CH NG 1

T NG QUAN V K TOÁN
thao.lethibich@hoasen.edu.vn
 M C TIÊU

Sau khi học xong chương 1, sinh viên có thể:

- Hiểu đư c b n chất của k toán trong việc cung cấp
thông tin cho các đối tư ng ra quy t định.
- Bi t đư c các lĩnh vực k toán khác nhau và cách
phân biệt chúng
- Bi t đư c đối tư ng của k toán
- Bi t đư c các nguyên tắc của k toán
- Bi t nhiệm v của k toán

2 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 N I DUNG CH NG 1

1.1 Định nghĩa về k toán

1.2 Đối tư ng sử d ng thông tin k toán
1.3 Các lĩnh vực của k toán
1.4 Các tổ chức nghề nghiệp
1.5 Đối tư ng của k toán
1.6 Nhiệm v và yêu cầu của k toán
1.7 Các nguyên tắc k toán
1.8 Các phương pháp k toán
1.9 Một số quy định pháp lý liên quan đ n k toán Việt
nam

3 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.1 Định nghĩa về k toán

K toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra và phân tích số

liệu nhằm cung cấp thông tin tài chính cho các đối
tư ng sử d ng để làm cơ sở cho việc ra quy t định về
kinh t .

4 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.2 Đối tư ng sử d ng thông tin k toán

Bên có l i ích
gián ti p

Ho t động
Thông tin Nhà qu n lý
kinh doanh
của DN tài chính

Bên có l i ích
trực ti p

K toán
Nhóm khác

5 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 Quy trình k toán

Dữ liệu Thu thập, Phân tích, Cung cấp

kinh t Ghi chép tổng h p thông tin

Thông tin
Tài chính

6 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.3 Các lĩnh vực của k toán

• K toán tài chính

• K toán qu n trị
• K toán thu
• Kiểm toán

7 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.3 Các lĩnh vực của k toán

• K toán tài chính

K toán tài chính cung cấp các thông tin tài chính
cho c bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, trong đó
chủ y u là bên ngoài DN.
K toán tài chính cung cấp thông tin qua các báo cáo
tài chính

8 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.3 Các lĩnh vực của k toán

• K toán qu n trị
K toán qu n trị cung cấp các thông tin tài chính cho
bên trong doanh nghiệp.

9 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.3 Các lĩnh vực của k toán

• K toán thu
Thực hiện các công việc tính toán, lập hồ sơ kê khai
và h ch toán các sắc thu hiện hành cho doanh nghiệp.

10 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.3 Các lĩnh vực của k toán

• Kiểm toán
Kiểm tra độc lập các số liệu k toán nhằm đưa ra các
ý ki n về sự trung thực, h p lý của báo cáo tài chính

11 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.4 Các tổ chức nghề nghiệp

• ACCA (the Association of Chartered Certified Accountants)

• CPA (Certified Public Accountant)
• VACPA (VietNam Association of Certified Public Auditors)
• IIA (The Institute of Internal Auditors)
• CIMA (Chartered Institute of Management Accountants)

12 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.5 Đối tư ng k toán

Tài sản
ngắn hạn
Nguồn lực Tài
Tình hình tài chính sản Tài s n
tài chính dài h n
của DN
N ph i
(N.vốn) tr
Nguồn hình
Ngu n
thành nguồn
lực tài chính vốn
NVCSH
13 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán
 Ví dụ 1

Ông X hiện đang có 1,2 tỷ đồng và đang dự định thành

lập một doanh nghiệp s n xuất - Thương m i Thành
Nhân với các dữ liệu:
1. Ông X mua 1 căn nhà để làm văn phòng có nguyên
giá 1,4 tỷ đồng. Ông thanh toán 50% tiền mặt và 50%
ngân hàng hỗ tr vay
2. Ông X mua 1 xe t i nhẹ có giá 600trđ, thanh toán
75% bằng tiền mặt cho nhà cung cấp
3. Mua hàng hóa dự trữ ban đầu 400trđ, ông X n l i 1
phần từ công ty Y.

14 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 Câu hỏi thảo luận

1. Kho n m c nào thuộc nguồn lực tài chính, kho n

m c nào thuộc nguồn hình thành nguồn lực tài
chính?
2. Ông X dự tính yêu cầu nhà cung cấp Y n l i một
phần tiền mua hàng. Vậy số tiền mua hàng ông X n
l i là bao nhiêu?

15 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.6 Nhiệm v và yêu cầu của k toán

- Nhiệm v của k toán:

+ Quan sát, thu thập, ghi chép thông tin về tài chính
+ Phân lo i, sắp x p thông tin
+ Tổng h p thông tin
+ Lập báo cáo, truyền tin

16 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.6 Nhiệm v và yêu cầu của k toán

- Yêu cầu k toán

Ph n ánh thông tin k toán ph i:
+ Đầy đủ
+ Chính xác
+ Rõ ràng
+ Dễ hiểu
+ So sánh đư c

17 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 1.7 Các nguyên tắc k toán

- Cơ sở dồn tích
- Ho t động liên t c
- Giá gốc
- Nhất quán
- Phù h p
- Thận trọng
- Trọng y u

18 3/18/2017 Chương 1: Tổng quan về kế toán

 Cơ sở dồn tích
• Mọi nghiệp v kinh t tài chính của doanh nghiệp liên
quan đ n tài s n, n ph i tr , nguồn vốn chủ sở hữu,
doanh thu, chi phí ph i đư c ghi sổ k toán vào thời
điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực t
thu hoặc thực t chi tiền hoặc tương đương tiền.
• Báo cáo tài chính lập trên cơ sở dồn tích ph n ánh
tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ,
hiện t i và tương lai.

19 3/18/2017
 Tình huống

• Ngày 01.01, DN bán hàng chịu cho khách hàng

10tr
• Ngày 01.02, khách hàng tr n 10tr
DN ghi nhận doanh thu vào thời điểm nào?
DN ghi nhận n ph i thu khách hàng vào thời
điểm nào?

20 3/18/2017
 Nguyên tắc ho t động liên t c
• Cơ sở gi định là DN đang ho t động liên t c và s
ti p t c HĐKD trong tương lai gần;
• DN không có ý định cũng như không buộc ph i
ngừng HĐ hoặc ph i thu hẹp đáng kể quy mô ho t
động của mình.
• Trường h p thực t khác với gi định ho t động liên
t c thì báo cáo tài chính ph i lập trên một cơ sở khác
và ph i gi i thích cơ sở đã sử d ng để lập báo cáo tài
chính.

21 3/18/2017
 Tình huống
• Công ty X ngừng ho t động trong một thời
gian dài. sau đó, công ty xin phép ho t động
l i?

22 3/18/2017
 Nguyên tắc giá gốc
• Tài s n đư c ghi nhận theo giá gốc
• Giá gốc đư c tính?
• Thay đổi khi???

23 3/18/2017
 Nguyên tắc giá gốc
• Tài s n đư c ghi nhận theo giá gốc.
• Giá gốc của tài s n đư c tính theo số tiền hoặc
kho n tương đương tiền đã tr , ph i tr hoặc
tính theo giá trị h p lý của tài s n đó vào thời
điểm tài s n đư c ghi nhận.
• Giá gốc không đư c thay đổi trừ khi có quy
định khác c thể

24 3/18/2017
 Tình huống

DN mua 1 máy photocopy vào ngày 01.01 là

30tr
• Ngày 31.12, giá bán 1 máy photocopy là 35tr
DN ghi nhận giá trị tài s n:
+ Vào ngày 01.01 là bao nhiêu?
+ Vào ngày 31.12 là bao nhiêu?

25 3/18/2017
 Nguyên tắc phù hợp
+ Việc ghi nhận doanh thu và chi phí ph i phù h p
với nhau.
 Khi ghi nhận một kho n doanh thu thì ph i ghi
nhận một kho n chi phí tương ứng có liên quan
đ n việc t o ra doanh thu đó
 Chi phí tương ứng với doanh thu gồm:
1. Chi phí của kỳ t o ra doanh thu và
2. Chi phí của các kỳ trước hoặc chi phí ph i tr
nhưng liên quan đ n doanh thu của kỳ đó.
+ Doanh thu, chi phí đư c xác định cho từng kỳ k
toán (năm, quí, tháng)
26 3/18/2017
 Tình huống
DN mua 1 lô hàng trị giá 10tr, chi phí vận
chuyển hàng về kho 1tr.
DN bán lô hàng trên trị giá 15tr
Vậy: DN ghi nhận doanh thu?
DN ghi nhận giá vốn hàng bán?

27 3/18/2017
 Nguyên tắc nhất quán

• Các chính sách và phương pháp k toán đã chọn

ph i đư c áp d ng thống nhất ít nhất trong một kỳ
k toán năm.
• Trường h p có thay đổi chính sách và phương
pháp k toán đã chọn thì ph i gi i trình lý do và
nh hưởng của sự thay đổi đó trong phần thuy t
minh báo cáo tài chính.

28 3/18/2017
 Tình huống
• Đầu năm 2011, DN h ch toán hàng tồn kho theo phương
pháp kiểm kê định kỳ
• Tháng 04/2011, DN nhận thấy phương pháp đang áp
d ng bộc lộ nhiều như c điểm như: công việc dồn vào
cuối tháng, số liệu xuất kho báo cáo không kịp thời. Do
đó, DN đổi sang h ch toán hàng tồn kho theo phương
pháp kê khai thường xuyên để khắc ph c như c điểm
trên

29 3/18/2017
 Nguyên tắc thận trọng

– Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán

đoán cần thi t để lập các ước tính k toán trong
các điều kiện không chắc chắn.
– Nguyên tắc thận trọng đòi hỏi ph i:
+ Ph i lập các kho n dự phòng nhưng không lập
quá lớn;

30 3/18/2017
 Nguyên tắc thận trọng
+ Không đánh giá cao hơn các giá trị tài s n và
các kho n thu nhập;
+ Không đánh giá thấp hơn các kho n n ph i
tr và các kho n chi phí;
+ Doanh thu và thu nhập chỉ đư c ghi nhận khi
có bằng chứng chắc chắc về kh năng thu đư c
l i ích kinh t , còn chi phí ph i đư c ghi nhận
khi có bằng chứng về kh năng phát sinh chi
phí.

31 3/18/2017
 Nguyên tắc thận trọng

Một kho n lỗ có kh năng x y ra, DN đư c ghi

nhận:
– Lập dự phòng gi m giá hàng tồn kho
– Lập dự phòng n ph i thu khó đòi
– Lập dự phòng gi m giá các kho n đầu tư
chứng khoán

32 3/18/2017
 Nguyên tắc thận trọng

Tình huống
DN có 5 khách hàng n tiền hàng. Báo cáo tuổi n của
khách hàng như sau:
Khách hàng Số tiền n H n thanh toán Ghi chú
(Trđ)
A 100 Quá h n 1 tháng
B 300 Trong h n
C 200 Quá h n 2 tháng
D 50 Chưa đ n h n Đã nộp hồ sơ
gi i thể
E 80 Quá h n 40 tháng
(>3 năm)
33 10/16/2011
 Nguyên tắc thận trọng

Hỏi
Các kho n n nào DN cần thận trọng khi xem xét các kho n
n của các khách hàng trên?
DN s làm gì sau khi phân tích đánh giá các kho n n trên?

34 10/16/2011
 Tham khảo:
(Trích TT228/2009/TT-BTC)

Ph ng pháp và mức trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi

DN ph i dự ki n mức tổn thất có thể x y ra hoặc tuổi n quá h n của các kho n n và
ti n hành lập dự phòng cho từng kho n n ph i thu khó đòi, kèm theo các chứng cứ
chứng minh các kho n n khó đòi nói trên. Trong đó:
• Đối với n ph i thu quá h n thanh toán, mức trích lập dự phòng như sau:
+ 100% giá trị đối với kho n n ph i thu từ 3 năm trở lên.
+ 70% giá trị đối với kho n n ph i thu quá h n từ 2 năm đ n dưới 3 năm.
+ 50% giá trị đối với kho n n ph i thu quá h n từ 1 năm đ n dưới 2 năm.
+ 30% giá trị đối với kho n n ph i thu quá h n từ trên 6 tháng đ n dưới 1 năm.
• Đối với n ph i thu chưa đ n h n thanh toán nhưng tổ chức kinh t đã lâm vào tình
tr ng phá s n hoặc đang làm thủ t c gi i thể, người n mất tích, bỏ trốn, đang
bị các cơ quan pháp luật truy tố, giam giữ, xét xử hoặc đang thi hành án hoặc đã
ch t,…thì doanh nghiệp dự ki n mức tổn thất không thu hồi đư c để trích lập dự
phòng.
– Sau khi lập dự phòng cho từng kho n n ph i thu khó đòi, DN tổng h p toàn
bộ kho n dự phòng các kho n n vào b ng kê chi ti t để làm căn cứ h ch toán vào
chi phí qu n lý của doanh nghiệp.
35 10/16/2011
 Nguyên tắc trọng y u

• N u thi u: sai lệch đáng kể báo cáo tài chính,

nh hưởng đ n quy t định kinh t của người sử
d ng báo cáo tài chính.
• Tính trọng y u ph thuộc vào độ lớn và tính chất
của thông tin hoặc các sai sót đư c đánh giá trong
hoàn c nh c thể. Tính trọng y u của thông tin
ph i đư c xem xét trên c phương diện định
lư ng và định tính.
36 3/18/2017
 Tình huống
• Thay K toán trưởng công ty
• Đề b t Giám đốc
• DN bị hỏa ho n làm thiệt h i 10 tỷ đồng

Thông tin nào thi u hoặc sai lệch s nh hưởng đ n

việc ra quy t định?

37 3/18/2017
 Vận d ng các nguyên tắc chung đư c
thừa nhận xử lý các tình huống sau:
1. Chủ sở hữu công ty X cho ông S (nhân viên của
công ty) vay 5.000$, kho n n của ông S có ghi vào
sổ k toán của công ty không?
2. Ngày 01/01, công ty X chi 6.000$ để thanh toán tiền
thuê văn phòng cho c năm. Chi phí thuê vp có đư c
ghi nhận trong tháng 01 không và ghi nhận bao
nhiêu?
3. Ngày 15/06 công ty X xuất 100sp A chuyển bán cho
công ty Y. Ngày 20/06, công ty Y nhận đư c hàng và
chấp nhận thanh toán. Số sp trên đư c ghi nhận xuất
kho và h ch toán tiêu th vào thời điểm nào?

38 3/18/2017
 1.8 Các phương pháp k toán

- Phương pháp lập chứng từ

- Phương pháp tính giá các đối tư ng k toán
- Phương pháp tài kho n
- Phương pháp ghi sổ kép
- Phương pháp kiểm kê
- Phương pháp tổng h p và cân đối

39 3/18/2017 Sống tử tế, học đàng hoàng, kết nối năm châu
 1.9. Một số quy định pháp lý liên quan đ n k toán
Việt nam
- Hệ thống chuẩn mực k toán Việt nam
- Hệ thống thông tư hướng dẫn các chuẩn mực kế
toán VN
- Các chế độ kế toán VN
- Luật kế toán VN
- Luật thu VN

40 3/18/2017
 Một số khái niệm cần quan tâm
• Đ n vị tính sử dụng trong k toán
(Đi u 11 – Luật k toán)

+ Đồng Việt Nam

+ Hiện vật
+ Thời gian lao động.

41 3/18/2017
 Chữ vi t và chữ số sử dụng trong k toán
(Đi u 12 – Luật k toán)
+ Ti ng Việt.
+ Chữ số sử d ng trong k toán là chữ số -
Rập: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9;
+ Sau chữ số hàng nghìn, triệu, tỷ, nghìn tỷ,
triệu tỷ, tỷ tỷ ph i đặt dấu chấm (.); khi còn ghi
chữ số sau chữ số hàng đơn vị ph i đặt dấu phẩy
(,) sau chữ số hàng đơn vị.

42 3/18/2017
 Kỳ k toán (Đi u 13 – Luật k toán)

Kỳ k toán gồm kỳ k toán năm, kỳ k toán

quý, kỳ k toán tháng.

43 3/18/2017
 Nghiệp v kinh t , tài chính:
Là những ho t động phát sinh c thể làm tăng,
gi m tài s n, nguồn hình thành tài s n của đơn
vị k toán.

44 3/18/2017
 Hệ thống chuẩn mực k toán

Là những quy định và hướng dẫn các nguyên

tắc, nội dung, phương pháp và thủ t c k toán
cơ b n chung nhất làm cơ sở ghi chép k toán
và lập báo cáo tài chính nhằm đ t đư c sự
đánh giá trung thực, h p lý, khách quan về
thực tr ng tài chính và k t qu kinh doanh của
DN.

45 3/18/2017
 4 chuẩn mực k toán ban hành đợt 1
(QDD149/BTC- ngày 31/12/2001)
- Chuẩn mực 02- “Hàng tồn kho”
- Chuẩn mực 03- “TSCĐ hữu hình”
- Chuẩn mực 04 - “TSCĐ vô hình”
- Chuẩn mực 14 - “Doanh thu và thu nhập khác”
=> Thông tư 89

46 3/18/2017
 6 chuẩn mực k toán ban hành đợt 2
(QĐ165/BTC - ngày 31/12/2002)
- Chuẩn mực 01 – “Chuẩn mực chung”.
- Chuẩn mực 06 – “Thuê tài s n”.
- Chuẩn mực 10 – “ nh hưởng của việc thay đổi tỷ giá
hối đoái”.
- Chuẩn mực 15 – “H p đồng xây dựng”;
- Chuẩn mực 16 – “Chi phí đi vay”;
- Chuẩn mực 24 – “Báo cáo lưu chuyển tiền tệ”;
=> Thông tư 105

47 3/18/2017
 6 chuẩn mực k toán ban hành đợt 3
(QĐ234/BTC - ngày 31/12/2003)
 Chuẩn mực 05- Bất động s n đầu tư;
 Chuẩn mực 07- K toán các kho n đầu tư vào công ty
liên k t;
 Chuẩn mực 08- Thông tin tài chính về những kho n
vốn góp liên doanh;
 Chuẩn mực 21- Trình bày báo cáo tài chính;
 Chuẩn mực 25- Báo cáo tài chính h p nhất và k toán
các kho n đầu tư vào công ty con;
 Chuẩn mực 26- Thông tin về các bên liên quan.
=> Thông tư 23
48 3/18/2017
 6 chuẩn mực k toán ban hành đợt 4
(QD12/BTC - ngày 15/02/2005)
• CM số 17 – Thu thu nhập doanh nghiệp;
• CM số 22 – Trình bày bổ sung báo cáo tài chính của các
ngân hàng và tổ chức tài chính tương tự;
• CM số 23 – Các sự kiện phát sinh sau ngày k t thúc kỳ k
toán năm;
• CM số 27 – Báo cáo tài chính giữa niên độ;
• CM số 28 – Báo cáo bộ phận;
• CM số 29 – Thay đổi chính sách k toán, ước tính k toán
và các sai sót.
=> Thông tư 20

49 3/18/2017
 4 chuẩn mực k toán ban hành đợt 5
(QĐ100/BTC - ngày 28/12/2005)

- Chuẩn mực số 11 – “H p nhất kinh doanh”;

- Chuẩn mực số 18 – “Các kho n dự phòng, tài
s n và n tiềm tàng”;
- Chuẩn mực số 19 – “H p đồng b o hiểm”;
- Chuẩn mực số 30 – “Lãi trên cổ phi u”.
=> Thông tư 21

50 3/18/2017
 N i dung c bản của Luật K
toán (bao gồm 7 chương và 54 điều)

• C1 : Quy định chung.

• C2 : Nội dung của công tác k toán
• C3 : Tổ chức bộ máy k toán và người làm
k toán
• C4 : Ho t động nghề nghiệp k toán
• C 5: Qu n lý nhà nước về k toán
• C 6 : Khen thưởng và xử lý vi ph m
• C 7 : Điều kho n thi hành

51 3/18/2017
 Ch đ k toán DN

• Thông tư 200/2014/TT-BTC, ngày 22/12/2014,

hướng dẫn ch độ k toán doanh nghiệp, có hiệu
lực từ ngày 01/01/2015 (thay th QĐ số 15/2006).
• Quy t định số 48/2006/QĐ-BTC, ngày 14/9/2014
hướng dẫn ch độ k toán DN nhỏ và vừa.
• Thông tư 138/2011/TT-BTC, ngày 04/10/2011,
sửa đổi bổ sung QĐ48/2006/QĐ-BTC.
• Thông tư 133/2016/TT-BTC, ngày 26/08/2016,
thay th QĐ48/2006/QĐ-BTC

H T./.

52 3/18/2017