GREEN CAPITAL, KOMIKIGILEEN BEGIETAN

1
 Hiriarenoasi
oasi
Aurkibidea Aurkibidea Hiriaren
berdeak G oizeko saioa San Prudentzio basilika
inguratzen duten Armentiako zelaietan 6 7

berdeak
amaitu nuen. XII. mendeko Basilika Arabako
erromanikoaren altxorra da. Ondo-ondoan
Armentiako basoa dago, Eraztun Berdea
osatzen dutenen artekoa: 100 hektareatik gora,

10
3
bidezidor, bidegorri eta zaldientzako bidez
.-Mauro Entrialgo |Armentia G asteiz lorategi eta berdegunetan

3
beteak.
.-Ana Nieto espazio gehien duen hirien
artekoa da Europa osoan: hamar milioi
B azkaldu ostean indarrak berriro bilduta,

11
metro koadro guztira. Beraz, proiektu
.-Simónides |Olarizu
4
honetarako argazkiak egitea proposatu paradisu berde gehiagoren bila abiatu
.-Kokapen planoa zidatenean, opari gisa hartu nuen. nintzen arratsaldean, baina bizikletaz; hartara,
txirrindularientzat hiri zidorrek osatzen duten

12
100 kilometrotik gorako sarea aprobetxatuko
.-Santi Orue |Salburua
L au egunetarako etorri nintzen

5 .-Álvarortega |Andre Maria Zuria Madriletik, argazkiak denbora nuen. Hegoaldera zuzenduta, Olarizuko
nahikoaz egin ahal izateko, baina ez parkera 7 bideratu nintzen. Olarizuko
zelaietan piknik-gunea eta izen bereko

13
nuen kontuan izan “Martxo lehorra,
.-Iñaki Cerrajería |Arriaga
6
apiril bustia” ohartzen duen esamoldea, Etxaldea daude. Harrizko gurutze handiak
.-Kini |Florida eta... bete-betean asmatu zuen ba! Hiru koroatzen duen muinotik hiri osoa ikusi
lehen egunetan etengabe bota zuen daiteke.

7 14 .-Egileak goitik behera (izututa ni!). Zorionez,

B
8
.-Furillo | Katedrala laugarrena eguzki zoragarriz esnatu idegorrian barna Salburuko parkera iritsi
nintzen. Hezegune handi hau 200 animalia-
zen; hartara, hamabi ordutako argia
espezie ingururen bizilekua da. Benetan

16
nuen aurretik altxor berdeak aurkitzeko
.-Abarrots | Iparraldeko parkea
8
inpresio bitxia ematen du bizikletaz egurrezko
.-Ata |Prado (eta hainbeste ditugunez, zailena gutxi
batzuk hautatu beharra izan zen). pasabideak zeharkatzea, eta behatokietan
gelditzea, ur-hegaztiak begiratzeko. Leku
galduren baten egotearen sentsazioa ematen
B
9
eraz, Andre Maria Zuriaren plazan
.-Nono Kadáver |San Martin 1 gosaldu ostean, lehenik eta behin du.
Florida parkea 2 bisitatu nuen, oasi txiki 9
bat hiri erdian. Parke erromantikoa da,
1920koa, erreka eta baso txikiez jantzia. A hateak eta marisorginak atzean utzita, zin
egiteko baselizaren inguruan osatutako
Arriagako parkerantz 9 zuzendu nuen
Bertan dago baita 1890eko musika-
kiosko ezaguna. Floridako parkean bizikleta. Aspaldian bertan izan gabe, ahaztua
nuen leku benetan zoragarria dela, hegaztiz

l
mundu zabaletik ekarritako landare
Liburuxka hau (zeina Gasteizko Europako Hiriburutza Berdea sustatzera bi- espezieak daude. Alerik zaharrena 140 beteriko lakua, txoko txundigarriak, ipuin
deratutako ekimenak diruz laguntzeko deialdi publikoaren bidez ordainduko urteko intxaurrondoa da. batetik atereak bezalakoak, eta landareen
lurruna, sentsazio hori indartuz.
den), Gasteizko berdegune nagusienak bisitatzeko gida txiki bat izan nahi du,
komikiaren ikuspegitik egina. H urrengo berdegunera joatea
benetan erraza izan zen, kalea
A zken geldialdia Iparraldeko parkean 10

G
izan nuen (Molinuevoko parke izenaz ere
ida berezi hau osatzeko, gure hiriko argazkilari batek gune horietako gurutzatzea baino ez, Maria Sortzez
ezaguna da), bere txirrista eta frontoiarekin,
Garbiaren Katedraleko (Katedral Berria)
hainbat argazki egin zituen aldez aurretik. jarraian, hainbat komikilarik lorategietara 3 iristeko. Bitxiak iruditu kultur jatorri desberdineko jendearen
berorietan “filmatu” zituzten euren istorioak. Green Capitalean zehar eginiko zaizkit betidanik hegoaldeko fatxadako topagunean.
txangoaz gozatuko al duzue! gargolak, Gerra Zibilari buruzkoak:
gasaren aurkako maskaradun soldadu
bat, telefono bidezko transmisiotako E gun bakar batean horrenbeste berdegune
bisitatzeak izadia horren gertu duen hiriak
baloratzen laguntzen du. Hamar minutuz
Atiza komiki marrazkilarien elkartea ekipoa daraman beste bat, soldadu
laguntzaile mairua, durbantez jantzia... autoak eta eraikin handiak alboratuz, merezi
halako gauza sinple baina garrantzitsuei beren
balorea ematea: haizeak zuhaitzen adarrak
Jinporta
arraian Prado parkera 4 hurbildu
Antolatzailea: Atiza. nintzen, hara non, zein ordutan kulunkatzen dituela sentitzea, belarrean etzan
Babesleak: Ingurugiro Gaietarako Ikastegia (IGI) gabe, jendea lasterkan aritzen eta txoriak hegan ikustea, nolabait beren
Laguntzailea: Gasteizko Udala, Biltzarrak eta Turismoa
den, Central Park txiki bat bailitzan. askatasuna guri oparitzen. Izan ere, horrelako
Itzulpena: Gasteizko Udalaren Euskara Zerbitzua guneetan aberatsa den hiri batean bizi gara,
Informazioa: Turismo Bulegoa. Espainia plaza, z.g. Tel.:945 16 15 98-99 |vitoria-gasteiz.org/turismo GREEN CAPITAL batean, alegia.
www.greencapital.vitoria-gasteiz.org
H urrengo jomuga San Martin parkean
5
jarri nuen. Jendeak “Ahateen
parke” deitzen dio, geyserdun bertako
urmaelean bizi diren ale kopuru Ana Nieto
handiagatik. Bolatokia, harmailadun
auditoriuma eta baita skate-park bat
ditu parkeak.
3
Kokapen planoa Andre Maria Zuriaren plaza
Kokapen planoa

Arriagako
parkea
9 Betoño

10

Iparraldeko parkea

Santa Maria
katedrala Salburuko parkea

3
Andre Maria
5 Zuriaren plaza
Andre Maria Sortzez 2
Garbiaren katedrala 1
San Martin
parkea

Florida parkea

Prado parkea Uritiasolo

6

Armentiako zelaiak

Olarizuko parkea

4 5
Florida parkea Andre Maria Sortzez Garbiaren katedrala

6 7
Prado parkea San Martin parkea

8 9
Armentiako zelaiak Olarizuko parkea

10 11
Salburuko parkea Arriagako parkea

12 13
Egileak Egileak
ANA NIETO. Argazkilari eta arte-kuxkuxeroa.
Bizilekuz arropaz bezain beste aldatzen den arren, beti itzultzen da Gastei-
zera, bere hirira alegia, “kaixo” eta “agur” esateko besterik ez bada ere.
Erreportajeak eta editorialak osatzen egiten du lan, nahiz eta bere zeregin
nagusia arteen inguruan kuxkuxean ibiltzea den, betiere proiektu pertsona-
len bila, gehienetan harat-honat bere kasa dabilela aurkitzen dituen irudi
eta uneak, bere buruari mugarik ipini gabe, eta bidean aurkitzen dituen
egoera eta pertsonei harritu dezaten aukera emanez.
Barazkijalea da, hala-hola gidatzen du eta, tira, ez da esnatu txarrekoa!
ABARROTS. 70eko hamarkadan Bidasoa eskualdean jaiotako marraz-
kilaria, eta Gasteizko TMEOren harrobi agorrezinean (bertan egin ditu
lan garrantzitsu gehienak) eta Cáñamo aldizkarian hazia. Sortu dituen
pertsonaia ezagunenen artean “Euskalorros”, “Bar Perico” eta “Maes-
tro Puntofly” daude. Bere lehen liburua Tres sin raya izan zen (Roger
eta Piñatarekin batera egina), gero Planeta fumeta etorri zen (2004an,
Cáñamo argitaletxearen eskutik), urtebete beranduago Euskalorros
pertsonaien Liando pollos kaleratu zuen TMEOk, eta 2009an pertsonaia
berberen ¡Hijos del speed!. Azkenik, 2011n Puntofly izenekoa eman du
kalera.
ALVARORTEGA. Liverpoolen jaio beharrean, Gasteizen egokitu zitzaion.
Eta rockstar beharrean, ilustratzaile xume, hara. Itzalik gabeko arbola-
rik ez da!
Akats biografiko horiek konpondu nahian edo, ia 20 urtez ari da ma-
rrazkian eta pop britainiarra entzuten. Tarte horretan 3 komiki-album
argitaratu ditu Espainian eta Frantzian, baita hainbat istorio eta ilustra-
zio ugari ere Estatuko ia aldizkari guztietan eta atzerriko baten batean.
ATA. 1989tik aurrera marrazten du, marrazkera-estilo arlote baino
argian, hau da, egileak zer marraztu duen jakiteko moduan, nahiz eta
benetan trakets marraztu. Umore gordina, ateraldiak, tarteka-marteka
ideia bitxiren bat, eta egunerokoaren ikuspegi amorala, horra bere
osagaiak. 2004an “ongi” marrazten ikastea erabaki zuen, errekonozi-
mendu eta afektu bila. Hor jaio zen bere marrazkera estilo pinpirina,
Robert Crumb maisuaren lanetan oinarritua, ez gara gezurretan ari-
tuko: umore zarpail eta zuzena, ilustrazioaren trataera preziosistarekin
kontrastatuz. Publizitate sormenean aritu izan da 15 urtetik gora. Gaur
egun fruta biltzetik eta marraztetik bizi da, gusturago.
IGNACIO MURILLO DEL RÍO. Furillo. (Zaragoza, 1976), hamar bat urtetik da
TMEO aldizkarian, non bere istorioak biltzen dituen bi album argitaratu
dizkion: Donde hay pelo hay alegría izenpekoaren 1. eta 2. liburukiak.
Muturreko pertsonaia bitxiak, alperra hutsak eta alproja galantak, eta
eskatologia maila gorenera, horra bere lanetako gai nagusiak, zeinetan
giza-utzikeria eta -ustela xehetasun osoz erakusten diren, horiexek
baitira benetako protagonistak. El Juevesen ere argitaratzen du.
14
IÑAKI CERRAJERÍA. 1980etik aurrera, margotzaile eta ilustratzaile
grafikoaren lanak uztartzen ditu. 1989an El Correon hasi zen, non
egunero, Arabako eta Miranda de Ebroko edizioetan, La Ilustración
izeneko komiki-banda argitaratzen duen eguneroko errealitateari
ironiaz begiratu asmoz, horrez gain, marrazkiak egiten ditu baita
egunkari bereko kultura, iritzia, kirola eta beste sail batzuetan (http://
blogs.elcorreodigital.com/inakicerrajeria). Erakusketa ugari egin ditu,
bakarka zein taldeka. http://icerrajeria.com
KINI. (Ciudad Rodrigo, Salamanca, 1960). Goitizenarekin zinatzen
ditu bere istorioak. Munduan gutxien marrazten duen komikigiletzat
dauka bere burua.
Hala ere, Honorato, un poteador nato (Tbeos Kopón, 1986) argitaratu
zuen, maiz aritu da Gasteizko Copyright eta Octopus fanzineetan,
eta gaur egun TMEOn jarraitzen du. Horrez gain, hainbaten arteko
bi albumetan hartu izan du parte: Los felices 85 (1985) eta 15 a la vez
(1986).
MAURO ENTRIALGO. Vitoria-Gasteiz 1965. Produkzio oparoko komikigile
honek egunkari (El País, Diario 16, Diario Vasco, Gaceta del Norte, Pú-
blico...), aldizkari (El Víbora, Makoki, El gran musical, Playboy, Primera
Línea, Cinemanía...) eta Interneteko web-guneetan marraztu eta idatzi
du. Hogeita hamar liburutik gora argitaratu du. TMEOren sortzai-
leetakoa eta zuzendaritza batzordeko kidea da. Orri bat marrazten
du astero El Juevesen, duela hamar urtetik gora. Argitalpenez gain,
animazioko iragarkiak, dozenaka kartel, hogeita hamar bat disko-azal
eta inprimaki ugari atera dira bere eskuetatik. El dibujosaurio liburuan
30 urteko ibilbide luze horren berri jasotzen du, 400 orrialde baino
gehiagotan.
NONO KADÁVER. (Harasztifalu, Hungariako Herri Errepublika ohia,
1963) 1991etik hona Bartzelonan bizi eta lan egiten du. TMEOn
argitaratzen du 1994tik aurrera, hortik datorkio Gasteizekin duen
harreman estua. Nonok Espainiako hainbat aldizkaritan argitaratu
izan du (besteak beste Makoki, El Víbora, Solidaridad Obrera). Toni
Bolinga pertsonaiaren inguruko bi album kaleratu ditu (TMEO), baita
bi koaderno (El Pregonero), eta album txiki bat frantsesez: Ça sent la
crevette! (Les Requins Marteaux); parte hartu du Dirty Stories albumean
(Fantagraphics, Estatu Batuak). Gaur egun ilustratzaile dihardu kritika
soziala egiten duen Frantziako CQFD egunkarian.
SANTI ORUE. (Gasteiz, 1964) euskal marrazkilari eta gidoigilea da. Hainbat
aldizkari eta egunkaritan aritu izan arren (El Víbora, Público, etab.),
ezagunagoa da El Juevesen (asterokoan zein eguneroko on-line edizioan)
eta TMEOn eginiko lanagatik, azken horretan ohikoak da azalean eta
kontrazalean. Lau album argitaratu ditu orain arte: El maravilloso mundo
de S. Orue, Seamos objetivos, Eres un enfermo de Photoshop eta Qué
buenos son los buenos y qué malos son los malos. baita umorezko liburu
bat (Cómo convertirse en un Hijo de Puta), eta bi antzezlan ere (Se
empieza por los porros eta Hablar es de bobos).
SIMÓNIDES. Murtxanten (Nafarroa) jaio zen 1952an.
Lankide izan da aldizkari askotan, Euskadi Soux, El Víbora, Makoki eta
TMEO dira horien arteko esanguratsuenak.
Hainbat albumetan bildu ditu bere komikiak, hauetan esaterako:
Preludio de los Sanfermines del 78, Jamón de gorrión, El Zestas
(Joakin Resanorekin), Paco el Chota (Mauro Zorrillarekin), Chuchita y
Marylin (Gallardo eta Mediavillarekin), eta Ciencia infusa. Gaur egun,
olio-margotan dihardu, oso gutxitan egiten ditu enkarguzko komikiak.
15
Iparraldeko parkea

16