጊዜ፣ ውሃን
ይዞ የማቆያው ሂደት Aንዱ ክፍል፣ ብሮንቺዎሎችን ማለትም
ጥቃቅን የAየር ማስተላለፊያ ትቦዎችን የሚያኮማትሩ ውህዶች
ከመመንጨት ጋር የተያያዘ ነው፡፡ Aስም ተብሎ ሊጠራ
በሚችልበት ደረጃ ላይ ከመድረሱ በፊት የተወሰነ የተቋቋሚነት
ጣሪያ ጥግ ሲደርስ፣ Eነዚያው ኬሚካሎች ሳንባን Aልፎ በሚሄደው
ደም ላይ ከተረጩ፣ የልብ ደም ቧንቧዎች ላይ በሚደርሱበት ወቅት
ግድግዳዎቻቸውን ያኮማትሯቸዋል፡፡ ይህ ሁኔታ Aንጂያል(angial)
በመባል የሚታወቁ የልብ ህመሞችን ያስከትላል፡፡Eነዚሁ
ኬሚካሎች፣ በደም ስሮች ግድግዳ ላይ ለኮሌስትሮል ክምችት
የተመቻቸ ሁኔታ ይፈጥራሉ፡፡ የሚስተር ሳም ሊጉሪን ደብዳቤ
ተመልከቱ፡፡ የውሃ Aወሳሰዳቸውን Eየጨመሩ ሲመጡ የልብ
ህመማቸው ጠፋ፡፡ ከሒያተስ ሔሪና (የጨጓራ በደረት ውስጥ
መግባት) ህመምም ይሰቃዩ ነበረ፡፡ ይህም ቢሆን መጥፋት
ጀመረ፡፡ ጊዜ ከተሰጠው ሙሉ ለሙሉ ይድናል፡፡ በ90 Aመት
Eድሜ ላይ Eንኳን የልብ በሽታ በውሃ ብቻ ሊድን መቻሉን
Aስተውሉ፡፡

Eነዚህን መሰል Eጅግ ብዙ ደብዳቤዎች Eጄ ላይ ይገኛሉ፡፡

ሁሉንም ማሳተም Aይቻልም፡፡ ጥቂቶቹን ብቻ የመረጥኩት
ያመጣሁት ሀሳብ፣ ሀሳብ ብቻ ሳይሆን በተግባር መታየት
Eንደሚችል ለማሳየት ነው፡፡ Eንደውም በየተለያየ የEድሜ ክልል
ላይ ለሚገኙ የተለያዩ ሰዎች ሊሰራ የሚችል ነው፡፡
 የግብፅ Aረብ ሪፐብሊክ ኤምባሲ የመገናኛ ብዙሀን
Eና የመረጃ ቢሮ
ውድ ዶ/ር ባትማን

ይህንን ደብዳቤ የምፅፈው ጭንቀቴን በጣም ስለቀነሱልኝ የተሰማኝን

ደስታ ለመግለፅ ነው፡፡ ከ1982 ጀምሮ በከፍተኛ የኮሌስትሮል መጠን
የተነሳ ስሰቃይ ቆይቼያለሁ፡፡ ከዚያም ጀርመን ውስጥ ከባድ የምግብ
Aወሳሰድ ቁጥጥር ውስጥ ገባሁና 16 ፓውንድ (6 ተኩል ኪሎ) ቀነስኩ፣
የኮለስትሮል መጠኑ ግን የወረደው በትንሹ ወደ 220 ብቻ ነው፡፡ በተለይ
ግብፅ ውስጥ ያሉ ዶክተሮች ይህ መጠን ተገቢ ነው ብለው ስለሚያምኑ
በመድሀኒት ከዚህ በታች ላወርደው Aልፈለግኩም፡፡
ለስራ ጉዳይ ብዙ የምሳ ግብዣዎች ላይ ስለምገኝ Eና በዚህ ላይ
የጋዜጠኞች ጫና ሲጨመርብኝ ኮሌስትሮሌ መጨመሩን ቀጥሎ 260
ሲደርስ Eንደገና ምግቤን Eየተቆጣጠርኩ ወደ 220 Eመልሰዋለሁ፡፡ Eዚህ
ላይ፣ የምግብ ቁጥጥሬ የሚፈርሰው ከቤቴ ውጪ ስሆን ብቻ Eንጂ ካልሆነ
Aብዝቼ ራሴን Eቆጣጠረዋለሁ፡፡ EንደEውነቱ ከሆነ፣ ከቤቴ ውጪ
በምመገብበት ጊዜ Eንኳን ቅባት ያልበዛባቸውን ምግቦች ለመምረጥ
Eጠነቀቃለሁ፡፡
ባለፈው Aመት ግን የኮሌትሮል መጠኔ ወደ 279 ደርሶ
Aስደነገጠኝ፡፡ በወቅቱ Aንተን ማግኘቴ Eድለኛ ነኝ፡፡ Eጄን በመስጠት
ልጀምረው በተዘጋጀሁት መድሀኒት ፈንታ ከምግብ በፊት ሁለት ብርጭቆ
ውሃ Aዘዝክልኝ፡፡ ለምግብ ቁጥጥርም ትልቅ ቦታ Aልሰጠኸውም፡፡ ቀደም
ብሎ ህይወቴን ሲያመሳቅልብኝ የቆየውን ይህን የምግብ ጥንቃቄ ትቼ፣
ምንም ልፋት የሌለውን ምክርህን በተከተልኩ በሁለት ወራት ጊዜ ውስጥ
የኮሌስትሮል መጠኔ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ 203 ወርዶ Aገኘሁት፡፡ ይህ
የሆነው ከዘጠኝ Aመታት በኋላ መሆኑ ነው፡፡ ክብደቴም 8 ፓውንድ ያህል
ቀንሶ Eዚያው ላይ ቀጥ ብሏል፡፡ EንደEውነቱ ከሆነ Eየተሰማኝ ካለው
ጥሩ ስሜት በመነሳት ለመናገር ከዚህ ቀጥሎ ለደም ምርመራ ስሔድ
የኮሌትሮል መጠኔ ከዚህም በታች ቀንሶ Eንደማገኘው ርግጠኛ ሆኛሁ፡፡
ስለዚህ የግብፅን “ተገቢ” የደረጃ Aመዳደብ ተሰናብቼ የAሜሪካኑን Aዲስ
Aይነት የኮሌትሮል መጠን ማስተካከያ ይዤያለሁ፡፡
Aሁን ለረጅም ጊዜ ሳላደርገው የቆየሁትን Eንደልብ የመብላት
ልምድ ዳግመኛ Aግኝቼዋሁ፡፡ ዘወትር ሳይለየኝ ከኖረው ጭንቀትም
ስለገላገልከኝ ትልቅ ምስጋና ላቀርብልህ Eወዳለሁ፡፡

ያንተው
ሚኒስትር መሀመድ ዋህቢ
የፕሬስ Eና የመረጃ ቢሮ ኃላፊ
 ዋርድ ሬድዮ ጣቢያ
ውድ ዶ/ር ባትማን
ይህን ደብዳቤ የምፅፈው በቀን ሁለት ሊትር ያህል መጠጣት ለጤና ያለውን
ጠቀሜታ ለAድማጮቻችን በማሳወቅም ላመሰግንዎት ያህል ነው፡፡
የረዱት የሬድዮ Aድማጮቻችንን ብቻ Aይደለም፣ Eኔም በቀን ሁለት ሊትር
ውሀ Eየጠጣሁ ቆይቼ ከAንድ ሳምንት በኋላ ሙሉ Aካሌ በሀይል ተሞልቷል፡፡
ለAምስት Aመታት ያስቃየኝ የልብ ሕመም ጠፋ፣ በሒያተስ ሔሪና የተነሳ
የነበርኩበት የጭንቅ ህይወት Aከተመ፡፡ Aሁን Aዲስ ሰው የሆንኩ ይመስለኛል፡፡
በዋርድ ሬድዮ ጣቢያ ቃል-መጠይቅ ሳደርግ ሀያ Aመታትን
Aስቆጥሬያለሁ፣ ዳሩ ግን ከEርስዎ ጋር ያደረግኩትን ቆይታ ዘወትር ሳስታውሰው
Eኖራለሁ፡፡

የEርስዎው
የዋርድ ዜና ማሰራጫ ኮርፖሬሽን
ሳሙኤል ኤም ሊጉሪ፣ ፕሮግራም ዳይሬክተር

ሚሲስ ሎሬታ ኤም ጀንሰን

ውድ ዶ/ር ባትማን

Eድሜዬ 90 Aመት ነው፣ የልብ ህመም Aለብኝ፡፡ ደረቴን Aያመኝም ወይንም

Aይሸመቅቀኝም፡፡ ግን ልክ ከጉሮሮዬ ስር ወጥሮ የሚይዝ Aይነት ህመም
ያሰቃየኛል፡፡ የልቤ ምት Eንደሚጋልብ ፈረስ ይሮጣል፡፡
ዳሩ ግን የEርስዎን መፅሀፍ ካገኘሁ በኋላ፣ ልቤን በሚያመኝ ጊዜ ሁሉ Aረፍ
ብዬ ውሃ መጠጣት ጀመርኩ፡፡ ልታምነኝ ትችላለህ? ከዚያ በኋላ መድሀኒት
(ናይትሮግሊስሪን) Aላስፈለገኝም፡፡ መድሀኒቱ ያቃጥለኝ Eና የAፍ ውስጥ ቁስል
ያመጣብኝ ስለነበር፣ በጣም ደስ ብሎኛል፡፡ Aሁን፣ Eቤቴ ስሆን ውሃ ከመጠጣት
በተጨማሪ በትንሽ ጠርሙስ ውሃ ሳልይዝ የትም Aልሄድም፡፡ ሚሊዮን ጊዜ
Aመሰግናለሁ፡፡
ሎሬታ ጆንሰን
ናውጋቱክ፣ ሲቲ 06770
 የሚስተር ጆን ፎክስን ጉዳይ ያልተለመደ የሚያደርገው
የመጨረሻ ደረጃ ደርሶ የነበረው የልብ ችግራቸው Aዲስ የደም
መተላለፊያ መስመር በሚቀይረው የቀዶ ጥገና (bypass surgery)
ፈንታ፣ ሕይወታቸውን ሙሉ በሙሉ የለወጠ ፈውስን ማግኘታቸው
ነው፡፡ ሚስተር ፎክስ በስልሳዎቹ የEድሜ ክልል ውስጥ የሚገኙ
ናቸው፡፡ በባህር ሀይሉ ውስጥ ረጅም የሀላፊነትን ያሳለፉና Aሁን
በጡረታ ላይ ያሉ የኤሌክትሮኒክስ መሀንዲስ ናቸው፡፡ በዛሬው
ጊዜ፣ ቤትስ (Bates) ካሰለጠናቸው የተፈጥሮ Eይታ
ስፔቪያሊስቶች መካከል በሕይወት ከሚገኙት 50ዎቹ Aንዱ
ናቸው፡፡ በAንድ ወቅት፣ Aንድ Aይናቸው ሊታወር ጥቂት የቀረው፣
ሌላው ደግሞ Eይታው Eየቀነሰ ነበር፡፡ የቤትስን የስልጠና ዘዴ
የመረጡት ይህንኑ ችግራቸውን ለመፍታት ነበር፡፡ በዚህ
ስልጠናቸው የተነሳ፣ ከዓይነ-ስውርነት ተርፈው፣ Aሁን ምንም ችግር
የሌለው Eይታን Aግኝተዋል፡፡ ሚስተር ጆን ፎክስ ከጥቂት
Aመታት በፊት የደም ግፊት በሽታ Eንዳለባቸው ተነገራቸው፡፡
የደም ግፊታቸውን ለመቀነስ መድሀኒት መውሰድ ጀመሩ፡፡ ግን
መድሀኒቶቹ በማዳን ፈንታ ግፊቱን ስላባባሱባቸው መቀጠል
Aልቻሉም፡፡ ችግራቸው የመጣው የልብ መጠቃት (heart attack)
ሲጀምራቸው ነበር፡፡ ደብዳቤያቸው፣ የደረሰባቸውን Eና Eንዴት
Eንደተሻላቸው ያብራራል፡፡ ደብዳቤያቸው በAጭሩ በየEለቱ
የሚጠጡትን ውሃ በጨመሩ በሁለት ወራት ጊዜ ውስጥ፣
Aመጋገባቸውንም በተወሰነ ደረጃ ካስተካከሉ በኋላ፣ ከEለታዊ
የEግር ጉዞዎቻቸው ጋር ተዳምሮ፣ ፍፁም ጤንነትን
Eንዳጎናፀፋቸው የሚናገር ነው፡፡ Aሁን ቀዶ-ጥገናም ሆነ መድሀኒት
ሳያስፈልጋቸው በመልካም ጤንነታቸው Eየተደሰቱ ነው፡፡
የሚስተር ፎክስን ያህል ጠንካራና በመድሀኒት መዳን
ሳይችል ቀርቶ ለቀዶ ጥገና የተዘጋጀ፣ ከባድ የልብ ችግር፣ በሁለት
ወራት ውስጥ ሙሉ በሙሉ መዳኑን Aስቡ፡፡ ለችግሩ
በመፍትሔነት የቀረበው ተፈጥሮAዊ መድሀኒት የበሽታውን የAካል
ውስጥ Aካሄድ የመቀልበስን ሳይንሳዊና ምክንያታዊ ተግባር
የሚፈፅም Aሰራር ያለው ያስመስለዋል፡፡ ውሃ ለተወሰኑ ዋንኛ
በሽታዎች መዳኛን የሚያመጣ Eጅግ ተመራጩ መድሀኒት ነው፡፡
 ቤትስ ፎክስ
የተፈጥሮAዊ Eይታ ማሰልጠኛ
2945 ኖዝ ሌክሲንግተን ጎዳና፣ Aርሊንግተን፣ ቨርጂኒያ 22207
ስልክ 9035367482

ምስክርነት

ለመጀመሪያ ጊዜ የውሃን የመድሀኒትነት ዋጋ ያወቅኩት፣ በ1991

የፀደይ ወር፣ ከቀላል መድሀኒቶች ተቋም Aንድ Aባል ነበር፡፡ ከስድስት
ወራት በፊት፣ የልብ ጥቃት (heart attack) ሁለት ጊዜ ደረሰብኝ፡፡ የልብ
ውስጥ ፕላስቲክ (Angioplasty) ቀዶ ጥገናም ተደረገልኝ፡፡ ከቀዶ ጥገናው
በኋላ፣ የካልሺየምና የቤታ ገዳቢዎች (calcium and Beta blockers) ፣
ቤቢ Aስፕሪን፣ ለሕመሙ ናይትሮግሊስሪን Eና ለማገገሚያ ኮሌስትሮል
ቀናሽ መድሀኒቶችን በከፍተኛ መጠን Eንድወስድ ተደረግኩ፡፡ ከቀዶ-
ጥገናው በፊት የተወሰደው የልቤ ኤክስ-ሬይ (Angiogram) Eንደሚያሳየው
ከልብ የደም-መልስ ደም ቧንቧዎች Aንዱ 97 በመቶው በኮሌስትሮል
ጥርቅም መዘጋቱን ነበር፡፡ ልቤ ከጥቅም ውጭ መሆኑ ተነገረኝ፡፡
ለስድስት ወራት ጥብቅ የማገገሚያ ፕሮግራሜን Eየተከታተልኩ
ብቆይም ጤናዬ በፍጥነት Eየተመናመነ ከመሄዱ የተነሳ በግራ ክንዴ፣
በጀርባዬና በደረቴ ላይ ያለው ህመም Eንቅልፍ Eየነሳኝ መምጣቱ
ታወቀኝ፡፡ Eለታዊ የEግር መንገዴን ሳደርግም Eነዚህ ህመሞች Eንዳሉ
ነበሩ፡፡ የደረስኩበት ሁኔታ የሚገመገምበት ጊዜ ሲደርስ ለሌላ የልብ ቀዶ
ጥገና Eንደሚመሩኝ ይታየኝ ጀመር፡፡ በዚህ ወቅት፣ በመድሀኒቶቹ የተነሳ
ከሚፈጠሩ የጎንዮሽ ውጤቶች መሰቃየት ጀምሬያለሁ፡፡ ለምሳሌ
የፕሮስቴት Eጢዬ ሽንቴን መቋጠርና መገደብ Eንዳልችል Aድርጎኛል፣
በEይታና በማስታወስ ችሎታዬም ላይ ችግሮች መፈጠር ጀምረው ነበር፡፡
ራሴን ማከም የጀመርኩት ምግቤን በመቆጠርና በየEለቱ ለሶስት
ቀናት ከAንድ ሊትር ተኩል Eስከ ሁለት ሊትር የሚደርስ ውሃ በመጠጣት
ነበር፡፡ ማEድ ከመቅረቤ ከግማሽ ሰዓት በፊትም ውሃ Eንድጠጣ
ተነግሮኛል፡፡ ፀረ-ኮሌስትሮል፣ የAስፕሪን Eና የናይትሮግሊስሪን
Eንክብሎችን መውሰዴን Eርግፍ Aድርጌ ተውኩ፡፡ ይህን ያደረግኩት፣
ከውሃው Aመርቂ ውጤት በመነሳት Eንዳማያስፈልጉኝ በመወሰኔ ነው፡፡
ከዚህ ሌላ የብርቱንን ጭማቂ መውሰድ Eና በምግቤ ውስጥ ጨው
መጠቀምም ጀመርኩ (ጨው ተከልክዬ ነበር)፡፡ ከመጀመሪያዎቹ ሶስት
ቀናት በኋላ፣ ያንን ሁሉ ውሃ Eየጠጣሁ መሆኔ ፈጥሮብኝ የነበረውን ስጋት
ለቀቀኝ፡፡ ከሶስት ሳምንታት በኋላ የካልሺየም Eና የቤታ-ገዳቢ
Eንክብሎቹን Aወሳሰድ ቀስ በቀስ Eየቀነስኩ Eጅግ ከፍተኛ ውጤቶችን
ማየት ጀመርኩ፡፡ ህመም በሚሰማኝ ጊዜ ሁሉ ውሃ ስጠጣ ወዲያውኑ
ይሻለኛል፡፡ ምግቤ Aልተለወጠም፣ ፍራፍሬ፣ Aትክልት፣ ዶሮ፣ Aሳ፣
የብርቱካን ጭማቂ Eና የካሮት ጭማቂ Eወስዳለሁ፡፡ የበለጠ መጠን
ያለው ትሪፕቶፓን የተባለ ማEድን Eንዳገኝ በምግቤ ውስጥ Aይብ Eና
የምስር ሾርባ Eንድጨምርበት ነግረውኝ ነበር፡፡ ዶ/ር ባትማን በቀን
ሁለት የባለ Aንድ ሰዓት የEግር ጉዞዎችን (በ25 ማይል በደቂቃ ፍጥነት)
Eንዳደርግ ጠየቁኝ፡፡ ምክራቸውን ተቀብዬ ሁለት ወር ከቆየሁ በኋላ፣
ዳገት Eየወጣሁ Eንኳን ይሰማኝ የነበረው ህመም ቀንሶ Aገኘሁት፡፡
ከAምስተኛው ወር በኋላ የEግር ጉዞዎቼን ሰዓት ወደ ግማሽ ሰዓት ቀንሼ
ፍጥነቴን ግን ወደ 15 ማይል በደቂቃ ጨመርኩ፡፡ በጉዞዬ ወቅት የደም
ስር ጥብበት ህመሜ ጠፋ ሀይሌም በEጥፍ ጨመረ፡፡ ቀድሞ ከነበረኝ
ሀይል Aብዛኛው ተመልሶልኝ፣ Eይታዬም Eንደበፊቱ ሆነ፡፡
በመጨረሻም፣ ተከታታይ ኬሚካላዊና Aካላዊ ምርመራዎችን
Aደረግኩ፣ ከEነዚህ ምርመራዎች መካከል ኤክስ-ሬይ፣ ሶኖግራም፣
Iኮንርዲዮግራም Eና ኤሌክትሮ ናርዲዮግራም የተባሉ ይገኙበታል፡፡
ሁሉም ልቤ የሚገኝበትን ሁናቴ መናገር የሚችሉ ናቸው፡፡
በምርመራዎቹም፣ ልቤ ጤናማ ሁኔታ ላይ Eንደሚገኝ Eና Eለታዊ
ተግባሬን ለማከናወን ምንም Aይነት መድሀኒት መውሰድ
Eንደማይኖርብኝ ታወቀ፡፡ ዶክተሬ ይህ ሁሉ ለውጥ Eንዴት በቀላሉ
መፈጠር Eንደቻለ ተመልክቶ ማመን Aልቻለም፡፡

ጆን O ፎክስ
ቤትስ ፎክስ የተፈጥሮAዊ Eይታ ማሰልጠኛ

የሚስተር ዋህቢን የማረጋገጫ ቃል በሚስተር ፎክስ፣ በሚስተር

ፓቱሪስ፣ በሚስተር ሊጉሪ፣ በሚስተር ጆንሰን፣ በኮሎኔል በርሚስተር
Eና በሚስተር ፔክ Aማካይነት በቀረቡት ውጤቶች ላይ Aክለን
ጠቅለል ባለ ሁኔታ ስንመለከተው Aንድን Eውነታ ማስተዋል
Eንጀምራለን፡፡ ይኸውም፣ ተራ የቧንቧ ውሃ EስከAሁን ያልታወቁ
የሕክምና Eሴቶች Aሉት፣ የሚል ይሆናል፡፡ ውሃ፣ በየAመቱ ብዙ
ሺህ ሰዎችን ለሚገድሉ Eጅግ Aደገኛና በሰፊው የተንሰራፉ የጤና
ችግሮች፣ በቀላሉ የሚገኝ ተፈጥሮAዊ መድሀኒት ነው፡፡ ሰዎችን
Eየገደለ ያለው የልብ በሽታ ነው፣ ወይንስ የውሃ ጥም? በEኔ
የባለሞያ Aመለካከት፣ የውሃ Eጦት (dehydration) ወይንም
ድርቀት ከሌላ ከየትኛውም የጤና ችግርና Aደጋ የበለጠ ገዳይ
ነው፡፡ የEያንዳንዱ ሰው ልጅ Aካል ለድርቀት የሚሰጣቸው
ምላሾች የተለያዩ ሞያዊ ስያሜዎች Eየተሰጧቸው ያለውጤት
ህክምና ሲደረግላቸው ቆይቷል፡፡
 የውሃ Eጦት የብዙ ችግሮች የጋራ መንስኤ ነው፡፡ የEያንዳንዱ
ሰው Aካል የውሃ Eጦቱን በተለያየ ምልክት የሚገልፀው፣ Aካላት
ከተሰሩበት ኬሚካላዊ ንድፍ መለያየት የተነሳ ነው፡፡ ቀስ በቀስ ግን
ሌሎች የድርቀት ምልክቶች መታየታቸው Aይቀርም፡፡ የዚህ
መለያየት ምክንያት፣ ማለትም የመጀመሪያ መገለጫዎቹ ከሰው
ሰው መለያየታቸው የመጣው፣ በAካል ውስጥ ለሚገኙ የተወሰኑ
ዓይነት ሕዋሳት የድንገተኛ ጊዜ የውሃ Aቅርቦትን በቅደም ተከተል
Eየጨመቀ ወደውስጣቸው የሚረጭላቸው ስርዓት የሚከተለው
የንጥረ-ነገር ምርጫ ስልት ሊሆን የመቻል Eድሉ የሰፋ ነው፡፡
የሚስተር ፔክን፣ የሚስተር ፓቱሪስንና የሚስተር ዊልያም ግሬይ
ደብዳቤዎችን ደግማችሁ ብትመለከቱ፤ ሁሉም Eለታዊ የውሃ
Aወሳሰዳቸውን በማስተካከል የተስተካከሉ ብዙ የጤና ችግሮች
ወይንም ከAንድ በላይ የጤና ችግሮች ነበሩባቸው፡፡ EስከAሁን፣
በሳይንስ የበለፀጉ ሀገሮች ውስጥ ያሉ የጤና ጥበቃ ስርዓቶች ውስጥ
ግዙፍ ችግሮች Eንዲፈጠሩ ምክንያት የሆነው ስህተት የት ቦታ ላይ
Eንደተፈፀመ Aውቃችኋል፡፡ ስርዓቶቹ የሰው ልጆች Aካል
ድርቀትን የሚያህል ቀላል ነገር ወደ በሽታነት Eስኪቀየር ድረስ
በጋጠወጥነት በኬሚካሎች ህክምና ማድረግን የፈቀዱ ይመስላሉ፡፡

“ ታካሚን የመንከባከብ ምስጢር

ለታካሚው መጠንቀቅ Eና ማሰብ ነው”

ስር ዊልያም Aስለር
8
መጠን ያለፈ ውፍረት

ጥያቄ፡- 30 በመቶ Aሜሪካውያን ለምን ውፍረትይሰቃያሉ?

መልስ፡- ከAንድ Eጅግ መሠረታዊ ከሆነ ግራ መጋባት ተነሳ፡፡
ውሃ ሲጠማቸው Aያውቁም፡፡በ”ፈሳሾች" Eና
በ”ውሃ” መካከል ያለውን ልዩነትም Aያውቁም፡፡

ከሚ/ር ፔክ፣ ከሚ/ር ፓቱሪስ፣ ከፕሪሲላ ፕሬስተን Eና ከዶና

ገትኮውስኪ በተላኩልኝ ደብዳቤዎች ላይ Eንወያይ፡፡ ሁሉም
የመጠጥ ቀዳሚ ምርጫቸውን ወደ ውሃ በለወጡ ጊዜ ከ30 - 45
ፓውንድ ክብደት መቀነሳቸውን ይናገራሉ፡፡ በስድስት Aመታት
ውስጥ ከተጠራቀመባት ክብደት ፣ ከAንድ Aመት ባነሰ ጊዜ ውስጥ
ቀስ በቀስ 58 ፓውንድ (26.4 ኪሎ) የቀነሰች Aንዲት ሌላ ግለሰብ
Eናገኛለን፡፡ ይህንን በምታነቡበት ወቅት Eንዴት በቀላሉ ውፍረት
Eንደሚመጣ ታስተውላላችሁ፡፡
በAንጎል ውስጥ ያለው መዓከላዊ የቁጥጥር ስርዓት ተግባሩን
ለማከናወን የሚበቃ ሀይል ያለማግኘቱን Aወቀ Eንበል፡፡ የጥም
Eና የረሃብ ስሜቶች የሚመነጩትም፣ ለመጠቀሚያነት ዝግጁ ሆኖ
የሚጠባበቀው ሃይል መጠኑ ሲያንስ ነው፡፡ በስብ ውስጥ ተከማችቶ
ከተቀመጠው ሃይል ለመመንዘር ደግሞ ሆርሞን Aመንጪ ስልቶች
ያስፈልጋሉ፡፡ ይህ ሂደት ከAንጎል Aስቸኳይ ፍላጎት የበለጠ ጊዜን
የሚወስድ ነው፣ (ወይንም ሀይልን የሚያመነጭ የተወሰነ Aካላዊ
Eንቅስቃሴ ያስፈልጋል)፡፡ የAንጎል የፊት ለፊት ክፍል ሀይል
የሚያገኘው ከ“በውሃ Aማካይነት ከሚፈጠር ኤሌክትሪክ”
(ሃይድሮኤሌክትሪሲቲ) ወይንም በደም ውስጥ ከሟሟ ስኳር ነው፡፡
ሃይድሮኤሌክትሪሲቲን ለተግባሩ በበለጠ Aስቸኳይነት ይፈልጋል፡፡
ይህን ሀይል ከውሃ በማግኘቱ ብቻ ሳይሆን፣ ጥቃቅኖቹ የነርቭ
መልEክት ማስተላለፊያ መስመሮቹ ብዙ ውሃ ስለሚፈልጉ፣ ሀይሉን
በቶሎ ማግኘትን ይመርጣል፡፡
በዚህ የተነሳ፣ የጥም Eና የረሃብ ስሜቶች፣ የAንጎልን ፍላጎቶች
ለማመልከት በተመሳሳይ ጊዜ Aንድ ላይ ይላካሉ፡፡ የጥም ስሜቱን
ስለማናስተውለው ሁለቱንም ስሜቶች ወይንም ምልክቶች ምግብ
Eንዳስፈለገን Aድርገን Eንተረጉማቸዋለን፡፡ Aካል ውሃ
Eያስፈለገው Eኛ ግን ምግብ Eንበላለን፡፡ ምግብ ከመውሰዳቸው
በፊት ውሃ በመጠጣት ክብደታቸውን መቀነስ በቻሉት በEነዚህ
ሰዎች ላይ፣ ሁለቱን ስሜቶቻቸውን ለያይተው መመልከት
መቻላቸውን Eናስተውላለን፡፡ የAካላቸውን የውሃ ጉትጎታ ለማርካት
ሲሉ ከመጠን በላይ Aልተመገቡም፡፡

ከመጠን በላይ መብላት

የሰው ልጅ Aንጎል በግምት ከጠቅላላ የሰውነት ክብደት

1/50ኛውን ይይዛል፡፡ ዘጠኝ ትሪሊዮን ያህል የነርቭ ሕዋሳት
(የኮምፒውተር ቺፕስ Aይነት) Aሉት፡፡ የAንጎል ሕዋሳት 85
በመቶ ከውሃ የተሰራ ነው፡፡ የደም ዝውውር ሀያ በመቶ ለAንጎል
የተመደበ ነው፡፡ ይህ ማለት Aንጎል ትክክለኛ ተግባሩን ለማከናወን
የሚያስፈልገውን ያህል የደም መጠን መምረጥና መውሰድ
ይችላል፡፡ Aንጎል በጥልቅ Eንቅልፍ ውስጥ Eንኳን ያለማቋረጥ
በሁሉም ጊዜ ተግባሩን የሚያከናውን የAካል ልዩ ብልት ነው፡፡
ከተለያዩ የAካል ክፍሎች የሚደርሱትን Eና በየEለቱ ከቁሳዊው፣
ከማህበረሰባዊው Eና ከኤሌክትሮማግኔቲካዊው ከኤሌክትሪክ Eና
ከማግኔታዊ ሞገዶች) ዓለም በመጋለጡ የሚደርሱትን መረጃዎች
ተቀብሎ ያዋህዳል፣ ይቀምራል፣ ያከማቻል፣ያስተናግዳል፡፡
Eነዚህን ሁሉ ግብAቶች ሰብስቦ ከተረጎመ በኋላ የAካል
ክፍሎች ሁሉ የተቀናጀ ምላሽ Eንዲሰጡባቸው ለማንቃትና
ለማዘዝ፣ ይህ Aንጎላችን የሚያወጣው ሃይል Eጅግ Eጅግ ከፍተኛ
ነው፡፡ ከዚህ ተግባሩ ጎን ለጎን፣ መሠረታዊ ንጥረ-ነገሮችን Eና
የተለያየ የAንጎል ኬሚካላዊ መልEክት Aመላላሾችን ለማምጣት
ተጨማሪ ሀይል ያወጣል፡፡ Eነዚህ በAንጎል ሕዋሳት ውስጥ
የሚመረቱ መልEክተኞች የነርቭ ጫፎች ወደሚገኙበት የAካል
ክፍሎች ሁሉ Eየተጓጓዙ መልEክት ያደርሳሉ፣ ያመጣሉም፡፡
የመጓጓዝ ስርዓቱ በራሱ ከፍተኛ መጠን ያለውን ሀይል
ይጠቀማል፡፡ ይህ የAንጎል ከፍተኛ የሀይል Aጠቃቀም፣
ለሚደርሰው 20 በመቶ የደም ዝውውር ዋንኛ ምክንያት ነው፡፡
የAንጎል ሕዋሳት ሀይልን በሁለት ዋንኛ ቅርጾች ያከማቻሉ፡፡
Eነዚህም የኤ.ቲ.ር Eና የጂ.ቲ.ፒ (ATP and GTP) ክምችቶች
ናቸው፡፡ Aካል የሀይል Aቅርቦትን Aከማችቶ የማይዝባቸው
ናቸው፡፡ የተወሰኑ ተግባራት፣ ሀይልን በሕዋሳት የተለያዩ ክፍሎች
ከሚገኙ የኤ.ቲ.ፒ የሀይል ክምችቶች ያገኛሉ፡፡ በዋነኝነት
የሚገኙት በሕዋስ ሽፋን ውስጥ ነው፡፡ የሕዋስ ሽፋን መረጃ
የሚገባበት Eና ማንኛውም ተግባር የሚጀምርበት ስፍራ ነው፡፡
በየሕዋሱ ውስጥ የሀይል ምደባ Eና Eደላ ስርዓት ይተገበራል፡፡
ተመዝግቦ Aንድን ምላሽ መቀስቀስ Eንዲችል የሚያደርገውን
ሀይል ከኤ.ቲ.ፒ ክምችት ላይ የሚመደብላቸው ለሁሉም መረጃዎች
Aይደለም፡፡
ለተወሰኑ “መረጃዎች” በቂ ተብሎ የሚመደብ የሀይል Aቅርቦት
ጣሪያ Aለ፡፡ Aንጎል የሚመደበው ሀይል ያዋጣኛል Aያዋጣኝም
ብሎ Aስልቶ ይደርስበታል፡፡ የኤቲፒ ክምችት Eያነሰ ሲመጣ
ሀይል የሚመደብላቸው መረጃዎች ቁጥርም ያሽቆለቁላል፡፡ ይህ፣
በጥቂቶቹ ከባድ ስራን በሚሰሩ የAንጎል ሕዋሳት ላይ ተከስቶ
ሲታይ፣ Eነዚህ ሕዋሳት የሚቆጣጠሯቸው ተግባራት ላይ የመካከም
ወይንም የመዛል ሁኔታን ያንፀባርቃል፡፡ በጂ.ቲ.ፒ የሀይል
ክምችቶች ዘንድም ይኸው ተመሳሳይ ሂደት ተግባር ላይ ሆኖ
Eናገኘዋለን፡፡ በተወሰኑ የAስቸኳይ ጊዜ ተግባራት ላይ፣ ከጂቲፒ
የሀይል ክምችት የተወሰደ ሀይል ለኤቲፒ የሀይል ክምችት Eጥረት
ማካካሻነት ይውላል፡፡
በAንጎል የሀይል ማቆሪያዎች ውስጥ ተከማችቶ የሚገኘው
ሀይል መጠን በስኳር Aቅርቦት ጋር ከፍተኛ ተዛምዶ Aለው፡፡
Aንጎል የኤቲፒ Eና የጂቲፒ የሀይል ክምችቶቹን ለማካካስ በማለት
የደም ውስጥ ስኳርን ያለማቋረጥ ይመጥጣል፡፡ ከቅርብ ጊዜ በፊት
Eንደተደረሰበት ከሆነ የሰው ልጅ Aካል ከውሃ የኤሌክትሪክ ሀይልን
ማመንጨት ይችላል፡፡ ይህ የሚፈጠረው፣ በትልቅ ወንዝ ላይ
ግድብ ተገንብቶ የኤሌክትሪክ ሀይል ከመመንጨቱ በተመሳሳይ፣
ውሃ በራሱ ሀይል የሕዋስ ሽፋንን Aልፎ ለየት ያሉ የሀይል
ማመንጫ ፓምፖችን መዘውር በሚያንቀሳቅስበት ጊዜ ነው፡፡ በዚህ
የተነሳ Aንጎል የሀይል Aቅርቦቱን ለማግኘት በሁለት ስልቶች
ይጠቀማል ማለት ነው፡-
የመጀመሪያው ምግብ ተዋህዶና ተሰራጭቶ ከሚፈጠረው ስኳር
ሲሆን፣ ሁለተኛው ደግሞ ከሚያገኘው የውሃ Aቅርቦት Eና ከውሃው
ከሚመነጨው የኤሌክትሪክ ሀይል ነው፡፡ Aንጎል በተለይ
ወደተለያዩ የAካል ክፍሎች ተዘርግተው ለሚገኙ ነርቮቹ የመጓጓዣ
ስርዓት የሚጠቀምበትን የሀይል Aቅርቦት በዋነኝነት የሚገኘው
ከውሃ የኤሌክትሪክ ሀይል ነው፡፡
 የAንጎልን ፍላጎት ለማርካት፣ የሰው ልጅ Aካል በደም ውስጥ
ያለውን የስኳር መጠን ልክ የሚቆጣጠርበት Eጅግ የረቀቀ
የማመጣጠኛ ስርዓት Aዳብሯል፡፡ ይህን የሚተበገብረው በሁለት
መንገዶች ነው፡- Aንደኛው መንገድ፣ በምግብ ውስጥ ከሚወሰድ
ስኳር በተጨማሪ ወደ ስኳር የሚቀይራቸውን ፕሮቲኖችን ስታርች
ያለባቸውን ምግቦችን በመጠየቅ ሲሆን፤ ሁለተኛው ደግሞ፣ በAካል
ውስጥ ተከማችተው የሚገኙ የስታርችና የፕሮቲን ቅምጥ ውህዶችን
ወደስኳር በመለወጥ ነው፡፡ ይህ የሁለተኛው ስልት ግሉኮ-ኒዮ-
ጄነሲስ (Gluco-neo-genesis) ተብሎ ይታወቃል፡፡ ፍቺውም
ስኳርን ከሌሎች ውህዶች ዳግመኛ መስራት ማለት ነው፡፡ ይህ
ስኳርን ለAንጎል መጠቀሚያነት የማምረት ሂደት የሚከናወነው
ጉበት ውስጥ ነው፡፡
ብዙዎቹ የAንጎል ተግባራት ከስኳር በሚመነጭ ሀይል ላይ
ጥገኛ መሆናቸው፣ ለጣፋጭ ነገሮች ያለን ፍላጎት በቶሎ የማይረካ
Eንዲሆን Aድርጎታል፡፡ ጣፋጭ ጣEም ከደስታ ስሜት ጋር
የመጣመሩ ምስጢርም ይሄው ነው፡፡ ይህ ስሜታችንም፣ ጣፋጭ
ነገር ምላስን በሚነካ ጊዜ ሌሎች የAካል ስልቶች፣ በተለይም ጉበት፣
ተግባራቸውን Eንዲያስተባብሩ የሚያነቃቃ የምልክት ስርዓት
ይፈጥራል፡፡ በደም ዝውውር ውስጥ በቂ የስኳር መጠን በሌለ ጊዜ፣
ጉበት ስኳርን Eያመረተ ያለማቋረጥ ወደ ደም ዝውውር በመላክ
መጠኑን ያስተካክላል፡፡ በመጀመሪያ፣ የተከማቸ ስታርችን ከዚያም
ፕሮቲንን፣ ይህም ከተመናመነ የተወሰነ ስብን ወደስኳርነት
ይለውጣል፡፡ ስብን ወደስኳር የመለወጡ ሂደት Eጅግ Aዝጋሚ
ነው፡፡
መጠነ ሰፊ የስብ ፍንከታ የሚጀምረው Aካል ያለምግብ
ለተወሰነ ጊዜ ከቆየ በኋላ ብቻ ነው፡፡ ፕሮቲኖች ከስብ ይልቅ
በቀላሉ የሚገኙና የሚፈነከቱ ናቸው፡፡ የስብ ክምችቶች የተሰሩት
Aንድ ላይ በተሳሰሩ ብዙ ነጠላ “ፉቲ Aሲዶች” ነው፡፡ ለሀይል
ምንጭነት የሚፈነከቱት Eነዚህ ነጠላ ፉቲ Aሲዶች ናቸው፡፡
Eያንዳንዱ ግራም ስብ የዘጠኝ ካሎሪ (ካሎሪ የሀይል መለኪያ ነው
) ሀይል ይሰጣል፡፡ Aንድ ግራም ፕሮቲን ወይንም ስኳር ግን
የሚሰጠው የAራት ካሎሪ ሀይልን ብቻ ነው፡፡ ስብ በሚፈነካከትበት
ጊዜ ግለሰቡ የማይራበው፣ በዚህ የተነሳ ነው ፡፡
የልጆች የስብ ክምችት ውስጥ የደም ዝውውር ስላለ፣ ክምችቱ
ቡናማ ቀለም ይኖረዋል፡፡ በቡና Aይነት ስብ ውስጥ የስብ ፍንከታ
ሂደቱ የሚከናወነውና ሀይል የሚመነጨው በቀጥታ ነው፡፡ Eድሜ
Eየጨመረ ሲሄድ፣ የስብ ክምችቶች ውስጥ የደም ዝውውር
ስለሚቀንስ፣ ፉቲ Aሲዶችን ወደጉበትና ጡንቻዎች Aንቀሳቅሰው
ለፍንከታ የሚወስዷቸው Iንዛይሞች በቀላሉ Aያገኟቸውም፡፡
ጡንቻዎች ስራ በሚፈቱ ጊዜ በቀላሉ ጥቃት ያገኛቸዋል፣
ፕሮቲናቸውም Eየተፈነከተ ወደ ስኳር ይለወጣል፡፡ ዳሩ ግን
ጡንቻዎች በስራ ከተጠመዱ፣ ለስራቸው Eና መጠናቸውን
ለመጨመር EንደAማራጭ የሀይል ምንጭ የሚጠቀሙት የተከማቸ
ስባቸውን በማቃጠል የሚመነጨውን ሀይል ይሆናል፡፡ ይህን
ለማድረግም ስብን መፈንከት የሚችል Iንዛይም ምርት
ያሳድጋሉ፡፡ ስዊድን ውስጥ በተደጋጋሚ በተደረጉ የደም
ምርመራዎች Eንደታየው፣ የዚህ Iንዛይም ምርት ከAንድ ሰዓት
የEግር ጉዞ ወይንም የAካል Eንቅስቃሴ በኋላ ይቀሰቀስና፣ ለ12
ሰዓታት ተግባሩን Eያከናወነ ይቆያል፡፡ ጡንቻ Aንድ ጊዜ ስብን
መጠቀም ከጀመረ በኋላ፣ Aንጎል የሚያስፈልገውን በቂ ስኳር
ያገኛል፡፡
ተደጋጋሚ የEግር ጉዞዎች ሲደረጉ፣ የስብ Aቃጣይ
Iንዛይሞች ተግባር Eጅግ Eየናረ ይሄዳል፡፡ ስለዚህም፣
የማንኛውም የምግብ Aወሳሰድ ቁጥጥር Aንድ Aካል መሆን
ያለበት፣ ጡንቻን በማሰራት ለረጅም ጊዜ የሚቆይ Eና ቀጥተኛ
የሆነ ስብን የመፈንከት ተግባር Eንዲያከናውን ማድረግ ነው፡፡
የደም ቧንቧዎችን የሚያፀዳው Eና የስብ ክምችቶችን
የሚያሟሟው፣ ይኸው በደም ዝውውር ውስጥ የሚገኝ Iንዛይም
ነው፡፡ ይህ፣ Aካላችን ለEግር ጉዞ የሚሰጠው ምላሽ ነው፡፡
የሚስተር ጆን ፎክስን የጤና ችግሮች Aካሄድ Aቅጣጫ
ያስለወጠው፡፡ የውሃ Aወሳሰዳቸውን ሲጨምሩ ሃይልንና ጥንንሬን
Aገኙ፣ የEግር ጉዞ ማድረግ መጀመራቸው ደግሞ የደም
ቧንቧዎቻቸውን የሚያፀዱ Iንዛይሞችን ማምረት Aስቻላቸው፡፡
በዘመናችን የምንከተለው ህይወት፣ የቢሮ ስራዎች Eና
የጠረጰዛ ላይ የማያንቀሳቅሱ ተግባሮች ይበዙበታል፡፡ ይህ ህይወት
ቀድሞ ከነበረው ህይወት ያደረግነው ዘልማዳዊ ለውጥ Eንጂ
Aካላችን ሙሉ ለሙሉ የተለማመደው Aኗኗር Aይደለም፡፡ Aካል
ተገቢን ተግባሩን ለማቀላጠፍ የጡንቻዎች Eንቅስቃሴ
ያስፈልገዋል፡፡ ለዚህ Aይነት የEንቅስቃሴ Aልባ Aኗኗር ገና
Aልተለመደም፡፡ Aካል ተገቢ Aሰራር ውስጥ ከሆነ፣ ምንም ስብ
ሳያከማች መቼና ምን ያህል መመገብ Eንዳለበት ያውቃል፡፡
የAካል Eያንዳንዱ ክፍል ለብቁና ቀልጣፋ ተግባር
የሚያስፈልገውን ያህል ምግብ Eንደየድርሻው መጠን Eየወሰደ ወደ
ሀይል ይለውጣል፡፡ የተሰራውም ለዚሁ ግልጋሎት ነው፡፡
ይሁን Eንጂ፣ በተለይ በውጥረት ወቅት Aንጎል ከልክ በላይ
ከሰራና Aካል ግን ለAንጎል የሚያስፈልገውን ያህል ስኳር
በተመጣጣኝ መልክ ማቅረብ የሚያስችል Eንቅስቃሴ ካላደረገስ?
Aዎ፣ ይህን Eውነታ ያልተረዳ ሰው የAንጎሉን የስኳር ፍላጎት
ለማሟላት በብዙ መጠን መመገብ ይጀምራል፡፡ Aንድ ሰው
ሌሎቹን የAካል የውሃ ፍላጎቶችን ካልተረዳ ነገሩ ሁሉ ግራ የተጋባ
ይሆናል፡፡ ይህ ማለት Aካል የሀይል Aቅርቦቶቹን ለመሙላት ውሃ
ፈልጎ ምልክት በሚሰጥበት ወቅት ይህ ግለሰብ፣ ውሃ በመጠጣት
ፈንታ ተጨማሪ ምግብ ይወስዳል፡፡ በውጥረት ጊዜ Aካል የውሃ
Eጦት ይገጥመዋል፡፡ ክብደት የምንጨምርበት ምክንያት Aንድና
Aንድ ነው፡- ይኸውም ለAንጎል ሀይልን ለመስጠት በማለት
ያለማቋረጥ ምግብን መውሰዳችን ነው፡፡ ዳሩ ግን ከምንወስደው
ምግብ ወደAንጎል የሚደርሰው 20 በመቶው ብቻ ነው፡፡ የተቀረው
በጡንቻዎች Eንቅስቃሴ Aማካይነት Eንደየድርሻቸው መጠን
ካልተቃጠለ፣ ቀስ በቀስ Eየተከማቸ ይሄዳል፡፡ ውሃ Eንደሀይል
ምንጭ ጥቅም ላይ የሚውል በሚሆንበት ወቅት ይህ ክምችት
Aይፈጠርም፡፡ ከመጠን ያለፈ ውሃ በሽንት መልክ ይወገዳል፡፡

ስኳር Aልባ ለስላሳ መጠጦች (ዳይት ሶዳ) ውፍረትን ያመጣሉ

Eንዳስተዋልኩት ከሆነ ዳይት ሶዳዎች (በተለጠፈባቸው ስያሜ

በመጠራት ፈንታ ሁሉም Aይነት ለስላሳ መጠጦች ሶዳ Eየተባሉ
ይጠራሉ)፣ ምንም Eንኳን የያዙት የሀይል መጠን Aነስተኛ
ቢሆንም፣ ክብደታቸውን ለመቆጣጠር በማለት በሚወስዷቸው
ግለሰቦች ላይ Eንደውም በተቃራኒው ውፍረትን ያባብሱባቸዋል፡፡
ከEነዚህ ግለሰቦች መካከል Aንዱ፣ ጎልቶ ይታየኛል፡- ግለሰቡ
በሃያዎቹ የEድሜው ክልል ውስጥ የሚገኝ Eና የ5 ጫማ ከ5Iንች
(1.98ሜ. ገደማ) ቁመት ሲኖረው፣ Eንደማንኛውም የኮሌጅ ተማሪ
የጥናት ጫናው ሲበረታበት Aዘውትሮ ሶዳ የሚጠጣ ወጣት ነው፡፡
ትምህርቱን Aጠናቅቆ በተመረቀ ጊዜ ከመጠን ያለፈ ውፍረት
ያስቃየው ጀመር፡፡
ከምርቃቱ በኋላ፣ ክብደቱን ለመቀነስ፣ በየEለቱ ስምንት
ቆርቆሮ ዳይት ሶዳ በ30 ፓውንድ ጨመረ፡፡ (15 ኪሎ ያህል)
የቁመቱን ርዝመት ያህል ወደጎንም መስፋት ጀመረ፡፡ መራመድ
ሳይቀር Aስቸገረው፣ Aንድ ርምጃ መራመድ ሰውነቱን በሙሉ
ወደAንድ ጎን የማዞር ያህል ሆነበት፡፡ ዳሩ ግን ዳይት ሶዳውን
በየመዓድ መጠጣቱን Eና Aካሉ ከሚፈልገው በላይ መብላት
ቀጠለ፡፡ ምንም ያህል ቢጥር ክብደቱ መጨመሩን Aላቋረጠም፡፡
ለሰውነታችን የሀይል Aቅርቦት ምንም AስዋፅO የሌለውን
ጣፋጭ ለስላሳ መጠጥ በመውሰድ Eና በክብደት መጨመር
መካከል ያለውን ግንኙነት ያላገናዘበ Aመለካከታችን ማብራሪያ
ያሻዋል፡፡ ከዚህ በመቀጠል፣ ለዚህ ግራ የሚያጋባ Eንቆቅልሽ
ምላሽ የሚሰጥ የምርምሬ ውጤት Eነሆ፡፡ ፊታቸውን ዳይት
የለስላሳ መጠጦችን ወደመውሰድ ቢያዞሩም ግን ክብደት መቀነስ
ያልተሳካላቸው ብዙ ሰዎች Aሉ፡፡ ለብዙ Aመታት ዳይት ለስላሳ
መጠጦችን ብቻ Eየወሰደች ቀስ በቀስ ክብደቷ Eየጨመረ ሄዶ፣
ምንም መፍትሄ ማግኘት ያልቻለችው የዶና ገትኮውስኪ
ምስክርነትም ይህን ተከትሎ ይቀርባል፡፡
Aሜሪካን ውስጥ በE.ኤ.A 1850፣ በAመት 13 Oንስ (ግማሽ
ሊትር በታች) የለስላሳ መጠጥ በAንድ ግለሰብ ይወሰድ ነበር፡፡
በE.ኤ.A 1980 ዓ.ም ግን በAንድ ሰው ጥቅም ላይ የሚውለው
የለስላሳ መጠጥ መጠን ከ500 ባለ 12 Oንስ ቆርቆሮዎች በላይ
Aድርጓል፡፡ ይህም ማለት Aንድ ሰው በAመት ከ2700 ሊትር በላይ
ለስላሳ ይጠጣል Eንደማለት ነው፡፡
የE.ኤ.A 1994 የለስላሳ Iንዱስትሪዎች Aመታዊ ሪፖርት
Eንደሚያሳየው ከሆነ የለስላሳ መጠጦች Aመታዊ Aቅርቦት 49.1
ጋሎን ደርሷል፡፡ ከዚህ መጠጥ መሀል 28.2 በመቶው የተለያየ
Aይነት ዳይት የለስላሳ መጠጥ ነው፡፡ ገበያ ላይ ከሚገኘው የለስላሳ
መጠጥ መጠን መካከል 84 በመቶው ከሁለት ኩባንያዎች (ኮካ ኮላ
48.2 በመቶ Eና ፔፕሲ ኮላ 35.9 በመቶ) የሚመረት ነው፡፡ ከዚህ
84 በመቶ የገበያ ድርሻ ውስጥ ከካፊን-ነፃ ዳይት የለስላሳ መጠጦች
የሚባሉት 5.5 በመቶው ብቻ ናቸው፡፡ Eነዚህ ለሴቶች
የሚያመለክቱት Aብላጫ ቁር ያላቸው ሰዎች የሚጠጡት ካፊን
ያለባቸውን የለስላሳ መጠጦች ሲሆን፣ ከዚህ መሀል 22 በመቶው
የዳይት ሶዳ ለስላሳ መጠጦች ናቸው፡፡
በፔንሲልቫኒያ ስነት ዩኒቨርሲቲ ውስጥ የተደረገ ጥናት
Eንደሚያሳየው በቀን 14 ቆርቆሮ የለስላሳ መጠጦችን የሚጠቀሙ
ተማሪዎች መኖሪያቸውን ነው፡፡ Aንዲት ልጃገረድ በሁለት ቀናት
37 ቆርቆሮዎችን መጠጣቷንም ያሳያል፡፡ ብዙዎቹ ያለ ከስላሳ
መጠጥ መኖር Eንደማይችሉ Aምነው ተናግረዋል፡፡ ለስላሳ
መጠቶችን ቢነፈጉ፣ Eነዚህ ሰዎች ልክ EንደAደንዛዥ Eፅ
ተጠቃሚዎች የሱስ ምልክቶችን ማሳየት ይጀምራሉ፡፡ የወንዶች
ጉዳይ ላይ የሚያነጣጥር Aንድ መፅሄት Aንባቢዎቹን በማጥናት
የደረሰበት ውጤት Eንደሚያመለክተው፣ ከAንባቢዎቹ 8 በመቶ
የሚሆኑት በቀን ስምንት Eና ከዚያ በላይ የቆርቆሮ ለስላሳ
ይጠጣሉ፡፡ የAንድ ስንውት ማህበር Aስተዳዳሪዎች ለዳግም
መጠቀሚያነት የሚውሉ 200000 የለስላሳ ባዶ ቆርቆሮዎች
ሰብስበዋል፡፡ የለስላሳ መጠጦች ማህበር በAሜሪካ ሆስፒታሎች
ውስጥ ያለውን የለስላሳ መጠጦች Aጠቃቀም በማጥናት
Eንደደረሰበት ከሆነ 85 በመቶ የሚሆኑት ከታካሚዎች ማEድ ጋር
Aንድ ላይ የለስላሳ መጠጥ ያቀርባሉ፡፡ በሌላ ጎን የተደረገ ጥናት
ደግሞ ካፊን ሱስ Aስያዥ ንጥረ - ነገር መሆኑን ያትታል፡፡
የመገናኛ ብዙሀን፣ ምርቶቹን ለማስተዋወቅ ከፍተኛ መጠጥ ያለው
ገንዘብ የሚያፈስሰን Aንድ የለስላሳ መጠጦች Iንዱስትሪ
የሚያስቆጣ፣ ገላጭ ሀይሉ Aነስ ያለ ቃል ዜናውን ለማሰራጨት
ሲጠቀሙት ተስተውለዋል፡፡ “የካፊን ጥገኝነት” ብለውታል፡፡የለስላሳ
መጠጦችን መጠቀም ብረተሰቡ በሚያበረታታበት ጊዜ፣ Eነዚህ
የፋብሪካ ውጤት መጠጦች የAካልን የውሃ ፍላጎቶች ያሟላሉ
ተብሎ Eየተገመተ መጣ፡፡ ይህ ግምት የመነጨው፣ የEነዚህ
መጠጦች የውሃ ይዘት የAካልን የውሃ ፍላጎት በበቂ መጠን ያሟላል
ከሚል የመሰለኝ-ግንዛቤ ነው፡፡ ይህ ግምት ስህተት ነው፡፡ ይህ
መጠነ ሰፊ የለስላሳ መጠጦች Aጠቃቀም፣ የAብዛኞቹ
የማህበረሰባችን የጤና ችግሮች መንስኤ ሆኖ Eናገኘዋለን፡፡
ማናቸውም ፈሳሾች የAካልን የውሃ ፍላጎቶች ያሟላሉ የሚለው
የተሳሳተ ግምት የብዙ የጤና Eክሎች Eና የከመጠን ያለፈ
ውፍረት የመጀመሪያ መንስኤ ነው፡፡ ከላይ የተቀመጠውን Aባባል
ለመረዳት፣ መብላትን መጠጣትን የሚቆጣጠሩትን የAንጎልን
የAተገባበር Eና የAወቃቀር ስርዓቶች የተወሰኑትን
Eንመለከታለን፡፡
የሰው ልጅ Aካል ከቁጥጥር ውጪ መሆን የሚጀምረው
የሰውነት የስብ ክምችት መመጣጠን ሲዛባ ነው፣ ይህም
የሚከሰተው፣ በEኔ Aመለካከት በተሳሳቱ የመጠጥ ምርጫዎች
የተነሳ ነው፡፡ ከEነዚህ የተሳሳቱ መጠጦች መካከል የተወሰኑት
ከሌሎቹ የበለጠ ጥፋትን የሚያደርሱ ናቸው፡፡
የለስላሳ መጠጦች ዋንኛ Aካል ከሆኑት ንጥረ-ነገሮች መንከል
Aንዱ የሆነው ካፊን Aደንዛዥ Eፅ ነው፡፡ በAንጎል ላይ ናለው
ቀጥተኛ ተፅEኖ የተነሳ ሱስ Aስያዥ ባህሪያት Aሉት፡፡ ከዚህ ሌላ
በኩላሊቶች ላይ የሚያደርሰው ተፅEኖ የሽንት መጠን Eንዲጨምር
ያደርገዋል፡፡ በዚህ የተነሳ የውሃ Eጦትን የሚያመጣ ንጥረ ነገር
ነው፡፡ Aንድን ሰው በቀን ብዙ የለስላሳ መጠጦችን ሲጠጣ ውሎ
ጎን Eርንታ የሚያገኝበት ዋንኛው ምክንያት ይህ ነው፡፡ የያዙት
ውሃ በAካል ውስጥ ለረጅም ጊዜ Aይቆይም፡፡ ይህም ሆኖ ብዙ
ሰዎች የውሃ ጥም ስሜታቸው ይምታታባቸዋል፡፡ በለስላሳ መጠጡ
ውስጥ ያለውን ውሃ በበቂ መጠን Aግኝተናል ብለው በመገመት፣
Aሁን የሚሰማቸወ ረሀብ Eንጂ ጥም ያለመሆኑን Aስበው
ከAካላቸው የምግብ ፍላጎት በላይ ይመገባሉ፡፡ በዚህ ምክንያት፣
በለስላሳ መጠጦች Aማካይነት የመጣ የውሃ Eጦት፣ ጥምን ከረሃብ
ጋር ከማምታታት በመነጨ ከመጠን በላይ ምግብን በማስወሰድ
ክብደት Eንዲጨምር ያደርጋል፡፡
ካፊን የማነቃቃት ባህሪያት Aሉት፡፡ ግለሰቡ ተዳክሞ Eንኳን
Aንጎልን/ Aካልን ያነቃቃል፡፡ ካፊን የኤቲፒ የሀይል ክምችት
መቆጠሪያን የሀይል Aቅርቦት መጠን ጣሪያ ዝቅ ያደርጋል፡፡
የክምችት የመጨረሻ ገደብ በተበጀለት ጊዜ በተለምዶ የሃይል
Aቅርቦት የሚያገኙ የተወሰኑ ተግባራት፣ ይህን ጊዜ ከተከማቸው
የኤቲር ሀይል መውሰድ ይችላሉ፡፡
የለስላሳ መጠጦች የስኳር ይዘት ሲኖራቸው፣ ቢያንስ የAንጎል
የተወሰነ የስኳር ፍላጎት ይሟላል፡፡ ካፊን የAካል ብቃትን ለማሳደግ
የኤቲፒ ሀይልን በሚመጥበት ጊዜ፣ ቢያንስ የያዘው ስኳር ምንም
Eንኳን የፍፃሜ ውጤቱ የኤቲፒ ኪሳራ ቢሆን Eንኳን ከወጣው
የኤቲፒ ሀይል የተወሰነውን ያካክሳል፡፡
በE.ኤ.A 1980ዎቹ ውስጥ ወደ ለስላሳ መጠጦች Iንዱስትሪ
የገባ Aንድ ምርት Aለ፡፡ Aስፓርቴም (aspartame) የተባለው ይህ
ምርት ከስኳር 180 ጊዜ ጣፋጭ ሲሆን ግን ምንም Aይነት ሀይልን
ለAካል የማይሰጥ ነው፡፡ የምግብና የመድሀኒቶች ማህበር በስኳር
ፋንታ መጠቀሙ ጉዳት የለውም ብሎ በማረጋገጡ ይህ ምርት
Aሁን በሰፊው ጥቅም ላይ ይገኛል፡፡ በጣም በAጭር ጊዜ ውስጥ
ከ5000 በላይ በሚሆኑ የለስላሳ መጠጦች ቀመር ውስጥ ጥቅም ላይ
Eየዋለ ይገኛል፡፡
በAንጀትና በጨጓራ ውስጥ ሲገባ Aስፓርታሚ ሁለት Eጅግ
ከፍተኛ Aነቃቂነት ያላቸውን የነርቭ መልEክት Aመላላሽ Aሚኖ
Aሲዶችን ማለትም Aስፓሬት (asparate) Eና ፈናይላናይን
(phenylalanine) Eንዲሁም ሚታይል Aልኮልን ሆኖ ይለወጣል፡፡
ጉበት ሚታይል Aልኮልን መራዥነት ከሌላቸው ንጥረ-ነገሮች ጋር
ይመድበዋል ተብሎ ይነገራል፡፡ Eኔ በግል የምነግራችሁ ግን፣
የታወቀ መርዘኛ የመጨረሻ ውጤት ያላቸውን ገበያ ላይ የሚገኙ
“ምግቦች” የሚሰነዘርባቸውን ሀይለ-ቃል Aዘል ተቃውሞ ገሸሽ
ለማድረግ ተብሎ የሚነገር ማስመሰያ Eንደሆነ ነው፡፡
ካፊን ኤቲፒን ወደ ኤ.ኤም.ፒ (የተቃጠለ ሀይል “Aመድ”)
የሚለውጠው ከሆነ፣ Aስፓርነት ደግሞ የጂቲፒን የሀይል ክምችት
ወደ ጂ.ኤም.ፒ ይለውጠዋል፡፡ ጂ.ኤም.ፒ Eና ኤ.ኤም.ፒ (GMP
and AMP) ሁለቱም የተቃጠሉ ሀይሎች ናቸው፡፡ በAንጎል ሕዋሳት
ውስጥ የተቃጠለውን ነዳጅ ለመተካትም ጥም/ረሀብ Eንዲፈጠር
ያደርጋሉ፡፡ በዚህ የተነሳ ዳይት ሶዳዎች (ስኳር Aልባ ለስላሳ
መጠጦች) የAንጎል ውስጥ ሕዋሳትን ተቀማጭ ሀይል ያላግባብ
ይመዘብራሉ፡፡
የተቃጠለ ነዳጅ (ኤ.ኤም.ፒ) ረሀብን ማምጣቱ የተረጋገጠ
ሳይንሳዊ ሀቅ ነው፡፡ካፊን ሱስ Aምጪ በመሆኑ የለስላሳ መጠጦችን
ከመጠን በላይ ዘወትር የሚወስዱ ግለሰቦች የ”ለስላሳ ሱሰኞች”
ተብለው መጠራት Aለባቸው፡፡ ይህ የሚያመለክተውን ናፊን
ያባቸውን ስኳር Aልባ ለስላጦች የሚጠቀሙና ተቀምጠው የሚውሉ
ግለሰቦች ያለጥረጥር መወፈራቸው Aይቀሬ ነው፡፡ Aንጎል
የሚጠቀመው ከምግብ ውስጥ ካለው ሀይል ጥቂቱን ብቻ መሆኑን
Aስታውሱ፡፡ የተቀረው ሀይል በጡንቻዎች Eንቅስቃሴ Aማካይነት
ጥቅም ላይ ካልዋለ በስተቀር በስብ መልክ ይከማቻል፡፡ ይህ
የክብደት መጨመር ዳይት ሶዳዎችን የመጠቀም ብዙ ውጤቶች
መካከል Aንዱ ነው፡፡
ከሁሉም የላቀ ፈጣን ምላሽ የሚከሰተው Aንጎል ለጣፋጭ
ጣEም መልስ በሚሰጥበት ጊዜ ነው፡፡ Aዲስ ሀይልን ወደAካል
ከማስገባት ጋር በተያያዘ ጣፋጭ ነገርን ለረጅም ጊዜ መውሰድ
ይህን ምላሽ ይቀርፀዋል፡፡ ጣፋጭ ጣEም ምላስን በሚያነቃቀበት
ወቅት፣ Aንጎል ጉበትን Aዲስ ሀይል ለመቀበል Eንዲዘጋጅ Aድርጎ
ይሞላዋል ማለትም ስኳርን Eንዲቀበል ያዝዘዋል፡፡ በምላሹም
ጉበት በAካል ውስጥ ካሉት የፕሮቲን Eና የስታርች ክምችቶች
ስኳርን ማምረቱን ያቆምና በዚያ ፈንታ በደም ውስጥ
የሚመላለሱትን የምግብ ስብርባሪ ንጥረ ነገሮች መሰብሰብና
ማከማቸት ይጀምራል፡፡ Aንድ ጥናት Eንዳመለከተው ከሆነ፣
የጣፋጭ ጣEም የAንጎል ምላሾ የምግብ ንጥረ-ነገሮችን የማከማቸት
ተግባርን በመለወጥ፣ ለሀይል ምንጭነት የተዘጋጀውን ነዳጅ መጠን
ይቀንሱትና ረሀብ Eንዲፈጠር ያደርጋሉ፡፡
ይህን ምላሽ የሚቀሰቅሰው Eውን ስኳር ቢሆን ኖሮ፣ በጉበት
ላይ የሚኖረው ውጤት፣ ወደAካል የገባውን ስኳር መቆጣጠር
ይሆናል፡፡ ይሁን Eንጂ፣ ጣፋጭ ጣEምን ተከትሎ ስኳር ካልደረሰ
ውጤቱ የምግብ ፍላጎት መጨመር ይሆናል፡፡ የመብላት ፍላጎትንና
የረሀብ ምልክቶችን የሚያመጣው ጉበት ነው፡፡
ይህ ምላሽ የሚያመጣው ተፅEኖ በEንስሶች ናሙናነት ስንሪን
የተባለውን ሃይል ሰጪ ያልሆነ ጣፋጭን በመጠቀም በግልፅ
ታይቷል፡፡ Aስፓርነም የተባለውን ተመሳሳይ ንጥረ ነገር በሰዎች
ላይ የሞከሩ የሳይንስ ተመራማሪዎም የምግብ ፍላጎት ማደግ
ውጠትን Aግኝተዋል፡፡ ይህ በስኳር Aልባ ጣፋጮች Aማካይነት
የሚቀሰቀስ ረሀብ ብዙ ምግብ የመብላት ፍላጎትን መቀስቀሱ
የማያከራክር Eውነታ ነው፡፡
ሌሎች የሳይንስ ባለሞያዎች Eንዳሳዩት ከሆነ ይህን መሰሉ
የምግብ ፍላጎት ጣፋጩ መጠጥ ከተወሰደ በኋላ Eስከ ዘጠና
ደቂቃና ከዚያ በላይ መቆየት የሚችል ነው፡፡ የረሀብ ምክንያት
ተብሎ የሚጠራው የደም ውስጥ የIንሱሊን መብዛት ሳይታይባቸው
Eንኳን ጣፋጩን ካልወሰዱት Eስሶች የበለጠ ምግብ ሲበሉ
ተስተውለዋል፡፡ ይህ ማለት ሀይል የማይሰጥ ጣፋጭ ከመውሰድን
በኋላ ደንጎል የምግብ ፍላጎትን ጨምሮ ለረጅም ጊዜ መቆየት
መቻሉን ነው፡፡ ጣፋጩ ጣEም Aንጎል ለጉበት፣ ከክምችት ክፍሉ
ሀይልን ማውጣቱን Aቁሞ ሀይልን Eየተቀበለ Eንዲያከማች ትEዛዝ
ይሰጠዋል፡፡
ለዚህም ነው፣ክብደት ለመቀነስ በማለት ዳይት ሶዳዎችን
የሚጠጡ ሰዎች ከAካላቸው በሚመጣው የረሀብ ምላሽ የተነሳ
የበለጠ ስቃይ ላይ የሚወድቁት፡፡ ናፊን E Aስፓርነም ወደሰውነት
በሚገቡበት ጊዜ፣ በAንጎል፣ በጉበት፣ በኩላለቶች፣ በጣፊያ፣
በEጢዎችና ወዘተ... ላይ በሚገኙ ሕዋሳት ውስጥ Aነቃቂ
ውጤታቸውን ያሳርፉባቸዋል፡፡ Aስፓርነም ወደሚታይል Aልኮል
Eና ወደ Aስፓርነት ይለወጣል፡፡ ሁለቱም በAንጎል ላይ ቀጥተኛ
የማነቃቃት ውጤት Aላቸው፡፡ የካፊን Eና የAስፓርነም ውጤትም
ለAንጎል Aዲስ Aይነት የስራ ስልትን ያጎናፅፉታል፡፡
በAብዛኞቹ የነርቭ መልEክት Aስተላላፊዎች
(ኒውሮትራንስሚተርስ) የAንድ ወይንም የሌላ Aሚኖ Aሲድ
ሁለተኛ ምርቶች ናቸው፡፡ ይሁን Eንጂ Aስፓርነት በAንጎል ላይ
ተፅEኖ ለማምጣት መቀየር ከማያስፈልጋቸው ሁለት ልዩ Aሚኖ
Aሲዶች መካከል Aንዱ ነው፡፡ የAካልን Aሰራር በከፍተኛ ደረጃ
በሚቆጣጠር የተወሰኑ የነርቭ ሕዋሳት ጫፍ ላይ የሚገኙ፣ Eነዚህን
ሁሉ Aነቃቂ Aሚኖ Aሲዶችን (Aስፓርነት Eና ግሉታሜት)
(glutamate) የሚቀበሉ ነጥቦች ይገኛሉ፡
ሀሰተኛ ጣፋጮችን በመውሰድ ወደAካል ሀይል መግባቱን
የሚመዘግቡ ነርቮችን ማነቃቃት ክብደትን በመጨመር ብቻ ጉዳቱ
Aያበቃም፡፡ Eነዚህ ኬሚካሎች Eነሱ ያነቃቁት የነርቭ ስርዓት
በሚጠቁመው Aቅጣጫ የAካል Aሰራርን ያለማቋረጥ ይነዱታል፡፡
ጣፋጭን የሚለዩ ህዋሳትን ማነቃቃት በመቻላቸው ብቻ፣ የረጅም
ጊዜ ተፅEኖAቸውን ባለመረዳት Eነዚህን ስኳር መሳይ ኬሚካሎች
መውሰድ Aላዋቂነት ነው፡፡ በAንጎልና በEጢዎች ውስጥ ያሉ
ነርቮች ለረጅም ጊዜ በEነዚህ ኬሚካሎች ያለAግባብ መነቃቃት፣
በተፈጥሮ ከተሰጧቸው ሌሎች Aስፈላጊ ተግባሮቻቸው
ያስተጓጉላቸዋል፡፡
ጥናቶች Eንደሚያመለክቱት ከሆነ Aስፓሬትን ተቀባይ የሆኑ
በጥቂት የነርቭ ጫፎች ላይ የሚገኙ ነጥቦች ተፈጥሮAዊ ምርቶች
የወሲብ Aንላትን Eና ጡቶችን በተጨማሪነት ያነቃቃሉ፡፡ ከጡቶች
መነቃቃት ጋር ተያይዞ ነፍሰ-ጡርነት ያለመኖሩ በተደጋጋሚነት
ሲከሰት፣ በሴቶች ላይ የጡት ናንሰር የመምጣት Eድል Eንዲሰፋ
ያደርገዋል፡፡ ፕሮላክቲን (prolactin) የተባለው ሆርሞን በዚህ ረገድ
ትልቅ ሚናን ይጫወታል፡፡ Eጅግም ጥናት ካልተደረገባቸው
የAስፓርነም ጉዳዮች መካከል ሌላው በAንጎል ውስጥ ነቀርሳን
የማፋጠን ባህሪው ነው፡፡ Aይጦች Eንዲመገቡት ሲደረጉ የAንጎል
Eጢን Aምጪነት የተረጋገጠ ሆኖ ተስተውሏል፡፡
ለማመሳሰያነት Eንዲሆነን ከAንድ ወደብ ወደሌላ ወደብ
ከምሽት በፊት መቅዘፍ ያለባትን Aንዲት የነፋስ ጀልባ
Eመልከት፡፡ ነፍሱ የምትሄድበትን Aቅጣጫ የተከተለ Aይደለም፡፡
ባህረተኛው፣ የመርከብ ቀዘፋ ህግጋትን በመከተል ፈንታ ከነፋሱ
Aቅጣጫ ጋር Eየበረረ መደሰት ቢፈልግ፣ ዓላማውን ዘንግቶና ትቶ
ጀልባውን ፍፁም ወደማይታወቅ Aቅጣጫ ይወስዳታል፡፡ Eሱና
ጀልባው ከናካቴው ከዚህ ጉዞ መትረፋቸውም ያጠራጥራል፡፡
በሕይወት ጉዞው ላይም Aካላችን ልክ Eንደጀልባዋ ነው፡፡
AEምሮ ዓላማውን ረስቶ የAካሉን Aፈጣጠር ችላ ካለው Eና
ጣEማቸውን ለማይወክሉ (ለምሳሌ ቅመማ-ቅመም) ከተሸነፈ፣
ከረጅም ጊዜ በኋላ፣ Aካል የማያቋርጠውን የሀሰት መረጃ Eየተቀበለ
ሳይጎዳ መቀጠል ያዳግተዋል፡፡
ውሃን በተለያዩ ዓይነት ደስታን Aፋጣኝ ኬሚካሎች በርዞ
በመጠቀም ወይም በመጠጣት፣ ንፁህ የተፈጥሮ ውሃ ለሰውነታችን
የሚስፈልገውን ያህል ይሆናል ብሎ ማሰብ ጊዜ ያለፈበት Eና
ለAደጋ የሚያጋልጥ Aስተሳሰብ ነው፡፡ ከEነዚህ ኬሚካሎች
የተወሰኑት ማለትም ካፊን፣ Aስፓርነም፣ ሳካሪን Eና Aልኮል
በAንጎል ላይ በሚያሳድሩት የማያቋርጥ የተዛባ ተፅEኖ Aማይነት፣
Aካልን ከተፈጥሮAዊ Aወቃቀሩ በተቃራኒ የሚያስኬድ ባህሪይ
ይቀርፁበታል፡፡ ከጀልባዋ ጋር በጣም ተመሳሳይ በሆነ መልኩ፣
የተሳሳቱ መጠጦችን Aዘውትሮ የሚወስድ ግለሰብ ህይወትም
በተሳሳተ Aቅጣጫ ይጓዛል፡፡
EስከAሁን ድረስ Eንደተገለፀው፣ የሰው ልጅ Aካል ውሃ ሲያጣ
ብዙ የተለያዩ ምልክቶችን ያሳያል፡፡ Aንድ ሰው ለAካሉ ሰው-ሰራህ
የሆኑ ጥUም ፈሳሾችን Aዘወትሮ ከጠጣና በውሃ ፈንታም Eነሱኑ
የሚጠቀም ከሆነ ነገሮች የተወሳሰበ መልክ ይይዛሉ፡፡
ካፊን የAጠቃቀሙ መጠነ ሰፊነት “ሕጋዊ” ያደረገው ሱስ
Aስያዥ Aደንዛዥ Eፅ መሆኑን ማስታወስ Aለብን፡፡ በተለይ
ሕፃናት በEነዚህ የንፊን ይዘት ባላቸው ለስላሳ መጠጦች ሱስ
Aስያዥ ባህሪያት የተጋለጡ ናቸው፡፡ የልጆችን Aካል ገና በለጋ
Eድሜያቸው ከሱስ Aስያዥ ንጥረ - ነገሮች ጋር ማለማመድ፣ ከፍ
ሲሉ ከዚህ ጠንከር ያለ Aደንዛዥ Eፅ ተጠቃሚ Eንዲሆኑ የስሜ
ህዋሳታቸውን ማለማመድ ነው፡፡
ስለዚህም በAጠቃላይ ለስላሳ መጠጦችን በተለይ ደግሞ
ሶዳዎችን (ስኳር Aልባ ለስላሳ መጠጦችን) ለረጅም ጊዜ Aዘውትሮ
መውሰድ በተለይ የAሜሪንዊያን ከባድ የጤና ችግሮች መንስኤ
ነው፡፡ በዚህ የጤና መዛባት ሂደት ላይ የመጀመሪያው ደረጃ
ከመጠን ባለፈ የስብ ክምችት የተነሳ የሚከሰተው የAካል መወፈርና
የቅርፅ መበላሸት ይሆናል፡፡ ወላጆች ለልጆቻቸው የወደፊ መልካም
ጤንነትን የሚመኙ ከሆኑ፣ ታዳጊ ወጣቶችን ከፋብሪካ ሰራሽ ለስላሳ
/የAልኮል መጠጦች ማራቅ ቀዳሚ ተግባራቸው ሊሆን ይገባል፡፡
ዶ/ር ማርቺያ ገትኮውስኪ የተመጣጠነ ምግብ Aማካሪ ናቸው፡፡
የEኔን መጽሀፍ ካነበቡ በኋላ ሴት ልጃቸው ዶና የፈሳሽ Aወሳሰድ
ልምዷን Eንድትቀይር Aሳመኗት፡፡ ውጤቱ ልጅን ያስደነቀ
ነበር፡፡ ከዚህ የሚከተለው የዶና ቃል ምስክርነት ነው፡፡
ውድ ዶክተር ባትማንገህሊጅ

Eናቴ ናት፣ ከቅርብ ጊዜ በፊት ስላደረግኩ የተሳካ የክብደት መቀነስ

ሙከራ Eንድፅፍልዎት የጠየቀችኝ፡፡ Eርስዎ የሚሉትን ሁሉ Aድርጌ
የAመጋገብ ልምዶቼን በመቀየር በAካል ብቃት Eቅስቃሰዎች ባግዘው
ኖሮ ከዚህም በላይ ይሳካልኝ Eንደነበር Aውቃለሁ፡፡ ግን በየEለቱ
የምጠጣውን ከ6-8 ቆርቆሮ ለስላሳ መተው ብቻውን ተዓምር
Aምጥቶልኛል፡፡

ባለፈው Aመት ብቻ፣ ያውም በዘጠኝ ወር ገደማ ውስጥ 35

ፓውንድ (16 ኪሎ ያህል) ትርፍ ሰውነት ከላዬ ላይ Aራግፌያለሁ፡፡
ዳግመኛ ገላዬን Aይነኩትም ብዬ ያሰብኳቸውን ብዙ ልብሶች መልበስ
ችዬ ለመጪው ጋብቻዬ ያቀድኩት የሰውነት ቅርፅ ላይ ደርሼያለሁ፡፡
Eጮኛዬ Eንኳን ከAምስት Aመታት በፊት ለመጀመሪያ ጊዜ ሲያገናኝ
ከነበረኝ ውበትና ቅርፅ የተሻለ ሁኔታ ላይ Eንደምገኝ Aምኖ ተቀብሏል፡፡

የስኬቴ ምክንያት የሆነው በየEለቱ ያለማቋረጥ ሶስት ሊትር ያህል

ውሃ መጠጣቴ ነው፡፡ በሔድኩበት ሁሉ ውሃዬን ይዤ ነው፡፡ ወደስራ፣
ወደገበያ በረጃጅም የሰባት ሰዓት የመኪና ጉዞዎቼ ላይ Eንኳን ውሃ
Aልተለየኝም፡፡ Aልፎ Aልፎ የማEድን ውሃ ወይንም ስዝናና ቢራ
ብጠጣም፣ ብዙውን ጊዜ ግን የቀኑን የውሃ ኮታይን ሳልጠጣ Aልውልም፡፡

ያስተዋልኩት Aንድ Aስገራሚ ነገር Aለ፣ የውሃ ድርሻዬን /ኮታዬን

ከጠጣሁ በኋላ ከዚያ በላይ የመጠጣት ምንም ዓይነት ፍላጎት የለኝም፡፡
ከዚህም ሌላ ጥሜ ሙሉ ለሙሉ ስለሚቆርጥልኝ ጭማቂም ሆነ ወተት
Aሊያም የማEድን ውሃ የምጠጣው ብዙ ጊዜ Aሳልፌ መሆኑን
Aስተውያለሁ፡፡

ከከፍተኛ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርቴ በኋላ ማለትም ከ15 Aመታት

በፊት ጀምሮ ሳገኘው የቆየሁትን ውበትና ቅልጥፍና Aግኝቼ
የምሞሸርበትን Eለት በጉጉት Eየተጠባበቅኩ ነው፡፡

ወደልጅነቴ ስለመለሱኝ Aመሰግናለሁ፡፡

ዶን ኤም. ገትኮውስኪ
 Aሁን ዶና Aግብታለች፡፡ በደስታም Eየኖረች ነው፡፡ ዶና
በሠርጓ ወቅት ከ40 ፓውንድ በላይ ክብደቷን ለመቀነስ በቅታ
ነበር፡፡
ይህ ሳይንስን መሠረት ያደረገ የክብደት ቅነሳ ስልት ውጤቱ
ዘላዊ ነው፣ ዳሩ ግን ምግብን በመቀነስ ብቻ የምንከተለው ስልት፣
የተወሰነ ክብደት ቢቀንስልንም በAጭር ጊዜ ውስጥ ክብደታችን
መጨመሩ Aይቀርም፡፡ ከሁሉ የከፋው፣ Eየራበን ያለመብላት
የሚያመጣብን የማያቋርጥ ሰቀቀን በተለይ በምግብ የኮሌትሮል
ይዘት ዙሪያ ላይ የሚታየው ጥንቃቄ የዘመናችን ፋሽን ሆኗል፡፡
Aትደናገጡ፡፡ Aሁን ከሚታየው Eንቁላልን ከምግብ ውስጥ
የመቀነስ ልምድ በተቃራኒ፣ መብላት የምፈልገውን ያህል Eንቁላል
ሁሉ Eበላለሁ፡፡ Eንቁላሎች የተመጣጠነ የፕሮቲን ይዘት
Aላቸው፡፡ ከዚህም ሌላ በAካል ውስጥ ኮሌትሮል ከመጠን በላይ
ሲከማች ከውሃ Eጦት ጋር ተያያዥነት Eንዳለው Aውቃለሁ፡፡
በሚቀጥለው ገፅ ላይ የተቀመጠው የፕሪሲላ ፕሬስተን ደብዳቤ
የውሃ-Eጦት ከክብደት መጨመር ጋር ብቻ ሳይሆን ከዚህም የከፋ
የጤና ችግር ከሆነው የAስም በሽታ ጋር ያለውን ግንኙነት
የሚናገር ነው፡፡ Aስምን ለመከላከል በወሰዱት ርምጃ 35 ፓውንድ
ያህል ክብደት ቀንሰዋል፡፡ በደብዳቤያቸው ላይ የሚገኘው ሌላው
Aስፈላጊ ነጥብ ጨው በበሽታ ተከላካይነት ረገድ ያለው ሚና ነው፡፡
ጨው ለAካል Aስፈላጊ ነው፡፡ በምላስ ላይ የሚገኙት የጨው
መቅመሻ ጫፎች በደንብ በሚቀሰቀሱ ጊዜ የAካልን ጭንቀት
Aስወግደው፣ ለውሃ ያለውን ፍላጎት ያስወግዳሉ፡፡ ጨው በAካል
ውስጥ በሚኖርበት ጊዜ ቢያንስ ለAስፈላጊ ሕዋሳት በAስቸኳይ ጊዜ
የውሃ Aቅርቦት ወቅት የሚደርሳቸውን ውሃ የሚያጣራ ብቃት
ያለው የማጣሪያ ስርዓት ይኖራል፡፡ ስለጨው በምEራፍ 12 በስፋት
ታነብባላችሁ፡፡
Eነዚህ ሁሉ ደብዳቤዎች የEውነተኛ - ህይወት ታሪኮች
መሆናቸውን Aስታውሱ፡፡ ለማስመሰልና ለማሳመን የተፃፈ
Aይደሉም፡፡ ስለውሃ ጥቅም ሰዎችን ለማሳመን የግድ ማስረጃ
Aያስፈልገንም፣ Aካላችን በራሱ ይመሰክራል፡፡ የሰው ልጅ Aካል
የውሃ ፍላጎቶች Eና ከውሃ Eጦት ጋር ለመለማመድ የገባባቸው
ችግሮች በበሽታነት መፈረጃቸውና መሰየማቸው የማን ጥፋት ነው?
የተፈጥሮAዊ ህክምና ቅደም ተከተሎችን ወደጎን በመተው
በመድሃኒት Iንዱስትሪው የሌሎችን ኪስ Aበልፃጊ ስልት ላይ
የሙጥኝ ማለታችን ምን ተጨባጭ ምክንያት ይዘን ነው? የEነዚህ
Iንዱስትሪዎች የተሳሳቱ ማረጋገጫዎች Aሁንም ድረስ Aካላቸው
በውሃ Eጦት Eየተሰቃየ በሚገኝ ሰዎች ዘንድ ሕመምንና ተስፋ-
ማጣትን Eየፈጠሩ ናቸው፡፡
ለሚመለከተው ሁሉ

ፕሪሲላ ዲ.ፕሬስተን
የሕዝብ ግንኙነት ክፍል ሀላፊ
1232 ሳውዝ ክሮኬት
ለAንድ Aመት ያህል በየምሽቱ በAስም Eየተሰቃዩ ትንፋሽን
ለመሳብ በመቃተት Eና Aስም ይዞት ከሚመጣው የመታፈን ድንጋጤ
ጋር Eየታገሉ ቁጭ ብሎ ማደርን Aስቡት። ይህን ህይወት ያሳለፍኩት
Eኔ ነኝ፡፡ EስከAምስት ወር በፊት ድረስ ያሳለፍኩ ህይወት ነው፡፡
በማርች 1993 ከባድ የAስም ጥቃት ደርሶብኝ ሆስፒታል ከተኛሁ በኋላ
የAየር ትቦ ሳንባ-ምች (ብሮንኪያል ኒሞኒያ) ያዘኝ። በደሜ ውስጥ ያለው
ጋዝ መጠን 40 Eያመለከተ ሕይወነ Aደጋ ላይ ወደቀ።
ከሆስፒታል ከወጣሁ በኋላ፣ ቲዎፊሊን (theophyllin) E ፕሪድኒሶን
(prednisone) የተባሉ መድሀኒቶች በከፍተኛ መጠን ታዘዙልኝ፡፡ ክብደነ
ከመጠን በላይ ጨመረ፣ መድሀኒቶቹም የመንፈስ መረበሽን Eና ቁጡነትን
ፈጠሩብኝ፡፡ በፍፁም መኖር Aስጠላኝ። ከዚህ በኋላ ነበር Aንድ
የተባረከች ወዳጄ ስለውሃ ጥቅም የሚናገረውን የዶክተር ባትማንገህሊጅን
መፅሀፍ የማስታወቂያ በራሪ ወረቀት የሰጠችኝ፡፡ ወዲያውኑ መፅሀፉን
Eንዲልኩልኝ ከቼክ ጋር ደብዳቤ ላክኩላቸው፡፡ የሚገርመው በግል ስልክ
ደውለውልኝ መድሀኒቶቼን ትቼ በየቀኑ ቢያንስ ሶስት ሊትር ውሃ
Eንድጠጣ Eና የተወሰነ መጠን ያለው ጨው Eንድወስድ መከሩ፡፡ በቀን
ለ15 ደቂቃ በሰፊ መደብር ውስጥ የEግር ጉዞ Eንዳደርግም Aክለው
ነገሩኝ፡፡ Aሁን በቀን ለ30 ደቂቃ የEግር ጉዞ ማድረግ Eችላለሁ፣
Aተነፋፈሴ መቶ በመቶ ተስተካክሏል።
ከዚያ Eለት ጀምሮ ለAስም የምወስዳቸውን መድሀኒቶች
Aቁሜያለሁ፡፡ ለAምስት ወራት ያህል የትንፋሽ Aጋዥ (Iንሔለር)
ወይንም ሌላ መድሀኒት Aልወሰድኩም፡፡ ገና ሊያፍነኝ ሲጀምር፣ Aንድ
ብርጭቆ Eጠጣና ትንሽ ጨው Eቀምሳለሁ፣ ከዚያ ጤናዬ ይመለሳል።
ሌላም ይቀረኛል። የጠጣሁት ያ ሁሉ ግሩምና ፍቱን ውሃ Eና
የEግር ጉዞዬ 35 ፓውንድ ክብደት ለመቀነስ ምክንያት ሆኖኛል፡፡ Aሁን
የምፈልገውን Aይነት ቅርፅና ክብደት Aለኝ፣ ወጣት፣ በሀይ የተሞላሁና
ጤነኛ ሆኛለሁ።
“መልEክቱን” ማግኘት ያለባቸው በሚሊየን የሚቆጠሩ Aሜሪካኖች
Aሉ፡፡ በኤድስ በAስም፣ በሪህ Eና በከረመ የመካከም ምልክቶች
ይጠቃሉ፡፡ በAሜሪን ውስጥ ያለ ማንኛውም ሰው፣ በዶክተር
በትማንገህሊጅ መፅሀፍት መጠቀም ይችላል።

ከልብ ከመነጨ ምስጋና ጋር ፕሪሲላ ፕሬስተን

9

Aስም Eና Aለርጂዎች
በየAመቱ 12 ሚሊየን ህፃናት በAስም ይጠቃሉ ሌሎች
በብዙ ሺህ የሚቆጠሩ ደግሞ ይሞታሉ ተብሎ
ይገመታል፡፡ ከAምስት Aመት ባነሰ ጊዜ ውስጥ
Aስምን ለማጥፋት Eንነሳ፡፡ ህፃናት ውሃ Eንደጠማቸው
ባለማወቃቸው ብቻ በመታፈን የማያቋርጥ ፍርሃት
ውስጥ ከመኖር Eንታደጋቸው፡፡

Aስም Eና Aለርጂዎች፣ Aካልን የውሃን ሚታቦሊዝም

(በሕዋሳት ውስጥ ያለውን የሀይል ሰጪነት ድርሻ) Eና ስርጭቱን
Eየፈተሸ የሚቆጣጠረው ሒስታሚን የተባለው የነርቭ መልEክት
Aስተላላፊ (ኒውሮትራስሚተር) ምርት መጨመሩን የሚጠቁሙ
ናቸው፡፡
የAስም ታማሚዎች በሳንባዎቻቸው ውስጥ ከፍተኛ መጠን
ያለው የሒስታሚን ክምችት ይገኛል፡፡ የጥቃቅን የAየር ትቦዎች
ጡንቻን (ብሮንኪያል መስል) መኮማተር የሚቆጣጠረውም ይኸው
ሒስታሚን ነው፡፡ ውሃ በትንነት ከሚወጣባቸው የAካል ክፍሎች
Aንዱ ሳምባ Eንደመሆኑ መጠን፣በሒስታሚን Aማካይነት የሚመጣ
የጡንቻ መኮማተር Aለ ማለት፣ በመተንፈስ ጊዜ Eየተነሳ
የሚወጣው ውሃ መጠን Aናሳ ይሆናል ማለት ነው፡፡ ይህ የAካልን
ውሃ ላለመልቀቅ የሚደረግ ተፈጥሮAዊ ትንቅንቅ ይወክላል፡፡
ሒስታሚን ውሃን ከመቆጣጠር ሚናው በተጨማሪ፣ የፀረ -
ባክቴሪያዊ የፀረ-ቫይረሳዊ Eና የፀረ - ባEድ ንጥረ-ነገሮች
(ኬሚካሎችና ፕሮቲኖች) ሀላፊነትን ይዞ ከAካል የመከላከያ ስርዓት
ጋር በተጓዳኝ የሚሰራ ነው፡፡ Aካል ተገቢ የሚባል የውሃ መጠን
በሚኖረው ጊዜ Eነዚህ ተግባሮች ያለግንነት በስሱ ስራቸውን
ያከናውናሉ፡፡ የAካል ውሃ Eጦት ከማየሉ የተነሳ፣ የውሃን ቁጥጥር
ለማካሄድ የሒስታሚን ምርት መጨመር ይኖርበታል፡፡ በዚህን
ወቅት የሰውነት በሽታ ተከላካይ ስርዓት ሒስታሚን - Aምራች
ሐዋሳት ለሌሎች ተግባሮቹ ያከማቹትን ይህንን የነርቭ መልEክት
Aስተላላፊ በከፍተኛ መጠን Eንዲያመነጩ ያስገድዳቸዋል፡፡
 በEንስሶች ላይ የተደረገ Aንድ ሙከራ Eንደሚያሳየው
ከሆነ፣ Eለታዊ የውሃ Aጠጣጥን መጠን መጨመር የሒስታሚን
Aምራች ሕዋሳትን የሒስታሚን ምርት ይቀንሰዋል፡፡ Eነዚህ ሁለት
ክስተቶች በንቃት Eና በቆራጥነት የውሃ Aጠጣጥን በመጨመር
መቆጣጠር ይቻላል፡፡

በAማካይ፣ ከAንድ Eስከ Aራት ሳምንታት ውስጥ Aካል

በውስጡ ያለውን ውሃ ማመጣጠን ደረጃ ላይ ሲደርስ Eነዚህ
ችግሮች ለውጥ ማሳየት ይጀምራሉ፡፡ከልጅነታቸው ጀምረው የAስም
ተጠቂ ሆነው የቆዩትና በቀለላሉ ለተለያዩ Aይነት Aለርጂዎች
የሚሰቃዩት ሚስተር ፔክ፣ ከAሁን በኋላ ለEነዚህ የጤና
ችግሮቻቸው ስጋት የላቸውም፡፡ ሚስተር ፓቱሪስም ቢሆኑ፣
የባለቤታቸው የAለርጂ ችግሮች Eየቀነሱ መምጣታቸውን
መስክረዋል፡፡ ዶ/ር ጆስ ራቬራ ለብዙ Aመታት በAለርጂዎች Eና
በAስም ተሰቃይተዋል፡፡ የድመቶች ፀጉር ብናኝ Aለርጂ ክፉኛ
ተጠናውቷቸዋል፡፡ Eንደውም ድመቶች ያሉበት ቤት መግባት
Aይችሉም፡፡ Eንደሚሉት ከሆነ በAንድ ወቅት ድመት ካቀፉ በኋላ
ክፉኛ ታመዋል፡፡ የውሃ Eጦት በAካል ውስጥ የሒስታሚን ምርትን
Eንደሚጨምር ካወቁ በኋላ ከሁለቱም የጤና ችግሮቻቸው ነፃ
ለመሆን በቅተዋል፡፡ ከሁሉም ይልቅ የሚያስደስተው፣ Aሁን የAስም
በሽተኞችን የሚያክሙት በውሃ Eና በጨው መሆኑ ነው፡፡
ደብዳቤያቸው ከዚህ በመቀጠል ይገኛል፡፡

የፕሪሲላ ፕሬስተንን ደብዳቤ ቀደም ብላችሁ

ተመልክታችሁታል፡፡ የጆAኒ ዊንፊልድን ደብዳቤም ከዚህ በታች
ታገኙታላችሁ፡፡ Eነዚህን ግለሰቦች የማነሳቸው Eለታዊ የውሃ
Aጠጣጥን መጨመር በጎልማሶች ላይ የሰነበተ Aስምንና
Aለርጂዎችን ሙሉ በሙሉ ማስወገድ መቻሉን በደብዳቤዎቻቸው
ስለሚመሰክሩ ነው፡፡
 VON KIEL FAMILY MEDICINE AND WELLNESS
CENTER
Erik Von Kiel, D.O. Board Certified family
practice with emphasics on preventive medicine
Liberity Square Medical Center
501 North 17th Street Suite 200
Allentown, PA 18104
(601) 776 – 7639

Jose A. Rivera M.D.

Lecturer/ Member Advisory Board
International Federation of Holistic Medicine
Dr. F. Batman
Global Health Solutions
Falls Church, VA. 22043
ውድ ዶክተር ባትማን
ይህ ደብዳቤ የተፃፈው የውሃ Eጦትን Eና Aስምን Aስመልክቶ ይፋ
ላወጡት መረጃ ያለኝን Aድናቆት ልገልፅልዎት ዘንድ ነው፡፡
Eንደሚያስታውሱን ኮሌጅ ከነበርኩበት ጊዜ Aንስቶ ከጉልምስና ጋር
በተያያዘ የሚመጣ Aስም ሲያስቃየኝ ቆይቷል፡፡ ከዚህ ሌላ ለህይወነ Aስኒ
የነበሩ ተደጋጋሚ የAናፍላክሲስ (የAለርጂ Aይነት) ጥቃቶች
ደርሰውብኛል፡፡
ከEርስዎ ያገኘሁትን መረጃ በመጠቀም የAስም ችግሬን በውሃ Eና
በጨው ብቻ Eያከምኩ ማዳን ችያለሁ፡፡ Aሁን ከAስም ከተገላገልኩ
Aመት ከመንፈቅ ሆኖኛል፣ ባለፈው ጊዜ ያስቸግሩኝ የነበሩት
Aላርጂኮችም ጠፍተዋል፡፡
መረጃው ማንኛውንም ዳግም የሚከሰት የAስም ችግር ለመከላከል፣
መቼና Eንዴት ውሃ መጠጣትና ጨው መውሰድ Eንዳለብኝ Eጅግ
ረድቶኛል፡፡ታማሚዎቼን Eንዴት ያለምንም ጉዳት የውሃ Eና የጨው
Aወሳሰዳቸውን መጨመር Eንደሚችሉ በተሞክሮ የተረጋገጠ የባለሞያ
ምክሬን መለገስ ችያለሁ፡፡ Aስገራሚው ነገር ችግራቸው ወዲያውኑ
መሻሻልን ማሳየቱ ነው፡፡
የውሃን Eና የጨውን ያህል ቀላል በሆነ ነገር ለEኔም ሆነ ለሌሎች
የህይወት Eስትንፋስ ስለዘሩልን Aመሰግንዎታለሁ፡፡
ጆስ ኤ.ሪቬራ (ዶክተር)
ውድ ዶ/ር ባትማን
ይህንን ደብዳቤ የምፅፈው ስለውሃ Aስፈላጊነት የደረሱበትን ግኝት
ለAንባቢዎችዎ በማካፈልዎ Aድናቆቴን ልገልፅልዎት ነው፡፡ የውሃ
Aወሳሰድን በተመለከተ በሰጡት ምክርዎ Eጅግ ተጠቅሜያለሁ፡፡
በጤናዬ ላይ በግልፅ የሚታይ ለውጥ መጥቷል፡፡ Aስም ከፍተኛ
የጤና ችግር ሆኖብኝ ቆይቷል፡፡ በቂ ውሃ መጠጣት ከጀመርኩበት ጊዜ
Aንስቶ ግን፣ ምንም ዓይነት መድሀኒት ሳልጠቀም Aተነፋፈሴ
ተስተካክሏል፡፡ በህይወነ ላይ ይህ ነው የማይባል ትልቅ ለውጥ ነው፡፡
ሌሎች ጥቅሞችንም፣ ለምሳሌ ለስላሳ ቆዳ Eና ንቁ AEምሮን የመሳሰሉ
Aግኝቼበታለሁ፡፡
የEርስዎን መፅሀፍ በማንበቤ Eጅግ ተደስቼያለሁ፣ ያለኝን Eውቀትም
ለብዙ ሰዎች Aካፍላለሁ፡፡ Aሁንም ላደረጉልኝ Eርዳታ ደግሜ
Aመሰግናለሁ፡፡

የEርስዎው
ጆAኒ ዊንፊልድ

ከዚህ ሌላ፣ ሌሎች የመተንፈሻ Aካላትና የAለርጂ ችግሮች

ያሉባቸው Aስታውሱ፣ ወፍራም ደም ሳምባ ከደረሰ፣ በሳምባ ውስጥ
ሒስታሚን በራሱ ጊዜ መመንጨቱ Aይቀርም፡፡ መጠኑ ከፍ
በሚልበት ወቅት የጥቃቅን የትንፋሽ ትቦዎችን መኮማተር
ያመጣል፡፡ የAስም Eና የAለርጂዎች ተጠቂ ከሆናችሁ Eታዊ የውሃ
Aጠጣጣችሁን ጨምሩ፡፡ በብዙ Aመታት የውሃ Eጦት የመጣውን
ችግር በጥቂት ቀናት ውስጥ ለማስወገድ ብላችሁ ከመጠን በላይ
Aትጠጡ፡፡ ለረጅም ጊዜ ውስጥ Aካል ሙሉ በሙሉ ውሃ
Eስኪጠግብ ድረስ በቀን ከስምንት Eስከ Aስር ባለ 8 Oስ (0.2
ሊትር) ብርጭቆዎች በቂ ነው፡፡
የብርቱካን ጭማቂ Aወሳሰድን ቀንሱ፣ በቀን Aንድ ቢበዛ ሁለት
ብርጭቆ በቂ ነው፡፡ የብርቱካን ጭማቂ የፖታሺየም ይዘት ከፍተኛ
ነው፡፡ በAካል ውስጥ ከፍተኛ የፖታሺየም መጠን ሲኖር ከተገቢው
በላይ የሆነ የሒስታሚን መመንጨትን ያስከትላል፡፡ በAስም
ታማሚዎች ዘንድ ይህ ነጥብ ታሳቢ መደረግ Aለበት፡፡
 ሜሪ ቢ. የAንድ ዋና ከተማን የጤና ጥበቃ ስርዓት በሀላፊነት
የሚመራ መንግስታዊ ድርጅት Aስተዳዳሪዎች Aንዷ ናቸው፡፡
በAስም ለብዙ Aመታት ተጠቅተዋል፡፡ በመናፈሻ ውስጥ
በEግራቸው ለመንሸራሸር Aልታደሉም፡፡ የትንፋሽ ማጠር ከEግር
መንገዶች የሚገኘውን ደስታ ነፍጓቸዋል፡፡ በAጋጣሚ ከባልደረቦቼ
Aንዱ ይህን ችግራቸውን ይመለከታል፡፡ ውሃ Eንዲጠጡ
ለተሰጣቸው ምክር በሰጡት ምላሽ በየEለቱ በቂ መጠን ያለው ውሃ
Eየወሰዱ መሆናቸውን ገለፁለት፡፡ ዳሩ ግን ችግራቸው ባለመወገዱ፣
ውሃውን Eንዴትና በምን መልክ Eንደሚጠጡት ጠየቃቸው፡፡
Eሳቸውም በሰጡት መልስ፣ በየEለቱ ከፍተኛ መጠን ያለው
የብርቱካን ጭማቂ Eንደሚጠጡ Eና ይህንንም Eንደውሃ
Eየቆጠሩት መሆናቸው ታወቀ፡፡ ባልደረባዬም የብርቱካን ጭማቂ
ብዙ ውሃ ቢኖረውም Aካላችን ለንፁህ ውሃ ያለውን ፍላጎት
መተካት Eንደማይችል Aብራራላቸው፡፡ ይህን ምክሩን ተቀብለው
ጭማቂውን በመተው የውሃ Aጠጣጣቸውን ጨመሩ፡፡ በቀናት ጊዜ
ውስጥ Aተነፋፈሳቸው ተሻሻለ፡፡ በመጨረሻም ሙሉ ለሙሉ
ከAስም ነፃ ለመሆን በቁ፡፡
ከAስም ጋር የተያያዘ ሌላ Eጅግ Aስፈላጊ ጉዳት
ላብራራላችሁ፡፡ ይህን የጨው ሚና ነው፡፡ የውሃ Eጥረት
በሚኖርበት ጊዜ Aካላችን ጨውን ይዞ ማስቀረት ይጀምራል፡፡
በAንዳንድ ሰዎች ዘንድ የጨው መቆጣጠሪያ Aካላዊ ስልቶች
ብቃት የጎደላቸው ናቸው፡፡ Eዚህ Aካላዊ ችግር ላይ
በማህበረሰባችን የተጫነብንን ከጨው ነፃ ምግብ የመመገብ ብሂል
ጨምሩበት፡፡ በተወሰኑ ግለሰቦች ዘንድ የAካል ውስጥ ጨው
Eጥረት ሊከሰትና ከውሃ Eጥረት ምልክቶች ባልተለየ፣ ምልክቶችን
ሊያሳይ ይችላል፡፡ ይህንን በጥቂት የሪህ ህመም ዓይነቶች ላይ
ማየት ይቻላል፡፡ ከEኔ ግንዛቤ Aኳያ፣ የከፍተኛ የAስም ጥቃቶች
ዋንኛ መንስኤ ከሚባሉት ምልክቶች Aንዱ፣ የጨው Eጥረት ነው፡፡
Aንድ ትልቅ ሚስጥር ላካፍላችሁ Eወዳለሁ፡፡ ጨው በተፈጥሮው
ፀረ-ሒስታሚን ነው፡፡ Aለርጂ ያለባቸው ሰዎች ከመጠን ያለፈ
የሒስታሚን ምርትን ለመግታት፣ የጨው Aወሳሰዳቸውን መጨመር
Aለባቸው፡፡
Aየር ወደሳንባ ሲገባና ሲወጣ የAየር መተላለፊያዎችን
ለማርጠብና ከድርቀት ለመከላከል በሳባ ውስጥ ውሃ Aስፈላጊ ነው፡፡
በውሃ Eጦት ወቅት የAየር መተላለፊዎቹን ከድርቀት የሚከላከለው
ዝልግልግ ፈሳሽ (Aክታ) ነው፡፡ በAስም የመጀመሪያ ደረጃዎች ጊዜ
ንባን ከጉዳት ለመከላከል Aክታ ይመነጫል፡፡ ቀስ በቀስ
የሚመረተው Aክታ መጠኑ ይጨምርና ተገቢውን የAየር መተላለፍ
ሂደት ያውከዋል፡፡ ሶዲየም (ጨው) በተፈጥሮው Aክታን የማቅጠን
ሀይል Aለው፡፡ ይህም ከሳንባችን Eንዲወገድ ያደርገዋል፡፡ ለዚህም
Aክታ ምላስ ላይ ሲደርስ የጨው ጣEም የሚኖረው፡፡

በሳምባ ውስጥ ያለውን Aክታ ፈረካክሶ ከAየር መተላለፊያ

ውስጥ የሚወገድበትን ውሃ የሚያስመጥጠው ጨው ነው፡፡ በውሃ
Eጦት Eና ውሃን ይዞ በማቆያ ስልቶች ተግባር ወቅት፣ ጎን ለጎን
የሚሃድ ጨውን ይዞ የማቆያ ስልት ክንዋኔ ይጀምራል፡፡ ጨው
ለAክታ ያለመስጠት የዚህ ስርዓት Aንድ Aካል ነው፡፡ የጥቃቅን
የAየር ትቦዎችን የሚያሰፋና የAክታ ጥርቅምን የሚያለሰልስ ውሃ
Aቅርቦት ከመልቀቁ በፊት፣ Aካል በቂ ውሃ Eና ጨው ማግኘቱን
ማረጋገጥ ይፈልጋል፡፡ ፋይብሮሲስቲክ (fibrocystic) ሳምባ ባላቸው
ሕፃናት ላይ፣ ይህ በጨውና በውሃ መካከል ያለው ግንኙነት ለተገቢ
የሳምባ መፋፋትና ተግባር ያለውን ጠቀሜታ Eንዲሁም ከAክታ
ጥርቀም ጋር ያለው ዝምድና ታሳቢ መደረግ Aለበት፡፡

የሚስተር ፕሬስተን Eና የዶክተር ራቬራ Aስም የዳነው በዚህ

የተነሳ ነው፡፡ Aስም የሚድን በሽታ ያልሆነበር ምክንያትም ይኸው
ነው፡፡ Aካል ከውሃ Eጦት ጋር ራሱን ሲያለማምድ የሚፈጠር
የAሰራር ግድፈት ነው፡፡ ለሚያሰልስ የጨው Eና የውሃ Aወሳሰድ
Aትኩሮት በማይሰጥበት ጊዜ ሁሉ ደግሞ ሊከሰት ይችላል፡፡
ውሃ ከተጠጣ በኋላ ምላስ ላይ ትንሽ ጨው ብን ማድረግ Aካል
ብዙ መጠን ያለው ጨው Eንደደረሰው Aድርጎ ያታልለዋል፡፡ ይህን
ጊዜ AEምሮ የንፋስ ትቦዎችን ማላላት ይጀምራል፡፡ Aልኮልና
ካፊን ሀይለኛ የAስም ጥቃት ምክንያቶች ይሆናሉ፡፡ Aስም
ያለባቸው ሰዎች የሚወስዱትን የጨው መጠን በትንሹ ከፍ
ማድረግ Aለባቸው፡፡
Lifestyle Medical Center

ውድ ዶክተር ባትማን

የምፅፍልዎት የጄርሚን Aላርጂ ለማከም ስላደረጉት Eገዛ

ላመሰግናችሁ ነው፡፡ Eንደምታውቁት፣ ጄርማ በከባድ የAለርጂ ምልክቶች
Eና ከAለርጂክ ርሂኒተስ (rhinitus) Eና ከAስም ጋር በተያያዙ ችግሮች
ሲቃ ከ3-4 Aመታት የቆየ፣ የስምንት Aመት ልጄ ነው፡፡

ከቅርብ ጊዜ ምፊት ከመጠን ያለፈና ከAስሙ ጋር የተያያዘ ሳል Eና

መታፈን Aስቃየው፡፡ ከዚህ በኋላ፣ Aካሉን የውሃ መጠን ለመጨመር
ሌሎች መጠጦችን ሁሉ ትተን ከምግብ Eና ከሰውነት Eንቅስቃሴ በፊት
ሁለት ብርጭቆ ውሃ Eንሰጠው ጀመር፡፡ ከዚህ በተጨማሪ የሚወስደውን
የውሃ መጠን ከፍ ለማድረግ ከምግቡ ጋር ግማሽ ማንኪያ ጨው
Eንዲወስድ Eናደርገዋለን፡፡

ከ3-4 ቀናት ውስጥ ይህ ነው የማይባል ለውጥ Aሳየ፣ ሳምባው መጠኑ

ከፍተኛ የሆነ Aክታ ማምረቱን Aቆመ፣ ሳሉ ሙሉ ለሙሉ ማለት ይቻላል
ጠፋ፡፡ ማስነጠሱ Eና ሌሎች የAለርጂ ምልክቶች የደረሱበት ጠፋ፡፡
ስለዚህ ይወስዳቸው የነበሩ ቤናድሪል (Benadryl) Eና Aልቢውነኖል
(Albuterol) የተባሉ መድሀኒቶችን Eንዲያቋርጥ Aደረግን፡፡

Aሁን ጄርሚ ይህን ሕክምና ከጀመረ Aራት ተኩል ሳምንታት ያህል

ሆኖታል መድሀኒቶቹን ናቋረጠም Aራት ሳምንታት Aስቆጥሯል፣ ግን
ጤንነቱ በግሩም ሁኔታ ላይ ይገኛል፡፡ ያለማቋረጥ ይወስዳቸው የነበሩት
መድሀኒቶች ይፈጥሩበት የነበረው ድንም ጠፍቶ Aሁን የበለጠ ንቁ
ስለሆነ፣ የትምህርት ውጤቹ ተሻሽለዋል፡፡

ስለዚህ ይህ በዋጋም ሆነ በውጤታማነት ተመራጭ የሆነ ሕክምና

ሌሎችም Eንዲያካፍሉት ስመኝ፣ ተዓምራዊ ብቃቱን Eያረጋገጥኩ ነው፡፡

Aሁንም በድጋሚ ይህንን Aዲስ ህክምና ስላማከሩኝ ላመሰግንዎት

Eወዳለሁ፡፡

የEርስዎው

ዶ/ር ቼሪል ብራውን -ክሪስቶፈር

 በዶክተር ክራስቶፈር ደብዳቤ ላይ Eንዳነበባችሁት፣ ልጃቸው
ለAስም ሁለት የተለያዩ መድሀኒቶችን ይወስድ ነበር፡፡ የሳንባው
Aየር የመያዝ ብቃት ከተገቢው በ40 በመቶ ያነሰ ነበር፡፡ ከAንድ
ወር የውሃና የጨው ሕክምና በኋላ፣ የሳምባው ብቃት ያለምንም
መድሀኒት ተገቢ ከሚባለው በ20 በመቶ Aደገ፡፡ ይህም ማለት
ቀድሞ ከነበረው የ60 በመቶ ብቃት በEጥፍ የ120 በመቶ ብቃት
ላይ ደርሷል ማለት ነው፡፡
Aሮን ዋርነር Eድሜው 10 ሲሆን የAስም በሽታውን ለማከም
Aምስት የተለያዩ መድሀኒቶች ይሰጡታል፡፡ ወላጅ Eናቱ
Eንደምትናገረው ከሆነ መድሀኒቶቹን ሰዓታቸውን Eየጠበቀ
መውሰዱ ብቻ ከስጋ AEምሮው በላይ ሆኖበት፣ ገና በጀመራቸው
በሁለት ቀናት ውስጥ የራስ፣ የጉሮሮ Eና የAፍ Eና ህመም
ተፈጠረበት፡፡ ድካም Eና Eንቅልፍ በዛበት የፀሀይ ሙቀት
መቋቋምም Aቃተው፡፡ ጄርሚና Aሮን Aሁን መድሀኒት
Aይወስዱም፣ ወላጆቻቸውም Eረፍት Aግኝተዋል፡፡ Aስምን በጨው
Eና በውሃ ማዳን የመቻሉ ዜን ለመጀመሪያ ጊዜ በAሜሪካ
የቴሌቪዥን ጣቢያ ተላልፏል፡፡
ይህ ጥሩ ዜና Aሁን በየEለቱ በበለጠ በመታወቅ ላይ
ይገኛል፡፡ ይህ መረጃ Eየታወቀ ሲሄድ በAስም የተነሳ የሚሰቃዩት
የሚሞቱ ለጋ ህፃናትን ሁሉ በቀላሉ ማዳን የሚቻልበት ጊዜ
ይመጣል፡፡ Eነዚህ ህፃናት ማስተዋል ያለባቸው ነገር ቢኖር
መተንፈስ የከበዳቸውን ውሃ ስለጠማቸው መሆኑን ነው፡፡
በጄርሚና በAሮን የAስም በሽታ Eና የውሃ Aወሳሰድን
በመጨመር መካከል ያለውን ግንኙነት በሌሎች 12 ሚሊየን
የAስም በሽተኛ ህፃናት ላይ ተግባራዊ ሆኖ Aስቡት፡፡ ሁሉንም
“በውሃ ጥም ታፍኖ ከመሞት” ማዳን የሚቻልበት ሁኔታ ፍንትው
ብሎ Aይታያችሁም?
መገናኛ ብዙሀን ውሃ Aስምን የመከላከልና የማዳን ብቃት
Eንዳለው ሕዝቡን ማንቃትና ማስተማር ቢችሉ፣ ባለማወቅና
በመድሀኒት ንግድ ተጠፍረው የታሰሩ የዋሃን ህፃናትን ማዳን
ይቻላል፡፡ ይህ ሊሆን የሚችለው ግን በEናንተ በAንባቢያን ንቁ
Eገዛ ብቻ ነው፡፡
 10
የውጥረትና የውሃ Eጦት ጥቂት
የህነፃ - Aካላዊ (Metabolic)
ገፅታዎች

“Aሁን የሚሠራበት የሕክምና ስርዓት በሙሉ

ወደባህር Eንዲሰምጥ ቢደረግ፣ ለሰው ልጅ
መልካም ነገር ይመጣል፣ ዓሶች ግን ችግር ላይ
ይወድቃሉ የሚል ጠንካራ Eምነት Aለኝ፡፡”
Oሊቨር ዌንዴል ሆልምስ

የIንሱሊን ጥገኝነት የሌለው ስኳር በሽታ

በመሠረታዊነት ሁለት ዓይነን የስኳር በሽታዎች Aሉ፡፡

የመጀመሪያውን ለማከም፣ Iንሱሊን ያስፈልጋል፡፡ ምክንያቱም
ፓንክሪያስ Iንሱሊንን ማምረት Aቁሟል፡፡ ይህን መሰሉ የስኳር
በሽታ በIንሱሊን ላይ ጥገኛ ስኳር በሽታ ይባላል፡፡ ሁለተኛውን
ዓይነት የስኳር በሽታ ለማከም Iንሱሊንን ቀስ በቀስ ከጣፊያ
Eንዲመነጭ ለማድረግ፣ የተወሰኑ ዓይነት ኬሚካሎች ያስፈልጋሉ፡፡
ይህኛው የIንሱሊን ጥገኝነት የሌለው የስኳር በሽታ ተብሎ
ይጠራል፡፡ ጣፊያ ግን Iንሱሊንን የማመንጨት ችሎታውን ገና
Aላጣም፡፡
በAረጋዊያን ላይ የሚከሰተው በIንሱሊን ላይ ጥገኝነት
የሌለው የስኳር በሽታ በEንክብል መልክ የሚዋጥ መድሀኒት
ሊቆጣጠረው ቢችልም፣ Aመጣጡ ግን የAንጎል ውሃ Eጦት Aይሎ
የነርቭ መልEክት ማመላለሻ ስርዓቶቹን፣ በተለይም የሲሮቶኖር ጂክ
(serotonergic) ስርዓትን በተፅEኖው ስር ማሳደር በቻለ ጊዜ ነው፡፡
የAንጎል ቅንጅታዊ Aሰራር የተዋቀረው በራሱ ቀስቃሽነት የግሉኮስ
መጠን ጣሪያን ማሳደግ Eንዲጀምር ተደርጎ ነው፡፡ ይህን ማድረጉ
የሚጠቅመው ይዘቱን Eና የሃይል ፍላጎቶቹን ጠብቆ ለማቆየት
ነው፡፡ Aንጎል ለሀይል ምንጭነት Eና ስኳርን ወደ ውሃ ለመቀየር
ግሉኮስ ያስፈልገዋል፡፡ ስኳርና ግሉኮስ Aቻ ፍቺ መያዛቸው ታሳቢ
ይደረግ፡፡ በሰፊው ስምምነት ላይ የተደረሰበት Aመለካከት፣
ለAንጎል የሚያስፈልገው ሀይል በሙሉ የሚገኘው ከስኳር መሆኑን
የሚደነገግ ነው፡፡ በEኔ የግል Aመለካከት ግን ይህ Aባባል
ተግባራዊ የሚሆነው በAካል ውስጥ የውሃና የጨው Eጥረት
በሚኖርበት ጊዜ ነው፡፡ ውሃና ጨው፣ በተለይ ለነርቭ መልEክት
ማስተላለፊያ ስርዓቶች ከውሃ የኤሌክትሪክ ሀይልን (hydroelectric
energy) ለማመንጨት Eጅግ ወሳኝ ናቸው፡፡
የደም ስኳር መጠንን ለሚለዋውጠው ስርዓት ምክንያቱ ቀላል
ነው፡፡ ሒስታሚን በውሃ ቁጥጥር Eና በሀይል Aመዳደብ ተግባር
ላይ በሚሰማራበት ጊዜ፣ ከዚህ ተግባሩ በተጓዳኝ ፕሮስታግላንዲንስ
(Prostaglandins) ውሃን ለAካል ህዋሳት የመደልደልና የማሰራጨት
ስርዓትን ከበላይ Aለቆቻቸው ተቀብለው የሚያከናውኑ ናቸው፡፡
በጨጓራና በትንሹ Aንጀት መካከል የሚገኘው Eጅግ
ውስብስብ Eጢ፣ ጣፊያ ነው፡፡ ጣፊያ የIንሱሊን ማምረቻ ከመሆኑ
ሌላ ባይንርቦኔት የተባለ ንጥረ-ነገርን የያዘ ውሃማ ፈሳሽን
ያመርታል፡፡ ይህ የባይካርቦኔት ውህድ ከጨጓራ ወደትንሹ Aንጀት
የሚገባውን Aሲድ ለማምከን ጥቅም ላይ ይውላል፡፡ ከፒጂዎች
ቡድን መሀል I የተባለው ዓይነት፣ ይህ የባይካርቦኔት ውህድ
Eንዲመረት የደም ዝውውርን በጣፊያ በኩል የማሳለፍ ግዳጅ
Aለበት፡፡ Eግረ መንገዱንም ጣፊያ Iንሱሊንን ማምረት
Eንዲያቆም ያደርገዋል፡፡ ተግባሩ የተናጠል ዓይነት ነው፡፡
ማለትም ለAንድ ስርዓት በበለጠ ግልጋሎት ሲሰጥ ሌላው የEሱን
ግልጋሎት የሚሻ ስርዓት ይበደላል፡፡
ለምን? ቀላል ነው፣ Iንሱሊን ፖታሺየምና ስኳር ወደAካል
ህዋሳት Eንዲደርሱ መንገድ ያመቻችላቸዋል፡፡ ከዚህ ሌላ የተወሰኑ
Aሚኖ Aሲዶች ወደሕዋሳት Eንዲገቡ ይፈቅዳል፡፡ ¾ስኳር '
የፖታሺየምና የAሚኖ Aሲዶችን ወደሕዋሳት ግብAት ተከትሎ፣
ውሃም በIንሱሊን ወደተቀሰቀሰው ህዋስ ይዘልቃል፡፡ ይህ ሂደት
በሌላ ጊዜ ከሕዋሳት ውጪ በቀላሉ ይገኝ የነበረውን የውሃ መጠን
ከመቅፅበት ያሳንሰዋል፡፡ በውሃ Eጦት ወቅት የሚመነጭ Iንሱሊን
ውጤቱ Aውዳሚ ነው፡፡ በዚህ ምክንያት Aካል Eነዚህን ሁለት
ተግባራት፣ ማለትም ውሃን ወደጣፊያ ማሰራጨት Eና ይህን
ለመተግበር Aስፈላጊ የሆነውን የጣፊያ Iንሱሊን ምርትን ማቋረጥ፣
በAንድ ፒጂ-I በተባለ ውህድ ብቻ ያከናውናል፡፡ በAንድ ድንጋይ
ሁለት ወፍ Eንደማለት፡፡ በዚህ ዘዴ Aማካይነት፣ የተወሰኑ
ሕዋሳትን ውሃ በመከልከል ኪሳራ የተገኘው ውሃ ለምግብ
መዋሀጃነት Eና በትንሹ Aንጀት ውስጥ Aሲድን ለማምከኛነት
ጥቀም ላይ ይውላል፡፡
የIንሱሊን ምርት በሚታገድበት ወቅት ከAንጎል በስተቀረ፣
ሌላው የAካል ክፍል በሙሉ Aሰራሩ ይስተጓጎላል፡፡ በውሃ Eጦት
ጊዜ፣ Aንጎል በIንሱሊን ምርት መታገድ ይጠቀማል፡፡ የAንጎል
ህዋሳት ተግባራቸው በIንሱሊን ተፅEኖ ስር Aይደለም፣ በሌሎች
የAካል ክፍሎች የሚገኙ ህዋሳት Aብዛኞቹ ግን ተገቢ
ተግባራቸውን ለማከናወን የግድ Iንሱሊን ያስፈልጋቸዋል፡፡
Aትኩሮት ሰጥተን ካሰብነው፣ በከባድ የሰነበተ የውሃ Eጦት ወቅት
የIንሱሊን ጥገኝነት የሌለው የስኳር በሽታ መፈጠሩ Eንደማይቀር
የሚያሳይ ምክንያታዊ ተፈጥሮ Aለ፡፡ ለምን የIንሱሊን ጥገኝነት
የሌለው ተብሎ ተሰየመ? ምክንያቱ፣ Aካል ምንም Eንኳ
የIንሱሊንን መመረት የሚያመቻቹ ኬሚካሎች ተፅEኖ
ቢያስፈልገውም፣ በራሱ ጊዜ Iንሱሊንን የማምረት ችሎታው ግን
Eንዳለ ከመሆኑ የተነሳ ነው፡፡
ይህ በውሃ Eጦት ጊዜ የሚከሰተው የIንሱሊን ምርት መታገድ
የሚያሳየው የጣፊያ ቀዳሚ ተግባር ለምግብ ማዋሃጃነት የሚውል
የውሃ Aቅርቦትን ማቀላጠፍ መሆኑን ነው፡፡ የIንሱሊን ምርት
የሚታገደው የጣፊያ Eጢ ከAካል የውሃ-Eጦት ጋር ለመለማመድ
በሚያልፍበት ሂደት ውስጥ ነው፡፡

ትሪፕቶፓን (Tryptophan) Eና የስኳር በሽታ

ስለትሪፕቶፓን የሚደረግ ቀላል የሚባል ማብራሪያ Eንኳ”
Eጅግ ውስብስብ መስሎ ሊታይ ይችላል፡፡ ይሁን Eንጂ በዚህ
መፅሀፍ ውስጥ የሚገኙትን ብዙዎቹን ሐሳቦች ተጨባጭና ግልፅ
ለማድረግ፣ በዚህ Aሚኖ Aሲድ ዙሪያ የተወሰነ መሰረታዊ ግንዛቤ
መያዝ ይጠበቅብናል፡፡ Aካል፣ ለዋንኞቹ ጥሬ Eቃዎቹ Eጥረት
ወይንም ከመጠን ማለፍ ስሜቱ ቅርብ የሆነ በጣም ውስብስብ
ኬሚካላዊ ቅንብር መሆኑን Aስታውሱ፡፡
Aንጎል፣ በAካል ውስጥ የውሃና የጨው Eጥረት ሲኖር ራሱን
ማዳን የሚችል ሆኖ መፈጠሩ የታወቀ ነው፡፡ በጾም ዝውውር
ውስጥ ያለውን ¾ስኳር መጠን ይጨምረዋል፡፡ ¾eኳ\ መጠን
መጨመር፣ Aንድ ዶክተር በፈሳሽ Eጦት የተነሳ የተዳከመ
ህመምተኛን ለመርዳት በሚል ስኳርና ጨው በጥብጦ
Eንደሚጠጣው ሁሉ፣ ይህም የAካልን የፈሳሽ Aመጣጠን ለመጠበቅ
የሚደረግ ተፈጥሮAዊ ስልት ነው፡፡ ስልቱ የፈሳሽነት ስርገታዊ
Aወጣጥና Aገባብ ሚዛናዊነት (osmotic equilibrium) ይጠብቃል፡፡
Aንድ ሌላ ማስተዋል ያለብን ቀላል ነጥብ Aለ፡- ከሕዋስ
በስተውጪ መኖር ያለበትን የፈሳሽ መጠን ለመቆጣጠር
የሚያስፈልጉት የስርገት ሀይሎች የሚፈጠሩት በዋነኝነት በሕዋስ
ውስጥ ስኳር“ በጨው Aንዳንድ ጊዜም በዩሪክ Aሲድ መጠን
መጨመር Aማካይነት ነው፡፡
ዳሩ ግን በIንሱሊን ላይ ጥገኛ በሆኑ ¾ስኳር በሽታ ዓይነቶች
ላይ፣ ከፍተኛ የሆነ የጨው Eጥረት ሊኖር ስለሚችል፣ Aንጎል
ይህንን ዝቅተኛ የAካል ውስጥ ጨው መጠን ለማካካስ ሲል
¾ስኳርን መጠን ከመጨመር ሌላ ምንም Aማራጭ የለውም፡፡ ይህ
ሂደት በትሪፕቶፋን የተለያዩ ቀጥተኛና የተዘዋዋሪ ተግባሮች
የበላይ Aዛዥነት የሚመራ፣ ከAEምሮ ተፈጥሮ ጋር የተሳሰረና
በራሱ ጊዜ የሚቀሰቀስ ነው፡፡ ከዚህ ሌላ ትሪፕቶፋን EስከAሁን
ወደታወቁት ሶስት ወይም Aራት የነርቭ መልEክት Aስተላላፊዎች
ከሚቀየሩት ውህዶች መካከል Aንዱና ለAካል Eጅግ በጣም
Aስፈላጊው ነው፡፡
በIንሱሊን ላይ ጥገኝነት በሌለው ¾ስኳር በሽታ፣ ያለበት ሰው
የበሽታው መነሾ ስርወ መሰረት ሊሆን የሚችለውን የትሪፕቶፋን
Eጥረት ለማካካስ በቂ የፕሮቲን ምግቦችን በመውሰድ ላይ ማተኮር
Aለበት፡፡ ለምን? ምክንያቱም የውሃ Eጦት ከባድ የAንጎል ውስጥ
ትሪፕቶፋን መመናመንን ሊያመጣ ይችላል፡፡ ይህ ንጥረ ነገር
ለሰው ልጅ Aካል Eጅግ Aስፈላጊ ነው፡፡ በAንጎል ውስጥ በቂመጠን
ያለው ትሪፕቶፋን ናለ ህመምንና ስቃይን የመቋቋም ብቃትን
ይጨምራል፡፡
- በተወሰኑ ስኳር በሽተኛ Eንስሶች ዘንድ Aንጎል ከፍተኛ
የሆነ የትሪፕቶፋን መጠኝ መመናመን ያሳያል፡፡
ይህንን ነጥብ AፅንOት ለመስጠት ያህል፣ ከሕዋሳት ውጪ
ያለውን የፈሳሽ ይዘት የስርገት ሀይልን ለማመጣጠን፣
ጨው፣ ስኳር Eና ዩሪክ Aሲድ Aስፈላጊ ናቸው፡፡ ከሕዋስ
ውጭ ያለውን የስርገት ሚዛን ለመጠበቅ በተለይ ከፍተኛ
AስተዋፅO ያለው ጨው ነው፡፡ የትሪፕረቶፋን የራሱ
ተቆጣጣሪ ባህሪያት ወይንም Eሱ ላይ ጥገኛ የሆኑ የነርቭ
መልEክት Aስተላላፊ ስርዓቶች፣ በAካል ውስጥ ያለውን
የጨው መጠን የሚለካ ስልትን ይመራሉ፡፡ ሴሮቶኒን ፣
ትሪፕታማይን ፣ ሜላቶኒን (melatonin) Eና Iንዶላማይን
 (indolamine) የሚባሉት Aሚኖ Aሲዶች በሙሉ
ከትሪፕቶፋን የሚገኙ ሲሆኑ፣ ሁሉም የነርቭ መልEክት
Aመላላሽ (ኒውሮትራንስሚተሮች) ናቸው፡፡ በዚህ የተነሳ
ትሪፕቶፋን የAካል ውስጥ ጨው ግብAትን የሚቆጣጠር
ተፈጥሮAዊ የAንጎል Aገልጋይ ነው፡፡ ትሪፕቶፋን በመጠን
ሲቀንስ የAባሪዎቹም መጠን Aብሮ ÃkኳM:: ይህም የጨው
ክምችት ከተገቢው በታች Eንዲሆን ምክንያት ይሆናል፡፡
በAካል ውስጥ Eንደድጋፍ ሰጪ ሆኖ የሚያገለግለው
የሬኒን-Aንጂዎነንሲን ስርዓት ይህን Eጥረት ለማካካስ Aካል
ውስጥ የቀረውን ጨው Aስሮ ይዞ ያቆየዋ፡፡ በትሪፕቶፋን
ላይ ጥገኛ የሆኑ የነርቭ መልEክት Aስተላላፊዎች ተግባር
ከቀነሰ፣ ሒስታሚን Eና በስሩ የሚገኙ የRA ስርዓት
ይጨምራል፡፡ በዚህ የተነሳ ጨው የሌለበት ወይንም ያነሰው
ምግብን መውሰድ ¾ስኳር በሽታን የደም ውስጥ ከፍተኛ
¾ስኳር መጠን ማስተካከል Aይችልም፡፡
- የደም ስኳር መጠን መቀነስ ካለበት፣ Eለታዊ የጨው
Aወሳሰድን በጥቂቱ መጨመር የግድ ሊሆን የሚገባ ነገር
ነው፡፡

ትሪፕቶፋን፣ ከዚህ ሌላ በዲ.ኤን.ኤ (Eብለ-በራሂ) ራስን

የማባዘት ሂደት ውስጥ የሚፈጠሩ ስህተቶችን ለማረም ጥቅም ላይ
የሚውል Eጅግ Aስፈላጊ Aሚኖ Aሲድ ነው፡፡ ከሌላ ላይሳዲን
(lysine) ከተባለ Aሚኖ Aሲድ ጋር በመጣመር የድልድይነት
(የመሸጋገሪያ) ስርዓት ይፈጥራሉ፡፡ ይህ ስርዓት በAተረጓጎም
(transcription) ወቅት የሚፈጠሩ ስህተቶችን ያርማል፡፡ ይህ
የትሪፕቶፋን ባህሪይ በAካል ውስጥ የነቀርሳ (ካንሰር) ሕዋሳትን
Eድገት ለመከላከል Eጅግ Aስፈላጊ ነው፡፡
የAንጎል ውስጥ ትሪፕቶፋን መጠን ሲጨምር፣ በሒስታሚን
ስር የሚንቀሳቀሱ ስርዓቶች ወደቀዳሚ ሃላፊነታቸው ማለትም
ያልተጋነነ ተግባርን ወደመፈፀም ይመለሳሉ፡፡ የAካል የጨው
መጠን ቁጥጥርም በተሻለ ይከናወናል፡፡ ቀደም የነበረው ህመምን
የመቋቋም ብቃት ደረጃ ይመለሳሉ፡፡
በEግር መንገድ Eና በAንጎል ውስጥ በሚከማች የትሪፕቶፋን
መጠን መካከል ቀጥተኛ ግንኙነት Aለ፡፡ በተፈጥሮ Aንጎል
የከለለውን ኬላጥሰው ወደውስጥ ለመግባት የመታገል ባህሪይ
ያላቸው የተወሰኑ Aሚኖ Aሲዶች Aሉ፡፡ Eነዚህ ከትሪፕቶፋን ጋር
ተፎካካሪ Aሚኖ Aሲዶች ባለቅርንጫፋማ ሰንሰለት Aሚኖ Aሲዶች
(branched-chain amino-acids (BC a-as)) ይባላሉ፡፡ በAካላዊ
Eንቅስቃሴ ጊዜ፣ Eነዚህ BC Aሚኖ Aሲዶች ከተቀሩት ስቦች ጋር
በጡንቻዎች ውስጥ ይቃጠላሉ፡፡ ጡንቻዎች Eነዚህን Aሚኖ
Aሲዶች ከደም ዝውውር ውስጥ Eየለቀሙ ማውጣት ይጀምራሉ፡፡
በዚህ የተነሳ ትሪፕቶፋን ያለምንም ተቀናቃኝ የAንጎልን የደም
ውስጥ ኬላ Aልፎ ወደAንጎል መግባት ይችላል፡፡ የAካል ብቃት
Eንቅስቃሴ ዋንኛ ጥቀም ያለው፣ የጡንቻዎች Eንቅስቃሴና
የAንጎል ውስጥ ትሪፕቶፋን ክምችት መጨመር መካከል
በሚፈጠረው ቀጥተኛ ግንኙነት ላይ ነው፡፡
- የAንጎል የትሪፕቶፋን መጠን Eና፣ የተለያዩ የነርቭ
መልEክት Aመላላሽ ስርዓቶቹ፣ የAካልን የተለያዩ ተግባራት
ሚዛን ይጠብቃሉ፡፡ ለAንጎል የሚደርሰው የትሪፕቶፋን
መጠን ዝቅ ሲል፣ የAካል ተግባራት ውጤታማነትም
በዚያው መጠን ዝቅ ይላል፡፡

የመንፈስ ጭንቀት Eና የተወሰኑ የAEምሮ ቀውሶች መንስኤ

የAንጎል ትሪፕቶፋን መጠን ያለመስተካከል ነው፡፡ ለተወሰኑ
የAEምሮ ቀውስ ችግሮች ጥቅም ላይ የሚውለው ፕሮዛክ (Prozac)
የተባለው መድሀኒት፣ የትሪፕቶፋን ተዋፅO የሆነውን ሴሮቶኒን
(serotonin) የተሰኘ ንጥረ-ነገርን የሚሰባብሩ Iንዛይሞችን ስራ
ያጨናግፋል፡፡ የሴሮቶኒን መጠን ከፍ ሲል ሁለትም ነርቮች
በትክክል መስራት ይጀምራሉ፡፡ ዳሩ ግን ፕሮዛክ የትሪፕቶፋንን
ቦታ ተክቶ ማግለል Aይችልም፡፡ ማንም ሰው ቢሆን በተመጣጠነ
ምግብ Eና በዘወትር የውሃ Aወሳሰድ ዘዴ የAካልን የትሪፕቶፓን
ክምችት ማደስና ማሳደግ Aለበት፡፡
የሰራሁት ምርምር Eንዳሳየው ከሆነ፣ ውሃን በመጠጣት Eና
ወደAንጎል የሚሄደውን የትሪፕቶፋንን ጉዞ በሚያቀላጥፈው
የመጓጓዣ ስርዓት ብቃት መካከል ቀጥተኛ ግንኙነት Aለ፡፡ የውሃ
Eጥረትና ይህንን ተከትሎ የሚመጣው የሂስታሚን መመንጨት
ጡበት ውስጥ የትሪፕቶፓንን መሠባበር ያፋጥነዋል፡፡ የሰነበተ
የውሃ Eጦት በAካል ውስጥ ካለው የAሚኖ Aሲዶች ውህድ ክምችት
መሀል Eሱን ለይቶ የማሟጠጥ Aዝማሚያን ይፈጥራል፡፡
ትሪፕቶፋን በAካል ውስጥ ሊመረት Aይችልም፣ ከምንመገበው
ምግብ ጋር መግባት Aለበት፡፡ በዚህ የተነሳ፣ የAካልን ውስጥ በውሃ
በማርጠብ በAካል ብቃት Eንቅስቃሴ Eና ትክክለኞቹን ምግቦች
በመውሰድ በAንጎል ውስጥ ያለውን የትሪፕቶፋን መጠን ማሳደግ
ይቻላል፡፡
ሌላው ማስታወስ ያለብን ሐቅ፣ በፕሮቲን ፍንከታና
በAመራረታቸው ላይ የሚካሄደውን ምክንያት Aልባ የሚመስል
ሀቅ ነው፡፡ ፕሮቲኖች የሚፈበረኩት Aሚኖ Aሲዶችን Aንድ
ላይ በማያያዝ ነው፡፡ የተለያዩ Aይነት ፕሮቲኖች
የሚፈበረኩባቸው ሃያ የተለያዩ Aሚኖ Aሲዶች (A.A.ዎች)
Aሉ፡፡ Aንዳንዱ ፕሮቲን ከEነዚህ A.A.ዎች በተለያየ ቅልቅል
ይፈጠራል፡፡ ከውህዱ ቅደም-ተከተላዊ Aቀነባበር Aኳያ
ለየፕሮቲኑ የተለያዩ ባህሪያት ይሰጡታል፡፡ ከውህዱ ቅደም
ተከተልና ቁጥር ጋር በተያያዘ፣ የተሰራው ፕሮቲን
EንደIንዛይም ሊሆን፣ ሌሎች ፕሮቲኖችን የሚፈበርክ መሠረት
ወይንም Eንደየውሃ ኤሌክትሪክ ሀይል ማመንጫ ፓምፕ ሆኖ
ሊያገለግል ይችላል፡፡
የAካልን ተግባራት ባጠቃላይ የሚቆጣጠሩት በIንዛይሞቹ
Eና በAካል ፕሮቲኖቹ ውስጥ የሰረፁት የA.A.ዎቹ “ቅደም
ተከተላዊ ባህሪያት” ናቸው፡፡ በAካል ውስጥ የማይፈበረኩና
ከምግብ መገኘት ያለባቸው ስምንት A.A.ዎች Aሉ፡፡ በተወሰነ
መጠን ብቻ በAካል ውስጥ መሰራት የሚችሉ ሶስት A.A.ዎች
Aሉ፡፡ በAንዳንድ ጊዜያት ላይ መጠናቸው Eጅግ
የሚመናመንበት ጊዜ Aለ፡፡ የተቀሩት ዘጠኙ በAካል ውስጥ
በቀላሉ የሚመረቁ ናቸው፡፡ በAካል የA.A.ዎች ኩሬ ውስጥ
ያለው ተፈጥሮAዊ ሚዛን (መመጣጠን) ከተወሰነ ገደብ በላይ
ከተዛነፈ፣ የA.A.ውን ኩሬ መመጣጠን ጠብቆ ተገቢ ደረጃው
ላይ ለማድረስ ሲባል ጥቂት A.A.ዎች ተለይተው Eንዲሰባበሩ
ወይንም Eንዲቃጠሉ ያደርጋል፡፡ ይህ ሂደት ወደፊት
ለሚመረቁ ፕሮቲኖች Eና Iንዛይሞች መንገዱን ለማመቻቸት
ተብሎ የሚፈጠር ነው፡፡ በውጥረት ወቅት ከሚወገዱት Eነዚህ
ጥቂት A.A.ዎች መካከል Eጅግ Aስፈላጊው ትሪፕቶፋን ነው፡፡
ይህም ሆኖ ግን የተዛባውን ኩሬ ሚዛን ለመጠበቅ ስንል፣
የጎደሉትን ብናውቃቸው Eንኳን' Eየመረጥን ልንወስዳቸው
Aንችልም፡፡ የ”ክምችት ኩሬውን” በተገቢው ጊዜ Aመጣጥኖ
ለመሙላት ሀያውንም A.A.ዎች መውሰድ ይጠበቅብናል፡፡
ቅድሚያ ጥንቃቄ ማድረግ ከፈለግንም Eነዚህን AAዎች
በተትረፈረፈ መጠን የያዙ ፕሮቲኖች ያላቸውን ምግቦች ማዘውተር
Aለብን፡፡ Aንዳንድ ፕሮቲኖች፣ ለምሳሌ ተቀምጦ የቆየ ስጋ
የተወሰኑ AAዎች ላይኖሩት ይችላል፡፡ ከሁሉም ይልቅ ተመራጭ
ፕሮቲኖች ያሉት፣ ምስር፣ ገብስ ፣ ባቄላ ወዘተ በመሳሰሉ
የሚያጎነቁሉ ጥራጥሬዎች ውስጥ ተከማችተው ነው፡፡ Eንቁላልና
ወተትም ቀጣዩን የዶሮዎች ትውልድ ለመተካትና ጥጃን ለማሳደግ
Aስፈላጊ የሆኑ ንጥረ ነገሮችን በተፈጥሮ ታድሏቸዋል፡፡

በተለይ ግን ምስር Eና Aረንጓዴ ባቄላ ጥሩ የAAዎች

ክምችትን ይዘዋል፡፡ በግምት 28 በመቶ ፕሮቲኖች፣ 72 በመቶ
ውስብስብ ካርቦሃይድሬቶችን ሲይዙ ምንም ዘይት የላቸውም፡፡
የተመጣጠነ የA.A. ክምችት የህይወት መሠረት መሆኑን በግልጽ
ማየት Eንችላለን፡፡

በIንሱሊን ላይ ጥገኛ ያልሆነ የስኳር በሽታ መታከም

ያለበት፣ ውሃን በመጠጣት፣ የAካል ብቃት Eንቅስቃሴን በማድረግ፣
Aካላትን ጠጋኝ Aሚኖ Aሲዶችን የያዘ የተመጣጠነ ምግብ
በመውሰድ ነው፡፡ ጨውን መቆጣጠርም መዘንጋት የለበትም፡፡
¾ስኳር በሽታ በቀጣዩ ትውልድ ላይ በውሃ Eጦት የተነሳ
ለሚመጣው ጥፋት፣ Eንከን የለሽ ምሳሌ ነው፡፡ በውሃ Eጦት የተነሳ
የሚከሰት ¾ስኳር በሽታ በAብዛኛው የሚስተዋለው Eድሜያቸው
በገፋ ሰዎች ላይ ቢሆንም፣ የበሽታው ከዚህ በላይ Aስከፊና Aካላዊ
መዋቅርን የሚያፈራርሰው ዓይነቱ፣ ብዙውን ጊዜ በልጆቻቸው ላይ
በውርስ ይተላለፋል፡፡ በታዳጊዎች ላይ የሚከሰት ¾ስኳር በሽታ
ዘላቂ መዋቅራዊ ጥፋት ከማምጣቱ በፊት በቶሎ መታከም
Aለበት፡፡ የዘረ-መልን ኮድ ወደልጆች የሚያስተላልፈው ስልት
በተለይ በEናቶች ላይ በሚከሰት የA.A ኩሬ ውሕድ ሚዛን መዛባት
ተፅEኖ ያሳድርበታል፡፡ ይኸው የተዛባ ኮድ ወደልጆች
ይተላለፋል፡፡ የዘር ውርስ ጉለቶች የጤና Eክሎች የሚከሰቱት
በዚሁ ምክንያት ነው፡፡ በሚቀጥሉት ጥቂት Aንቀጾች ውስጥ
የምታነብቡት፣ ይህንኑ ሂደት ለማብራራት የተዘጋጀ ነው፡፡
 በIንሱሊን ላይ ጥገኛ የስኳር በሽታ

በIንሱሊን ላይ ጥገኛ በሆነው ¾ስኳር በሽታ ላይ፣ የጣፊያ

ሕዋሳት Iንሱሊን የማምረት ችሎታቸውን Aጥተው
Eናገኛቸዋለን፡፡ ይህንን ¾ስኳር በሽታ ለመቆጣጠር፣ ትክክለኛ
የIንሱሊን ውህድ በየEለቱ በመርፌ መውሰድን ይጠይቃል፡፡ ይህ
ሁኔታ ግን፣ Aሁን የተሻለ ግንዛቤን Eያገኘ ነው፡፡
የAሚኖ Aሲዶችን ክምችት ለማሻሻል በሚደረገው የፕሮቲን
ፍንከታ ሂደት ላይ፣ ኮርቲሶን Aስመንጪ ስልቶች ከዚህ
ተግባራቸው ሌላ Aይ-ኤል-1 (IL-1) (Inter-Leukin) የተባለ ውህድ
Eንዲመነጭ ምክንያት ይሆናሉ፡፡ IL-1 የነርቭ መልEክት Aመላላሽ
ነው፡፡ በኮርቲሶን Aስመንጪ ስልቶች Eና በIL-1 ምርት መካከል
የመደጋገፍ ግንኙነት Aለ፡፡ የAንደኛው መኖር የሌላውን
መመንጨት ያስከስታል፡፡ IL-6 ከዚህ ሌላ፣ IL-6 የተባለው ሌላ
ንጥረ-ነገር መመንጨትን ይቀሰቅሳል፡፡ በዚህ ምክንያት የ IL-1
መመንጨት Eስከቀጠለ ድረስ IL-6ም መመንጨቱን ይቀጥላል፡፡
የሕዋሳትን Eድገት በሚያፋጥኑ ብልቃጦች ውስጥ
Eንደታየው ከሆነ IL-6 የIንሱሊን Aምራች ሕዋሳትን DNA
መዋቅር ከጥቅም ውጭ ያደርጋል፡፡ Eምገምተው (ይህንን
Aመለካከቴን Aሳትሜዋለሁ) ቀጥሎ የቆየ የውሃ Eጦት Eና
ሳይታወቅ የቆየ የAካል Aሚኖ Aሲድ ፍንከታ መዛባት፣ የIንሱሊን
Aምራች የጣፊያ ሕዋሳትን DNA መዋቅር ከጥቅም ውጭ የማድረግ
Eድሉ Eጅግ የሰፋ ነው፡፡ ስለዚህ፣ የውሃ Eጦት በተያያዥነት
የሚከሰተው የAካል ውጥረት ውስጥ መግባት፣ ለIንሱሊን ጥገኛ
¾ስኳር በሽታ መንስኤ ሊሆን መቻሉን በግልፅ ይታያል፡፡
- ይህንን ከግምት በማስገባት፣ Aዲሱ የAመለካከት ለውጥ ውሃ
በሽታን በመከላከል Eና/ወይንም በመዳኑ ረገድ ያለውን
ሚና ግልፅ በሆነ መልኩ ማብራራት ይችላል፡፡ ከውሃ Eጦት
ጋር የተዛመዱ ውጥረቶችን Eና ተያያዥ Aካላዊ ጉዳቶችን
ለመከላከል በታታሪነት Eና በማሳለስ በየEለቱ ውሃን
መጠጣት፣ የAካላዊ ደህንነትን Eንከን Aልባነት
ያረጋግጣል፡፡ ከላይ ያብራራኋቸው Aሚኖ Aሲዶችም
የAካልን ተግባራት ባጠቃላይ መቆጣጠር የሚችሉበትን
ንፍቅ ይፈጥርላቸዋል፡፡ ቀላል ፕሮቲኖችን የያዙ ምግቦችን
በተመጣጣም መውሰድም Eነዚህን A.A.ዎች ለመፍጠርና
በተብቃቃ መጠን በAካል ውስጥ Eንዲገኙ ለማድረግ ይረዳል፡፡
በየEለቱ የEግር ጉዞ ማድረግ ጡንቻዎች በቅንጅት Eንዲሰሩና
በውጥረትና በጭንቀት የተነሳ በAካል ውስጥ የሚፈጠሩ Aካላዊ
የAሰራር ግድፈቶችን ለማረም ይጠቅማሉ፡፡
- ከላይ የተጠቀሱት ሶስቱ ዋንኛና መሠረታዊ ቅድመ
ሁኔታዎች፣ Aበይት የፀረ-Eርጅና መሳሪያዎች ናቸው፡፡
Eጅግ በጣም ጥሩ ጤናን Eና ርጥብ ቆዳን የማግኛ ዘዴዎች
ናቸው፡፡ ቆዳ ወደAካባቢ Aየር የሚለቅቀውን ውሃ
ያለማቋረጥ ለመተካትና በፊት Eና በኋላ ላይ የሚገኙ
ጥቃቅን የደም ስሮች ተከፍተው ለAየር ለተጋለጡት የቆዳ
ህዋሳት Aስፈላጊውን የምግብ ንጥረ-ነገር ሁሉ ለማድረግ
Aስፈላጊ ነው፡፡
- Aካል በቂ ውሃ በሚያገኝበት ጊዜ፣ለAጥጋቢ የወሲብ
ሕይወት Aስፈላጊ የሆኑት Aካላዊ ክንዋኔዎች Eና ሆርሞን
ነክ ቅድመ ሁኔታዎች ይስተካከላሉ፡፡ ከበቂ በላይ የሆነ
የወሲብ ፍላጎትም ይመጣል፡፡ በተጨማሪም፣ ከግንኙነት
በፊት Aንድ ወይም ሁለት ብርጭቆ ውሃ መጠጣት
ለወንዶች ብልት ዘላዊ ጠጣርነትን ለሴቶች ደግሞ የተሳትፎ
ደስታን ያመጣል፡፡
 11
በኤድስ ላይ Aዳዲስ ሀሳቦች

በዚህ ክፍል፣ ኤይድስ በከፍተኛ የAካላዊና ስሜታዊ ውጥረት የተነሳ

ሊከሰት ከሚችለው የAካላዊ ግንባታ ስርዓት መዛባት (metabolic
disturbance) UR ያለውን ግንኙነት Eና ስርዓተ-ተግባር
(physiological) ምክንያቶችን Aካፍላችኋለሁ፡፡ Eነዚህ ሀሳቦች
የራሴ የብዙ Aመታት ጥናትና ምርምር ውጤት ናቸው፡፡ ኤድስ
በቫይረስ መንስኤነት የሚከሰት ሳይሆን፣ ከመጠን በላይ በተጋነነ
Aኗኗር የተነሳ በግድየለሽ ውሳኔዎች የሚጠነሰስ የAካላዊ ግንባታ
ስርዓት መዛባት ነው፣ በሚለው የቀድሞ Aመለካከቴ ፀንቼ
Eንደቆምኩ Eገኛለሁ፡፡ በተጋነነ የAኗኗር ዘዬ የመምጣቱን Eና
የመከሰቱን ያህል፣ በድህነት Aረንቋ ውስጥ ተዘፍቀው በሚገኙ Eና
በረሃብ በሚጠቁ ማህበረሰቦች ውስጥ፣ ከፍተኛ በሆነ የተመጣጠነ
ምግብ Eጦት መንስኤነት ሊከሰት ይችላል፡፡ ይህ መገናኛ—ብዙሃን
Aንድን ማህበራዊ ችግር ለህዝብ በሚያሰራጩበት የAቀራረብ
ግፊት ከተጫኑብን የዘመናችን Eምነቶች ጋር ሙሉ ለሙሉ
ወይንም ፍፁም ተፃራሪ መሆኑን Aውቃለሁ፤ ዳሩ ግን የችግሩን
ገፅታዎች ባጠቃላይ፣ ግምት ውስጥ Aስገብቶ የመመርመሩ ፈንታ
ለሙያቸው ራሳቸውን ያስገዙ የሳይንስ ልሂቃንና ጠበብት ሃላፊነት
ይሆናል፡፡ Aሁን የኤድስን ምንነት መረዳት Eየጀመርን ነው፡፡
Aንድ ነገር Aወቀናል ፣ ኤድስ በቫይረስ መንስኤነት የሚመጣ
ያለመሆኑን፡፡ በዚህ ክፍል መጨረሻ ላይ፣ በኤድስ ጥናትና
ምርምር ዙሪያ Eየተካሄዱ ከሚገኙ የወደፊት Eርምጃዎች ጋር
ትተዋወቃላችሁ፡፡ ከዚህ ሌላ Eኔ በዚህ ውዝግብ ዙሪያ ከቆዩ
መሪዎች Aንዱ መሆኔን Aሳያችኋለሁ፡፡
Aሁን ባለንበት ነጥብ ላይ፣ በውጥረት የተነሳ የሚከሰቱ Aካላዊ
የግንባታ ስርዓት መዛባቶችን Aቀራረብ በመጠቀም፣ ስለኤድስ
የበለጠ ትክክለኛ ግንዛቤን ማግኘት የሚቻልበት ሁኔታ
ተፈጥሮAል፡፡ ይህ በሽታ የሚመጣው ለAመቺነት በተለምዶ (HIV)
ኤች.Aይ.ቪ ተብሎ በሚጠራው የቫይረሶች ምድብ ነው፣ ተብሎ
በተጫነብን ሀሳብ Eጅግ ስለተመሰጥን ብቻ Aዳዲስ ሀሳቦችን
Aንሰማም ብለን ጆሮAችንን መድፈን የለብንም፡፡
EስከAሁን ድረስ በሳይንሳዊ ስልቶች ግልፅ የተደረገውና
ግንዛቤን ያገኘው፣ የኤድስ ታማሚዎች ከተለመደው የAሚኖ Aሲድ
ጥርቅም ውህደት Eጅግ የተዛባ Aመጣጠን Eንደሚታይባቸው
ነው፡፡ ይህ የጥርቅም ውህድ በAካል ውስጥ ያሉትን Aሚኖ Aሲዶች
ሁሉ ያንተተ ነው፡፡ ዘወትር የሜቲዎናይን (methionine) ፣
የሲስቲን (cystine) Eና የሲስቲን (cysteine) የከፋ Eጥረት
ይታይባቸዋል፡፡ Eነዚህ ንጥረ-ነገሮች Eጅግ Aስፈላጊ Aሚኖ
Aሲዶች ናቸው፡፡ በAርጂኒን (arginine) Eና በግሉታሜት
(glutamate) መጠናቸው ላይም የብዙ Eጥፍ ጭማሪ ይስተዋላል፡፡
ይህ የAሚኖ Aሲዶች መጠን መዛባት ህመምተኞቹ የተባባሰ ደረጃ
ላይ ከመድረሳቸው ቀደም ብሎ ይታያል፡፡ በህመምና በግልፅ
የሚታይና የሚታወቅ የኤይድስ ህመም በሚያሰቃያቸው ግለሰቦች
ዘንድ ይህ የAሚኖ Aሲዶች መመጣጠን መዛባት በAካላቸው ጎልቶ
ይስተዋላል፡፡ ስለ ትሪፕቶሪን (tryptophan) በተወያየንበት ክፍል
Eንደተገለፀው፣ የAካል የAሚኖ Aሲድ ጥርቅም ውህድ ሊለወጥ Eና
ሊመናመን ይችላል፡፡ ይህ የሚሆነው ከሌሎቹ ይልቅ የተወሰኑት
በበለጠ መጠን ጥቅም ላይ ሲውሉ ነው፡፡
በተከታታይ በተደረጉ ሌሎች ሙከራዎች ላይ፣ Aይ.ኤል-6
(ህላ-6) Eና ሌሎች ቲ.ኤን.ኤፍ (TNF – tumor necrosis)
የመሳሰሉ መስል ንጥረ ውህዶች ቫይረሱን የማምረት ችሎታ
ያላቸውን ሕዋሳት በያዘ የሕዋስ ማራቢያ ብልቃጥ ውስጥ
በሚጨመሩበት ጊዜ፣ ኤች.Aይ.ቪ የተባሉት ቅንጣቶች (particles)
ይመነጫሉ፣ ወይንም ይወለዳሉ፡፡ Aስተውሉ፣ Aይ.ኤል-6 (ህላ-6)
ወይንም ቲ.ኤን.ኤፍ (TNF) በዚያው ብልቃጥ ውስጥ ከመታከሉ
ቀደም ብሎ ሲስታይን (cystine) የተባለው Aሚኖ Aሲድ ቢጨመር
ግን፣ የኤች.Aይ.ቪ ቅንጣቶች Aይመረቱም፡፡ ይህ ማለት፣
በኤች.Aይ.ቪ ምርት Eና በቫይረሱ Aሳደጊው ሕዋስ የAሚኖ Aሲድ
ይዘት መካከል ቀጥተኛ ግንኙነት Aለ ማለት ነው፡፡ ላይ ላዩን
ሲታይ፣የኤይድስ ህመምተኞች የAካላታቸው የAሚኖ Aሲድ
Aመጣጠን ሚዛን መዛባት ሰለባዎች ናቸው፡፡ ማለት ያስችላል፡፡
የፕሮቲን Aዋሃድ Eና Aሰረጫጨት ስርዓታቸውን ማስተካከል
ቢችሉ፣ Aካላታቸው ከባድ Iንፌክሽኖችን ለመዋጋት
የሚያስችለውን በቂ ተቋቋሚነትን ወይንም መከላከያን ማምረት
ይችላል፡፡ Eንደውም፣ Aካል ራሱን ከሌሎች ባክቴሪያዎች
ለመከላከል የሚጠቅሙትን ፀረ-ሕዋስያን (antibodies) ለማምረትም
ቢሆን Eንኳን ትክክለኛ Aመጣጠን ያለው የAሚኖ Aሲዶች ውህድ
ያስፈልገዋል፡፡
ቫይረስ ብቻ Eንጂ በኤይድስ ህመምተኞች ላይ
የሚስተዋለው የAካል ስርዓተ ተግባር ሚዛን መዛባትን መመልከት
ያለመቻላችን ያሳዝናል፡፡ የAይ.ኤል-6 የበታች የስልጣን ተዋረድ
የAካላዊ ግንባታ ስርዓት ሚናዎች፣ ከኮርቲሶን (cortisone)
ማመንጫ ስልቶች ጋር Eና ከAይ.ኤል-1 ምርት ጋር ያላቸውን
ቁርኝት ያለመረዳታችንም ሌላው Aሳዛኝ ነገር ነው፡፡ Eነዚህ Eና
ሌሎች በEነዚህ ምድብ ክፍል ውስጥ የሚገኙ ንጥረ-ነገሮች፣
የሚመረቱት ውጥረትን ለመዋጋት Eና ከየትኛውም ዓይነት
ውጥረትን ፈጣሪዎ ጋር በሚደረግ ትንቅንቅ የሚፈጠሩ ጥፋትን
ውድመቶችን ለመጠገን ዓላማ፣ ከAካል ጥሬ ሀብቶች ላይ ወሳኝ
የሚባሉትን ለማሰባሰብ ነው፡፡ ተግባራቸውም በAካል ጡንቻዎች
ውስጥ የተቀመጡ ፕሮቲኖችን መሰባበር Eና ጉበት
ወደሚጠቀምባቸው መሠረታዊ Aሚኖ Aሲዶች መለወጥ ነው፡፡
ስለዚህም፣ በከባድ ውጥረት በሚፈጠር ውድመት ውስጥ
የሚስተዋለው Aካሄድ፣ ዋንኛ ንጥረ ነገሮቻቸውን ለAስቸኳይ ጊዜ
ዳግም ጥቅም ማሰባሰብና ማስታጠቅ ነው፡፡ ይህ ሂደት Aካል ከራሱ
Aካል ላይ የሚመገብበት ሂደት ነው፡፡
ፊቱ የተደበደበ ቦክሰኛ ወይ በድንገተኛ Aደጋ ቅጥቅጥ
የደረሰበት ወይንም ከተደጋጋሚ ቀዶ-ጥገና በኋላ፣ የተጎዱት የAካል
ክፍሎች Eና ዳግመኛ የሚያገለግሉት Aካላት ጥገና Eና Eድሳት
የሚወስኑት Eነዚህ የAካላዊ ተግባር ስርዓቶች ናቸው፡፡ የዳግም
ግንባታ ሂደቱ መጠነ-ሰፊ ሆኖ Aይ.ኤል-6 Eና ቲ.ኤን.ኤፍ
ከተሳተፉበት፣ ከጥቅም ውጭ የሆኑና Eየሞቱ ያሉ ሕዋሳቱ DNA
Eና RNA Eየተሰባበሩ ቅንጥብጣቢ መሰሎቻቸውን ይፈጥራሉ፡፡
ይህ ሂደት Eየፈረሰ የሚገኝ ትልቅ ህንፃ በቡልዶዘር መፈንቀል
ያልተቻለውን የብረት መዋቅር Eየነቃቀሉ ለየብቻ ከመውሰድ ጋር
ይመሳሰላል፡፡ ይህ ሂደት በቀዶ ጥገና ቁስሎች ጥናት ውስጥ
ከፍተኛ ግንዛቤን ያገኘ ሂደት ነው፡፡
የቫይረስ ሳይንስ ተመራማሪዎች Eነዚህ ሁለት ንጥረ-ነገሮች
በAካል ውስጥ ያላቸውን የማፍረስና የማፅዳት ተግባር ደረጃዎች፣
ለሕዋስ ምቹ የማደጊያ ስፍራ ላይ ከሚታይ የኤች.Aይ.ቪ ምርት
ደረጃዎች ጋር ማመሳሰላቸው የሚያሳዝን ነው፡፡ ኤድስ በቫይረስ
መንስኤነት የሚመጣ በሽታ ነው፣ የሚለው Aወዘጋቢ ሀሳብ
የሚለየው በዚህ ተያያዥነት የሌለው የመረጃ ሽራፊ መሠረት ላይ
ነው፡፡ ለምን? ምክንያቱም በAይ.ኤል-6 ወይንም በቲ.ኤን.ኤፍ
Aማካይነት የሚፈጠሩትን ቅንጣቢዎች ራሳቸውን ለማሳየት Eና
ለመለየት ተብሎ የተደረገ ሙከራ Aለ፡፡ ኤች.Aይ.ቪ የሚል ስያሜ
የተሰጣቸውም ከEነዚህ DNA Eና RNA ቅንጣቶች ለጥቂቶቹ
መሆኑን ይጠቁማል፡፡ ለዚህም ነው የተለያዩ ዓይነት ቫይረሶች
የተፈጠሩት፡፡ የበለጠ የሚያሳዝነው ነገር፣ የኤች.Aይ.ቪ የAሚኖ
Aሲድ Aመጣጠን/ይዘት ቫሶፕሬሲን (vassopressin) ከተባለው
ሆርሞን ጋር Eጅግ ተመሳሳይ መሆኑ ነው፡፡ የኤች.Aይ.ቪን ተግባር
የሚያሽመደምድ ክትባት የቫሶፕሬሲንን ተግባርም የማሽመድመዱ
Eድል የሰፋ ነው፡፡ ለኤች.Aይ.ቪ ገና EስከAሁን ክትባት ሊገኝለት
ያልቻለበት ምክንያትም ይኸው ነው፡፡ የመጨረሻው Aስከፊና
Aሳዛኝ ጥግ ግን፣ ኤች.Aይ.ቪ ፖዘቲቭ የሆነ ነው በሙሉ ብዙም
ሳይቆይ ይሞታል የሚለው "የሀሳብ ማስታወቂያ" ነው፣ ምክንያቱም
በማይድን በሽታ የመያዝ ጭንቅ በራሱ ገዳይ ሊሆን ይችላል፡፡
በዚህ ጉዳይ ስሜትን ነኪነት ሳንሸነፍ፣ በሰው ልጅ Aካል
ሳይንሳዊ ግንዛቤ ላይ ብቻ Aትኩሮታችንን ካነጣጠርን፣ Aንድ
ልናስተውለው የሚገባን ሐቅ ይኖራል፡፡ የሴት የወሲብ ብልት፣
የመቀመጫ ቀዳዳና ትልቁ Aንጀት የተሰሩት ለተለያዩ ዓላማዎች
ነው፡፡ ሁለቱም Aካላት የስቃይንና የደስታ ስሜትን ከሚመዘግበው
Aንድ መዓከላዊ ስርዓት ጋር የተያያዙ ተመሳሳይ የስሜት ህዋሳዊ
ስርዓቶች Eንዳላቸው Eሙን ነው፡፡ ዳሩ ግን መዋቅራዊ
ተመሳሳይነት የላቸውም፡፡ የሴት ብልት ወፍራም Eና ባለ ብዙ
ንብርብር የህዋሳት ንጣፍ Aለው፡፡ ይህ ንጣፍ ከውስጥ በኩል
የወንድ ዘር ፈሳሽን በቀላሉ የማይመጥ ቢሆንም ሰበቃን Eና ከባድ
ሃይልን መቋቋም ይችላል፡፡ Eዚህ ስፍራ ላይ Eንኳን፣ Eነዚህን
ሀይሎች ለመቋቋሚያነት የሚረዱ የማለስለሻ ዝልግልግ ፈሳሾች
ይመነጫሉ፡፡ ከዚህ በተጨማሪ፣ የወንድ የዘር ፈሳሽ የሴት ብልት
ንጣፍን ሽፋን ውፍረት Eና ተቋቋሚነት የሚጨምሩ ኬሚካላዊ
ባህሪያት Aሉት፡፡ ይህ ውጤት በዘር ፈሳሹ በተነከረው የወንድ
ብልት ቆዳ ላይም ተመሳሳይ ተፅEኖ Aለው፡፡
ከዘር ፈሳሽ ጋር የሚመነጨው ሴሚናል የተባለው ፈሳሽ
Eጅግ ውስብስብ ውህዶችን የያዘ ነው፡፡ ትራንስ-ግሉታሚን-ኤስ
(TGE) የተባለ ኬሚካላዊ ንጥረ ነገርን ይዟል፡፡ ይህ ንጥረ-ነገር
Aንዳንድ ፕሮቲኖችን ከሌሎች ጋር ያጣምራል፡፡ የተወሰኑ
ሕዋሳትም ሞሽሾው በመፈረካከስ Eንዲሞቱ የማድረግ ሀይል
Aለው፡፡ በዚህም የተነሳ የሴት ብልትን ግድግዳ በማወፈር
ተለመዶውን የወንድና ሴት ተፈጥሮAዊ ግንኙነት ያለችግር
ለመወጣት ያስችለዋል ይህ የወንድ ዘር ፈሳሽ ባህሪይ በAንጀት
ውስጥ ሲሆን ሌላ ተፅEኖ ይኖረዋል፡፡ የAንጀትን ውስጥ ውሃን
የመምጠጥ ችሎታ ይለውጠዋል፡፡ በኤድስ ህመምተኞች ላይ
የሚታየው የተቅማጥ ችግር ምክንያቱ ይኸው ነው፡፡ ከዚህ ሌላ
የወንድ የዘር ፈሳሽ Eጅግ ከፍተኛ የተፈጥሮ በሽታ መከላከያ
Aድካሚ ባህሪይ ያላቸውን ፕሮቲኖች ይዟል፡፡
የወንድ የዘር ፈሳሽን ሽቅብ ወደ መሀፀን Aጓጉዞ በትቦዎቹ
በማሳለፍ ከሴቴ Eንቁላሎች ጋር Eንዲገናኝ ሂደቱን የሚያፋጥንለት
ይኸው የዘር ፈሳሹ የተፈጥሮ በሽታን ተከላካይ ሀይል የማሳጣት
ባህሪው ነው፡፡ Aካል፣ ወደመሀፀን የገቡ በሚሊየን የሚቆጠሩ የዘር
ፍሬዎች፣ የሚመለከታቸው Eንደወራሪ ሰራዊት ነው የዘር ፍሬዎቹ
የሚዋኙት ፈሳሽ ውስጥ በሚገኘው ፕሮቲኖች የበሽታ ተቋቋሚነትን
የማዳከም ባህሪይ Aማካይነት፣ የመሀፀን ግድግዳ ባይሸፈን Eና
ለዘር ፍሬዎቹ ከለላ ባይሆን ኖሮ ከግድግዳው ከፍተኛ ተቃውሞና
ጥቃት በገጠማቸው ነበር የዘር ፍሬዎቹ Eና በኋላም የሽሉ ደህንነት
ለመጠበቅ በዘጠኝ ወር Eርግዝናዋ ወቅት የEናትየዋ በሽታን
የመከላከል ሀይል መዳከም ይኖርበታል፡፡ ይህንን ተግባር
የሚያከናውን Aንድ ንጥረ-ነገር (ምናልባትም ኤስ.ቪ.Aይ.ቪ (SV-
IV) የተባለ ፕሮቲን) ይገኛል፡፡ ይኸው የወንድ የዘር ፈሳሽ በሽታን
የመከላከል ሀይልን የመቀነስ ባህሪይ፣ የዘር ፍሬንና በEርግዝና
ወቅት Eንዲሁም ሽሉ Aድጎ Eስኪወለድ ድረስ ደህንነታቸውን
በAስተማማኝ ሁኔታ ጠብቆ ያቆያል፡፡ በAብዛኛው በEርግዝና
የመጨረሻ ሶስት ወራት ወቅት የቲ4ከቲ8 (T4:T8) መጠን ንፅፅራዊ
መበላለጥ የተገላቢጦሽ Eንደሚሆን ማወቅ የሚጠቁመን ነገር
ይኖራል፡፡
በሴት ብልት ውስጥ የሚገኝ የወንድ የዘር ፈሳሽ Aልፎ
ወደግድግዳው Aይዘልቅም፡፡ ከሴት ብልት Aፈጣጠርና Aቀማመጥ
የተነሳ የዘር ፈሳሽ ወደታች ይንጠለፈጠፋል፡፡ በሌላ ጎን ደግሞ፣
የትልቁ Aንጀት ውስጥ የሚገኙት ሕዋሳት ለጉዳት የተጋለጡ
ናቸው፡፡ በትልቁ Aንጀት ውስጥ የገባ የወንድ የዘር ፈሳሽ ባለበት
ቆይቶ Eጅግ ከባድ Eና Aውዳሚ ባህሪውን በነፃነት Eንዲተገብር
ይፈቀድለታል፡፡ በፈሳሹ ውህዶች ውስጥ፣ የሚገኙት ንጥረ-ነገሮች፣
የገቡበትን ፍጡር በሽታን የመከላከል ሀይል ተቆጣጥረው
ከAገልግሎት ውጪ ሊያደርጉት የሚያስችላቸው ተፈጥሮ Aላቸው፡፡
ይህንን ተፈጥሯቸውን፣ የጦር ወይም የውጊያ ጆት Aይሮፕላኖች
ሳይታዩ ጠላት ወረዳ ገብተው ቦንባቸውን ለመጣል
Eንደሚጠቀሙበት ዓይነት፣ የራዳርን ተግባር ከሚያሰናክል
መሳሪያቸው ጋር Aመሳስሎ መመልከት ይችላል፡፡ ከዚህ የተነሳ
የዘር ፈሳሽ ወደAንድ ፍጡር Aካላዊ ስርዓት Eንዲገባ ከተፈቀደለት
የዚያን ፍጡር በሽታን የመከላከል ሀይል የማሽመድመድ ብቃት
Aለው፡፡ በኤድስ ታማሚዎች ላይም ከላይ የተጠቀሰውን የቲ4.ቲ8
ንፅፅራዊ የAመጣጠን መቀልበስ የሚያመጣው ይኸው የቅንጣቱ
(የቫይረሱ) ባህሪይ ነው፡፡
በሴትም ሆነ በወንድ ትልቅ Aንጀት ውስጥ የወንድ የዘር
ፈሳሽ በተደጋጋሚ በሚፈስስበት ወቅት በሽታን የመከላከል ሀይልን
መቀነሱ Aይቀሬ ነው፡፡ ይህ የሚፈጠረው በ”ቫይረሱ” Aማካይነት
ሳይሆን በዘር ፈሳሽ ኬሚካላዊ ባህሪያት የተነሳ ነው፡፡ ላለመፀነስ
በማለት ከተለመደው ወጣ ያለ ወሲብን የሚፈፅሙ ሴቶች፣ ይህንን
የወንድ የዘር ፈሳሽ ያለውን በሽታ የመከላከል ሀይልን የማሳጣት
ባህሪይ Aበክረው ሊገነዘቡ ይገባል፡፡
ከላይ ከተጠቀሰው በተጨማሪ፣ የAንጀት (የመቀመጫ
ቀዳዳ) ግድግዳ ለወሲብ በሚውልበት ጊዜ በግንኙነት ወቅት
የሚፈጠረውን ከፍተኛ የሀይል ጫና ለመቋቋም Aቅም የለውም፡፡
ይህን መሰል ወሲብን መፈፀም Eንዲቻል ያደረገው Aንድ ሀቅ
Aለ፡- የAንጀት ትቦ የውስጠኛ ክፍል ከባድ ህመምን መዝግቦ
ማስታወቅ የሚችል የስሜት ህዋስ ስርዓት ስለሌለው ነው፡፡
ከAንጀት ውጪያዊ ክፍል ላይ Eንጂ በውስጠኛው ክፍል ውስጥ
የሚደርስ የመላጥና የመሰንጠቅ ችግር ምንም የስቃይ ስሜትን
Aይፈጥርም፡፡ የውጪያዊው ልባስ ግን ህመምን መመዝገብ
በሚችሉ ነርቮች የተሞላ ነው፡፡ ልባሱ የሆድ ውስጥ ብልቶች
በምግብ መዋሃድ ወቅት የሚያደርጓቸው Eንቅስቃሴዎ ጊዜ
Aንዳቸው በAንዳቸው ላይ ያለችግር Eንዲንሸራተቱ የሚፈቅድ
ለስላሳ Aካል ነው፡፡ ትልቁ Aንጀት ግን በዚህ ፔሪቶኒየም በተባለ
ሽፋን በበቂ ሁኔታ Aልተሸፈነም፡፡
በዚህ የተነሳ ፣የትልቁ Aንጀት (ደንዳኔ) ግድግዳ Eጅግ
በመፋተግና ከመጠን በላይ በመለጠጥ መጠቀሚያ ሲደረግ፣
በሌሎች የAካላችን ክፍሎች ላይ ተመሳሳይ ግፍ ቢፈፀም
የሚሰማንን ዓይነት የስቃይ Eና የህመም ስሜት Aያመጣም፡፡
ደንዳኔ ተግባሩን ያለምንም Aቤቱታ የማከናውን ግዴታ ያለበት
የAካላችን መዋቅር መቋጫ ነው፡፡ ይህ ማለት ግን የደረሰው ጉዳት
ስሜትን ባያስመዘግብም ቅሉ በAካላዊ መዋቅር ስርዓት ሳይስተዋል
ያልፋል ማለት Aይደለም፡፡ የተጎዳውን Aካል ለመጠገን
የሚወስዱት Aካላዊ የሂደት ደረጃዎች ለሌላው Aካል ከሚደረጉት
በታችናቸው ማለትም Aይደለም፡፡
የትገና ስልቶቹ Aንድ Aካል ከሆኑ ሌሎች Aጋር ኬሚካሎች
ጋር Aብረው ተግባራቸውን የሚያከናውኑት የAስቸኳይ ጊዜ ደራሽ
ውህዶች ማለትም ቲ.ኤን.ኤፍ ፣ Aይ.ኤል-6 (ህላ-6) Aይ.ኤል-1
መመንጨት ይጀምራሉ፡፡ የደረሰው ጉዳት ከፍተኛ ሆኖ በAካባቢው
ህይወታቸውን የመሠረቱ ተውሳኮች (ባክነሪያ) ገደቦቻቸውን
በመጣስ ዘልቀው መንቀሳቀስ የሚያስችላቸው ከሆነ፣ የEነዚህ
የAስቸኳይ ጊዜ ጥገና ውህዶች የAመነጫጨት መጠን ከፍ ይላል፡፡
(በሙከራ Eንተስተዋለው ከሆነ የኤድስ ታማሚዎች ከመጠን በላይ
የሆነ የAይ.ኤል-6 የቲ.ኤን.ኤፍ መጠን በደማቸው ውስጥ
ይገኛል፡፡) ስለስኳር በሽታ ስንወያይ Eንዳነሳነው፣ ይህ ከፍተኛ
መጠን ያለው የAይ.ኤል-6 መጠን፣ በጣፊያ ውስጥ የሚገኙ
Iንሱሊን Aምራች ህዋሳትን ከጥቅም ውጪ ያደርጋል፡፡ ይህ፤
የከፋ፣ የመጨረሻ ደረጃ ላይ የደረሰ የኤድስ በሽታ ላይ
የሚከሰተውን የስኳር በሽታ ምክንያቱን ፍንትው Aድርጎ ያሳያል፡፡
Eነዚህ ውህዶች የሚሠሩት፣ ልክ ከመሬት መናወጥ በኋላ
ወደተጎዳው ስፍራ Eንደሚሄዱ የAደጋ ጊዜ ነፍስ Aድን ሰራተኞች
ነው፡፡ Aንደኛው ቡድን ፍርስራሹን ሲያፀዳ፣ ሌላው ቡድን ደግሞ
በፍርስራሹ ተቀብረው መውጫ ላጡ የAደጋው ተራፊዎ የሚሆን
ነፍስ ማቆያ ምግብና መጠጥ ያመላልሳሉ፣ ሌሎች ደግሞ ከጥቅም
ውጭ የሆኑ የኤሌክትሪክ፣ የውሃና የስልክ ወዘተ ግልጋሎቶችን
ወደየነበሩበት ይመልሳሉ፡፡ በAንዲት ከተማ Eለታዊ ህይወት
ውስጥ Eነዚህ ሁሉ ሂደቶች ይከናወናሉ፡፡ የሚከናወኑትም በሰዎች
Eና በማሽኖች Aማካይነት ነው፡፡ በሰው ልጅ Aካል ውስጥም
ከEነዚሁ ጋር ተመሳሳይ ሂደቶች ይከናወናሉ፡፡ Eነዚህን ተግባራት
የሚያከናውኑት ልUካን ግን ሆርሞኖች Eና ከበታቾቻው የሚገኙ
Iንዛይሞች ናቸው፡፡ መርሁ ግን ተመሳሳይ ነው፡፡ Eያንዳንዱ
ህዋስ ስብE/ማንነት Aለው፣ ስለዚህም ጥገና ሊደረግለት ከተቻለ
ባለበት ስፍራ ላይ በህልውና መቆየት ይፈልጋል፡፡ ተገነጣጥለው
መጠረግ የሚኖርባቸው የሞቱ Eና ጥገና ሊደረግላቸው የማይችሉ
ህዋሳት ብቻ ናቸው፡፡
በመቀመጫ ቀዳዳ መጎዳት ጊዜም፣ ከጥገና Aቅም በላይ
የሆነ መሰንጠቅና መላጥ ከተገኘ Eነዚሁ ልUንን የሚችሉትን
ጠግነው ያልቻሉትን ያስወግዳሉ፡፡ የተጎዳውን Aካል የመጀመሪያ
ንድፍ በማስመሰል Eንደገና መጠገኑ ጊዜ ይወስዳል፡፡ ከዚህ ቀደም
በተዳከመ ስፍራ ላይ ተደጋጋሚ ቁስለት ቢደርስ፣ የEነዚህን የጥገና
ልUካን በበለጠ የተጠናከረ ሀይል መገኘትን ይጠይቃል፡፡ ከጊዜ
በኋላ Eነዚህ ሆርሞኖች Eና የበታች Iንዛይሞቻቸው ከደም
ዝውውር ውስጥ የማይጠፉበት ቋሚ ምድብ ስፍራን የሚያገኙበት
ነጥብ ላይ ይደርሳል፡፡ በደንዳኔ ውስጥ የተፈጠረውን “ስሜት Aባል”
ክልላዊ ጉዳት ለመጠገን በከፍተኛ መጠን መገኘታቸውን Aካል
በደስታ Aይቀበለውም፡፡ በዚህ Eና የተግባራቸወ ምክንያታዊነት
ካለመስተዋሉ የተነሳ፣ የAሰራር ስልታቸው Aንዱ ክፍል፣ ለህዝብ
ለመሸጥ Eንዲመች ተደርጎ (....መ..) ኤድስን ተብሎ የተጠራውን
የAካል Aሰራር ስርዓት ነውጥ የሚያስከትል መንስኤ ተደርጎ
ተቀምጦ ይገኛል፡፡በሙከራ-ቤት ምርምር ላይ፣ ሲስቲን የተባለው
ንጥረ-ውህድ ለመራባት በተመቸ ብልቃጥ ውስጥ በሚገኙ ህዋሳት
ላይ ሲጨመር ኤች.Aይ.ቪን የማምረት ብቃታቸውን ሲያወርደው
ታይቶ ተረጋግጧል፡፡ በሌላ የሙከራ ቤት ምርምር ላይ ደግሞ፣
የኤድስ ታማሚዎች የሲስቲን Eና ቀድሞት የሚመነጨው
የሲስታይን (Cystine and Cysteine) Eጥረት ተስተውሎባቸው
ታይቷል፡፡ በEነዚህ፣ ለግንዛቤ ቀላል ሁለት ሙከራዎች Aማካይነት
የዚህ በሽታ Eድገት በAካል የግንባታ ሂደት (metabolic) መሠረት
ላይ የቆመ መሆኑ በግልፅ ሊታይ ችሏል፡፡ ኤች.Aይ.ቪን ለማምረት
የሚያስችል በቂ የAሰራር መዛባት ያልደረሰባቸው ሕዋሳት ሲስቲን
የተባለውን ሆርሞን ሲያገኙ፣ መዛባታቸው ታርሞ ኤች.Aይ.ቪን
ከማምረት ይታቀባሉ፡፡ Aሁን ማወቅ የሚጠበቅብን Aንድ ነገር
ብቻ ነው፡፡ ህም የኤድስ ታማሚዎች Eንዴት የሲስቲን Eጥረት
Eንደሚደርስባቸው ነው፡፡ የዚህን ክስተት ጥናትና ምርምር
መቀጠል Aለብን Eንጂ የኤይድስ በሽታ የሚመጣው በቫይረስ
የተነሳ ነው በሚል ግምታዊና ችኩል ድምዳሜ፣ ምርምሩን ማዳፈን
የለብንም፡፡
በEኔ Aመለካከት፣ የ”ኤች.Aይ.ቪ ምርመራ” የሚያሳየው
በደም ውስጥ ከጥቅም ውጭ የሆነ ሕዋስ ዲ.ኤን.ኤ (DNA) ወይንም
Aር.ኤን.ኤ (RNA) ፍንካች መኖሩን ነው፡፡ ማለትም የሕዋስ
Aስኳል (nucleus) መሰባበርን ሂደት የሚያመለክት ነው፡፡ በሌሎች
ብዙ የተለያዩ መንስኤዎች ሳቢያ ይህ ሊከሰት ይችላል፡፡ ከEነዚህ
መካከል የሲስቲንና የዚንክ Eጥረት፣ በተለይ ባላደጉ Eና በድሀ
ሃገሮች ውስጥ በሚገኙ ማህበረሰቦች ውስጥ Aንዱ ሆኖ ይጠቀሳ፡፡
ከዚህ በተጨማሪ፣ በደንዳኔ ውስጥ ለረጅም ጊዜ በሚቆይና
Eየጨመረ በሚሄድ Aካላዊ ጉዳት የሚፈጥረው የሰውነት ውስጥ
ፕሮቲን ክምችት መመናመን፣ ይህንኑ ሊያመጣ ይችላል፡፡ ይህ
ምርመራ ብቻውን በጾም ውስጥ ይህን በሽታ የሚያስከትለው ነገር
መኖሩት ያለስህተት የሚያመለክት Aይደለም፡፡ ኤች.Aይ.ቪ ራሱ
የሚመረተው በAካል የAሚኖ Aሲድ ክምችት ውህዶች ላይ
በሚፈጠር ከፍተኛ ያለመመጣጠን ነው፡፡ የኤች.Aይ.ቪ ቅንጣቶቹን
ሳይሆን የበሽታውን ታማሚዎች የሚገድለውም ይኸው የAሚኖ
Aሲድ ክምችት ያለመመጣጠን የሚያመጣው Aውዳሚ ውጤት
ነው፡፡
ይህ Aባባል፣ ኤች. Aይ.ቪ በደም ይተላለፋል በሚለው
ሀሳብ ላይ Aትኩሮታቸው Eንዲያነጣጥር በተደረገባቸው ሰዎች
ህሊና ውስጥ ብዙ ጥያቄዎችን ይጭራል፡፡
ደም የተፈጠሩትን የኤች.Aይ.ቪ ቅንጣቶች ይዞ ሊገኝ
መቻሉ Eውነት ነው፣ ዳሩ ግን ይህ ደም ከዚህ በተጨማሪ ሌሎች
ብዙ ሆርሞኖችን Eና የነርቭ መልEክት Aስተላላፊዎችን ይዟል፡፡
ከEነዚህ መካከል የተወሰኑት ገና ምንነታቸው Aልታወቀም፡፡ በደም
Eና በሌሎች የAካል ፈሳሾች ውስጥ የሚገኙት ሌሎች ንጥረ
ነገሮችን /ቅንጣቶች ወዘተ... ያላቸው Aካላዊ ተፅEኖዎች ካልታወቁ
በስተቀረ፣ ኤይድስ የሚመጣው በኤች.Aይ.ቪ ነው ብሎ መደምደም
Aይቻልም፡፡
ለዚህ ሀሳብ ማረጋገጫነት ጥሩ ምሳሌ የሚሆኑን፣ የተከበሩ
ሎሬት Eና Eንግለሊ ውስጥ ያለው የሮያል ሶሳይቲ ፕሬዚዳንት፣
ሰር ፒተር ሜዳዋር ናቸው፡፡ በAንድ ወቅት Eንደተናገሩት ከሆነ፣
በAካላችን ውስጥ የሚገኙና Aንድ ጊዜ ወደተግባር ከተቀሰቀሱ
የግለሰቡን ሞት የሚያቀናብሩ ልዩ ዘረ-መሎች (genes)
መኖራቸውን ነው፡፡ በሌላ Aነጋገር፣ ሞት Eንኳን ቢሆን ስርዓት
ያለውና በቁጥር የሚመራ ክስተት ነው፡፡ Eዚህ ላይ ጥያቄው
ይነሳል፤ የጠራ ጾታዊ ማንነት የሌላቸውና የተፈጥሮ የመራቢያ
ስርዓት የማይስባቸው ግለሰቦች፣ ጊዜ ህልፈታቸውን የሚያፈጥኑትን
ዘረ-መሎች ለመቀስቀስ ከሌሎች ይልቅ የተጋለጡ ይሆኑ?
ሠሮዲህ Eና ላይማንግሩቭ የተባሉ የሳይንስ ተመራማሪዎች
ባደረጓቸው ተከታታይ ሙከራዎች Eንዳሳዩት ከሆነ፣ "ውጥረት
ውስጥ የገባ Aንጀት" ሀይለኛ የሆነና ውጤቱ ለረዥም ጊዜ የሚቆይ
ሆርሞንን ያመነጫል፡፡ ይህ ሆርሞን ከAካል ፈሳሾች ጋር ከAንድ
Eንስሳ ወደሌላ መተላፍ ይችላል፡፡ በተላለፈበት Eንስሳ ውስጥም
ለተወሰነ ጊዜ መቆየትና ተመሳሳይ የሆነ ኮርቲሶንን የማስመንጨት
ውጤትን ይፈጥራል፡፡
የኮርቲዞን Aስመንጪ ስርዓቶች የተወሰነ ደረጃ ላይ
በሚደርሱበት ወቅት፣ ከኤች.Aይ.ቪ ቅንጣት መፈጠር ጋር
ተመሳሳይ የሕብሉ በራይ (DNA) መከፋፈል Eና የተወሰነ
የሕዋሳት Aስኳልን (ኒውክሊየስ) የመሰባበር ውጤትን ያመጣሉ፡፡
Aሁንም፣ ይህ ከምርመራዎች Eይታ Aኳያ የኤች.Aይ.ቪ ቅንጣት
መመረትን የሚወክሉ ቢሆኑም፣ Eውነታው ግን ሂደቱ የAካል
Aሰራር ስርዓት (metabolic) መዛባት ነው፡፡
በAካል ሕዋሳት ውስጥ ተግባራቸውን የሚያከናውኑት
የማምረቻ ሂደቶች ሁሉ የስራ ቦታቸው ፈሳሽ ውስጥ መሆኑን
መረዳት Aለብን፣ Aንድ Aይነት የመልህቅ ስርዓት የማይኖር ከሆነ
የተወሰኑ የስራው ባልደረቦች ተንሳፍፈው ሊወሰዱ ይችላሉ፡፡
ማብራሪያ የሚያስፈልገው Eጅግ Aስፈላጊ ነጥብ፣ ብዙ የሳይስቲን
Eዞች ተሰባስበው ለመልህቅነት የሚያገለግል ገመድ መሰል
ሰንሰለት ማበጀታቸው ነው፡፡ ይህ መልህቅ የዲ.ኤን.ኤ ስብስቦችን
መስመር ቦታቸውን ሳይለቁ ባሉበት ይዘው ከሚያቆዩ የተወሰነ
ቁጥር ያላቸው ሳይስቲኖች (cysteines) ጋር የተጣበቁ የዚንክ
(zinc) ሜንጦዎች Aለው፡፡ ይህንን መዋቅር በልብስ በመስቀያዎች
በረዥም ገመድ ላይ ታጥበው ከተንጠለጠሉ ልብሶች ጋር
ማመሳሰል ይቻላል፡፡ ይህ መዋቅር የዲ.ኤን.ኤ (DNA) ክፋይ
Aካላት ተገንጥለው Eንዳይባዝኑ ለማድረግ ይጠቅማል፡፡
በወንዶችና በሴቶች ላይ፣ የጾታ/ የወሲብ ሆርሞን ተቀባይን
መዋቅር፣ Aፈጣጠሩ Eና ግልጋሎቱ የሚወሰነው በዚህ የዚንክ Eና
የሳይስቲን የማሰሪያ ጣቶች Aማካይነት ነው፡፡ ይህ
የሚያመለክተው፣ በኤይድስ ተጠቂዎች ነው የሚታየው የሳይስቲን
Eጥረት፣ በመጀመሪያ ከተገመተው Eጅጉን የላቀ ከፍተኛ
Aትኩሮትን Eና ማሰላሰልን የሚጠይቅ ጉዳይ መሆኑን ነው፡፡
በሁለቱም ጾታዎች ላይ የሚከሰተው ጾታን Aምኖ ያለመቀበል
ባህሪይ (የተቃራኒ ጾታን ቦታ መያዝ Aዝማሚያ) Aመጣጡን
ቀዳሚ መንስኤው፣ በተለይ የሳይስቲን Eና የዚንክ "ንፅፅራዊ"
መራቆትን ያካተተ የAካል Aሚኖ Aሲድ ኩሬ ውህድ ሚዛን
መዛባት ይሆን? Eኔ ይህ መከሰት የመቻሉ Eድል የሰፋ ነው የሚል
Eምነት Aለኝ፡፡
በልባችሁ ሳይሆን በህሊናችሁ በ"ምታስቡበት" ጊዜ፣ ራሳችሁን
መጠየቅ ያለባችሁ Aንድ ነገር Aለ፡- የኤድስን ቀዳሚና
የመጀመሪያ መነሾ፣ ተፈጥሮAዊ የጾታ ሚዛንን Eስከሚያዛንፍበት
ደረጃ ድረስ፣ በAካል ውስጥ የሚፈጠር የAሚኖ Aሲድ ውህድ ሚዛን
መዛባት ከሆነ ታድያ ኤድስን መከላከል ይቻል ይሆን? ይህንን
የAካላዊ Aተገባበር ሚዛን መሳት ልናርምበት የምንችልበት
የመጀመሪያው ምክንያታዊ ርምጃ፣ የተዛባውን ሚዛን በጥንቃቄ
ወደነበረበት መመለስ Eና ለግብረ-ሰዶማዊ ሙከራዎች Eጅን
መስጠት ያለውን Aውዳሚና Aጥፊ ውጤት ለማስተማር
Aስፈላጊውን ሁሉ ማድረግ ይሆናል፡፡ ማስተዋል ያለብን ነገር፣
ተፈጥሮAዊ የዘር/ የAብራክ ክፋይን ለማፍራት የማስችል ትክክለኛ
ያልሆነ የAሚኖ Aሲዶች ሚዛናዊ ውህደት ከሌለ፣ የዚህ ክስተት
ቀጥተኛ ተፅEኖ በመጀመሪያ የሚያርፍባቸው፣ የወሲብ/ የጾታ
ሆርሞኖች Eና ተቀባይዎቻቸው መሆናቸውን ነው፡፡ የዚህ ተፅEኖ
ተቀባይዎች ለመሆን የበቁት የዚህ ፍጡር (የሰው) ተፈጥሮAዊ
ንድፍ Eንዳይቀየር ተብሎ Eንደሆነ መገመት Eንችላለን፡፡ ተፈጥሮ
ጾታን የቀረፀችው የማራባት Eና ዘርን የመተካት ባህሪውን
ተመርኩዛ መሆኑን ማስታወስ ይኖርብናል፡፡
Eዚህ ላይ Aንድ ማህበረሰባዊ ጥርጣሬ ይከሰታል፡፡ በAሁኑ
ወቅት (በAሜሪካ ባህል)፣ Eየተስፋፋ የመጣው በግብረሰዶማዊ
ህይወት የመርካት መጤ ልማድ በማህበረሰብ Eና በወላጆች ዘንድ
ባጠቃላይ ተቀባይነትን ካገኘ፣ በዚህ ህይወት ውስጥ ያሉትን
ግለሰቦች ከፍጥረት መዝገብ ላይ በፍጥነት Eንዲጠፉ
Eየፈረድንባቸው ይሆናል፡፡ በሰው ልጅ Aካል ንድፈ-ተፈጥሮ ውስጥ
የተካተቱ የተወሰኑ "ፍፃሜያቸው የማያምር" Aቅጣጫዎች Aሉ፡፡
የወሲብ ስሜትን ከተፈጥሮ ውጭ በሆኑ የተራEክቦ ልምዶች
ማርካት መሻትም፣ ከEነዚህ Aቅጣጫዎች Aንዱ ነው፡፡
በኤይድስ (AIDS) ምሕፃረ - ቃል Aማካይነት ብዙ የበሽታ
ዓይነቶችን Eርስ በEርስ በማገናኘትና፣ ኤይድስ ቀስ በቀስ
Aመንምኖ ከሚገድል Aንድ ቫይረስ ይመጣል የሚለውን ሀሳብ
በህዝብ ላይ ማስረፁ የተሳካላቸው የሙያ ባልደረቦቼ በሰው ልጅ
ላይ ትልቅ በደልን Eየፈፀሙ ይገኛሉ፡፡ ከEውነታው Eጅግ
Aፈንግጠዋል፣ ይህንን በማድረጋቸውም፣ የጥናትና ምርምር
መEዋለ-ንዋይ በበለጠ ያገኛሉ፣ የበለጠ ቁጥር ያላቸውን የምርመራ
መሳሪያዎችን ይሸጣሉ፣ የታካሚዎችን ጤና በበለጠ ፍጥነት
የሚያቃውሱ መርዘኛ ኬሚካሎችን ገበያ ያደራሉ፡፡
ሌላው ሊነሳ የሚችል ጥያቄ፣ በደም ስር የሚወስዱ ሞርፊንን
Eና ሔርይንን የመሳሰሉ Aደንዛዥ Eጾች ከኤይድስ መፈጠር ጋር
ያላቸውን ዝምድና የሚመለከት ነው፡፡ መልስ ሊሆን የሚችለው
Eነዚህ Eጾች ውስጥ የሚገኙ ኬሚካሎች ባህሪያት በAካል Aተገባበር
ላይ የሚኖራቸው ተፅEኖ ይሆናል፡፡ ሞርፊን መሰል ንጥረ- ነገሮች
ተፅEኖAቸውን የሚያሳርፉት፣ ሴሮቶኒን የተባለውን ሆርሞን
Eንደነርቭ መልEክት Aመላላሽ በመጠቀም መልEክቶችን
በሚያንሸራሽረው የነርቭ ስርዓት Aማካይነት ነው፡፡ ይህ የነርቭ
ስርዓትና ሞርፊን መሠል ንጥረ-ነገሮች የAካልን የሜታቦሊዝም
ሂደት ማዛባት ይችላሉ፡፡ የAካል ተፈጥሮAዊ ሞርፊኖች የሚባሉት
Iንዶርፊኖች (Endorphins) ፣ የህመም ስሜትን Aዳፍነው
ማደንዘዝ ብቻ ሳይሆን በረሀብ ስሜት ደረጃንም መለወጥ ይችላሉ፡፡
ሞርፊንና ሔሮይን የሚወስዱ ግለሰቦ የምግብ ፍላጎታቸው
ስለሚጠፋ በትክክል Aይመገቡም፡፡ Aካላቸው ራሱን መመገብ
ይጀምራል፡፡
ከዚህ በተጨማሪ፣ ያለማቋረጥ Aደንዛዥ Eጾን የሚጠቀሙ
ሰዎች፣ መጀመሪያውኑ ሱሱ ውስጥ ናስገባቸው ምክንያት የተነሳ፣
Aሊያም Eፁን ዘወትር ማግኘት ከመቸገር የተነሳ በመንፈስ
ጭንቀት ውስጥ የሚገኙ ሰዎች ናቸው፡፡ ያም ሆኖ ይህ ግን፣
የውጥረት Aካላዊ Aተገባበር ይነግስባቸዋል፣ በተለወጠው
ሜታቦሊዝማቸው የተነሳም፣ Aካል ከሚፈልገው Eለታዊ Aቅርቦቶች
መንከል የሚበቃውን Aያገኝም፡፡ Aፒየም የተባለው Eፅ ይጤስ
በነበረባቸው ሀገሮች ውስጥ ከEነዚህ Aጫሾች Aብዛኞቹ በሳምባ
Iንፌክሽን በሽታዎች ሞተዋል፡፡ ይህ ክስተት Aሁን በቫይረሱ
Eና በተበከሉ መርፌዎች ላይ Eየተላከከ ይገኛል፡፡
ከዚህ በተጨማሪ፣ በሰው Aካል ውስጥ “ኤች.Aይ.ቪ” በተገኘበት
Eና የተፈጥሮ በሽታ የመከላከል ሀይል መዳከም ምልቶች
Eስከሚታዩበት ድረስ የብዙ Aመታት ጊዜ መኖሩን ማወቅም
Aስፈላጊ ነው፡፡ በዚህን የጊዜ ክፍተት መሀል የሚፈጠረው የAሚኖ
Aሲድ መዛባት “ከኤይድስ ቫይረስ” የበለጠ Eጅግ Aደገኛ ጉይ
ሀይል Eንደሆነ ላረጋግጥላችሁ Eወዳለሁ፡፡ በመጀመሪያው ደረጃ፣
Aካል ቫይረሱን የሚያጠቁ ፀረ-ተዋሃሲያንን (antibodies) ማምረት
ይጀምራል፡፡ የሁሉም ፀረ-ተሀዋስያንምርት መጠነ-ቁጥር ከበቂ
በታች የሚሆነውና ውጤት-Aልባነታቸው የሚገላው ከጥቂት ጊዜ
በኋላ ብቻ ነው፡፡ የተመጣጠነና ሚዛኑን የጠበቀ የAሚኖ Aሲድ
ጥርቀም ውህድ በAካል ውስጥ መኖሩ፣ ነጭ የደም ሕዋሳት Eና
የጉበት ሕዋሳት ፀረ-ተዋሕስያንን Eንዲያመርቱ Eጅግ በጣም
Aስፈላጊና ወሳኝ መሆኑን ማስታወስ Aለብን፡፡
 Aንደኛው የኤች.Aይ.ቪ ኤይድስ ጭካኔ፣ ኤች.Aይ.ቪ ፖዘቲቭ
ከሆኑ Eናቶች በሚወለዱ ህፃናት ላይ የሚያደርሰው ጥቃት ነው፡፡
Eናቲቱ በAካሏ ውስጥ ከሚገኙ Aሚኖ Aሲዶች የተወሰኑት ላይ
Eጥረት ያለባት ከሆነ፣ ለህፃኑም ተገቢ Eድገትንና መፋፋትን
የሚሠጡትን የተመጣጠኑ Aሚኖ Aሲዶች ማስተላለፍ
Aይቻላትም፡፡ Eቲቱ በጥቂቱ Eንኳን የሜቲዮናዲን፣ የሳይስቲን
(cystine) ፣ የሲስቲን (cistine) ፣ የትሪፕቶፋን (trypitophan) Eና
የሌሎች Eጥረት ካለባት፣ ህፃኑም ቢሆን በሕዋስ Eድገት ወቅት
የዲ.ኤን.ኤ መፈንከት ሊያስከትል ለሚችል ተመሳሳይ Eጥረት
መጋለጡ Aይቀሬ ነው፡፡ ይህ ተጋላጭነቱ በተለይ በጡት መጥቢያ
የEድገት ደረጃው ላይ ያይላል፡፡

በኤይድስ መስክ የሚደረጉ ጥናቶች

በE.ኤ.A 1992 ግንቦት ወር ላይ፣ ከAውሮፓና ከAሜሪካ

የተወጣጣ Aንድ የሳይንስ ተመራማሪዎች ቡድን ሆላንድ ውስጥ
ተሰበሰበ፡፡ የስብሰባው ዓላማም ኤይድስን በቫይረስ መንስኤነት
የሚመጣ Aድርጎ የማሰብን ስር-የሰደደና ጎልቶ የተነሰራፋ
Aመለካከት የሚቃወም ንቅናቄን መጀመር ነበር፡፡ በዚህ ቡድን
ውስጥ ከተካተቱት ተጠቃሽ ግለሰቦች መካከል ሁለቱ፣ ፈረንሳዊው
ፕሮፌሰር ሉክ ሞንነግነር Eና ፕሮፌሰር ዲውስበርግ ከAሜሪካ፣
ይገኙበት ነበር፡፡
የፓስተር ተቋሙ ፕሮፌሰር ሉክ ሞንነግነር፣ በኋላ ላይ
ኤች.Aይ.ቪ ተብሎ የተሰየመውን ቫይረስ ለመጀመሪያ ጊዜ ያገኙ
ናቸው፡፡ Eኚህ ፈረንሳዊ ፕሮፌሰር የተፈጥሮ በሽታ ተከላካይ
ስርዓትን ተግባር ገድቧል የተባለውን ቫይረስ ለይተው Eና ነጥለው
ያወጡ ናቸው፡፡ የቫይረሱን ናውም፣ በAካል ውስጥ የሚገኝን ይህን
ቫይረስ ለመለየት Eና መኖሩን የማረጋገጫ ምርመራ የማድረጊያ
ስልት ለመፍጠር ጥናት ያደርጉ ለነበሩት ዶክተር ሮበርት ጋሎ
ላኩላቸው፡፡ Aሜሪካዊው ዶክተር ጋሎ ዘግየው ብለው ለፈለሰፉት
የኤች.Aይ.ቪ መመርመሪያ መሳሪያ ፓተንት (የፈልሳፊነት
ማረጋገጫ/ የAEምሮ ንብረት ባለቤትነት) ጥያቄ Aቀረቡ፡፡
የፈረንሳይ መንግስት ቫይረሱን በመጀመሪያ ያገኘሁት Eኔ ነኝ
በሚል ሕጋዊ የመብት ይገባኛል ክርክር ጀመረ፡፡ ከብዙ የፍርድ
ሒደት በኋላ በመጨረሻ ላይ ሁለት ጎራዎች በAንድ ነገር ላይ
ተስማሙ፡፡ ይኸውም ከመመርመሪያው መሳሪያ ሽያጭ ከሚገኘው
ገቢ የተወሰነውን ለመካፈል Eና የተቀረው ገቢ በኤይድስ ጥናትና
ምርምር ላይ ወጪ Eንዲደረግ በማለት፡፡ ፈረንሳይ ግን ውሳኔውን
በAመኔታ ተቀብላ ዝም Aላለችም፡፡ ተነጠቅኩ የምትለውን
ሳይንሳዊ የAEምሮ ንብረት ክስ በመቀጠል ጉዳዩ በበለጠ Eንዲጣራ
ጫና Aሳደረች፡፡ ብዙ ማጣራት ከተደረገ በኋላ ዶክተር ጋሎ
በመጀመሪያ ለፓተንት (ለAEምሮ ንብረት ባለመብትነታቸው)
የተጠቀሙት ከፕሮፌሰሩ ሉክ ሞንነግነር የተላከላቸውን የቫይረሱን
ናሙና Eንደነበር ተረጋግጧል፡፡

ፕሮፌሰር ቀድሞ የነበራቸውን Aቋም ቀልብሰው፣ ቫይረሱ

በኤድስ በሽታ ላይ ያለው ቦታ ቀዳሚ Aይደለም ወይንም Eንብዛም
ነው፣ የሚል Aዲስ Aቋም ያዙ፡፡ ከAንድ ጋዜጣ ጋር ያደረጉት
ቃለ-ምልልስ Eንደሚያመለክተው (London Sunday Times, 26
April 1992) ፕሮፌሰሩ፣ ኤይድስ ሌሎች መንስኤዎች ሊኖሩት
መቻሉን Aምነወ ተቀብለዋል፡፡ ኤች.Aይ.ቪ ባይኖር Eንኳን
ኤይድስን ሊፈጠር የመቻል Eድል Eንዳለው የሚጠቁም Aቋም
ይዘው ተስተውለዋል፡፡ ፕሮፌሰሩ፣ በኤይድስ ጥላ ስር የተጠቃለሉ
የጤና ችግር ቡድኖች ሁሉ ብቸኛ መንስኤና Aቀናባሪ ቫይረሱ
ነው፣ የሚለውን ሀሳብ የሚቃረኑ ከባድ ተቃውሞዎች ሳይገጥሟቸው
Aይቀሩም፡፡ በEኚህ ፕሮፌሰር ህሊና ውስጥ ይህ ነው የማይባል፣
ስር ነቀል ለውጥ ተከስቶ ታይቷል፡፡

ቫይረሱ ከምን ከምን ተፈጠረ ወይንም ይዘቱ ምንድነው፣

በሚለው Eንቆቅልሽ ዙሪያ ጥናታቸውን ያካሂዱ የነበሩት ፕሮፌሰር
ዲውስበርግም ከሌሎች ባልተለየ፣ የቫይረሱን በሽታ Aምጪ
ባህሪያት Aምነው Eየተቀበሉ ከቆዩ በኋላ በመጨረሻ፣ ቫይረሱ
ኤይድስን የማምጣት ሃይል Eንደለሌው ገልፀው Aሳውቀዋል፡፡ ብዙ
ክርክሮች ቢደረጉም፣ Aቋማቸው ግን በAሜሪከ E በAውሮፓ ውስጥ
በቫይረስ ምርምርና ጥናት ስር የተጠመዱ ተመራማሪ ቡድኖችን
ግትርነት ጥሶ መግባት Aልቻለም፡፡ ምክንያቱም ቫይረሱ የበሽታው
መንስኤ Aይደለም ከማለት በስተቀር በዚህ በሽታ ስር የተፈረጁ
ሌሎች በሽታዎች መንስኤ ሌላ Aማራጭ ማለትም ሳይንሳዊ
ትንታኔ ማቅረብ Aልቻሉም፡፡ በመስኩ የነበሩ ተመራማሪዎች
ለችግሩ መፍትሔ ለመሻት ከሚል ዓላ በመነጨ፣ የሚፈልጉት
ተጨባጭ ሳይንሳዊ ሀሳቦችን ብቻ ነበር፡፡ ኤይድስ በቫይረስ
መንስኤነት የሚከሰት ያመሆኑን የሚያውጅ ቃል ብቻውን በቂ
Aልነበረም፡፡ ወደሌላ Aቅጣጫ የሚያመለክቱ ሳይንሳዊ ምክንያቶች
ኤች.Aይ.ቪ የበሽታው መንስኤ መሆኑን የሚቃረን ሀሳብ Aካትተው
መያዝ ነበረባቸው፡፡
Eኔ Aካሂዳቸው የነበሩ ጥናትና ምርምሮች፣ ሳይስቲን የተባለው
ንጥረ-ነገር ጥቂት የዲ.ኤን.ኤ ውህዶችን በማምረት ረገድ ያለውን
ከፍተኛ ሚና የሚተነትነው Aዲስ መረጃዎች በሚታወቁና
በሚታተሙ ጊዜ ሁሉ፣ ወደፊት መራመዳቸውን ቀጥለዋል፡፡
ኤይድስ የAካላዊ ግንባታ ስርዓት (metabolic) መዛባት መሆኑ
Eንዲሁም የኤይድስ የተለያዩ ዓይነት ቫይረሶች የሚል ስያሜ
የተሰጣቸው ቅንጣቶችም በAካል የሳይስቲን Eጥረት የተነሳ
የሚከሰት የዲ.ኤን.ኤ/ Aር.ኤን.ኤ (DNA/RNA) መፈነካከት ውጤት
የሆኑ ቅንጣቢዎች መሆናቸው፣ ሙሉ በሙሉ ግልፅ ሆኖልኛል፡፡
በዚህ ጥናትና ምርምር ላይ ተሰማርተው የሚገኙ ባለሞያዎች
ሁሉ የሚደርሱባቸውን ግኝቶች ለህዝብ የማሳወቅ የሞራል ግዴታ
Aለባቸው፡፡ Eኔም ብሆን ጥናትና ምርምር ያደረግኩባቸውን
የኤይድስ ሀሳቦቼን ማካፈሌ፣ ሌሎች ይህ የጤና ችግር ከተዛባ
Aካላዊ Aተግባበር ጋር ያለውን ግንኙነት Eንዲያሰላስሉበት
Eንዲያደርጋቸው ተስፋዬ ነው፡፡ ይህ የAካል ስርዓት Aተገባበር
መዛባት ፣ ከተወሰነ Aይነት የAኗኗር ዘዬ ጋር በተያያዙ ውጥረቶች
ወይንም Eድል ፊቷን ባዞረችባቸው ማህበረሰቦች ውስጥ በሚከሰት
ምግብ Eጦት መንስኤነት መጠንሰስ መቻሉን ልብ Eናድርግ፡፡
የቴሌቪዥን ዜና ላይ የማይጡት የሮማኒያን ወይንም የIትዮጵያ
ህፃናት በኤይድስ ቢለከፉ፣ በሽታው የመጣባቸው በደም ንክኪ
የመሆን Eድሉ የጠበበ ነው፣ ኤይድስን ሊያመጣባቸው ሰፊ Eድል
የሚኖረው የተመጣጠነ ምግብ Eጥረት ይሆናል፡፡ ሌላው መነሳት
የሚኖርበት ነጥብ፣ የኤይድስ ምርመራ በሂደት ላይ ያለውን ይህን
በሽታ በማመልከት ረገድ ያለው ብቃት ነው፡፡ ብዙሀን በብቃቱ
ላይ Eምነት ቢኖራቸውም፣ በEኔ Aመለካከት ግን ይህ የAንድ ሌላ
Eውነት የተሳሳተ ማመልከቻ ነው፡፡ ይህ ምርመራ የሚያሳየው ነገር
ቢኖር Aካል ከዚህ ባEድ ሕዋስ ጋር መገናኘቱን Eና ምንነቱንም
ማወቁን ብዙ ነው፡፡ የምርመራው ውጤት ሌላም ፍቺ ሊኖረው
ይችላል፡፡ ይኸውም፣ Aካል የዚህን ቅንጣት/ ቫይረስ መኖር
መዝግቦ በትውስታው በማኖር፣ ይህንን “ባEድ ቅንጣት”
የሚከላከልበት ስልት ለመፍጠር ተጠቅሞበታል የሚል ነው፡፡ ይህ
ቅንጣት የግድ ከAካል ውጪ የመጣ ላይሆንና፣ Aካል ያመረተው
ግን ማምረት ያልነበረበት ቅንጣት ሊሆን ይችላል፡፡ ይህንን
ክስተት በዲ.ኤን.ኤ ስብስብ መስመር ላይ Eንደተመደበ የደረጃ
መዳቢ ክፍል መመልከት ይቻላል፡፡ ስለዚህም ይህ የምርመራ
ውጤት የAካል የሜታቦለሊም (የግንባታ ስርዓት) መረበሽ Eንጂ፣
በAካል ውስጥ የሚርመስመስ ገዳይ ቫይረስ መገኘት ምልክት
መደረግ የለበትም፡፡ ኤች.Aይ.ቪ ፖዘቲቭ ከሚያሳይ የምርመራ
ውጤት በኋላ፣ ኔጋቲቭ ሆነው የተገኙ ግለሰቦች ቁጥር፣ ችላ ብለን
ልናልፈው ከምንችለው በላይ ከፍተኛ መጠን Aለው፡፡
በሙከራ ቤት በተደረጉ ማሳያዎች Eንደተረጋገጠው ከሆነ
ቫይረሱን Eንዲያመርቱ ተብሎ በምቹ ብልቃጥ ውስጥ
Eንዲያደርጉ በተደረጉ ሕዋሳት ላይ ሳይስቲን ሰጪ መርባቸው
Eነዚህ ሕዋሳት “ቫይረሱን” Aያመርቱም፡፡ በበቂ መጠን ሳይስቲንን
በያዘ ሕዋሳት የሚራቡበት ስፍራ ላይ ቫይረሱን ማምረት
Aይቻልም፡፡ ይህ ሙከራ ኤይድስ የAካል Aሚኖ Aሲድ መዛባት
ሂደትን Aመላካች ብቻ መሆኑን ፍንትው Aድርጎ ያሳያል፡፡ በAካል
ውስጥ የሚገኝ Aንድ Aሚኖ Aሲድ መጠኑ ከወረደ፣ በሌሎቹ Aሚኖ
Aሲዶች መጠን ላይ ከፍተኛ የሆነ መዛባት ማስከተሉ መታወስ
Aለበት፡፡
Eነዚህ በኤድስ ላይ የቀረቡ Aዲስ ሀሳቦ፣ ይህንን ማህበራዊ
ችግሮች ከAካላዊ ግንባታ ስርዓት Aኳያ መፍትሄ መፈለጉ የበለጠ
Aጥጋቢና ፈጣን ውጤቶችን Eንደሚያስገኝ ለAንባቢው ለማሳሰብ
የቀረቡ ናቸው፡፡ የመጀመሪያውን የAካል ግንባታ ስርዓት ሚዛን
መዛባት (metabolic imbalace) በAትኩሮትና በጥንቃቄ ማረም
ተፈጥሮAዊ የጾታ ማንነትን ለማምጣት Eና ግብረሰዶማዊ
ዝንባሌዎችን የመቀነስ ቀስቃሽ ሀይሎችን ሊፈጥር ይችላል፡፡
በተለይ በጉልምስና ዘመናቸው ይህ Aዝማሚያ ለሚጎትታቸው
ግለሰቦ፣ ለምሳሌ ወደህፃናት የሚስብ ስሜት የተፈጠረባቸው
Aባቶችም ሆኑ Eናቶች ላይ ተግባራዊ ቢሆን ኤይድስን መከላከል
ማስቻሉ ሳይጠቀስ Aይታለፍም፡፡ የወሲብ ስሜታቸው መቀነስ
በጀመረ Eና Eንደወንድ ፀጉራቸው መነቀል (መግባት) የጀመረ
ሴቶችም ይህንን ልብ ሊሉ ይገባል፡፡
የጡንቻን መፈረካከስ የመግቻው ቀላሉ መንገድ Eለታዊ የውሃ
Aጠጣጥን በጥንቃቄና በማስተዋል ማስተካከል Eና ከፍተኛ
የፕሮቲን መጠን ያለው የተመጣጠነ ምግብ መውሰድ ነው፡፡ ከዚህ
ቀጥሎ የሚገኘውን ደብዳቤ ብትመለከቱ፣ ኤድዋርድ የተፈጠረበትን
የውሃ Eጦት መንስኤው የሆነ የጡንቻ ከጥቅም ውጭ የመሆን
ችግር ውሃ በመጠጣትና ጥቂት ጨው በመውሰድ ብቻ ሊቀለብሰው
ችሏል፡፡
 Eለታዊ የAካል ብቃት Eንቅስቃሴን መጨመር Eና
የሚያንቀሳቅሱ ስራዎችን ማዘወተር Aካል የግዱን ጡንቻዎቹን
ወደማዳበር ሂደት Eንዲገባ ያደርጉታል፡፡ ካልሆነ ግን Aካል
ጡንቻዎቹን በመፈረካከስ ወደየAሚኖ Aሲድ Eየቀየረ የተቀረው
Aካል Eንዲመገበው ያደርጋል፡፡ የሰው ልጅ Aካል ከማናቸውም
ዓይነት Iንፌክሽኖች ራሱን መከላከል መፈጠሩን መረዳት
Aለባችሁ፡፡
12 `
ቀላል የህክምና ጥበቦች
“Aንድን ሰው ያለምክንያት ያዳበረውን
የተሳሳተ Aመለካከት ምክንያትን
ተጠቅመን ልናርመው Aንችልም” ቤከን

Aካላችሁ በየEለቱ Eጅግ Aነሰ ቢባል በስድስት Eስከ

ስምንት ባለ8-Oዝ ብርጭቆ ውሃ ያስፈልገዋል፡፡ ይህ ማለት ከAንድ
ተኩል Eስከ ሁለት ሊትር ያህል ማለት ነው፡፡
Aልኮል፣ቡና፣ሻይ Eና ካፊን ያለባቸው መጠጦች Eንደውሃ
Aይቆጠሩም፡፡ በጨጓራ ቁስለት ታማሚዎች ላይ Eንደታየው፣
ውሃን የምንጠጣበት Eጅግ ተመራጭ ጊዜያት የሚባሉ፡- ምግብ
ከመውሰድ፣ ከቁርስ ከምሳና ከEራት ግማሽ ሰዓት በፊት Aንድ
ብርጭቆ Eና ምግብ ከተበላ ከAንድ ሰAት ተኩል በኋላ ተመሳሳይ
መጠን ያለው ውሃ መጠጣት ተገቢ ነው፡፡ Aካላችሁ በጣም Aነሰ
ቢባል ይህን ያህል ውሃ ያስፈልገዋል፡፡ ዳሩ ግን Aከላችሁን
Aከሉታዊ ለውጦች ጠብቃችሁ ለማቆየት ከባድ ምግብ
ከመውሰዳችሁ ወይንም ከመተኛታችሁ በፊት ተጨማሪ ሁለት
ብርጭቆ ውሃ መጠጣት Aለባችሁ፡፡

ጥም በሁሉም ጊዜ መኖር Aለበት፡፡ የውሃ Aወሳሰድ

በጨመረ ቁጥር ጥምን መቆጣጠሪያ ስርAት በበለጠ ብቃት
ይኖረዋል፡፡ ይህን ጊዜ Aካላችሁ Eንድትጠጡት የሚጠይቃችሁ
የውሃ መጠን ከላይ ከተጠቀሰው ዝቅተኛ መጠን በላይ ይሆናል፡፡

በማEድ ጊዜ የምትወስዱትን ውሃ መቆጣጠር ደምን

ከመወፈር ይታደገዋል፡፡ ደም በሚወፍርበት ጊዜ በዙሪያው ከሚገኙ
ህዋሳት ውሃ ይመጥጣል፡፡ የውሃ ጥም ለጎዳው Aካል Eጅግ ርካሹ
መድሃኒት ውሃ ነው፡፡ የውሃ Eጦት Aሁን ተንሰራፍተው
የምንመለከታቸውን ዋንኛ በሽታዎች Aምጪ Eንደመሆኑ መጠን፣
Eለታዊ የውሃ Aወሳሰዳችንን ያለማቋረጥ ማስተካከልም፣ Eነዚህን
Aስጊ የጤና ችግሮች ይከላከላል፡፡
 ተራ የቧንቧ ውሃ፣ በኬሚካሎች Eና ሊድን በመሳሰሉ ከባድ
ብረቶች መበከሉ ካልተረጋገጠ በስተቀረ፣ ጥሩ የውሃ ምንጭ ነው፡፡
የቧንቧ ውሃ ባክቴርያን ገዳይ የሆነው ክሎሪን ይጠብቀዋል፡፡
በየመደብሮቹ የምናገኘው የታሸገ ውሃ ከጎጂ ተሃዋሲያን ነጻ
ከመሆኑም በላይ በሚታሸግበት ጊዜ Aዞን(OZON)
Eንደሚጨመርበት ይነገራል፡፡ Oዞን ወይንም የዳበረ Oክስጅን
(super Oxygen) ባክቴርያን ገዳይ ባህሪይ Aለው፡፡ በተገቢ ጊዜው
ጥቅም ላይ ከዋለ፣ የታሸገ ውሃ በAማራጭ የውሃ Aቅርቦትነት
ማገልገል ይችላል፡፡ የውሃ Aቅርቦታችሁ ላለመበከሉ ወይንም
ለመጠጥ የማይሆኑ ንጥረ ነገሮች ይኑሩባቸው Aይኑሩባቸው
Eርግጠኛ ካልሆናችሁ ግን፣ በቧንቧ ጫፍ ላይ የሚገጠም ማጣሪያ
በርካሽ ዋጋ መግዛትና መጠቀም ትችላላችሁ። በAሁኑ ጊዜ
ከየመደብሩ ለውሃ ግዢ ከመመላለስ የሚያድኗችሁ Eጅግ ውጤታማ
የካርቦን ወይንም የሸክላ (ሴራሚክስ) ማጣሪያዎች ይገኛሉ፡፡

የኋላ ኋላ የመጠጥ ውሃቸውን የመበል Aዝማሚያ የሚታይባቸው

የሰለጠኑ ማህበረሰቦች Eንኳን ፤ይህን የመጨረሻ ማጣሪያ ሂደት
ያለፈ ወሃ ብቻ መጠጣት መጀመራቸው Aይቀርም፡፡ በAሁኑ ጊዜ
በየሀገሩ የሚገኙ መዘጋጃ ቤቶች ገቢ ከማሻቆልቆሉ ጋር በተያያዘ፤
በየቧንቧ መሰመሮቻቸው ጥራት ያለውን የመከፋፈል ስራቸው
Aንድ ወቅት ላይ ከAቅማቸው በላይ ለወደድባቸው ይችላል፡፡
ምክንያቱም ከመጠጥ ይልቅ ለመታጠቢያነት፤ ለማጠቢያነትና
Aትክልት ለማጠጫነት የሚውልን ውሃ ከፍተኛ የጥራት ደረጃ
Eንዲኞረው ማድረጉ የሚደገፍ Aይሆንም፡፡

ይሁን Eንጂ፤ ከተገዛ ውሃ ውጪ የቧንቧ ውሃ ያልተላመደ ሰው

ላይ፤ በቤት ውስጥ ያለው የታሸገ ውሃ ካለቀ፤ ከጣEም ልዩነቱ
የተነሳ ብቻ፤ Aካል ያለውሃ የመቆየትን ባህል ይለማመዳል፡፡
ብዙውን ጊዜ ግን የቧንቧ ውሃ ደስ የማይል ዓይነት ጣEም
የሚመጣው፤ ከሚጨመርበት ክሎሪን ነው፡፡ የውሃ ማጣሪያዎችን
መሸጥ የሚፈልጉ Aሻሻጮች የሚያስቀምጡት ምክንያት፣ የቧንቧ
ውሃ ክሎሪን Aለው፤ የሚል ነው፡፡በውሃ ውስጥ ሟሙቶ የሚገኘው
ካልሺየምንም ይጠቁማል፡፡

Aንድ ትልቅ ጆግ ውስጥ የቧንቧ ውሃ ሞልተን ማቀዝቀዣ

ውስጥ ወደ ጠረጴዛ ላይ ብንተወው፣ የያዘው ክሎሪን ተንኖ ያልቃል
ሽታውም ይጠፋል፡፡ ዉሃውም ለምላስ የማይከብድ ጣEም
ይኖረዋል፡፡ ጥሩ የተባሉ የምግብ ቤቶች ሁሉ ውሃ
የሚያስተናግዱት በዚህ መንገድ ነው፡፡ ጥቅም ላይ ከመዋሉ ቀደም
ብሎ በረዶ በያዘ ጆግ/ባልዲ ውስጥ የተሞላ ውሃ ይጠቀማሉ፡፡
በውስጡ የያዘውን ካልሺየም በተመለከተ ግን፤ የካልሺየም መጠኑ
ከመጠን ካላለፈ በስተቀር ማለትም የውሃነት ባህሪውን ካላስለቀቀው
በስተቀር፤ ምንም ጉዳት የለውም፡፡ ይህ ብቻ ሳይሆን Aካላችን
የሚያስፈልገውን ካልሺየም ያለውጪ የሚገኝበት ነው፡፡ ካልሺየም
በAረጋውያን ላይ የሚፈጠረውን የAጥንት መሳሳት (Osteoporosis)
ይከላከላል፡፡

ይህ የጤና ችግር በተለይ በጀርባ ላይ ሲከሰት የወገብ

መጉበጥንና የጀርባ ህመምን በማስከሰት ይታወቃል፡፡ ታዲያ ይህ
በሽታ መቼና Eነዴት ሚጀምር ይመስላችኋል Eውነታው፣
Aጀማመሩ ከክስተቱ ከብዙ Aመታት በፊት መሆኑ ነው፡፡ የAካል
ውስጥ የውሃ ግሪት ኤሌክትሪክ (hydroelectric) ሃይል በተሟጠጠ
ጊዜ፣ በመጀመሪያ በህዋሳት በመጨረሻም በAጥንቶች ውስጥ
በሚገኙ የካልሺየም ከካልሺየም ትስስር ውስጥ የሀይል ክምችት፣
ግልጋሎት ላይ Eየዋለ ይቃጠላል፡፡ Aንድ የካልሺየም ሞሎኪውል
ከተጣመደበት ሌላ የካልሺየም ሞሎኩውል በሚለያይበት ጊዜ
Aንድ ኤቲፒ (ATP) ሀይል ይመነጫል፡፡ Iቲፒ መተላለፍ
የሚችል ሀይል Aንዱ መለኪያ ነው፡፡ Aሁን ይህ የተገነጠለ
ካልሺየም ሊወገድ ዝግጁ ነው፡፡ ውሃና ካልሺየም የተፈጥሮ
ይዘታችውን Eንደጠበቁ በሚወስዱ ጊዜ፣ የካልሺየም ጥማድ ውስጥ
የተከመቸውን ሀይል የሚጠይቅ የድንገተኛ ጊዜ የሀይል ፍላጎት
ይቀንሳል፡፡ Aጥንቶች ከፍተኛ የከተሞች ሀይል ምንጭ የሆኑበት
ምክንያቱ ይህ ነው፡፡ Aካል ይህንን የከተሞች ሀይል መውሰድና
መጠቀም ይችላል፡፡

ያም ሆነ ይህ ግን በከፍተኛ መጠን ካልሺየም የሟሟበት ውሃ

Eንኳን ለክፉ Aይሰጥም፡፡ Aካል ፍላጎቱን መሰረቅ በማድረግ
ከAንጀት ውስጥ ንጥረ-ነገሮችን የመምጠጥ ልዩ ብቃት Aለው፡፡
ስለዚህ፣ በውሃ ውስጥ የሟሟው ካልሺየም በሙሉ ወደ Aካል
Eንዳይሰራጭ ያደርገዋል፡፡ ካልሺየም የበዛበት (hard) ውሃ
የሚጠጡ ሰዎች ላይ በተደረገ ጥናት፣ የሚያመጣው ጉዳት
ያለመኖሩ ታውቋል፡፡
 ይህንን የጤና Aጠባበቅና በሽታን የመከላከል Aቅጣጫ
በመከተል፣ ማንኛውም ሰው ከማEድ በፊት ውሃን Eስካስቀደመ
ድረስ ለሚመገበው ምግብ መጨነነቅ Aያስፈልገውም፣ ወይንም
ሊከሰትብኝ ይችላል ብሎ ከሚሰጋው በሽታ ለመጠንቀቅ
ከሚያደርገው የምግብ ቁጥጥር ነጻ መመሆን ይችላል፡፡ ዳሩ ግን
የምሰጣችሁ Aንድ ምክር ቢኖር፣ ስብ-ነክ Eና የተጠበሱ ምግቦችን
መመጠን Aስፈላጊ መሆኑን ነው፡፡ ፋቲ-Aሲዶች፣ በደም ዝውውር
ውስጥ Eንዲከማች Eና ከለላን Eንዲያገኝ በፕሮቲኖች ላይ ተጣብቆ
የሚንሸራሸረውን የትሪፕቶፋንን ስፍራ ይተኩታል፡፡ በደም ውስጥ
በተናጠል የሚገኝ ትሪፕቶፋን መጠን ከ20 በመቶ በላይ ከሆነ፣
ጉበት Eያጠቃ ያስወግደዋል፡፡ ቀስ በቀስ ስብ የበዛባቸው ምግቦች
የAካልን የትሪቶፋን ክምችት ያመናምናሉ፡፡ ስብ-ነክ ምግቦች
ለAካል ጥሩ ካልሆኑበት ምክንያቶች፣ ይህ በዋነኝነት ይጠቀሳል፡፡

ይሁን Eንጂ፣ ለAካል ጥሩ የሆኑ ፋቲ Aሲዶችም Aሉ፡፡

Eንደውም፣ Aካል Aዘውትሮ የሚፈልጋቸውና ራሱ ማምረት
የማይችላቸው ሁለት መሰረታዊ ፋቲ Aሲዶች Aሉ፡፡ Eነሱም
Aልፋ-ላይኖሌኒክ Aሲድ (Alpha-lanoline Acid “LAN”) ወይንም
Oሜጋ-3 ዘይት (Omega – oil) በመባል የሚጠራው Eና
ላይኖሊክ Aሲድ (Linolenic Acid “LA”) ወይንም Oሜጋ-6
(Omega - 6) ዘይት በመባል የሚጠራው ናቸው፡፡ Eነዚህ ፋቲ
Aሲዶች በAካል ውስጥ የህዋስ ሽፋኖችን፣ ሆርሞኖችን Eና የነርቭ
ሽፋኖችን ለመስራት Aስፈላጊ ናቸው፡፡ ምንም Eንኳን ወደ Aካል
የሚገቡ ሌሎች ስቦች ለሀይል ማመንጫነት ጥቅም ላይ ቢውሉም፣
O-4 Eና O-6 ግን ለተጠቀሱት ተግባሮች Eንዲውል ይቀመጣሉ፡፡
የነርቭ ሽፋን በመጎዳቱ የተነሳ የሚመጡ የጤና ችግሮችን ለማከም
Eነዚህን ፋቲ-Aሲዶች Aዘውትሮ መውሰድ ግዴታ ነው፡፡ O-3
በብዛት የሚገኘው በሰሊጥ ፍሬ ውስጥ ሲሆን፣ ከዚህ ፍሬ የተቀሰመ
O-3 በገበያ ላይ ይገኛል፡፡ ተሰሊጥ ዘይት ከዚህ ሌላ ጥቂት የO-6
ይዘት Aለው፡፡ O-6ን Eጅግ በብዛት ይዞ የሚገኘው የሱፍ ዘይት
ነው፡፡

የAካል ሙሉ ደህንተት የሚያመጡ ውህዶችን ያየዙ ዘይቶች

ከዚህ የሚከተሉት ናቸው፡፡ የሱፍ፣ የሰሊጥ፣ የኑግ፣ የሩዝ (ጉንቁል)፣
የስንዴ (ጉንቁል) የAጃ (ጉንቁል) ሲሆኑ
ሌሳይቲን(Lecithin)፣ቫይታሚን I Eና ጥቂት ልዩ የሆኑ
ትራይግሊስራይዶች (triglycerides) ታክሎባቸው በየEለቱ Aንድ
ማንኪያ መውሰድ Aካል የሚያስፈልጉትን ዋነኛ ፋቲ Aሲዶች ሁሉ
ያስገኙለታል፡፡

የAካል ዋንኛ ፋቲ Aሲዶች Eጥረት የጸጉር መነቀልን፣

መካንነትን፣ Aቅም ማጣትን፣ የEይታ መቀነስን፣ የEድገት
መጓተትን፣ ጭርት፣ የጉበት Eና የኩላሊት ችግሮችን የማምጣት
ሀይል Aለው፡፡
ሌሎች የውሃ ጥቅሞች

Eንቅልፍ Aምጭነቱ፡- የEንቅልፍ ችግር Aለባችሁ Aንድ ብርጭቆ

ውሃ ከጠጣችሁ በላይ ምላሳችሁ ላይ ትንሽ ጨው ነስንሱበትና
ሞክሩት፡፡ በራሴም ሆነ በሌሎች ላይ Eንደረጋገጥኩት ይህ
በተደረገ በጥቂት ደቂቃዎች ውስጥ Eንቅልፍ ይዞን ይሄዳል፡፡ በEኔ
ግምት፣ ይህ ድርጊት የAንጎል ውስጥ የኤሌክትሪክ ሀይል ምንጭ
ፍጥነትን በመቀየር Eንቅልፍ ያመጣል፡፡ ጨው ስትነሰንሱ
ላንቃችሁን ላለመንካት ተጠንቀቁ፡፡ ወደ Aልጋ ከመሄድ በፊት
Aንድ ብርጭቆ Eርጎ መጠጣትም ይጠቅማል፡፡ የEንቅልፍ
መድሀኒት የመውሰድን ያህል ሀይል Aለው፡፡

ራስን ማዞርን መከላከሉ፡ በሙቅ ውሃ ሻወር ከወሰዳችሁ በኋላ

ራሳችሁን ካዞራችሁ፣ በሞቃቱ ውሃ የተነሳ ቆዳችሁ ላይ ያሉት
የደም ቧንቧዎች በሚለጠጡ ጊዜ የAካላችሁ የውሃ ክምችት በቂ
ካለመሆኑ የተነሳ ደም ወደ ጭንቅላታችሁ መድረስ Aቅቶት
የተፈጠረ መሆኑን Aስተውሉ፡፡ ሙቅ ሻወር ከመውሰዳችሁ በፊት
ሁል ጊዜ Aንድ ብርጭቆ ውሃ ጠጡ፡፡ ከተቀመጣችሁበት ስትነሱ
የሚያዞራችሁ ከሆነ ግን የውሃና የጨው Aወሳሰዳችሁን ጨምሩ፡፡

የልብ ድካም መከላከሉ፡- የልብ ድካም፣ የልብን ምት Aቁሞ ለሞት

ሊያደርስ ወይንም Eርዳታ Eስኪገኝ ድረስ ደም ወደ Aንጎል
Eንዳይደርስ በማድረግ ከማገገም በላይ የነርቭና የAEምሮ
ህመምተኞች ሊያደርገን የመቻል ሀይል Aለው፡፡ ወደግራ ክንድ
የተዛመተ የደረት ላይ ህመም፣ የልብ ድካም ሲከሰት ማንዣበብን
የሚጠቁሙ ምልክቶች ናቸው፡፡ Eባካችሁ Eነዚህ የህመም ስሜቶች
ከተረሰማችሁ፣ ለሚወዷችሁና ለሚጨነቁላችሁ ሰዎች ስትሉ
Eለታዊ የውሃ Aወሳሰዳችሁን ጨምሩ፡፡ ከዚህ ሌላ Aካላዊ
Eቅስቃሴም መጀመር Aለባችሁ፣ ሳታቋርጡ የEግር ጉዞ Aድርጉ፡፡
ዎክ፣ዎክ፣ዎክ!

የሽንት ቀለም
ተፈጥሮAዊ የሽንት ቀለም ውሃማ ወይንም ደብዛዛ ቢጫ Eንጂ
ደማቅ ወይንም ደማቅ ቢጫና ብርቱካናማ መሆን የለበትም፡፡ ይህ
ከሆነ ግን Aካላችሁ ውሃ ማጣቱን ማሳያ ነው፡፡ ኩላሊቶች የAካል
ውስጥ መርዘኛ ንጥረ ነገሮችን ለማስወገድ ከAቅማቸው በላይ
Eያገለገሉ Eና ወፍራም ሽንት Eያመረቱ ነው ማለት ይሆናል፡፡
ለዚህ ነው ሽንት የሚወፍረው፡፡ ይህም ጥሩ የውሃ Eጦት ምልክት
ነው፡፡

ስርየሰደዱ በሽታዎችን የማዳን ተስፋ

Eስካሁን ድረስ ስንመለከተው የቆየነው በሽታን በመከላከል ዙሪያ
ያነጣጠረ ነበር፡፡ ህክምና ሳይንሳዊ Eና ምርምር ነክ Aስተያየቶችን
መሰረት ባደረገ፣ ለረጅም ጊዜ የቆየ የውሃ Eጦት የሚያመጣቸውን
የጤና ችግሮች ስንመረምር ቆይተናል፡፡ Aላማው ወደፊት በሽታን
መከላከል Eንድትችሉ ማድረግ ነው፡፡ ይሁን Eንጂ በውሃ Eጦት
የተነሳ በተፈጠሩባችሁ የጤና ችግሮች Eየተሰቃያችሁ ከሆነ ግን
Eነዚህን ችግሮች መቀልበስ ትፈልጉ ይሆናል፡፡

በህይወት Eያንዳንዱ ደረጃ ላይ፣ Aካላችን ጊዜን ተገን ያደረጉ

ተያያዥ ኬሚካላዊ ሂደቶች ውጤት መሆኑን Aንዘንጋ፡፡ ትክክለኛ
Eውቀት ካለን የተወሰኑትን ሂደቶች መቀልበስ Eንችል ይሆነል፡፡
ሁሉን መቀልበስ ግን Aይቻልም፡፡ ከሁሉ Aስቀድሞ፣ ውሃን
Aብዝታችሁ በመጠጣት ብቻ ሁኔታውን መቀልበስ ግን
Aይቻልም፡፡ ከሀሉ Aስቀድሞ፣ ውሃን Aብዝታችሁ በመጠጣት ብቻ
ሁኔታውን መቀልበስ Eንችላለን ብላችሁ Eንዳትገምቱ፡፡ ይህ
Aይሆንም! የAካል ህዋሳት Eንደ ስፖንጅ ናቸው፡፡ ውሃ
Eስኪርሳቸው ድረስ የተወሰነ ጊዜ ሊፈጅባቸው ይችላል፡፡ ከዚህ ሌላ
የተወሰኑት ህዋሳት ሽፋናቸውን የውሃ ማስገባት ማስወጣት Aቅም
ይቀንሱታል፡፡ ከተፈላጊው በላይ ያለፈውን የውሃ መጠን
ኩላሊቶቻችሁ Eያጣሩ የማያስወፍዱ ከሆነ የAካላችሁን ከመጠን
ያለፈ የውሃ መጠን በመጀመሪያ በምልክትነት የሚያስወግዱ ከሆነ
የAካላችሁን ከመጠን ያለፈ የውሃ መጠን በመጀመሪያ
በምልክትነት የሚያሳየው ሳምባ ይሆናል፡፡ ኩላሊቶቻችሁ ከጥም
ስሜት መጥፋት የተነሳ ለረጅም ጊዜ በሰነበተው የውሃ ጥም
ያልተጠቁ ከሆነ የተባለውን ያህል መጠን ያለው ውሃ ልትጠጡ
ትችላላችሁ፡፡

ኩላሊቶቻችሁ Eየጨመረ በሚሄደው ለረጅም ጊዜ ከቆየ የውሃ

Eጦት የተነሳ በAካላችሁ ውስጥ የሚከማቸውን ውሃ ያላቀጠነው
መርዛማ ንጥረ-ነገር Eያጣራ በማውጣት የተዳከመ ከሆነ ግን
መጠንቀቅ Aለባችሁ፡፡ ይህ ከሆነ ህክምናን ፍለጋ መሄድ
Aለባችሁ፡፡ በደፈናው መድሀኒቶቻችሁን Aቋርጣችሁ ውሃ
መጠጣት መጀመር Aትችሉም፡፡ ለጥቂት ቀናት ያህል
የምትጠጡትን ውሃ Eና የምታስወጡትን ሽንት መጠን
Eያነጻጸራችሁ መመርመር Aስፈላጊ ነው፡፡ ከዚህ በመቀጠል
በተለምዶ በሌላ ጊዘ በምትጠጡት የውሃ መጠን ላይ በየቀኑ Aንድ
ወይንም ሁለት ብርጭቆ ውሃ መጨመር ጀምሩ፡፡ የሽንታችሁን
መጠን መለካት ቀጥሉ፡፡

የሽንታችሁ መጠንም በዚያወ መጠን ከጨመረ ምትጠጡትን

ውሃም መጨመር ትችላላችሁ፡፡ የደውሬቲክ (ሽንት Aብዢ)
መድሀኒቶች Eየወሰዳችሁ ከሆነ፣ ውሃ Eንከን የሌለው ተፈጥሮAው
ሽንት Aብዢ (ዲውሬቲክ) መሆኑን Aውቃችሁ ኬሚካሎቹን
መውሰድ ማቆም ትችላላችሁ፡፡ ይህን ማድረግ የምትችሉት ግን
ኩላሊቶቻችሁ በትክክል መስራታቸውን ካረጋገጣችሁ ብቻ ነው፡፡
በEኔ Aመለካከት፣ ኩላሊቶች በትክክል Eየሰሩ ሆኖ፣ ለታካሚዎች
የሚጠጡትን ውሃ መጠን በመጨመር ፈንታ ዲውሬቲክ
መድሃኒቶቸን ማዘዝ፣ ሳይንስን ተገን ያደረገ ድንቁርና
ይመስለኛል፡፡

ዘመናዊ ህክምና ለደም ብዛት፣ ለልብ Eና ለኮሌስትሮል

ታማሚዎች ያለምንም ማንገራገር ወዲውን የዲውሬቲክ፣ የካልሺየም
ብሎከሮች Eና የቤታ ብሎከሮች (Beta Blockers) መድሀኒቶችን
የማዘዝ ባህልና ፈሊጥ Aዳብሯል፡፡ ለምን? ምክንያቱም የሙዲካል
ሳይንስ ተስፋ-Aልባ በሆነ ስህተት ላይ በመመስረቱና በዚያ ላይ
በመስፋፋቱ የተነሳ ብቻ ነው፡፡ የዛሬ ዘመን ህክምና የAካል ውስጥ
የውሃ Aጠቃቀምን Eንደ Aንድ የበሽታ መንስኤ Aድርጎ
ለመመልከት የሚያስችለው የEውቀት መሰረት የለውም፡፡
Eኔም የራሴን Aላዋቂነት Eስከደረስኩከበት ጊዜ ድረስ ህክምናን
የተማርኩት በዚህ መልክ ነበር፡፡ ዶክተር ጁሊያን ዊትቴከር
በAንድ ወቅት ለ550.000 ሰዎች በሚሰራጭ መጽሄታቸው ላይ
የሚከተለውን ተናግረዋል፡፡ …በህክምና ትምህርት ቤት ውስጥ
የተማርኩት ውሃ ለሰው Aካል Aስፈላጊ መሆኑን ነበር፡፡ ውሃ
የራሱ ተግባር የሌለው፣ ለልማድ ያህል የሚወሰድ በቀርም የማይጎዳ
መሆኑን ነበር የተማኩት፣ ወዘተ... ይህንን የተናገሩት የEኔን
መጽሀፍ ካነበቡ በኋላ ነበር፡፡ Eናንተን የሚያክማችሁ ዶክተርም
ከEሳቸው የተለየ ትምህርት Aላገኘም፡፡ Aሁን ግን Eናንተ ይህንን
ስህተቱን ማረም የሚያስችል Eውቀት ይዛችኋል፡፡ የቱ ጋር
Eንደተሳሳተ ንገሩት Eና Eለታዊ የውሃ Aወሳሰዳችሁን
ካስተካከላችሁ በኋላ ችግራችሁን ደግሞ Eንዲመለከተው ጠይቁት፡፡
Aባባላችሁ ግራ ካጋባው ግን ያገኛችሁትን ይህንን Aዲስ መረጃ
Aካፍሉት/Aካፍሏት፡፡ Eናንተ ምን ታውቃላችሁ፣ የማውቀው Eኔ
ነኝ በሚል Aመለካከታችሁን ገሸሽ ቢያደርጉባችሁ Aትበገሩ፡፡

Aካል የውሃ በስርAቱ ውስጥ ይዞ ለማቆየት የሚይስችለውን ጨው

ዘወትር ማግኘት ይፈልጋል፡፡ ትርፍ የጨው መጠንን ከሰውነት
ለማስወጣት የሽንት መጠን ቀስ በቀስ መጨመር ይኖርበታል፡፡
ይህንን ለማድረግም የውሃ Aጠጣጥን መጠን ቀስ በቀስ መጨመር
ብቻ በቂ ነው፡፡ የሽንት ምርት ቀንሶ በEግር Eና በAይን ሽፋኖች
ላይ Eብጠት የሚፈጠር ከሆነ፣ የውሃ Aወሳሰድ መጨመር ከሽንት
ምርት መጨመር ጋር ጎን ለጎን መሄድ ይኖርበታል፡፡ የAይኖች
Eና የቁርጭምጭሚት Eብጠት የመቀነስ ምልክት ማሳየት ሲጀምር
ግን የምንጠጣውን ውሃ መጠን መጨመር ይቻላል፡፡ ዋንኛ ስጋቴ
በሳምባ ውስጥ ከተገቢው በላይ የሆነ መጠን ያለው ውሃ ክምችት
ነው፡፡ ለዚህም ነው፣ Eለታዊ የውሃ Aወሳሰድን ከሽንት መጠን ጋር
ማነጻጸር Aስፈላጊ መሆኑን የምደጋግመው፡፡

ጨው የሌለበት ምግብ
በፍጹም Aይመከርም
ጨው ለAካል Eጅግ Aስፈላጊ ንጥረ ነገር ነው፡፡ Oክስጅን፣ ውሃ፣
ጨው Eና ፖታሺየም በቅደም ተከተል ለAካል Eጅግ Aስፈላጊ
የሚባሉ ናቸው፡፡ በ75 ዓመተ ዓለም፣ ፕሊኒ የተባለው ተመራማሪ
ጨውን ከሰው ልጅ መድሃኒቶች መካከል ቀዳሚው፣ በማለት
ጠርቶታል Aልተሳሳተም Aያችሁ ከAካል የጨው ይዘት መሀል፣
በግምት 27 በመቶ በAንኳር መልክ በAጥንቶች ውስጥ ይገኛል፡፡
የጨው Aንኳሮች (ክሪስታሎች) Aጥንቶችን የማጠንከር ተፈጥሮAዊ
ባህሪይ Eንዳላቸው ይነገራል፡፡ በዚህ የተነሳ፣ የAካል ውስጥ የጨው
Eጥረት የAጥንት መሳሳትን (osteoporosis) የማምጣት ሀይል
Aለው፡፡ ጨው ዋንኛና ተገቢ የደም ውስጥ መጠኑን ይዞ ካልተገኘ
ከተከማቸው ይቀነሳል፡፡

የጨው Eጥረት በተወሰኑ ህዋሳት ውስጥ Aሲዳዊ ይዘት ያለው

ፈሳሽ Eንዲፈጠርም ያደርጋል፡፡ የህዋሳት ውስጥ ከፍተኛ የAሲድ
መጠን የዲ.ኤን.ኤ መዋቅርን Aውድሞ በተወሰኑ ህዋሳት ላይ
የነቀርሳን ሂደት ይጠነስሳል፡፡ በሙከራዎች Eንደተረጋገጠው ብዙ
የካንሰር በሽተኞች በAካላቸው ውስጥ ዝቅተኛ የጨው መጠን
ታይቶባቸዋል፡፡

Eደግመዋለሁ፡- Aካል ጨውን ማከማቸት የሚጀምረው ውሃን

ይዞ ለማቆየት በሚል ኣላማ ነው፡፡ ከዚህም የውሃና የጨው ውህድ
ላይ የተወሰነውን የውሃ መጠን Eያጣራ ለAንዳንድ ህዋሳት
በሽፋናቸው በኩል ይረጭላቸዋል ሂደቱ ቀጥተኛ የንጹህ ውሃ
Aቅርቦት የሌላቸው ማህበረሰቦች የማጣራት ሀይል ያላቸውን
ተክሎች በመጠቀም ውሃን Eያጣሩ ከመጠቀማቸው ጋር ተመሳሳይ
ነው፡፡ ለዚህም ነው ይህንን የማጣሪያ ሀይል ለመፍጠር የደም
ግፊት መጨመር Aስፈላጊ የሚሆነው፡፡ ማስተዋልና መጠንቀቅ
ያለብን ነገር፣ የውሃ Aወሳሰድ ስጨምር የAካል ውስጥ የጨው
መጠን መቀነሱ ነው፡፡ በየቀኑ ከስድስት Eስከ 10 ብርጭቆ ውሃ
መጠጣት በጀመራችሁ በጥቂት ቀናት ውስጥ ምግባችሁ ውስጥ
የተወሰነ መጠን ያለውበን ጨው መጨመር ስትጀምሩ ይገባል፡፡
ምሽት ላይ የጡንቻ መካከም ይሰማችሁ ከጀመረ፣ የጨው Eጥረት
Eንደገጠማችሁ ማስታወስ Aለባችሁ፡፡ Eንቅስቃሴ በማያደርጉ
ጡንቻዎች ውስጥ መካከም/መቋጠር ሲፈጠር ብዙውን ጊዜ
ምክንያት የሚሆነው የAካል የጨው Eጥረት ነው፡፡ ከዚህ ሌላ
የጨው ማነስ መፍዘዝን Eና ራስን ማዞርን ያመጣል Eነዚህ
ምልክቶች ከታዩባችሁ፣ የቫይታሚንና የማEድናት Aወሳሰዳችሁንም
ጭምር ከፍ ማድረግ Aለባችሁ፡፡ በተለይ ክብደት ለመቀነስ
Aመጋገባችሁን ቀንሳችሁ ከሆነ ወይንም በደንብ የማትመገቡ ከሆነ
ይህን ማድረግ የግድ ይሆናል፡፡
ለጨው Aወሳሰድ Aንድ ህግ Aውጥቼያለሁ፡፡ ለየAስር ብርጭቆው
ውሃ በምግብ ውስጥ በግምት ግማሽ የሻይ ማንኪያ ጨው
መጨመር ያሻል፡፡ ያልተጣራ ጨው በግምት ስድስት ግራም ጨው
ይይዛል፡፡ ግማሽ የሻይ ማንኪያ ማለት ሶስት ግራም ያህል መሆኑ
ነው፡፡ ይህን ስታደረትጉ ኩላሊቶቸሁ ሽንት Eያመረቱ
መሆናቸውን ማረጋገጥ Aለባችሁ፡፡ ካለዚያ Aካል ይነፋፋል፣
ያብጣል፡፡ ቆዳችሁ Eና ቁርጭምጭሚቶቻችሁ Eያበጡ መሆናቸው
ከታወቃችሁ Aትስጉ፡፡ ለተወሰኑ ቀናት የምትወስዱትን ጨው
ቀንሳችሁ የምትጠጡትን ውሃ በመጨመር Eብጠቱ Eስኪጠፋ
ድረስ ቆዩ፡፡ Aካላዊ Eንቅስቃሴዎቻችሁንም መጨመር Aለባችሁ፡፡
የጡንቻዎች መንቀሳቀስ ትርፍ ፈሳሽን ወደደም ዝውውር
ይመልሰዋል በሽንትና በላብ Aማካይትም የተወሰነ ጨው
ይወገዳል፡፡ ለረጅም ጊዜ በAንድ ስፍራ ላይ መቀመጥና መቆም
Aታዘውትሩ፡፡

ካሮቶች በቤታ-ካሮቲን ይዘታቸው የተነሳ ለAካል Eጅግ Aስፈላጊ

ናቸው፡፡ ቤታ-ካሮቲን የቫይታሚን ኤ Aዋቃሪ ከመሆኑ ሌላ
የጉበትን ተግባር ለማቀላጠፍ Eጅግ Aስፈላጊ ነው፡፡ Aይኖችም
ያለቤታ-ካሮቲን ተግባራቸው ይስተጓጎላል፡፡ ከሚወሰዱ ፈሳሾች ጋር
ጥቂት ብርቱካን ጭማቂ ማከል ለፖታሺየም Aቅርቦት መልካም
ይሆናል፡፡ Eባካችሁ፣ ማብዛት ትክክል የማሆይሆንበት ጊዜ Eንዳለ
Aስታውሱ፡፡ ከመጠን ያለፈ የብርቱካን ጭማቂ የራሱ የሆነ
ችግሮች Aሉት፡፡ Aካል በብዛት ፖታሽየም ከተሞላ የሂስታሚን
ምርት ይጨምራል፡፡ የሰነበተ Aስም ያለባቸውን ሰዎች በትንሽ
ምክር ማዳን ችያለሁ፡፡ የሚጠጡትን የብርቱካን ጭማቂ መጠን
በቀን በሁለት ወይም በAንድ ብርጭቆ Eንዲገድቡት በማድረት
Eና የተቀረውን መጠን በውሃ Eንዲተኩት በማድረግ ብቻ፡፡

Eነዚህ የመጽሀፉ ደረጃ ላይ Aንድ ነገር ላሳስባችሁ Eወዳለሁ፡፡

በስፋት Eና በተደገገሚነት ጥቅም ላይ ከሚውሉት መድሀኒቶች
Aብዛኞቹ በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ ጸረ-ሂስታሚን መሆናቸውን
Aውቀናል፣ ከEነዚህ መካከል Eጅግ ጠንካራ የሚባሉት ለAEምሮ
ቀውስና ለመንፈስ ጭንቀት ታካሚዎች የሚታዘዙ ናቸው፡፡
ብዙዎቹ የጸረ-መንፈስ ጭንቀት መድሀኒቲች ሂስታሚንን የሚገድቡ
ናቸው፡፡ በዚህና በዋጋቸው ርካሽነት የተነሳ የAንጀትና የጨጓራ
ሀኪሞች Eነዚህን መድሀኒቶች ለጨጓራና ለAንጀት ቁስለት
ታካሚዎቻቸው ይጠቀሙባቸዋል፡፡ በገበያው ላይ በዝተው
ይገኛሉ፡፡ ከውድድራዊ Aመራረታቸው የተነሳም በተለምዶ ለዚህ
ችግር ጥቅም ላይ ከሚውሉት የኤች-2 ገዳቢዎች ያነሰ ዋጋ
Aላቸው፡፡

ይህን መረጃ ያመጣሁት የመድሀኒት Iንዱስትሪዎች፣ ሂስታሚን

በሰው ልጅ Aካል ውስጥ ያለው ከፍተኛ ተጽEኖ Eንደሚፈልጉት
ለመጠቆም ነው፡፡ ሞያቸውን የሚጠቀሙበት ሂስታሚን በሰው ልጅ
Aካል ውስጥ ያለውን የውሃ ቁጥጥር ሚና ሊያስገነዝቡበት ሳይሆን
ለምርታማነታቸውና ትርፍ ለማካበቻነት ነው፡፡ ከAሁን በኋላ ሀኪም
Aንድ መድሀኒት በሚያዝላቸሁ ጊዜ ጸረ-ሂስታሚን (ሂስታሚንን
ገዳቢ) መድሀኒት መሆን ያለመሆኑን ጠይቁት፡፡ ጸረ-ሂስታሚን
መድሀኒቶች Eስከ Aጥንት መቅኔ ድረስ የሚዘልቅ የተፈጥሮ
በሽታን የመከላከል Aቅም የማዳከም ሀይል Aላቸው፡፡

የጤና ጥበቃ ስርAቱ Eና

የEኛ ሀላፊነቶች
Aካላችሁ ለውሃ የሚያቀርባቸውን ጥሪዎች በህክምና ቸልተኝነት
የተነሳ ምላሽ ባለማግኘታችሁ ሰለባ ሆናችሁ ከሆነ Aሁን
የሚያክማችሁ ባለሙያ የAካላችሁን ጥም በመድሀኒት ለማከም
ከመቀጠል የመገታት ሃላፊነት Aለበት፡፡ የውሃ Eጦት የAካላችሁን
Aሰራር ማዛባት በሚጀምርበት ጊዜ Aካላችሁ የሚሰጣቸውን
ምልክቶች ዶክተራችሁ Eንዲያውቅ የማድረግ ሃላፊነቱ የEናንተ
ነው፡፡ ዶክተራችሁ ለEናንተ ሀላፊነት Aለበት፡፡ ስለዚህ የEናንተ
Aካሚ Eንደሆኑ መጠን መረጃ ማግኘት ይኖርበታል፡፡
ዶክተራችሁ ይህንን የAመለካከት ለውጥ Eንዲረዳ የማድረግ
ሀላፊነት Aለባችሁ፡፡ የጤና ጥበቃው ስርAት ማገልገል ያለበት፣
የመድሀኒት ምርት ገበያውን ወይንም የፖለቲከኞችን መርህ
ሳይሆን Eናንተን Eንዲሆን የማረጋገጥ ሃላፊነት Aለባችሁ፡፡

ማንኛውም Aይነት የመድሀኒትም ሆነ የቀዶ ጥገና ወይም ሌላ

ህክምና መሰጠት ከመጀመሩ ቀደም ብሎ፣ የጤና ችግሩ መንስኤ
የውሃ Eጦት ያለመሆኑን ማረጋገጥ Aስፈላጊ ሊሆን ይችላል፡፡
ታካሚዎች የተለመደውን የመድሀኒት ወይንም ሌላ ህክምና
ከመጀመራቸው ቀደም ብሎ Aካላቸው ሙሉ ለሙሉ ውሃ
Eስኪጠግብ ድረስ ለተወሰኑ ቀናት መቆየት Aለባቸው የውሃ Eጦት
ያጠቃው ግለሰብ መድሀኒት ለመውሰድ በሚጠጣው ውሃ ብቻ
ከመድሀኒቱ ኬሚካላዊ ቀመር የበለጠ የፈውስ ሀይል ይዞ
የሚገኝበት ጊዜ መኖሩን Aስተውሉ፡፡ Aሁን የትግል ሜዳው ውስጥ
ገብታችኋል፡፡ Eውቀታችሁን ለሰው ልጅ ጥቅም ስትሉ ይህንን
Aዲስ የEይታ ለውጥ ለማስፈን ተጠቀሙበት፡፡

የህብን ወጪ መቀነሱ
ይህ የEይታ ለውጥ ሙሉ ለሙሉ ተጠንቶ ስራ ላይ በሚውልበት
ጊዜ፣ Eጅግ ከፍተኛ Aላስፈላጊ የህብረተሰብ ጤና ጥበቃ ወጪን
ያድናል፡፡ የደም ብዛት Eና ከዚህ ጋር ተያይዘው የሚመጡ
የልብና የደምስር ጤና ችግሮች የAሜሪካንን ህዝብ በAመት ከ100
ቢሊዮን ዶላር በላይ ያስወጡታል፡፡ የጀርባ ህመም ከህዝቡ ገቢ
ላይ በAመት 80 ቢሊዮን ዶላር ይወስዳል፡፡ ሪህማቶይድ
Aርትሪቲስ (ሪህ) 20 ሚሊዮን Aረጋዊያንን Eያጠቃ ብዙ Aስርተ
ቢሊዮን ዶላሮችን ከህዝብ ይነጥቃል፣ ያስነጥቃል፡፡ በ1992 ብቻ
ለጤና ጥበቃ ከወጣው የ750 ቢሊዮን ዶላር መካከል ከ50-60
በመቶ (ከ400 ቢሊዮን ያህል) ወጪ የፈሰሰው፣ በAካል የውሃ Eጦት
ምልክትነት መታየት ይገባቸው በነበሩ የጤና ችግሮች ላይ ነው፡፡

በዚህ ለረጅም ጊዜ ጸንቶ በቆየው ሳይንሳዊ ስህተት ላይ ትንሽ

ማስተካከያ በማድረግ፣ የዚህን ህዝብ የበጀት Eጥረት ማስወገድ
ይችላል፡፡ ይህ ባይሆን Eንኳን የበለጠ ጤናማ ህብረተሰብን
ይፈጥራል፡፡ የዚህ የAሜሪካ ህዝብ በየAመቱ Eየናረ በመሄድ
በ2000 ዓ.ም 1.6 ትሪሊየን ዶላር የነበረው በ2010 የሃገሪቱን
Aመታዊ ገቢ 28 በመቶ ይሸፍናል ተብሎ ይገመታል፡፡ ይህን
ያህል ወጪ Eየፈሰሰ Eንኳን የጤና መድህን መክፈል የሚችሉት፣
ከ50 ሚሊዮን የማይበልጥ ቁጥር ያላቸው ሰዎች ብቻ ናቸው፡፡
የAመለካከት ለውጡ፣ ይህንን መፍትሄ የለሽ የጤና ጥበቃ ወጪ
Aካሄድ ያስቀረዋል፡፡

በዚህ መጽሀፍ ላይ የሰፈነውን መረጃ ለወዳጅ ዘመዶቻችሁ

Eንድታጋሩት ጋብዤAችኋለሁ ውለታ Eንደምትውሉላቸው Eወቁ፡፡
ይህንን ግብዣ በፈቃደኝነት ከተቀበላችሁ የምትኖሩበትን ይህንን
ማህበረሰብ የጤና ጥበቃ ወጪ በ60 በመቶ ለመቀነስ Eገዛ
ታደርጋላችሁ፡፡Aሁንም በ21ኛው ክፍለ ዘመን ላይ የሰው ልጅ
የውሃ ጥምን ቀስ በቀስ በሚገድሉ መርዞች ማከሙ የወንጀል
ተግባር ነው፡፡

Aንድ ጥያቄ Aለኝ፡፡ በዚህ መጽሀፍ ላይ ያለው መረጃ ከጠቀማችሁ

ሁኔታችሁን በጠቅላላ ገልጻችሁ ውሃ መጠጣትን ማዘውተራችሁ
Eንዴት Eንደጠቀማችሁ ጻፉልኝ፡፡ ሳይንሱ ገና ለጋ በመሆኑ ብዙ
መረጃዎችን መሰብሰብ ያስፈልገኛል የEናንተ ተሳትፎ የውሃ Eጦት
ውስጥ ውስጡን ሳይታወቅ ጉዳት ላደረሰባቸው ሌሎች ህይወት
መዳን AስተዋጽO Aለው፡፡

በመጨረሻ

ከዚህ በላይ ባቀረብኩት Aዲስ Aቀራረብ ላይ በመመርኮዝ በAሁኑ

ወቅት በውሃ Eጦት የተነሳ የሚከሰቱ ዋንኛ የተባሉ የጤና
ችግሮችን ከምድረ ገጽ ላይ ማጥፋት ይቻላል፡፡ ይህ Aዲስ
Aቀራረብ ፣ በህክምና ስርAቱ ውስጥ Eንዲካተት Eና የሰው ልጅም
ትርፍን በማካበት Aላማ ከሚንቀሳቀሰው ሀሳዊ ሳይንስ ሁሉ ራሱን
ነጻ Eንዲያደርግ መጣር Aለብን፡፡ በህክምናው ሙያ ውስጥ ያሉት
ወዳጆቼም ቢሆኑ፣ የAካልን የውሃ Eጦት ምልክቶች በመድሃኒቶች
ብቻ ወይንም በሌሎች የህክምና ዘዴዎች ብቻ ማከም
Eንደሚያስወቅሳቸው ማወቅ ይኖርባቸዋል፡፡