You are on page 1of 49

gzikp oki fpibh p'ov

w[Zy ;/tk ftfB:w


1972

fibd ^ III
( ;coh GZsk ftfB:w )

b'r'

( ohfgqzN n?vhPB )
( 30H6H 2010 sZe ;'XK ;fjs )

gqekPe

;eZso
gzikp oki fpibh p'ov
gfNnkbk
2005
ftP/ ;{uh

ftfB:w BzL t/ot/ gzBk BzL


1 2 3
1H ;zy/g f;ob/y, nkozG ns/ bkr{eoD

2H gfoGkPktK

3 s'A 6 iBob

7 s'A 9 p'ov eowukohnK dh rq/v/PB ns/ PfjoK dk torheoD

10 ;tkoh GZsk

11 s'A 17^T o'IkBk GZsk

18 o/b $ jtkJh $ ;Ve nktkikJh d[nkok ;co

18 ^ ; ;w[zdo iK dfonkJh ;Nhwo d[nkok fojkfJP dh ‘ ph * ebk;

19 ns/ 20 ;Ve d[nkok whb GZsk

21 s'A 23 o/b ns/ jtkJh d[nkok nuBu/sh ukofiI bJh whb GZs/ d/ do

24 eZY fdsk frnk j?.

25 fvT{Nh d/ nzdo nzdo iK fvT{Nh s'A pkjo d/ y/so ftZu ;co

26 pdbh dk ;co

27 o/b $ ;Ve d[nkok ;co bJh

28 eZY fdZsk frnk j?.

29 s'A 31 fBih wkb n;pkp dh Y'nk^ Y[nkJh

32 gfjbh fB:[esh i[nkfJB eoB bJh ;co

33 p'ov ;/tk ftZu w[V^ w[bkIws T[s/ oZy/ ftneshnK d[nkok ehsk
frnk ;co
ftfB:w BzL t/ot/ gzBk BzL
1 2 3
34 w?vheb w[nkfJB/ $ w?vheb ftP/PZr ( ;g?Pfb;N ) dh okfJ b?D
bJh g/P j'D tk;s/ ;co bJh ;coh GZsk

35 w?vheb ;bkj iK w?vheb ;oNhfce/N gqkgs eoB bJh ;co

36 ‘w[nkfJBk* nN?Av eoB bJh ;co

37 S[ZNh ;coh fonkfJs

38 ns/ 39 S[ZNh s'A tkg; p[bkT[D T[s/ ;co bJh ;coh GZsk

40 dcsoh d;skt/I nkfd g/P eoB $ ;p{s d/D bJh ndkbs ftZu
jkIo j'D tk;s/ ;co bJh ;coh GZsk

41 ftGkrh fJBe[nkoh nN?Av eoB bJh ;co tk;s/ ;coh GZsk

42 s/ 43 w[nsbh nXhB eowukoh B{z ;co bJh ;coh GZsk

44 Nq/fBzr d/ e'o; T[s/ ;co

45 foNkfJow?AN T[s/ ;co bJh ;coh GZsk

45 (T) p'ov d/ eowukoh iK ekB{zBh T[so^ihth, fi; B{z T[;d/ ;/tk^


fBftosh iK w"s j' ikD wro'A, fit/A th e/; j't/, g?BPB $
gfotkfoe g?BPB ndkfJrh nkd/P ns/ pyPhP ( Gratuity )
ndkfJrh nkd/P gqkgs eoB bJh ;Zfdnk frnk j?, B{z ;coh
GZs/ dh fwbD:'rsk

46 p'ov eowukoh dh w"s j' ikD T[s T[; d/ gfotko d[nkok ;co
bJh ;coh GZsk

47 ;/tk^ fBftosh s'A gfjbK w?vheb p'ov $ nEkoNh ;kjwD/ g/P


j'D bJh ;co

48 bkJhBw?BK B{z ;coh GZsk

48^ T p'ov d/ eowukohnK $ nfXekohnK B{z y/v gqsh:'rsktK d/ ;pzX


ftZu ;coh GZs/ dh fwbD:'rsk
ftfB:w BzL t/ot/ gzBk BzL
1 2 3
49 s'A 50^T c[Neb

51 M{m/ ;coh GZs/ d/ eb/wK dh soihj ^^ u/sktBh

52 ;w/A ;w/A *s/ p'ov d[nkok ikoh ehs/ rJ/ nkd/PK $ jdkfJsK dh
skwhbh gozs{ i' fJBQK ftfB:wK ftZu Pkwb BjhA ehs/ rJ/

nzsek nfXekoK dh tos'A eoB bJh nEkoNhnK


gzikp oki fpibh p'ov

w[Zy ;/tk ftfB:w


fibd III

;coh GZsk ftfB:w

BzL 168$ gzH okH fpH p'H $ o?r{H ^ 256 fwsh 20 d;zpo, 1972

gzikp oki fpibh p'ov, fpibh ( ;gbkJh ) n?eN 1948 dh Xkok 79 d/ yzv
( J ) d[nkok ;"Ag/ rJ/ nyfsnkoK dh tos'A eofdnK, gzikp oki fpibh p'ov nkgD/
eowukohnK bJh ;coh GZs/ d/ fBwB doi ftfB:w pDkT[D ftZu y[Ph nB[Gt eodk j?
noEks L ^

;zy/g f;ob/y, nkozG ns/ bkr{eoD

1H (1) fJjBK ftfB:wK B{z “gzikp oki fpibh p'ov w[Zy ;/tktK ( ;coh GZsk ) ftfB:w
1972@ fejk ikt/rk.

2) fJj ftfB:w s[ozs bkr{ j'Dr/.

3) fJj ftfB:w gzikp oki fpibh p'ov d/ ;ko/ eowukohnK T[s/ bkr{ j'Dr/, fiBQK
ftZu nIwkfJPh, f;fynkoEh ( Apprentices ), Nq/fBzr b?D tkb/ eowukoh
(Trainees ) Pkwb jB gozs{ fJjBK ftZu T[j fijV/ p'ov ftZu gqfsfB:[esh$ m/e/ T[s/
jB, Pkwb BjhA jB. T[jBK eowukohnK, i' gqfsfB:[esh$ m/e/ T[s/ jB, d/ ;pzX
ftZu ;coh GZsk T[jBK d/ gqfsfB:[esh $ m/e/ dhnK PosK nB[;ko fB:ws ehsk
ikt/rk.

gozs{ Pos fJj j? fe fiE/ fJBQQK ftfB:wK ftu'A e'Jh th ftfB:w fe;/ nfij/ w?Zpo dk
B[e;kB tZyo/ o{g ftZu eod/ j'D sK fJBQK ftfB:wK d/ bkr{ j'D dh fwsh s'A s[ozs gfjbK
nfij/ w?Apo B{z bkr{ j'D :'r ftfB:w T[; jZd sZe T[; B{z bkr{ j[zd/ ofjDr/ fiBQK fe fJBQK
ftfB:wK ftu'A e'Jh th B[e;kB eod/ j'D .
gfoGkPktK

2H fit/A fe fBwB yzv (1) s'A (10) ftZu T[gpzX ehsk frnk j?, s'A fJbktk ns/
id'A sZe ftP/ iK gq;zr d/ e[M ftgohs Bk j't/, gzikp ;hH n?;H nkoH fibd^ 1 Gkr^
1 d/ nfXnkJ/ ^ II ns/ T[; wro'A gzikp oki fpibh p'ov w[Zy ;/tk ftfB:w fibd^
1 Gkr^ 1 d/ nfXnkJ/^ II ftZu gfoGkfPs ehs/ gd ( term ) dk T[jh noE ns/ Gkt
j't/rk id'A fJ; fibd ftZu tofsnk ikt/rk.

1) ‘n?eN* dk noE fpibh ( ;gbkJh ) n?eN, 1948 j't/rk ns/ fJ; ftZu e'Jh
ekB{zBh ;'X iK sowhw iK T[; dk g[Bo nfXfB:wD Pkwb j't/rk.

2) ‘ezNo'fbzr nc;o* dk noE ‘dcso dk w[Zyh j?* ns/ fiE/ dknt/dko nkg
dcso dk w[Zyh j't/ sK nrbk T[u/ok nfXekoh ezNo'fbzr nc;o j't/rk.

3) ‘u/now?B* dk noE n?eN dh Xkok 5 nXhB fB:[es ehsk frnk gzikp oki
fpibh p'ov dk u/now?B j?, fJ; ftZu n?eN dh Xkok ] nXhB fB:[es ehsk
frnk ekfJw^ w[ekw u/now?B th Pkwb j?.

4) ‘p'ov* dk noE fpibh ( ;gbkJh ) n?eN, 1948 dh Xkok nXhB ;Ekfgs


ehsk frnk gzikp oki fpibh p'ov j?, fJ; ftZu fJ; d/ T[sokfXekoh ns/
;g[odko th Pkwb j'Dr/.

5) ‘o'IkBk GZsk* dk noE d"o/ T[s/ rJ/ j?~v e[nkNo s'A r?o^ jkIoh bJh jo fJZe
fdB iK T[; d/ fe;/ fjZ;/ bJh GZs/ s'A j? fi; dk wBPk nfijh r?o^ jkIoh d/
cb;o{g p'ov eowukoh d[nkok ehs/ rJ/ ;kXkoD o'IkBk yofunK B{z g{ok
eoB j?.

6) ‘gfotko* dk noE T[; gfotko s'A j? fi; ftZu p'ov eowukoh dh gsBh iK
gsh, fit/A th e/; j't/, i' p'ov eowukoh Bkb ofjzdh $ ofjzdk j't/ ns/
ikfJI pZu/ ns/ wso/J/ pZu/, fjzd{ ekB{zB nXhB r'd fbnk pZuk iK ekB{zBh
wkBsk gqkgs wkg/, G?DK, Bkpkbr Gok, ftXtk p/NhnK, pkbr g[Zso ns/
ftnkjhnK g[sohnK i' T[; Bkb ofjzd/ j'D ns/ p'ov eowukoh T[~s/ g{oB s"o
s/ fBoGo j'D.

7) ‘j?v e[nkoNo* dk noE eoukoh dh fvT{Nh dk ;kXkoD ;EkB iK ;N/PB fiE/


T[; d/ dcso dk foekov oZfynk iKdk j?.

8) ‘sBykj* dk noE p'ov eowukoh d[nkok eYtkJh iKdh wkf;e oew s'A j?
fi; ftZu fBwB Pkwb j? L ^
i) w{b sBykj
ii) fBih sBykj
iii) ftP/P sBykj
iv) wfjzrkJh GZsk
v) gqfs^ fB:[esh$ fvT{Nh GZsk
vi) f;fynkoEhnK ( Trainees ) d/ e/; ftZu tIhck ns/ e'Jh j'o
T[gbGsK ( emoluments ) fi; B{z p'ov d[nkok sBykj d/ s"o s/
torhfeqs ehsk ik ;edk j't/. vkeNoK d[nkok bJ/ rJ/ gq?efN;
Bk eoB ( non practising ) d/ GZs/ B{z fJBQK ftfB:wK d/ wzst
bJh sBykj ti'A ;wfMnk ikt/rk.

ftnkfynk L ^ w[V w[bkIws s/ oZy/ g?BPBoK d/ e/; ftZu sBykj iwQK


g?BPB ns/ iK ;/tk^fBftosh bkGK d/ ;wkBse g?BPBoh ;w/s nzPdkJh
gqkthv?ZN czv, fit/A fe p'ov ftZu sBykj fBPfus eoB d/ wzst bJh
frfDnk frnk j't/, B{z fJBQK ftfB:wK d/ wzst bJh sBykj ti'A ;wfMnk
ikt/rk gozs{ Pos fJj j? fe fiE/ nfijh sBykj iwQK g?BPB $ g?BPBoh
;wkBse ( equivalent ) nfXesw ;e/b s'A tZX iKdh j? sK e/tb nfXesw
;e/b B{z sBykj ti'A ;wfMnk ikt/rk.

9) ‘;coh GZsk * dk noE eowukoh B{z T[BQK yofunK, i' T[; B/ iBse fjZs
ftZu ehs/ ;co ftZu you ehs/ j'D, B{z g{ok eoB bJh fdZsk frnk GZsk j?. fJ;
ftZu ;tkoh nkfd dk oZy^oykU ( maintenance ) bJh fdZsk frnk GZsk Pkwb j?.

10) ‘gjkVh y/so* dk noE ftfB:w 13 nXhB B'N 2 ftZu fBPfus ehsk iK
;w/A ;w/A *s/ gzikp ;oeko $ p'ov d[nkok x'fPs ehs/ nB[;ko gjkVh y/so ns/
gjkVh ;EkB j?.

11) ‘fvT{Nh g[nkfJzN* j?~v e[nkoNo ftZy/ fvT{Nh g[nkfJzN dk noE T[j
;EkB iK dcso j? fiE/ p'ov eowukoh fvT{Nh T[s/ ofjzdk j? noEks j?~v
e[nkoNo fty/ B"eoh ( employment ) dk ;EkB iK dcso. fiE'A sZe nkT{N
;N/PBK dk ;pzX j? fvT{Nh g[nkfJzN p'ov eowukoh d[nkok fvT{Nh T[s/ ehs/ rJ/
d"o/ tkbk ;EkB $ dcso B{z fbnk ikt/rk. fiE/ nkT{N ;N/PB fty/ d' iK fJ; s'A
tZX nfij/ g[nkfJzN j'D sK fBwB doi B{z fvT{Nh g[nkfJzN ti'A fbnk ikt/rk L ^

(T) i/eo p'ov eowukoh T[; ;N/PB T[s/ o/b, ;Nhwo iK jtkJh d[nkok
gj[zudk j? sK g[nkfJzN fijVk fe o/bt/ ;N/PB, pzdorkj ( iK xkN )
iK jtkJh p[fezr ;?ANo, fit/A th e/; j't/, s'A ;G s'A d[o/vk j't/, ns/

(n) i/eo T[j ;N/PB T[s/ ;Ve d[nkok gj[zudk j? sK g[nkfJzN T[j j't/rk
fijVk T[; g[nkfJzN fiE'A T[; ;N/PB tZb ;co P[o{ j[zdk j?, s'A ;G s'A
d[o/vk j't/.
B'N L ^ fiE/ ;co ;N/PB fty/ P[o{ $ ysw j[zdk j?, fijVk fe p'ov eowukoh dk Bk
sK j?~v e[nkoNo j? ns/ Bk jh T[; dk fvT{Nh ;EkB j?, fJ; B{z T[; d/ fojkfJP fty/ P[o{ $
ysw j'J/ ti'A fbnk ik ;edk j?.

nkw ( iBob )
3H fJjBK ftfB:wK nXhB ;ko/ nyfsnko, fJBQK ftfB:wK ftu'A ;kfonK iK fe;/
fJZe dh ftnkfynk eoB, T[; ftZu tkXk eoB, T[; B{z pdbD, T[; ftZu sowhw eoB,
T[; B{z oZd eoB iK ;'XD iK fJBQK ftfB:wK ;pzXh ikoh ehs/ T[; ftZu fe;/ nB[g{oe
ftfB:w $ sowhwK ;w/s nyfsnko fJ; fJokd/ pko/ gfjbK B'fN; fdZs/ fpBK ns/ T[;
B{z ikoh ehs/ ikD dh fwsh s'A iK fe;/ j'o fwsh s'A T[; B{z nwb ftZu fbnkT[D d/
nyfsnko p'ov gk; j'Dr/.

4H fJjBK ftfB:wK dh ftnkfynk d/ ;pzX ftZu fe;/ PZe iK fttkd d/ e/; ftZu,
p'ov dk c?;bk nzsw j't/rk.

5H p'ov nkw iK ftP/P nkd/P d[nkok ns/ nfijhnK PosK, i' fJj ;wM/ fe
mhe ( fcN ) jB, dh Pos nXhB nkgD/ wksfjs fe;/ nfXekoh ( nEkoNh ) B{z
fJBQK ftfB:wK d/ ;ko/ iK fe;/ fJe wzst bJh p'ov d/ ekoiK iK nyfsnkoK dh
tos'A eoB tk;s/ nfXekfos eo ;edk j?.

6H fiE/ p'ov fJ; Bkb ;zs[PN j't/ fe fJBQK ftfB:wK ftu'A fe;/ th ftfB:w dk
nwb fe;/ yk; e/; ftZu nDT[fus ;ysh dk ekoB pDdk j? sK p''ov T[; jZd she
ns/ nfijhnK PosK nXhB fit/A fe T[j e/; ftZu fBnK g{ote ns/ ;[Bhsh ;zrs Yzr
Bkb ( equitable manner ) ftjko eoB ( dealing ) bJh Io{oh ;wM/, T[; ftfB:w dh
b'V B{z nkd/P d[nkok SZv ;edk j? iK T[BQK ftZu fonkfJs d/ ;edk j?.

p'ov eowukohnK dh ro/v/


vP / B
7H p'ov eowukohnK B{z ;coh GZs/ d/ wzst bJh fBwB nB[;ko 6 rq/vK ftZu tzfvnk iKdk j?L^

rq/v sBykj dh o/Ai

I 15000 WH ns/ fJ; s'A T[go


II 10,000 WH ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 15,000 WH s'A xZN
III 6,000 WH ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 10,000 WH s'A xZN
IV 5,000 WH ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 6,000 WH s'A xZN
V 4,000 WH ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 5,000 WH s'A xZN
VI 4,000 WH s'A j/mK
PfjoK dk torheoD

p'ov eowukohnK B{z ;coh GZsk $ o'IkBk GZsk d/D d/ wzst bJh oki ftZu iK oki s'A
pkjob/ PfjoK dk torheoD fBwB nB[;ko ehsk ikt/rk L ^

T) 50 bZy iK fJ; s'A tZX dh iB^ ;zfynk tkb/ Pfjo J/ ^ 1

n) 20 bZy iK fJ; s'A tZX gozs{ 50 bZy s'A xZN dh J/


iB^ ;zfynk tkb/ Pfjo

J) 10 bZy iK fJ; s'A tZX gozs{ 20 bZy s'A xZN dh ph ^ 1


iB^ ;zfynk tkb/ Pfjo

;) 5 bZy iK fJ; s'A tZX gozs{ 10 bZy s'A xZN dh ph ^ II


iB^ ;zfynk tkb/ Pfjo

8H fJe nk;kwh s'A d{ih nk;kwh s/ ik oj/ ( in transit ) p'ov eowukoh B{z rq/v dk T[j
o?Ae fdZsk ikt/rk fe d'jK nk;kwhnK dk fijVk ;G s'A j/mbk j't/rk T[; dk T[j jZedko
j't/rk.

9H p'ov eowukoh d/ ;coh GZs/ d/ eb/w B{z ;co eoB d/ ;w/A s/ bkr{ ftfB:wK d[nkok
fB:fws ehsk ikDk ukjhdk j?. p'ov eowukoh fi; dh soZeh j'Jh j? iK gfjbh nk;kwh s/
goskfJnk frnk ( reverted ) j? iK g{ot gqGkt ;fjs sBykj dk tfXnk do fdZsk frnk j?,
d/ ;coh GZs/ B{z soZeh d/D iK goskT[D dh fwsh iK sBykj dk tfXnk do d/D dh fwsh ns/
T[j fwsh fi; B{z fJj nfX;{fus ehsk frnk j?, ftuekob/ ;w/A d/ ;pzX ftZu ;'fXnk BjhA
ikDk ukjhdk f;tkJ/ fJ; d/ fe fiE/ nfX;{uBk fvT{NhnK dh pdbh dk fJPkok eo/.

nfX;{uBk j'D s'A gfjbK b/yk^ gVskb ( nkfvN ) ehs/ ;ko/ fpbK d/ e/; ftZu, b/yk^
gVskb nc;o B{az T[; ;w/A s/ ;oekoh s"o s/ frnks sZEK d[nkok ;/fXs ( guided ) ehsk
ikDk ukjhdk j?, gozs{ soZeh nfX;{fus ehs/ ikD s'A gfjbK g/P Bk ehs/ iK b/yk^ gVskb Bk
ehs/ ;coh GZs/ d/ fpbK d/ e/; ftZu, b/yk^ gVskb nc;o tb'A nfX;{uBk d/ g{ot gqGkt B{z
wkBsk d/D ftZu e'Jh fJsokI BjhA j?.

;tkoh ( Conveyance ) GZsk


10H ;woZE nfXekoh nfijhnK PosK T[s/ fit/A fe T[j bkT[DhnK T[fus ;wM/, fe;/ th
T[; p'ov eowukoh B{z wkf;e ;tkoh GZsk wzBI{o eo ;edk j?, fi; B{z nkgD/ j?~v e[nkoNo
s'A 8 feH whH *s/ iK fJ; s'A xZN ck;b/ d/ nzdo nzdo ftnkge o{g ftZu ;co eoB dh b'V
g?Adh j?. j?~v e[nkoNo s'A nkoIh s"o s/ r?o^ jkIoh, ukj/ T[j nuBu/s S[ZNh ;oekoh fvT{Nh
iK i[nkfJfBzr ;wK j't/, wkf;e ;tkoh GZsk d/D ftZu o[ektN BjhA pD/rh gozs{ Pos fJj j?
fe ;pzXs p'ov eowukoh fJ; ;pzXh ;oNhfce/N g/P eo/ fe T[j ;tkoh dk ;kXB, fi; bJh
;tkoh GZsk ndk ehsk iKdk j?, nfij/ nkoIh r?o^ jkIoh d/ ;w/A d"okB brksko poeoko
( maintain ) oy/rk.

o'IkBk GZsk
11H j?~v e[nkoNo s'A r?o^ jkIoh bJh o'IkBk GZsk fbnk ik ;edk j? id'A eowukoh
nkgD/ j?~v^ e[nkoNo d/ 8 feH whH d/ x/o/ s'A pkjo fe;/ ;EkB s/ d"o/ T[s/ j't/.

B'N L ^ 8 feH whH d/ x/o/ gd ( Now ) dh ftnkfynk T[; 8 feHwhH d/ ;G s'A S'N/ o{N d/ noEK
ftZu b?Dh ukjhdh j? fi; d[nkok w[;kco nkgDh wzIb ( destination ) *s/ ;co d/ ;kXkoD Yzr Bkb
gj[zu ;e/.

12H o'IkBk GZsk fvT{Nh T[s/ j?~v^ e[nkoNo s'A r?o^ jkIoh d"okB s'A fJbktk T[d'A sZe BjhA
eYtkfJnk ik ;edk id sZe fe p'ov eowukoh nkgD/ j?~v^ e[nkoNo s'A 8 feH whH d/ x/o/
s'A pkjo g[nkfJzN *s/ BjhA gj[zudk iK T[;/ g[nkfJzN s'A nkgD/ j?~v^ e[nkoNo tkg; BjhA
gosdk. j?~v e[nkoNo s'A r?o^ jkIoh dk ;wK T[d'A P[o{ jz[dk j? id'A p'ov eowukoh tk;st
ftZu nkgD/ j?~v e[nkoNo B{z SZvdk j? ns/ T[d'A ysw j[zdk j? id'A T[j T[; ;EkB fi; ftZu
T[;dk j?~v^ e[nkoNo ;fEs j?, s/ tk;st ftZu tkg; BjhA gosdk, ukj/ T[j T[E/ mfjodk j?
iK BjhA.

12 (T) eZY fdZsk frnk j?.

13H o'IkBk GZs/ d/ do fBwB nB[;ko j'Dr/ L ^


rq/v J/^1 ebk; Pfjo J/^2 ebk; Pfjo ph^1 ebk; ph^2 ebk; Pfjo
j'Nb$ pr?o j'Nb j'Nb$ pr?o j'Nb Pfjo j'Nb$ ns/ j'o ;EkB
do do pr?o j'Nb do j'Nb$ pr?o j'Nb
do
1 2 3 4 5
I 400$^ WH 320 $^ WH 240$^ WH 160$^ WH
200$^ WH 160 $^ WH 120$^ WH 80$^ WH

II 350$^ WH 280$^ WH 210$^ WH 140$^ WH


150$^ WH 120$^ WH 90$^ WH 60$^ WH

III 225$^ WH 180$^ WH 135$^ WH 90$^ WH


125$^ WH 100$^ WH 75$^ WH 50$^ WH
IV & V 190$^ WH 150$^ WH 115$^ WH 75$^ WH
100$^ WH 80$^ WH 60$^ WH 40$^ WH
VI 150$^ WH 120$^ WH 90$^ WH 60$^ WH
75$^ WH 60$^ WH 45$^ WH 30$^ WH
gozs{ Pos fJj j? fe L ^

i) e'Jh j'o ;EkB fijVk 1 Btzpo 1966 s'A s[os gfjbK G{s g{ot gzikp dk fjZ;k
;h ns/ j[D fjwkub gqd/P ns/ jfonkDk oki dk fjZ;k pDkfJnk frnk j? B{z SZv e/,
uzvhrVQ Pfjo B{z gzikp oki d/ fjZ;/ ti'A ;wfMnk ikt/rk.

ii) fvT{Nh d/ ;EkB s'A 8 feH whH d/ x/o/ d/ nzdo nzdo e'Jh o'IkBk GZsk fwbD:'r
BjhA j't/rk.

j?~v e[nkoNo s'A 25 feH whH s'A nfXe d/ ;co bJh g{ok o'IkBk GZsk fwbD:'r
j't/rk i/eo r?o^jkIoh dk ;wK 6 xzN/ iK fJ; s'A tZX dk j't/. i/eo r?o^ jkIoh dk
;wK 6 xzfNnK s'A xZN j? sK nZXk o'IkBk GZsk fwbD:'r j't/rk.

o'IkBk GZs/ $ nZXk o'IkBk GZs/ s'A fJbktk e'Jh th gq;zre ( incidental ) you/
ndk eoB :'r BjhA j'Dr/.

iii) fvT{Nh d/ ;EkB s'A 8 feH whH s'A tZX ns/ 25 feH whH d/ nzdo nzdo d/ ;co B{z
;EkBe ;co d/ s"o s/ ;wfMnk ikt/rk. i/eo eowukoh j?~v e[nkoNo *s/ T[;/ fdB
tkg; gos nkT[Adk j? sK r?o^ jkIoh d/ ;w/A d// pkti{d o'IkBk GZsk ebzvo fdB bJh
;kXkoD do dk nZXk fwbD:'r j't/rk. gozs{ id'A nfij/ ;co ftZu oks dk gVkt$mfjo
( night stay ) Pkwb j't/ sK eowukoh ;kXkoD ;coh GZs/ dk jZedko j't/rk.

iv) fJ;/ soQK otkBrh ns/ gjz[u d/ fdBK bJh ;w/s T[jBK fdBK bJh fiBQK B{z
pkjob/ ;N/PBK T[s/ d"ok eod/ ;w/A ;co ehsk iKdk j?, bJh g{ok o'IkBk GZsk ndkfJrh
:'r j't/rk.

v) id'A d"o/ T[~s/ ;co ftZu d' ebzvoh fdB Pkwb j'D sK d' fdBK bJh o'IkBk GZsk
ndkfJrh :'r j't/rk pkti{d fJ; d/ fe jo/e fdB Gkt/A fezBK th ;wK bfrnk j't/.

14H o'IkBk GZsk fe;/ fJZe ;EkB *s/ 180 fdBK s'A tZX brksko mfjoB bJh BjhA
fbnk ik ;edk pPos/ fe ;woZE nfXekoh nfijhnK PosK T[s/, fijVhnK T[j T[fus ;wM/,
fJ; ftfB:w d/ nwb s'A iBob iK ftneshrs S'N d/ ;edk j?.

B'N L ^ 1H mfjo T[d'A sZe brksko j[zdk j? id'A sZe T[; ;w/A, i' fszB fBozso oksK s'A xZN
Bk j't/, d/ bJh 8 feH whH s'A tZX mfjokU tkb/ ;EkB s'A ck;b/ s/ fvT{Nh T[s/
r?o^ jkIoh d[nkok s'Vh Bk rJh j't/.

B'N L ^ 2H d"o/ T[s/ mfjokn d"okB n?stko ns/ S[ZNhnK B{z o'IkBk GZsk fwbD:'r j? i/eo
eowukoh tk;sfte o{g ftZu T[E/ w"i{d j't/. fe;/ th fe;w dh S[ZNh d"okB e'Jh
o'IkBk GZsk fwbD:'r BjhA j't/rk.
B'N L ^ 3H p'ov eowukoh i' fdB dk fJZe fjZ;k fJe ;EkB ( locality ) ftZu ns/ fJ; dk
fJZe fjZ;k nfij/ ;EkB s/ fpskT[Zdk j? fi; bJh o'IkBk GZs/ dk tZyok do
gqufbs j? sK o'IkBk GZs/ dk do T[; ;EkB dk fBoXkfos ehsk ikDk ukjhdk j?
fiE/ T[; B/ nfij/ fdB dh pkd tkbh oks fpskJh ;h.

B'N L ^ 4H eZY fdZsk frnk j?.

B'N L ^ 5H d"o/ T[s/ okj iKfdnK tkgo/ Ipoh mfjokU d/ ;ko/ e/;K ftZu ezNo'fbzr nc;o
nfij/ mfjokU B{z fvT{Nh ti'A ;wM ;edk j? ns/ ;pzXs eowukohnK B{z e/; d/
jkbksK pko/ s;Zbh eoB wro'A fwbD:'r nB[;ko o'IkBk GZs/ dh fJikIs d/
;edk j?.

B'N L ^ 6H eZY fdZsk frnk j?.

B'N L ^ 7H(i)
7H( eZY fdZsk frnk j?.

(ii) gfjb/ rq/v s'A j/mb/ rq/v d/ p'ov eowukoh s'A id'A T[u nfXekoh d/ nkd/P
d[nkok ;tkoh d/ ftP/P ;kXB d[nkok ;co eoB dh wzr ehsh rJh j't/ sK
T[go'es g?ok 1 nB[;ko o'IkBk GZs/ dh irQK *s/ ;co dh tk;sfte bkrs dh
fJikIs fdZsh ik ;edh j?.

(iii) eZY fdZsk frnk j?.

15H pkjo/ d/PK ( ftd/PK ) dk d"ok eoB bJh o'IkBk GZs/ d/ do T[jh j'Dr/ fit/A fe
Gkos ;oeko d[nkok w[ekpb/ d/ o?eK d/ nkgD/ eowukohnK bJh fBoXkfos ehs/ rJ/ jB.

16H id'A fe;/ eowukoh B{z d"o/ d/ ;w/A d"okB p'ov $ ;oeko $ fe;/ j'o ;zrmB d/
wfjwkB ti'A ;wfMnk iKdk j? sK o'IkBk GZsk fBwB doik doK *s/ fwbD:'r j't/rk L ^

T) id'A p'ofvzr ns/ fojkfJP ( bkfizr ) nZXk o'IkBk GZsk fwbD:'r


w[cs w[jZJhnk ehsh rJh j't/ j't/rk.

n) id'A p'ofvzr iK bkfizr w[cs o'IkBk GZs/ dk ¾ fwbD:'r


w[jZJhnk ehsh rJh j't/ j't/rk.

17H ;Nkc eko $ p'ov d/ tkjB d[nkok ;co eo oj/ eowukohnK B{z 6 xzfNnK s'A tZX
;w/A bJh j?~v^ e[nkoNo s'A r?o^ jkIo ofjD d/ e/; ftZu g{ok o'IkBk GZsk ndk ehsk ikt/rk
ns/ i/eo fJ; Bkb j?~v^ e[nkoNo s'A pkjo oks th mfjoBk j't/ sK o'IkBk GZsk oks mfjoD
d/ ;EkB d/ doK *s/ fwbD:'r j't/rk.

17 (T) gzikp ns/ uzvhrVQ s'A pkjo d"o/ bJh j'Nb fojkfJP ( accoommodation )$ N{fo;N
pzrb/ d/ do o;hd g/P eoB T[s/ fBwB nB[;ko j'Dr/ L ^
rq/v fojkfJP

I j'Nb 5 ;Nko s'A T[go dh e?Nkroh dk Bk j't/, fJ; ftZu ;kXkoD fJeZb/
ewo/ T[s/ ehs/ rJ/ n;b you dh gaqfsg{osh.

II j'Nb 3 ;Nko s'A T[go dh e?Nkroh dk Bk j't/, fJ; ftZu ;kXkoD fJeZb/
ewo/ T[s/ ehs/ rJ/ n;b you dh gaqfsg{osh.

J/^1 ebk; Pfjo J/^2 ebk; Pfjo ph^1 ebk; ph^2 ebk;
Pfjo Pfjo$ j'o ;EkB
III 200$^ WH gqfs 160$^ WH gqfs fdB 120$ ^ WH gqfs 80$^ WH gqfs
fdB sZe e'Jh th sZe e'Jh th j'Nb dk fdB sZe e'Jh th fdB sZe e'Jh th
j'Nb dk ewok ewok j'Nb dk ewok j'Nb dk ewok

IV s/ V
150$^ WH gqfs 120$^ WH gqfs fdB 90$^ WH gqfs 60$^ WH gqfs
fdB sZe e'Jh th sZ e e' J h th j'
N b dk fdB sZe e'Jh th fdB sZe e'Jh th
j'Nb dk ewok ewok j'Nb dk ewok j'Nb dk ewok

VI 100$^ WH gqfs 80$^ WH gqfs fdB 60$^ WH gqfs 40$^ WH gqfs


fdB sZe e'Jh th sZe e'Jh th j'Nb dk fdB sZe e'Jh th fdB sZe e'Jh th
j'Nb dk ewok ewok j'Nb dk ewok j'Nb dk ewok

id'A eowukoh d"o/ ;w/A tgkoe bkJhBK T[s/ ub oj/ j'Nb ns/ N{fo;N pzrb/
ftZu mfjodk j? sK j'Nb ukofiI B{z e/tb bkfizr ( lodging ) bJh ;wMfdnK j'fJnK T[j ¾
o'IkBk GZs/ dk jZedko j't/rk.

B'N L ^ 1H BthA fdZbh fty/ j'Nb ftZu fojkfJP ( accoommodation ) T[s/ you ns/ j'Nb d/
doK *s/ o'IkBk GZs/ dh e/tb sK jh gqfsg{osh ehsh ikt/rh i/eo gzH okH fpH p'H d/
r?~;N jkT{; ftZu e'Jh fojkfJP T[gbZpX BjhA j? ns/ fJ; wzst bJh whw' BzL
114935$^ 116635$ fpbI fwsh 4H6H96 okjhA ikoh ehshnK rJhnK jdkfJsK ftZu
fuzsB ehs/ nB[;ko nfXekoh d[nkok x'PDk gq:kgs j't/rh.

2H i/eo j'Nb ftZu fojkfJP $N{fo;N pzrfbnK d/ ;'X/ doK dh jZedkoh fe;/
eowukoh B{z B[e;kB gj[zuKdh j? sK T[j g[okD/ doK *s/ ns/ ;coh GZs/ d/ ftfB:wK
d/ ftfB:w 17^(T) nXhB gfjbK jh nfX;{fus ehs/ PfjoK dh ;wK Pq/DhpZXsk
( period classification ) nB[;ko gqfsg{osh dk jZedko j't/rk .
o/b $ jtkJh $ ;Ve nktkikJh d[nkok ;co

18H p'ov eowukoh o/b d[nkok, jtkJh d[nkok ns/ ;Ve nktkikJh d[nkok fBwB
Pq/DhnK ftZu ;co eoB tk;s/ jZedko j'FDr/ L ^

(T) o/b d[nkok ;co eoB bJh jZedkoh

rq/v ;co dh jZedkoh

I gfjbk doik (1st class ) J/H ;hH $ Pskpdh


ekoiekoh ebk;

II J/H ;hH u/no eko $ J/H ;hH N{ NkfJo


;bhgo $ gfjbk doik

III ns/ IV gfjbk doik $ J/H ;hH u/no eko $


J/H ;hH Eqh NkfJo

V ns/ VI d{ik doik ( second class ) ;bhgo

i/eo ;co T[; ;EkB s/ j? i' o/b d[nkok i[fVnk j'fJnk j? sK eowukoh B{z
;Ve nktkikJh d/ fe;/ th Yzr d[nkok ;co eoB dh u'D eoB dh woIh ( option ) j't/rh
noEks ukj/ J/no ezvhPBb p;, vhbZe; p; iK ;kXkoD p; d[nkok, gozs{ Pos fJj j? fe
n;b you/ iK tZX s'A tZX o/bt/ feokfJnk, fijVk th xZN j't/, dh ndkfJrh ehsh ikt/rh.

T[; ;N/PB d/ e/; ftZu, i' f;ZX/ s"o s/ o/b d[nkok i[fVnk j'fJnk BjhA j?.
;Ve d[nkok ;co eoB dh jZedkoh fBwB nB[;ko j't/rh L ^

(n) ;Ve nktkikJh d[nkok jZedkoh

rq/v jZedkoh

I s/ II J/H ;hH p;

III vhbZe; p; iK n?egq?; p;

IV, V s/ VI ;kXkoD p;
(J) jtkJh d[nkok ;co dh jZedkoh

Gkos d/ nzdo nzdo jtkJh d[nkok ;co eoB bJh jZedkoh dh e;tZNh
( eohN/ohnk ) fBwB nB[;ko j't/rk L ^
rq/v jZedkoh

I woIh nB[;ko

II fJ; Pos T[s/ fe ck;bk 500 feH whH


s'A tZX j't/.

ftfB:w 18 (;)

;w[zdoh iK Bdh ;Nhwo d[nkok fojkfJP dh “ph ebk;@.

sBykj o/Ai fojkfJP dh Pq/Dh (ebk;


(ebk;)
ebk;) dh jedkoh

i) 15000$ ^ WH ns/ fJ; s'A tZX T[usw Pq/Dh


sBykj b? oj/ ;oekoh eowukoh bJh.

ii) 10000$ ^ WH ns/ fJ; s'A tZX gozs{ T[usw Pq/Dh$ebk;


15000$ ^ WH s'A xZN sBykj b? oj/
;oekoh eowukoh bJh.

iii) 6000$ ^ WH ns/ fJ; s'A tZX gozs{ i/eo ;Nhwo T[s/ d' Pq/DhnK
10000$ ^ WH s'A xZN sBykj b? oj/ T[gbZpX j'D sK T[u/oh Pq/Dh ns/ i/eo
;oekoh eowukoh bJh. d' Pq/DhnK s'A tZX Pq/DhnK j'D sK do^
fwnkBh iK d{ih Pq/Dh ( second class )

iv) 5000$ ^ WH ns/ fJ; s'A tZX gozs{ i/eo ;Nhwo T[s/ e/tb d' Pq/DhnK
6000$ ^ WH s'A xZN sBykj b? oj/ T[gbZpX j'D sK j/mbh Pq/Dh ns/ i/eo
;oekoh eowukoh bJh T[E/ fszB Pq/DhnK j'D sK dofwnkBh iK
d{ih Pq/Dh ns/ i/eo T[E/ uko Pq/DhnK
j'D sK shih Pq/Dh.

v) 4000$ ^ WH ns/ fJ; s'A tZX gozs{ ;G s'A j/mbh Pq/Dh


5000$ ^ WH s'A xZN sBykj b? oj/
;oekoh eowukoh bJh
vi) 4000$ ^ s'A xZN sBykj b? oj/ ;G s'A j/mbh Pq/Dh
p'ov eowukoh bJh
B'N L ^ 1 eowukoh i' ;oekoh d"fonK (N{o) T[s/ ik oj// j'D ns/ o/b d[nkok ;co eo oj/
j'D sK o/bt/ fNeN T[go tk;sfte foIot/PB ukofiI dh gqfs^ g{osh tk;s/ :'r
j'Dr/.

B'N L ^ 2 fJj p'ov eowukoh dh woIh T[s/ j't/rk fe T[j fi; dk jZedko j? Bkb'A j/mbh
Pq/Dh ftZu ;co eo/ ns/ j/mbh Pq/Dh, fi; ftZu T[; B/ tk;st ftZu ;co ehsk j?,
bJh ;coh GZsk eb/w eo/.

B'N L ^ 3 oks dh :ksok d"okB ;co eo oj/ p'ov eowukoh ;'D ;[ftXk ( sleeping acco-
mmodation ) yofunK dk th jZedko j't/rk, i/eo T[; B/ t;sfte o{g ftZu
fwbD:'r o/bt/ GkV/ s'A fJbktk ndk ehs/ j'D.

B'N L^ 4 pdbh j'D T[s/ iK d"o/ T[s/ :ksok p'ov d/ eowukoh dh woIh ( discretion ) *s/
g?;zio iK w/b$ n?e;gq?; o/brZvh d[nkok ehsh ik ;edh j?. gozs{ fJ; bJh
feokfJnk^GkVk eb/w eoB ;w/A eb/w^eosk fJ; ;pzXh ;oNhfce/N foekov
eo/rk fe ;co b'e fjZs ftZu tk;st ftZu w/b$ n?e;gq?; o/brZvh d[nkok ehsk
frnk ;h.

B'N L ^ 5 i/eo e'Jh p'ov eowukoh T[; o/b d[nkok ;co eodk j? fi; ftZu T[; ;[ftXk
( accommodation ) dh Pq/Dh dk gqpzX BjhA j? fi; dk fe T[j jZedko j? sK T[j
nrbh T[u/oh P/qDh d[nkok ;co eo ;edk j? ns/ ezNo'fbzr nc;o fJ; ;pzXh
T[; d/ ;coh GZs/ d/ fpb T[s/ ;oNhfce/N bkJ/rk fe fJj T[; d[nkok T[; o/brZvh
d[nkok$ Pq/Dh ftZu ;co eoBk b'e fjZs ftZu Io{oh ;h.

B'N L ^ 6 p'ov eowukoh i' uzvhrVQ, gfNnkbk ns/ fe;/ j'o nfij/ ;N/PB fty/ s?Bks jB
fiBQK B{z dcsoh fvT{Nh T[s/ d"o/ d/ ;w/A d"okB e[Zb{ gj[zuD bJh nzpkbk iK uzvhrVQ
okjhA bzxDk g?Adk j? sK T[j nkgDh sBykj d/ pkti{d th uzvhrVQ s'A e[Zb{ ns/
tkg;h th jtkJh ;co eoB d/ jZedko j'Dr/ .

B'N L ^ 7 ;pzXs ftGkrK d/ w[Zyh b'e fjZs ftZu ntZPesk g?D T[s/ jtkJh ;co eoB dh fe;/
th p'ov d/ eowukoh B{z fJikIs fdzfdnK ftP/P wzBI{oh d/ ;edk j?.

B'N L ^ 8 jtkJh d[nkok ;co eoB d/ jZedko eowukoh T[; feckfJsh$ fwnkoh Pq/Dh
( N{fo;N ebk; ) d[nkok ;co eo ;edk j? fiE/ J/no^bkJhBK T[s/ ;[ftXk
( accommodation ) dhnK d' Pq/DhnK noEks c;N$ ekoiekoh ns/ feckfJsh$
fwnkoh ( N{fo;N ebk; ) T[gbZpX j'D.

B'N L ^ 9 p'ov dk u/now?B ns/ w?Apo T[u/oh Pq/Dh ftZu ;co eo ;ed/ jB fiE/ J/no^
bkJhI T[s/ ;[ftXk ( accommodation ) dhnK d' Pq/DhnK noEks c;N$ ekoiekoh
ns/ feckfJsh$ fwnkoh ( N{fo;N ebk; ) T[gbZpX j'D.
B'N L ^ 10 foIot/PB ns/ ;bhgo ukofiI dh bkrs dh gqfsg{osh ehsh ikt/rh ns/ e'Jh
th eN"sh BjhA ehsh ikt/rh.

B'N L ^ 11 nzso^ okPNoh ;co d/ e/; ftZu, p'ov d/ nfXekoh feckfJsh Pq/Dh d[nkok ;co
eoB d/ jZedko j'Dr/.

;Ve d[nkok whb ( mileage ) GZsk

19H whb GZsk T[j GZsk j? i' ;co ehs/ rJ/ ck;b/ T[s/ frFfDnk iKdk j? ns/ fijVk
fe;/ yk; :ksok dh bkrs B{z g{ok eoB bJh fdZsk iKdk j?. whb GZsk frDB d/
wzst bJh d' ;EkBK ftuekob/ ;co B{z fbnk ikDk j? i' nwb:'r o{NK d/ ;G s'A S'N/
o{N d[nkok ehsk frnk j't/.

;Ve d[nkok whb ( mileage ) GZsk

20H eko$ w'No ;kfJeb$ ;e{No$ ;kfJeb nkfd ftZu ;VQe d[nkok ehs/ rJ/ ;co
bJh p'ov eowukoh fBwB doi do gqfs feb'whNo *s/ GZs/ d/ jZedko j't/rk L ^

rq/v nkgDh w'No eko nkgD/ w'No ;kXkoD ;tkoh d/ j'o j'o d{i/ ;kXB
;kfJeb$ ;e{No ;kfJeb d{i/ ;kXB
N?e;h
1 2 3 4 5 6
I 3^00 1^20 0^50 3^50 3^00
II 3^00 1^20 0^50 3^50 3^00
III 3^00 1^20 0^50 3^50 3^00
IV ^ 1^20 0^50 ^ 1^50
V ^ 1^20 0^50 ^ 1^50
VI ^ ^ 0^50 ^ 1^50

B'N L ^1 rq/v I ns/ II d/ nfXekoh, i' 10,000$^ WH ns/ fJ; s'A tZX sBykj b? oj/ jB,
p'ov dk tkjB T[gbZpX Bk j'D dh Pos T[s/ nkgDh eko$ w'No ;kfJeb$ ;e{No
d[nkok ehs/ rJ/ d"o/ d/ ;ko/ ;co bJh ;Ve okjhA whb GZsk b? ;ed/ jB. id'A
nfXekoh fJ; ;j{bs dh tos'A eo oj/ j'D sK fBZih tkjB dh tos'A eoB dh
nktZPesk d/ ;pzX ftZu g{oD o{g ftZu ;woZE j'D bJh x'fPs ehs/ rJ/ j'D, fJj
;zGktBk ehsh iKdh j? fe T[j fJ; T[gpzX dh tos'A ;ziw Bkb ( judiciously )
eoBr/.
B'N L ^1
^1(T) rq/v III d/ p'ov eowukohnK s'A w'No eko d[nkok ;co eoB bJh ;kXkoD s"o
s/ T[whd BjhA ehsh iKdh ns/ fJ; nB[;ko nfij/ ;co bJh T[BQK B{z ;tkoh d/
j'o d{i/ ;kXBK tk;s/ fBoXkfos ehs/ rJ/ doK s'A tZX whb GZsk BjhA b?Dk
ukjhdk. w'No eko bJh whb GZsk e/tb nfij/ eowukohnK d[nkok jh fbnk ik
;edk j? id'A ;pzXs ezNo'fbzr nc;o d[nkok fJj s;ehd ehsk ikt/ fe fJj
;co w'No eko d[nkok ehsk ikDk b'e fjZs ftZu g{oD o{g ftZu nktZPe ;h.
B'N L ^2 rq/v I ns/ II ns/ III d/ gzH okH fpH p'H eowukohnK B{z 3^50 WH gqfs feH whH
dh do *s/ ;EkBe whb GZs/ dh pikJ/ tk;sfte N?e;h feokJ/ dh gqfs^ g{osh
ehsh ik ;edh j? gozs{ Pos fJj j? fe d"ok eoB tkb/ nc;o d[nkok fJ; ;pzXh
fJe ;oNhfce/N g/P ehsk ikt/rk fe dcsoh d"fonK (visits ) bJh gzikp ns/
uzvhrVQ s'A pkjo d"ok eod/ ;w/A T[; B/ tk;st ftZu N?e;h feokJ/ T[s/ ehsh ;h
ns/ N?e;h ukofiI ti'A ^^^^^^ WH ndk ehs/ rJ/ ;B.

B'N L ^3 T[go'es nzeVk^ ;koBh ( table ) ftZu fBoXkfos ehs/ rJ/ do ;co, ukj/ d"o/
T[s/ iK pdbh j'D T[s/ ehsk frnk j't/, bJh th bkr{ j'Dr/.

B'N L ^4 Bzrb ns/ GkyVk ftueko ehs/ rJ/ ;co bJh ;kXkoD do *s/ (Bk e/ gjkVh do
*s/ ) ;coh GZsk fwbD :'r j't/rk.

;EkBe whb GZsk

B'N L ^5 nfXekoh$ eowukoh ;co tkb/ fdB B{z ;EkBe whb GZs/ d/ ;kXkoD ( usual ) do
tk;s/ jZedko j't/rk. o[eD ( stay ) d/ j'o d{i/ fdBK bJh, ;EkBe whb GZs/ B{z
mfjo (halt ) d/ ;EkB *s/ fwbD:'r g{oD ;kXkoD o'IkBk GZs/ sZe ;hws ehsk
frnk ( restricted ) j? pPos/ fe nfXekoh$ eowukoh d[nkok fJ; ;pzXh fJe
;oNhfce/N g/P ehsk ikt/rk fe T[; B/ tk;st ftZu N?e;h$ ;e{No d[nkok ;co
ehsk ;h ns/ p'ov d/ fe;/ tkjB iK fe;/ j'o d{ih ;z;Ek d[nkok w[jZJhnk ehsh
w[cs ;tkoh BjhA bJh ;h.
( fJj ebk;^ IV eowukohnK T[s/ th bkr{ j't/rk)

“;EkBe whb GZs/@ B{z nr/ j'o fBwB nB[;ko fB:fws ehsk ikt/rk L ^

(i) nZr/ ikD$ tkg;h ;co bJh otkBrh dhnK


dhnK fwshnK
fwshnK B{z
dcso$ fojkfJP ( tk;sfte ) s'A ;tko j'D ( embarkation ) d/ g[nkfJzN (p;
;N?Av, o/bt/ ;N/PB, jtkJh nZvk nkfd, fit/A th e/; j't/ ) sZe.

(ii) fvT{Nh d/ ;N/PB *s/ gj[zuD T[s/


T[soB d/ ;EkB s'A mfjoD ( iK fvT{Nh ) d/ ;EkB sZe ;co ns/ mfjoD ( iK
fvT{Nh ) d/ ;EkB s'A fvT{Nh ( iK mfjo ) d/ ;EkB sZe th i/eo dcsoh ekoi
gj[uD tkb/ fdB B{z jh j' iKdk j?.

(iii) mfjo d/ fdBK T[s/


mfjo d/ ;EkB s'A fvT{Nh d/ ;EkB sZe ns/ tkg;, i/eo T[;/ fdB B{z fvT{Nh d/ fJZe
s'A tZX ;EkB jB sK ;EkBe whb GZsk fvT{Nh d/ fJe ;EkB s'A fvT{Nh d/ d{i/ ;EkB
sZe th fwbD:'r j't/rk.

(iv) j?v^ e[nkoNo fty/ tkg; gj[zuD T[s/


T[soD d/ ;EkB ( p; ;N?Av, o/bt/ ;N/PB, jtkJh nZvk nkfd, fit/A th e/; j't/ )
s'A dcso$ fojkfJP ( residence ) ( n;b ) sZe.

21 eZY fdZsk frnk j?.

jtkJh d[nkok ;co bJh

22H (1) (i) p'ov eowukoh fi; B{z d"o/ T[s/ jtkJh d[nkok ;co eoB bJh nfXekfos ehsk
frnk j?, :ksok bJh fJe fwnkoh jtkJh GkV/ d/ pokpo whb GZsk iwQK gq;zre
you/ ti'A fJZe ;kXkoD o'IkBk GZs/ dk jZedko j? i' fe ;tko j'D iK T[soB d/ ;EkB
*s/ fwbD :'r doK ( fijVk th T[u/ok j't/ ) T[s/ j't/rk.

(ii) p'ov eowukoh i' d'o/ T[s/ jtkJh d[nkok ;co eoB dk jZedko BjhA j?, gozs{
;woZE nfXekoh d[nkok d"o/ T[s/ jtkJh d[nkok ;co eoB bJh nfXekfos ehsk
frnk j?, T[j ;co bJh fJe fwnkoh jtkJh feokJ/ iwQK o/b iK ;Nhwo d[nkok
;co d/ ;pzX ftZu gq;zre yofunK tk;s/ GZs/ dk, i/eo ;N/PBK ftueko ;co o/b
iK ;w[zdo, fit/A th e/; j't/, d[nkok i[fVnk j'fJnk j? ns/ ;Ve d[nkok nZXk whb
GZs/ dk i/eo ;N/PBK ftueko ;co ;Ve okjhA i[fVnk j'fJnk j?, fi; dk T[j
jedko j[zdk i/eo T[; B/ ;sjh o{N ( surface route ) d[nkok ;co ehsk j[zdk iK
fJ; ftfB:w d/ yzv (i) nXhB fwbD:'r gq;zre you/, fijV/ th xZN j'D dk jZedko
j?.

gozs{ Pos fJj j? fe i/eo jtkJh d[nkok ;co d/ fe;/ nzs *s/ p'ov eowukoh B{z
o/b, ;VQe iK ;Nhwo d[nkok i[fVnk ;co eoBk g?Adk j? sK T[j nfij/ ;co bJh
fwbD:'r whb GZsk b? ;edk j?.

nZr/ Pos fJj j'o j? fe ;sjh nktkikJh ( transport ) fijVh jtkJh ;co dk
fjZ;k pDdh j? ns/ jtkJh ;co bJh ndk ehs/ feokJ/ ftZu Pkwb j?, d/ ;pzX ftZu
e'Jh whb GZsk BjhA fbnk ik ;edk.

B'N L ^1 fwnkoh jtkJh feokJ/ dk noE ;oft; fi; d[nkok ;co ehsk iKdk j? bJh
ndkfJrh :'r tk;sfte fJefjok ;co jtkJh feokfJnk j?.

B'N L ^2 i/eo T[gbZpX j'D sK jw/PK xZN/ j'J/ do dhnK tkg;h fNeNK yohdDhnK ukjhdhnK
jB, id'A fe;/ nfXekoh B{z jtkJh d[nkok T[; ;w/A d/ nzdo nzdo tkg;h ;co eoB
dh ;zGktBk j't/ fi; d"okB tkg;h fNeN T[gbZpX j't/. gozs{ nr/ ikD bJh ns/
tkg;h ;co bJh whb GZsk, id'A nfijh tkg;h fteNK T[gbZpX j'D sK tkg;h
fNeNK dh n;b bkrs j't/rk iwQK jo/e o;s/ d/ fJefjo/ ;co bJh frD/ rJ/
nB[;ko gq;zre you/ ( incidental expenses ) tk;s/ GZsk.

B'N L ^3 id'A p'ov eowukoh T[BQK ;EkBK, fijV/ PfvT{bv J/no ;oft; d[nkok i[V/ j'J/
BjhA jB, ftueko nkgD/ iK ;oeko d[nkok ukoNov ijki okjhA jtkJh :ksok
d[nkok ;co eoB bJh :'r j't/, sK T[j jo/e fJefjo/ ;co bJh 3 g?;/ gqfs
feb'whNo s'A 10$^ WH sZe bJh jZedko j't/rk. p'ov eowukoh fijV/ jtkJh
d[nkok ;co eoB d/ jZedko BjhA jB gozs{ fJ; soQK nfXekfos ehs/ iKd/ jB,
T[j jo/e ;co bJh 3 g?;/ gqfs feb'whNo i' 10$^ WH sZe ;hfws j't/rh *s/ gq;zre
yofunK dh oew iK ;sjh o{N d[nkok fwbD:'r gq;zre yofunK dh oew, i' th
xZN j't/, dk th jZedko j't/rk. T[jBK ;EkBK, fijV/ NqK;g'oN d/ nzsors BjhA
nkT[Ad/, ftueko jo/e fJefjo/ ;co bJh 3 g?;/ gqfs feb'whNo i' 10$^ WH sZe
;hfws j't/rh *s/ iK ftfB:w 13 ftZu fds/ rJ/ ;kXkoD doK *s/ fJe fdjkVh (one
daily ), fijVh th tZX j't/, dk jZedko j't/rk.

T[jBK e/;K ftZu fiE/ p'ov eowukoh T[jBK ;EkBK, fijV/ PfvT{bv J/no
;oft; d[nkok i[V/ j'J/ jB, ftueko fJe s'A tZX T[;/ fdB B{z jtkJh :ksok eodk
j? fit/A fe T[j T[jBK ;EkBK, fijV/ fe PfvT{bv J/no ;oft; d[nkok Bk i[V/ j'D,
ftueko ;co eodk j?, sK T[j ftfB:w 22 ns/ fJj B'N nXhB gq;zre yofunK i'
fe T[;/ fdB B{z ehshnK ;kohnK jtkJh :ksoktK bJh ;w[Zuk 10$^ WH dh Pos
nXhB dk th jZedko j't/rk .

B'N L ^4 j?v e[nkoNo s'A fvT{Nh g[nkfJzN sZe ;w[Zuh :ksok B{z ftuekob/ ;N/PBK *s/ o[eD
( breaks ) d/ pkti{d fJe fJefjoh :ksok ti'A ;wfMnk ikt/rk.

(2) tZX s'A tZX fJZe bZy WH d/ phw/ bJh jtkJh phwk ukofiI, o;hd g/P eoB dh Pos
T[s/ fwbD:'r jB.

23H i/eo e'Jh eowukoh fe;/ j'o eowukoh$ d';s dh eko d[nkok ;co eodk j?
noEks fiE/ T[j ubkT[D d/ ukofiI ( propulsion charges ) podkPs BjhA eodk
sK T[;B{z ;w[Zu/ ;co bJh o/b d[nkok fwbD:'r nB[;ko e/tb gq;zre you/ jh ndk
ehs/ ikDr/. fiE/ eowukoh d{i/ eowukoh$ d';s B{z g{o/ iK nZX/ ubkT[D d/ you/
ndk eodk j? sK T[j g{o/$ nZX/ ;coh GZs/ doK *s/ fJ; ;pzXh fJe ;oNhfce/N g/P
eoB T[s/ fJ; Pos T[s/ ;coh GZsk b? ;edk j? fe ndk ehs/ ubkT[D d/ you/ T[;
B{z fwbD:'r ;coh GZs/ dh oew s'A xZN BjhA jB. o/b d[nkok i[V/ j'J/ ;N/PBK
ftueko :ksok bJh fiE/ eowukoh whb GZs/ dk eb/w eodk j? sK ezNo'fbzr
nEkoNh B{z ftfB:w 20 d/ yzv (2) (n) ftZu T[gpzX ehs/ rJ/ nB[;ko ;oNhfce/N
d/Dk gt/rk.
ftnkfynk L^ Ppd ‘nZr/ tZb ikD d/ you/ ( propulsion charges )* ftZu e/tb vokJhftzr
youk noEks gNo'b ns/ w'pkfJb s/b nkfd dh bkrs Pkwb j?. gozs{ fJ; ftZu
tkjD dh N[ZN^GZi iK vokJhto dh sBykj d/ ekoB you/ Pkwb BjhA jB.

24H eZY fdZsk frnk j? ( Deleted )

fvT{Nh d/ x/o/ d/ nzdo nzdo iK s'A pjko ;co

25H p'ov eowukoh id'A T[fus wzBI{oh Bkb fvT{Nh T[s/ nkgD/ j?v^e[nkoNo s'A
r?ojkIo j't/ sK d"o/ T[s/ j[zdk j?. ;woZE nEkoNh fvT{Nh d/ x/o/ s'A pjko ;co
eoB dh fJikIs d/ ;edk j?.

pdbh j'D T[s/ ;co

26H fJZe ;N/PB s'A fe;/ j'o ;N/PB bJh pdbh ( NqK;co ) j'D T[s/ ;co B{z j?v^
e[nkoNo fty/ eowukoh dh fojkfJP, fi; s'A T[; dh pdbh j'Jh j? s'A P[o{ ns/
;N/PB fi; s/ T[; dh pdbh ehsh rJh j? *s/ ysw j'fJnk ;wfMnk ikt/rk. e'Jh
j'o d{ik ;co fe;/ th ;N/PB *s/ T[; ;N/PB d/ fvT{Nh g[nkfJzN s'A P[o{ ns/ ysw
ehsk iKdk j?.

o/b $ ;Ve d[nkok ;co bJh


27H (T) nkgD/ bJh
“d"o/ T[s/ :ksok ti'A feokfJnk@
(n) gfotko bJh
d"o/ T[s/ ;co ;pzXh do *s/ fJe$ nZXk feokfJnk fi; bJh eowukoh nkgD/
gfotko d/ jo/e pkbr$ pZu/ w?Apo fijVk T[; nZr/ iKdk j?$ Bkb iKdk j?$ fgS/
nkT[Adk j? ns/ fi; bJh g{ok$ nZXk feokfJnk tk;st ftZu ndk ehsk frnk j?,
bJh T[j jZedko j?.

B'N L ^ pdbh d/ e/; ftZu eowukohnK B{z T[; d/ nkgD/ nkg d/ Bkb Bkb T[; d/ gfotko d/
jo fJZe w?Apo B{z th T[wo d/ pkti{d th o'IkBk GZsk ( daily allowance ) fdZsk
ikt/rk.

B'N L ^ p'ov eowukoh d/ gfotko dk fJe w?Apo i' T[; Bkb T[; dh pdbh dh skohy s'A S/
(6) wjhfBnK d/ nzdo nzdo T[; d/ fgZS/ nkT[Adk j? iK T[; ;w/A s'A i' fJZe wjhB/ s'A
tZX Bk j't/, T[; s'A nZr/ nkT[Zdk j?, B{z T[; d/ Bkb nkfJnk ;wfMnk ik ;edk j?.

28H ^ ^ eZY fdZsk frnk j? ^^

fBZih ;kwkB dh Y'^Y[nkJh


29H eowukoh pdbh j'D T[s/ nkgD/ fBZih ;kwkB dh Y'nk^Y[nkJh bJh Nqk;g'oN
yofunK dk fBwB fdZs/ rJ/ BkowK nB[;ko jZedko j'Dr/ L ^
rq/v ^ I s/ II d' NoZe
rq/v ^ III fJZe NoZe
rq/v ^ IV, V ns/ VI fJZe fwzBh NoZe

(T) doK B{z e/tb ;Ve d[nkok fBZih ;kwkB dh Y'nk^ Y[nkJh bJh fBPfus ehsk
ikt/rk. ;N/N NqK;g'oN efwPBo ;Ve d[nkok d' ;N/PBK ftueko ck;b/ dk ;G s'A
S'N/ o{N okjhA fBoXkoD eo/rk ns/ doK B{z gqfs NoZe gqfs feb'whNo th fBPfus
eo/rk ns/ sd xZN' xZN ;kbkBk s"o s/ ;'X/rk, i/eo Io{oh j't/ T[j S'N/ s'A S'N/
ck;b/ s'A r[IoB tkb/ ;co bJh tZyo/ do th fBPfus eo ;edk j?.

(n) i/eo e'Jh eowukoh o/b d[nkok nkgD/ fBZih ;kwkB dh NqK;g'oN eodk j? sK w"i{dk
ftfB:w ns/ jdkfJsK bkr{ ehshnK ikDrhnK.

B'N L ^ g?fezr you/ (ukofiI) 10$^ WH gqfs e[fJzNb j'Dr/. ;Ve d[nkok nkgD/ ;kwkB dh
Y'nk^ Y[nkJh bJh eowukoh B{z ;Ve d[nkok tk;sfte you/ iK o/b d[nkok
fwbD:'r you/ iwQK T[j oew i' T[;dk 25 # s'A tZX BjhA j't/rh, fijVh th xZN
j't/, dh gqfsg{osh ehsh ikt/rh. fJ; s'A fJbktk, eowukoh B{z T[; dh pdbh j'D
T[s/ jZedko Pq/Dh (ebk;) dk fJe feokJ/ dh fJikIs fdZsh ikt/rh, id'A T[; dk
gfotko gfjbh tko T[; d/ Bkb BjhA iKdk.

30H i/eo p'ov eowukoh B{z nkgDk fBZih ;kwkB nkgDh fojkfJP s'A wkb nc;o, wkb
NqK;g'oN ezgBh dcso$ r'dkw sZe fbnkT[Dk g?Adk j? ns/ fJ; s'A T[bN th sK T[j
fBwB doi doK T[s/ nfsfoes GZsk b? ;edk j? L ^

do gqfs e[fJzNb, gqfs feb'whNo

w?dkB gjkVh fyZsk gjkVh fyZsk j'o d{i/


(;kXkoD)
(;kXkoD) (ftP/P)
g?;/ g?;/ g?;/ g?;/
yZuo$ pbd rZvk 8 13 35 17
foePk$ e[bh 33 33 33 33
w'No tkjD (tjheb ) 7 8 17 17

B'N L ^ e[bhnK$ yZuoK dh e/tb gjkVh y/so ftZu fJikIs j't/rh.

S'N L ^ p'ov eowukoh bkj"b ns/ ;fgsh fib/ ftZu pdbh j'D T[s/ ;co *s/ nkgD/ fBZih
;kwkB gqfs 40 feb'rqkw dh Y'nk^ Y[nkJh bJh fJe yZuo b?D bJh :'r j't/rk ns/
tk;sfte feokJ/ B{z t;{b eoB dk jZedko j't/rk i' fe fvgNh efwPBo d[nkok
fB;fus ehs/ rJ/ doK s'A tZX BjhA j'Dr/. gozs{ id'A p'ov eowukoh B{z fJe s'A tZX
yZuo eoB/ g?D sK T[j 5 feb'rqkw sZe tXhe ;kwkB B{z T[jBK dofwnkB tzv/rk ns/
fJ; bJh e'Jh tkX{ yZuo eoBk Io{oh BjhA j't/rk. fJ; s'A fInkdk j'D *s/ fJe
tZyok yZuo ehsk ikt/rk, i/eo e[b ;kwkB dk Gko fpbe[b g{oD nze BjhA j? .

31H pdbh j'D T[s/ ;coh GZs/ d/ fpb ftZu ehs/ rJ/ fBZih ;kwkB dh Y'nk^ Y[nkJh dh
tk;sfte bkrs tk;s/ jo fJZe eb/w g?fezr, b'fvzr ns/ nBb'fvzr yofunK d/
;pzX ftZu ehs/ rJ/ yofunK B{z SZv e/ pkeh ehs/ rJ/ you d/ ;pzX ftZu o;hdK ns/
tkT{uoK Bkb ;wofEs j'D/ ukjhd/ jB.

gfjbh fB:[esh *s/ jkIo j'D (join) bJh ;co

32H fB:[esh dh g/PeP ftZu j'ot/A T[gpzX ehs/ rJ/ s'A S[ZN/, fe;/ th ftnesh B{z p'ov
dh ;/tk ftZu T[; dh gfjbh fB:[esh j'D *s/ jkIo j'D (join) bJh ;co tk;s/ e'Jh
;coh GZsk fwbD:'r BjhA j?.

p'ov dh ;/tk ftZu w[VQ fB:[esh j'D T[s/ ftnZeshnK d[nkok ehsk frnk ;co

33H id'A fe;/ g?BPBo iK p'ov d/ eowukoh, fi; B{z nwb/ ftZu eN"sh eoB iK T[; dh
nk;kwh ysw eo d/D eoe/ B"eoh s'A eZY fdZsk frnk j't/, dh p'ov dh ;/tk ftZu
ftZu w[V fB:[esh ehsh iKdh j? sK nEkoNh, fi; B/ T[; dh w[V fB:[esh wzBI{o
ehsh j't/, T[; B{z ;co T[s/ mfjo bJh fe;/ GZs/ d/ fpBK d"o/ T[s/ ;co ti'A T[; dh
BthA nk;kwh T[s/ jkIo j'D bJh T[; d/ ;co tk;s/ ;coh GZsk b?D dh nB[wsh d/
;edh j?.

vkeNoh w[nkfJB/$ w?vheb ftP/PZr nZr/ g/P j'D bJh


;co tk;s/ ;coh GZsk

34H fJ;// soQK p'ov eowukoh ns/$ iK T[; d/ gfotko dk e'Jh w?Apo d/ d"o' T[s/ ;co
tKr jh, fijVk fe ;woZE nfXekoh d/ nkd/PK sfjs vkeNoh w[nkfJB/ (madical
examination ) bJh g/P j'D tk;s/ ;co eodk j? iK fi; B{z p'ov d/ nfXekfos
w?vheb nc;o d[nkok w?vheb ftP/PZr, i' eowukoh d/ j?~v e[nkoNo s'A j'ot/A
fe;/ ;EkB T[s/ ofjzdk j?, s'A ;bkj b?D bJh fJikIs fdZsh rJh j't/, nfij/ e/;
ftZu e'Jh o'IkBk GZsk ns/ gq;zre you/ nkfd fwbD:'r BjhA j'Dr/. fJ;/ jh nkXko
T[s/ ;coh GZsk wohI d/ fJZe skwhodko ( attendance ) B{z th ndk ehsk ikt/rk fi;
d/ e/; ftZu nfij/ skwhodko B{z nfXekfos w?vheb nc;o d[nkok Io{oh ;wfMnk
frnk j't/.

w?vheb ;bkj iK w?vheb ;oNhfce/N gqkgs eoB bJh ;co


35H i/eo p'ov eowukoh, i' fe;/ n?;/ ;EkB *s/ skfJBks ( stationed ) ehsk frnk j'D
eoe/ fiE/ w?vheb w[nkfJB/ dk e'Jh gqpzX Bk j't/, T[; B{z ;N/PB s'A pjko ;woZE
w?vheb nEkoNh s'A w/?vheb ;oNhfce/N b?D ikDk gt/ sK T[j nfij/ ;oNhfce/N B{z
b?D ikD tk;s/ ehs/ rJ/ ;co bJh d"o/ d/ doK *s/ ;coh GZsk b? ;edk j?.

gqhfynk ftZu jkIo j'D bJh ;co

36H p'ov eowukoh T[; ;EkB, fi; *s/ T[j nfBtkoh ( obligatory ) ftGkrh gqhfynk
d/D bJh T[g;fEs ( appears ) j[zdk j?, sZe ns/ s'A ;co tk;s/ d"o/ d/ doK *s/
;coh Gsk b?D dk jZedko j? gozs{ Pos fJj j? fe nfijk ;coh GZsk fe;/ yk;
( particular ) gqhfynk bJh d' tko s'A tZX BjhA fbnk ik ;e/rk. T[j mfjo ( halts )
bJh gq;zre you/ ns/ o'IkBk GZsk th b?D dk jZedko j't/rk.

S[ZNh ;coh
;coh fonkfJs ( Leave Travel Concession )

37H p'ov eowukoh ns/ T[jBK d/ gfotkoe w?Apo ( nfB;fus toe ukoi ns/
nzPekbh [gkoN NkJhw] nwb/ s'A fJbktk ) Gkos ftZu rqfj e;p/ (home town)/
fe;/ th ;EkB d"ok eoB ikD ( visiting ) bJh S[ZNh ;coh fonkfJs dk fBwB
nB[;ko jZedko j'Dr/ L ^

(i) ;kb 1989 ( ;kb 1990 sZe tXkJ/ rJ/ ;w/A ) d"okB Gkos ftZu fe;/ th ;EkB
dh :kso eoB bJh iK 1989 d"okB fJZe tko nkgD/ rqfj e;p/$ Pfjo dk
;co eoB bJh S[ZNh ;coh fonkfJs , id'A sZe nfijh fonkfJs pbke
1988^89 tk;s/ gfjbK Bk bJh rJh j't/.

(ii) gfjbk pbke 1990 s'A 1993 j'D eoe/ 1990 s'A P[o{ eofdnK 4 ebzvoh ;kbK
d/ jo/e pbke ftZu Gkos ftZu fe;/ th ;EkB dh :ksok eoB bJh S[ZNh ;coh
fonkfJs b?D d/ jZedko j'Dr/. i/eo Gkos ftZu fe;/ th ;EkB dk d"ok eoB
dh fonkfJs B{z 4 ;kbK d/ e[M pbkeK d"okB tofsnk BjhA iKdk sK fJj pkd
d/ 4 ;kbK d/ pbke d/ gfjb/ ;kb sZe ftGkr d/ w[Zyh dh nkfrnk Bkb nZr/
tXkJh ik ;edh j?.

(iii) gfjbk pbke 1990 s'A 1992 j'D eoe/ 1990 s'A P[o{ eofdnK 2 ebzvoh ;kbK
d/ jo/e pbke ftZu j'w NkT{B dh :ksok eoB bJh S[ZNh ;coh fonkfJs b?D
d/ jZedko jB. i/eo fe;/ eowukoh d[nkok T[go'es (ii) ftZu fBoXkfos ehs/
rJ/ nB[;ko Gkos ftZu fe;/ th ;EkB dk ;co eoB bJh S[ZNh ;coh
fonkfJs B{z 4 ;kbK d/ fBPfus pbke d"okB wkD fbnk frnk j? sK T[es
eowukoh nkgD/ j'w NkT{B dk ;co eoB bJh S[ZNh ;coh fonkfJs B{z 4
;kbK d/ T[; pbke ftZu e/tb fJe tko wkDB dk jZedko j't/rk.
T[go'es S[ZNh ;coh fonkfJs fBwB doi PosK dh Pos nXhB
fwbD:'r j't/rh L ^

(i) fpBK fe;/ pzX/i d/ d'jK o;fsnK d/ nzsors nkT[Ad/ ;w[Zu/ ck;b/ bJh
tk;sfte feokJ/ dh gqfsg{osh dh fJikIs j't/rh.
(ii) you dh gqfsg{osh e/tb sK jh ehsh ikt/rh i/eo :ksok o/b d[nkok iK ukj/
gzikp oki iK fe;/ j'o oki d/ ;N/N NqK;g'oN ftGkr, ;N/N Nqk;g'oN nzvo^
N/fezr, ;N/N N{foIw ftGkr iK ekog'o/PBI dh fB:fws p; ;oft; d[nkok
ehsk frnk j't/. gqkJht/N tkjDK$ p;K dh ukoNfozr dh fJikIs BjhA fdZsh
ikt/rh.
(iii) fJj fonkfJs gzH okH fpH p'H d/ eowukohnK d[nkok fB:fws S[ZNh iK
nuBu/s S[ZNh, fit/A th e/; j't/, d"okB S[ZNh dh fwnkd d/ pkti{d ehs/ rJ/
;co bJh th fwbD:'r j't/rh.

gfotko dh gfoGkPk
gfoGkPk

1. fJ; nB[;ko ;oekoh eowukoh dh gsBh iK gsh, fi; soQK dk th e/; j't/, ns/ d'
nDftnkj/ ihts pZu/ iK ;oekoh eowukoh T[go g{oB s"os/ fBoGo wspzB/ pZu/, Gkt/A
T[j ;oekoh eowukoh d/ Bkb ofj oj/ j'D iK BjhA, gfotko dk fjZ;k j'Dr/.

2. Pkdh P[dk bVehnK, fijVhnK fe sbke P[dk, fsnkrhnK j'JhnK iK nkgD/ gshnK s'A
nbZr j'JhnK j'D ns/ ;oekoh eowukoh Bkb ofjzdhnK j'D ns/ g{oh soQK ;oekoh
eowukoh T[s/ fBoGo j'D.

3. wksk fgsk iK wso/Jh wK ;oekoh eowukoh Bkb ofjzdh j't/ ns/ g{oh soQK T[s/ s/
fBoGo j't/.

4. nD^ftnkj/, Bkpkbr Gok ns/ nD^ftnkjhnK, sbkeP[dk, SZvhnK j'JhnK, nkgD/


gshnK s'A tZy j'JhnK iK ftXtk G?Dk i' ;oekoh eowukoh Bkb ofj ojhnK j'D ns/
T[; T[go g{oh soQK fBoGo j'Dl pPos/ fe T[jBK d/ wksk fgsk fiT[Ad/ Bk j'D iK T[j
y[d th ;oekoh eowukoh s/ fBoGo j'D.

e/tb d' ihts pZfunK iK wspzB/ pZfunK dh n?bH NhH ;hH dh ;[ftXk s/ pzdP,
T[jBK T[s/ bkr{ BjhA j't/rh L ^

(1) fijBK eowukohnK d/ fJ; pzdP d/ bkr{ j'D s'A gfjbK fit/A fe 2H10H97 s'A
gfjbK jh d' s'A tZX pZu/ j'D.
(2) fJj pzdP bkr{ j'D s'A fJZe ;kb ftZu g?dk j'J/ pZu/.
(3) fiE/ fe pZfunK dh frDsh d/ iD/g/ d/ cb;o{g fInkdk pZu/ g?dk j'D eoe/.
2H fJjBK fB:wK d/ we;d bJh ‘gfotko (c?wbh)* dh Pos ftZu fJZe s'A tZX gsBh
Pkfwb BjhA j?. fco th i/eo ;oekoh eowukoh dhnK ekB{zBh s"o s/ d' ftnkjhnK
gsBhnK j'D ns/ d{ih Pkdh ;oeko dh yk; nkfrnk Bkb j't/ sK d{ih gsBh th
‘gfotko* dh gfoGkPk ftZu Pkwb ehsh ikt/rh.

3H Gkt/A gsh, gsBh ns/ pZfunK bJh ;oekoh eowukoh Bkb ofjDk Io{oh BjhA sK i'
T[j n?bH NhH ;hH bJh :'r pD ;eD, go T[jBK dk n?bH NhH ;hH n;b ftZu n?bH
NhH ;hH dh :ksok eoB sZe ;hws j't/rk iK j?v e[nkoNo$ eowukoh dh s?Bksh dh
irk ns/ j'w NkT{B$ ikD dh irQK ftueko ck;bk fijVk th xZN j't/, nB[;ko j't/rk.

4H sbkeP[dk, SZvhnK j'JhnK, gshnK s'A tZy j'JhnK iK ftXtk G?Dk d/ pZu/ ‘c?wbh* dh
gfoGkPk ftZu Pkwb BjhA jB.

5H gfotko dk e'Jh w?Apo, fi; dh nkwdB ;ko/ ;kXBK, ;w/s g?BPB nkoIh s"o s/ ftZu
tkXk, gozs{ wfjzrkJh ;jkfJsk s'A fpBK iK ;NkfJzgv nkfd 1500$^ WH gqfs wjhBk s'A
tZX Bk j't/ sK T[j ;oekoh eowukoh s/ g{oB s"o *s/ fBoGo ;wfMnk ikt/rk.

v) fonkfJs jtkJh ;co eoB iK tksk nB[e{b ( air conditioned ) gfjbk doik o/b
;co eoB tk;s/ fwbD:'r BjhA j't/rh. fijV/ nfXekoh d"o/ T[s/$ pdbh d"okB jtkJh
iK gfjbk doik tksk nB[e{b o/b d[nkok ;co eoB d/ jZedko jB e/tb gfjbk
doik o/bt/ feokfJnk eb/w eoB d/ jZedko j'Dr/. S[ZNh ;coh fonkfJs ( LTC ) d/
bkGekohnK d[nkok ehshnK rJhnK :ksoktK tk;s/ T[j e/tb ;co bJh ;tko j'D d/
;EkB ns/ gj[zu ;EkB ( destination ) ftueko ;G s'A S'N/ o{N bJh feokfJnk eb/w
eoBr/.

vi) p'ov d/ eowukohnK ns/ T[jBK d/ gfotkoe w?ApoK d[nkok n?bH NhH ;hH b?D ;w/A
NqK;g'oN d/ tZy tZy YzrK T[s/ :ksok eoB tk;s/ jZedkoh fBwB nB[;ko j't/rh L ^

(T)
(T) jtkJh ijkI$ o/b okjhA ;co

sBykj dh jZd jZedkoh

WH 18,400$^ ns/ fJ; s'A tZX jtkJh ijkI okjhA eckfJs (tkJh)
doik e"wh T[vkDk iK tksk nB[e{b
gfjbk doik o/b okjhA T[jBK dh
nkgDh woIh nB[;ko.

WH 16,400$^ ns/ fJ; s'A tZX tksk nB[e{b gfjbk doik


go WH 18,400$^ s'A xZN

WH 8000$^ ns/ fJ; s'A tZX d{ik doik tksk nB[e{b II NkfJo
go WH 16,400$^ s'A xZN ;bhgo
WH 4100$^ ns/ fJ; s'A tZX gfjbk doik tksk nB[e{b III NkfJo
go 8000$^ WH s'A xZN ;bhgo$ tksk nB[e{b u/noeko
(;ko/ ;oekoh eowukoh i' gfjbk
doik$ J/no ezvhPBo (tksk nB[e{b) III
NkfJo ;bhgo$ J/H ;hH u/noeko okjhA
n?bH NhH ;hH d/ jZedko jB, T[j nkgDh
woIh Bkb J/H ;hH II NkfJo ;bhgo fiE/
e'Jh th o/b P[o{ j'D tkb/ ;N/PB s'A fBPkB/
tkb/ ;N/PB sZe f;ZXh s/ ;G s'A S'N/ o;s/
okjhA iKdh j't/ s/ T[; ftZu T[go'es fszBK
doi/ dhnK ;/tktK w[jZJhnk Bk j'D sK J/H
;hH ^ II NkfJo ;bhgo s/ ;co eo ;edk
j?.

WH 4100$^ s'A xZN d{ik doik

okiXkBh n?e;gq?; o/b okjhA ;co

sBykj dh jZd jZedkoh

WH 16,400$^ ns/ fJ; s'A tZX tksk nB[e{b gfjbk doik

WH 8000$^ ns/ tZX go 16,400 WH doik^ II tksk nB[e{b II NkfJo ;bhgo


s'A xZN

WH 41,00$^ ns/ fJ; s'A tZX go u/noeko


8000$^ WH s'A xZN

Pskpdh n?e;gq?; o/b okjhA ;co

WH 16,400$^ ns/ fJ; s'A tZX n?ri?efNt ebk;

WH 41,00$^ ns/ fJ; s'A tZX go tksk nB[e{b u/noeko


WH 16,400$^ s'A xZN

B'N L ^ okiXkBh$ Pskpdh o/bK okjhA ;co bkr{ j'D :'r sK jh j't/rk i/eo n;b ftZu
fJjBK o/bK okjhA ;co ehsk j't/ ns/ jZedkoh B{z fB;fus eoB tk;s/ nB[wkfBs
s"o s/ BjhA frfDnk ikt/rk. ;co d/ d't/A nzs, Gkt ;co P[o{ eoB dh EK ns/
fBPkB/ tkbh EK okiXkBh$ Pdkpdh n?e;gq?; o/b okjhA i[V/ j'D/ ukjhd/ jB.
(n)
(n) ;Ve d[nkok :ksok

i' ;EkB o/b d[nkok BjhA i[V/ j'J/, T[jBK ftueko ;co dh bkrs tb p'ov dh
;jkfJsk p'ov eowukohnK B{z fBwB nB[;ko fwbD:'r j't/rh L ^

(i) fiE/ fB:fws nzsokbK *s/ ns/ fBPfus feokfJnk doK B{z ukoi eod/ fBPfus
g[nkfJzNK ftueko ub oj/ tkjDK tkbk gpfbe NqK;g'oN f;;Nw w"i{d j?, gqfsg{osh
NqK;g'oN f;;Nw d/ nB[e{b T[fus ebk; bJh nfij/ f;;Nw d[nkok ukoi ehsk
tk;sfte feokfJnk j't/rk.

;Veh NqK;g'oN d[nkok ;co eoB tk;s/ jZedkoh fBwB nB[;ko j't/rh L ^

sBykj dh jZd jZedkoh

1) 18,000$^ WH ns/ fJ; s'A tZX fe;/ th gpfbe pZ; dk n;b


feokfJnk ;w/s J/no ezvhPBv pZ;
iK fB;fus o/N; J/H ;hH N?e;h$ N?e;h
( J/H ;hH N/?e;h id'A ;co n;b ftZu
J/H ;hH N/?e;h d[nkok ehsk ikt/ )
okjhA ;co id'A EKtK o/b Bkb Bk
i[VhnK j'D ns/ Pos fJj j't/rh pZ;
okjhA ;co jZedko doik iK n;b
N?e;h dk fdZsk feokfJnk i' th xZN
j't/rk, sZe ;hws j't/rk.

2) WH 8000$^ ns/ fJ; s'A tZX fit/A fe T[go (1) T[s/ doi j?, e/tb
go 18,400 WH s'A xZN J/H ;hH N?e;h okjhA ;co dh fJikIs
BjhA j't/rh.

3) 6500$^ WH ns/ fJ; s'A tZX go fit/A fe T[go (2) T[s/ doi j?, go
8000$^ WH s'A xZN J/no ezvhPzBv pZ; okjhA ;co dh
fJikIs BjhA j't/rh.

4) 4100$^ WH ns/ fJ; s'A tZX go J/no ezvhPBv pZ; s'A fJbktk fe;/
6500$^ WH s'A xZN fe;w dh ;oekoh pZ; okjhA ehsk
n;b youk iK fBPfus do s/ nkN'
foePk okjhA fiE/ ;co tkbh EK o/b
okjhA i[Vh Bk j't/. go Pos fJj j?
fe eb/w jZedko pZ; d/ feokJ/ iK
n;b ftZu fdZsk feokfJnk i' th xZN
j't/rk, fwb/rk.

5) 4100$^ WH s'A xZN fit/A T[go (4) s/ j? go Pos fJj j?


fe eb/w ;kXkoD pZ; d/ feokJ/ d/
pokpo ;hws j't/rk.

(ii) fiE/ gpfbe NqK;g'oN f;;Nw w"i{d Bk j't/, jZedkoh B{z fJ; soQK fB:fws ehsk ikt/rk
fit/A fe pdbh T[s/ ehs/ rJ/ ;co d/ e/; ftZu.

B'N ^ i) S[Nh ;coh fonkfJs ( LTC ) gqkJht/N eko ( nkgDh, T[Xko bJh iK feokJ/ T[s/
ehsh ) iK pZ;, t?B iK j'o fe;/ tkjB, i' nkgDk iK gqkJht/N ;zukbeK (Ugo/NoK)
d[nkok ukoNo T[s/ ubkJ/ iKd/ jB, d[nkok ;co bJh fwbD:'r BjhA j't/rk. gozs{
;pzXs ohIBb NqK;g'oN nEkoNh$ oki ;oeko dh gqtkBrh Bkb fB;fus feokJ/
doK T[s/ fB:fws nzsokbK *s/ g[nkfJzN s'A g[nkfJzN sZe gqkJht/N ;zukbe pZ;K
d[nkok ehs/ ;co bJh n?bH NhH ;hH fwbD:'r j't/rh.

B'N ^ ii) ;ko/ e/;K ftZu J/H ;hH N?e;h$ N?e;h iK nkN' foePk okjhA ;co eoB *s/ feokJ/ dh
o;hd g/P eoBh Io{oh j't/rh.

(J) ;w[zdo iK dfonk d[nkok ;Nhwo *s/ ;co

sBykj dh jZd jZedkoh

8000$^ WH ns/ fJ; s'A tZX T[u/ s'A T[uk doik

6500$^ WH ns/ fJ; s'A tZX i/eo ;Nhwo ftZu e/tb d' doi/ jh
gozs{ 8000$^ WH s'A xZN j'D sK j/mb/ doi/ *s/.

4100$^ WH ns/ fJ; s'A tZX i/eo fszB doi/ j'D sK dofwnkBk iK
gozs{ 6500$^ WH s'A xZN d{ik doik go i/eo uko doi/ j'D sK
shik doik.

4100$^ WH s'A xZN ;G s'A BhtK doik

w/Bb?Av ns/ nzv/wkB ;co tk;s/ EK jZedkoh w/Bb?Av ns/ nzv/wkB ns/ fBe'pko d/
Nkg{nK d/ ro[g ns/ bePdhg ro[g d/ Nkg{nK s/ ;co fPfgzr ekog'o/PB nkc fJzvhnk
fbwfNv d[nkok ubkJ/ iKd/ jB, i' fBwB nB[;ko j'Dr/ L ^
sBykj dh jZd jZedkoh

8000$^ WH ns/ fJ; s'A tZX vhbe; doik


6500$^ WH ns/ fJ; s'A tZX gfjbk$ ‘J/* e/fpB ebk;
gozs{ 8000$^ WH s'A xZN

4100$^ WH ns/ fJ; s'A tZX d{ik doik $ ‘ph* e?fpB ebk;
gozs{ 6500$^ WH s'A xZN

4100$^ WH s'A xZN ;w{j ebk;

(;) fe;/ th NqK;g'oN d/ ;kXBK d[nkok Bk i[V/ ;EkBK ftueko ;co

fe;/ th NqK;g'oN d/ ;kXBK d[nkok Bk i[V/ ;EkBK ftueko ;co eoB bJh p'ov
eowukoh ikBto NqK;g'oN fit/A NZN{, jkEh, T{Am nkfd dh ;jkfJsk b? ;edk j?.
nfij/ e/;K ftZu whb GZsk T[jBK jh doK *s/ fwbD:'r j't/rk, fit/A fe pdbh j'D T[s/
;co eoB bJh fwbD:'r j?.

(vii) fonkfJs wkDB d/ ;w/A *s/ ;co eoB s'A gfjbK fBoXkfos fpB? gZso ckow, i' fe
nB[bZr ‘T* ti'A BZEh ehsk frnk j?, T[s/ ftGkr d/ w[Zyh iK gqPk;eh ftGkr , fit/A th
e/; j't/, dh g{ot nB[wsh gqkgs eo b?Dh ukjhdh j?.

(viii) ;co d/ w[ezwb j' ikD T[s/ nkgDk eb/w g/P eoB ;w/A eowukoh nB[bZr ‘n* ns/
‘J* ti'A eqwtko BZEh ehs/ rJ/ ckowK ftZu ;oNhfce/N ns/ fJe jbcBkwk g/P
eo/rk.

(ix) gpfbe ;?eNo ndkfonK iK ftXkBe ;z;EktK ftZu gqfsfB:[esh T[s/ p'ov eowukoh
th fJ; fonkfJs d/ :'r j'Dr/ ns/ fJ; ;pzXh fJe T[gpzX gqfsfB:[esh dhnK
fwnkoh PosK ftZu Pkwb eo fdZsk ikt/rk. T[jBK d/ e/; ftZu, fonkfJs dh bkrs
p'ov d/ eowukoh dh gqfsfB:[esh dh ntXh dk fXnkB ehs/ fpBK ;pzXs ndkfonK
d[nkok T[mkJh ikDh ukjhdh j/?.

(x) nfXekoh ns/ ;Nkc i' e/Adoh ;oeko, oki ;oeko iK fe;/ j'o ndko/ ftu'A gzH okH
fpH p'H ftZu gqfsfB:[esh T[s/ jB, th nkgDh gqfsfB:[esh dhnK PosK d/ T[gpzXK
nB[;ko fJ; fonkfJs d/ bJh/ :'r j'Dr/, i/eo T[jBK B/ 4$2 d/ T[; pbke nXhB
gfjbK fonkfJs BjhA wkDh j'Jh j?.

(xi) fiE/ gsh ns/ gsBh d'B'A jh gzikp ;oeko d/ g?BPBo jB sK fJ; fonkfJs dh
T[jBK ftu'A fe;/ fJZe B{z jh fJikIs fwb/rh, fijVk th T[u/oh oew bJh jZedko
j't/rk. fJj c?;bk 1H1H1995 s'A bkr{ j'D :'r j't/rk. ;coh fonkfJs, i'
31H12H1994 B{z iK fJ; s'A gfjbK w[ezwb j[zd/ d' ;kb d/ pbke ftZu ndkfJrh :'r j'
ikt/ sK fJ; B{z fJjBK jdkfJsK sfjs ftfB:ws BjhA ehsk ikt/rk.

3H ;coh fonkfJsK eb/w eod/ ;w/A ;ko/ g?BPBo BZEh ehs/ rJ/ ckow ftZu n?bkB g/P
eoBr/ L
ckow

s;dhe ehsk iKdk j? fe w/ok gsh$ w/oh gsBh gzikp ;oeko$ gzH okH fpH p'H g?BPBo
BjhA j?.

iK

s;dhe ehsk iKdk j? fe w/ok gsh$ w/oh gsBh gzikp ;oeko $ HHHHHHHHHHHHHH g?BPB
Xkoe j? ns/ fi; dk ghH ghH BzL HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHftGkr HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH j?.
T[; B/ 31H12H HHHHHH B{z ysw j'D tkb/ pbke bJh e'Jh ;coh fonkfJs eb/w BjhA
ehsh j?.

(xii) n?bH NhH ;hH :ksok P[o{ j'D s'A 65 fdB gfjbK sZe o/bt/ dh n?vtK; p[fezr eotkT[D
fjs n?vtK; vokn eo ;eDr/.

(xiii) j'w NkT{B ikD tk;s/ d{oh dh ;hwK ;pzXh e'Jh Pos bkr{ BjhA j[zdh j? Gkt e'Jh th
eowukoh fe;/ th d{oh sZe p/^o'e j'w NkT{B bJh eb/w b? ;edk j? ns/ fJ; ;pzXh
d{oh dh e'Jh ;hwk bkr{ BjhA j?.

B'N L ^ fJ; ftfB:w ftZu jtkbk ehsk frnk Ppd ‘j'w* s'A Gkt gZek j'w NkT{B iK fgzv j?
fit/A fe ;pzXs p'ov eowukoh dh ;oft; p[e ftZu gqrN ehsk frnk j?.

nB[bZr ^ ‘T*
n?bH NhH ;hH dk bkG b?D bJh fpB? gZso

1H nfXekoh $eowukoh dk BK

2H XkoD ehsh nk;kwh

3H w"i{dk ;/tk ftZu fB:[esh dh fwsh

4H T[j ;wK fi; d"okB n?bH NhH ;hH dk bkG b?D dh sithI ehsh iKdh j? ( nkgD/ e/;
dh ;{os ftZu fJj dZ;D dh feqgkbsk ehsh ikt/ fe eh S[ZNh wzBI{o j' u[Zeh j?).

5H ;kbK dk pbke fi; bJh n?bH NhH ;hH dk bkG bJ/ ikD dh sithI ehsh iKdh j?

6H n?bH NhH ;hH dk bkG b?D d/ t/ot/ L


(i) eh j'w NkT{B dk d"ok eoB bJh
(ii) eh Gkos ftZu fe;/ ;EkB T[s/ d"ok eoB bJh
(iii) T[go'es (ii) d/ e/; ftZu T[j ;EkB fi; dk d"ok eoBk j?
7H gfotko d/ w?Apo fiBQK bJh n?bH NhH ;hH dk bkG fbnk ikDk j?

(i) gfotko d/ w?ApoK d/ BK ;w/s w"i{dk T[wo


(ii) fpB?eko Bkb foPsk

8H (i) gfjbK n?bH NhH ;hH dk bkG ed'A fbnk frnk ;h < ( pbke ;kb dZf;nk ikt/
fi; bJh n?bH NhH ;hH dk bkG fbnk frnk ;h ns/ T[j ;wK fi; d"okB fJ; dk bkG
fbnk frnk ;h)
(ii) i/eo n?bH NhH ;hH dh rqkN b?D bJh e'Jh wzBI{oh ikoh ehsh rJh ;h, feqgk
eoe/ fJ; dk Bzpo ns/ skohy dZ;h ikt/.

fJj s;dhe ehsk iKdk j? fe T[go'es eb/w ehs/ ik oj/ pbke ;kbK bJh
n?bH NhH ;hH gfjbK BjhA bJh rJh ;h.
fJj nr/ j'o s;dhe ehsk iKdk j? fe gfotko d/ w?Apo fiBQK bJh n?bH NhH
;hH eb/w ehsh ik ojh j?, w/o/ Bkb ofjzd/ jB.

fwsh L HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH fpB?eko d/ j;skyo

;EkB L HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH nj[dk L

nB[bZr ‘n*

p'ov eowukoh d[nkok fdZsk ikD tkbk ;oNhfce/N

1H w?A fiE'A sZe S[ZNh ;coh fonkfJs ( n?bH NhH ;hH ) dk ;pzX j? w/o/ ;pzX ftZu iK w/o/
gfotko d/ w?ApoK d/ ;pzX ftZu d' ;kbK$ uko ;kbK d/ fJ; HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH s'A
HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH sZe d/ pbke d"okB e'Jh j'o d{ik eb/w g/P BjhA ehsk j?.

2H w?A gfjbK jh w/o/ d[nkok$ w/oh gsBh ;w/s HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHpZuk$ HHHHHHHHHHHHHHH pZu/ d/
ehs/ rJ/ ;co d/ ;pzX ftZu n?bH NhH ;hH tk;s/ ;coh GZsk ( NhH J/H ) b? u[ZfenK
jK. fJj eb/w w/oh gsBh$ w/o/ d[nkok ns/ HHHHHHHHHH pZuk$ HHHHHHHHHHHHH pZfunK ;w/s
ehs/ rJ/ ;co d/ ;pzX ftZu j?, fJjBK ftu'A fe;/ B/ th gfjb/ bJh fonkfJs T[s/
gkoNh Bkb ;co BjhA ehsk.

3H w?A d' ;kbK$ uko ;kbK d/ HHHHHHHHHHHHHHHH s'A HHHHHHHHHHHHHHHHH sZe d/ pbke d/ ;pzX ftZu
w/o/$ w/oh gsBh d[nkok ns/ HHHHHHHHHH pZuk$ HHHHHHHHHHH pZfunK ;w/s ehs/ rJ/ ;co d/
pkps S[Nh ;coh fonkfJs bJh NhH J/ gfjbK BjhA fbnk j?/. fJj eb/w w/oh gsBh$
w/o/ d[nkok ;w/s HHHHHHHHHHHHHpZuk$ HHHHHHHHHHHHHHHH pZfunK d/ ehs/ rJ/ ;co d/ ;pzX ftZu
j? fJjBK ftu'A fe;/ B/ th T[; pbke Bkb ;pzXs fonkfJs BjhA wkDh j?.
4H w?A ;kb HHHHHHHHHHHHHHHHHH s'A HHHHHHHHHHHHHHH sZe d/ d' ;kbK$ uko ;kbK d/ pbke d/ ;pzX
ftZu ;kb HHHHHHHHHHHHHHHHH s'A HHHHHHHHHHHHHHHH ftZu w/o/ d[nkok ehs/ rJ/ ;co d/ ;pzX ftZu
n?bH NhH ;hH bJh gfjbK jh NhH J/H b? u[Zek jK. fJj eb/w ;kb HHHHHHHHHHHHHHHHHHH ftZu
w/o/ d[nkok ehs/ rJ/ ;co d/ ;pzX ftZu j?. fJj j'w NkT{B dk d"ok eoB bJh
fBoXkfos pbke ftZu jo/e d' ;kbK ftZu fJZe tko fwbD:'r fonkfJs d/ fto[ZX j?
feT[Afe w/o/ gfotko d/ ;ko/ w?Apo w/o/ ekoi d/ ;EkB s'A d{o ofjzd/ jB.
5H fJj ;co w/o/$ w/oh gsBh d[nkok ;w/s HHHHHHHHHHHHHHHHHpZuk$ HHHHHHHHHHHHHHHHH pZfunK d/
n?bkB ehs/ j'w NkT{B noEks Gkos ftZu HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH ;EkB *s/ ehsk frnk
j?.

6H fe w/o/ gsh$ gsBh ;oekoh ;/tk ftZu fB:[es BjhA j? $ w/o/ gsh$ gsBh ;oekoh ;/tk
ftZu fB:[es jB ns/ n?bH NhH ;hH fJ; d' ;kbK$ uko ;kbK d/ ;pzXs pbke bJh
tZyo/ s"o s/ nkgD/ bJh$ T[; d/ bJh T[; d[nkok BjhA fbnk frnk j?.

p'ov eowukoh d/ j;skyo

nB[bZr ^ ‘J*

( ftfB:w ftZu fdZsk frnk jtkbk )

jbchnk fpnkB

w?A HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH ;g[Zso HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH i'


HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH dcso ftZu HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH ti'A fB:[es jK, fJ; Bkb
;zihdrh ns/ fdqVsk Bkb n?bkB eodk jK fe ;co fi; d/ ;pzX ftZu HHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
;EkB dk d"ok eoB bJh n?bH NhH ;hH HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH ;w/A bJh w/o/ fpb okjhA
eb/w ehsh ik ojh j?, B{z n?bH NhH ;hH fpb ftZu fdZs/ rJ/ t/oftnK nB[;ko tk;st
ftZu w/o/ d[nkok ns/ $iK w/o/ gfotko d/ w?ApoK d[nkok ehsk frnk ;h.

jbchnk fpnkBeko

s;dheheoD
s;dhe ehsk iKdk j? fe T[go'es sZE w/oh frnkB ns/ ftPtkP nB[;ko ;jh
jB ns/ T[; ftZu e[M th ;pzXs B{z b[e'fJnk BjhA frnk.

jbchnk fpnkBeko

;EkB HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
fwsh HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH

S[ZNh s'A tkg; nkT[D d/ p[bkt/ T[s/ ;co tk;s/ ;coh GZsk

38H i/eo p'ov eowukoh B{z S[ZNh, i' 120 fdBK s'A tZX Bk j't/, s'A tkg; p[bkfJnk iKdk j?
ns/ T[;d/ g[okD/ ;N/PB fi; s'A T[j S[ZNh T[s/ iKdk j?, s'A j'o fe;/ ;N/PB *s/ s?Bks
ehsk iKdk j? sK T[j nkgD/ gfotko ;w/s iK sK T[; ;EkB s'A fi; s'A T[; B{z S[ZNh s'A
tkg; p[bkfJnk iKdk j? iK nkgD/ g[okD/ fvT{Nh d/ ;N/PB s'A, fit/A th e/; j't/,
s?Bksh d/ Bt/A ;N/PB sZe ;coh GZs/ dk jZedko j't/rk. gozs{ T[j fBZih ;kwkB tk;s/
NqK;g'ofNzr you/ e/tb nkgD/ g[okD/ ;N/PB s'A s?Bksh d/ Bt/A ;N/PB sZe d/ jh eb/w
eo ;edk j?.

39H i/eo p'ov eowukoh B{z 120 fdBK s'A tZX dh S[ZNh s'A tkg; p[bkfJnk iKdk j? ns/
T[;d/ g[okD/ ;N/PB fi; s'A T[j S[ZNh T[s/ iKdk j?, s'A j'o fe;/ ;N/PB *s/ s?Bks ehsk
iKdk j? sK T[j nkgD/ gfotko ;w/s iK sK T[; ;EkB s'A fi; s'A T[; B{z S[ZNh s'A tkg;
p[bkfJnk iKdk j? iK nkgD/ g[okD/ fvT{Nh d/ ;N/PB s'A, fit/A th e/; j't/, s?Bksh d/
Bt/A ;N/PB sZe ;coh GZs/ ns/ fBZih ;kwkB d/ NqK;g'oN/PB you/ bJh dk jZedko
j't/rk.

rtkjh iK dcsoh d;skt/I g/P eoB bJh ndkbs ftZu T[g;fEs


j'D tk;s/ ;co eoB bJh ;coh GZsk

40H i/eo p'ov eowukoh B{z fe;/ ndkbs d[nkok fe;/ e/; ftZu rtkj ti'A ;zwB fdZsk
iKdk j? ns/ ;woZE nfXekoh d[nkok ;oft; dh fJikIs d/ fdZsh rJh j't/ sK T[; dk
;coh GZsk ns/ o'IkBk GZsk nkfd fBwB nB[;ko fB:fws ehsk ikt/rk L ^

(i) c"Idkoh ns/ fdtkBh w[eZdw/ d/ e/;K ftZu fiBQK ftZu p'ov$ ;oeko fJe gkoNh
j? ns/ T[j p'ov dh p/Bsh *s/ ndkbs nN?Av eodk j?.

;coh GZsk ns/ o'IkBk GZsk, i/eo eb/w ehsk frnk j't/ sK p'ov
d[nkok ndk ehsk ikt/rk. gozs{ eowukoh B{z fJ; s'A gfjbK fe T[j NhH J/H$ vhH
J/H dk jZedko pD ikt/ njko GZs/ ( diet money ) nkfd d/ o{g ftAu ndkbs s'A
T[; d[nkok gqkgs ehsh rJh oew iwQK eotkT[Dh gt/rh. T[j ;wK fi; bJh
eowukoh B{z ndkbs ftZu T[g;fEs ofjDk fgnk B{z fvT{Nh d/ s"o s/ ;wfMnk
ikt/rk. e[M e/;K ftZu eowukoh B{z njko GZsk BjhA fwbdk ns/ ;oNhfce/N
fwbdk j? fe T[jBK B{z ndkbs tb'A njko GZsk ndk BjhA fdZsk frnk j? . nfij/
e/;K ftZu ;pzXs eowukoh T[d'A sZe NhH J/H$ vhH J/H b?D d/ jZedko BjhA j'Dr/ id'A
sZe fe T[j NhH J/H ns/ njko GZsk fijVk fe T[jBK B/ ndkbs ftu'A ntZP fbnk
j[zdk j?, iwQK BjhA eotkT[Ad/.

(ii) c"Idkoh ns/ fdtkBh w[eZdw/ d/ e/;K ftZu fiBQK ftZu p'ov$ ;oeko fJe gkoNh
j? gozs{ p'ov eowukohnK B{z p'ov dh p/Bsh *s/ BjhA rtkj ti'A ;zwB fdZs/
iKd/ ns/ T[j pekfJnk gJh nuBu/sh fe;w dh S[ZNh b?D wro'A ndkbs
nN?Av eodk j? ns/ T[jBK B{z p'ov d[nkok e'Jh NhH J/H iK vhH J/ ndk BjhA
ehsk ikDk j?.

nfij/ ;ko/ e/;K ftZu, p'ov d[nkok e'Jh NhH J/H iK vhH J/ ndk BjhA ehsk
ikt/rk. T[j ;wK th fvT{Nh d/ s"o s/ BjhA ;wfMnk ik ;edk. eowukoh
fi; B{z nfij/ jkbksK nXhB ndkbs nN?Av eoB dh b'V gt/ sK T[; B{z S[ZNh
b?Dh gt/rh. fJ; s'A fJbktk, i/eo T[; B{z ;coh GZs/ s'A fJbktk r[Ikok GZsk
iK w[nktIk ndk ehsk iKdk j? sK T[; B{z p'ov e'b ndkbs s'A T[; d[nkok
gqkgs ehsk frnk njko GZsk iwQK eotkT[D dh b'V BjhA j't/rh.

(iii) T[jBK e/;K ftZu fiBQK ftZu eowukoh fBeNsw nfXekoh d/ nkd/PK nXhB e/;
dhnK ekotkJhnK d/yD bJh iK e/; dhnK ekotkJhnK ftZu tehb dh
;jkfJsk eoB tk;s/ ndkbs nN?Av eod/ jB, nfij/ e/;K ftZu Bk sK
ndkbs njko GZsk ndk eodh j? ns/ Bk jh jkIoh dk ;oNhfce/N jh
ndkbs d[nkok ikoh ehsk iKdk j?.

fJj ezNo'fbzr nfXekoh tb'A t/fynk ikDk j? fe eh nfij/ ;co dh


fJikIs fdZsh ikDh j? iK BjhA . NhH J/H ns/ vhH J/H ;kXkoD fB:wK nXhB
fwbD:'r jB iK BjhA.

(iv) T[jBK e/;K ftZu fiBQK ftZu eowukoh j[D gzikp oki fpibh p'ov B{z tzv/ rJ/
( allowcate ) jB, B{z y/so ftubh ndkbs d[nkok T[jBK dh ;oekoh ;woZEk
ftZu rtkj d/ s"o s/ ;zwB ehsk frnk j't/ fijVk fe gfjbK ;z:[es gzH okH
fpH p'H d[nkok fdZsk frnk ;h ns/ j[D gzH okH fpH p'H s'A j'ot/A T[rw/ :{fBN
( emerging unit ) d[nkok d/y^Gkb ehsh iKdh j?.

nfij/ e/;K ftZu ;coh GZsk ns/ o'IkBk GZsk gq;go nkXko ( reciprocal
basis ) T[s/ p'ov d[nkok ndk ehsk ikt/rk.

ftGkrh iKu^
iKu^gVskb
gVskb (inquiry)
( nN?Av eoB bJh ;co
tk;s/ ;coh GZsk

41H (1) p'ov eowukoh fi; fto[ZX gzH okH fpH p'H ( ;Ik ns/ nghb ) ftfB:w 1971 d/
ftfB:w 8 (2) nXhB ekotkJh ehsh iKdh j? ns/ fJBe[nkoh nEkoNh d/ ;Bw[Zy
T[g;fEs j'D dh b'V j? sK T[; B{z fJ; soQK fJ; ftZu ;fwbs ;w/A bJh fvT{Nh T[s/
;wfMnk ikt/rk. i/eo fJBe[nkoh d/ ;w/A d"okB T[j S[ZNh T[s/ j? sd T[; B{z d"o/ T[s/
;co bJh fwbD:'r nB[;ko ;coh GZs/ dh fJikIs fJ; Pos T[s/ fdZsh ikt/rh fe
T[; dh oew T[; B{z fwbD:'r T[; oew s'A BjhA tZXDh ukjhdh i/eo T[j nkgD/ j?~v
e[nkoNo s'A ;co eodk.

gozs{ Pos fJj j? fe T[; B{z eowkukoh d/ j?~v e[nkoNo s'A iK fe;/ th
;EkB, fiE/ eowukoh nkgDh S[ZNh fpsk fojk j't/, s'A ;co T[s/ iK ;N/PB *s/ mfjo
bJh fe;/ GZs/ dh fJikIs BjhA fdZsh ikt/rh.

gozs{ nr/ j'o Pos fJj j? fe dcso d/ w[Zyh d[nkok fJj s;dhe ehsk ikt/
fe ;co T[; dh gqtkBrh Bkb ehsk frnk ;h.

41H (1^T) (1) p'ov eowukoh ukj/ T[j fvT{Nh T[s/ j't/ iK S[ZNh T[s/ iK w[nsbh nXhB j't/,
fi; fto[ZX nB[Pk;Bh ekotkJhnK P[o{ ehshnK iKdhnK jB, B{z T[; ;N/PB *s/ fiE/
nB[Pk;Bh ekotkJhnK d/ ;pzX ftZu dcsoh foekov T[gbZpX j?, T[; d[nkok ehs/
rJ/ ;co tk;s/ d"o/ T[s/ ;co ;pzXh ;coh GZsk ;w/s mfjo ( tZX s'A tZX e/tb fszB
fdBK sZe ;hfws ) bJh o'IkBk GZs/ dh fJikIs fdZsh ikt/rh. ;coh GZs/ dh
fJikIs p'ov eowukoh d/ j?~v e[nkoNo s'A iK fe;/ j'o ;EkB s'A fiE/ p'ov
eowukoh S[ZNh fpsk fojk j't/ iK fiE/ w[nsb ehs/ p'ov eowukoh B{z T[; dh
nkgDh p/Bsh T[s/ ofjD bJh fJikIs fdZsh rJh j't/, s'A fdZsh ikt/rh. gozs{ T[; s'A
fInkdk BjhA i' th fwbD:'r j' ;edk ;h i/eo ;co p'ov eowukoh d/ j?~v
e[nkoNo s'A ehsk frnk j[zdk.

gozs{ Pos fJj j? fe eowukoh fJ; gqktXkB ( provision ) dk bkG e/tb tZX
s'A tZX d' fdBK bJh b?D d/ :'r j't/rk.

;coh GZs/ dh wzBI{oh fBwB doi nr/ j'o PosK dh Pos nXhB j't/rh L ^

(i) fJBe[nkoh nfXekoh fJj s;dhe eodk j? fe tkfunk ikD tkbk dcsoh
foekov ;ckJh d/ fpnkBK ( defence statement ) dh fsnkoh bJh ;pzXs j?
ns/ ntZPe j?.

(ii) ;woZE nfXekoh fJj s;dhe eodk j? fe n;b foekov p'ov eowukohnK
d/ j?~v^ e[nkoNo d/ ;N/PB *s/ BjhA G/fink ik ;edk iK fe pj[s Gkoh
d;skt/IK dhnK ekghnK ehshnK ikD ns/ p'ov eowukoh d/ j?~v e[nkoNo d/
;N/PB *s/ G/i/ dh ;zGktBk B{z oZd eodk j? L ns/

(iii) dcso dk w[Zyh, fi; d/ gqPk;eh ezNo'b nXhB p'ov eowukoh j?, fJj
s;dhe eo/rk fe ;co T[; dh gqtkBrh Bkb ehsk frnk j?.
(2) i/eo p'ov eowukoh ;co eoB d/ ;w/A *s/ w[nsbh nXhB BjhA j? sK fJ; e/; ftZu
o;s/ ftZu fpskfJnk frnk ;wK s'A ns/ sZe ns/ T[; ;EkB, fiE/ dcsoh foekov
g?oth bJh T[gbZpX eotkfJnk iKdk j?, *s/ b'VhAdh mfjo d/ xZN s'A xZN ;w/A B{z
fvT{Nh iK S[ZNh, fit/A th e/; j't/, d/ s"o s/ ;wfMnk ikt/rk .

(3) p'ov eowukoh d/ w[nsbh nXhB j'D d/ e/; ftZu, fi; B{z pkd ftZu ;/tk ftZu w[V
pjkb ehsk iKdk j?, T[go'es yzv ^ (2) ftZu jtkbk ehs/ rJ/ ;w/A B{z gzH okH fpH p'H
w[Zy ;/tk ftfB:w ^ 1972, fibd ^ 1, Gkr^ 1 d/ ftfB:w 7H3 nXhB ;woZE
nfXekoh d[nkok gk; ehs/ nkd/P nB[;ko fvT{Nh, S[ZNh iK j'ot/A d/ s"o s/ ;wfMnk
ikt/rk.

41H (2) (i) id'A ;/tk fBftos j'J/ ( foNkfJov ) p'ov eowukoh B{z fJBe[nkoh nfXekoh
d/ ;Bw[Zy gqrN j'D dh b'V j't/ sK dcso fi; ftu'A eowukoh ;/tk fBftos j'fJnk
j't/, tb'A ;co bJh ;coh GZsk ns/ o'IkBk GZsk wzBI[{o ehsk ikt/rk gozs{ fJj GZsk
T[; ;N/PB s'A fi; s'A T[j g?BPB b? fojk j? iK fe;/ j'o d{i/ ;EkB s'A fijVk th T[;
;EkB fiE/ ;/tk fBftos p'ov eowukoh B{z gqrN j'D dh b'V j?, s'A ck;b/ ftZu xZN
j't/, s'A T[; d[nkok eYtkJh rJh nkyoh sBykj d/ nkXko T[s/ ftfB:wK nXhB
frfDnk ikt/rk.

pPos/ fe fJBe[nkoh nfXekoh d[nkok fJj s;dhe ehsk iKdk j? fe ;co T[; d/
nkd/PK sfjs ehsh rJh ;h ns/ b'e ;/tk d/ fjZs ftu ;h.

(ii) you T[; dcso d[nkok Bkt/A gkT[D :'r ( debitable ) j't/rk ns/ ndk ehsk ikt/rk
fi; dh cowkfJP *s/ fJBe[nkoh ehsh ik ojh j?.

41H (3) fiE/ p'ov eowukoh B{z ;/tk s'A jNkT[D, poyk;s eoB iK Ipoh foNkfJow?AN
eoB wro'A fJBe[nkoh nfXekoh d/ ;Bw[Zy b'e ;/tk d/ fjZs ftZu gqrN j'D dh b'V
gt/ sK T[; B{z T[; ;EkB fi; s'A fJBe[nkoh nN?Av eoB bJh T[; B{z ;zwB gj[zu/ ;B,
s'A fJBe[nkoh d/ ;EkB sZe ns/ tkg;h bJh th d"o/ T[s/ ;co tk;s/ ;coh GZs/ dh
fJikIs fdZsh ik ;edh j? gozs{ T[; oew s'A tZX BjhA fi; dk T[j jZedko j[zdk i/eo
T[; B/ nkgD/ j'w NkT{B s'A fJBe[nkoh d/ ;EkB sZe ns/ tkg;h dk ;co ehsk j[zdk.
;coh GZs/ B{z p'ov eowukoh d[nkok T[; B{z ;/tk s'A jNkJ/ ikD, poyk;s ehs/ ikD
ns/ Ipoh ;/tk fBftos ehs/ ikD, fit/A th e/; j't/, s'A s[ozs gfjbK XkoB ehsh
nk;kwh dh sBykj nB[;ko fB:fws ehsk ikt/rk.

w[nZsbh nXhB fe;/ eowukoh B{z ;co eoB bJh ;coh GZsk

42H w[nZsbh nXhB ehs/ rJ/ p'ov eowukoh B{z d"o/ T[s/ ti'A ;coh GZs/ dh fJikIs fdZsh
ikt/rh i/eo T[; B{z ;woZE nfXekoh d[nkok w[nZsbh s'A gfjbK T[; dh ;kXkoD
fvT{Nh d/ ;EkB s'A j'o fe;/ ;EkB *s/ ;co eoB bJh wzr ehsh rJh j't/. nfij/
fe;/ eowukoh dk ;coh GZs/ dk eb/w w[nZsbh s'A s[ozs gfjbK T[; d[nkok bJh rJh
sBykj d/ jtkb/ ftZu fB:fws ehsk ikt/rk.

43H e'Jh eowukoh fijVk w[nZsb nXhB eo fdZsk frnk j't/ ns/ T[; dk j?~v e[nkoNo
fe;/ j'o ;EkB *s/ pdb fdZsk frnk j't/, T[j nkgD/ ns/ nkgD/ gfotko bJh pdbh
j'D T[s/ ti'A ;coh GZs/ dk jZedko j't/rk.

Nq/fBzr dk e'o; eoB


eoB bJh ;co

44H (1)(T) id'A p'ov eowukoh dh Nq/fBzr dk e'o; eoB bJh u'D ehsh iKdh j? sK T[; B{z
fBwB do;kJ/ rJ/ d"o/ d/ doK *s/ ;coh GZs/ ns/ o'IkBk GZs/ dh fJikIs fdZsh
ikt/rh L^

;coh GZsk

(i) Nq/fBzr d/ ;EkB sZe ns/ T[; ;EkB s'A nkyoh ;co d/ tk;sfte ;co bJh ;coh
GZsk .

(ii) Nq/fBzr d/ e'o; d"okB ;co bJh ;coh GZsk

o'IkBk GZsk

(n) (i)
( T[; p'ov eowukoh d/ e/; ftu i' Nq/fBzr d"okB nkgD/ j?~v e[nkoNo s'A pjkob/
;EkB T[s/ brksko mfjodk j? sK T[; B{z Nq/fBzr d/ ;ko/ ;w/A bJh d"o/ d/ doK *s/ g{o/
o'IkBk GZs/ d/D dh fJikIs fdZsh ikt/rh.

gozs{ Pos fJj j? fe fiE/ w[cs y[oke iK fojkfJP (bkfizr ) dk ;oeko$


p'ov d/ you/ T[s/ gqpzX ehsk iKdk j? ns/ fiE/ Nq/fBzr d/ e'o; eoB bJh u[D/ rJ/
f;fynkoEh ( Trainees ) nD^ftnkj/ j'D sK o'IkBk GZsk xNk e/ nZXk eo fdZsk
ikt/rk.

gozs{ nZr/ j'o Pos fJj j? fe fiE/ y[oke ns/ fojkfJP d't/A ;oeko$ p'ov
d[nkok f;fynkoEh B{z w[cs fdZs/ iKd/ jB sK o'IkBk GZs/ B{z xNk e/ fJe u"EkJh eo
fdZsk ikt/rk.

(2) o'IkBk GZs/ d/ d"o/ d/ do fBwB nB[;ko j'Dr/ L ^

(i) T[; ;w/A bJh i' shj (30) fdBK s'A tZX BjhA j't/rk g{ok o'IkBk GZsk
(ii) T[; ;w/A bJh i' shj (30) fdBK s'A tZX gozs{ fJZe nZXk o'IkBk GZsk
;" nZ;h (180) fdZBK s'A xZN BjhA j't/rk
(iii) fJZe ;" nZ;h (180) fdBK s'A tZX ;w/A bJh fBb

B'N L ^ foco?Po e'o;K ftZi ftP/P ftfPnK T[s/ ftP/P Nq/fBzr fit/A fe gkto NqK;whPB, gkto
f;;Nw gq'N?ePB, gkto f;;Nw d/ vhIkJhB nkfd th Pkwb jB. fJzihBhnoK B{z th gkto
jkT{;K ns/ c?eNohnK d/ d[nkb/ th fbikfJnk iKdk j?. fJ; bJh fJzihBhno i' nfij/
e'o;K B{z eoB bJh u[D/ iKd/ jB, fJjBK ftfB:wK nXhB fwbD:'r nB[;ko Nq/fBzr d/ ;w[Zu/
;w/A bJh o'IkBk GZs/ d/ jZedko jB.

;/tk fBftos j'D T[s/ ;co eoB bJh ;coh GZsk

45H ;/tk fBftos j'D T[s/ p'ov eowukoh ns/ T[; d/ gfotko d/ w?Apo ;coh GZs/ ns/
;/tk fBftosh d/ ;N/PB s'A T[; d/ j'w NkT{B d/ ;N/PB sZe pdbh j'D T[s/ ;kco
bJh ti'A nkgD/ fBZih ;kwkB dh Y'nk^Y[nkJh ( NqK;g'oN/PB ) bJh you/ d/ jZedko
j'Dr/ gozs{ Pos fJj j? fe T[; B/ 10 ;kbK d/ ;w/A s'A xZN dh ;/tk Bk ehsh j't/.
gozs{ i/eo e'Jh eowukoh nkgD/ j'w NkT{B s'A j'ot/A fe;/ ;N/PB *s/ t;Dk (settle )
j'Dk ukj[zdk j? sK T[j nfij/ ;N/PB bJh tZX s'A tZX T[; oew dh Pos nXhB
;coh GZsk eb/w eo ;edk j?, i/eo T[; B/ j'w NkT{B bJh ;coh GZsk eb/w ehsk
j[zdk. p'ov eowukoh ns/ T[; d/ gfotko d/ w?Apo th T[; d/ j'w NkT{B s'A T[; dh
fvT{Nh d/ nkyoh ;N/PB sZe T[es ftfB:wK nXhB fwbD:'r ;coh GZs/ d/ bkG ns/
fBZih ;kwkB fbikD d/ you/ d/ jZedko j'Dr/, i/eo T[j fvT{Nh d/ nkyoh ;N/PB *s/
gZe/ s"o s/ t;Dk ukj[zdk j?, pPos/ fe ;pzXs p'ov eowukoh B{z nkgDh ;/tk
fBftosh d/ Bshi/ ti'A nkgDh fojkfJP pdbD dh b'V g?Adh j?.

B'N^ 1 L ^ fJj fonkfJs eowukohnK B{z n?bH ghH nkoH, fJBeko ehsh S[ZNh d"okB iK
foNkfJow?AN dh skohy s'A 6 wjhfBnK d/ nzdo nzdo fe;/ th ;w/A *s/ wkDh ik ;e/rh.

B'N^ 2 L ^ fJj fonkfJs T[jBK eowukohnK B{z th fwbD:'r j? fijV/ SKNh ehs/ eowukohnK d/
e/; ftZu T[gpzfXs ehsh pdbth fB:[esh dh g/PeP ehs/ fpBK ;/tk s'A SKNh eo fdZs/ iKd/
jB iK nt?X eoko fdZs/ iKd/ jB, T[jBK B/ SKNh d/ ;w/A *s/ 10 ;kbK s'A xZN ;w/A dh ;/tk
Bk ehsh j't/.

B'N^ 3 L ^ fiE/ p'ov eowukoh n?bH ghH nkoH T[s/ j'D ;w/A iK T[;dh foNkfJow?AN dh skohy s'A
6 wjhfBnK d/ ;w/A d/ nzdo nzdo w[V fB:[es eo fdZsk iKdk j? sK fJj fonkfJs T[; dh
w[V fB:[esh dh ntXh d/ ysw j'D d/ 6 wjhfBnK d/ nzdo nzdo fwbD:'r j't/rk pPos/
fe fJj w[V fB:[esh d/ nkd/PK ftZu T[b/y ehsk frnk j't/.

B'N^4 L ^ fJj fonkfJs T[jBK eowukohnK B{z fwbD:'r BjhA j't/rh i' ;/tk s'A n;shck fdzd/
jB iK ;/tk s'A poyk;s iK jNkJ/ ik ;ed/ jB.

p'ov d/ eowukoh B{z iK ekB{zBh T[so ihfts ( survivors ), fiBQK B{z T[jBK dh
foNkfJow?AN iK fwqs{ j' ikD, fit/A th e/; j't/, wro'A g?BPB nkd/P$
gfotkfoe g?BPB
BPB nkd/P ns/ ro?u[fJNh ndkfJrh nkd/P gqkgs eoB bJh
;Zfdnk iKdk j?

45H (T) p'ov dk eowukoh iK T[; dh fwqs{ j' ikD T[s/ T[; d/ ekB{zBh T[so ihfts, fiBQK B{z
;woZE nfXekoh d[nkok nfij/ eowukoh d/ j?~v e[nkoNo s'A j'ot/A ;N/PB *s/ g?BPB
ndkfJrh nkd/P t;{b eoB bJh G/fink iKdk j? sK T[j ;co eoB bJh ehs/ rJ/ yofunK
dh fBwB nB[;ko gqfsg{osh eoB dk jZedko j't/rk L ^

I. (T) o/b d[nkok i[V/ ;N/PBK ftueko ;co eoB bJh L

T[; ;[ftXk ( accommodation ) dh Pq/Dh, fi; dk T[j foNkfJo j'fJnk


ftnesh T[; fwsh B{z jZedko ;h id'A T[j nyho ftZu fvT{Nh T[s/ ;h, dk o/b d[nkok
tk;sfte feokfJnk iK pZ; d[nkok tk;sfte feokfJnk, i/eo ;co pZ; d[nkok
ehsk frnk j?.

(n) o/b d[nkok Bk i[V/ ;N/PBK ftueko ;co eoB bJh L

foNkfJo j'J/ eowukoh B{z T[; fwsh, id'A T[j nyho ftZu fvT{Nh T[s/ ;h, B{z
bkr{ j'D :'r doK *s/ whb GZsk.

(J) nzPe ;co d/ fJZ


fJZe sohe/ d[nkok ns/ nzPe fe;/ j'o sohe/ d[nkok ;co
eoB bJh L

T[go'es T[g g?ok (T) ns/ (n) nXhB fwbD:'r nB[;ko fiE'A sZe T[j
eqwtko fwbD:'r j?.

II.. ;coh GZsk foNkfJo j'J/ eowukoh d/ nyhob/ j?~v e[nkoNo s'A nZr/ ikD bJh ns/
tkg;h d'jK ;coK bJh ;G s'A S'N/ o{N d[nkok fwbD:'r j't/rk.

IIIH ;coh GZsk eb/w ;kXkoD g/go T[s/ eYtkfJnk ikt/rk ns/ ;pzXs dcsoK dh nu/s
rqKN ( contingent grant ) ftu'A ndk ehsk ikt/rk.;coh yofunK dh ndkfJrh
foNkfJov ftnesh B{z ekoiekoh iK fBrokB fJzihBhno, fi; d/ dcso ftZu'A g?BPB
ndkfJrh nkd/P ( PPO ) ehs/ rJ/ jB, d[nkok ehsh ikt/rh ns/ j?~v nkfc; d/ e/;
ftZu ndkfJrh fpb ;?ePB d[nkok ehsh ikt/rh.

fJj ;'X 29H8H73 s'A bkr{ j[zdh j?. bzx/ e/; fiBQK dk c?;bk gfjbK jh j' u[Zek
j? y'bQ/ BjhA ikDr/.

p'ov eowukoh dh fwqs{ j' ikD T[s/ T[; dh gfotkfoe w?ApoK d[nkok ;co
eoB bJh ;coh GZsk
46H fwqse p'ov eowukoh, fi; dh fwqs{ ;/tk d/ d"okB j'Jh j't/, d/ gfotkfoe w?Apo T[;/
;coh GZs/ d/ ns/ fBZih ;kwkB bJh yofunK d/ jZedko j'Dr/ fit/A fe T[go'es
ftfB:w 45 nXhB foNkfJow?AN T[s/ eowukoh d/ nkyoh j?~v e[nkoNo s'A gZe/ j'w
NkT{B sZe ;co eoB bJh pPos/ fe ;co fwqs{ j'D s'A 6 wjhfBnK d/ nzdo nzdo
ehsk frnk j't/. xZN s'A xZN 10 ;kbK dh ;/tk dh Pos nfij/ e/;K ftZu bkr{ BjhA
j't/rh.

;/tk fBftosh
fBftosh s'A gfjbK w?vheb p'ov nEkoNh ;Bw[Zy g/P j'D bJh ;co

47H (T) p'ov eowukoh, fi; B{z T[; d/ T[u ( superior ) eowukoh d[nkok, b'e ;/tk
fjZs ftZu, Bkekorh g?BPB ( invalid pension ) tk;s/ ngbkJh eoB dh jdkfJs
ehsh iKdh j? sK i/eo T[; B{z w?vheb p'ov$ nEkoNh ;Bw[Zy g/P j'D bJh ;co eoB
dh b'V g?Adh j?, T[j d"o/ *s/ ;co bJh frD/ rJ/ ( calculated ) ;coh GZs/ dh tZX s'A
tZX oew dh Pos nXhB tk;sfte ;coh you/ b? ;edk j? . i/eo w?vheb p'ov$
nEkoNh ;Bw[Zy g/P j'D s'A wro'A T[; d/ j?~v e[nkoNo fty/ tkg; nkT[Dk T[; bJh
Io{oh j't/ sK T[j T[;/ tZX s'A tZX oew dh Pos nXhB nkgD/ tk;sfte you/ b?
;edk j?.

(n) ;woZE nfXekoh T[; p'ov eowukoh d[nkok bJ/ ikD tkb/ fJ; ftfB:w d/
yzv (T) d[nkok ;hfws ehs/ nB[;ko tk;sfte yofunK B{z b?D dh fJikIs d/ ;edk
j?, fi; B/ Bkekorh g?BPB bJh ;t?^ fJZSk Bkb ngbkJh eodk j? pPos/ fe
nfXekoh fJ; rZb Bkb ;zs[PN j't/ fe fpB?eko dhnK gfo;fEshnK fJ; soQK jB fe
fonkfJs B{z T[fus mfjokT[AdhnK jB.

(J) p'ov eowukoh, fi; B{z Bkekorh g?BPB bJh ngbkJh eoB dh jdkfJs ehsh rJh
j?, B{z nkgDh g?BPB b?D bJh iK ikoh oZyD bJh w?vheb p'ov$ nEkoNh s'A
;oNhfce/N gqkgs eoB tk;s/ ehs/ rJ/ ;co bJh nkgD/ tk;sfte yofunK b? ;edk
j? gozs{ fJj you/ T[; d/ j?~v e[nkoNo s'A T[; ;EkB, fiE/ w?vheb w[nkfJBk ehsk
frnk j?, sZe ns/ tkg;h d/ ;co bJh frD/ rJ/ ;coh GZs/ dh tZX s'A tZX oew dh
Pos nXhB j'Dr/.

bkJhBw?BK bJh ;coh GZsk

48H (T) (i) nbkN ehs/ rJ/ ;?ePB dh ;kXkoD g?No'fbzr ns/ ;KG^ ;zGkb bJh L ^

jo fJZe bkJhBw?B d/ nbkN ehs/ ;?ePB T[go ;kXkoD g?No'fbzr ns/ ;KG^
;zGkb eoB ftZu e'Jh ;coh GZsk fwbD:'r BjhA j?, gozs{ T[j nkgD/ j?~v
e[nkoNo s'A 8 feb' whNo s'A tZX ck;b/ *s/ fpskJhnK rJhnK oksK bJh
o'IkBk GZs/ dk jZedko j't/rk.

(ii) nbkN ehs/ rJ/ ;?ePB d/ y/so d/ nzdo nzdo j'oBK fvT{NhnK, i' bkJhBK dh
;KG^ ;zGkb Bkb i[VhnK j'JhnK BjhA jB, bJh L ^

fJZe bkJhBw?B e/tb ;coh GZsk sK b? ;e/rk i/eo T[; B{z p'ov d/ you/ *s/
e'Jh NqK;g'oN w[jZJhnk BjhA ehsk frnk j?.

(iii) nbkN ehs/ rJ/ ;?ePB s'A pkjo ;kohnK fvT{NhnK ( ;KG^ ;zGkb ns/ j'o
fvT{NhnK ) bJh L ^

fJZe bkJhBw?B d"o/ dhnK doK T[s/ fit/A fe p'ov d/ j'o d{i/ eowukohnK B{z
fwbD:'r j?, nB[;ko ;coh GZsk bt/rk.

(n) T[jBK B{z bkJhBK d/ ftuekob/ fjZ;/ *s/ B[e; B{z nN?Av eoB bJh ;co d/ ;pzX
ftZu pZ;$ o/b feokJ/ d/ s"o s/ T[jBK d[nkok ehs/ rJ/ tk;sfte you dh
fJikIs th fdZsh ikt/rh gozs{ fJ; dh n;kXkoD jkbksK nXhB jh fJikIs
fdZsh ikt/rh id'A fJ; wzst bJh w[jZJhnk ehsh rJh ihg$ NoZe ubD d/
ekfpb Bk j't/ iK fJj T[gbZpX Bk j't/ ns/ fe ezNo'fbzr nfXekoh T[; ;pzXh
ftZu s;dhe eoB.

(J) NhH NhH bkJhBK T[s/ s?Bks ehs/ rJ/ ;jkfJe bkJhBw?B ns/ bkJhBw?~B
ftfB:w 17 nXhB ;Nkc dhnK j'oBK e?NkrohnK B{z fwbD:'r nB[;ko o'IkBk
GZs/ d/ jZedko j'Dr/.

y/v ;orowhnK d/ ;pzXs ftZu p'ov d/ nfXekohnK$ eowukohnK

B{z NhH J/H dh fwbD:'rsk


48^T (i) id'A nfXekohnK$ eowukohnK B{z e'u$ w?B/io d/ s"o s/ ftGkrh NhwK Bkb
gqfs^fB:[es ehsk iKdk j?, T[jBK B{z NhH J/H fB:wK nXhB fwbD:'r nB[;ko
d"o/ d/ soK *s/ NhH J/H$ vhH J/H ndk ehsk iKdk j?.

(ii) id'A p'ov eowukohnK, fijV/ fyvkoh jB, B{z fyvkoh d/ s"o s/ iK sK Gkos
ftZu iK ftd/P ftZu ehs/ ik oj/ okPNoh ns/ nzso okPNoh wjZssk dhnK
y/vK, N{oBkw?ANK ns/ w?uK ftZu fjZ;k b?D bJh iK nzso okih, nzso i'Bb iK
nzso ;oeb nkXko iK ;ot Gkosh fpibh ;g'oN; fJt?AN; nkfd bJh
gzikp NhwK d/ ;?ePB bJh nzso fIbk w?uK ns/ w[Yb/ N?;NK ;fjs y/v
gqfs:'rsktK ftZu fjZ;k b? ojhnK j'o d{ihnK NhwK dh e'fuzr ns/ f;ybkJh
d/D d/ ;pzXs ftZu gqfsfB:[es ehs/ iKd/ jB, T[jBK B{z NhH J/H fB:wK nXhB
fwbD:'r nB[;ko NhH J/H vhH J/H ndk ehsk ikt/rk.

eowukoh, fijVk nzso p'ov N{oBkw?AN;, e'fuzr e?Ag, j'o d{i/ fBwBsoDK$
w?w'ohnb$ ;N/N u?AghnBfPg ftZu Gkr b? fojk j?, B{z T[; dh s?Bksh d/ ;EkB
s'A gj[zu ;EkB ( destination ) sZe ns/ tkg;h bJh o'IkBk GZsk$ ;coh GZsk,
foco?Pw?AN ukofiI d/ do s'A fJbktk d{ik doik o/bt/ feokfJnk$ pZ;
feokfJnk ;w/s foIot/PB ns/ ;bhgo ukofiI d/ 27H1H92 s'A noEks p'ov
d/ c?;b/ dh skohy s'A fBwB nB[;ko jB L ^

o'IkBk GZs/ d/ do L

(i) fyvkoh 60$^ WH gqfs fdB

(ii) eowukoh 75$^ WH gqfs fdB

foco?Pw?AN d/ do L

w[ekpb/ d"okB $ e?Ag d/ ;w/A d"okB 5$^ WH gqfs fdB

;coh GZs/ d/ do L

;co d/ fdBK bJh 10$^ WH gqfs fdB

o'IkBk GZsk, foco?Pw?AN, b'eb ;tkoh ns/ No/fBzr d/ e'fbi ;w/A nkfd d/ do d/D
;pzXh j'o d{ihnK PosK fit/A fe dcsoh nkd/P BzL 8$ y/vK fwsh 10H10H75 ftZu fBoXkfos
ehshnK rJhnK jB, T[j nD^pdbhnK ofjDrhnK.

c[ZNeb

49H (i) p'ov eowukoh dk o'IkBk GZs/ ;w/s ;coh GZs/ dk jZe ips j' iKdk j? iK SZv fdZsk
frnk ;wM fbnk iKdk j? i/eo fJ; d/ eb/w B{z T[; skohy s'A fi; B{z fJj d/Dk pD
iKdk j?, s'A fJe ;kb d/ nzdo nzdo g/P BjhA ehsk iKdk.

(ii) gozs{ ;/tk fBftosh j'D T[s/ fBZih ;kwkB pdbD bJh ;coh GZs/ d/ fpb B{z g/P eoB
tk;s/ ;wK ;hwk B{z d' ;kbK sZe tXk fdZsk frnk j?.

50H nrINh p'ov eowukoh d/ ;coh GZs/ dk e'Jh th fpb T[d'A sZe ndk BjhA ehsk
ikt/rk id'A sZe fe fJj ;pzXs p'ov eowukoh d/ ezNo'fbzr nc;o d[nkok j;skyo
iK gqfs j;skyo Bk ehsk frnk j't/. fJj ezNo'fbzr nc;o dh fvT{Nh j? fe ;coh
GZsk fpb j;skyo iK gqfs j;skyo eoB s'A gfjbK L ^
(T) ;co dh ntZPesk, nkftqsh ( frequency ), ns/ ;co dh ntXh ( duration ) ns/
mfjoK ( halts ) fiBQK bJh ;coh GZs/ dk eb/w ehsk frnk j?, dh SkD^phD eo/ ns/
fe;/ ;co iK fe;/ mfjokn bJh ehs/ rJ/ ;coh GZs/ d/ ;w[Zu/ eb/w B{z iK T[; d/ fe;/
fjZ;/ dh fJikIs Bk d/t/, i/eo T[j ;wMdk j? fe ;co nD^ntZPe iK nDT[fus
bzfpnkfJnk frnk ;h iK fe mfjokU tZX ;w/A dk ;h.

(n) ;coh GZs/ d/ fpbK ftZu doi ehs/ rJ/ ck;fbnK dh fXnkB g{ote SkD^phD eo/ ns/
T[; d[nkok j;skyo ehs/ iK gqfs j;skyo ehs/ fpbK d/ T[fus u?~e ofi;No
fsnko eofdnK nkgDh s;Zbh eo/ fe fJe ns/ T[;/ ;co bJh vZpb ndkfJrh sK
gk; BjhA j'Jh j?.

(J) fJ; rZb dh th s;Zbh eoBk fe nfsfoes feokfJnk iK feokJ/, fiBQK dh gq;zre
yofunK bJh fJikIs fdZsh rJh j?, s'A fpBK o/bt/ d[nkok ;co bJh whb GZsk
tk;st ftZu tosh rJh ;[ftXk ( accommodation ) dh Pq/Dh B{{z bkr{ j'D :'r do *s/
eb/w ehsk frnk j? ns/ fe fiE/ B'eoK, fBZih ;kwkB nkfd B{z Nqk;g'oN eoB dh
tk;sfte bkrs fJjBK fB:wK nXhB eb/w ehsh rJh j?, ;e/b fi; T[s/ nfij/
B'eo, ;kwkB nkfd NqK;g'oN ehs/ rJ/ ;B, T[fus ;h ns/ e'Jh eb/w, fijVk fe T[;
dh okfJ ftZu, T[j Pos g{oh BjhA eodk, dh fJikIs Bk d/Dk.

(;) fJ; rZb dk fXnkB oZyDk fe ;coh GZs/ d/ p[fBnkdh f;XksK dh NkbwN'b iK
ntZfrnk BjhA ehsh rJh j? noEks fe GZsk bkG dk fJe ;kXB Bk j't/.

(j) fe;/ ;jkfJe fB:wK$ ftfB:wK iK nkd/PK dh gkbDk eoBk fijV/ fe ;woZE nfXekoh
B/ T[; dh ;/X bJh pDkJ/ j'D.

50^T rINh p'ov eowukoh d/ ;coh GZs/ dk e'Jh th fpb T[d'A sZe j;skyo ns/ ndk BjhA
ehsk ikt/rk id'A sZe fe ftfB:w 50 d/ T[gpzXK dh gkbDk eoB s'A fJbktk vokfJzr
ns/ tzv nc;o ;zs[PN BjhA j' iKdk L ^

(i) fe ;co eoB s'A gfjbK rINh nfXekoh B/ ;pzXs ezNo'fbzr nfXekoh s'A
nkgDk ft;fsqs d"ok gq'rokw, ftP/P eoe/ T[; ftZu fJ; do;KfdnK fe eh
;co gqkJht/N eko iK ;tkoh d/ fe;/ j'o ;kXB noEks pZ; iK o/bt/ d[nkok
ehsk ikt/rk, gqtkB eotk fbnk j? l

(ii) ^^ ysw eo fdZsk frnk j? ^^

(iii) fe gqkJht/N eko d[nkok ;co eoB bJh ezNo'fbzr nfXekoh dh ekoi pkd
wzBI{oh, i/eo gfjbK jh d"ok gq'rokw ftZu gqtkBrh BjhA bJh rJh ns/ T[;
d[nkok gfjbK jh gqtkB eotkJ/ rJ/ d"ok gq'rokw ftZu e'Jh fGzBsk j'D d/
;pzX ftZu ezNo'fbzr nc;o dh gqtkBrh gqkgs eo bJh rJh j?.
gozs{ Pos fJj j? fe vokfJzr ns/ tzv nc;o dk ;coh GZs/ dk fpb T[d'A sZe
ndk BjhA ehsk ikt/rk id'A sZe fJj T[; d/ ezNo'fbzr nc;o d[nkok j;skyo BjhA
ehsk iKdk.

M{m/ NhH J/H eb/w eoB dh soihj ^^ u/sktBh

51H M{m/ ;coh GZs/ d/ eb/wK dh p'ov eowukoh d[nkok soihj B{z ;ysh Bkb fBzfdnk
iKdk j?. M{mk ;coh GZsk b?D d/ ;pzX ftZu e/;K dhnK fBwB doi e?NkrohnK ftZu
;kXkoD ;Ik poyk;srh j't/rh L ^

(i) T[; ;co bJh i' tk;st ftZu BjhA ehsk frnk, ;coh GZsk ukoi eoBk.
(ii) j/mbh Pq/Dh ftZu ehs/ rJ/ ;co bJh T[u/oh P/qDh, fi; bJh e'Jh o[sp/ ( status )
nB[;ko jZedko j?, dk ukoi eoBk.

(iii) pdbh j'D T[s/ ;kwkB dh NqK;g'oN/PB d/ ;pzX ftZu M{m/ ;oNhfce/N ns/ ikbh
(p'r;) o;hdK g/P eofdnK ;coh GZsk ukoi eoBk.

52H ;coh GZs/ (NhH J/H) d/ ;pzX ftZu ;w/A ;w/A *s/ p'ov d[nkok ikoh ehs/ rJ/
ekoiekoh nkd/P$ jdkfJsK T[; jZd sZe bkr{ j'D :'r ofjDr/$ ofjDrhnK id'A sZe
fJjBK B{z fJjBK ftfB:wK ftZu Pkwb Bk ehsk frnk j't/.

pkj[ew p'ov
;eZso,
gzikp oki fpibh p'ov,
gfNnkbk.
nB[
nB[bZr

tZy tZy ;coh GZsk ftfB:wK nXhB ;woZE nfXekoh d/ nyfsnkoK


dk gq:'r eoB tkb/ nfXekoh

B'N 1 L ^ ;eZso, w[Zy fJzihBhno ns/ w[Zy b/yk nc;o, ftZsh ;bkjeko fBwB doi
;koDh ftZu T[jBK B{z ;"Ag/ rJ/ nyfsnkoK B{z nkgD/ ;do^ w[ekw ( j?~v e[nkoNo )
d/ dcsoK fty/ T[jBK nXhB bZr/ j'J/ fe;/ th nc;o B{z nkgDh g{oh fizw/tkoh T[s/
ns/ nfijhnK PosK ns/ gkpzdhnK nXhB fijVhnK T[j bkT[DhnK ukj[D, nr'A ;"Ag
;ed/ jB. nfij/ ikoh ehs/ j[ewK dhnK BebK p'ov d/ ftZsh Gkr ns/ w[Zy b/yk
nc;o (nkfvN) B{z Io{o G/ihnK ikDhnK ukjhdhnK jB.

B'N 2 L ^ fBwB doi nzeVk ;koBh d/ eqw BzL 2, 3, 4, 5, 6, ns/ 7 d/ ;pzX ftZu
nyfsnko th T[go'es d;hnK rJhnK PosK ns/ gkpzdhnK dh Pos nXhB fe;/ th
nEkoNh, fi; B{z ;coh GZs/ d/ fpb gqfs j;skyo eoB bJh ezNo'fbzr nc;o d/
s"o s/ x'fPs ehsk frnk j?, B{z nr/ j'o w[VQ ;"Ag ;edk j?.

eqw BzL NhH J/H nEkoNh fi; B{z ;"Ag/ rJ/ nyfsnko
ftfB: nyfsnko dh fe;w nyfsnko ;"Afgnk frnk dh jZd
w dk j?
jtkbk
1 2 3 4 5
1H 10 wkf;e ;tkoh GZsk d/D ;eZso, w[ZH fJzH ns/ w[ZH nkoIh nk;kwhnK bJh,
bJh nyfsnko b/H nH, ftZsh ;bkjeko fiBQK B{z ouD bJh T[j
ns/ j'o wksfjs ;woZE jB ns/ pPos/
nfXekoh fiBQK e'b fe
nk;kwh dh ouBk eoB
d/ nyfsnko jB.

1^TH 12^T ftfB:w 12^T dh S'N ;eZso Pq/Dh III d/ eowukohnK


ftZu gq;zre yofunK s'A bJh pPos/ fe jo fJZe
fJbktk o'IkBk GZsk d/D dk e/; ftZu fts dh
nyfsnko. ;fjwsh gfjbK bJh ikt/
ns/ fJZe o'IkBk GZsk
gqfs fdB sZe d/D bJh
gqfspZfXs ( restricted )

T[g ;eZso Pq/Dh IV d/ eowukohnK


bJh pPos/ fe jo fJZe
e/; ftZu ftZs dh
;fjwsh gfjbK bJh ikt/
ns/ fJZe o'IkBk GZsk
gqfs fdB sZe d/D bJh
gqfspZfXs ( restricted).

2H 14 d"o/ T[s/ mfjo bJh o'IkBk ftGkrK d/ w[Zyh ftnZeshrs e/;K ftZu
GZsk b?D B{z 10 fdBK d/ ftP/P nkd/P d[nkok 60
;w/A sZe ;hfws eoB d/ fdBK dh ;hwK sZe.
ftfB:w s'A S'N d/D d/
nyfsnko. fBH fJzH T[jBK d/ ezNo'b nXhB
nrINh eowukohnK d/
ftnZeshrs e/;K ftZu
ftP/P nkd/P d[nkok 30
fdBK dh ;hwK sZe.

3H 25 p'ov eowukoh dh nkgD/ ftGkrK d/ w[Zyh ftnZeshrs e/;K ftZu


j?~v e[nkoNo s'A r?ojkIoh g{o/ nyfsnko gozs{
B{z ns/ nkgDh fvT{Nh d/ Pos fJj j? fe
y/so s'A pjko ;co B{z r?ojkIoh gpfbe fe;w
wzBi{o eoB d/ d/ ekoBK eoe/ j't/,
nyfsnko. fijV/ fe d;/ ikD/ ukjhd/
jB ns/ jo fJZe e/;
ftZu 60 fdBK s'A tZX Bk
j't/.

FfBH fJzH ftnZeshrs e/;K ftZu


g{o/ nyfsnko gozs{
Pos fJj j? fe
r?ojkIoh gpfbe fe;w
d/ ekoBK eoe/ j't/,
fijV/ fe d;/ ikD/ ukjhd/
jB ns/ T[jBK d/ ezNo'b
nXhB eowukohnK d/
;pzX ftZu 60 fdBK s'A
tZX Bk j't/.

T[g w[Zy b/yk nc;o ftnZeshrs e/;K ftZu


g{o/ nyfsnko gozs{
Pos fJj j? fe
r?ojkIoh gpfbe fe;w
d/ ekoBK eoe/ j't/,
fijV/ fe d;/ ikD/ ukjhd/
jB ns/ T[jBK d/ ezNo'b
nXhB eowukohnK d/
;pzX ftZu 60 fdBK s'A
tZX Bk j't/.
T[g w[Zy b/ykeko$
wkbhnk ns/ T[g w[Zy
b/ykeko$ toe; th
eqwtko b/H nH$ y/soh
ns/ b/H nH$ toe; d/
;pzX ftZu fJjBK
nyfsnkoK dh tos'A
eoBr/.

ekH ekH fJzH$ ;EkBe fJzH ftnZeshrs e/;K ftZu


g{o/ nyfsnko gozs{
Pos fJj j? fe
r?ojkIoh gpfbe fe;w
d/ ekoBK eoe/ j't/,
fijV/ fe d;/ ikD/ ukjhd/
jB ns/ T[jBK
eowukohnK, fiBQK B{z
T[j fB:[es eo ;ed/
jB, d/ ;pzX ftZu 60
fdBK s'A tZX Bk j't/.
dhtkBh iK c"idkoh
4H 40 ndkbsK ftZu g/P j'D bJh ;eZso, w[ZH fJzH ns/ w[ZH
p'ov eowukohnK B{z NhH b/H nH, ftZsh ;bkjeko
J/H wzBI{o eoB tk;s/ T[jBK d/ ezNo'b nXhB
nyfsnko. FfBH fJzH p'ov eowukohnK d/
;pzX ftZu g{o/ nyfsnko
ekH ekH fJzH$ ;EkBe fJzH
5 41 T[jBK p'ov eowukohnK, ;eZso, w[ZH fJzH ns/ w[ZH g{o/ nyfsnko
fiBQK B{z ftGkrh b/H nH, ftZsh ;bkjeko
fJBe[nkoh nN?Av eoBh
g?Dh j?, B{z NhH J/H dh
wzBI{o d/D tk;s/ FfBH fJzH T[jBK d/ ezNo'b nXhB
nyfsnko . eowukohnK d/ ;pzX
ekH ekH fJzH$ ;EkBe fJzH ftZu d"o/ d/ doK *s/ g{o/
nyfsnko.

6H 42 w[nZsbh nXhB p'ov ;eZso, w[ZH fJzH ns/ w[ZH T[jBK d/ ezNo'b nXhB
eowukoh B{z NhH J/H d/D b/H nH, ftZsh ;bkjeko p'ov eowukohnK d/
dh wzBI{oh d/D d/ ;pzX ftZu g{o/ nyfsnko
nyfsnko i/eo T[; B{z
w[nsbh s'A gfjbK nkgDh FfBH fJzH T[jBK d/ ezNo'b nXhB
Bkowb fvT{Nh d/ ;EkB s'A p'ov eowukohnK d/
j'ot/A ;EkB$ n;EkJh s"o ekH ekH fJzH$ ;EkBe fJzH ;pzX ftZu g{o/ nyfsnko
s/ fB;fus ehs/ rJ/ j?~v fiBQK B{z w[nZsb eoB d/
e[nkoNo *s/ ;co eoB T[jBK e'b nyfsnko
bJh b'V j't/. jB.

7 47 ;t?^ fJSZs foNkfJow?AN ;eZso, w[ZH fJzH ns/ w[ZH g{o/ nyfsnko
(n) iK Bkekorh g?BPB s'A b/H nH, ftZsh ;bkjeko
gfjbK w?vheb p'ov$
nEkoNh e'b g/P j'D bJh
;co eoB dh tk;sfte
bkrs dh fJikIs d/D FfBH fJzH T[jBK eowukohnK d/
bJh nyfsnko. ;pzX ftZu g{o/ nyfsnko
fiBQK B{z T[j fB:[es eo
;ed/ jB.

You might also like