Bai Giang Ham So Luong Giac Va Phuong Trinh Luong Giac Toan 11 Knttvcs

LỚP TOÁN THẦY CƯ- TP HUẾ
CS 1: Trung tâm MASTER EDUCATION- 25 THẠCH HÃN

CS 2: Trung Tâm 133 Xuân 68
CS 3: Trung tâm 168 Mai Thúc Loan
CS4: Trung Tâm THPT Nguyễn Trường Tộ
TÀI LIỆU DÀNH CHO HỌC SINH LỚP TOÁN THẦY CƯ-TP HUẾ
(Chiêu sinh thường xuyên, bổ trợ kiến thức kịp thời)
 BÀI GIẢNG TOÁN 11-KNTT VỚI CS  WEB: Toanthaycu.com
MỤC LỤC
BÀI 1:GIÁ TRỊ LƯỢNG GIÁC CỦA MỘT GÓC LƯỢNG GIÁC ......................................... 5
A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM .................................................................... 5
B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP.......................................................... 10

Dạng 1 : Đơn vị đo độ và rađian .......................................................................................................... 10
1. Phương pháp .................................................................................................................. 10
2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 10

Dạng 2: Biểu diễn cung lượng giác trên đường tròn lượng giác ...................................................... 11
1. Phương pháp .................................................................................................................. 11
2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 11

Dạng 3. Độ dài của một cung tròn ....................................................................................................... 13
1. Phương pháp giải ........................................................................................................... 13
2. Các ví dụ minh họa ........................................................................................................ 13

Dạng 4 : Tính giá trị của góc còn lại hoặc của một biểu thức lượng giác khi biết một giá trị lượng
giác.............................................................................................................................................................. 14
GV: TRẦN ĐÌNH CƯ – 0834332133

1. Phương pháp giải. ....................................................................................................... 14
2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................... 14

Dạng 5: Xác định giá trị của biểu thức chứa góc đặc biệt, góc liên quan đặc biệt và dấu của giá
trị lượng giác của góc lượng giác. ......................................................................................................... 17
1. Phương pháp giải. ....................................................................................................... 17
2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................... 17
Dạng 6: Chứng minh đẳng thức lượng giác, chứng minh biểu thức không phụ thuộc góc x , đơn
giản biểu thức. .......................................................................................................................................... 19
1. Phương pháp giải. ....................................................................................................... 19
2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................... 19
C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA.................................................................................... 22
D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ..................................................................................................... 27
BÀI 2: CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC ........................................................................................ 61
A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM .................................................................. 61
B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP.......................................................... 61

Dạng 1: Sử dụng công thức cộng .......................................................................................................... 61
Bản word đề và lời giải vui lòng lh Zalo: 0834332133 1

1. Phương pháp giải. .......................................................................................................... 61
2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 62

Dạng 2: Sử dụng công thức nhân đôi và công thức hạ bậc.............................................................. 67
1. Phương pháp .................................................................................................................. 67
2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 67

Dạng 3: Công thức biến đổi tổng thành tích và tích thành tổng ................................................... 71
1. Phương pháp giải. .......................................................................................................... 71
2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 71

Dạng 4: Bất đẳng thức lượng giác và tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của biểu thức lượng giác.
..................................................................................................................................................................... 76
1. Phương pháp giải. .......................................................................................................... 76
2. Các ví dụ điển hình. ....................................................................................................... 76

Dạng 5: Chứng minh đẳng thức, bất đẳng thức trong tam giác. .................................................... 79
1. Phương pháp giải ........................................................................................................... 79
2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 79

C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA ............................................................................................. 86

D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM .............................................................................................................. 91
BÀI 2: CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC ...................................................................................... 119
A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM ................................................................ 119
B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP........................................................ 120

Dạng 1: Sử dụng công thức cộng ........................................................................................................ 120
1. Phương pháp giải. ..................................................................................................... 120
2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................. 120

Dạng 2: Sử dụng công thức nhân đôi và công thức hạ bậc............................................................ 125
1. Phương pháp ............................................................................................................. 125
2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................. 126

Dạng 3: Công thức biến đổi tổng thành tích và tích thành tổng ................................................. 130
1. Phương pháp giải. ........................................................................................................ 130
2. Các ví dụ minh họa. ..................................................................................................... 130

Dạng 4: Bất đẳng thức lượng giác và tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của biểu thức lượng giác.
................................................................................................................................................................... 135
1. Phương pháp giải. ........................................................................................................ 135

2. Các ví dụ điển hình. ..................................................................................................... 135

Dạng 5: Chứng minh đẳng thức, bất đẳng thức trong tam giác. .................................................. 137
1. Phương pháp giải ......................................................................................................... 137
2. Các ví dụ minh họa. ..................................................................................................... 138

C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA ........................................................................................... 145
D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ............................................................................................................ 150
BÀI 3: HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC ............................................................................................... 178
B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP LỜI GIẢI BÀI TẬP ............................................... 181
Dạng 1: Tìm tập xác đinh của hàm số ............................................................................................... 181
1. Phương pháp ........................................................................................................... 181
2. Các ví dụ mẫu .............................................................................................................. 181

Dạng 2: Xét tính chẵn lẻ của hàm số ................................................................................................. 183
1. Phương pháp: ............................................................................................................... 183
2. Các ví dụ mẫu ........................................................................................................... 184

Dạng 3. Tìm giá trị lớn nhất và và giá trị nhỏ nhất của hàm số lượng giác.............................. 186
1. Phương pháp: ............................................................................................................ 186
2. Ví dụ mẫu .................................................................................................................. 187

Dạng 4. Chứng minh hàm số tuần hoàn và xác định chu kỳ của nó ........................................... 190
1. Phương pháp ............................................................................................................. 190
2. Ví dụ mẫu .................................................................................................................. 191

Dạng 5. Đồ thị của hàm số lượng giác ............................................................................................... 192
1. Phương pháp ............................................................................................................. 192
2. Các ví dụ mẫu ........................................................................................................... 193
C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA.................................................................................. 196
D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ................................................................................................... 198
BÀI 4: PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN ............................................................. 228
B. CÁC VÍ DỤ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG ................................................................................ 229
C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA.................................................................................. 234
D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ................................................................................................... 237

GIẢI BÀI TẬP ÔN TẬP CHƯƠNG 1 SÁCH GIÁO KHOA .............................................. 247
BÀI TẬP TỔNG ÔN CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 255

CHƯƠNG 1: HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC VÀ PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC
BÀI 1:GIÁ TRỊ LƯỢNG GIÁC CỦA MỘT GÓC LƯỢNG GIÁC
A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM

1. GÓC LƯỢNG GIÁC
a) Khái niệm về góc lượng giác và số đo của góc lượng giác
Trong mặt phẳng, cho hai tia Ou, Ov . Xét tia Om cùng nằm trong mặt phẳng này. Nếu tia Om
quay quanh điểm O , theo một chiều nhất định từ Ou đến Ov , thì ta nói nó quét một góc lượng
giác với tia đầu Ou , tia cuối Ov và kí hiệu là ( Ou, Ov) .
Góc lượng giác (Ou, Ov) chỉ được xác định khi ta biết được chuyển động quay của tia Om từ tia
đầu O u đến tia cuối Ov(H.1.3) . Ta quy ước: Chiều quay ngược với chiều quay của kim đồng hồ là
chiều dương, chiều quay cùng chiều kim đồng hồ là chiều âm.

Khi đó, nếu tia Om quay theo chiều dương đúng một vòng ta nói tia Om quay góc 360 , quay
đúng 2 vòng ta nói nó quay góc 720 ; quay theo chiều âm nửa vòng ta nói nó quay góc 180 ,
quay theo chiều âm 1,5 vòng ta nói nó quay góc 1, 5  360  540 , 
Khi tia Om quay góc   thì ta nói góc lượng giác mà tia đó quét nên có số đo   . Số đo của góc
lượng giác có tia đầu Ou, tia cuối Ov được kí hiệu là sđ (Ou, Ov) .
Mỗi góc lượng giác gốc O được xác định bởi tia đầu Ou, tia cuối Ov và số đo của nó.
Chú ý. Cho hai tia Ou, Ov thì có vô số góc lượng giác tia đầu Ou, tia cuối Ov. Mỗi góc lượng
giác như thế đều kí hiệu là (Ou, Ov) . Số đo của các góc lượng giác này sai khác nhau một bội
nguyên của 360 .
b) Hệ thức Chasles

Nhận xét. Từ hệ thức Chasles, ta suy ra:
Với ba tia tuỳ ý Ox , Ou, Ov ta có
sd (Ou, Ov)  sd (Ox, Ov)  sd (Ox, Ou )  k 360 (k  ).
Hệ thức này đóng vai trò quan trọng trong việc tính toán số đo của góc lượng giác.
2. ĐƠN VỊ ĐO GÓC VÀ ĐỘ DÀI CUNG TRÒN
a) Đơn vị đo góc và cung tròn
1
Đơn vị độ: Để đo góc, ta dùng đơn vị độ. Ta đã biết: Góc 1 bằng góc bẹt.
180
Đơn vị độ được chia thành những đơn vị nhỏ hơn: 1  60 ;1  60 .
Đơn vị rađian: Cho đường tròn (O) tâm O , bán kinh R và một cung AB trên (O)( H .1.6) .

Ta nói cung tròn AB có số đo bằng 1 rađian nếu độ dài của nó đúng bằng bán kính R .
Khi đó ta cũng nói rằng góc AOB có số đo bằng 1 rađian và viết: 

AOB  1 rad.
Quan hệ giữa độ và rađian: Do đường tròn có độ dài là 2 R nên nó có số đo 2 rad. Mặt khác,
đường tròn có số đo bằng 360 nên ta có 360  2 rad .
Do đó ta viết:

   180 
1  rad và 1rad    .
180   
Chú ý. Khi viết số đo của một góc theo đơn vị rađian, người ta thường không viết chữ rad sau số
 
đo. Chẳng hạn góc được hiểu là góc rad.
2 2
b) Độ dài cung tròn

Một cung của đường tròn bán kỉnh R và có số đo  rad thì có độ dài l  R .
3. GIÁ TRỊ LƯỢNG GIÁC CỦA GÓC LƯỢNG GIÁC
a) Đường tròn lượng giác
- Đường tròn lượng giác là đường tròn có tâm tại gốc toạ độ,
bán kính bằng 1 , được định hướng và lấy điểm A(1;0) làm
điểm gốc của đường tròn.
- Điểm trên đường tròn lượng giàc biểu diễn góc lượng giác có
số đo  (độ hoặc rađian) là điểm M trên đường tròn lượng
giác sao cho sđ (OA, OM )   .
b) Giá trị lượng giác của góc lượng giác

- Hoành độ x của điểm M được gọi là côsin

của  , kí hiệu là cos  .
cos   x.
- Tung độ y của điểm M được gọi là sin của
 , kí hiệu là sin  .
sin   y
cos 
- Nếu sin   0 , tỉ số được gọi là côtang
sin 
của  , kí hiệu là cot  .
cos  x
cot    ( y  0)
sin  y
- Các giá trị cos  ,sin  , tan  , cot  được gọi là
các giá trị lượng giác của  .
Chú ý
a) Ta còn gọi trục tung là trục sin, trục hoành là trục côsin.
b) Từ định nghĩa ta suy ra:
* sin  , cos  xác định với mọi giá trị của  và ta có:
1  sin   1;  1  cos   1; sin(  k 2 )  sin  ; cos(  k 2 )  cos  (k  ).

* tan  xác định khi    k ( k   ) .
2
* cot  xác định khi   k (k ) .
- Dấu của các giá trị lượng giác của một góc lượng giác phụ thuộc vào vị trí điềm biều diễn M
trên đường tròn lượng giác ( H .1.10) .
c) Giá trị lượng giác của các góc đặc biệt

d) Sử dụng MTCT để đổi số đo và tìm giá trị lượng giác của góc
Tùy thuộc dòng máy tính, gv có thể hướng dẫn trực tiếp cho học sinh
4. QUAN HỆ GIỮA GIÁ TRỊ LƯỢNG GIÁC
a) Các công thức lượng giác cơ bản
sin 2   cos 2   1
1   
1  tan 2   2     k , k   
cos   2 
1
1  cot 2   (  k , k  )
sin 2 

 k 
tan  .cot   1   , k   .
 2 
b) Giá trị lượng giác của các góc có liên quan đặc biệt
- Góc đối nhau (  và  )

cos( )  cos 
sin( )   sin 
tan( )   tan 
cot( )   cot 
Góc bù nhau (  và    )
sin(   )  sin 
cos(   )   cos 
tan(   )   tan 
cot(   )   cot 
 
Góc phụ nhau (  và  
2 

 
sin      cos 
2 
 
cos      sin 
2 
 
tan      cot 
2 
 
cot      tan  .
2 
- Góc hơn kém  (  và    )
sin(   )   sin 
cos(   )   cos 
tan(   )  tan 
cot(   )  cot  .
Chú ý. Nhờ các công thức trên, ta có thể đưa việc tính giá trị lượng giác của một góc lượng giác

bất kì về việc tính giá trị lượng giác của góc  với 0    .
2
B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP

Dạng 1 : Đơn vị đo độ và rađian

1. Phương pháp
Dùng mối quan hệ giữ độ và rađian: 180   rad
180
Đổi cung a có số đo từ rađian sang độ a.


Đổi cung x có số đo từ độ ra rađian x .
180
2. Các ví dụ minh họa.
Ví dụ 1: a) Đổi số đo của các góc sau ra rađian: 720, 6000,  37 0 45 ' 30 '' .
5 3
b) Đổi số đo của các góc sau ra độ: , , 4 .
18 5
Lời giải
  2  10
a) Vì 10  rad nên 720  72.  ,6000  600.  ,
180 180 5 180 3
0 0 0
 45   30   4531  4531 
37 0 4530  37 0          .  0, 6587
 60   60.60   120  120 180
0 0 0
 180  5  5 180  o 3  3 180  o
b) Vì 1rad    nên  .   50 ,  .   108 ,
   18  18   5  5  

0 0
 180   720  0
4    4.      2260 48 .
     
Dạng 2: Biểu diễn cung lượng giác trên đường tròn lượng giác
1. Phương pháp
Để biểu diễn cung lượng giác có số đo trên đường tròn lượng giác ta thực hiện như sau:
- Chọn điểm A 1;0  làm điểm đầu của cung.


- Xác định điểm cuối M của cung sao cho AM  
Lưu ý:
+ Số đo của các cung lượng giác có cùng điểm đầu và điểm cuối sai khác nhau một bội của 2
là:

sñ AM    k 2 ; k  
Ngoài ra, ta cũng có thể viết số đo bằng độ:


sñ AM  x   k 360, k  
 2
+ Nếu ta có AM    k ; k , n   thì sẽ có n điểm ngọn.
n

25
Ví dụ 1: Biểu diễn trên đường tròn lượng giác điểm ngọn của cung lượng giác có số đo là
4
Hướng dẫn giải
Ta có
 25  24  
sñ AM      6   2.3.
4 4 4 4 4

Vậy điểm cuối M của cung AM sẽ trùng với điểm ngọn của
 .
cung . Suy ra M là điểm chính giữa của cung nhỏ AB
4
Ví dụ 2: Biểu diễn trên đường tròn lượng giác các điểm ngọn của cung lượng giác có số đo là
1485



Ta có sñ AM  1485  45   4  .360

Vậy điểm cuối M của cung AM sẽ trùng với điểm ngọn của
cung 45 .
 .
Suy ra M là điểm chính giữa của cung nhỏ AB
 
k ;k 
6 2
 

2
Ta có sñ AM   k nên có 4 điểm ngọn trên đường tròn lượng giác.
6 4
 
k  0  sñ AM  có điểm ngọn là M
6
  
k  1  sñ AN   có điểm ngọn là N
6 2
 
k  2  sñ AP    có điểm ngọn là P
6
  3
k  3  sñ AQ   có điểm ngọn là Q
6 2
 
k  4  sñ AR   2 có điểm ngọn là R . Lúc này điểm ngọn R trùng với M
6
Vậy bốn điểm M , N , P, Q tạo thành một hình vuông nội tiếp đường tròn lượng giác

k ;k 
3

 2
Ta có sñ AM  k nên có 6 điểm ngọn trên
6
đường tròn lượng giác.

k  0  sñ AM  0 có điểm ngọn là M
 
k  1  sñ AN  có điểm ngọn là N
3
 2
k  2  sñ AP  có điểm ngọn là P
3

k  3  sñ AQ   có điểm ngọn là Q
 4
k  4  sñ AR  có điểm ngọn là R
3
 5
k  5  sñ AS  có điểm ngọn là S
3

k  6  sñ AT  2 có điểm ngọn là T
Lúc này điểm ngọn T trùng với M
Vậy sáu điểm M ; N ; P; Q; R; S tạo thành một lục giác đều nội tiếp đường tròn lượng giác.
Dạng 3. Độ dài của một cung tròn

1. Phương pháp giải
Cung có số đo  rad của đường tròn bán kính R có độ dài là I  R.
2. Các ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Một đường tròn có bán kính 30 cm . Tìm độ dài của các cung trên đường tròn có số đo

sau đây: rad; 70
15
Gọi  , l, R lần lượt là số đo cung, độ dài cung và bán kính của đường tròn. Khi đó R  30 cm

Độ dài cung có số đo rad là:
15

l  R.  30.  2  cm 
15
Độ dài cung có số đo 70
 7
Chuyển từ độ sang rađian: 70  70. 
180 18
7 35
Độ dài cung: l  R.  30.
18

3
 cm 

Ví dụ 2: Một cung lượng giác trên đường tròn định hướng có độ dài bằng một nửa bán kính. Số
đo theo rađian của cung đó là
1 3
A. rad B. 1 rad C. rad D. 2 rad
2 2
Gọi  , I , R lần lượt là số đo cung, độ dài cung và bán kính của đường tròn
1
Vì độ dài bằng nửa bán kính nên I  R
2
1
.R
I 2 1
Ta có I  R.       rad 
R R 2
Dạng 4 : Tính giá trị của góc còn lại hoặc của một biểu thức lượng giác khi biết một giá trị
lượng giác.
1. Phương pháp giải.

 Từ hệ thức lượng giác cơ bản là mối liên hệ giữa hai giá trị lượng giác, khi biết một giá trị
lượng giác ta sẽ suy ra được giá trị còn lại. Cần lưu ý tới dấu của giá trị lượng giác để chọn
cho phù hợp.

 Sử dụng các hằng đẳng thức đáng nhớ trong đại sô.
Ví dụ 1: Tính giá trị lượng giác còn lại của góc  biết:
1 2 3
a) sin   và 900    1800 . b) cos    và     .
3 3 2
 3
c) tan   2 2 và 0     d) cot    2 và  
2 2
Lời giải
a) Vì 900    1800 nên cos   0 mặt khác sin 2   cos 2   1 suy ra
1 2 2
cos    1  sin 2    1  
9 3
1
sin  1
Do đó tan    3 
cos  2 2 2 2

3
4 5
b) Vì sin 2   cos 2   1 nên sin    1  cos 2    1  
9 3
3 5
Mà      sin   0 suy ra sin   
2 3

5 2
 
sin  5 cos  2
Ta có tan    3  và cot    3 
cos  2 2 sin  5 5
 
3 3
1 1
c) Vì tan   2 2  cot   
tan  2 2
1 1 1 1 1
Ta có tan 2   1  2
 cos 2   2
 2
  cos    .
cos  tan   1 2 2
  1 9 3
Vì 0      sin   0 và tan   2 2  0 nên cos   0

1
Vì vậy cos   
3
sin   1 2 2
Ta có tan    sin   tan  .cos   2 2.     .
cos   3 3
1 1
d) Vì cot    2 nên tan    .
cot  2
1 1 1 1 1
Ta có cot 2   1  2
 sin 2   2
 2
  sin   
sin  cot   1  2  1 3
  3
 3

Do    cos   0 và cot    2  0 nên sin   0
2 2
3
Do đó sin   .
3
cos  3 6
Ta có cot    cos   cot  .sin    2. 
sin  3 3
1
Ví dụ 2: a) Tính giá trị lượng giác còn lại của góc  biết sin   và tan   cot   0
5
1
b) Cho 3sin 4   cos 4   . Tính A  2 sin 4   cos 4  .
2
Lời giải
1 1
a) Ta có cot 2   1  2
 2
 25  cot 2   24 hay cot   2 6
sin   1 
 
5
Vì tan  , cot  cùng dấu và tan   cot   0 nên tan   0, cot   0
1 1
Do đó cot   2 6 . Ta lại có tan    .
cot  2 6
cos  1 2 6
cot    cos   cot  sin   2 6. 
sin  5 5

1 2 1
b) Ta có 3sin 4   cos 4  
2
 3sin 4   1  sin 2    
2
 
 6 sin 4   2 1  2 sin 2   sin 4   1  4 sin 4   4 sin 2   3  0

 2 sin 2   1 2 sin 2
  3  0  2 sin 2   1  0 (Do 2 sin 2   3  0 )
1
Suy ra sin 2   .
2
1 1
Ta lại có cos 2   1  sin 2   1  
2 2
2 2
1 1 1
Suy ra A  2      
2 2 4
2 tan   3cot 
Ví dụ 3: a) Cho cos   . Tính A  .
3 tan   cot 
sin   cos 
b) Cho tan   3 . Tính B 
sin   3cos3   2sin 
3
c) Cho cot   5 . Tính C  sin 2   sin  cos   cos 2 

Lời giải
1 1
tan   3 2 2
a) Ta có A  tan   tan   3  cos 2   1  2 cos 2 

2
1 tan   1 1
tan  
tan  cos 2 
4 17
Suy ra A  1  2. 
9 9
sin  cos 
3
 3 
tan  tan 2   1  tan 2   1   
b) B  cos  cos  
sin 3  3cos3  2sin  tan 3   3  2 tan  tan 2   1
   
cos3  cos3  cos3 
3  9  1   9  1 2
Suy ra B  
27  3  2.3  9  1 9
sin 2   sin  cos   cos 2   cos  cos 2  

c) Ta có C  sin 2  .  sin 2
 1   
sin 2  2
 sin  sin  
1 1 6 5
 2
1  cot 

1  cot   cot 2    2 1  
5 5 
1 5   6
Ví dụ 4: Biết sin x  cos x  m

a) Tìm sin x cos x và sin 4 x  cos 4 x
b) Chứng minh rằng m  2
Lời giải

2
a) Ta có  sin x  cos x   sin 2 x  2 sin x cos x  cos 2 x  1  2 sin x cos x (*)
m2  1
Mặt khác sin x  cos x  m nên m 2  1  2 sin  cos  hay sin  cos  
2
Đặt A  sin 4 x  cos 4 x . Ta có
  
A  sin 2 x  cos 2 x sin 2 x  cos 2 x   sin x  cos x  sin x  cos x 
2 2
 A2   sin x  cos x   sin x  cos x   1  2 sin x cos x 1  2 sin x cos x 
 m 2  1  m2  1  3  2m 2  m4
 A2   1  1  
 2  2  4
3  2m 2  m 4
Vậy A 
2
b) Ta có 2 sin x cos x  sin 2 x  cos 2 x  1 kết hợp với (*) suy ra
2
 sin x  cos x   2  sin x  cos x  2
Vậy m  2
Dạng 5: Xác định giá trị của biểu thức chứa góc đặc biệt, góc liên quan đặc biệt và dấu của
giá trị lượng giác của góc lượng giác.

 Sử dụng định nghĩa giá trị lượng giác
 Sử dụng tính chất và bảng giá trị lượng giác đặc biệt
 Sử dụng các hệ thức lượng giác cơ bản và giá trị lượng giác của góc liên quan đặc biệt
 Để xác định dấu của các giá trị lượng giác của một cung (góc) ta xác định điểm ngọn của
cung (tia cuối của góc) thuộc góc phần tư nào và áp dụng bảng xét dấu các giá trị lượng
giác.
Ví dụ 1: Tính giá trị các biểu thức sau:
7 5 7
a) A  sin  cos 9  tan(  )  cot
6 4 2
1 2sin 2550 cos(188 )
b) B  
tan 368 2 cos 638  cos 98
c) C  sin 2 25  sin 2 45  sin 2 60  sin 2 65
 3 5
d) D  tan 2 .tan .tan
8 8 8
Lời giải

     
a) Ta có A  sin      cos   4.2   tan      cot   3 
 6  4 2 
   1 5
 A   sin  cos   tan  cot   11 0  
6 4 2 2 2
b) Ta có B 
1

2sin 300  7.360 cos(80  180 )  
tan 80  360  
2 cos 900  80  2.360  cos 900  8    
1
1 2sin 300  cos80
1 2 cos80  2.  
B    
 
tan 80 2 cos 80  900  sin 80 tan 80 2 cos 900  80  sin 80  
0 0
1 cos8 1 cos8
 0
 0 0
  0
tan 8 2sin 8  sin 8 tan 8 sin 80
0
c) Vì 250  650  900  sin 650  cos 250 do đó

2
 2   1 2
0
 2  2

C  sin 25  cos 25  sin 45  sin 60  1  
2
   
2  2 
  2
7
Suy ra C  .
4
  3     5 
d) D    tan .tan  .  tan    tan 
 8 8    8 8 

 3   5  3  5  
Mà   ,    tan  cot ,tan  cot   
8 8 2 8 8 2 8 8 8  8
          
Nên D    tan .cot  .  tan    cot      1 .
 8 8    8   8 

Ví dụ 2: Cho     . Xác định dấu của các biểu thức sau:
2
   3 
a) sin     b) tan   
2   2 
   14
c) cos      .tan     d) sin .cot    
 2  9
Lời giải
  3  
a) Ta có       suy ra sin      0
2 2 2 2 
 3   3 
b) Ta có       0      suy ra tan     0
2 2 2  2 
     
c) Ta có    0     suy ra cos       0
2 2 2  2 

Và 0      suy ra tan       0
2

  
Vậy cos      .tan      0 .
 2 
3 14 14
d) Ta có   2  sin 0.
2 9 9
 3
        2 suy ra cot      0 .
2 2
14
Vậy sin .cot      0 .
9
Dạng 6: Chứng minh đẳng thức lượng giác, chứng minh biểu thức không phụ thuộc góc x ,
đơn giản biểu thức.

Sử dụng các hệ thức lượng giác cơ bản, các hằng đẳng thức đáng nhớ và sử dụng tính chất của giá
trị lượng giác để biến đổi
+ Khi chứng minh một đẳng thức ta có thể biến đổi vế này thành vế kia, biến đổi tương đương,
biến đổi hai vế cùng bằng một đại lượng khác.
+ Chứng minh biểu thức không phụ thuộc góc x hay đơn giản biểu thức ta cố gắng làm xuất hiện
nhân tử chung ở tử và mẫu để rút gọn hoặc làm xuất hiện các hạng tử trái dấu để rút gọn cho
nhau.

Ví dụ 1: Chứng minh các đẳng thức sau(giả sử các biểu thức sau đều có nghĩa)
a) cos 4 x  2 sin 2 x  1  sin 4 x
sin x  cos x
b) 3
 cot 3 x  cot 2 x  cot x  1
sin x
cot 2 x  cot 2 y cos 2 x  cos 2 y
c) 
cot 2 x.cot 2 y cos 2 x.cos 2 y
    
d) sin 4 x  4 cos 2 x  cos 4 x  4 sin 2 x  3 tan  x   tan   x 
 3 6 
Lời giải
2
a) Đẳng thức tương đương với cos 4 x  1  2 sin 2 x   sin 2 x 
2

 cos 4 x  1  sin 2 x  (*)
Mà sin 2 x  cos 2 x  1  cos 2 x  1  sin 2 x

2
Do đó (*)  cos 4 x   cos 2 x  (đúng) ĐPCM.
sin x  cos x 1 cos x

b) Ta có VT  3
 2
 3
sin x sin x sin x

1 sin x
Mà cot 2 x  1  2
và tan x  nên
sin x cos x
 
VT  cot 2 x  1  cot x cot 2 x  1  cot 3 x  cot 2 x  cot x  1  VP ĐPCM.
cot 2 x  cot 2 y 1 1
c) Ta có VT  2 2
 2
 2
 tan 2 y  tan 2 x
cot x.cot y cot y cot x
 1   1  1 1 cos 2 x  cos 2 y
 2
 1 
  2
 1   2
 2
 2 2
 VP ĐPCM.
 cos y   cos x  cos y cos x cos x.cos y
 
d) VT  sin 4 x  4 1  sin 2 x  cos 4 x  4 1  cos 2 x  
2 2 2 2
  sin x 
2
 4 sin 2 x  4   cos x  2
 4 cos 2 x  4   sin 2
x2    cos 2
x2 
   
 2  sin 2 x  2  cos 2 x  4  sin 2 x  cos 2 x  3 
         
Mặt khác vì  x      x    tan   x   cot  x   nên
 3 6  2 6   3
   
VP  3 tan  x   cot  x    3  VT  VP ĐPCM.
 3  3
Ví dụ 2: Cho tam giác ABC. Chứng minh rằng

B B
sin 3 cos3

2  2  tan A.cot( B  C )
 A  2B  C   A  2 B C 
cos   sin  
 2   2 
Lời giải
Vì A  B  C   nên
B B B B
sin 3 sin 3 cos3
cos3
VT   2 2  2  2    sin 2 B  cos 2 B   1
B B  
 B   B   2 2
cos    sin     sin cos
2 2 2 2 2 2
VP  tan A.cot   A  tan A.   cot A  1
Suy ra VT  VP . ĐPCM
Ví dụ 3: Đơn giản các biểu thức sau(giả sử các biểu thức sau đều có nghĩa)
 3   3 
a) A  cos(5  x )  sin   x   tan   x   cot(3  x )
 2   2 
sin(900  x)  cos(450  x)  cot(1080  x)  tan(630  x)
b) B 
cos(450  x)  sin( x  630 )  tan(810  x)  tan(810  x)
1 1 1
c) C  2  .  với   x  2
sin  x  2013  1  cos x 1  cos x
Lời giải

a) Ta có cos(5  x)  cos   x  2.2   cos   x    cos x
 3      
sin   x   sin     x    sin   x    cos x
 2   2  2 
 3      
tan   x   tan     x   tan   x   cot x
 2   2  2 
cot(3  x)  cot   x    cot x
Suy ra A   cos x    cos x   cot x    cot x   0
b) Ta có sin(900  x )  sin 1800  2.3600  x   sin 1800  x    sin x
    
cos 4500  x  cos 90 0  360 0  x  cos 900  x  sin x
cot(1080  x)  cot(3.360  x)  cot   x    cot x
tan(630  x)  tan(3.180  900  x)  tan(900  x)  cot x
   
sin( x  630 )  sin x  2.3600  900  sin x  900  cos x
tan(810  x)  tan(4.180  900  x)  tan(900  x)   cot x
tan(810  x)  tan(4.180  900  x)  tan(90  x)  cot x

 sin x  sin x  cot x  cot x 2sin x
Vậy B  

sin x  cos x    cot x   cot x sin x  cos x
c) Ta có sin  x  2013   sin  x    1006.2   sin  x      sin x nên
1 1  cos x  1  cos x
C 2 .
sin x 1  cos x 1  cos x 
1 2 1 2  1 
 2 . 2
 2  . 2
 2  1  
sin x 1  cos x sin x sin x  sin x sin x 
Vì   x  2  sin x  0 nên
 1 
C  2 1  2    2 cot 2 x
 sin x 
Ví dụ 4: Chứng minh biểu thức sau không phụ thuộc vào x .
sin 6 x  cos 6 x  2
a) A 
sin 4 x  cos4 x  1
1  cot x 2  2 cot 2 x
b) B  

1  cot x  tan x  1 tan 2 x  1 
c) C  sin 4 x  6 cos 2 x  3cos 4 x  cos 4 x  6 sin 2 x  3sin 4 x
Lời giải

2
a) Ta có Ta có sin 4   cos 4    sin 2   cos 2    2sin 2  cos 2   1  2sin 2  cos 2 
3 3
sin 6   cos 6   sin 2      cos     sin
2 2
  cos 2   sin 4   cos 4   sin 2  cos 2  
 sin 4   cos 4   sin 2  cos 2   1  2 sin 2  cos 2   sin 2  cos 2   1  3sin 2  cos 2 
Do đó A 
2 2
1  3sin 2  cos 2   2 3 1  sin  cos 
 
3  
2 2 2
1  2sin  cos   1 2 1  sin  cos  2
2  
Vậy A không phụ thuộc vào x .
1 2 cos 2 x
1 2
b) Ta có B  tan x  sin 2 x
1 1
1  tan x  1 2
tan x sin x
 
2

tan x  1 2 sin x  cos x
2

tan x  1  2
1

tan x  1 tan x  1 tan x  1
Vậy B không phụ thuộc vào x .
2 2
c) C  1  cos x  2
 6 cos 2 x  3cos 4 x  1  sin x  2
 6 sin 2 x  3sin 4 x
 4 cos 4 x  4 cos 2 x  1  4 sin 4 x  4sin 2 x  1

2 2
 2 cos   2sin 

2 2
 x 1  x 1
 2 cos 2 x  1  2sin 2 x  1
3
Vậy C không phụ thuộc vào x .
C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

Bài 1.1. Hoàn thành bảng sau:
Số đo độ 15 ? 0 1 900 ? ?
Số đo 3 7 11
? ? ?  
radian 8 12 8
Lời giải
Để hoàn thành bảng đã cho, ta thực hiện chuyển đổi từ độ sang rađian và từ rađian sang độ.

 
Ta có:15  15   ;
180 12

0  0  0
180

900  900   5 ;
180

3 3  180 
    67,5 ;
8 8   

7 7  180  
     105 ;
12 12   

11 11  180  
     247,5 .
8 8   
Vậy ta hoàn thành được bảng như sau:
Số đo độ 15 67,5 0 900 105 247,5
 3 7 11
ố đo radian 0 5  
12 8 12 8
Bài 1.2. Một đường tròn có bán kính.Tìm độ dài của các cung trên đường tròn đó có số đo sau:

a) ; b) 1,5 ; c) 35 ; d) 315 .

12
Lời giải

a) Độ dài của cung tròn có số đo trên đường tròn có bán kính R  20 cm là
12
5 
l1  20   cm  .

12 3
b) Độ dài của cung tròn có số đo 1,5 trên đường tròn có bán kính R  20 cm là
l2  20 1, 5  30  cm  .
c) Độ dài của cung tròn có số đo 35 trên đường tròn có bán kính R  20 cm là
7 35
l3  20    cm  .
36 9
 7
d) Ta có: 315  315   .
180 4
Độ dài của cung tròn có số đo 315 trên đường tròn có bán kính R = 20 cm là
7
l4  20   35  cm  .
4
Bài 1.3. Trên đường tròn lượng giác, xác định điểm M biểu diễn các góc lượng giác có số đo
sau:
2 11
a) : b)  ; c) 150 ; d) 225 .
3 4
Lời giải

2
a) Điểm M trên đường tròn lượng giác biểu diễn góc lượng giác có số đo bằng được xác định
3
trong hình sau:
11  3 
b) Ta có:     2  .
4  4 
11
Điểm M trên đường tròn lượng giác biểu diễn góc lượng giác có số đo bằng  được xác định
4
trong hình sau:

c) Điểm M trên đường tròn lượng giác biểu diễn góc lượng giác có số đo bằng 150 được xác
định trong hình sau:
d) Điểm M trên đường tròn lượng giác biểu diễn góc lượng giác có số đo bằng 225 được xác
định trong hình sau:

Bài 1.4. Tính các giá trị lượng giác của góc  , biết:
1  2 
a) cos  và 0    ; b) sin  và     ;
5 2 3 2
3 1 3
c) tan  5 và     ; d) cot   và    2 .
2 2 2
Lời giải

a) Vì 0  a  nên sin a  0 . Mặt khác, từ sin 2 a  cos 2 a  1 suy ra
2
2
2 1 2 6
sin  1  cos   1     .
5 5
2 6
sin 5  2 và cot  1  1  6 .
Do đó, tan  
cos 1 tan 2 6 12
5

b) Vì     nên cos  0 . Mặt khác, từ sin 2  cos 2  1 suy ra
2
2
2 2 5
cos   1  sin    1      .
3 3
2

sin 2 2 5 1 1 5
Do đó, tan   3   . và cot    .
cos 5 5 5 tan 2 5 2
 
3 5
1 1 5
c) Ta có: cot    .
tan 5 5
3 1
Vì     nên cos   0 . Mặt khác, từ 1  tan 2  suy ra
2 cos 2
1 1 6
cos   2
 2

1  tan  1  ( 5) 6
sin  6 30
Mà tan   sin  tan  cot  5       .
cos  6  6
1 1
d) Ta có: tan    2.
cot  1
2
3 1
Vì    2 nên cos  0. Mặt khác, từ 1  tan 2  suy ra
2 cos 2
1 1 3
cos  2
 2
 .
1  tan  1  ( 2) 3
sin  3 6
Mà tan   sin  tan  cot   2      .
cos  3  3

Bài 1.5. Chứng minh các đẳng thức:

cos 2  tan 2  1
a) cos 4  sin 4  2cos 2  1 ; b) 2
 tan 2 .
sin 
Lời giải
a) Áp dụng sin a  cos a  1 , suy ra sin   1  cos 2 a .
2 2 2
2 2
   
Ta có: VT  cos 4 a  sin 4 a  cos 2 a  sin 2 a
  cos a  sin a  cos a  sin a 
2 2 2 2

 1. cos 2 a  sin 2 a 

 cos 2 a  1  cos 2 a 
 2cos 2 a  1  VP  đpcm  .
b) Áp dụng các hệ thức lượng giác cơ bản.
cos 2  tan 2  1 cos2 tan 2 1

Ta có: VT  2
 2
 2
 2
sin  sin  sin  sin 
2
sin 
2 1
 cot 2  cos2   1  cot 2  cot 2 
 2  1  cot 2
sin  cos 

1

cos 2  
 1  1  tan 2  1  tan 2  VP (đpcm).
Bài 1.6. Bánh xe của người đi xe đạp quay được 11 vòng trong 5 giây.
a) Tính góc (theo độ và rađian) mà bánh xe quay được trong 1 giây.
b) Tính độ dài quãng đường mà người đi xe đã đi được trong 1 phút, biết rằng đường kính của
bánh xe đạp là 680 mm .
Lời giải
11
a) Trong 1 giây, bánh xe đạp quay được vòng.
5
Vì một vòng ứng với góc bằng 360 nên góc mà bánh quay xe quay được trong 1 giây là
11
 360  792 .
5
Vì một vòng ứng với góc bằng 2 nên góc mà bánh quay xe quay được trong 1 giây là
11 22
 2   rad  .
5 5
b) Ta có: 1 phút = 60 giây.
11
Trong 1 phút bánh xe quay được 60   132 vòng.
5
Chu vi của bánh xe đạp là: C  680  mm  .
Quãng đường mà người đi xe đạp đã đi được trong một phút là

D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Khẳng định nào sau đây là đúng khi nói về '' đường tròn định hướng '' ?
A. Mỗi đường tròn là một đường tròn định hướng.
B. Mỗi đường tròn đã chọn một điểm là gốc đều là một đường tròn định hướng.
C. Mỗi đường tròn đã chọn một chiều chuyển động và một điểm là gốc đều là một đường
tròn định hướng.
D. Mỗi đường tròn trên đó ta đã chọn một chiều chuyển động gọi là chiều dương và chiều
ngược lại được gọi là chiều âm là một đường tròn định hướng.
Lời giải
Chọn D
Câu 2: Quy ước chọn chiều dương của một đường tròn định hướng là:
A. Luôn cùng chiều quay kim đồng hồ.
B. Luôn ngược chiều quay kim đồng hồ.
C. Có thể cùng chiều quay kim đồng hồ mà cũng có thể là ngược chiều quay kim đồng
hồ.
D. Không cùng chiều quay kim đồng hồ và cũng không ngược chiều quay kim đồng hồ.
Lời giải
Chọn B

þ
Câu 3: Trên đường tròn định hướng, mỗi cung lượng giác AB xác định:
A. Một góc lượng giác tia đầu OA , tia cuối OB .
B. Hai góc lượng giác tia đầu OA , tia cuối OB .
C. Bốn góc lượng giác tia đầu OA , tia cuối OB .
D. Vô số góc lượng giác tia đầu OA , tia cuối OB .
Lời giải
Chọn D
Câu 4: Khẳng định nào sau đây là đúng khi nói về '' góc lượng giác '' ?
A. Trên đường tròn tâm O bán kính R  1 , góc hình học AOB là góc lượng giác.
B. Trên đường tròn tâm O bán kính R  1 , góc hình học AOB có phân biệt điểm đầu
A và điểm cuối B là góc lượng giác.
C. Trên đường tròn định hướng, góc hình học AOB là góc lượng giác.
D. Trên đường tròn định hướng, góc hình học AOB có phân biệt điểm đầu A và điểm
cuối B là góc lượng giác.
Lời giải
Chọn D
Câu 5: Khẳng định nào sau đây là đúng khi nói về '' đường tròn lượng giác '' ?
A. Mỗi đường tròn là một đường tròn lượng giác.
B. Mỗi đường tròn có bán kính R  1 là một đường tròn lượng giác.

C. Mỗi đường tròn có bán kính R  1 , tâm trùng với gốc tọa độ là một đường tròn lượng
giác.
D. Mỗi đường tròn định hướng có bán kính R  1 , tâm trùng với gốc tọa độ là một đường
tròn lượng giác.
Lời giải
Chọn D
Câu 6: Trên đường tròn cung có số đo 1 rad là?

A. Cung có độ dài bằng 1. B. Cung tương ứng với góc ở tâm 600 .
C. Cung có độ dài bằng đường kính. D. Cung có độ dài bằng nửa đường kính.
Lời giải
Chọn D
Cung có độ dài bằng bán kính (nửa đường kính) thì có số đó bằng 1 rad.
Câu 7: Khẳng định nào sau đây là đúng?

180 
0
A.  rad  10. B.  rad  600. C.  rad  1800. D.  rad    .

  
Lời giải
Chọn C
 rad tướng ứng với 1800 .

Câu 8: Khẳng định nào sau đây là đúng?
180 
0
A. 1 rad  1 .
0
B. 1 rad  60 . 0
C. 1 rad  180 . 0
D. 1 rad    .
  
Lời giải
Chọn D
Ta có  rad tướng ứng với 1800 .
180.1
Suy ra 1 rad tương ứng với x 0 . Vậy x  .

Câu 9: Nếu một cung tròn có số đo là a 0 thì số đo radian của nó là:

180  a 
A. 180 a. B. . C. . D. .
a 180 180a
Lời giải
Chọn C
a.
Áp dụng công thức   với  tính bằng radian, a tính bằng độ.
180
Câu 10: Nếu một cung tròn có số đo là 3a0 thì số đo radian của nó là:
a a 180 60
A. . B. . C. . D. .
60 180 a a
Lời giải
Chọn A

a.
180
3a. a 
Trong trường hợp này là 3a 
   .
180 60
Câu 11: Đổi số đo của góc 700 sang đơn vị radian.

70 7 7 7
A. . B. . C. . D. .
 18 18 18
Lời giải
Chọn C
a.
180
a. 70 7 
Ta có     .
180 180 18
Câu 12: Đổi số đo của góc 1080 sang đơn vị radian.

3  3 
A. . B. . C. . D. .
5 10 2 4
Lời giải
Chọn A
Câu 13: Đổi số đo của góc 450 32' sang đơn vị radian với độ chính xác đến hàng phần nghìn.
A. 0,7947. B. 0,7948. C. 0,795. D. 0,794.

Lời giải
Chọn C
a.
180
 32 
0
Trước tiên ta đổi 450 32 '  45   .

 60 
 
45  32 .
 60 
Áp dụng công thức, ta được   0,7947065861.
180
Câu 14: Đổi số đo của góc 400 25' sang đơn vị radian với độ chính xác đến hàng phần trăm.
A. 0,705. B. 0,70. C. 0,7054. D. 0,71.
Lời giải
Chọn D
a.
Cách 1. Áp dụng công thức   với  tính bằng radian, a tính bằng độ.
180
 25 
0
Trước tiên ta đổi 400 25'  40   .

 60 
 
 40  25 .
 60  97
Áp dụng công thức, ta được    0,705403906.
180 432
Câu 15: Đổi số đo của góc 1250 45 sang đơn vị radian.

503 503 251 251

A.  . B. . C. . D.  .
720 720 360 360
Lời giải
Chọn A

Câu 16: Đổi số đo của góc rad sang đơn vị độ, phút, giây.
12
A. 150. B. 100. C. 60. D. 50.
Lời giải
Chọn A
 .180 
0
a.
công thức    a  
 với  tính bằng radian, a tính bằng độ.
180   
 
0
 .180 
 .180  
0

Ta có a      12   150 .
     
3
Câu 17: Đổi số đo của góc  rad sang đơn vị độ, phút, giây.
16
A. 330 45'. B. 29030'. C. 330 45'. D. 320 55.
Lời giải
Chọn C
 3 0
  .180 
 .180 
0
   135 
0
Ta có a     16     330 45'.

 
 4 
     
Câu 18: Đổi số đo của góc 5 rad sang đơn vị độ, phút, giây.
A. 2860 44 ' 28''. B. 2860 28' 44 ''. C. 2860. D. 2860 28' 44 ''.
Lời giải
Chọn B
 .180  5.180 
0 0
Ta có a        286 28' 44 ''.

0
     
3
Câu 19: Đổi số đo của góc rad sang đơn vị độ, phút, giây.
4
A. 420 97 18. B. 42058. C. 420 97. D. 420 5818.
Lời giải
Chọn D
Câu 20: Đổi số đo của góc 2 rad sang đơn vị độ, phút, giây.
A. 114 059 15. B. 114 0 35. C. 1140 3529 . D. 1140 59 .
Lời giải
Chọn C
Câu 21: Mệnh đề nào sau đây là đúng?

A. Số đo của cung tròn tỉ lệ với độ dài cung đó.
B. Độ dài của cung tròn tỉ lệ với bán kính của nó.

C. Số đo của cung tròn tỉ lệ với bán kính của nó.

D. Độ dài của cung tròn tỉ lệ nghịch với số đo của cung đó.
Lời giải
Chọn A
  và  tỷ lệ nhau.
Từ công thức   R 

Câu 22: Tính độ dài  của cung trên đường tròn có bán kính bằng 20cm và số đo .
16
A.   3,93cm. B.   2,94cm. C.   3,39cm. D.   1, 49cm.
Lời giải
Chọn A

Áp dụng công thức   R  20.  3,93cm.
16
Câu 23: Tính độ dài của cung trên đường tròn có số đo 1,5 và bán kính bằng 20 cm .
A. 30cm . B. 40cm . C. 20cm . D. 60cm .
Lời giải
Chọn A
Ta có    R  1,5.20  30 cm.
Câu 24: Một đường tròn có đường kính bằng 20 cm . Tính độ dài của cung trên đường tròn có số

đo 350 (lấy 2 chữ số thập phân).
A. 6,01cm . B. 6,11cm . C. 6,21cm . D. 6,31cm .
Lời giải
Chọn B
a 35 7
Cung có số đo 350 thì có số đó radian là     .
180 180 36
20
Bán kính đường tròn R   10 cm.
2
7
Suy ra    R  .10  6,11 cm.
36
40
Câu 25: Tính số đo cung có độ dài của cung bằng cm trên đường tròn có bán kính 20 cm .
3
A. 1,5rad . B. 0,67rad . C. 800 . D. 880 .
Lời giải
Chọn B
40
 2
Ta có    R     3   0,67 rad.
R 20 3
Câu 26: Một cung tròn có độ dài bằng 2 lần bán kính. Số đo radian của cung tròn đó là
A. 1 . B. 2 . C. 3 . D. 4 .
Lời giải
Chọn B

 2R
  R      2 rad.
R R
1
Câu 27: Trên đường tròn bán kính R , cung tròn có độ dài bằng độ dài nửa đường tròn thì có
6
số đo (tính bằng radian) là:
A.  / 2 . B.  / 3 . C.  / 4 . D.  / 6 .
Lời giải
Chọn D
1
R
 
Ta có   R     6  .
R R 6
Câu 28: Một cung có độ dài 10cm , có số đo bằng radian là 2,5 thì đường tròn của cung đó có bán
kính là:
A. 2,5cm . B. 3,5cm . C. 4cm . D. 4,5cm .
Lời giải
Chọn C
l 10
Ta có l  R  R   4.
 2,5
Câu 29: Bánh xe đạp của người đi xe đạp quay được 2 vòng trong 5 giây. Hỏi trong 2 giây,
bánh xe quay được 1 góc bao nhiêu?

A. 8 . B. 5 . C. 3 . D. 5 .
5 8 5 3
Lời giải
Chọn A
Trong 2 giây bánh xe đạp quay được 2.2  4 vòng tức là quay được cung có độ dài là
5 5
4 8
l .2  R   R .
5 5
8
R
l 8
Ta có l  R     5  .
R R 5
Câu 30: Một bánh xe có 72 răng. Số đo góc mà bánh xe đã quay được khi di chuyển 10 răng là:
A. 300. B. 400. C. 500. D. 600.
Lời giải
Chọn C
72 răng có chiều dài là 2  R nên 10 răng có chiều dài l  10.2 R  5 R .
72 18
5 5
R 180. 
l 18 5 180 18  50 0 .
Theo công thức l  R       mà a  
R R 18  
Cách khác: 72 răng tương ứng với 3600 nên 10 răng tương ứng với 10.360  50 0 .
72
Câu 31: Cho góc lượng giác Ox , O y   22 0 30 ' k 3 60 0. Với giá trị k bằng bao nhiêu thì góc

Ox , Oy   1822 0 3 0 ' ?

A. k  . B. k  3. C. k  –5. D. k  5.
Lời giải
Chọn D
Theo đề Ox ,Oy   18220 30 ' 
 22 0 30 ' k.3600  1822 0 30 ' 
 k  5.
Câu 32: Cho góc lượng giác     k 2 . Tìm k để 10     11.

2
A. k  4. B. k  5. C. k  6. D. k  7.
Lời giải
Chọn B
19  21
Ta có 10    11 
  k 2  
 k  5.
2 2
Câu 33: Một chiếc đồng hồ, có kim chỉ giờ OG chỉ số 9 và kim phút OP chỉ số 12 . Số đo của góc
lượng giác OG , OP  là
A.   k 2 , k   . B.  270 0  k 360 0 , k  . C. 270 0  k 360 0 , k   .

2
D. 9  k 2, k   .
10
Lời giải
Chọn A

Góc lượng giác OG,OP  chiếm 1 đường tròn. Số đo là 1 .2   k 2  , k   .
4 4
Câu 34: Trên đường tròn lượng giác có điểm gốc là A . Điểm M thuộc đường tròn sao cho cung
lượng giác AM có số đo 450 . Gọi N là điểm đối xứng với M qua trục Ox , số đo cung
lượng giác AN bằng
A.  450 . B. 3150 . C. 450 hoặc 3150 . D.
 45 0  k 360 0 , k   .
Lời giải
Chọn D
Vì số đo cung AM bằng 450 nên   45 0 , N
AOM là điểm đối xứng với M qua trục Ox
nên   450 .
AON Do đó số đo cung AN bằng 45o nên số đo cung lượng giác AN có số đo
là  45o  k 360 o , k   .
Câu 35: Trên đường tròn với điểm gốc là A . Điểm M thuộc đường tròn sao cho cung lượng giác
AM có số đo 600 . Gọi N là điểm đối xứng với điểm M qua trục Oy , số đo cung AN
là:
A. 120o . B.  240 0 . C.  120 0 hoặc 2400 . D. 120 0  k 360 0 , k   .
Lời giải
Chọn A

   60 0
Ta có AOM  60 0 , MON
Nên   120 0 .
AON Khi đó số đo cung AN bằng 1200 .
Câu 36: Trên đường tròn lượng giác với điểm gốc là A . Điểm M thuộc đường tròn sao cho cung
lượng giác AM có số đo 750 . Gọi N là điểm đối xứng với điểm M qua gốc tọa độ O , số
đo cung lượng giác AN bằng:
A. 2550 . B.  105 0 . C.  105 0 hoặc 2550 . D.  105 0  k 360 0 , k  
.
Lời giải
Chọn D

Ta có   75 0 , MON
AOM   180 0
Nên cung lượng giác AN có số đo bằng  105 0  k 360 0 , k   .
Câu 37: Cho bốn cung (trên một đường tròn định hướng):    5 ,    ,   25 ,   19 .
6 3 3 6
Các cung nào có điểm cuối trùng nhau?
A.  và  ;  và  . B.  và  ;  và  . C. , ,  . D. , ,  .
Lời giải
Chọn B
Cách 1. Ta có     4  hai cung  và  có điểm cuối trùng nhau.
Và     8  hai cung  và  có điểm cuối trùng nhau.
Cách 2. Gọi A, B, C , D là điểm cuối của các cung , , , 
Biểu diễn các cung trên đường tròn lượng giác ta có B  C , A  D.
Câu 38: Các cặp góc lượng giác sau ở trên cùng một đường tròn đơn vị, cùng tia đầu và tia cuối.
Hãy nêu kết quả SAI trong các kết quả sau đây:
A.  và  35 . B.  và 152 . C.   và 155 . D.  và 281 .
3 3 10 5 3 3 7 7
Lời giải

Chọn B
Cặp góc lượng giác a và b ở trên cùng một đường tròn đơn vị, cùng tia đầu và tia cuối.
Khi đó a  b  k 2  , k   hay k  a  b .
2
 152

Dễ thấy, ở đáp án B vì k 10 5   303   .
2 20
Câu 39: Trên đường tròn lượng giác gốc A , cung lượng giác nào có các điểm biểu diễn tạo thành
tam giác đều?
A. k 2  . B. k . C. k . D. k .
3 2 3
Lời giải
Chọn A
Tam giác đều có góc ở đỉnh là 60o nên góc ở tâm là 120o tương ứng k 2 .
3
Câu 40: Trên đường tròn lượng giác gốc A , cung lượng giác nào có các điểm biểu diễn tạo thành
hình vuông?
A. k . B. k . C. k 2  . D. k .
2 3 3
Lời giải
Chọn A

Hình vuông CDEF có góc 
DCE là 45o nên góc ở tâm là 90o tương ứng k .
2
Câu 41: Cho  thuộc góc phần tư thứ nhất của đường tròn lượng giác. Hãy chọn kết quả đúng
trong các kết quả sau đây.
A. sin   0. B. cos   0. C. tan   0. D. cot   0.
Lời giải
Chọn A
sin   0
cos   0

 thuộc góc phần tư thứ nhất  
 tan   0
cot   0
Câu 42: Cho  thuộc góc phần tư thứ hai của đường tròn lượng giác. Hãy chọn kết quả đúng
trong các kết quả sau đây.

A. sin   0; cos  0. B. sin   0; cos  0.

C. sin   0; cos  0. D. sin   0; cos  0.
Lời giải
Chọn C
sin   0
 thuộc góc phần tư thứ hai  
 cos   0
Câu 43: Cho  thuộc góc phần tư thứ ba của đường tròn lượng giác. Khẳng định nào sau đây là
sai ?
A. sin   0. B. cos   0. C. tan   0. D. cot   0.
Lời giải
Chọn A
sin   0
cos   0

 thuộc góc phần tư thứ hai  
 tan   0
cot   0
Câu 44: Cho  thuộc góc phần tư thứ tư của đường tròn lượng giác. Khẳng định nào sau đây là
đúng ?

A. sin   0. B. cos   0. C. tan   0. D. cot   0.
Lời giải
Chọn B
sin   0
cos   0

 thuộc góc phần tư thứ hai  
 tan   0
cot   0
Câu 45: Điểm cuối của góc lượng giác  ở góc phần tư thứ mấy nếu sin  , cos  cùng dấu?
A. Thứ II. B. Thứ IV.
C. Thứ II hoặc IV. D. Thứ I hoặc III.
Lời giải
Chọn D
Câu 46: Điểm cuối của góc lượng giác  ở góc phần tư thứ mấy nếu sin  , tan trái dấu?
A. Thứ I. B. Thứ II hoặc IV.
C. Thứ II hoặc III. D. Thứ I hoặc IV.
Lời giải
Chọn C
Câu 47: Điểm cuối của góc lượng giác  ở góc phần tư thứ mấy nếu cos   1  sin 2  .

A. Thứ II. B. Thứ I hoặc II.

C. Thứ II hoặc III. D. Thứ I hoặc IV.
Lời giải
Chọn D
Ta có cos   1 sin 2   cos   cos2   cos   cos   cos .
Đẳng thức cos   cos    điểm cuối của góc lượng giác
 cos   0   ở góc phần tư
thứ I hoặc IV.
Câu 48: Điểm cuối của góc lượng giác  ở góc phần tư thứ mấy nếu sin 2   sin  .
A. Thứ III. B. Thứ I hoặc III.
C. Thứ I hoặc II. D. Thứ III hoặc IV.
Lời giải
Chọn C
Ta có sin 2   sin   sin   sin  .
Đẳng thức sin   sin    điểm cuối của góc lượng giác  ở góc phần
 sin   0 
tư thứ I hoặc II.
5
Câu 49: Cho 2    . Khẳng định nào sau đây đúng?

2
A. tan   0; cot   0. B. tan   0; cot   0.
C. tan   0; cot   0. D. tan   0; cot   0.
Lời giải
Chọn A
5
Ta có 2     điểm cuối cung    thuộc góc phần tư thứ I

2
 tan   0

 .
cot   0

Câu 50: Cho 0    . Khẳng định nào sau đây đúng?
2
A. sin      0. B. sin      0.
C. sin      0. D. sin      0.
Lời giải
Chọn D
 
Ta có 0             điểm cuối cung    thuộc góc phần tư thứ

2 2
 sin      0.
III 


Câu 51: Cho 0    . Khẳng định nào sau đây đúng?
2
   
A. cot      0. B. cot      0.
 2  2
C. tan      0. D. tan      0.
Lời giải
Chọn D
     
0    2  2    2    cot      0
2
Ta có   .
0            3 
 tan      0
 2 2

Câu 52: Cho     . Giá trị lượng giác nào sau đây luôn dương?
2
 
A. sin     . B. cot     . C. cos    . D. tan     .
2 
Lời giải
Chọn B
 
sin       sin  ; cot      sin  ; cos     cos  ; tan      tan  .
2 

sin   0
 
Do      cos   0
2  tan   0

3
Câu 53: Cho     . Khẳng định nào sau đây đúng?
2
 3   3 
A. tan      0. B. tan      0.
 2   2 
 3   3 
C. tan      0. D. tan      0.
 2   2 
Lời giải
Chọn B
  3 
sin  2     0
3 3      3 
Ta có     0    
 
 tan      0.
2 2 2 cos  3     0  2 

  2 

   
Câu 54: Cho     . Xác định dấu của biểu thức M  cos      . tan     .
2  2 
A. M  0. B. M  0. C. M  0. D. M  0.
Lời giải

Chọn B
     
 2      0   2    2 
 cos       0
Ta có   2 
       0        tan      0
 2 2
 M  0.

3  
Câu 55: Cho     . Xác định dấu của biểu thức M  sin     .cot     .
2 2 
A. M  0. B. M  0. C. M  0. D. M  0.
Lời giải
Chọn D
 3 3    
    2   2        2     2   sin      0
Ta có  2 
    3  2      5 
 cot      0
 2 2
M  0.

 
Câu 56: Tính giá trị của cos    2k  1   .
4 

  3   2
A. cos    2k  1     . B. cos    2k  1     .
4  2 4  2
  1   3
C. cos    2k  1     . D. cos    2k  1    .
4  2 4  2
Lời giải
Chọn B
   5  5    2
Ta có cos    2k  1    cos   2k   cos  cos       cos   .
4   4  4  4 4 2
 
Câu 57: Tính giá trị của cos    2k  1   .
3 
  3   1
A. cos    2k  1     . B. cos    2k  1    .
3  2 3  2
  1   3
C. cos    2k  1     . D. cos    2k  1    .
3  2 3  2
Lời giải
Chọn C
       1
Ta có cos    2k  1    cos     k 2   cos       cos   .
3  3  3  3 2

Câu 58: Tính giá trị biểu thức P  sin 2 10O  sin 2 20O  sin 2 30 O  ...  sin 2 80 O.
A. P  0. B. P  2. C. P  4. D. P  8.
Lời giải
Chọn C
Do 10 O  80 O  20O  70O  30O  60O  40 O  50O  90 O nên các cung lượng giác tương ứng
đôi một phụ nhau. Áp dụng công thức sin  90O  x   cosx , ta được
  
P  sin 2 10O  cos 2 10O  sin 2 20O  cos 2 20O 
  sin 2
30O  cos 2 30O    sin 2

40O  cos 2 40O  1  1  1  1  4.
Câu 59: Tính giá trị biểu thức P  tan10 . tan 20. tan 30 ..... tan 80.
A. P  0. B. P  1. C. P  4. D. P  8.
.Lời giải
Chọn B
Áp dụng công thức tan x. tan  90  x   tan x.cot x  1.
Do đó P  1.
Câu 60: Tính giá trị biểu thức P  tan10 tan 2 0 tan 30... tan 89 0.
A. P  0. B. P  1. C. P  2. D. P  3.

Lời giải
Chọn B
Áp dụng công thức tan x. tan  90  x   tan x.cot x  1.
Do đó P  1.
Câu 61: Với góc  bất kì. Khẳng định nào sau đây đúng?
A. sin   cos   1. B. sin 2   cos 2   1.
C. sin 3   cos 3   1. D. sin 4   cos 4   1.
Lời giải
Chọn B
Câu 62: Với góc  bất kì. Khẳng định nào sau đây đúng?
A. sin 2 2  cos 2 2  1. B.
   
sin  2  cos  2  1.
C. sin 2   cos 180

2 

   1. D. sin 2   cos 2 180     1.
Lời giải
Chọn C
Ta có cos 180      cos  
 cos 2 180     cos 2  .

Do đó sin 2   cos 2 180     sin 2   cos 2   1.
Câu 63: Mệnh đề nào sau đây là sai?

sin 
A. 1  sin   1;  1  cos   1. B. tan    cos   0  .
cos 
cos 
C. cot    sin   0  . D. sin 2  2018   cos 2  2018   2018.
sin 
Lời giải
Chọn D
Vì sin 2  2018   cos 2  2018   1.

1 1
A. 1  tan 2   . B. 1  cot 2   .
sin 2  cos 2 
C. tan   cot   2. D. tan  .cot   1.
Lời giải
Chọn C
Câu 65: Để tan x có nghĩa khi

 
A. x   . B. x  0. C. x   k . D. x  k .
2 2

Lời giải
Chọn C
Câu 66: Điều kiện trong đẳng thức tan  .cot   1 là

 
A.   k , k  . B.    k , k  .
2 2

C.   k  , k  . D.    k 2 , k  .
2
Lời giải
Chọn D
    
cot  x   có nghĩa khi x   k  x   k .
 2018  2018 2018
   
Câu 67: Điều kiện để biểu thức P  tan      cot     xác định là
 3  6
 2
A.    k 2 , k  . B.    k , k  .
6 3
 
C.    k , k  . D.     k 2 , k  .
6 3
Lời giải
Chọn A

sin  cos 
Ta có tan  .cot   1  .  1.
cos  sin 
 
cos   0    k 
Đẳng thức xác định khi   2    k , k  .
sin   0   k 2
Câu 68: Mệnh đề nào sau đây đúng?

A. sin 60 0  sin150 0. B. cos 30 0  cos 60 0.
C. tan 450  tan 60 0. D. cot 60 0  cot 240 0.
Lời giải
Chọn C
  
  3  2  k 
Biểu thức xác định khi      k  k  .
    k 6
 6
Câu 69: Mệnh đề nào sau đây đúng?

A. tan 45  tan 46 . B. cos142  cos143.
C. sin 9013  sin 9014. D. cot128  cot126 .
Lời giải

Chọn C
Dùng MTCT kiểm tra từng đáp án.
Câu 70: Chọn mệnh đề đúng trong các mệnh đề sau:

 
A. cos      sin  . B. sin      sin  .
2 
 
C. cos      sin  . D. tan   2   cot  2  .
2 
Lời giải
Chọn B
Trong khoảng giá trị từ 90 đến 180  , khi giá trị góc tăng thì giá trị cos của góc tương
ứng giảm.
 9 
Câu 71: Với mọi số thực  , ta có sin     bằng
 2 
A. sin  . B. cos  . C. sin  . D.  cos  .
Lời giải
Chọn B
 9      
Ta có sin      sin  4      sin      cos  .
 2   2  2 

1  3 
Câu 72: Cho cos   . Khi đó sin     bằng
3  2 
2 1 1 2
A.  . B.  . C. . D. .
3 3 3 3
Lời giải
Chọn C
 3       1
Ta có sin      sin     2   sin      cos   .
 2   2   2 3
Câu 73: Với mọi    thì tan  2017    bằng

A.  tan  . B. cot  . C. tan  . D. cot  .
Lời giải
Chọn C
Ta có tan  2017     tan  .
 
Câu 74: Đơn giản biểu thức A  cos      sin(   ) , ta được
 2
A. A  cos   sin  . B. A  2sin  . C. A  sin  cos  . D. A  0.
Lời giải

Chọn D
   
Ta có A  cos      sin      cos      sin      sin   sin   0.
 2 2 
   
Câu 75: Rút gọn biểu thức S  cos   x  sin   x   sin   x  cos   x  ta được
2  2 
A. S  0. B. S  sin 2 x  cos 2 x. C. S  2sin x cos x. D. S  1.
Lời giải
Chọn D
   
Ta có S  cos   x  .sin   x   sin   x  .cos   x 
2  2 
 sin x.sin x  cos x.  cos x   sin 2 x  cos 2 x  1.
   
Câu 76: Cho P  sin     .cos     và Q  sin     .cos     . Mệnh đề nào dưới đây
2  2 
là đúng?
A. P  Q  0. B. P  Q  1. C. P  Q  1. D. P  Q  2.
Lời giải
Chọn A
Ta có P  sin     .cos      sin  .  cos    sin  .cos .

   
Và Q  sin     .cos      cos  .  sin     sin  .cos  .
2  2 
Khi đó P  Q  sin  .cos   sin  .cos   0.
2 2
      3  
Câu 77: Biểu thức lượng giác sin   x   sin 10  x     cos   x   cos  8  x   có giá trị
 2     2  
bằng?
1 3
A. 1. B. 2. C. . D. .
2 4
Lời giải
Chọn B
 
Ta có sin   x   cos x; sin 10  x   sin x.
2 
 3      
Và cos   x   cos  2   x   cos   x   sin x; cos  8  x   cos x.
 2   2  2 
2 2
      3  
Khi đó sin   x   sin 10  x    cos   x   cos  8  x  
 2     2  
2 2
  cos x  sin x    cos x  sin x 

 cos 2 x  2.sin x.cos x  sin 2 x  cos 2 x  2.sin x.cos x  sin 2 x  2.
2 2
 17  7    13 
Câu 78: Giá trị biểu thức P   tan  tan   x    cot  cot  7  x   bằng
 4  2   4 
1 1 2 2
A. 2
. B. 2
. C. 2
. D. .
sin x cos x sin x cos 2 x
Lời giải
Chọn C
17     7 
Ta có tan  tan   4   tan  1 và tan   x   cot x.
4 4  4  2 
13   
Và cot  cot   3   cot  1; cot  7  x    cot x.
4 4  4
2 2 2
Suy ra P  1  cot x   1  cot x   2  2 cot 2 x  .
sin 2 x
  13  
Câu 79: Biết rằng sin  x    sin  sin  x   thì giá trị đúng của cos x là
 2 2  2
1 1
A. 1. B. 1. C. . D.  .
2 2
Lời giải
Chọn C

     
Ta có sin  x    sin   x    cos x và sin  x    cos x.
 2 2   2
13   
Kết hợp với giá trị sin  sin   6   sin  1.
2 2  2
  13   1
Suy ra sin  x    sin  sin  x    cos x  1  cos x  cos x  .
 2 2  2 2
 
Câu 80: Nếu cot1, 25.tan  4  1, 25   sin  x   .cos  6  x   0 thì tan x bằng
 2
A. 1. B. 1. C. 0. D. Một giá trị khác.
Lời giải
Chọn C
Ta có tan  4  1, 25  tan1, 25 suy ra cot1, 25. tan1, 25  1
 
Và sin  x    cos x; cos  6  x   cos  x  6   cos x.
 2
 
Khi đó cot1, 25. tan  4  1, 25   sin  x   .cos  6  x   1  cos 2 x  0  sin x  0.
 2
sin x
Mặt khác tan x   tan x  0.

cos x

Câu 81: Biết A, B, C là các góc của tam giác ABC , mệnh đề nào sau đây đúng:
A. sin  A  C   sin B. B. cos  A  C    cos B.
C. tan  A  C   tan B. D. cot  A  C   cot B.
Lời giải
Chọn B
Vì A, B, C là ba góc của một tam giác suy ra A  C    B.
Khi đó sin  A  C   sin   B   sin B;cos  A  C   cos   B   cos B.
tan  A  C   tan   B    tan B;cot  A  C   cot   B   cot B.
Câu 82: Biết A, B, C là các góc của tam giác ABC , khi đó
A. sin C  sin  A  B  . B. cos C  cos  A  B  .
C. tan C  tan  A  B  . D. cot C  cot  A  B  .
Lời giải
Chọn D
Vì A, B, C là các góc của tam giác ABC nên C  180o   A  B  .
Do đó C và A  B là 2 góc bù nhau  sin C  sin  A  B  ; cos C   cos  A  B  .

Và tan C   tan  A  B  ; cot C  cot  A  B  .
Câu 83: Cho tam giác ABC . Khẳng định nào sau đây là sai?
AC B AC B
A. sin  cos . B. cos  sin .
2 2 2 2
C. sin  A  B   sin C. D. cos  A  B   cos C.
Lời giải
Chọn D
Ta có A  B  C    A  B    C
Do đó cos  A  B   cos   C   cos C.
Câu 84: A, B C là ba góc của một tam giác. Hãy tìm hệ thức sai:
3A  B  C
A. sin A  sin  2 A  B  C  . B. sin A   cos .
2
A  B  3C
C. cos C  sin . D. sin C  sin  A  B  2C  .
2
Lời giải
Chọn D
A, B, C là ba góc của một tam giác  A  B  C  180 0  A  B  180 0  C .

Ta có sin  A  B  2C   sin 1800  C  2C   sin 1800  C   sin C .
12 
Câu 85: Cho góc  thỏa mãn sin   và     . Tính cos  .
13 2
1 5 5 1
A. cos   . B. cos   . C. cos    . D. cos    .
13 13 13 13
Lời giải
Chọn D
 2 5
 cos    1  sin   
13 5
Ta có   cos    .

     13
 2
5 3
Câu 86: Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính tan  .
3 2
3 2 4 2
A. tan    . B. tan   . C. tan    . D. tan    .
5 5 5 5
Lời giải
Chọn B

 2 2
sin    1  cos    3 2 sin 2
Ta có   sin   
  tan    .
    3 3 cos  5
 2
4 2017 2019
Câu 87: Cho góc  thỏa mãn tan    và   . Tính sin  .
3 2 2
3 3 4 4
A. sin    . B. sin   . C. sin    . D. sin   .
5 5 5 5
Lời giải
Chọn D
 2 1   4 2 1
 1  tan   2 1      2
cos  
Ta có     3  cos 
 2017    2019  3
 2  2  504.2     504.2
2 2
3 sin  4 sin  4
 cos    . Mà tan  
    sin   .

5 cos  3 3 5

5
12 
Câu 88: Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính tan  .
13 2

12 5 5 12
A. tan    . B. tan   . C. tan    . D. tan   .
5 12 12 5
Lời giải
Chọn C
 2 5
sin    1  cos    13 5 sin  5
Ta có   sin  
  tan    .
     . 13 cos  12
 2
o o
Câu 89: Cho góc  thỏa mãn tan   2 và 180    270 . Tính P  cos   sin  .
3 5 3 5 5 1
A. P   . B. P  1  5. C. P  . D. P  .
5 2 2
Lời giải
Chọn A
 2 1 1 1
cos   2
  cos    1
Ta có  1  tan  5  cos   
5 
180o    270o 5

2 3 3 5
 sin   tan  .cos   
 . Do đó, sin   cos     .
5 5 5
3
Câu 90: Cho góc  thỏa sin   và 90O    180O . Khẳng định nào sau đây đúng?
5

4 4 5 4
A. cot    . B. cos  . C. tan   . D. cos   .
5 5 4 5
Lời giải
Chọn D
 2 4
cos    1  sin    4
Ta có   cos    .
5 
90    180 5

3
Câu 91: Cho góc  thỏa cot  và 0O    90O . Khẳng định nào sau đây đúng?
4
4 4 4 4
A. cos   . B. cos  . C. sin   . D. sin   .
5 5 5 5
Lời giải
Chọn C
2
 1 2 3 25
 2  1  cot   1     4
Ta có  sin   sin   .
 4  16 
  
5
 0    90
3  tan 
sin     P .
Câu 92: Cho góc  thỏa mãn 5 và 2 . Tính 1  tan 2 

3 12 12
A. P  3. B. P  . C. P  . D. P   .
7 25 25
Lời giải
Chọn D
 2 4
cos    1  sin    5 4 3
Ta có   tan    .
 cos    

     5 4
 2
3 12
Thay tan    vào P , ta được P   .
4 25
1 2 tan   3cot   1
Câu 93: Cho góc  thỏa sin   và 90 0    180 0 . Tính P  .
3 tan   cot 
19  2 2 19  2 2 26  2 2 26  2 2
A. P  . B. P  . C. P  . D. P  .
9 9 9 9
Lời giải
Chọn C
 2 2 2  2
cos    1  sin    2 2  tan   
Ta có   cos   
3  
 4 .
900    1800 3 cot   2 2
 

 2
 tan    26  2 2
Thay  4 vào P , ta được P  .
cot   2 2 9

1   7 
Câu 94: Cho góc  thỏa mãn sin       và     . Tính P  tan    .
3 2  2 
2 2
A. P  2 2. B. P  2 2. C. P  . D. P   .
4 4
Lời giải
Chọn B
 7       cos 
Ta có P  tan      tan  3      tan      cot   .
 2   2  2  sin 
1 1 1
Theo giả thiết: sin         sin     sin   .
3 3 3
 2 2 2
cos    1  sin    2 2
Ta có  3 
 cos     P  2 2.

     3
 2
3 
Câu 95: Cho góc  thỏa mãn cos   và     0 . Tính P  5  3 tan a  6  4 cot a .

5 2
A. P  4. B. P  4. C. P  6. D. P  6.
Lời giải
Chọn A
 2 4  4
sin    1  cos    5 4 

tan   
3
Ta có   sin    
  .
     0 5 cot    3
 2  4
 4
 tan    3
Thay  vào P , ta được P  4 .
cot    3
 4
3  
Câu 96: Cho góc  thỏa mãn cos   và    . Tính P  tan 2   2 tan   1 .
5 4 2
1 1 7 7
A. P   . B. P  . C. P  . D. P   .
3 3 3 3
Lời giải
Chọn B
2  
Ta có P   tan   1  tan   1 . Vì    tan   1 
  P  tan   1.
4 2

 2 4
sin    1  cos    5 4 4 1
Theo giả thiết:   sin   
  tan   
P  .
     5 3 3
 4 2
    
Câu 97: Cho góc  thỏa mãn    2 và tan      1 . Tính P  cos      sin  .
2  4  6
3 6 3 2 3 6 3 2
A. P  . B. P  . C. P   . D. P  .
2 4 2 4
Lời giải
Chọn C
 3  9
 2    2  4    4  4  5
Ta có    
    .

  
 tan      1 4 4
  4
3
Thay    vào P , ta được P   .
2
  
Câu 98: Cho góc  thỏa mãn    2 và cot       3 . Tính giá trị của biểu thức
2  3
 
P  sin      cos  .

 6
3 3
A. P  . B. P  1. C. P  1. D. P   .
2 2
Lời giải
Chọn D
 5  7
 2    2     
6 3 3  11 3
Ta có    
  
 .
cot        3 3 6 2
  3
3 3
Thay   vào P , ta được P   .
2 2
4  sin 2   cos 
Câu 99: Cho góc  thỏa mãn tan    và     . Tính P  .
3 2 sin  cos2 
30 31 32 34
A. P  . B. P  . C. P  . D. P  .
11 11 11 11
Lời giải
Chọn B

 2 1 9 3
cos   1  tan 2   25  cos    5 3
Ta có   cos   

     5
 2
4
 sin   tan  .cos  
 .
5
4 3 31
Thay sin   và cos    vào P , ta được P  .
5 5 11
3sin   2 cos 
Câu 100: Cho góc  thỏa mãn tan   2. Tính P  .
5cos   7 sin 
4 4 4 4
A. P   . B. P  . C. P   . D. P  .
9 9 19 19
Lời giải
Chọn D
3 tan   2 3.2  2 4
Chia cả tử và mẫu của P cho cos  ta được P    .
5  7 tan  5  7.2 19
1 3sin   4 cos 
Câu 101: Cho góc  thỏa mãn cot  . Tính P  .
3 2sin   5cos 
15 15
A. P   . B. P  . C. P  13. D. P  13.
13 13

Lời giải
Chọn D
1
3  4.
3  4 cot  3  13 .
Chia cả tử và mẫu của P cho sin  ta được P  
2  5cot  2  5. 1
3
2sin2   3sin  .cos   4 cos2 

Câu 102: Cho góc  thỏa mãn tan  2. Tính P  .
5sin 2   6 cos2 
9 9 9 24
A. P   B. P   C. P    D. P  
13 65 65 29
Lời giải
Chọn A
Chia cả tử và mẫu của P cho cos 2  ta được
2 tan 2   3tan   4 2.22  3.2  4 9
P   .
5 tan 2   6 5.22  6 13
1 2sin 2   3sin  .cos   4cos 2 

Câu 103: Cho góc  thỏa mãn tan  . Tính P  .
2 5cos 2   sin 2 
8 2 2 8
A. P    B. P   C. P    D. P   
13 19 19 19

Lời giải
Chọn D
Chia cả tử và mẫu của P cho cos 2  ta được
2
1 1
2 2.    3.  4
2 tan   3 tan   4 2 2 8
P 2
   2
 .
5  tan  1 19
5 
2
Câu 104: Cho góc  thỏa mãn tan  5. Tính P  sin 4   cos4  .
9 10 11 12
A. P   B. P   C. P   D. P  
13 13 13 13
Lời giải
Chọn D
Ta có P   sin 2   cos 2   .  sin 2   cos 2    sin 2   cos 2  . *
P sin 2 
Chia hai vế của * cho cos 2  ta được  1
cos 2  cos 2 
tan 2   1 52  1 12
 
 P 1  tan 2  tan 2   1  P    .
1  tan 2 1  52 13

5
Câu 105: Cho góc  thỏa mãn sin   cos   . Tính P  sin  .cos  .
4
9 9 9 1
A. P   B. P   C. P   D. P  
16 32 8 8
Lời giải
Chọn B
2 25 25
Từ giả thiết, ta có  sin   cos     1  2sin  .cos  
16 16
9
 P  sin  .cos  
 .
32
12 3 3
Câu 106: Cho góc  thỏa mãn sin  cos   và sin   cos   0. Tính P  sin   cos  .
25
91 49 7 1
A. P   B. P   C. P   D. P  
125 25 5 9
Lời giải
Chọn C
3
Áp dụng a 3  b3   a  b   3ab  a  b  , ta có
3
P  sin 3   cos3    sin   cos    3sin  cos   sin   cos   .
2 24 49
Ta có  sin   cos    sin 2   2 sin  cos   cos 2   1   .
25 25

7
Vì sin   cos   0 nên ta chọn sin   cos   .
5
 7
sin   cos   5 7
3
12 7 91
Thay  vào P , ta được P     3. .  .
sin  cos   12  5  25 5 125
 25
 5
Câu 107: Cho góc  thỏa mãn 0    và sin   cos   . Tính P  sin   cos  .
4 2
3 1 1 3
A. P  . B. P   C. P    D. P   .
2 2 2 2
Lời giải
Chọn D
2 2

Ta có  sin   cos     sin   cos    2 sin 2   cos 2   2 . 
2 2 5 3
Suy ra  sin   cos    2   sin   cos    2   .
4 4
 3
Do 0    suy ra sin   cos  nên sin   cos   0 . Vậy P   .
4 2
Câu 108: Cho góc  thỏa mãn sin   cos   m. . Tính P  sin   cos  .

A. P  2  m. B. P  2  m 2 . C. P  m 2  2. D. P  2  m 2 .
Lời giải
Chọn D
2 2

Ta có  sin   cos     sin   cos    2 sin 2   cos 2   2 . 
2 2
 P  sin   cos   2  m2 .
Suy ra  sin   cos    2   sin   cos    2  m 2 
2 2
Câu 109: Cho góc  thỏa mãn tan   cot   2. Tính P  tan   cot  .
A. P  1. B. P  2. C. P  3. D. P  4.
Lời giải
Chọn B
2
Ta có P  tan 2   cot 2    tan   cot    2 tan  .cot   22  2.1  2.
3 3
Câu 110: Cho góc  thỏa mãn tan   cot   5. Tính P  tan   cot  .
A. P  100. B. P  110. C. P  112. D. P  115.
Lời giải
Chọn B
3
Ta có P  tan 3   cot 3    tan   cot    3 tan  cot   tan   cot    53  3.5  110 .

2 2 2
Câu 111: Cho góc  thỏa mãn sin   cos   . Tính P  tan   cot  .
2
A. P  12. B. P  14. C. P  16. D. P  18.
Lời giải
Chọn B
2 2 1 1
Ta có sin   cos     sin   cos     sin  cos    .
2 2 4
sin 2  cos 2  sin 4   cos 4 
Khi đó P   
cos 2  sin 2  sin 2  .cos 2 
2

 sin 2
  cos 2    2sin 2  .cos 2 

1  2  sin  cos  
2
 14.
2
sin 2  .cos 2   sin  cos  

Câu 112: Cho góc  thỏa mãn     và tan   cot   1. Tính P  tan   cot  .
2
A. P  1. B. P  1. C. P   5. D. P  5.
Lời giải
Chọn C
Ta có

1 1 5
tan   cot   1  tan    1  tan 2   tan   1  0  tan   .
tan  2
 1 5 1 2
Do     suy ra tan   0 nên tan    cot  
  .
2 2 tan  1  5
1 5 2 1 5 2
Thay tan   và cot   vào P , ta được P     5.
2 1 5 2 1 5
Câu 113: Cho góc  thỏa mãn 3cos   2sin   2 và sin   0 . Tính sin  .
5 7 9 12
A. sin    . B. sin    . C. sin    . D. sin    .
13 13 13 13
Lời giải
Chọn A
2
Ta có 3cos   2 sin   2   3cos   2 sin    4
 9 cos 2   12 cos  .sin   4sin 2   4  5cos 2   12 cos  .sin   0

 cos   0
 cos   5cos   12sin    0   .
5cos   12sin   0
• cos  0  sin   1 : loại (vì sin   0 ).

 5
5cos   12sin   0 sin    13
• 5cos  12sin   0 , ta có hệ phương trình   .
3cos   2sin   2 cos   12
 13
3
Câu 114: Cho góc  thỏa mãn     và sin   2cos   1 . Tính P  2 tan   cot  .
2
1 1 1 1
A. P  . B. P  . C. P  . D. P  .
2 4 6 8
Lời giải
Chọn C
3 sin   0
Với     suy ra  .
2 cos   0
sin   2 cos   1 2
Ta có  2 2
 1  2 cos    cos 2   1
sin   cos   1
 
cos   0  loaii
2 
 5cos   4 cos   0   4 .
 cos   
5
3 sin  3
Từ hệ thức sin 2   cos 2   1 , suy ra sin    (do sin   0 ) 
 tan   

5 cos  4
cos  4
và cot    .
sin  3
3 4 1
Thay tan   và cot   vào P , ta được P  .
4 3 6
2 2
Câu 115: Rút gọn biểu thức M   sin x  cos x    sin x  cos x  .
A. M  1. B. M  2. C. M  4. D. M  4sin x.cos x.
Lời giải
Chọn B
 sin x  cos x 2  sin 2 x  cos 2 x  2sin x.cos x  1  2sin x.cos x
Ta có  2 2 2
 sin x  cos x   sin x  cos x  2sin x.cos x  1  2sin x.cos x
Suy ra M  2.

1 3 5 3
A. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x. B. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x.
4 4 8 8
3 1 1 1
C. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x. D. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x.
4 4 2 2
Lời giải
Chọn C

2 2
Ta có sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x   2.sin 2 x.cos 2 x   cos 2 x   2.sin 2 x.cos 2 x
2 1 2 1 1 1  cos 4 x 3 1

 sin 2 x  cos 2 x  
2
 2.sin x.cos x   1  sin 2 2 x  1  .
2 2 2
  cos 4 x.
4 4

A. sin 4 x  cos 4 x  1  2 cos 2 x. B. sin 4 x  cos 4 x  1  2 sin 2 x cos 2 x.
C. sin 4 x  cos 4 x  1  2 sin 2 x. D. sin 4 x  cos 4 x  2 cos 2 x  1.
Lời giải
Chọn A
2 2
Ta có sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x    cos 2 x    sin 2 x  cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x 
 
 sin 2 x  cos 2 x  1  cos 2 x  cos 2 x  1  2 cos 2 x.
Câu 118: Rút gọn biểu thức M  sin 6 x  cos 6 x.

A. M  1  3sin 2 x cos 2 x. B. M  1  3sin 2 x.
3 3
C. M  1  sin 2 2 x. D. M  1  sin 2 2 x.
2 4
Lời giải
Chọn D

3 3
Ta có M  sin 6 x  cos 6 x   sin 2 x    cos 2 x 
3 3
   
 sin 2 x  cos 2 x  3sin 2 x cos 2 x sin 2 x  cos 2 x  1  3sin 2 x cos 2 x  1  sin 2 2 x.
4
Câu 119: Rút gọn biểu thức M  tan 2 x  sin 2 x.

A. M  tan 2 x. B. M  sin 2 x. C. M  tan 2 x.sin 2 x . D. M  1.
Lời giải
Chọn C
2 sin 2 x 2  1 
Ta có M  tan x  sin x  2
 sin 2 x  sin 2 x  2
 1  sin 2 x.tan 2 x.
cos x  cos x 
Câu 120: Rút gọn biểu thức M  cot 2 x  cos 2 x.

A. M  cot 2 x. B. M  cos 2 x.
C. M  1. D. M  cot 2 x.cos 2 x.
Lời giải
Chọn D
cos 2 x  1 
Ta có M  cot 2 x  cos 2 x  2
 cos2 x  cos 2 x  2  1  cos 2 x.cot 2 x.
sin x  sin x 
Câu 121: Rút gọn biểu thức M  1sin 2 x  cot 2 x  1cot 2 x  .
A. M  sin 2 x. B. M  cos 2 x. C. M  sin 2 x. D. M  cos 2 x.

Lời giải
Chọn A
Ta biến đổi: M   cot 2 x  cos 2 x   1  cot 2 x   1  cos 2 x  sin 2 x.
Câu 122: Rút gọn biểu thức M  sin 2  tan 2   4 sin 2   tan 2   3 cos 2  .
A. M  1  sin 2  . B. M  sin  . C. M  2sin  . D. M  3.
Lời giải
Chọn D
Ta có M  tan 2   sin 2   1  4 sin 2   3cos 2 
 
 tan 2   cos 2   4 sin 2   3cos 2 
 
  sin 2   4 sin 2   3cos 2   3 sin 2   cos 2   3.
Câu 123: Rút gọn biểu thức M   sin 4 x  cos 4 x  1 tan 2 x  cot 2 x  2  .
A. M  4. B. M  2. C. M  2. D. M  4.
Lời giải
Chọn D
 sin 2 x cos 2 x 

Ta có M  1  2sin 2 x.cos 2 x  1     2

2 2
 cos x sin x 
 sin 4 x  cos 4 x  2sin 2 x.cos 2 x  2

 2sin 2 x.cos 2 x   2
sin x cos x2  2 2
   2  . sin x  cos x   2.
 
Câu 124: Đơn giản biểu thức P  sin 4   sin 2  cos 2  .

A. P  sin  . B. P  sin . C. P  cos  . D. P  cos  .
Lời giải
Chọn A
 
Ta có P  sin 4   sin 2  cos 2   sin 2  sin 2   cos 2   sin 2   sin  .
1  sin 2 
Câu 125: Đơn giản biểu thức P  .
1  sin 2 
A. P  1  2 tan 2  . B. P  1  2 tan 2  .
C. P  1  2 tan 2  . D. P  1  2 tan 2  .
Lời giải
Chọn A
1  sin 2  1  sin 2  1
Ta có P  2
 2
 2
 tan 2   1  2 tan 2  .
1  sin  cos  cos 

1  cos  1
Câu 126: Đơn giản biểu thức P  2
 .
sin  1  cos 
2 cos  2 2
A. P   . B. P  . C. P  . D. P  0.
sin 2  2
sin  1  cos 
Lời giải
Chọn D
 1  cos 
Ta có P  1  cos
2

1
 2

1
.
sin  1  cos  1  cos  1  cos 
1  cos  1 1 1
     0.
1  cos  1  cos   1  cos  1  cos  1  cos 
1 sin2  cos2 
Câu 127: Đơn giản biểu thức P  2
 cos2 .
cos 
A. P  tan 2  . B. P  1. C. P  cos2 . D. P  cot 2  .
Lời giải
Chọn A
Ta có
P 
2 2
2
1  sin 2  cos 2   cos 4  1  cos  sin   cos 


1  cos2  sin2 
 2  tan2 .
2
2
cos  2
cos  cos  cos 

2cos2 x 1
Câu 128: Đơn giản biểu thức P  .
sin x  cos x
A. P  cos x  sin x. B. P  cos x  sin x.
C. P  cos 2 x  sin 2 x. D. P  cos 2 x  sin 2 x.
Lời giải
Chọn B
Ta có P 

2 cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x   cos 2
x  sin 2 x
 cos x  sin x.
sin x  cos x sin x  cos x
2
 sin   cos   1
Câu 129: Đơn giản biểu thức P .
cot   sin  cos
A. P  2 tan 2  . B. P  sin3 . C. P  2 cot 2  . D. P  2
.
cos  cos 2 
Lời giải
Chọn A

P
 sin   cos  1 sin2   2sin .cos   cos2  1

Ta có
cot   sin  cos   1 
cos .   sin  
 sin  
1  2sin  .cos   1 2sin  .cos  2sin 2 
 2
 3
 2
 2 tan 2  .
1  sin  cos  cos 
cos  .
sin  sin 
2
 sin   tan  
Câu 130: Đơn giản biểu thức P     1.
 cos   1 
1 1
A. P  2. B. P  1  tan . C. P  . D. P  .
cos 2  sin 2 
Lời giải
Chọn C
 1   cos   1 
sin  1   sin   
sin   tan   cos    cos   sin 
Ta có     tan  . .
cos   1 cos   1 cos   1 cos 
1
Suy ra P  tan 2   1  .
cos 2 
 1  cos 2  
Câu 131: Đơn giản biểu thức P  tan    sin   .
 sin  

A. P  2. B. P  2cos . C. P  2 tan  . D. P  2sin  .
Lời giải
Chọn B
 1  cos 2   sin   1 cos 2  
Ta có P  tan    sin       sin   .
 sin   cos   sin  sin  

1
 cos  
sin 2  1  cos 2   sin 2 
 
 
1  sin 2   cos 2  2 cos 2 
  2 cos  .
cos  cos  cos  cos  cos 
cot 2 x  cos2 x sin xcosx

Câu 132: Đơn giản biểu thức P   .
cot 2 x cot x
1 1
A. P  1. B. P  1. C. P  . D. P   .
2 2
Lời giải
Chọn A
cot 2 x  cos2 x cos2 x 2 sin 2 x
Ta có 2
 1  2
 1  cos x . 2
 1  sin 2 x.
cot x cot x cos x
sin x.cosx sin x
Và  sin x.cos x.  sin2 x . Suy ra. P  1  sin 2 x  sin 2 x  1.
cot x cos x


BÀI 2: CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC

1. CÔNG THỨC CỘNG
cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b

cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b
sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
tan a  tan b
tan  a  b  
1  tan a tan b
tan a  tan b
tan  a  b   .
1  tan a tan b
2. CÔNG THỨC NHÂN ĐÔI

sin 2a  2sin a cos a
cos 2a  cos 2 a  sin 2 a  2 cos 2 a  1  1  2 sin 2 a
2 tan a
tan 2a  .
1  tan 2 a
3. CÔNG THỨC BIẾN ĐỔI TÍCH THÀNH TỔNG

1
cos a cos b  cos  a  b   cos  a  b  
2
1
sin a sin b  cos  a  b   cos  a  b  
2
1
sin a cos b  sin  a  b   sin  a  b   .
2
4. CÔNG THỨC BIẾN ĐỔI TỔNG THÀNH TÍCH
uv u v
sin u  sin v  2sin cos
2 2
uv u v
sin u  sin v  2 cos sin
2 2
u v u v
cos u  cos v  2 cos cos
2 2
u v u v
cos u  cos v  2sin sin
2 2
Dạng 1: Sử dụng công thức cộng

 cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b

 cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b
 sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
 sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
tan a  tan b
 tan  a  b  
1  tan a tan b
tan a  tan b
 tan  a  b  
1  tan a tan b

1   
Ví dụ 1: Biết sin x  , 0  x  . Hãy tính giá trị lượng giác cos  x   .
2 2  4
Lời giải
 3
Vì 0  x  nên điểm ngọn cung thuộc góc phần tư thứ I  cos x  0  cos x  .
2 2
    2 2 2 3 2 1 6 2
Ta có cos  x    cos x.cos  sin x.sin  cos x  sin x  .  .  .
 4 4 4 2 2 2 2 2 2 4
12 3  
Ví dụ 2: Biết cos x   ,  x  . Tính giá trị lượng giác sin   x 

13 2 3 
Lời giải
3
Vì   x  nên điểm ngọn cung thuộc góc phần tư thứ III  sin x  0
2
2
 12  5
 sin x   1  cos 2 x   1     .
 13  13
    3 12 1 5 5  12 3
Ta có sin   x   sin cos x  cos sin x  .  .  .
3  3 3 2 13 2 13 26
Ví dụ 3: Rút gọn biểu thức A  sin  x  14  sin  x  74   sin  x  76  sin  x  16
Ta có A  sin 14  x  cos 16  x   sin  76  x  sin 16  x 
 sin 14  x  cos 16  x   cos 14  x  sin 16  x 
1
 sin 14  16  x  x   sin 30  .
2
sin  a  b  sin  b  c  sin  c  a 

Ví dụ 4: Rút gọn biểu thức A   
cos a.cos b cos b.cos c cos c.cos a

Ta có
sin a.cos b  sin b.cos a sin b.cos c  sin c.cos b sin c.cos a  sin a.cos c
A  
sin a. cos b sin b. cos a sin b. cos c sin c. cos b sin c. cos a sin a. cos c
     
cos a. cos b cos a .cos b cos b. cos c cos b .cos c cos c. cos a cos c .cos a
 tan a  tan b  tan b  tan c  tan c  tan a  0 .
7
Ví dụ 5: Không dùng MTCT, tính các giá trị lượng giác sau: cos 7950 , tan .
12
Lời giải
* Tính cos 7950
Vì 7950  750  2.360 0  300  450  2.3600 nên
3 2 1 2 6 2
cos 7950  cos 750  cos 300 cos 450  sin 300 sin 450  .  . 
2 2 2 2 4
7
* Tính tan
12
 

tan  tan
7    3 4  3  1  2  3
tan  tan    
12  3 4  1  tan  tan  1  3
3 4
Ví dụ 6: Tính giá trị biểu thức lượng giác sau:
a) A  sin 22030 cos 202 030

 
b) B  4 sin 4  2 cos
16 8
Lời giải
a) A  sin 22030 cos 202 030
Cách 1: Ta có cos 202030  cos 1800  22030    cos 22030
1 2
Do đó A   sin 220 30 cos 22030   sin 450  
2 4
1 1
Cách 2: A 
2     
sin 22030  202030  sin 22030  202030   sin 2250  sin 1800 
2
 
1 1 2

2   
sin 1800  450  sin1800    sin 450  
2 4

2 2
        
b) B   2sin 2   2 cos  1  cos  2.    2 cos
 16  8   16   8
 2
1  cos 1
   4  1 2  6 2
 1  2 cos  cos 2  2 cos  1
8 8 8 2 2 4
1 1
a) A  0
 b) B  1  tan 200 1  tan 250 
cos 290 3 sin 2500
 2  2
c) C  tan 90  tan 27 0  tan 630  tan 810 d) D  sin 2  sin 2  sin sin
9 9 9 9
Lời giải
a) Ta có cos 2900  cos 1800  900  200    cos  900  200   sin 200
  
sin 2500  sin 1800  900  200   sin 900  200   cos 200 
3 1
cos 200  sin 200
0 0
1 1 3 sin 20  sin 20
C 0
 0
 0 0
4 2 2
sin 20 3 cos 20 3 sin 20 .cos 20 3.2.sin 20 .cos 200
0
sin 600 cos 200  cos 600 sin 200 4sin 400 4 3
4 0
 0

3

3 sin 40 3 sin 40
 sin 200  sin 250  sin 200  cos 200 sin 250  cos 250
b) Cách 1: Ta có B   1  0 
1 0 
 .
 cos 20  cos 25  cos 200 cos 250
sin 200 cos 450  cos 200 sin 450 sin 250 cos 450  cos 250 sin 450
 2. . 2.
cos 200 cos 250
sin 650 sin 700
2 2
cos 200 cos 250
tan 200  tan 250
Cách 2: Ta có tan 450  tan 200  500    1  tan 200 tan 250
tan 200  tan 250
Suy ra 1   tan 200  tan 250  tan 200 tan 250  1
1  tan 200 tan 250
 
 1  tan 200 1  tan 250  2 . 
Vậy B  2
c) C  tan 90  tan 810   tan 27 0  tan 630 
sin 90 cos810  sin 810 cos 90 sin 270 cos 630  sin 630 cos 270
 
cos 90 cos810 cos 270 cos 630

1

1

2

2

2 sin 540  sin180  
cos 90 sin 90 cos 27 0 sin 270 sin180 sin 540 sin180 sin 540

4 cos 360.sin180
 4
sin180.sin 540
2
2 2  2  
2 2   2
d) D  sin  sin  sin sin   sin  sin   sin sin
9 9 9 9  9 9  9 9
2
    1    11 
  2sin cos    cos  cos   cos 2    cos 
 6 18  2  3 9 18 2  2 9

1  cos
 9  1  1  cos    3
 
2 22 9 4
Lưu ý: Biến đổi sau thường xuyên được sử dụng

1 3  
 sin x  3 cos x  2  sin x  cos x   2sin( x  )
2 2  3
 3 1  
 3 sin x  cos x  2  sin x  cos x   2sin( x  )
 2 2  6
 1 1  
 sin x  cos x  2  sin x  cos x   2 sin( x  ) .
 2 2  4

   
a) A  sin cos .cos .cos
32 32 16 8
b) B  sin10o.sin 30o.sin 50o.sin 70o
 3
c) C  cos  cos
5 5
 2 3
d) D  cos 2  cos 2  cos 2
7 7 7
Lời giải
1      1    1   1  2
a) A   2sin cos  .cos .cos  sin .cos .cos  sin .cos  sin 
2 32 32  16 8 2 16 16 8 4 8 8 8 4 16
1
b) Ta có B  cos 200 cos 400 cos80o do đó
2
16 sin 200.B  8sin 200 cos 200 cos 400 cos 80 o
 4sin 400 cos 400 cos 80o
 2sin 800 cos800  sin1600
sin1600 1
Suy ra B  0
 .
16sin 20 16
 2 
c) Ta có C  2 cos cos . Vì sin  0 nên
5 5 5

   2 2 2 4
2sin .C  4 sin cos cos  2 sin cos  sin
5 5 5 5 5 5 5
1
Suy ra C 
2
2 4 6
1  cos 1  cos 1  cos
c) D  7  7  7  3  1  cos 2  cos 4  cos 6 
 
2 2 2 2 2 7 7 7 
2 4 6 
Xét T  cos  cos  cos , vì sin  0 nên
7 7 7 7
  2  4  6
2 sin T  2sin cos
 2 sin cos  2sin cos
7 7 7 7 7 7 7
 3    5 3   5  1
  sin  sin    sin  sin    sin   sin  Suy ra T   2 .
 7 7  7 7   7 

  sin
7
3 1  1 5
Vậy D   .    .
2 2  2 4
2 6
Ví dụ 9: Cho  ,  thoả mãn sin   sin   và cos   cos   . Tính cos     và
2 2
sin     .

Lời giải
2 1
 Ta có sin   sin    sin 2   sin 2   2 sin  sin   (1)
2 2
6 3
cos   cos    cos 2   cos 2   2 cos  cos   (2)
2 2
Cộng vế với vế của (1) và (2) ta được
sin 2   sin 2   cos 2   cos 2   2sin  sin   2 cos  cos   2
 2  2  sin  sin   cos  cos    2  2 cos      0
Vậy cos      0
2 6
 Từ giả thiết ta có  sin   sin   cos   cos    .
2 2
3
 sin  cos   sin  cos   sin  cos   sin  cos  
2
1 3
  sin 2  sin 2   sin     
2 2
Mặt khác sin 2  sin 2   2sin     cos      0 (Do cos      0 )
3
Suy ra sin     
2

Dạng 2: Sử dụng công thức nhân đôi và công thức hạ bậc

1. Phương pháp
 sin 2a  2sin a cos a
 cos 2 a  cos 2 a  sin 2 a  2 cos 2 a  1  1  2 sin 2 a

2 tan a
 tan 2a 
1  tan 2 a


Ví dụ 1: Không dùng máy tính. Hãy tính tan
8
Lời giải

2 tan
   8 suy ra 1  tan 2   2 tan   tan 2   2 tan   1  0
Ta có 1  tan  tan  2.  
4  8  1  tan 2  8 8 8 8
8
 
 tan  1  2 hoặc tan  1  2
8 8
 
Do tan  0 nên tan  1  2
8 8

5 5    
Nhận xét: Bài này có thể yêu cầu tính cot . Lúc đó: cot  cot      tan
8 8 2 8 8
Ví dụ 2: Chứng minh các biểu thức sau :

3 cos 4
a) sin 4   cos 4   
4 4
5 3
b) sin 6   cos6    cos 4
8 8
Lời giải
2 1
a) Ta có sin 4   cos 4    sin 2   cos 2    2 sin 2  cos 2   1  sin 2 2
2
1  cos 4 3 cos 4
 1  
4 4 4
b) Ta có
3 3
sin 6   cos 6    sin 2     cos 2  
3sin 2  cos 2   sin 2   cos 2    3sin 2  cos 2   sin 2   cos 2  
3 3 2 3 3
  sin 2   cos 2    3sin 2  cos 2   1   2 sin  cos    1  sin 2 2  1  1  cos 4 
4 4 8
5 3
  cos 4
8 8


Ví dụ 3: Cho cos 4  2  6 sin 2  với     . Tính tan 2 .
2
Lời giải
Ta có cos 4  2  6sin 2   2cos 2 2  1  2  3 1  cos 2 
1
 2 cos 2 2  3cos 2  2  0  cos 2 
2
1 1
Ta có 1  tan 2 2  2
 tan 2 2  1  3
cos 2 cos 2 2

Vì          2 nên sin 2  0 . Mặt khác cos 2  0 do đó tan 2  0
2
Vậy tan 2   3
    2013 
Ví dụ 4: Cho sin   cos   cot với 0     . Tính tan  .
2  2 
Lời giải
 
sin 2 tan
  2  2
Ta có sin   2sin cos  2 cos 2 .
2 2 2 cos  tan 2   1
2 2
  


 1  tan 2
 sin 2 2
2  2  2 2 
cos   cos  sin  cos 1  
2 2 2  cos 2   tan 2   1
 2 2
 
2 tan 1  tan 2
 2  2  1
Do đó sin   cos   cot 
2   
tan 2  1 tan 2  1 tan
2 2 2
      
 tan  1  2 tan  tan 2   1  tan 2  tan 3  tan 2  tan  1  0
2 2 2 2 2 2 2
2
      
  tan  1  tan  1  0  tan  1
 2   2  2
    
Vì 0      0   do đó tan  0 nên tan  1  cot 1
2 2 2 2 2
   2013    
Ta có tan    tan   2006     cot  1
 2  2 2 2
   2013 
Vậy tan    1
 2 

Lưu ý: Ta có thể biểu diễn sin  ,cos  ,tan  ,cot  qua t  tan như sau:
2
2t 1 t2 2t 1 t 2
sin   ,cos   ,tan   ,cot   với  làm các biểu thức có nghĩa.
1 t2 1 t 2 1 t2 2t

 
Ví dụ 5: Tính A  cos 4  sin 4
12 12
Ta có
         3
A   cos 2  sin 2  cos 2  sin 2   cos 2  sin 2  cos  .
 12 12  12 12  12 12 6 2
Ví dụ 6 *: Không dùng máy tính. Hãy tính sin18

Lời giải
Vì 54 0  36 0  90 0 nên sin 54 0  cos 36 0
Mà cos 360  cos  2.180   1  2 sin 2 180
 
sin 540  sin 180  360  sin180 cos 360  sin 360 cos180

 sin180. 1  2 sin 2 18   2 sin18
0 0
  
cos 2 180  sin180. 1  2 sin 2 180  2 sin180 1  sin 2 180 
 3 sin 18 0  4 sin 3 18 0
Do đó, đồng nhất thức ta được

 
3sin180  4 sin 3 180  1  2 sin 2 180  sin180  1 4 sin 2 180  2 sin180  1  0 

5 1 5 1
 sin18 0  1 hoặc sin180  hoặc sin180 
2 2
5 1
Vì 0  sin 18 0  1 nên sin180  .
2
4      
Ví dụ 7: Cho cos 2 x   , với  x  . Tính sin x, cos x,sin  x   , cos  2 x   .
5 4 2  3  4
Lời giải
 
Vì x nên sin x  0, cos x  0 .
4 2
Áp dụng công thức hạ bậc, ta có :
1  cos 2 x 9 3
sin 2 x    sin x 
2 10 10
1  cos 2 x 1 1
cos 2 x    cos x 
2 10 10
Theo công thức cộng, ta có
    3 1 1 3 3 3 30  3 10
sin  x    sin x cos  cos x sin  .  .  
 3 3 3 10 2 10 2 2 10 20
    4 2 2 3 1 2
cos  2 x    cos 2 x sin  cos sin 2 x   .  .2. . 
 4 4 4 5 2 2 10 10 10

1 1 1 1
Ví dụ 8: Cho     7 . Tính cos 4 .
tan  cot  sin  cos 2 
2 2 2
Lời giải
1 1 1 1
Ta có    7
2 2 2
sin 2   1 cos 2   1
  7
cos 2  sin 2 
sin 2   sin 2   1  cos 2   cos 2   1
 7
sin 2  cos 2 
 sin 4   cos 4   1  7 sin 2  cos 2 
2
  sin 2   cos 2    2 sin 2  cos 2   1  7 sin 2  cos 2 
 2  9 sin 2  cos 2 
2
 8  9  2sin  cos  
 8  9sin 2 2
 16  9 1  cos 4 
7
 cos 4  
9
7
Vậy cos 4  
9

1
Ví dụ 9: Cho sin      , tan   2 tan  .
3
 3     5    
Tính A  sin     cos      sin     sin     .
 8   8  12   12 
Lời giải
1 1
Ta có sin       sin  cos   cos  sin   (1)
3 3
tan   2 tan   sin  cos   2 sin  cos  (2)
Từ (1) và (2) ta được

 1  2 1  1
1  sin   sin   9
2 2 2
 cos  sin    3 cos  sin   9
  
sin  cos    2 sin 2  cos 2   4 sin 2  1  sin 2    4
 3  9  9
 1
1  sin   sin   9 
2 2
1 1
  1  sin 2    sin 2  
 sin 2   sin 2   1  3 9
 3
2
2 1  1 1
 sin 4   sin 2    0   sin 2     0  sin 2  
3 9  3 3

1 2
Do đó sin 2   sin 2   
3 3
 3     1     1 2
Ta có sin     cos      sin  2    sin    cos 2  
 8   8 2  2 4 2 2 
1 2 2  1 2 2 23 2
 1  2sin     1  2.    
2 2  2 3 2  12
    5  1     1 3
sin     cos      sin  2     sin     cos 2   
 12   12  2   2 3 2 2 
1 2 3 1 1 3  2  3 2
  1  2sin      1  2.  
2 2  2 3 2  12
2  3 2 2  3 2 1
Do đó A    
12 12 3
Dạng 3: Công thức biến đổi tổng thành tích và tích thành tổng
1
cos a cos b  cos  a  b   cos  a  b  
2
1
2

1
2
uv u v
2 2
uv u v
2 2
u v u v
2 2
u v u v
2 2

Ví dụ 1: Rút gọn các biểu thức sau:
2
sin  sin
a) C  5 15
 2
cos  cos
5 15
 5 7
b) D  sin  sin  sin
9 9 9

2 1   2  1   2  
sin 2 cos  
 sin  sin    cos
a) C  5 15  2  5 15  2  5 15 
 6   cot    3
 2 1   2  1   2   6
cos  cos 2 sin    sin    sin
5 15 2  5 15  2  5 15  6
  7  5 4  5 4 5
b) D   sin  sin   sin  2 sin .cos  sin  sin  sin 0
 9 9  9 9 3 9 9 9
Ví dụ 2: Chứng minh rằng

a) sin(   ).sin(   )  sin 2   sin 2 
 
b) cot cot  2 với sin   sin   3sin     ,  b  k 2
2 2
sin   sin  cos    
c)  tan    
cos   sin  sin    
Lời giải
1
a) Ta có sin(   ).sin(   )   cos 2  cos 2 
2
1
   
   1  2 sin 2   1  2sin 2    sin 2   sin 2 
2
       
b) Từ giả thiết ta có 2 sin cos  6sin cos
2 2 2 2

     
Do     k 2  sin  0 suy ra cos  3cos
2 2 2
        
 cos cos  sin sin  3  cos cos  sin sin 
2 2 2 2  2 2 2 2
   
 2 sin sin  cos cos
2 2 2 2
 
 cot cot  2  ĐPCM
2 2
1
sin   sin   2    sin     sin   sin   2 
c) Ta có VT  2 
 1 cos   cos   2 
cos      cos   2    cos    
 2
2 sin     cos    
  tan      VP  ĐPCM
2 cos     cos    
Ví dụ 3: Chứng minh rằng với mọi góc lượng giác  làm cho biểu thức xác định thì
1  sin 2 
 cot 2 (   )
1  sin 2 4
Lời giải

2
1  sin 2 sin 2   cos 2   2sin  cos   sin   cos  
c) Ta có  
1  sin 2 sin 2   cos2   2 sin  cos   sin   cos  2
2
     
 2 cos    4   2 cos 2    
  4  
 2
   cot 2    
       4
2sin 2    
 2 sin    4    4
  

Ví dụ 4: Cho 0     ,  . Chứng minh rằng:
2
  
a) 1  cos   1  cos   2sin   
2 4
1  cos   1  cos    
b)  tan   
1  cos   1  cos  2 4
Lời giải
  
a) Do 0     nên sin     0,sin   0
2 4
Đẳng thức tương đương với
   2
 
 4sin 2   
1  cos   1  cos 

2 4
   
 2  2 1  cos  1  cos   2 1  cos       1  cos 2   sin 2   sin 2   cos 2   1 (luôn
  2 
 1  cos 2   sin 
đúng)  ĐPCM.
2
b) VT 
 1  cos   1  cos  
 1  cos   1  cos   1  cos   1  cos  
2  2 1  cos  . 1  cos  1  1  cos2  1  sin 
  
2cos  cos  cos 
Vì 0     nên sin   0 do đó
2
      
sin  cos 2
 2 sin cos 2
 sin  cos 
1  sin  2 2 2 2   2 2
VT  
cos         
cos 2  sin 2  sin  cos  cos  sin 
2 2  2 2  2 2
    
sin  cos 2 sin   
 2 2   2 4   tan       VP  ĐPCM.
   
cos  sin    2 4
2 cos   
2 2 2 4

 2   2 
a) A  cos 2   cos 2      cos 2   
 3   3 
       3 
b) B  cos     .cos      cos     .cos    
 3  4  6  4 
Lời giải
 2   2 
a) Ta có: A  cos 2   cos 2      cos 2    
 3   3 
1  4   4 
  3  cos 2  cos   2   cos   2  
2  3   3 
1 4  3
  3  cos 2  2 cos cos 2  
2 3  2
         3   
b) Vì          cos       sin     và cos       sin     nên
6  3 2  6  3  4   4
       
B  cos     .cos      sin     .sin    
 3  4  3  4
          
 cos            cos      cos   
 3  4   3 4 3 4
    1 2 3 2 2 6
 cos cos  sin sin  .  . 

3 4 3 4 2 2 2 2 4
Ví dụ 6: Đơn giản biểu thức sau:
cos a  2 cos 2a  cos 3a
a) A 
sin a  sin 2a  sin 3a
   
cos  a    cos  a  
 3  3
b) B 
a
cot a  cot
2
c) C  cos a  cos( a  b )  cos( a  2b )  ...  cos( a  nb ) (n  N)
Lời giải
a) A 
 cos a  cos 3a   2 cos 2a  2 cos 2a cos a  2 cos 2a  2 cos 2a  cos a  1  cot 2a
 sin a  sin 3a   2 sin 2a 2 sin 2a cos a  2 sin 2a 2 sin 2a  cos a  1
    
b) Ta có cos  a    cos  a    2 cos a cos  cos a và
 3  3 3
a a a a  a
sin cos a  cos sin a sin   a 
cos  sin
a cos a 2 2 2 2  2  1
cot a  cot   
2 sin a sin a a a a sin a
sin a sin sin a sin sin a sin
2 2 2 2

cos a sin 2a
Suy ra B    sin a cos a   .
1 2

sin a
b b b b b
c) Ta có C .2 sin  2 sin cos a  2 sin cos( a  b)  2sin cos( a  2b)  ...  2 sin cos( a  nb)
2 2 2 2 2
b  b   3b   b   5b   3b 
 sin   a   sin   a   sin   a   sin    a   sin   a   sin    a 
2  2   2   2   2   2 
  2n  1 b    2n  1 b 
...  sin   a   sin    a
 2   2 
b    2n  1 b   nb 
sin   a   sin   a   2sin  n  1 b cos   a 
2   2   2 
 nb 
sin  n  1 b cos   a 
Suy ra C   2 
b
sin
2
1 1
Ví dụ 7: Cho sin  a  b   2cos  a  b  . Chứng minh rằng biểu thức M  
2  sin 2a 2  sin 2b
không phụ thuộc vào a , b .
Lời giải

4   sin 2 a  sin 2b  4   sin 2a  sin 2b 
Ta có M  
 2  sin 2a  2  sin 2b  4  2  sin 2a  sin 2b   sin 2a sin 2b
Ta có sin 2a  sin 2b  2sin  a  b  cos  a  b 
Mà sin  a  b   2cos  a  b   sin 2  a  b   4cos 2  a  b  nên
cos 2  a  b   cos 2  a  b   1  2sin 2  a  b    2 cos 2  a  b   1

 2  2 sin 2  a  b   cos 2  a  b    2  10 cos 2  a  b 
4  4 cos 2  a  b  4  4 cos 2  a  b  4
Suy ra M   2

1
4  8cos 2  a  b   .  2  10 cos 2  a  b   3  3cos  a  b  3
2
   
a) sin 3  3sin   4sin 3   4sin  .sin     .sin    
3  3 
   1  
b) sin 3  3sin 3 2
 ...  3n 1 sin 3 n
  3n sin n  sin   .
3 3 3 4 3 
Lời giải
a) Ta có sin 3  sin  2     sin 2 cos   cos 2 sin 

 2sin  cos 2   cos 2 sin 

  
 2sin  1  sin 2   1  2sin 2  sin  
 3sin   4sin 3  (1)
    1 2 
Mặt khác 4 sin  .sin     .sin      4 sin  .  cos  cos  2  
3  3  2 3 
 1  1 
 2sin  .    cos 2   2sin    1  2sin 2  
 2  2 
3
 3sin   4sin  (2)
Từ (1) và (2) suy ra ĐPCM

3sin   sin 3
b) Theo câu a) ta có sin 3  3sin   4sin 3   sin 3  
4
    
3sin  sin  3sin  sin 3sin  sin
3  
2 n
Do đó sin  3 , sin 3  3 3 ,...,sin 3  3 3n 1
3 4 32 4 3n 4
    
3sin  sin  3sin 2
 sin 3sin n
 sin
Suy ra VT  3 3 3 3  ...  3n 1 3 3n 1
4 4 4

3sin
sin  3n  1  3n sin   sin    VP  ĐPCM.
 3n 1

  
4 4 4 3n 
Lưu ý: Hoàn toàn tương tự ta chứng minh được cos 3  4 cos 3   3 cos  ,
sin 3  3sin   4 sin 3  , hai công thức này được gọi là công thức nhân ba
Dạng 4: Bất đẳng thức lượng giác và tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của biểu thức
lượng giác.
- Sử dụng phương pháp chứng minh đại số quen biết.
- Sử dụng các tính chất về dấu của giá trị lượng giác một góc.
- Sử dụng kết quả sin   1, cos   1 với mọi số thực 
2. Các ví dụ điển hình.


Ví dụ 1: Chứng minh rằng với 0    thì
2
a) 2 cot 2   1  cos 2 b) cot   1  cot 2
Lời giải
a) Bất đẳng thức tương đương với

 1  1
2  2  1  2 cos 2   2
 1  1  sin 2 
 sin   sin  2
  sin 2   1  0 (đúng) ĐPCM.
1
  sin 2   2  sin 4   2sin 2   1  0
sin 2 
b) Bất đẳng thức tương đương với
cos  sin 2  cos 2 cos  sin 2  cos 2
   (*)
sin  sin 2 sin  2sin  cos 
  sin   0
Vì 0     nên
2 cos  0
(*)  2 cos2   sin 2  cos 2   sin 2 
 1  sin 2 (đúng) ĐPCM.

  1  1 
Ví dụ 2: Cho 0    . Chứng minh rằng  sin     cos   2
2  2 cos    2sin  
Lời giải
 1  1  1
Ta có  sin     cos     sin  cos   1
 2 cos    2 sin   4sin  cos 

Vì 0    nên sin  cos   0 .
2

Áp dụng bất đẳng thức côsi ta có
1 1
sin  cos    2 sin  cos  . 1
4sin  cos  4sin  cos 
 1  1 
Suy ra  sin     cos     2 ĐPCM.
 2 cos    2sin  
Ví dụ 3: Chứng minh rằng với 0     thì
  
 2 cos 2  1
2
 4sin 2    
2 4
 
2sin   2  3  2 cos 2  .
Lời giải
Bất đẳng thức tương đương với
2    
  2 cos 2  1  2 1  cos       2  3  2 cos 2   2sin  3  2 1  2sin 2  
 2 
 

 4 cos 2 2  8 cos 2  5  2 sin   2 sin  4 sin 2   1  
2
 4 1  cos 2   1  2sin   2sin  4sin 2   1  

 16 sin 4   2 sin   1  2 sin  4 sin 2   1 
Đặt 2sin   t , vì 0      0  t  2 .
Bất đẳng thức trở thành t 8  t 2  1  t  t 4  1  t 8  t 5  t 2  t  1  0 (*)

+ Nếu 0  t  1 : (*)  t 8  t 2 1  t 3   1  t  0 đúng vì 1  t  0,1  t 3  0,t 2  0 và t 8  0 .
+ Nếu 1  t  2 : (*)  t 5  t 3  1  t  t  1  1  0 đúng vì t 5  t 3  1  0, t  t  1  0
Vậy bất đẳng thức (*) đúng suy ra ĐPCM.

Ví dụ 4: Tìm giá trị nhỏ nhất, lớn nhất của biểu thức sau:
a) A  sin x  cos x b) B  sin 4 x  cos 4 x
Lời giải
2
a) Ta có A2   sin x  cos x   sin 2 x  cos 2 x  2 sin x cos x  1  sin 2 x
Vì sin 2 x  1 nên A 2  1  sin 2 x  1  1  2 suy ra  2  A  2 .

 3
Khi x  thì A  2 , x   thì A   2
4 4
Do đó max A  2 và min A   2 .
2 2 2 2
 1  cos 2 x   1  cos 2 x  1  2 cos 2 x  cos 2 x 1  2 cos 2 x  cos 2 x
b) Ta có B       
 2   2  4 4
2  2 cos 2 2 x 2  1  cos 4 x 3 1
    .cos 4 x
4 4 4 4
1 3 1 1
Vì 1  cos 4 x  1 nên   .cos 4 x  1 suy ra  B  1 .

2 4 4 2
1
Vậy max B  1 khi cos 4 x  1 và min B  khi cos 4 x  1 .
2
Ví dụ 5: Tìm giá trị nhỏ nhất, lớn nhất của biểu thức A  2  2sin x  cos 2 x
Lời giải
Ta có A  2  2 sin x  1  2 sin 2 x   2 sin 2 x  2 sin x  1
Đặt t  sin x, t  1 khi đó biểu thức trở thành A  2t 2  2t  1
Xét hàm số y  2t 2  2t  1 với t  1 .
Bảng biến thiên:
t 1
1
2
1
y 5 1
1
2
Từ bảng biến thiên suy ra max A  5 khi t  1 hay sin x  1 .

1 1 1
min A  khi t  hay sin x  .
2 2 2

Dạng 5: Chứng minh đẳng thức, bất đẳng thức trong tam giác.
Trong tam giac ta cần lưu ý:
A   B  C

A  B  C    B     A  C 
C    A  B
  
A B  C
A B C    
2 2 2

Ví dụ 1: Chứng minh trong mọi tam giác ABC ta đều có:
A B C
a) sin A  sin B  sin C  4 coscos cos
2 2 2
2 2 2
b) sin A  sin B  sin C  2(1  cos A cos B cos C )
c) sin 2 A  sin 2 B  sin 2C  4sin A sin B sin C
Lời giải
A B A B C C
a) VT  2 sin cos  2sin cos
2 2 2 2

A B  C
Mặt khác trong tam giác ABC ta có A  B  C     
2 2 2
A B C C A B
Suy ra sin  cos ,sin  cos
2 2 2 2
C A B A B C C A B A B 
Vậy VT  2 cos cos  2 cos cos  2 cos  cos  cos 
2 2 2 2 2 2 2 
C A B
 4 cos cos cos  VP  ĐPCM.
2 2 2
1  cos 2 A 1  cos 2 B cos 2 A  cos 2 B
b) VT    1  cos 2 C  2   cos 2 C
2 2 2
 2  cos  A  B  cos  A  B   cos2 C
Vì A  B  C    cos  A  B    cos C nên
VT  2  cos C cos  A  B   cos C cos  A  B   2  cos C  cos  A  B   cos  A  B  
 2  cos C .2 cos A cos B  2(1  cos A cos B cos C )  VP  ĐPCM.
c)
VT  2sin  A  B  cos  A  B   2sin C cos C
Vì A  B  C    cos C   cos  A  B  ,sin  A  B   sin C
nên

VT  2 sin C cos  A  B   2 sin C cos  A  B   2 sin C  cos  A  B   cos  A  B  
 2 sin C .  2 sin A sin   B    4 sin A sin B sin C  VP  ĐPCM.
Ví dụ 2: Chứng minh trong mọi tam giác ABC không vuông ta đều có:
a) tan A  tan B  tan C  tan A.tan B.tan C
b) cot A.cot B  cot B.cot C  cot C.cot A  1
Lời giải
a) Đẳng thức tương đương với tan A  tan B  tan A.tan B.tan C  tan C
 tan A  tan B  tan C  tan A tan B  1 *

Do tam giác $ABC$ không vuông nên A  B 
2
sin A sin B sin A sin B  cos A cos B cos  A  B 
 tan A tan B  1  1   0
cos A cos B cos A cos B cos A cos B
tan A  tan B tan A  tan B
Suy ra *   tan C    tan C  tan  A  B    tan C
tan A tan B  1 1  tan A tan B
Đẳng thức cuối đúng vì A  B  C    ĐPCM.
b) Vì A  B  C    cot  A  B    cot C

Theo công thức cộng ta có:
1
1
1 1  tan A tan B cot A cot B  cot A cot B  1
cot  A  B    
tan  A  B  tan A  tan B 1

1 cot A  cot B
cot A cot B
cot A cot B  1
Suy ra   cot C  cot A cot B  1   cot C  cot A  cot B 
cot A  cot B
Hay cot A.cot B  cot B.cot C  cot C.cot A  1 ĐPCM.
3
a) cos A  cos B  cos C 
2
3 3
b) sin A  sin B  sin C 
3
c) tan A tan B tan C  3 3 với ABC là tam giác nhọn.
.Lời giải
A B A B
a) Ta có cos A  cos B  cos C  2 cos cos  cos C
2 2
A B  C A B C
Vì   nên cos  sin
2 2 2 2 2

C
Mặt khác cos C  1  2 sin 2 do đó
2
C A B C  C C A B 1 
cos A  cos B  cos C  2sin cos  1  2 sin 2  2  sin 2  sin cos  
2 2 2  2 2 2 2
 C C 1 A B 1 A B  1 2 A B
 2  sin 2  2sin . cos  cos 2   1  cos
 2 2 2 2 4 2  2 2
2
 C 1 A B  1 2 A B
 2  sin  cos   1  cos
 2 2 2  2 2
A B A B
Vì cos  1  cos 2  1 nên
2 2
1 3
cos A  cos B  cos C  1    ĐPCM.
2 2
b) Trước tiên ta chứng minh bổ đề sau:
sin x  sin y x y
Nếu 0  x   , 0  y   thì  sin .
2 2
x y x y x y
Thật vậy, do 0     sin  0 và cos  1 nên
2 2 2
sin x  sin y x y x y x y
 sin cos  sin
2 2 2 2

 
sin C  sin C
sin A  sin B A B 3  sin 3
Áp dụng bổ đề ta có:  sin ,
2 2 2 2
    
sin C  sin C  C 
sin A  sin B 3  sin A  B  sin 3  2sin 1 A  B 3 
Suy ra      2sin
2 2 2 2 2 2 2  3
 
 3 3
Do đó sin A  sin B  sin C  3sin hay sin A  sin B  sin C  ĐPCM.
3 3
c) Vì ABC là tam giác nhọn nên tan A  0, tan B  0, tan C  0 .
Áp dụng bất đẳng thức Cauchy ta có tan A  tan B  tan C  3 3 tan A.tan B. tan C
Theo ví dụ 2 ta có tan A  tan B  tan C  tan A.tan B.tan C nên
tan A tan B tan C  3 3 tan A.tan B.tan C  3 tan A.tan B.tan C  3  tan A tan B tan C   3   0
2
 
2
 3
 tan A tan B tan C   3  tan A tan B tan C  3 3 ĐPCM.

A B C
a) sin A  sin B  sin C  cos  cos  cos
2 2 2

A B C
b) cos A cos B cosC  sin sin sin
2 2 2
A B C
c) tan A  tan B  tan C  cot  cot  cot Với tam giác ABC không vuông.
2 2 2
Lời giải
A B C A B A B A B C
a) Vì sin  cos  0 và cos  1 nên sin A  sin B  2 sin cos  2 cos
2 2 2 2 2 2
A B
Hoàn toàn tương tự ta có sin B  sin C  2 cos ,sin C  sin A  2 cos
2 2
Công vế với vế các bất đẳng thức trên và rút gọn ta được
A B C
sin A  sin B  sin C  cos  cos  cos . ĐPCM.
2 2 2
  
b) +TH1: Nếu tam giác ABC tù: không mất tính tổng quát giả sử A  B ,C  suy ra
2 2 2
cos A  0, cos B  0, cos C  0
A B C
cos A cos B cos C  0 . Mà sin sin sin  0 do đó bất đẳng thức luôn đúng.
2 2 2
1
+ TH2: Nếu tam giác ABC nhọn: cos A cos B   cos  A  B   cos  A  B   .
2

1 C
Vì cos  A  B    cos C và cos  A  B   1 nên cos A cos B  1  cos C   sin 2 .
2 2
A B
Chứng minh tương tự ta có cos B cos C  sin 2 , cos C cos A  sin 2 .
2 2
Do các vế đều không âm nên nhân vế với vế các bất đẳng thức trên ta được
C A B
 cos A cos B  cos B cos C  cos C cos A  sin 2 sin 2 sin 2
2 2 2
A B C
 cos A cos B cos C  sin sin sin ĐPCM.
2 2 2
sin  A  B  2 sin  A  B 
c) Ta có tan A  tan B  
cos A cos B cos  A  B   cos  A  B 
Mà sin  A  B   sin C , cos  A  B    cos C nên
C C
4 sin cos
2sin C 2sin C 2 2  2 cot C
tan A  tan B   
 cos C  cos  A  B  1  cos C 2sin 2
C 2
2
A B
Tương tự ta có tan B  tan C  2 cot , tan C  tan A  2 cot
2 2
Công vế với vế và rút gọn ta được

A B C
tan A  tan B  tan C  cot  cot  cot ĐPCM.
2 2 2
Nhận xét:
+ Để chứng minh x  y  z  a  b  c ta có thể đi chứng minh x  y  2 a (hoặc 2b , 2 c ) rồi xây
dựng bất đẳng thức tương tự. Cộng vế với vế suy ra đpcm.
+ Để chứng minh xyz  abc với x , y , z , a , b , c không âm ta đi chứng minh xy  a 2 (hoặc b2 , c 2 ) rồi
xây dựng bất đẳng thức tương tự. nhân vế với vế suy ra đpcm.
3
a) sin A  sin B  sin C  3
2
 1   1   1    2 3
b)  1  .1  .  1   1  
 sin A   sin B   sin C   3 
Lời giải
a) Áp dụng bất đẳng thức x  y  2 x 2  y 2   với mọi x, y không âm ta có
A B A B A B
sin A  sin B  2  sin A  sin B   2.2sin cos  2 sin
2 2 2

 1 
Tương tự ta có sin C  sin  2 sin  C  
3 2 3
  A B 1  
Công vế với vế ta được sin A  sin B  sin C  sin  2  sin  sin  C   
3  2 2 3  

A B 1   A B 1       
Mà sin  sin  C    2 sin    C     2 sin     2 sin
2 2 3  2 2 3  2 6 3
 
Suy ra sin A  sin B  sin C  sin  4 sin
3 3
 3
Hay sin A  sin B  sin C  3 sin 3 ĐPCM.
3 2
 1  1  1 1 1
b) Ta có  1   . 1    1   .
 sin A   sin B  sin A sin B sin A sin B
1 1 4
Áp dụng bất đẳng thức   với mọi x, y dương ta có
x y x y
1 1 4 4 2
   
sin A sin B sin A  sin B 2 sin A sin B sin A sin B
2
 1  1  2 1  1 
Do đó 1   . 1    1   1  
 sin A   sin B  sin A sin B sin A sin B  sin A sin B 

Mặt khác
1 1
sin A sin B   cos  A  B   cos  A  B    cos  A  B   cos  A  B  
2 2
cos  A  B   1 A B
  sin 2
2 2
2
 
 1  1   1 
Nên 1   .1    1   (1)
 sin A   sin B   sin A  B 
 2 
2
   
 1  1   1 
Tương tự ta có 1   .1    1   (2)
 sin C   sin    1   
sin  C   
 3    2 3 
Nhân vế với vế của (1) và (2) ta được

2 2
     
 1  1  1  1   1   1 
1   . 1   .1   . 1    1   1  
 sin A   sin B   sin C   sin    sin A  B   sin 1  C    
  
 3   2   2 3  
2
     2

    
 1   1  1 
Ta lại có 1   1  
  1   1  1 
A B  1   1  A B 1     
 sin 
 sin  C     sin    C      sin 
 2  2 3   2 2 2 3    3 
4
   
 1  1  1  1   1 
Suy ra 1   .1   . 1   . 1    1  
 sin A   sin B   sin C   sin    sin  
 3   3 
3
  3
 1  1  1   1   2 
Hay 1   . 1   .1    1    1   ĐPCM.
 sin A   sin B   sin C   sin    3 
 3 
Nhận xét: Cho tam giác ABC và hàm số f
   A B 
 Để chứng minh f  A   f  B   f  C   3 f   . Ta đi chứng minh f  A   f  B   2 f  
3  2 

  
  C 3 
khi đó f  C   f    2 f   từ đó suy ra
3  2 
 
   
    A B  C 3   
f  A  f  B   f  C   f    2  f   f   4 f  
3   2   2  3
  

 
Do đó f  A   f  B   f  C   3 f   .
3
   A B 
 Để chứng minh f  A  f  B  f  C   f 3   . Ta đi chứng minh f  A  f  B   f 2  
3  2 
  
 C 
  3
khi đó f  C  f    f 2   từ đó suy ra
3
   2 
 
  
 C 
   A  B  2 3 4  
f  A f  B  f  C  f    f 2  f   f  
3  2   2  3
 
 

Do đó f  A  f  B  f  C   f 3   .
3
A B C
Ví dụ 6: Cho tam giác $ABC$ thỏa mãn cos cos( B  C )  cos A cos 0.
2 2
Chứng minh rằng cos 2B  cos 2C  1 .
Lời giải
Từ giả thiết ta có
A 2 BC  B C  2 A 
cos  2 cos  1  cos  2 cos  1  0
2 2  2  2 
A B C  B C A  A B C 
 2 cos cos  cos  cos    cos  cos 0
2 2  2 2  2 2 
 A B  C  A BC 
  cos  cos   2 cos cos  1  0 (1)
 2 2  2 2 
A  A  BC  B C BC  A A BC
Vì 0    cos  0 ,     cos  0 và    cos  sin
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B C BC B C
nên (1)  2 cos cos  1  0  2sin cos  1  sin B  sin C  1
2 2 2 2
2 2
2 2  x  y 2 2  sin B  sin C  1
Áp dụng bất đẳng thức x  y  suy ra sin B  sin C  
2 2 2

1
Do đó cos 2 y  cos 2 z  2  2  sin 2 y  sin 2 z   2  2.  1 ĐPCM.
2
Ví dụ 7: Chứng minh rằng trong tam giác ABC ta luôn có
A B B C C A 3 3
sin cos  sin cos  sin cos 
2 2 2 2 2 2 4
Lời giải
 A B C
Do A, B ,C bình đẳng nên không mất tính tổng quát giả sử A  B  C     0
2 2 2 2
A B C A B C
Suy ra sin  sin  sin  0,cos  cos  cos  0
2 2 2 2 2 2
 A B  B C
  sin  sin   cos  cos   0
 2 2  2 2
A B A C B B B C
 sin cos  sin cos  sin cos  sin cos  0
2 2 2 2 2 2 2 2
A B B C A C B B
 sin cos  sin cos  sin cos  sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2
A B B C C A A C C A B B
Do đó sin cos  sin cos  sin cos  sin cos  sin cos  sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A C C A B B A C B B B B B

Mà sin cos  sin cos  sin cos  sin     sin cos  cos  sin cos (1)
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Áp dụng bất đẳng thức côsi ta có:
B 3 3 B B B B B B B B
cos2   2 cos2  3 cos , 3sin 2  cos2  2 3sin 2 cos2  2 3 sin cos
2 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2
 B 3  B B B B B
Suy ra 2  cos 2     3sin 2  cos 2   2 3 cos  2 3 sin cos
 2 4  2 2 2 2 2
 B B B 3  B B 9
Hay 2 3  cos  sin cos    3  sin 2  cos 2  
 2 2 2 2  2 2 2
B B B 3 3
 cos  sin cos  (2)
2 2 2 4
A B B C C A 3 3
Từ (1) và (2) ta có sin cos  sin cos  sin cos  ĐPCM.
2 2 2 2 2 2 4
Bài 1.7. Sử dụng 15  45  30 , hãy tính các giá trị lượng giác của góc 15 .
Lời giải

sin15  sin 45  30  sin45 cos30  cos45 sin30

 
2 3 2 1 6 2
    
2 2 2 2 4
cos15  cos 45  30  cos45 cos30  sin45 sin30
 
 
 
2 3 2 1 6 2
     .
2 2 2 2 4
3
1
tan45  tan30 3  2 3
tan15  tan 45  30 
  
1  tan45  tan30 3
1  1
3
1 1
cot15  
  2 3
tan15 2  3
Bài 1.8. Tính:
  1 
a) cos  a   , biết sina  và  a   ;
 6 3 2
  1 3
b) tan  a   , biết cosa a   và   a  .
 4 3 2
Lời giải

a) Vì  a   nên cosa  0 .

2
Mặt khác, từ sin 2a  cos2a  1 suy ra
2
2  1  6
cosa   1  sin a   1     3 .
 3
   
Ta có: cos  a    cosacos  sinasin
 6 6 6
 6  3 1 1  6 1 3 3 2
         .
 3  2 3 2 2 3 6
3 sina
b) Vì   a  nên sina  0 , do đó tana  0.
2 cosa
1
Mặt khác từ 1  tan 2 a 
cos 2 a
1 1
Suy ra tana  2
1  2
1  2 2 .
cos a  1
 
 3

tana  tan
  4  2 2 1  9  4 2 .
Ta có: tan  a   
 4  1  tanatan  1  2 2 1 7
4

Bài 1.9. Tính sin 2a,cos2a, tan2a , biết:

1  1  3
a) sina  và  a   ; b) sina  cos a  và  a  .
3 2 2 2 4
Lời giải

a) Vì  a   nên cosa  0 .
2
Mặt khác, từ sin 2 a  cos2 a  1 suy ra
2
1 2 2
cosa   1  sin 2 a   1      .
3 3
1  2 2 4 2
Ta có sin2a  2sinacosa  2        .
3  3  9
2
1 7
cos2a  1  2sin 2 a  1  2     .
3 9
4 2

sin2a 9 4 2.
tan2a  
cos2a 7 7
9
2
1 1
b) Ta có: (sina  cosa)     sin 2 a  cos 2 a  2sinacosa 
2

2 4
1 3
 1  sin2a   sin2a   .
4 4
 3 3
Vì a nên   2a  , do đó cos2a  0 . Mặt khác từ sin 2  2a   cos 2  2a   1
2 4 2
2
 3 7
Suy ra cos2a   1  sin 2  2a    1       .
 4 4
3

sin2a 3 3 7
Do đó, tan2a   4   .
cos2a 7 7 7

4
Bài 1.10. Tính giá trị của các biểu thức sau:
   
sin cos  sin cos
15 10 10 15 ;    
a) A  b) B  sin cos cos cos .
2  2  32 32 16 8
cos cos  sin  sin
15 5 15 5
Lời giải
a) Ta có:

       
sin cos  sin cos sin cos  cos sin
A 15 10 10 15  15 10 15 10
2  2  2  2 
cos cos  sin sin cos cos  sin sin
15 5 15 5 15 5 15 5
  
sin    sin  1
  15 10   6  2 1
 2   cos  1
cos   
 15 5  3 2
b) Ta có:
  1  
   
B  sin cos cos cos
   2sin cos  cos cos
32 32 16 8 2 32 32  16 8
1      1   
 sin  2   cos cos  sin cos cos
2  32  16 8 2 16 16 8
1    1   1  
  2sin cos cos  sin cos   2sin cos
4 16 16 8 4 8 8 8 8 8
1  1 2 2
 sin   
8 4 8 2 16
Bài 1.11. Chứng minh đẳng thức sau:
sin  a  b  sin  a  b   sin 2 a  sin 2b  cos 2b  cos 2 a

Lời giải
1
Ta có: sin  a  b  sin  a  b   cos  a  b  a  b   cos  a  b  a  b  
2
1 1

2
  
 cos2b  cos2a    2cos 2b  1  2cos 2 a  1   cos 2b  cos 2 a.
2

Vậy sin  a  b  sin  a  b   cos 2b  cos 2 a 1 .
Lại có, cos2b  cos2a  1  2sin 2b   1  2sin 2 a   2  sin 2 a  sin 2b 

1 1
Do đó,
2 2

cos2b  cos2a    2 sin 2 a  sin 2b  sin 2 a  sin 2b . 
Vậy sin  a  b  sin  a  b   sin 2 a  sin 2b  2  .
Từ (1) và (2), suy ra sin  a  b  sin  a  b   sin 2 a  sin 2b  cos 2b  cos 2 a
(đpcm).
Bài 1.12. Cho tam giác ABC có Bˆ  75 ; Cˆ  45 và a  BC  12 cm .

1
a) Sử dụng công thức S  absinC và định lí sin, hãy chứng minh diện tích của tam giác ABC
2
cho bởi công thức
a 2sinBsinC
S
2sinA

b) Sử dụng kết quả ở câu a và công thức biến đổi tích thành tổng, hãy tính diện tích S của tam
giác ABC .
Lời giải
a b c
a) Định lí sin trong tam giác ABC với BC  a, AC  b và AB  c là:  
sinA sinB sinC
asinB
Từ đó suy ra b  .
sinA
1 1 asinB a 2sinBsinC
Diện tích tam giác ABC là S  absinC  a   sinC  .
2 2 sinA 2sinA
a 2sinBsinC
Vậy S  (đpcm).
2sinA
b) Ta có: Aˆ  Bˆ  Cˆ  180 (định lí tổng ba góc trong tam giác ABC ).
 
 Aˆ  180  Bˆ  Cˆ  180   75  45   60 .
a 2sinBsinC 12 2 sin75 sin45

Ta có: S  
2sinA 2sin60
1
144   cos  75  45   cos  75  45  
 2 
3
2
2
 3  1 
72   

 
72  cos30  cos120  2  2 
    36  12 3 .
3 3
Vậy diện tích của tam giác ABC là S  36  12 3 (đvdt).
Bài 1.13. Trong Vật lí, phương trình tổng quát của một vật dao động điều hoà cho bởi công
thức x  t   Acos t    , trong đó t là thời điểm (tính bằng giây), x  t  là li độ của vật tại thời
điêm t, A là biên độ dao động ( A  0) và     ;   là pha ban đầu của dao động.
Xét hai dao động điều hoà có phương trình:
 
x1  t   2cos  t    cm  ,
3 6
 
x2  t   2cos  t    cm  .
3 3
Tìm dao động tổng hợp x  t   x1  t   x2  t  và sử dụng công thức biến đổi tổng thành tích để
tìm biên độ và pha ban đầu của dao động tổng hợp này.
Lời giải
Dao động tổng hợp x  t   x1  t   x2  t 
   
Suy ra x  t   2cos  t    2cos  t   (cm).
3 6 3 3

   
Ta có: 2cos  t    2cos  t  
3 6 3 3
     
 2 cos  t    cos  t   
 3 6 3 3 
           
 t   t    t   t  
3 6 3 3 3 6 3 3
 2.2cos  cos 
2 2
       2   
 4cos  t   cos  4cos  t     2 2cos  t   .
 6 12  4  6 12  2  6 12 
  
Vậy dạo động tổng hợp có phương trình là x  t   2 2cos  t   với biên độ A  2 2 và pha
 6 12 

ban đầu là    .
12
Câu 1: Rút gọn biểu thức M  cos 4 15 o  sin 4 15 o.

3 1
A. M  1. B. M  . C. M  . D. M  0.
2 4
Lời giải
Chọn B

2 2
Ta có M  cos 4 15o  sin 4 15o   cos 2 15o    sin 2 15o 
  cos 2 15o  sin 2 15o  cos 2 15o  sin 2 15o 
3
 cos 2 15o  sin 2 15o  cos  2.15o   cos 30o  .
2
Câu 2: Tính giá trị của biểu thức M  cos 4 15 0  sin 4 15 0  cos 2 15 0  sin 2 15 0.
1 1
A. M  3. B. M  . C. M  . D. M  0.
2 4
Lời giải
Chọn A
Áp dụng công thức nhân đôi cos 2 a  sin 2 a  cos 2 a .
Ta có M   cos 4 15o  sin 4 15o    cos 2 15o  sin 2 15o  .
  cos 2 15o  sin 2 15o  cos 2 15o  sin 2 15o    cos 2 15o  sin 2 15o  .
  cos 2 15o  sin 2 15o    cos 2 15o  sin 2 15o   cos 30o  cos 30o  3.
Câu 3: Tính giá trị của biểu thức M  cos 6 15 o  sin 6 15 o.

1 1 15 3
A. M  1. B. M  . C. M  . D. M  .
2 4 32
Lời giải

Chọn D
Ta có
cos 6   sin 6    cos 2   sin 2   cos 4   cos 2  .sin 2   sin 4  
2
 cos 2 .  cos 2   sin 2    cos 2  .sin 2  
 
 1 
 cos 2 .  1  sin 2 2  .
 4 
 1  3  1 1  15 3
Vậy M  cos 30o. 1  sin 2 30o   . 1  .   .
 4  2  4 4 32
   
Câu 4: Giá trị của biểu thức cos cos  sin sin là
30 5 30 5
3 3 3 1
A. . B.  . C. . D. .
2 2 4 2
Lời giải
Chọn A
        3
Ta có cos cos  sin sin  cos     cos     .
30 5 30 5  30 5   6 2
5   5
cos  sin cos sin

Câu 5: Giá trị của biểu thức P  18 9 9 18 là
   
cos cos  sin sin
4 12 4 12
1 2 3
A. 1. B. . C. . D. .
2 2 2
Lời giải
Chọn A
sin a.cos b  cos a.sin b  sin  a  b 
Áp dụng công thức  .
cos a.cos b  sin a.sin b  cos  a  b 
5   5  5    1
Khi đó sin cos  sin cos  sin     sin  .
18 9 9 18  18 9  6 2
        1 1 1
Và cos cos  sin sin  cos     cos  . Vậy P  :  1.
4 12 4 12  4 12  3 2 2 2
tan 2250  cot 810.cot 690

Câu 6: Giá trị đúng của biểu thức bằng
cot 2610  tan 2010
1 1
A. . B.  . C. 3. D.  3.
3 3
Lời giải
Chọn C

Ta có :
tan 2250  cot 810.cot 690 tan 1800  450   tan 90.cot 690
 .
cot 2610  tan 2010 cot 1800  810   tan 1800  210 
1  tan 90. tan 210 1 1

    3.
tan  9  21  tan 30
0 0 0 0 0
tan 9  tan 21
 5 7 11
Câu 7: Giá trị của biểu thức M  sin sin sin sin bằng
24 24 24 24
1 1 1 1
A. . B. . C. . D. .
2 4 8 16
Lời giải
Chọn D
7 5 11 
Ta có sin  cos và sin  cos .
24 24 24 24
 5 5  1     5 5 
Do đó M  sin sin cos cos  .  2.sin .cos  .  2.sin .cos 
24 24 24 24 4  24 24   24 24 
1  5 1 1  6  1  1 1
 .sin .sin  .  cos  cos   .  0    .
4 12 12 4 2  12 3 8  2  16
    

Câu 8: Giá trị của biểu thức A  sin .cos .cos .cos .cos là
48 48 24 12 6
1 3 3 3
A. . B. . C. . D. .
32 8 16 32
Lời giải
Chọn D
Áp dụng công thức sin 2 a  2.sin a.cos a , ta có
     1    
A  sin .cos .cos .cos .cos  .sin .cos .cos .cos
48 48 24 12 6 2 24 24 12 6
1    1   1  3
 .sin .cos .cos  .sin .cos  .sin  .
4 12 12 6 8 6 6 16 3 32
Câu 9: Tính giá trị của biểu thức M  cos10 0 cos 20 0 cos 40 0 cos 80 0.
1 1 1 1
A. M  cos100 . B. M  cos100 . C. M  cos100 . D. M  cos100 .
16 2 4 8
Lời giải
Chọn D
Vì sin10 0  0 nên suy ra
16sin100 cos100 cos 200 cos 400 cos800 8sin 200 cos 200 cos 400 cos800
M  
16sin100 16 sin100

4sin 400 cos 400 cos800 2sin 800 cos 800 sin1600
M    .
16sin100 16sin100 16sin100
sin 200 2sin100 cos100 1
M  0
 0
 cos100 .
16sin10 16sin10 8
2 4 6
Câu 10: Tính giá trị của biểu thức M  cos  cos  cos .
7 7 7
1
A. M  0 . B. M   . C. M  1 . D. M  2 .
2
Lời giải
Chọn B
ab a b
Áp dụng công thức sin a  sin b  2.cos .sin .
2 2
 2  4  6 
Ta có 2 sin .M  2.cos .sin  2.cos .sin  2.cos .sin
7 7 7 7 7 7 7
3  5 3 7 5  
 sin  sin  sin  sin  sin  sin   sin  sin    sin .
7 7 7 7 7 7 7 7
1
Vậy giá trị biểu thức M   .
2
Câu 11: Công thức nào sau đây sai?

A. cos  a  b   sin a sin b  cos a cos b. B. cos  a  b   sin a sin b  cos a cos b.
C. sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b. D. sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b.
Lời giải
Chọn B
Ta có cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b .
Câu 12: Khẳng định nào sau đây đúng?

A. sin  2018a   2018sin a.cos a.
B. sin  2018a   2018sin 1009a  .cos 1009a  .
C. sin  2018a   2sin a cos a.
D. sin  2018a   2sin 1009a  .cos 1009a  .
Lời giải
Chọn D
Áp dụng công thức sin 2  2sin  .cos  ta được
sin  2018a   2sin 1009a  .cos 1009a  .
Câu 13: Khẳng định nào sai trong các khẳng định sau?
A. cos 6 a  cos 2 3a  sin 2 3a. B. cos 6 a  1  2 sin 2 3a.

C. cos 6 a  1  6 sin 2 a. D. cos 6 a  2 cos 2 3a  1.

Lời giải
Chọn C
Áp dụng công thức cos 2  cos 2   sin 2   2 cos 2   1  1  2 sin 2  , ta được
cos 6 a  cos 2 3a  sin 2 3a  2 cos 2 3a  1  1  2 sin 2 3a .
1  cos 2 x 1  cos 2 x
A. sin 2 x  . B. cos 2 x  .
2 2
x x
C. sin x  2sin cos . D. cos 3 x  cos 3 x  sin 3 x.
2 2
Lời giải
Chọn D
Ta có cos 3 x  4 cos 3 x  3 cos x .
Câu 15: Khẳng định nào đúng trong các khẳng định sau?
   
A. sin a  cos a  2 sin  a   . B. sin a  cos a  2 sin  a   .
 4  4
   
C. sin a  cos a   2 sin  a   . D. sin a  cos a   2 sin  a   .
 4  4

Lời giải
Chọn B
Câu 16: Có bao nhiêu đẳng thức dưới đây là đồng nhất thức?
   
1) cos x  sin x  2 sin  x   . 2) cos x  sin x  2 cos  x   .
 4  4
   
3) cos x  sin x  2 sin  x   . 4) cos x  sin x  2 sin   x  .
 4 4 
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
Lời giải
Chọn B
       
Ta có cos x  sin x  2 cos  x    2 cos     x    2 sin   x  .
 4 2  4  4 
Câu 17: Công thức nào sau đây đúng?

A. cos 3a  3 cos a  4 cos 3 a. B. cos 3a  4 cos 3 a  3 cos a.
C. cos 3a  3 cos 3 a  4 cos a. D. cos 3a  4 cos a  3 cos 3 a.
Lời giải
Chọn B


A. sin 3a  3sin a  4 sin 3 a. B. sin 3a  4 sin 3 a  3 sin a.
C. sin 3a  3sin 3 a  4 sin a. D. sin 3a  4 sin a  3 sin 3 a.
Lời giải
Chọn A
Câu 19: Nếu cos  a  b   0 thì khẳng định nào sau đây đúng?
A. sin  a  2b   sin a . B. sin  a  2b   sin b .
C. sin  a  2b   cos a . D. sin  a  2b   cos b .
Lời giải
Chọn D
 
Ta có : cos  a  b   0  a  b   k   a  b   k .
2 2
  
 sin  a  2b   sin  b  2b   k   cos  b  k   cos b .
 2 
Câu 20: Nếu sin  a  b   0 thì khẳng định nào sau đây đúng?
A. cos  a  2b   sin a . B.

cos  a  2b   sin b .
C. cos  a  2b   cos a . D.
cos  a  2b   cos b .
Lời giải
Chọn D
Ta có sin  a  b   0  a  b  k  a  b  k .
 cos  a  2b   cos  b  2b  k   cos  b  k   cos b .
Câu 21: Rút gọn M  sin  x  y  cos y  cos  x  y  sin y.
A. M  cos x. B. M  sin x.
C. M  sin x cos 2 y. D. M  cos x cos 2 y.
Lời giải
Chọn A
Áp dụng công thức sin  a  b   sin a cos b  sin b cos a , ta được
M  sin  x  y  cos y  cos  x  y  sin y  sin  x  y   y   sin x.
Câu 22: Rút gọn M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b  .

A. M  1  2 cos 2 a. B. M  1  2 sin 2 a. C. M  cos 4a. D. M  sin 4a.

Lời giải
Chọn B
Áp dụng công thức cos x cos y  sin x sin y  cos  x  y  , ta được
M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b   cos  a  b  a  b   cos 2a  1  2sin 2 a.
Câu 23: Rút gọn M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b  .

A. M  1  2 sin 2 b. B. M  1  2 sin 2 b. C. M  cos 4b. D. M  sin 4b.
Lời giải
Chọn A
Áp dụng công thức cos x cos y  sin x sin y  cos  x  y  , ta được
M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b 
 cos  a  b  (a  b)   cos 2b  1  2sin 2 b.
Câu 24: Giá trị nào sau đây của x thỏa mãn sin 2 x.sin 3x  cos 2 x.cos3x ?
A. 18. B. 30. C. 36. D. 45.
Lời giải
Chọn A

Áp dụng công thức cos a.cos b  sin a.sin b  cos  a  b  , ta được
sin 2 x.sin 3x  cos 2 x.cos3x  cos 2 x.cos3x  sin 2 x.sin 3x  0

  
 cos 5 x  0  5 x   k  x  k .
2 10 5
Câu 25: Đẳng thức nào sau đây đúng:

sin  b  a  1
A. cot a  cot b  . B. cos 2 a  1  cos 2a  .
sin a.sin b 2
1 sin  a  b 
C. sin  a  b   sin 2  a  b  . D. tan  a  b   .
2 cos a.cos b
Lời giải
Chọn B
Xét các đáp án:
 Đáp án A.
cos a cos b cos a.sin b  sin a.cos b sin  a  b 
Ta có cot a  cot b     .
sin a sin b sin a.sin b sin a.sin b
 Đáp án B.
1
Ta có cos 2a  2 cos 2 a  1  cos 2 a  1  cos 2a  .
2
Câu 26: Chọn công thức đúng trong các công thức sau:

1 ab a b
A. sin a.sin b    cos  a  b   cos  a  b   . B. sin a  sin b  2sin .cos .
2 2 2
2 tan a
C. tan 2a  . D. cos 2 a  sin 2 a  cos 2 a.
1  tan a
Lời giải
Chọn B
   
Câu 27: Rút gọn M  cos  x    cos  x   .
 4  4
A. M  2 sin x. B. M   2 sin x. C. M  2 cos x. D. M   2 cos x.
Lời giải
Chọn B
ab a b
Áp dụng công thức cos a  cos b  2 sin .sin , ta được
2 2
       
 x x   x 4 x 4 
    4 4
M  cos  x    cos  x    2 sin   . sin  
 4  4  2   2 

 2 sin x.sin   2 sin x.
4
4 5

Câu 28: Tam giác ABC có cos A  và cos B  . Khi đó cosC bằng
5 13
56 56 16 33
A. . B.  . C. . D. .
65 65 65 65
Lời giải
Chọn C
Ta có :
 4  3
cos A  5 sin A  5
  . Mà A  B  C  180 , do đó
cos B  5 sin B  12
 13  13
cos C  cos 180   A  B     cos  A  B 
 4 5 3 12  16
   cos A.cos B  sin A.sin B     .  .   .
 5 13 5 13  65
1 1 1
Câu 29: Cho A, B , C là ba góc nhọn thỏa mãn tan A  , tan B  , tan C  . Tổng A  B  C
2 5 8
bằng
   
A. . B. . C. . D. .
6 5 4 3
Lời giải

Chọn C
1 1

tan A  tan B 7
Ta có tan  A  B    2 5 
1  tan A. tan B 1  1 . 1 9
2 5
7 1
tan  A  B   tan C 
 tan  A  B  C    9 8 1
1  tan  A  B  .tan C 1  . 1
7
9 8

 A BC  .
4
Câu 30: Cho A, B , C là các góc của tam giác ABC . Khi đó P  sin A  sin B  sin C tương đương
với:
A B C A B C
A. P  4 cos cos cos . B. P  4sin sin sin .
2 2 2 2 2 2
A B C A B C
C. P  2 cos cos cos . D. P  2 cos cos cos .
2 2 2 2 2 2
Lời giải
Chọn A
 A B  C  A B C

 2  2  2 sin 2  cos 2
Do  
 .
C    A  B sin C  cos A  B
 2 2 2  2 2
Áp dụng, ta được
A B A B C C
P   sin A  sin B   sin C  2sin cos  2 sin cos
2 2 2 2
C A B A B C
 2 cos cos  2 cos cos
2 2 2 2
C A B A B  C A B
 2 cos  cos  cos   4 cos cos cos .
2 2 2  2 2 2
Câu 31: Cho A, B , C là các góc của tam giác ABC .

A B B C C A
Khi đó P  tan .tan  tan .tan  tan . tan tương đương với:
2 2 2 2 2 2
A. P  1. B. P  1.
2
 A B C
C. P   tan . tan .tan  . D. Đáp án khác.
 2 2 2
Lời giải
Chọn A

CB  A
Do A  B  C     
2 2 2
C B
tan
 tan
C  B   A 2 2  cot A  1
 tan    tan    
 2   2 2  1  tan tan B
C 2 tan A
2 2 2
A C B C B
 tan  tan  tan   tan .tan  1
2 2 2 2 2
A B B C C A
 tan .tan  tan .tan  tan .tan  1 .
2 2 2 2 2 2
sin B
Câu 32: Trong ABC , nếu  2 cos A thì ABC là tam giác có tính chất nào sau đây?
sin C
A. Cân tại B. B. Cân tại A. C. Cân tại C. D. Vuông tại B.
Lời giải
Chọn A
sin B
Ta có  2 cos A  sin B  2sin C.cos A.  sin  C  A   sin  C  A 
sin C
Mặt khác A  B  C    B     A  C   sin B  sin  A  C  .
Do đó, ta được sin  C  A  0  A  C .

tan A sin 2 A
Câu 33: Trong ABC , nếu  thì ABC là tam giác gì?
tan C sin 2 C
A. Tam giác vuông. B. Tam giác cân.
C. Tam giác đều. D. Tam giác vuông hoặc cân.
Lời giải
Chọn D
tan A sin 2 A sin A cos C sin 2 A
Ta có     sin 2C  sin 2 A
tan C sin 2 C cos A sin C sin 2 C
 CA
 2C  2 A
  .
 2C    2 A  A  C 
 2
 4
Câu 34: Cho góc  thỏa mãn     và sin   . Tính P  sin 2     .
2 5
24 24 12 12
A. P   . B. P  . C. P   . D. P  .
25 25 25 25
Lời giải
Chọn A
Ta có P  sin 2      sin  2  2   sin 2  2sin  cos  .

3
Từ hệ thức sin 2   cos 2   1 , suy ra cos    1  sin 2    .
5
 3
Do     nên ta chọn cos    .
2 5
4 3 4  3 24
Thay sin   và cos    vào P , ta được P  2. .      .
5 5 5  5 25
 2 1  sin 2  cos 2
Câu 35: Cho góc  thỏa mãn 0    và sin   . Tính P  .
2 3 sin   cos 
2 5 3 3 2 5
A. P   . B. P  . C. P   . D. P  .
3 2 2 3
Lời giải
Chọn D
2sin  cos   2 cos2  2 cos   sin   cos  
Ta có P    2 cos  .
sin   cos  sin   cos 
5
3
 5 2 5
Do 0    nên ta chọn cos   P 
 .
2 3 3

3 3  
Câu 36: Biết sin       và     . Tính P  sin     .
5 2  6
3 3 4  3 3 43 3
A. P   . B. P  . C. P  . D. P  .
5 5 10 10
Lời giải
Chọn C
3
Ta có   sin      sin  .
5
4
5
3 4
Do     nên ta chọn cos    .
2 5
  3 1 3  3  1  4  4  3 3
Suy ra P  sin      sin   cos        .
 6 2 2 2  5 2 5 10
3    
Câu 37: Cho góc  thỏa mãn sin   . Tính P  sin     sin     .
5  6  6
11 11 7 10
A. P  . B. P   . C. P  . D. P  .
100 100 25 11
Lời giải
Chọn A

1
Áp dụng công thức sin a.sin b  cos  a  b   cos  a  b   , ta được
2
     1  
P  sin     sin       cos  cos 2  .
 6  6  2 3 
2
3 7
Ta có cos 2  1  2 sin   1  2.    .
2
5 25
1  1 7  11
Thay vào P , ta được P      .
2  2 25  100
4
Câu 38: Cho góc  thỏa mãn sin   . Tính P  cos 4 .
5
527 527 524 524
A. P  . B. P   . C. P  . D. P   .
625 625 625 625
Lời giải
Chọn B
2
4 7
Ta có cos 2  1  2 sin 2   1  2.     .
5 25
49 527
Suy ra P  cos 4  2 cos 2 2  1  2. 1   .
625 625
4 3

Câu 39: Cho góc  thỏa mãn sin 2   và     . Tính P  sin   cos  .
5 4
3 3 5 5
A. P  . B. P   . C. P  . D. P   .
5 5 3 3
Lời giải
Chọn A
3 sin   0
Vì     suy ra  nên sin   cos   0 .
4 cos   0
2 4 9 3
Ta có  sin   cos    1  sin 2  1   . Suy ra sin   cos    .
5 5 5
3 3
Do sin   cos   0 nên sin   cos   . Vậy P  .
5 5
2
Câu 40: Cho góc  thỏa mãn sin 2  . Tính P  sin 4   cos 4  .
3
17 7 9
A. P  1. B. P  . C. P  . D. P  .
81 9 7
Lời giải
Chọn C
2
Áp dụng a 4  b 4   a 2  b2   2a 2b 2 .

2 1 7
Ta có P  sin 4   cos 4    sin 2   cos 2    2 sin 2  .cos 2   1  sin 2 2  .
2 9
5 3
Câu 41: Cho góc  thỏa mãn cos   và    2 . Tính P  tan 2 .
13 2
120 119 120 119
A. P   . B. P   . C. P  . D. P  .
119 120 119 120
Lời giải
Chọn C
sin 2 2sin  .cos 
Ta có P  tan 2   .
cos 2 2 cos 2   1
12
Từ hệ thức sin 2   cos 2   1 , suy ra sin    1  cos 2    .
13
3 12
Do    2 nên ta chọn sin    .
2 13
12 5 120
Thay sin    và cos   vào P , ta được P  .
13 13 119
2
Câu 42: Cho góc  thỏa mãn cos 2   . Tính P  1  3sin 2  1  4 cos 2   .
3
21
A. P  12. B. P  . C. P  6. D. P  21.
2

Lời giải
Chọn D
 1  cos 2   1  cos 2  5 3 
Ta có P   1  3.   1  4.     cos 2   1  2 cos 2  .
 2  2  2 2 
2  5  4 7
Thay cos 2   vào P , ta được P    1  1    .
3  2  3 6
3 3  
Câu 43: Cho góc  thỏa mãn cos   và    2 . Tính P  cos     .
4 2 3 
3  21 3  21
A. P  . B. P  .
8 8
3 3 7 3 3 7
C. P  . D. P  .
8 8
Lời giải
Chọn B
    1 3
Ta có P  cos      cos cos   sin sin   cos   sin  .
3  3 3 2 2
7
4

3 7
2 4
7 3 1 3 3  7  3  21
Thay sin    và cos   vào P , ta được P  .  .    .
4 4 2 4 2  4  8
4 3  
Câu 44: Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính P  tan     .
5 2  4
1 1
A. P   . B. P  . C. P  7. D. P  7.
7 7
Lời giải
Chọn A
   tan   1
Ta có P  tan      .
 4  1  tan 
3
5
3 3 sin  3
Do     nên ta chọn sin    . Suy ra tan    .
2 5 cos  4
3 1
Thay tan   vào P , ta được P   .
4 7

4    
Câu 45: Cho góc  thỏa mãn cos 2   và    . Tính P  cos  2   .
5 4 2  4
2 2 1 1
A. P  . B. P   . C. P   . D. P  .
10 10 5 5
Lời giải
Chọn B
  2
Ta có P  cos  2     cos 2  sin 2  .
 4 2
3
Từ hệ thức sin 2 2  cos 2 2  1 , suy ra sin 2   1  cos 2 2   .
5
   3
Do     2   nên ta chọn sin 2  .
4 2 2 5
3 4 2
Thay sin 2  và cos 2   vào P , ta được P   .
5 5 10
4 3  3
Câu 46: Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính P  sin .cos .
5 2 2 2
39 49 49 39
A. P   . B. P  . C. P   . D. P  .
50 50 50 50
Lời giải
Chọn D

 3 1 1
Ta có P  sin .cos   sin 2  sin    sin   2 cos   1 .
2 2 2 2
3
5
3 3
Do     nên ta chọn sin    .
2 5
3 4 39
Thay sin    và cos    vào P , ta được P  .
5 5 50
 5   
Câu 47: Cho góc  thỏa mãn cot      2 . Tính P  tan     .
 2   4
1 1
A. P  . B. P   . C. P  3. D. P  4.
2 2
Lời giải
Chọn C

tan   tan
  4  tan   1 .
Ta có P  tan     
 4  1  tan  . tan  1  tan 
4
 5      
Từ giả thiết cot      2  cot  2      2  cot      2  tan   2 .
 2   2  2 

Thay tan   2 vào P , ta được P  3.
Câu 48: Cho góc  thỏa mãn cot   15. Tính P  sin 2 .
11 13 15 17
A. P  . B. P  . C. P  . D. P  .
113 113 113 113
Lời giải
Chọn C
cos 
Ta có cot   15   15  cos   15sin  .
sin 
30 30 30 15
Suy ra P  sin 2  2sin  .cos   30sin 2    2
 2
 .
1 1  cot  1  15 113
sin 2 
  
Câu 49: Cho góc  thỏa mãn cot   3 2 và     . Tính P  tan  cot .
2 2 2
A. P  2 19. B. P  2 19. C. P  19. D. P   19.
Lời giải
Chọn A
   
sin cos sin 2  cos 2
  2  2  2 2  2
Ta có P  tan  cot  .
2 2     sin 
cos sin sin cos
2 2 2 2

1 1
Từ hệ thức 1  cot 2   2
 sin   
 .
sin  19
 1
Do  sin   0 nên ta chọn sin  
      P  2 19.

2 19
4  3   
Câu 50: Cho góc  thỏa mãn tan    và    ; 2  . Tính P  sin  cos .
3  2  2 2
5 5
A. P  5. B. P   5. C. P   . D. P  .
5 5
Lời giải
Chọn C
 3    3 
Ta có P 2  1  sin  . Với    ; 2     ;   .
 2  2  4 
  2
0  sin   
 2 2
Khi đó  , suy ra P  sin  cos  0 .
1  cos    2 2 2
 2 2
1 16
Từ hệ thức sin 2   cos 2   1 , suy ra sin 2   1  cos 2   1  2
 .
1  tan  25
 3  4

Vì    ; 2  nên ta chọn sin    .
 2  5
4 1 5
Thay sin    vào P2 , ta được P 2  . Suy ra P   .
5 5 5
sin 2
Câu 51: Cho góc  thỏa mãn tan   2 . Tính P  .
cos 4  1
10 9 10 9
A. P  . B. P  . C. P   . D. P   .
9 10 9 10
Lời giải
Chọn C
sin 2 sin 2
Ta có P   .
cos 4  1 2 cos 2 2
2t 1 t2
Nhắc lại công thức: Nếu đặt t  tan  thì sin 2  và cos 2  .
1 t2 1 t2
2 tan  4 1  tan 2  3
Do đó sin 2  2
  , cos 2  2
 .
1  tan  5 1  tan  5
4 3 10
Thay sin 2   và cos 2   vào P , ta được P   .
5 5 9
1
Câu 52: Cho góc  thỏa mãn tan   cot   0 và sin   . Tính P  sin 2 .
5

4 6 4 6 2 6 2 6
A. P  . B. P   . C. P  . D. P   .
25 25 25 25
Lời giải
Chọn B
Ta có A  sin 2  2sin  cos  .
1
Từ hệ thức cot 2   1  2
 25  cot 2   24  cot   2 6 .
sin 
Vì tan  , cot  cùng dấu và tan   cot   0 nên tan   0, cot   0 .
2 6
Do đó ta chọn cot   2 6 . Suy ra cos   cot  .sin    .
5
1 2 6 1  2 6 4 6
5 5 5  5  25

Câu 53: Cho góc  thỏa mãn     và sin   2cos   1 . Tính P  sin 2 .
2
24 2 6 24 2 6
A. P  . B. P  . C. P   . D. P   .
25 5 25 5
Lời giải
Chọn C

 sin   0
Với     suy ra  .
2 cos   0
sin   2 cos   1 2
Ta có  2 2
  1  2 cos    cos 2   1
sin   cos   1
 cos   0  loaïi 
 5cos   4 cos   0  
2
.
 cos    4
 5
3
Từ hệ thức sin 2   cos 2   1 , suy ra sin   (do sin   0 ).
5
3  4 24
Vậy P  sin 2  2 sin  .cos   2. .      .
5  5 25
5 3  
Câu 54: Biết sin a  ; cos b  ;  a   ; 0  b  . Hãy tính sin  a  b  .
13 5 2 2
56 63 33
A. . B. . C.  . D. 0.
65 65 65
Lời giải
Chọn C
2
 5  144   12
Ta có cos a  1  sin a  1    
2 2
mà a   ;    cos a   .
 13  169 2  13

2
 3  16   4
Tương tự, ta có sin b  1  cos b  1    
2 2
mà b   0;   sin b  .
5 25  2 5
5 3 12 4 33
Khi đó sin  a  b   sin a.cos b  sin b.cos a  .  .  .
13 5 13 5 65
5   3  
Câu 55: Nếu biết rằng sin         , cos    0     thì giá trị đúng của biểu
13  2  5  2
thức cos     là
16 16 18 18
A. . B.  . C. . D.  .
65 65 65 65
Lời giải
Chọn B
5  25 12
Ta có sin   với     suy ra cos    1   .
13 2 169 13
3  9 4
Tương tự, có cos   với 0    suy ra sin   1   .
5 2 25 5
12 3 5 4 16
Vậy cos      cos  .cos   sin  .sin    .  .  .
13 5 13 5 65
1 1
Câu 56: Cho hai góc nhọn a ; b và biết rằng cos a  ; cos b  . Tính giá trị của biểu thức

3 4
P  cos  a  b  .cos  a  b  .
113 115 117 119
A.  . B.  . C.  . D.  .
144 144 144 144
Lời giải
Chọn D
Ta có P  cos  a  b  .cos  a  b    cos a.cos b  sin a.sin b  cos a.cos b  sin a.sin b 
2 2
  cos a.cos b    sin a.sin b   cos 2 a.cos2 b  1  cos 2 a  . 1  cos 2 b  .
1 1  1  1  119
 .  1   . 1     .
9 16  9   16  144
1 1
Câu 57: Nếu a , b là hai góc nhọn và sin a  ; sin b  thì cos 2  a  b  có giá trị bằng
3 2
72 6 72 6 74 6 74 6
A. . B. . C. . D. .
18 18 18 18
Lời giải
Chọn D

 1
2
2 2
2 
cos a  1  sin a  1    
   3 3
Vì a, b   0;  nên suy ra  .
 2  1
 
2
3
2
cos b  1  sin b  1    
 2 2
2 2 3 1 1 1  2 6
Khi đó cos  a  b   cos a.cos b  sin a.sin b  .  .  .
3 2 3 2 6
2
2
 1  2 6  74 6
Vậy cos 2  a  b   2 cos  a  b   1  2.    1  .
 6  18
 1 3
Câu 58: Cho 0   ,   và thỏa mãn tan   , tan   . Góc    có giá trị bằng
2 7 4
   
A. . B. . C. . D. .
3 4 6 2
Lời giải
Chọn B
1 3

tan   tan  
Ta có tan       7 4  1 suy ra a  b  .
1  tan  .tan  1  1 . 3 4
7 4

3 1
Câu 59: Cho x, y là các góc nhọn và dương thỏa mãn cot x  , cot y  . Tổng x  y bằng
4 7
 3 
A. . B. . C. . D.  .
4 4 3
Lời giải
Chọn B
3 1
. 1
cot x.cot y  1 4 7
Ta có cot  x  y      1.
cot x  cot y 3 1

4 7
 3
Mặt khác 0  x, y  suy ra 0  x  y   . Do đó x  y  .
2 4
Câu 60: Nếu  ,  ,  là ba góc nhọn thỏa mãn tan     .sin   cos  thì
 
A.       . B.       .
4 3
 3
C.       . D.       .
2 4
Lời giải
Chọn C
Ta có tan     .sin   cos   sin     .sin   cos     .cos  .

 cos     .cos   sin     .sin   0  cos        0.


Vậy tổng ba góc       (vì  ,  ,  là ba góc nhọn).
2
1 1
Câu 61: Biết rằng tan a 
2
 0  a  900  và tan b    900  b  1800  thì biểu thức cos  2a  b 
3
có giá trị bằng
10 10 5 5
A.  . B. . C.  . D. .
10 10 5 5
Lời giải
Chọn A
2
1
2 1  
1  tan a 2 3 4
Ta có cos 2a  2
   2  suy ra sin 2a  1  cos 2 2a  .
1  tan a 1 5 5
1  
2
1 1 3
Lại có 1  tan 2 b  2
 cos b    vì 90 0  b  180 0
cos b 2
1  tan b 10
 1  3  1
Mặt khác sin b  tan b.cos b     .    
 3   10  10

3  3  4 1 1
Khi đó cos  2a  b   cos 2a.cos b  sin 2a.sin b  .     .  .
5  10  5 10 10
1
Câu 62: Nếu sin a  cos a 
5
1350  a  1800  thì giá trị của biểu thức tan 2a bằng
20 20 24 24
A.  . B. . C. . D.  .
7 7 7 7
Lời giải
Chọn C
1 2 1 1 24
Ta có sin a  cos a    sin a  cos a    1  sin 2a   sin 2a  .
5 25 25 25
2
 24  7
Khi đó cos 2a  1  sin 2 2a  1     vì 270 0  2 a  360 0.
 25  25
sin 2a 24
Vậy giá trị của biểu thức tan 2a   .
cos 2a 7
Câu 63: Nếu tan  a  b   7, tan  a  b   4 thì giá trị đúng của tan 2a là
11 11 13 13
A.  . B. . C.  . D. .
27 27 27 27
Lời giải
Chọn A

tan  a  b   tan  a  b  74 11

Ta có tan 2 a  tan  a  b    a  b      .
1  tan  a  b  . tan  a  b  1  7.4 27
 
Câu 64: Nếu sin  .cos      sin  với      k ,    l ,  k , l    thì
2 2
A. tan      2cot  . B. tan      2cot  .
C. tan      2 tan  . D. tan      2 tan  .
Lời giải
Chọn D
Ta có sin  .cos      sin   sin        .
 sin  .cos      sin     .cos   cos     .sin  .
sin     sin 
 2 sin  .cos      sin     .cos    2.  2 tan  .
cos     cos 

Câu 65: Nếu       và cot   cot   2 cot  thì cot  .cot  bằng
2
A. 3. B.  3. C. 3. D.  3.
Lời giải
Chọn C

 
Từ giả thiết, ta có              .
2 2
  tan   tan 
Suy ra cot   cot   2 cot   2.cot         2.tan      2.
2  1  tan  . tan 
1 1

tan   tan  cot  cot  cot   cot 
Mặt khác   nên suy ra
1  tan  . tan  1  1 1 cot  .cot   1
.
cot  cot 
cot   cot 
cot   cot   2.  cot  .cot   1  2  cot  .cot   3.
cot  .cot   1
Câu 66: Nếu tan  và tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0  q  1 thì
tan     bằng
p p 2p 2p
A. . B.  . C. . D.  .
q 1 q 1 1 q 1 q
Lời giải
Chọn A
Vì tan  , tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0 nên theo định lí Viet, ta có
 tan   tan    p tan   tan  p
 . Khi đó tan       .
 tan  . tan   q 1  tan  tan  q  1

Câu 67: Nếu tan  ; tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0  p.q  0  . Và cot  ;
cot  là hai nghiệm của phương trình x 2  rx  s  0 thì tích P  rs bằng
p 1 q
A. pq. B. . C. . D. .
q2 pq p2
Lời giải
Chọn B
 tan   tan   p cot   cot   r
Theo định lí Viet, ta có  và  .
 tan  .tan   q cot  .cot   s
 1 1  1 1
Khi đó P  r.s   cot   cot   .cot  .cot      . tan  . tan 
 tan  tan  
tan   tan  p p
 2
 2
. Vậy P  r.s  2 .
 tan  . tan   q q
Câu 68: Nếu tan  và tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0  q  0 thì giá trị biểu
thức P  cos 2      p sin     .cos      q sin 2     bằng:
p
A. p. B. q. C. 1. D. .
q
Lời giải

Chọn C
Vì tan  , tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0 nên theo định lí Viet, ta
 tan   tan   p tan   tan  p
có   tan     
  .
 tan  .tan   q 1  tan  .tan  1  q
Khi đó P  cos 2     . 1  p. tan      q. tan 2      .

2
p  p 
1  p.  q.  
1  p.tan      q.tan 2     1 q  1 q 
  2
1  tan 2      p 
1  
 1 q 
2 2
1  q   p 2 1  q   q. p 2 1  q   p 2  p 2 .q  q. p 2
 2
 2
 1.
1  q   p2 1  q   p2
Câu 69: Rút gọn biểu thức M  tan x  tan y .

sin  x  y 
A. M  tan  x  y  . B. M  .
cos x.cos y
sin  x  y  tan x  tan y
C. M  . D. M  .
cos x.cos y 1  tan x. tan y
Lời giải
Chọn C

sin x sin y sin x cos y  cos x sin y sin  x  y 

Ta có M  tan x  tan y     .
cos x cos y cos x cos y cos x cos y
   
Câu 70: Rút gọn biểu thức M  cos 2      cos 2     .
4  4 
A. M  sin 2 . B. M  cos 2 . C. M   cos 2 . D. M   sin 2 .
Lời giải
Chọn D
       
Vì hai góc     và     phụ nhau nên cos      sin     .
4  4  4  4 
       
Suy ra M  cos 2      cos 2      cos 2      sin 2    
4  4  4  4 
 
 cos   2    sin 2 .
2 
Câu 71: Chọn đẳng thức đúng.

  a  1  sin a   a  1  sin a
A. cos 2     . B. cos 2     .
 4 2 2  4 2 2
  a  1  cos a   a  1  cos a
C. cos 2     . D. cos 2     .
 4 2 2  4 2 2

Lời giải
Chọn A
 
1  cos   a 
  a 
cos 2     2   1  sin  a   1  sin a .
 4 2 2 2 2
sin  y  x 
Câu 72: Gọi M  thì
sin x.sin y
A. M  tan x  tan y. B. M  cot x  cot y
1 1
C. M  cot y  cot x. D. M   .
sin x sin y
Lời giải
Chọn B
Ta có :
sin y.cos x  cos y.sin x sin y.cos x cos y.sin x
M   
sin x.sin y sin x.sin y sin x.sin y
.
cos x cos y
   cot x  cot y
sin x sin y
Câu 73: Gọi M  cos x  cos 2 x  cos3x thì

1 
A. M  2cos 2 x  cos x  1 . B. M  4 cos 2 x.   cos x  .
2 
C. M  cos 2 x  2cos x  1 . D. M  cos 2 x  2cos x  1 .
Lời giải
Chọn D
Ta có: M  cos x  cos 2 x  cos 3x   cos x  cos 3x   cos 2 x
 2cos 2 x.cos x  cos 2 x  cos 2 x  2cos x  1 .
sin 3 x  sin x
Câu 74: Rút gọn biểu thức M  .
2 cos 2 x  1
A. tan 2x B. sin x. C. 2 tan x. D. 2sin x.
Lời giải
Chọn D
sin 3 x  sin x 2 cos 2 x sin x
Ta có:   2 sin x .
2 cos 2 x  1 cos 2 x
1  cos x  cos 2 x  cos 3 x
Câu 75: Rút gọn biểu thức A  .
2 cos 2 x  cos x  1
A. cos x. B. 2cos x  1. C. 2cos x. D. cos x  1.

Lời giải
Chọn C
Ta có: A 
1  cos 2 x    cos x  cos 3x   2 cos2 x  2 cos 2 x cos x
 2 cos 2
x  1  cos x cos x  cos 2 x
2 cos x  cos x  cos 2 x 

  2 cos x.
cos x  cos 2 x
tan   cot 
Câu 76: Rút gọn biểu thức A   cos 2 .
tan   cot 
A. 0. B. 2 cos 2 x. C. 2. D. cos 2 x.
Lời giải
Chọn A
Ta có
sin  cos  sin 2   cos 2 
 2 2
cos  sin   sin  .cos   sin   cos   sin 2   cos 2    cos 2 .
sin  cos  sin 2   cos 2  sin 2   cos 2 

cos  sin  sin  .cos 
Do đó A   cos 2  cos 2  0.
1  sin 4  cos 4
1  sin 4  cos 4

A. sin 2 . B. cos 2 . C. tan 2 . D. cot 2 .

Lời giải
Chọn C
Ta có :
A
1  cos 4   sin 4 
2sin 2 2  2sin 2 cos 2
1  cos 4   sin 4 2 cos 2 2  2sin 2 cos 2
.
2sin 2 (sin 2  cos 2 )
  tan 2
2 cos 2 (sin 2  cos 2 )
3  4 cos 2  cos 4
Câu 78: Biểu thức A  có kết quả rút gọn bằng:
3  4 cos 2  cos 4
A.  tan 4  . B. tan 4  . C.  cot 4  . D. cot 4  .
Lời giải
Chọn B
2
Ta có cos 2  1  2sin 2  ;cos 4  2 cos 2 2  1  2 1  2 sin 2    1 . Do đó:
2
3  4 1  2sin 2    2 1  2sin 2    1 8sin 2 a  8sin 2   8sin 4 
A 2
  tan 4  .
3  4  2 cos 2   1  2  2 cos 2   1  1 8cos 2 a  8cos 2   8cos 4 

 sin 2 2  4sin 4   4sin 2  .cos 2 
Câu 79: Khi   thì biểu thức A  có giá trị bằng:
6 4  sin 2 2  4sin 2 
1 1 1 1
A. . B. . C. . D. .
3 6 9 12
Lời giải
Chọn C
Ta có
sin 2 2  4sin 4   4sin 2  .cos2  4sin 4 
A 
4  sin 2 2  4sin 2  4(1  sin 2  )  4sin 2  .cos2 
sin 4  sin 4 
   tan 4 a.
cos2  (1  sin 2  ) cos4 
4
   1  1
 4
Do đó giá trị của biểu thức A tại   là tan       .
6 6  3 9
sin 2  sin 
1  cos 2  cos 
A. tan  . B. 2 tan  . C. tan 2  tan  . D. tan 2 .
Lời giải
Chọn A

sin 2  sin  sin   2cos  1 sin   2cos  1

Ta có A   =  tan  .
1  cos2  cos 2cos 2  cos cos  2cos  1
1  sin a  cos 2a
sin 2a  cos a
5
A. 1. B. tan  . C. . D. 2 tan  .
2
Lời giải
Chọn B
1  sin a  2 sin 2 a  1 sin a  2 sin a  1 sin a
Ta có A     tan a.
2 sin a.cos a  cos a cos a  2 sin a  1 cos a
x
sin x  sin
Câu 82: Rút gọn biểu thức A  2 được:
x
1  cos x  cos
2
x  
A. tan . B. cot x. C. tan 2   x  . D. sin x.
2 4 
Lời giải
Chọn A
 x x x

Ta có sin x  sin  2.   2 sin cos ,
 2 2 2
 x x
1  cos x  1  cos  2.   2 cos 2
 2 2
x x x sin x  2 cos x  1
2 sin cos  sin  
2 2 2 2 2  x
Do đó A   tan .
x x x x  2
2 cos 2  cos cos  2 cos  1
2 2 2 2 
Câu 83: Rút gọn biểu thức A  sin  .cos 5   sin 5  .cos  .
1 1 3 1
A. sin 2 . B.  sin 4 . C. sin 4 . D. sin 4 .
2 2 4 4
Lời giải
Chọn D
Ta có sin  .cos5   sin 5  .cos   sin  .cos   cos 4   sin 4  
1
 sin 2  cos 2   sin 2   cos 2   sin 2  
2
1 1 1
 sin 2  cos 2   sin 2    sin 2 cos 2  sin 4 .
2 2 4
Câu 84: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  3sin x  2.
A. M  1, m   5. B. M  3, m  1.

C. M  2, m   2. D. M  0, m  2.
Lời giải
Chọn A
Ta có 1  sin x  1  3  3sin x  3    5  3sin x  2  1
M  1
 5  P  1   .
 m  5
 
Câu 85: Cho biểu thức P  2 sin  x    2 . Mệnh đề nào sau đây là đúng?
 3
A. P   4,  x   . B. P  4,  x  .
C. P  0,  x  . D. P  2,  x  .
Lời giải
Chọn C
   
Ta có 1  sin  x    1  2  2 sin  x    2
 3  3
 
 4  2sin  x    2  0  4  P  0.
 3
 
Câu 86: Biểu thức P  sin  x    sin x có tất cả bao nhiêu giá trị nguyên?

 3
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
Lời giải
Chọn C
ab a b
Áp dụng công thức sin a  sin b  2 cos sin , ta có
2 2
      
sin  x    sin x  2 cos  x   sin  cos  x   .
 3  6 6  6
  P
Ta có 1  cos  x    1  1  P  1   P  1;0;1 .
 6
Câu 87: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  sin 2 x  2 cos 2 x.
A. M  3, m  0. B. M  2, m  0. C. M  2, m  1. D. M  3, m  1.
Lời giải
Chọn C
Ta có P  sin 2 x  2 cos 2 x   sin 2 x  cos 2 x   cos 2 x  1  cos 2 x
M  2
Do 1  cos x  1  0  cos 2 x  1  1  1  cos 2 x  2   .
m  1
Câu 88: Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức P  8 sin 2 x  3 cos 2 x

. Tính T  2 M  m 2 .
A. T  1. B. T  2. C. T  112. D. T  130.
Lời giải
Chọn A
Ta có P  8sin 2 x  3cos 2 x  8sin 2 x  3 1  2 sin 2 x   2 sin 2 x  3.
Mà  1  sin x  1  0  sin 2 x  1  3  2 sin 2 x  3  5

M  5
3 P 5   T  2M  m 2  1.
m  3
Câu 89: Cho biểu thức P  cos 4 x  sin 4 x . Mệnh đề nào sau đây là đúng?
A. P  2,  x  . B. P  1,  x  .
2
C. P  2, x  . D. P  , x  .
2
Lời giải
Chọn B
2 1
Ta có P  cos 4 x  sin 4 x   sin 2 x  cos 2 x   2sin 2 x cos 2 x  1  sin 2 2 x
2
1 1  cos 4 x 3 1
 1 .   cos 4 x.

2 2 4 4
1 3 1 1
Mà 1  cos 4 x  1    cos 4 x  1   P  1.
2 4 4 2
Câu 90: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  sin 4 x  cos 4 x.
A. M  2, m   2. B. M  2, m   2.
1
C. M  1, m   1. D. M  1, m  .
2
Lời giải
Chọn C
Ta có P  sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x  cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x    cos 2 x.
M  1
Mà 1  cos 2 x  1  1   cos 2 x  1  1  P  1   .
 m  1
Câu 91: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  1  2 cos3x .
A. M  3, m   1. B. M  1, m   1.
C. M  2, m   2. D. M  0, m  2.
Lời giải
Chọn B
Ta có 1  cos 3x  1  0  cos 3x  1  0  2 cos 3x  2

M  1
 1  1  2 cos 3x  1  1  P  1   .
 m  1
 
Câu 92: Tìm giá trị lớn nhất M của biểu thức P  4sin 2 x  2 sin  2 x   .
 4
A. M  2. B. M  2  1. C. M  2  1. D. M  2  2.
Lời giải
Chọn D
   1  cos 2 x 
Ta có P  4 sin 2 x  2 sin  2 x    4    sin 2 x  cos 2 x
 4  2 
 
 sin 2 x  cos 2 x  2  2 sin  2 x    2.
 4
   
Mà 1  sin  2 x    1   2  2  2 sin  2 x    2  2  2 .
 4  4
Vậy giá trị lớn nhất của hàm số là 2  2.

BÀI 2: CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC

1. CÔNG THỨC CỘNG
cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b

cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b
sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
tan a  tan b
tan  a  b  
1  tan a tan b
tan a  tan b
tan  a  b   .
1  tan a tan b

2. CÔNG THỨC NHÂN ĐÔI

sin 2a  2sin a cos a
cos 2a  cos 2 a  sin 2 a  2 cos 2 a  1  1  2 sin 2 a
2 tan a
tan 2a  .
1  tan 2 a
3. CÔNG THỨC BIẾN ĐỔI TÍCH THÀNH TỔNG
1
cos a cos b  cos  a  b   cos  a  b  
2
1
2
1
2
4. CÔNG THỨC BIẾN ĐỔI TỔNG THÀNH TÍCH
uv u v
2 2
uv u v
2 2
u v u v
2 2

u v u v
2 2
Dạng 1: Sử dụng công thức cộng

 cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b
 cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b
 sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
 sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b
tan a  tan b
 tan  a  b  
1  tan a tan b
tan a  tan b
 tan  a  b  
1  tan a tan b

1   
Ví dụ 1: Biết sin x  , 0  x  . Hãy tính giá trị lượng giác cos  x   .
2 2  4

Lời giải
 3
Vì 0  x  nên điểm ngọn cung thuộc góc phần tư thứ I  cos x  0  cos x  .
2 2
    2 2 2 3 2 1 6 2
Ta có cos  x    cos x.cos  sin x.sin  cos x  sin x  .  .  .
 4 4 4 2 2 2 2 2 2 4
12 3  
Ví dụ 2: Biết cos x   ,  x  . Tính giá trị lượng giác sin   x 
13 2 3 
Lời giải
3
Vì   x  nên điểm ngọn cung thuộc góc phần tư thứ III  sin x  0
2
2
2  12  5
 sin x   1  cos x   1     .
 13  13
    3 12 1 5 5  12 3
Ta có sin   x   sin cos x  cos sin x  .  .  .
3  3 3 2 13 2 13 26
Ví dụ 3: Rút gọn biểu thức A  sin  x  14  sin  x  74   sin  x  76  sin  x  16

Ta có A  sin 14  x  cos 16  x   sin  76  x  sin 16  x 
 sin 14  x  cos 16  x   cos 14  x  sin 16  x 
1
 sin 14  16  x  x   sin 30  .
2
sin  a  b  sin  b  c  sin  c  a 

Ví dụ 4: Rút gọn biểu thức A   
Ta có
sin a.cos b  sin b.cos a sin b.cos c  sin c.cos b sin c.cos a  sin a.cos c
A  
sin a. cos b sin b. cos a sin b. cos c sin c. cos b sin c. cos a sin a. cos c
     
cos a. cos b cos a .cos b cos b. cos c cos b .cos c cos c. cos a cos c .cos a
 tan a  tan b  tan b  tan c  tan c  tan a  0 .
7
Ví dụ 5: Không dùng MTCT, tính các giá trị lượng giác sau: cos 7950 , tan .
12
Lời giải

* Tính cos 7950

Vì 7950  750  2.360 0  300  450  2.3600 nên
3 2 1 2 6 2
cos 7950  cos 750  cos 300 cos 450  sin 300 sin 450  .  . 
2 2 2 2 4
7
* Tính tan
12
 
tan  tan
7    3 4  3  1  2  3
tan  tan    
12  3 4  1  tan tan  1  3

3 4
a) A  sin 22030 cos 202 030

 
b) B  4 sin 4  2 cos
16 8
Lời giải
a) A  sin 22030 cos 202 030
Cách 1: Ta có cos 202030  cos 1800  22030    cos 22030
1 2

Do đó A   sin 220 30 cos 22030   sin 450  
2 4
1 1
Cách 2: A 
2     
sin 22030  202030  sin 22030  202030   sin 2250  sin 1800 
2
 
1 1 2

2   
sin 1800  450  sin1800    sin 450  
2 4
2 2
        
b) B   2sin 2   2 cos  1  cos  2.    2 cos
 16  8   16   8
 2
1  cos 1
 2   4  1 2  6 2
 1  2 cos  cos  2 cos  1
8 8 8 2 2 4
1 1
a) A  0
 b) B  1  tan 200 1  tan 250 
cos 290 3 sin 2500
 2  2
c) C  tan 90  tan 27 0  tan 630  tan 810 d) D  sin 2  sin 2  sin sin
9 9 9 9
Lời giải
a) Ta có cos 2900  cos 1800  900  200    cos  900  200   sin 200

  
sin 2500  sin 1800  900  200   sin 900  200   cos 200 
3 1
cos 200  sin 200
1 1 3 sin 200  sin 200
C   4 2 2
sin 200 3 cos 20 0 0
3 sin 20 .cos 20 0
3.2.sin 20 .cos 200
0
sin 600 cos 200  cos 600 sin 200 4sin 400 4 3
4 0
 0

3 sin 40 3 sin 40 3
 sin 200  sin 250  sin 200  cos 200 sin 250  cos 250
b) Cách 1: Ta có B   1  0 
1 0 
 .
 cos 20  cos 25  cos 200 cos 250
sin 200 cos 450  cos 200 sin 450 sin 250 cos 450  cos 250 sin 450
 2. . 2.
cos 200 cos 250
sin 650 sin 700
2 2
cos 200 cos 250
tan 200  tan 250
Cách 2: Ta có tan 450  tan 200  500    1  tan 200 tan 250
tan 200  tan 250
Suy ra 1  0 0
 tan 200  tan 250  tan 200 tan 250  1
1  tan 20 tan 25
 
 1  tan 200 1  tan 250  2 . 

Vậy B  2
c) C  tan 90  tan 810   tan 27 0  tan 630 
sin 90 cos810  sin 810 cos 90 sin 270 cos 630  sin 630 cos 270
 
cos 90 cos810 cos 270 cos 630

1

1

2

2

2 sin 540  sin180  
cos 90 sin 90 cos 27 0 sin 270 sin180 sin 540 sin180 sin 540
4 cos 360.sin180
 4
sin180.sin 540
2
2 2  2  
2 2   2
d) D  sin  sin  sin sin   sin  sin   sin sin
9 9 9 9  9 9  9 9
2
    1    11 
  2sin cos    cos  cos   cos 2    cos 
 6 18  2  3 9 18 2  2 9

1  cos
 9  1  1  cos    3
 
2 22 9 4
Lưu ý: Biến đổi sau thường xuyên được sử dụng

1 3  
 sin x  3 cos x  2  sin x  cos x   2sin( x  )
2 2  3

 3 1  
 3 sin x  cos x  2  sin x  cos x   2sin( x  )
 2 2  6
 1 1  
 sin x  cos x  2  sin x  cos x   2 sin( x  ) .
 2 2  4

   
a) A  sin cos .cos .cos
32 32 16 8
b) B  sin10o.sin 30o.sin 50o.sin 70o
 3
c) C  cos  cos
5 5
 2 3
d) D  cos 2  cos 2  cos 2
7 7 7
Lời giải
1      1    1   1  2
a) A   2sin cos  .cos .cos  sin .cos .cos  sin .cos  sin 
2 32 32  16 8 2 16 16 8 4 8 8 8 4 16
1
b) Ta có B  cos 200 cos 400 cos80o do đó
2
16 sin 200.B  8sin 200 cos 200 cos 400 cos 80 o

 4sin 400 cos 400 cos 80o
 2sin 800 cos800  sin1600
sin1600 1
Suy ra B  0
 .
16sin 20 16
 2 
c) Ta có C  2 cos cos . Vì sin  0 nên
5 5 5
   2 2 2 4
2sin .C  4 sin cos cos  2 sin cos  sin
5 5 5 5 5 5 5
1
Suy ra C 
2
2 4 6
1  cos 1  cos 1  cos
c) D  7  7  7  3  1  cos 2  cos 4  cos 6 
 
2 2 2 2 2 7 7 7 
2 4 6 
Xét T  cos  cos  cos , vì sin  0 nên
7 7 7 7

  2  4  6
2 sin T  2sin cos
 2 sin cos  2sin cos
7 7 7 7 7 7 7
 3    5 3   5  1
  sin  sin    sin  sin    sin   sin  Suy ra T   2 .
 7 7  7 7   7 

  sin
7
3 1  1 5
Vậy D   .    .
2 2  2 4
2 6
Ví dụ 9: Cho  ,  thoả mãn sin   sin   và cos   cos   . Tính cos     và
2 2
sin     .
Lời giải
2 1
 Ta có sin   sin    sin 2   sin 2   2 sin  sin   (1)
2 2
6 3
cos   cos    cos 2   cos 2   2 cos  cos   (2)
2 2
Cộng vế với vế của (1) và (2) ta được
sin 2   sin 2   cos 2   cos 2   2sin  sin   2 cos  cos   2

 2  2  sin  sin   cos  cos    2  2 cos      0
Vậy cos      0
2 6
 Từ giả thiết ta có  sin   sin   cos   cos    .
2 2
3
 sin  cos   sin  cos   sin  cos   sin  cos  
2
1 3
  sin 2  sin 2   sin     
2 2
Mặt khác sin 2  sin 2  2sin     cos      0 (Do cos      0 )
3
Suy ra sin     
2
Dạng 2: Sử dụng công thức nhân đôi và công thức hạ bậc

1. Phương pháp
 sin 2a  2sin a cos a
 cos 2 a  cos 2 a  sin 2 a  2 cos 2 a  1  1  2 sin 2 a

2 tan a
 tan 2a 
1  tan 2 a



Ví dụ 1: Không dùng máy tính. Hãy tính tan
8
Lời giải

2 tan
   8 suy ra 1  tan 2   2 tan   tan 2   2 tan   1  0
Ta có 1  tan  tan  2.  
4  8  1  tan 2  8 8 8 8
8
 
 tan  1  2 hoặc tan  1  2
8 8
 
Do tan  0 nên tan  1  2
8 8
5 5    
Nhận xét: Bài này có thể yêu cầu tính cot . Lúc đó: cot  cot      tan
8 8 2 8 8
Ví dụ 2: Chứng minh các biểu thức sau :

3 cos 4
a) sin 4   cos 4   
4 4
5 3
b) sin 6   cos6    cos 4
8 8

Lời giải
2 1
a) Ta có sin 4   cos 4    sin 2   cos 2    2 sin 2  cos 2   1  sin 2 2
2
1  cos 4 3 cos 4
 1  
4 4 4
b) Ta có
3 3
sin 6   cos 6    sin 2     cos 2  
3sin 2  cos 2   sin 2   cos 2    3sin 2  cos 2   sin 2   cos 2  
3 3 2 3 3
  sin 2   cos 2    3sin 2  cos 2   1   2 sin  cos    1  sin 2 2  1  1  cos 4 
4 4 8
5 3
  cos 4
8 8

Ví dụ 3: Cho cos 4  2  6 sin 2  với     . Tính tan 2 .
2
Lời giải
Ta có cos 4  2  6sin 2   2cos 2 2  1  2  3 1  cos 2 
1
 2 cos 2 2  3cos 2  2  0  cos 2 
2

1 1
Ta có 1  tan 2 2  2
 tan 2 2  1  3
cos 2 cos 2 2

Vì          2 nên sin 2  0 . Mặt khác cos 2  0 do đó tan 2  0
2
Vậy tan 2   3
    2013 
Ví dụ 4: Cho sin   cos   cot với 0     . Tính tan  .
2  2 
Lời giải
 
sin 2 tan
   2  2
Ta có sin   2sin cos  2 cos 2 .
2 2 2 cos  tan 2   1
2 2
   
 1  tan 2 sin 2 2
2  2  2 2 
cos   cos  sin  cos 1  
2 2 2  cos 2   tan 2   1
 2 2
 
2 tan 1  tan 2
 2  2  1
Do đó sin   cos   cot 
2   
tan 2  1 tan 2  1 tan
2 2 2

      
 tan  1  2 tan  tan 2   1  tan 2  tan 3  tan 2  tan  1  0
2 2 2 2 2 2 2
2
      
  tan  1  tan  1  0  tan  1
 2   2  2
    
Vì 0      0   do đó tan  0 nên tan  1  cot 1
2 2 2 2 2
   2013    
Ta có tan    tan   2006     cot  1
 2  2 2 2
   2013 
Vậy tan    1
 2 

Lưu ý: Ta có thể biểu diễn sin  ,cos  ,tan  ,cot  qua t  tan như sau:
2
2t 1 t2 2t 1 t 2
sin   ,cos   ,tan   ,cot   với  làm các biểu thức có nghĩa.
1 t2 1 t 2 1 t2 2t
 
Ví dụ 5: Tính A  cos 4  sin 4
12 12

Ta có
         3
A   cos 2  sin 2  cos 2  sin 2   cos 2  sin 2  cos  .
 12 12  12 12  12 12 6 2
Ví dụ 6 *: Không dùng máy tính. Hãy tính sin18

Lời giải
Vì 54 0  36 0  90 0 nên sin 54 0  cos 36 0
Mà cos 360  cos  2.180   1  2 sin 2 180
 
sin 540  sin 180  360  sin180 cos 360  sin 360 cos180

 sin180. 1  2 sin 2 18   2 sin18
0 0
  
cos 2 180  sin180. 1  2 sin 2 180  2 sin180 1  sin 2 180 
 3 sin 18 0  4 sin 3 18 0
Do đó, đồng nhất thức ta được

 
3sin180  4 sin 3 180  1  2 sin 2 180  sin180  1 4 sin 2 180  2 sin180  1  0 
5 1 5 1
 sin18 0  1 hoặc sin180  hoặc sin180 
2 2

5 1
Vì 0  sin 18 0  1 nên sin180  .
2
4      
Ví dụ 7: Cho cos 2 x   , với  x  . Tính sin x, cos x,sin  x   , cos  2 x   .
5 4 2  3  4
Lời giải
 
Vì x nên sin x  0, cos x  0 .
4 2
Áp dụng công thức hạ bậc, ta có :
1  cos 2 x 9 3
sin 2 x    sin x 
2 10 10
1  cos 2 x 1 1
cos 2 x    cos x 
2 10 10
Theo công thức cộng, ta có
    3 1 1 3 3 3 30  3 10
sin  x    sin x cos  cos x sin  .  .  
 3 3 3 10 2 10 2 2 10 20
    4 2 2 3 1 2
cos  2 x    cos 2 x sin  cos sin 2 x   .  .2. . 
 4 4 4 5 2 2 10 10 10
1 1 1 1
Ví dụ 8: Cho     7 . Tính cos 4 .
2 2 2

Lời giải
1 1 1 1
Ta có    7
2 2 2
sin 2   1 cos 2   1
  7
cos 2  sin 2 
sin 2   sin 2   1  cos 2   cos 2   1
 7
sin 2  cos 2 
 sin 4   cos 4   1  7 sin 2  cos 2 
2
  sin 2   cos 2    2 sin 2  cos 2   1  7 sin 2  cos 2 
 2  9 sin 2  cos 2 
2
 8  9  2sin  cos  
 8  9sin 2 2
 16  9 1  cos 4 
7
 cos 4  
9
7
Vậy cos 4  
9
1
Ví dụ 9: Cho sin      , tan   2 tan  .
3

 3     5    
Tính A  sin     cos      sin     sin     .
 8   8  12   12 
Lời giải
1 1
Ta có sin       sin  cos   cos  sin   (1)
3 3
tan   2 tan   sin  cos   2 sin  cos  (2)
Từ (1) và (2) ta được

 1  2 1  1
1  sin   sin   9
2 2 2
 cos  sin    3 cos  sin   9
  
sin  cos    2 sin 2  cos 2   4 sin 2  1  sin 2    4
 3  9  9
 1
1  sin   sin   9 
2 2
1 1
  1  sin 2    sin 2  
 sin 2   sin 2   1  3 9
 3
2
2 1  1 1
 sin 4   sin 2    0   sin 2     0  sin 2  
3 9  3 3
1 2
Do đó sin 2   sin 2   
3 3

 3     1     1 2
Ta có sin     cos      sin  2    sin    cos 2  
 8   8 2  2 4 2 2 
1 2 2  1 2 2 23 2
 1  2sin     1  2.    
2 2  2 3 2  12
    5  1     1 3
sin     cos      sin  2     sin     cos 2   
 12   12  2   2 3 2 2 
1 2 3 1 1 3  2  3 2
  1  2sin      1  2.  
2 2  2 3 2  12
2  3 2 2  3 2 1
Do đó A    
12 12 3
Dạng 3: Công thức biến đổi tổng thành tích và tích thành tổng
1
cos a cos b  cos  a  b   cos  a  b  
2
1
2
1
2

uv u v
2 2
uv u v
2 2
u v u v
2 2
u v u v
2 2

Ví dụ 1: Rút gọn các biểu thức sau:
2
sin  sin
a) C  5 15
 2
cos  cos
5 15
 5 7
b) D  sin  sin  sin
9 9 9
2 1   2  1   2  
sin 2 cos  
 sin  sin    cos
a) C  5 15  2  5 15  2  5 15   6   cot    3
 2 1   2  1   2   6
cos  cos 2 sin    sin    sin
5 15 2  5 15  2  5 15  6

  7  5 4  5 4 5
b) D   sin  sin   sin  2 sin .cos  sin  sin  sin 0
 9 9  9 9 3 9 9 9

a) sin(   ).sin(   )  sin 2   sin 2 
 
b) cot cot  2 với sin   sin   3sin     ,  b  k 2
2 2
sin   sin  cos    
c)  tan    
cos   sin  sin    
Lời giải
1
a) Ta có sin(   ).sin(   )   cos 2  cos 2 
2
1
   
   1  2 sin 2   1  2sin 2    sin 2   sin 2 
2
       
b) Từ giả thiết ta có 2 sin cos  6sin cos
2 2 2 2
     
Do     k 2  sin  0 suy ra cos  3cos
2 2 2
        
 cos cos  sin sin  3  cos cos  sin sin 

2 2 2 2  2 2 2 2
   
 2 sin sin  cos cos
2 2 2 2
 
 cot cot  2  ĐPCM
2 2
1
sin   sin   2   sin     sin   sin   2 
c) Ta có VT  2 
 1 cos   cos   2 
cos      cos   2   cos    
 2
2 sin     cos    
  tan      VP  ĐPCM
2 cos     cos    
Ví dụ 3: Chứng minh rằng với mọi góc lượng giác  làm cho biểu thức xác định thì
1  sin 2 
 cot 2 (   )
1  sin 2 4
Lời giải
2
1  sin 2 sin 2   cos 2   2sin  cos   sin   cos  
c) Ta có  
1  sin 2 sin 2   cos2   2 sin  cos   sin   cos  2

2
     
 2 cos    4   2 cos 2    
  4  
 2
   cot 2    
       4
2sin 2    
 2 sin    4    4
  

Ví dụ 4: Cho 0     ,  . Chứng minh rằng:
2
  
a) 1  cos   1  cos   2sin   
2 4
1  cos   1  cos    
b)  tan   
1  cos   1  cos  2 4
Lời giải
  
a) Do 0     nên sin     0,sin   0
2 4
Đẳng thức tương đương với
   2
 
 4sin 2   
1  cos   1  cos 
2 4
   
 2  2 1  cos  1  cos   2 1  cos       1  cos 2   sin 2   sin 2   cos 2   1 (luôn
  2 

 1  cos 2   sin 
đúng)  ĐPCM.
2
b) VT 
 1  cos   1  cos  
 1  cos   1  cos   1  cos   1  cos  
2  2 1  cos  . 1  cos  1  1  cos2  1  sin 
  
2cos  cos  cos 
Vì 0     nên sin   0 do đó
2
      
sin  cos 2
 2 sin cos 2
 sin  cos 
1  sin  2 2 2 2   2 2
VT  
cos         
cos 2  sin 2  sin  cos  cos  sin 
2 2  2 2  2 2
    
sin  cos 2 sin   
 2 2   2 4   tan       VP  ĐPCM.
   
cos  sin     2 4
2 cos   
2 2 2 4
 2   2 
a) A  cos 2   cos 2      cos 2   
 3   3 

       3 
b) B  cos     .cos      cos     .cos    
 3  4  6  4 
Lời giải
 2   2 
a) Ta có: A  cos 2   cos 2      cos 2    
 3   3 
1  4   4 
  3  cos 2  cos   2   cos   2  
2  3   3 
1 4  3
  3  cos 2  2 cos cos 2  
2 3  2
         3   
b) Vì          cos       sin     và cos       sin     nên
6  3 2  6  3  4   4
       
B  cos     .cos      sin     .sin    
 3  4  3  4
          
 cos            cos      cos   
 3  4   3 4 3 4
    1 2 3 2 2 6
 cos cos  sin sin  .  . 
3 4 3 4 2 2 2 2 4
Ví dụ 6: Đơn giản biểu thức sau:

cos a  2 cos 2a  cos 3a
a) A 
sin a  sin 2a  sin 3a
   
cos  a    cos  a  
 3  3
b) B 
a
cot a  cot
2
c) C  cos a  cos( a  b )  cos( a  2b )  ...  cos( a  nb ) (n  N)
Lời giải
a) A 
 cos a  cos 3a   2 cos 2a  2 cos 2a cos a  2 cos 2a  2 cos 2a  cos a  1  cot 2a
 sin a  sin 3a   2 sin 2a 2 sin 2a cos a  2 sin 2a 2 sin 2a  cos a  1
    
b) Ta có cos  a    cos  a    2 cos a cos  cos a và
 3  3 3
a a a a  a
sin cos a  cos sin a sin   a 
cos  sin
a cos a 2 2 2 2  2  1
cot a  cot   
2 sin a sin a a a a sin a
sin a sin sin a sin sin a sin
2 2 2 2
cos a sin 2a
Suy ra B    sin a cos a   .
1 2

sin a

b b b b b
c) Ta có C .2 sin  2 sin cos a  2 sin cos( a  b)  2sin cos( a  2b)  ...  2 sin cos( a  nb)
2 2 2 2 2
b  b   3b   b   5b   3b 
 sin   a   sin   a   sin   a   sin    a   sin   a   sin    a 
2  2   2   2   2   2 
  2n  1 b    2n  1 b 
...  sin   a   sin    a
 2   2 
b    2n  1 b   nb 
sin   a   sin   a   2sin  n  1 b cos   a 
2   2   2 
 nb 
sin  n  1 b cos   a 
Suy ra C   2 
b
sin
2
1 1
Ví dụ 7: Cho sin  a  b   2cos  a  b  . Chứng minh rằng biểu thức M  
2  sin 2a 2  sin 2b
không phụ thuộc vào a , b .
Lời giải
4   sin 2 a  sin 2b  4   sin 2a  sin 2b 
Ta có M  
 2  sin 2a  2  sin 2b  4  2  sin 2a  sin 2b   sin 2a sin 2b

Ta có sin 2a  sin 2b  2sin  a  b  cos  a  b 
Mà sin  a  b   2cos  a  b   sin 2  a  b   4cos 2  a  b  nên
cos 2  a  b   cos 2  a  b   1  2sin 2  a  b    2 cos 2  a  b   1

 2  2 sin 2  a  b   cos 2  a  b    2  10 cos 2  a  b 
4  4 cos 2  a  b  4  4 cos 2  a  b  4
Suy ra M   2

2 1 2 3  3cos  a  b  3
4  8cos  a  b   .  2  10 cos  a  b  
2
   
a) sin 3  3sin   4sin 3   4sin  .sin     .sin    
3  3 
   1  
b) sin 3  3sin 3 2
 ...  3n 1 sin 3 n
  3n sin n  sin   .
3 3 3 4 3 
Lời giải
a) Ta có sin 3  sin  2     sin 2 cos   cos 2 sin 
 2sin  cos 2   cos 2 sin 

  
 2sin  1  sin 2   1  2sin 2  sin  
 3sin   4sin 3  (1)

    1 2 
Mặt khác 4 sin  .sin     .sin      4 sin  .  cos  cos  2  
3  3  2 3 
 1  1 
 2sin  .    cos 2   2sin    1  2sin 2  
 2  2 
3
 3sin   4sin  (2)
Từ (1) và (2) suy ra ĐPCM

3sin   sin 3
b) Theo câu a) ta có sin 3  3sin   4sin 3   sin 3  
4
    
3sin  sin  3sin  sin 3sin  sin
 3  32
3 ,...,sin 3   n
3 3n 1
Do đó sin 3  , sin 3 
3 4 32 4 3n 4
    
3sin  sin  3sin 2
 sin 3sin n
 sin
Suy ra VT  3 3 3 3  ...  3n 1 3 3n 1
4 4 4

3sin
sin  3n  1  3n sin   sin    VP  ĐPCM.
  3n 1  
4 4 4 3n 
Lưu ý: Hoàn toàn tương tự ta chứng minh được cos 3  4 cos 3   3 cos  , sin 3  3sin   4 sin 3 
, hai công thức này được gọi là công thức nhân ba

Dạng 4: Bất đẳng thức lượng giác và tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của biểu thức
lượng giác.
- Sử dụng phương pháp chứng minh đại số quen biết.
- Sử dụng các tính chất về dấu của giá trị lượng giác một góc.
- Sử dụng kết quả sin   1, cos   1 với mọi số thực 
2. Các ví dụ điển hình.


Ví dụ 1: Chứng minh rằng với 0    thì
2
a) 2 cot 2   1  cos 2 b) cot   1  cot 2
Lời giải
a) Bất đẳng thức tương đương với
 1  1
2  2  1  2 cos 2   2
 1  1  sin 2 
 sin   sin  2
  sin 2   1  0 (đúng) ĐPCM.
1
 2
 sin 2   2  sin 4   2sin 2   1  0
sin 
b) Bất đẳng thức tương đương với

cos  sin 2  cos 2 cos  sin 2  cos 2

   (*)
sin  sin 2 sin  2sin  cos 
  sin   0
Vì 0     nên
2 cos  0
(*)  2 cos2   sin 2  cos 2   sin 2 
 1  sin 2 (đúng) ĐPCM.

  1  1 
Ví dụ 2: Cho 0    . Chứng minh rằng  sin     cos   2
2  2 cos    2sin  
Lời giải
 1  1  1
Ta có  sin     cos     sin  cos   1
 2 cos    2 sin   4sin  cos 

Vì 0    nên sin  cos   0 .
2
Áp dụng bất đẳng thức côsi ta có
1 1
sin  cos    2 sin  cos  . 1
4sin  cos  4sin  cos 
 1  1 
Suy ra  sin     cos     2 ĐPCM.
 2 cos    2sin  

Ví dụ 3: Chứng minh rằng với 0     thì
  
 2 cos 2  1
2
 4sin 2    
2 4
 
2sin   2  3  2 cos 2  .
Lời giải
Bất đẳng thức tương đương với
2    
  2 cos 2  1  2 1  cos       2  3  2 cos 2   2sin  3  2 1  2sin 2  
 2 
 

 4 cos 2 2  8 cos 2  5  2 sin   2 sin  4 sin 2   1  
2
 4 1  cos 2   1  2sin   2sin  4sin 2   1  

 16 sin 4   2 sin   1  2 sin  4 sin 2   1 
Đặt 2sin   t , vì 0      0  t  2 .
Bất đẳng thức trở thành t 8  t 2  1  t  t 4  1  t 8  t 5  t 2  t  1  0 (*)
+ Nếu 0  t  1 : (*)  t 8  t 2 1  t 3   1  t  0 đúng vì 1  t  0,1  t 3  0,t 2  0 và t 8  0 .
+ Nếu 1  t  2 : (*)  t 5  t 3  1  t  t  1  1  0 đúng vì t 5  t 3  1  0, t  t  1  0
Vậy bất đẳng thức (*) đúng suy ra ĐPCM.

Ví dụ 4: Tìm giá trị nhỏ nhất, lớn nhất của biểu thức sau:
a) A  sin x  cos x b) B  sin 4 x  cos 4 x
Lời giải
2
a) Ta có A2   sin x  cos x   sin 2 x  cos 2 x  2 sin x cos x  1  sin 2 x
Vì sin 2 x  1 nên A 2  1  sin 2 x  1  1  2 suy ra  2  A  2 .

 3
Khi x  thì A  2 , x   thì A   2
4 4
Do đó max A  2 và min A   2 .
2 2 2 2
 1  cos 2 x   1  cos 2 x  1  2 cos 2 x  cos 2 x 1  2 cos 2 x  cos 2 x
b) Ta có B       
 2   2  4 4
2  2 cos 2 2 x 2  1  cos 4 x 3 1
    .cos 4 x
4 4 4 4
1 3 1 1
Vì 1  cos 4 x  1 nên   .cos 4 x  1 suy ra  B  1 .
2 4 4 2
1
Vậy max B  1 khi cos 4 x  1 và min B  khi cos 4 x  1 .
2
Ví dụ 5: Tìm giá trị nhỏ nhất, lớn nhất của biểu thức A  2  2sin x  cos 2 x

Lời giải
Ta có A  2  2 sin x  1  2 sin 2 x   2 sin 2 x  2 sin x  1
Đặt t  sin x, t  1 khi đó biểu thức trở thành A  2t 2  2t  1
Xét hàm số y  2t 2  2t  1 với t  1 .
Bảng biến thiên:
t 1
1
2
1
y 5 1
1
2
Từ bảng biến thiên suy ra max A  5 khi t  1 hay sin x  1 .

1 1 1
min A  khi t  hay sin x  .
2 2 2
Dạng 5: Chứng minh đẳng thức, bất đẳng thức trong tam giác.
Trong tam giac ta cần lưu ý:

A   B  C

A  B  C    B     A  C 
C    A  B
  
A B  C
A B C    
2 2 2

A B C
a) sin A  sin B  sin C  4 coscos cos
2 2 2
2 2 2
b) sin A  sin B  sin C  2(1  cos A cos B cos C )
c) sin 2 A  sin 2 B  sin 2C  4sin A sin B sin C
Lời giải
A B A B C C
a) VT  2 sin cos  2sin cos
2 2 2 2
A B  C
Mặt khác trong tam giác ABC ta có A  B  C     
2 2 2
A B C C A B
Suy ra sin  cos ,sin  cos
2 2 2 2

C A B A B C C A B A B 
Vậy VT  2 cos cos  2 cos cos  2 cos  cos  cos 
2 2 2 2 2 2 2 
C A B
 4 cos cos cos  VP  ĐPCM.
2 2 2
1  cos 2 A 1  cos 2 B cos 2 A  cos 2 B
b) VT    1  cos 2 C  2   cos 2 C
2 2 2
 2  cos  A  B  cos  A  B   cos2 C
Vì A  B  C    cos  A  B    cos C nên
VT  2  cos C cos  A  B   cos C cos  A  B   2  cos C  cos  A  B   cos  A  B  
 2  cos C .2 cos A cos B  2(1  cos A cos B cos C )  VP  ĐPCM.
c)
VT  2sin  A  B  cos  A  B   2sin C cos C
Vì A  B  C    cos C   cos  A  B  ,sin  A  B   sin C
nên
VT  2 sin C cos  A  B   2 sin C cos  A  B   2 sin C  cos  A  B   cos  A  B  
 2 sin C .  2 sin A sin   B    4 sin A sin B sin C  VP  ĐPCM.

Ví dụ 2: Chứng minh trong mọi tam giác ABC không vuông ta đều có:
a) tan A  tan B  tan C  tan A.tan B.tan C
b) cot A.cot B  cot B.cot C  cot C.cot A  1
Lời giải
a) Đẳng thức tương đương với tan A  tan B  tan A.tan B.tan C  tan C
 tan A  tan B  tan C  tan A tan B  1 *

Do tam giác $ABC$ không vuông nên A  B 
2
sin A sin B sin A sin B  cos A cos B cos  A  B 
 tan A tan B  1  1   0
cos A cos B cos A cos B cos A cos B
tan A  tan B tan A  tan B
Suy ra *   tan C    tan C  tan  A  B    tan C
tan A tan B  1 1  tan A tan B
Đẳng thức cuối đúng vì A  B  C    ĐPCM.
b) Vì A  B  C    cot  A  B    cot C
Theo công thức cộng ta có:

1
1
1 1  tan A tan B cot A cot B  cot A cot B  1
cot  A  B    

tan  A  B  tan A  tan B 1

1 cot A  cot B
cot A cot B
cot A cot B  1
Suy ra   cot C  cot A cot B  1   cot C  cot A  cot B 
cot A  cot B
Hay cot A.cot B  cot B.cot C  cot C.cot A  1 ĐPCM.
3
a) cos A  cos B  cos C 
2
3 3
b) sin A  sin B  sin C 
3
c) tan A tan B tan C  3 3 với ABC là tam giác nhọn.
.Lời giải
A B A B
a) Ta có cos A  cos B  cos C  2 cos cos  cos C
2 2
A B  C A B C
Vì   nên cos  sin
2 2 2 2 2
C
Mặt khác cos C  1  2 sin 2 do đó
2
C A B C  C C A B 1 
cos A  cos B  cos C  2sin cos  1  2 sin 2  2  sin 2  sin cos  
2 2 2  2 2 2 2

 C C 1 A B 1 A B  1 2 A B
 2  sin 2  2sin . cos  cos 2   1  cos
 2 2 2 2 4 2  2 2
2
 C 1 A B  1 2 A B
 2  sin  cos   1  cos
 2 2 2  2 2
A B A B
Vì cos  1  cos 2  1 nên
2 2
1 3
cos A  cos B  cos C  1    ĐPCM.
2 2
b) Trước tiên ta chứng minh bổ đề sau:
sin x  sin y x y
Nếu 0  x   , 0  y   thì  sin .
2 2
x y x y x y
Thật vậy, do 0     sin  0 và cos  1 nên
2 2 2
sin x  sin y x y x y x y
 sin cos  sin
2 2 2 2
 
sin C  sin C
sin A  sin B A B 3  sin 3
Áp dụng bổ đề ta có:  sin ,
2 2 2 2
    
sin C  sin C C

sin A  sin B 3  sin A  B  sin 3  2sin 1  A  B 3  
Suy ra      2sin
2 2 2 2 2 2 2  3
 
 3 3
Do đó sin A  sin B  sin C  3sin hay sin A  sin B  sin C  ĐPCM.
3 3
c) Vì ABC là tam giác nhọn nên tan A  0, tan B  0, tan C  0 .
Áp dụng bất đẳng thức Cauchy ta có tan A  tan B  tan C  3 3 tan A.tan B. tan C
Theo ví dụ 2 ta có tan A  tan B  tan C  tan A.tan B.tan C nên
tan A tan B tan C  3 3 tan A.tan B.tan C  3 tan A.tan B.tan C  3  tan A tan B tan C   3   0
2
 
2
 3
 tan A tan B tan C   3  tan A tan B tan C  3 3 ĐPCM.

A B C
a) sin A  sin B  sin C  cos  cos  cos
2 2 2
A B C
b) cos A cos B cosC  sin sin sin
2 2 2
A B C
c) tan A  tan B  tan C  cot  cot  cot Với tam giác ABC không vuông.
2 2 2

Lời giải
A B C A B A B A B C
a) Vì sin  cos  0 và cos  1 nên sin A  sin B  2 sin cos  2 cos
2 2 2 2 2 2
A B
Hoàn toàn tương tự ta có sin B  sin C  2 cos ,sin C  sin A  2 cos
2 2
Công vế với vế các bất đẳng thức trên và rút gọn ta được
A B C
sin A  sin B  sin C  cos  cos  cos . ĐPCM.
2 2 2
  
b) +TH1: Nếu tam giác ABC tù: không mất tính tổng quát giả sử A  B ,C  suy ra
2 2 2
cos A  0, cos B  0, cos C  0
A B C
cos A cos B cos C  0 . Mà sin sin sin  0 do đó bất đẳng thức luôn đúng.
2 2 2
1
+ TH2: Nếu tam giác ABC nhọn: cos A cos B   cos  A  B   cos  A  B   .
2
1 C
Vì cos  A  B    cos C và cos  A  B   1 nên cos A cos B  1  cos C   sin 2 .
2 2
A B
Chứng minh tương tự ta có cos B cos C  sin 2 , cos C cos A  sin 2 .
2 2

Do các vế đều không âm nên nhân vế với vế các bất đẳng thức trên ta được
C A B
 cos A cos B  cos B cos C  cos C cos A  sin 2 sin 2 sin 2
2 2 2
A B C
 cos A cos B cos C  sin sin sin ĐPCM.
2 2 2
sin  A  B  2 sin  A  B 
c) Ta có tan A  tan B  
cos A cos B cos  A  B   cos  A  B 
Mà sin  A  B   sin C , cos  A  B    cos C nên
C C
4 sin cos
2sin C 2sin C 2 2  2 cot C
tan A  tan B   
 cos C  cos  A  B  1  cos C 2sin 2
C 2
2
A B
Tương tự ta có tan B  tan C  2 cot , tan C  tan A  2 cot
2 2
Công vế với vế và rút gọn ta được
A B C
tan A  tan B  tan C  cot  cot  cot ĐPCM.
2 2 2
Nhận xét:

+ Để chứng minh x  y  z  a  b  c ta có thể đi chứng minh x  y  2 a (hoặc 2b , 2 c ) rồi xây

dựng bất đẳng thức tương tự. Cộng vế với vế suy ra đpcm.
+ Để chứng minh xyz  abc với x , y , z , a , b , c không âm ta đi chứng minh xy  a 2 (hoặc b2 , c 2 ) rồi
xây dựng bất đẳng thức tương tự. nhân vế với vế suy ra đpcm.
3
a) sin A  sin B  sin C  3
2
 1   1   1    2 3
b)  1   .  1   .  1  
 1  
 sin A   sin B   sin C  3
Lời giải
a) Áp dụng bất đẳng thức x  y  2 x 2  y 2   với mọi x, y không âm ta có
A B A B A B
sin A  sin B  2  sin A  sin B   2.2sin cos  2 sin
2 2 2
 1 
Tương tự ta có sin C  sin  2 sin  C  
3 2 3
  A B 1  

Công vế với vế ta được sin A  sin B  sin C  sin  2  sin  sin  C   
3  2 2 3  

A B 1   A B 1       
Mà sin  sin  C    2 sin    C     2 sin     2 sin
2 2 3  2 2 3  2 6 3
 
Suy ra sin A  sin B  sin C  sin  4 sin
3 3
 3
Hay sin A  sin B  sin C  3 sin 3 ĐPCM.
3 2
 1  1  1 1 1
b) Ta có  1   . 1    1   .
 sin A   sin B  sin A sin B sin A sin B
1 1 4
Áp dụng bất đẳng thức   với mọi x, y dương ta có
x y x y
1 1 4 4 2
   
sin A sin B sin A  sin B 2 sin A sin B sin A sin B
2
 1  1  2 1  1 
Do đó 1   . 1    1   1  
 sin A   sin B  sin A sin B sin A sin B  sin A sin B 
Mặt khác

1 1
sin A sin B   cos  A  B   cos  A  B    cos  A  B   cos  A  B  
2 2
cos  A  B   1 A B
  sin 2
2 2
2
 
 1  1   1 
Nên 1   .1    1   (1)
 sin A   sin B   sin A  B 
 2 
2
   
 1  1   1 
Tương tự ta có 1   .1    1   (2)
 sin C   sin    sin 1  C    
 3   2 3  
Nhân vế với vế của (1) và (2) ta được

2 2
     
 1  1  1  1   1   1 
1   . 1   .1   . 1    1   1  
 sin A   sin B   sin C   sin    sin A  B   sin 1  C    
  
 3   2   2 3  
2
      
2
       
1 1  1   1  1
Ta lại có 1  1    1


A B   
1   1  A B 1    
 sin 
 sin  C     sin    C      sin 
 2  2 3   2 2 2 3    3 
4
   
 1  1  1  1   1 
Suy ra 1   .1   . 1   . 1    1  
 sin A   sin B   sin C   sin    sin  
 3   3 
3
  3
 1  1  1   1   2 
Hay 1   . 1   .1    1  
  1   ĐPCM.
 sin A   sin B   sin C   sin    3 
 3 
Nhận xét: Cho tam giác ABC và hàm số f
   A B 
 Để chứng minh f  A   f  B   f  C   3 f   . Ta đi chứng minh f  A   f  B   2 f  
3  2 
  
 C 
  3
khi đó f  C   f    2 f   từ đó suy ra
3  2 
 
   
    A B  C 3   
f  A  f  B   f  C   f    2  f   f   4 f  
3   2   2  3
   

 
Do đó f  A   f  B   f  C   3 f   .
3
   A B 
 Để chứng minh f  A  f  B  f  C   f 3   . Ta đi chứng minh f  A  f  B   f 2  
3  2 
  
 C 
  3
khi đó f  C  f    f 2   từ đó suy ra
3
   2 
 
  
 C 
   A  B  2 3 4  
f  A f  B  f  C  f    f 2  f   f  
3  2   2  3
 
 
Do đó f  A  f  B  f  C   f 3   .
3
A B C
Ví dụ 6: Cho tam giác $ABC$ thỏa mãn cos cos( B  C )  cos A cos 0.
2 2
Chứng minh rằng cos 2B  cos 2C  1 .
Lời giải
Từ giả thiết ta có

A 2 BC  B C  2 A 
cos  2 cos  1  cos  2 cos  1  0
2 2  2  2 
A B C  B C A  A B C 
 2 cos cos  cos  cos    cos  cos 0
2 2  2 2  2 2 
 A B  C  A BC 
  cos  cos   2 cos cos  1  0 (1)
 2 2  2 2 
A  A  BC  B C BC  A A BC
Vì 0    cos  0 ,     cos  0 và    cos  sin
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B C BC B C
nên (1)  2 cos cos  1  0  2sin cos  1  sin B  sin C  1
2 2 2 2
2 2
2 2  x  y 2 2  sin B  sin C  1
Áp dụng bất đẳng thức x  y  suy ra sin B  sin C  
2 2 2
1
Do đó cos 2 y  cos 2 z  2  2  sin 2 y  sin 2 z   2  2.  1 ĐPCM.
2
Ví dụ 7: Chứng minh rằng trong tam giác ABC ta luôn có
A B B C C A 3 3
sin cos  sin cos  sin cos 
2 2 2 2 2 2 4
Lời giải
 A B C
Do A, B ,C bình đẳng nên không mất tính tổng quát giả sử A  B  C     0
2 2 2 2

A B C A B C
Suy ra sin  sin  sin  0,cos  cos  cos  0
2 2 2 2 2 2
 A B  B C
  sin  sin   cos  cos   0
 2 2  2 2
A B A C B B B C
 sin cos  sin cos  sin cos  sin cos  0
2 2 2 2 2 2 2 2
A B B C A C B B
 sin cos  sin cos  sin cos  sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2
A B B C C A A C C A B B
Do đó sin cos  sin cos  sin cos  sin cos  sin cos  sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A C C A B B A C B B B B B
Mà sin cos  sin cos  sin cos  sin     sin cos  cos  sin cos (1)
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Áp dụng bất đẳng thức côsi ta có:
B 3 3 B B B B B B B B
cos2   2 cos2  3 cos , 3sin 2  cos2  2 3sin 2 cos2  2 3 sin cos
2 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2
 B 3  B B B B B
Suy ra 2  cos 2     3sin 2  cos 2   2 3 cos  2 3 sin cos
 2 4  2 2 2 2 2
 B B B 3  B B 9
Hay 2 3  cos  sin cos    3  sin 2  cos 2  
 2 2 2 2  2 2 2

B B B 3 3
 cos  sin cos  (2)
2 2 2 4
A B B C C A 3 3
Từ (1) và (2) ta có sin cos  sin cos  sin cos  ĐPCM.
2 2 2 2 2 2 4
Bài 1.7. Sử dụng 15  45  30 , hãy tính các giá trị lượng giác của góc 15 .
Lời giải
sin15  sin 45  30  sin45 cos30  cos45 sin30
 
2 3 2 1 6 2
    
2 2 2 2 4
cos15  cos 45  30  cos45 cos30  sin45 sin30
 
 
 
2 3 2 1 6 2
     .
2 2 2 2 4

3
1
tan45  tan30 3  2 3
tan15  tan 45  30 
  
1  tan45  tan30 3
1  1
3
1 1
cot15  
  2 3
tan15 2  3
Bài 1.8. Tính:
  1 
a) cos  a   , biết sina  và  a   ;
 6 3 2
  1 3
b) tan  a   , biết cosa a   và   a  .
 4 3 2
Lời giải

a) Vì  a   nên cosa  0 .
2
Mặt khác, từ sin 2a  cos2a  1 suy ra
2
2  1  6
cosa   1  sin a   1     3 .
 3
   
Ta có: cos  a    cosacos  sinasin
 6 6 6

 6  3 1 1  6 1 3 3 2
         .
 3  2 3 2 2 3 6
3 sina
b) Vì   a  nên sina  0 , do đó tana  0.
2 cosa
1
Mặt khác từ 1  tan 2 a 
cos 2 a
1 1
Suy ra tana  2
1  2
1  2 2 .
cos a  1
 
 3

   tana  tan 4 2 2 1 9  4 2
Ta có: tan  a      .
 4  1  tanatan  1  2 2 1 7
4
Bài 1.9. Tính sin 2a,cos2a, tan2a , biết:
1  1  3
a) sina  và  a   ; b) sina  cos a  và  a  .
3 2 2 2 4
Lời giải

a) Vì  a   nên cosa  0 .
2
Mặt khác, từ sin 2 a  cos2 a  1 suy ra

2
21 2 2
cosa   1  sin a   1      .
3 3
1  2 2 4 2
Ta có sin2a  2sinacosa  2        .
3  3  9
2
2 1 7
cos2a  1  2sin a  1  2     .
3 9
4 2

sin2a 9 4 2.
tan2a  
cos2a 7 7
9
2
1 1
b) Ta có: (sina  cosa)     sin 2 a  cos 2 a  2sinacosa 
2
2 4
1 3
 1  sin2a   sin2a   .
4 4
 3 3
Vì a nên   2a  , do đó cos2a  0 . Mặt khác từ sin 2  2a   cos 2  2a   1
2 4 2
2
 3 7
Suy ra cos2a   1  sin 2  2a    1       .
 4 4

3

sin2a 3 3 7
Do đó, tan2a   4   .
cos2a 7 7 7

4
Bài 1.10. Tính giá trị của các biểu thức sau:
   
sin cos  sin cos
15 10 10 15 ;    
a) A  b) B  sin cos cos cos .
2  2  32 32 16 8
cos cos  sin  sin
15 5 15 5
Lời giải
a) Ta có:
       
sin cos  sin cos sin cos  cos sin
A 15 10 10 15  15 10 15 10
2  2  2  2 
cos cos  sin sin cos cos  sin sin
15 5 15 5 15 5 15 5
  
sin    sin  1
  15 10   6  2 1
 2   cos  1
cos   
 15 5  3 2
b) Ta có:

  
1      
B  sin cos cos cos
   2sin cos  cos cos
32 32 16 8 2 32 32  16 8
1      1   
 sin  2   cos cos  sin cos cos
2  32  16 8 2 16 16 8
1    1   1  
  2sin cos cos  sin cos   2sin cos
4 16 16 8 4 8 8 8 8 8
1  1 2 2
 sin   
8 4 8 2 16
Bài 1.11. Chứng minh đẳng thức sau:
sin  a  b  sin  a  b   sin 2 a  sin 2b  cos 2b  cos 2 a
Lời giải
1
Ta có: sin  a  b  sin  a  b   cos  a  b  a  b   cos  a  b  a  b  
2
1 1

2
   
 cos2b  cos2a    2cos 2b  1  2cos 2 a  1   cos 2b  cos 2 a.
2
Vậy sin  a  b  sin  a  b   cos 2b  cos 2 a 1 .
Lại có, cos2b  cos2a  1  2sin 2b   1  2sin 2 a   2  sin 2 a  sin 2b 

1 1
Do đó,  
cos2b  cos2a    2 sin 2 a  sin 2b  sin 2 a  sin 2b .

2 2
Vậy sin  a  b  sin  a  b   sin 2 a  sin 2b  2  .
Từ (1) và (2), suy ra sin  a  b  sin  a  b   sin 2 a  sin 2b  cos 2b  cos 2 a
(đpcm).
Bài 1.12. Cho tam giác ABC có Bˆ  75 ; Cˆ  45 và a  BC  12 cm .

1
a) Sử dụng công thức S  absinC và định lí sin, hãy chứng minh diện tích của tam giác ABC
2
cho bởi công thức
a 2sinBsinC
S
2sinA
b) Sử dụng kết quả ở câu a và công thức biến đổi tích thành tổng, hãy tính diện tích S của tam
giác ABC .
Lời giải
a b c
b) Định lí sin trong tam giác ABC với BC  a, AC  b và AB  c là:  
sinA sinB sinC
asinB
Từ đó suy ra b  .
sinA
1 1 asinB a 2sinBsinC
Diện tích tam giác ABC là S  absinC  a   sinC  .
2 2 sinA 2sinA

a 2sinBsinC
Vậy S  (đpcm).
2sinA
b) Ta có: Aˆ  Bˆ  Cˆ  180 (định lí tổng ba góc trong tam giác ABC ).
 
 Aˆ  180  Bˆ  Cˆ  180   75  45   60 .
a 2sinBsinC 12 2 sin75 sin45
Ta có: S  
2sinA 2sin60
1
144   cos 75  45  cos 75  45 
   
 2 
3
2
2
 3  1 
  72   


72 cos30  cos120   
2  2 
 36  12 3 .
3 3
Vậy diện tích của tam giác ABC là S  36  12 3 (đvdt).
Bài 1.13. Trong Vật lí, phương trình tổng quát của một vật dao động điều hoà cho bởi công thức
x  t   Acos  t    , trong đó t là thời điểm (tính bằng giây), x  t  là li độ của vật tại thời điêm
t, A là biên độ dao động ( A  0) và     ;   là pha ban đầu của dao động.
Xét hai dao động điều hoà có phương trình:
 
x1  t   2cos  t    cm  ,

3 6
 
x2  t   2cos  t    cm  .
3 3
Tìm dao động tổng hợp x  t   x1  t   x2  t  và sử dụng công thức biến đổi tổng thành tích để
tìm biên độ và pha ban đầu của dao động tổng hợp này.
Lời giải
Dao động tổng hợp x  t   x1  t   x2  t 
   
Suy ra x  t   2cos  t    2cos  t   (cm).
3 6 3 3
   
Ta có: 2cos  t    2cos  t  
3 6 3 3
     
 2 cos  t    cos  t   
 3 6 3 3 
           
 t   t    t   t  
3 6 3 3 3 6 3 3
 2.2cos  cos 
2 2
       2   
 4cos  t   cos  4cos  t     2 2cos  t   .
 6 12  4  6 12  2  6 12 

  
Vậy dạo động tổng hợp có phương trình là x  t   2 2cos  t   với biên độ A  2 2 và pha
 6 12 

ban đầu là    .
12
Câu 93: Rút gọn biểu thức M  cos 4 15 o  sin 4 15 o.

3 1
A. M  1. B. M  . C. M  . D. M  0.
2 4
Lời giải
Chọn B
2 2
Ta có M  cos 4 15o  sin 4 15o   cos 2 15o    sin 2 15o 
  cos 2 15o  sin 2 15o  cos 2 15o  sin 2 15o 
3
 cos 2 15o  sin 2 15o  cos  2.15o   cos 30o  .
2
Câu 94: Tính giá trị của biểu thức M  cos 4 15 0  sin 4 15 0  cos 2 15 0  sin 2 15 0.
1 1
A. M  3. B. M  . C. M  . D. M  0.
2 4

Lời giải
Chọn A
Áp dụng công thức nhân đôi cos 2 a  sin 2 a  cos 2 a .
Ta có M   cos 4 15o  sin 4 15o    cos 2 15o  sin 2 15o  .
  cos 2 15o  sin 2 15o  cos 2 15o  sin 2 15o    cos 2 15o  sin 2 15o  .
  cos 2 15o  sin 2 15o    cos 2 15o  sin 2 15o   cos 30o  cos 30o  3.
Câu 95: Tính giá trị của biểu thức M  cos 6 15 o  sin 6 15 o.
1 1 15 3
A. M  1. B. M  . C. M  . D. M  .
2 4 32
Lời giải
Chọn D
Ta có
cos 6   sin 6    cos 2   sin 2   cos 4   cos 2  .sin 2   sin 4  
2
 cos 2 .  cos 2   sin 2    cos 2  .sin 2  
 
 1 
 cos 2 .  1  sin 2 2  .
 4 

 1  3  1 1  15 3
Vậy M  cos 30o. 1  sin 2 30o   . 1  .   .
 4  2  4 4 32
   
Câu 96: Giá trị của biểu thức cos cos  sin sin là
30 5 30 5
3 3 3 1
A. . B.  . C. . D. .
2 2 4 2
Lời giải
Chọn A
        3
Ta có cos cos  sin sin  cos     cos     .
30 5 30 5  30 5   6 2
5   5
cos  sin cos sin
Câu 97: Giá trị của biểu thức P  18 9 9 18 là
   
cos cos  sin sin
4 12 4 12
1 2 3
A. 1. B. . C. . D. .
2 2 2
Lời giải
Chọn A
sin a.cos b  cos a.sin b  sin  a  b 

Áp dụng công thức  .
 cos a.cos b  sin a.sin b  cos  a  b 
5   5  5    1
Khi đó sin cos  sin cos  sin     sin  .
18 9 9 18  18 9  6 2
        1 1 1
Và cos cos  sin sin  cos     cos  . Vậy P  :  1.
4 12 4 12  4 12  3 2 2 2
tan 2250  cot 810.cot 690

Câu 98: Giá trị đúng của biểu thức bằng
cot 2610  tan 2010
1 1
A. . B.  . C. 3. D.  3.
3 3
Lời giải
Chọn C
Ta có :
tan 2250  cot 810.cot 690 tan 1800  450   tan 90.cot 690
 .
cot 2610  tan 2010 cot 1800  810   tan 1800  210 
1  tan 90. tan 210 1 1

    3.
tan  9  21  tan 30
0 0 0 0 0
tan 9  tan 21
 5 7 11
Câu 99: Giá trị của biểu thức M  sin sin sin sin bằng
24 24 24 24

1 1 1 1
A. . B. . C. . D. .
2 4 8 16
Lời giải
Chọn D
7 5 11 
Ta có sin  cos và sin  cos .
24 24 24 24
 5 5  1     5 5 
Do đó M  sin sin cos cos  .  2.sin .cos  .  2.sin .cos 
24 24 24 24 4  24 24   24 24 
1  5 1 1  6  1  1 1
 .sin .sin  .  cos  cos   .  0    .
4 12 12 4 2  12 3 8  2  16
    
Câu 100: Giá trị của biểu thức A  sin .cos .cos .cos .cos là
48 48 24 12 6
1 3 3 3
A. . B. . C. . D. .
32 8 16 32
Lời giải
Chọn D
Áp dụng công thức sin 2 a  2.sin a.cos a , ta có
     1    
A  sin .cos .cos .cos .cos  .sin .cos .cos .cos

48 48 24 12 6 2 24 24 12 6
1    1   1  3
 .sin .cos .cos  .sin .cos  .sin  .
4 12 12 6 8 6 6 16 3 32
Câu 101: Tính giá trị của biểu thức M  cos10 0 cos 20 0 cos 40 0 cos 80 0.
1 1 1 1
A. M  cos100 . B. M  cos100 . C. M  cos100 . D. M  cos100 .
16 2 4 8
Lời giải
Chọn D
Vì sin10 0  0 nên suy ra
16sin100 cos100 cos 200 cos 400 cos800 8sin 200 cos 200 cos 400 cos800
M  
16sin100 16 sin100
4sin 400 cos 400 cos800 2sin 800 cos 800 sin1600
M    .
16sin100 16sin100 16sin100
sin 200 2sin100 cos100 1
M    cos100 .
16sin100 16sin100 8
2 4 6
Câu 102: Tính giá trị của biểu thức M  cos  cos  cos .
7 7 7
1
A. M  0 . B. M   . C. M  1 . D. M  2 .
2
Lời giải

Chọn B
ab a b
Áp dụng công thức sin a  sin b  2.cos .sin .
2 2
 2  4  6 
Ta có 2 sin .M  2.cos .sin  2.cos .sin  2.cos .sin
7 7 7 7 7 7 7
3  5 3 7 5  
 sin  sin  sin  sin  sin  sin   sin  sin    sin .
7 7 7 7 7 7 7 7
1
Vậy giá trị biểu thức M   .
2
Câu 103: Công thức nào sau đây sai?

A. cos  a  b   sin a sin b  cos a cos b. B. cos  a  b   sin a sin b  cos a cos b.
C. sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b. D. sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b.
Lời giải
Chọn B
Ta có cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b .
Câu 104: Khẳng định nào sau đây đúng?

A. sin  2018a   2018sin a.cos a.

B. sin  2018a   2018sin 1009a  .cos 1009a  .
C. sin  2018a   2sin a cos a.
D. sin  2018a   2sin 1009a  .cos 1009a  .
Lời giải
Chọn D
Áp dụng công thức sin 2  2sin  .cos  ta được
sin  2018a   2sin 1009a  .cos 1009a  .
A. cos 6 a  cos 2 3a  sin 2 3a. B. cos 6 a  1  2 sin 2 3a.
C. cos 6 a  1  6 sin 2 a. D. cos 6 a  2 cos 2 3a  1.
Lời giải
Chọn C
Áp dụng công thức cos 2  cos 2   sin 2   2 cos 2   1  1  2 sin 2  , ta được
cos 6 a  cos 2 3a  sin 2 3a  2 cos 2 3a  1  1  2 sin 2 3a .
1  cos 2 x 1  cos 2 x
A. sin 2 x  . B. cos 2 x  .
2 2

x x
C. sin x  2sin cos . D. cos 3 x  cos 3 x  sin 3 x.
2 2
Lời giải
Chọn D
Ta có cos 3 x  4 cos 3 x  3 cos x .
Câu 107: Khẳng định nào đúng trong các khẳng định sau?
   
A. sin a  cos a  2 sin  a   . B. sin a  cos a  2 sin  a   .
 4  4
   
C. sin a  cos a   2 sin  a   . D. sin a  cos a   2 sin  a   .
 4  4
Lời giải
Chọn B
Câu 108: Có bao nhiêu đẳng thức dưới đây là đồng nhất thức?
   
1) cos x  sin x  2 sin  x   . 2) cos x  sin x  2 cos  x   .
 4  4
   
3) cos x  sin x  2 sin  x   . 4) cos x  sin x  2 sin   x  .
 4 4 
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Lời giải
Chọn B
       
Ta có cos x  sin x  2 cos  x    2 cos     x    2 sin   x  .
 4 2  4  4 

A. cos 3a  3 cos a  4 cos 3 a. B. cos 3a  4 cos 3 a  3 cos a.
C. cos 3a  3 cos 3 a  4 cos a. D. cos 3a  4 cos a  3 cos 3 a.
Lời giải
Chọn B

A. sin 3a  3sin a  4 sin 3 a. B. sin 3a  4 sin 3 a  3 sin a.
C. sin 3a  3sin 3 a  4 sin a. D. sin 3a  4 sin a  3 sin 3 a.
Lời giải
Chọn A
Câu 111: Nếu cos  a  b   0 thì khẳng định nào sau đây đúng?
A. sin  a  2b   sin a . B. sin  a  2b   sin b .
C. sin  a  2b   cos a . D. sin  a  2b   cos b .

Lời giải
Chọn D
 
Ta có : cos  a  b   0  a  b   k   a  b   k .
2 2
  
 sin  a  2b   sin  b  2b   k   cos  b  k   cos b .
 2 
Câu 112: Nếu sin  a  b   0 thì khẳng định nào sau đây đúng?
A. cos  a  2b   sin a . B.
cos  a  2b   sin b .
C. cos  a  2b   cos a . D.
cos  a  2b   cos b .
Lời giải
Chọn D
Ta có sin  a  b   0  a  b  k  a  b  k .
 cos  a  2b   cos  b  2b  k   cos  b  k   cos b .
Câu 113: Rút gọn M  sin  x  y  cos y  cos  x  y  sin y.

A. M  cos x. B. M  sin x.
C. M  sin x cos 2 y. D. M  cos x cos 2 y.
Lời giải
Chọn A
Áp dụng công thức sin  a  b   sin a cos b  sin b cos a , ta được
M  sin  x  y  cos y  cos  x  y  sin y  sin  x  y   y   sin x.
Câu 114: Rút gọn M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b  .

A. M  1  2 cos 2 a. B. M  1  2 sin 2 a. C. M  cos 4a. D. M  sin 4a.
Lời giải
Chọn B
Áp dụng công thức cos x cos y  sin x sin y  cos  x  y  , ta được
M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b   cos  a  b  a  b   cos 2a  1  2sin 2 a.
Câu 115: Rút gọn M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b  .

A. M  1  2 sin 2 b. B. M  1  2 sin 2 b. C. M  cos 4b. D. M  sin 4b.
Lời giải
Chọn A

Áp dụng công thức cos x cos y  sin x sin y  cos  x  y  , ta được
M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b 
 cos  a  b  (a  b)   cos 2b  1  2sin 2 b.
Câu 116: Giá trị nào sau đây của x thỏa mãn sin 2 x.sin 3x  cos 2 x.cos3x ?
A. 18. B. 30. C. 36. D. 45.
Lời giải
Chọn A
Áp dụng công thức cos a.cos b  sin a.sin b  cos  a  b  , ta được
sin 2 x.sin 3x  cos 2 x.cos3x  cos 2 x.cos3x  sin 2 x.sin 3x  0

  
 cos 5 x  0  5 x   k  x  k .
2 10 5
Câu 117: Đẳng thức nào sau đây đúng:

sin  b  a  1
A. cot a  cot b  . B. cos 2 a  1  cos 2a  .
sin a.sin b 2
1 sin  a  b 
C. sin  a  b   sin 2  a  b  . D. tan  a  b   .
2 cos a.cos b
Lời giải

Chọn B
Xét các đáp án:
 Đáp án A.
cos a cos b cos a.sin b  sin a.cos b sin  a  b 
Ta có cot a  cot b     .
sin a sin b sin a.sin b sin a.sin b
 Đáp án B.
1
Ta có cos 2a  2 cos 2 a  1  cos 2 a  1  cos 2a  .
2
Câu 118: Chọn công thức đúng trong các công thức sau:
1 ab a b
A. sin a.sin b    cos  a  b   cos  a  b   . B. sin a  sin b  2sin .cos .
2 2 2
2 tan a
C. tan 2a  . D. cos 2 a  sin 2 a  cos 2 a.
1  tan a
Lời giải
Chọn B
   
Câu 119: Rút gọn M  cos  x    cos  x   .
 4  4
A. M  2 sin x. B. M   2 sin x. C. M  2 cos x. D. M   2 cos x.

Lời giải
Chọn B
ab a b
Áp dụng công thức cos a  cos b  2 sin .sin , ta được
2 2
       
     x 4 x 4   x 4 x 4 
M  cos  x    cos  x    2 sin   . sin  
 4  4  2   2 

 2 sin x.sin   2 sin x.
4
4 5
Câu 120: Tam giác ABC có cos A  và cos B  . Khi đó cosC bằng
5 13
56 56 16 33
A. . B.  . C. . D. .
65 65 65 65
Lời giải
Chọn C
Ta có :
 4  3
cos A  5 sin A  5
  . Mà A  B  C  180 , do đó
cos B  5 sin B  12

 13  13
cos C  cos 180   A  B     cos  A  B 
 4 5 3 12  16
   cos A.cos B  sin A.sin B     .  .   .
 5 13 5 13  65
1 1 1
Câu 121: Cho A, B , C là ba góc nhọn thỏa mãn tan A  , tan B  , tan C  . Tổng A  B  C
2 5 8
bằng
   
A. . B. . C. . D. .
6 5 4 3
Lời giải
Chọn C
1 1

tan A  tan B 2 5 7
Ta có tan  A  B   
1  tan A. tan B 1  1 . 1 9
2 5
7 1
tan  A  B   tan C 
 tan  A  B  C    9 8 1
1  tan  A  B  .tan C 1  7 . 1
9 8

 A BC  .
4

Câu 122: Cho A, B , C là các góc của tam giác ABC . Khi đó P  sin A  sin B  sin C tương đương
với:
A B C A B C
A. P  4 cos cos cos . B. P  4sin sin sin .
2 2 2 2 2 2
A B C A B C
C. P  2 cos cos cos . D. P  2 cos cos cos .
2 2 2 2 2 2
Lời giải
Chọn A
 A B  C  A B C
 2  2  2 sin 2  cos 2
Do  
 .
C    A  B sin C  cos A  B
 2 2 2  2 2
Áp dụng, ta được
A B A B C C
P   sin A  sin B   sin C  2sin cos  2 sin cos
2 2 2 2
C A B A B C
 2 cos cos  2 cos cos
2 2 2 2
C A B A B  C A B
 2 cos  cos  cos   4 cos cos cos .
2 2 2  2 2 2

Câu 123: Cho A, B , C là các góc của tam giác ABC .
A B B C C A
Khi đó P  tan .tan  tan .tan  tan . tan tương đương với:
2 2 2 2 2 2
A. P  1. B. P  1.
2
 A B C
C. P   tan . tan .tan  . D. Đáp án khác.
 2 2 2
Lời giải
Chọn A
CB  A
Do A  B  C     
2 2 2
C B
tan  tan
C  B   A 2 2  cot A  1
 tan    tan    
 2   2 2  1  tan C tan B 2 tan A
2 2 2
A C B C B
 tan  tan  tan   tan .tan  1
2 2 2 2 2
A B B C C A
 tan .tan  tan .tan  tan .tan  1 .
2 2 2 2 2 2
sin B
Câu 124: Trong ABC , nếu  2 cos A thì ABC là tam giác có tính chất nào sau đây?
sin C

A. Cân tại B. B. Cân tại A. C. Cân tại C. D. Vuông tại B.

Lời giải
Chọn A
sin B
Ta có  2 cos A  sin B  2sin C.cos A.  sin  C  A   sin  C  A 
sin C
Mặt khác A  B  C    B     A  C   sin B  sin  A  C  .
Do đó, ta được sin  C  A  0  A  C .
tan A sin 2 A
Câu 125: Trong ABC , nếu  thì ABC là tam giác gì?
tan C sin 2 C
A. Tam giác vuông. B. Tam giác cân.
C. Tam giác đều. D. Tam giác vuông hoặc cân.
Lời giải
Chọn D
tan A sin 2 A sin A cos C sin 2 A
Ta có     sin 2C  sin 2 A
tan C sin 2 C cos A sin C sin 2 C
 CA
 2C  2 A
  .
 2C    2 A AC  

 2
 4
Câu 126: Cho góc  thỏa mãn     và sin   . Tính P  sin 2     .
2 5
24 24 12 12
A. P   . B. P  . C. P   . D. P  .
25 25 25 25
Lời giải
Chọn A
Ta có P  sin 2      sin  2  2   sin 2  2sin  cos  .
3
5
 3
Do     nên ta chọn cos    .
2 5
4 3 4  3 24
5 5 5  5 25
 2 1  sin 2  cos 2
Câu 127: Cho góc  thỏa mãn 0    và sin   . Tính P  .
2 3 sin   cos 
2 5 3 3 2 5
A. P   . B. P  . C. P   . D. P  .
3 2 2 3
Lời giải
Chọn D

2sin  cos   2 cos2  2 cos   sin   cos  

Ta có P    2 cos  .
sin   cos  sin   cos 
5
3
 5 2 5
Do 0    nên ta chọn cos   P 
 .
2 3 3
3 3  
Câu 128: Biết sin       và     . Tính P  sin     .
5 2  6
3 3 4  3 3 43 3
A. P   . B. P  . C. P  . D. P  .
5 5 10 10
Lời giải
Chọn C
3
Ta có   sin      sin  .
5
4
5
3 4
Do     nên ta chọn cos    .
2 5
  3 1 3  3  1  4  4  3 3

Suy ra P  sin      sin   cos        .
 6 2 2 2  5 2 5 10
3    
Câu 129: Cho góc  thỏa mãn sin   . Tính P  sin     sin     .
5  6  6
11 11 7 10
A. P  . B. P   . C. P  . D. P  .
100 100 25 11
Lời giải
Chọn A
1
Áp dụng công thức sin a.sin b  cos  a  b   cos  a  b   , ta được
2
     1  
P  sin     sin       cos  cos 2  .
 6  6  2 3 
2
3 7
Ta có cos 2  1  2 sin 2   1  2.    .
5 25
1  1 7  11
Thay vào P , ta được P      .
2  2 25  100
4
Câu 130: Cho góc  thỏa mãn sin   . Tính P  cos 4 .
5
527 527 524 524
A. P  . B. P   . C. P  . D. P   .
625 625 625 625

Lời giải
Chọn B
2
4 7
Ta có cos 2  1  2 sin 2   1  2.     .
5 25
49 527
Suy ra P  cos 4  2 cos 2 2  1  2. 1   .
625 625
4 3
Câu 131: Cho góc  thỏa mãn sin 2   và     . Tính P  sin   cos  .
5 4
3 3 5 5
A. P  . B. P   . C. P  . D. P   .
5 5 3 3
Lời giải
Chọn A
3 sin   0
Vì     suy ra  nên sin   cos   0 .
4 cos   0
2 4 9 3
Ta có  sin   cos    1  sin 2  1   . Suy ra sin   cos    .
5 5 5
3 3
Do sin   cos   0 nên sin   cos   . Vậy P  .
5 5

2
Câu 132: Cho góc  thỏa mãn sin 2  . Tính P  sin 4   cos 4  .
3
17 7 9
A. P  1. B. P  . C. P  . D. P  .
81 9 7
Lời giải
Chọn C
2
Áp dụng a 4  b 4   a 2  b2   2a 2b 2 .
2 1 7
Ta có P  sin 4   cos 4    sin 2   cos 2    2 sin 2  .cos 2   1  sin 2 2  .
2 9
5 3
Câu 133: Cho góc  thỏa mãn cos   và    2 . Tính P  tan 2 .
13 2
120 119 120 119
A. P   . B. P   . C. P  . D. P  .
119 120 119 120
Lời giải
Chọn C
sin 2 2sin  .cos 
Ta có P  tan 2   .
cos 2 2 cos 2   1
12
13

3 12
2 13
12 5 120
Thay sin    và cos   vào P , ta được P  .
13 13 119
2
Câu 134: Cho góc  thỏa mãn cos 2   . Tính P  1  3sin 2  1  4 cos 2   .
3
21
A. P  12. B. P  . C. P  6. D. P  21.
2
Lời giải
Chọn D
 1  cos 2   1  cos 2   5 3 
Ta có P   1  3.   1  4.     cos 2   1  2 cos 2  .
 2  2  2 2 
2  5  4 7
Thay cos 2   vào P , ta được P    1  1    .
3  2  3 6
3 3  
Câu 135: Cho góc  thỏa mãn cos   và    2 . Tính P  cos     .
4 2 3 
3  21 3  21
A. P  . B. P  .
8 8
3 3 7 3 3 7
C. P  . D. P  .

8 8
Lời giải
Chọn B
    1 3
Ta có P  cos      cos cos   sin sin   cos   sin  .
3  3 3 2 2
7
4
3 7
2 4
7 3 1 3 3  7  3  21
Thay sin    và cos   vào P , ta được P  .  .    .
4 4 2 4 2  4  8
4 3  
Câu 136: Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính P  tan     .
5 2  4
1 1
A. P   . B. P  . C. P  7. D. P  7.
7 7
Lời giải
Chọn A
   tan   1
Ta có P  tan      .
 4  1  tan 

3
5
3 3 sin  3
Do     nên ta chọn sin    . Suy ra tan    .
2 5 cos  4
3 1
Thay tan   vào P , ta được P   .
4 7
4    
Câu 137: Cho góc  thỏa mãn cos 2   và    . Tính P  cos  2   .
5 4 2  4
2 2 1 1
A. P  . B. P   . C. P   . D. P  .
10 10 5 5
Lời giải
Chọn B
  2
Ta có P  cos  2     cos 2  sin 2  .
 4 2
3
Từ hệ thức sin 2 2  cos 2 2  1 , suy ra sin 2   1  cos 2 2   .
5
   3
Do     2   nên ta chọn sin 2  .
4 2 2 5
3 4 2

Thay sin 2  và cos 2   vào P , ta được P   .
5 5 10
4 3  3
Câu 138: Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính P  sin .cos .
5 2 2 2
39 49 49 39
A. P   . B. P  . C. P   . D. P  .
50 50 50 50
Lời giải
Chọn D
 3 1 1
Ta có P  sin .cos   sin 2  sin    sin   2 cos   1 .
2 2 2 2
3
5
3 3
Do     nên ta chọn sin    .
2 5
3 4 39
Thay sin    và cos    vào P , ta được P  .
5 5 50
 5   
Câu 139: Cho góc  thỏa mãn cot      2 . Tính P  tan     .
 2   4
1 1
A. P  . B. P   . C. P  3. D. P  4.
2 2
Lời giải

Chọn C

tan   tan
  4  tan   1 .
Ta có P  tan     
 4  1  tan  . tan  1  tan 
4
 5      
Từ giả thiết cot      2  cot  2      2  cot      2  tan   2 .
 2   2  2 
Thay tan   2 vào P , ta được P  3.
Câu 140: Cho góc  thỏa mãn cot   15. Tính P  sin 2 .
11 13 15 17
A. P  . B. P  . C. P  . D. P  .
113 113 113 113
Lời giải
Chọn C
cos 
Ta có cot   15   15  cos   15sin  .
sin 
30 30 30 15
Suy ra P  sin 2  2sin  .cos   30sin 2    2
 2
 .
1 1  cot  1  15 113
sin 2 
  
Câu 141: Cho góc  thỏa mãn cot   3 2 và     . Tính P  tan  cot .

2 2 2
A. P  2 19. B. P  2 19. C. P  19. D. P   19.
Lời giải
Chọn A
   
sin cos sin 2  cos 2
  2  2  2 2  2
Ta có P  tan  cot  .
2 2     sin 
cos sin sin cos
2 2 2 2
1 1
Từ hệ thức 1  cot 2   2
 sin   
 .
sin  19
 1
Do  sin   0 nên ta chọn sin  
      P  2 19.

2 19
4  3   
Câu 142: Cho góc  thỏa mãn tan    và    ; 2  . Tính P  sin  cos .
3  2  2 2
5 5
A. P  5. B. P   5. C. P   . D. P  .
5 5
Lời giải
Chọn C
 3    3 
Ta có P 2  1  sin  . Với    ; 2     ;   .
 2  2  4 

  2
0  sin   
 2 2
Khi đó  , suy ra P  sin  cos  0 .
1  cos    2 2 2
 2 2
1 16
Từ hệ thức sin 2   cos 2   1 , suy ra sin 2   1  cos 2   1  2
 .
1  tan  25
 3  4
Vì    ; 2  nên ta chọn sin    .
 2  5
4 1 5
Thay sin    vào P2 , ta được P 2  . Suy ra P   .
5 5 5
sin 2
Câu 143: Cho góc  thỏa mãn tan   2 . Tính P  .
cos 4  1
10 9 10 9
A. P  . B. P  . C. P   . D. P   .
9 10 9 10
Lời giải
Chọn C
sin 2 sin 2
Ta có P   .
cos 4  1 2 cos 2 2
2t 1 t2
Nhắc lại công thức: Nếu đặt t  tan  thì sin 2  và cos 2  .

1 t2 1 t2
2 tan  4 1  tan 2  3
Do đó sin 2  2
  , cos 2  2
 .
1  tan  5 1  tan  5
4 3 10
Thay sin 2   và cos 2   vào P , ta được P   .
5 5 9
1
Câu 144: Cho góc  thỏa mãn tan   cot   0 và sin   . Tính P  sin 2 .
5
4 6 4 6 2 6 2 6
A. P  . B. P   . C. P  . D. P   .
25 25 25 25
Lời giải
Chọn B
Ta có A  sin 2  2sin  cos  .
1
Từ hệ thức cot 2   1   25  cot 2   24  cot   2 6 .
sin 2 
Vì tan  , cot  cùng dấu và tan   cot   0 nên tan   0, cot   0 .
2 6
Do đó ta chọn cot   2 6 . Suy ra cos   cot  .sin    .
5
1 2 6 1  2 6 4 6
Thay sin   và cos    vào P , ta được P  2. .      .
5 5 5  5  25


Câu 145: Cho góc  thỏa mãn     và sin   2cos   1 . Tính P  sin 2 .
2
24 2 6 24 2 6
A. P  . B. P  . C. P   . D. P   .
25 5 25 5
Lời giải
Chọn C
 sin   0
Với     suy ra  .
2 cos   0
sin   2 cos   1 2
Ta có  2 2
  1  2 cos    cos 2   1
sin   cos   1
 cos   0  loaïi 
 5cos   4 cos   0  
2
.
 cos    4
 5
3
Từ hệ thức sin 2   cos 2   1 , suy ra sin   (do sin   0 ).
5
3  4 24
Vậy P  sin 2  2 sin  .cos   2. .      .
5  5 25
5 3  
Câu 146: Biết sin a  ; cos b  ;  a   ; 0  b  . Hãy tính sin  a  b  .

13 5 2 2
56 63 33
A. . B. . C.  . D. 0.
65 65 65
Lời giải
Chọn C
2
 5  144   12
Ta có cos a  1  sin a  1    
2 2
mà a   ;    cos a   .
 13  169 2  13
2
 3  16   4
Tương tự, ta có sin b  1  cos b  1    
2 2
mà b   0;   sin b  .
5 25  2 5
5 3 12 4 33
Khi đó sin  a  b   sin a.cos b  sin b.cos a  .  .  .
13 5 13 5 65
5   3  
Câu 147: Nếu biết rằng sin         , cos    0     thì giá trị đúng của biểu
13  2  5  2
thức cos     là
16 16 18 18
A. . B.  . C. . D.  .
65 65 65 65
Lời giải
Chọn B

5  25 12
Ta có sin   với     suy ra cos    1   .
13 2 169 13
3  9 4
Tương tự, có cos   với 0    suy ra sin   1   .
5 2 25 5
12 3 5 4 16
Vậy cos      cos  .cos   sin  .sin    .  .  .
13 5 13 5 65
1 1
Câu 148: Cho hai góc nhọn a ; b và biết rằng cos a  ; cos b  . Tính giá trị của biểu thức
3 4
P  cos  a  b  .cos  a  b  .
113 115 117 119
A.  . B.  . C.  . D.  .
144 144 144 144
Lời giải
Chọn D
Ta có P  cos  a  b  .cos  a  b    cos a.cos b  sin a.sin b  cos a.cos b  sin a.sin b 
2 2
  cos a.cos b    sin a.sin b   cos 2 a.cos2 b  1  cos 2 a  . 1  cos 2 b  .
1 1  1  1  119
 .  1   . 1     .
9 16  9   16  144

1 1
Câu 149: Nếu a , b là hai góc nhọn và sin a  ; sin b  thì cos 2  a  b  có giá trị bằng
3 2
72 6 72 6 74 6 74 6
A. . B. . C. . D. .
18 18 18 18
Lời giải
Chọn D
 1
2
2 2
cos a  1  sin 2 a  1    
   3 3
Vì a, b   0;  nên suy ra  .
 2  1
2
3
2
cos b  1  sin b  1    
 2 2
2 2 3 1 1 1  2 6
Khi đó cos  a  b   cos a.cos b  sin a.sin b  .  .  .
3 2 3 2 6
2
2
 1  2 6  74 6
Vậy cos 2  a  b   2 cos  a  b   1  2.    1  .
 6  18
 1 3
Câu 150: Cho 0   ,   và thỏa mãn tan   , tan   . Góc    có giá trị bằng
2 7 4
   
A. . B. . C. . D. .
3 4 6 2
Lời giải

Chọn B
1 3

tan   tan  
Ta có tan       7 4  1 suy ra a  b  .
1  tan  .tan  1  1 . 3 4
7 4
3 1
Câu 151: Cho x, y là các góc nhọn và dương thỏa mãn cot x  , cot y  . Tổng x  y bằng
4 7
 3 
A. . B. . C. . D.  .
4 4 3
Lời giải
Chọn B
3 1
. 1
cot x.cot y  1 4 7
Ta có cot  x  y      1.
cot x  cot y 3 1

4 7
 3
Mặt khác 0  x, y  suy ra 0  x  y   . Do đó x  y  .
2 4
Câu 152: Nếu  ,  ,  là ba góc nhọn thỏa mãn tan     .sin   cos  thì
 
A.       . B.       .
4 3

 3
C.       . D.       .
2 4
Lời giải
Chọn C
Ta có tan     .sin   cos   sin     .sin   cos     .cos  .
 cos     .cos   sin     .sin   0  cos        0.


Vậy tổng ba góc       (vì  ,  ,  là ba góc nhọn).
2
1 1
Câu 153: Biết rằng tan a 
2
 0  a  900  và tan b    900  b  1800  thì biểu thức cos  2a  b 
3
có giá trị bằng
10 10 5 5
A.  . B. . C.  . D. .
10 10 5 5
Lời giải
Chọn A
2
1
1  
1  tan 2 a 2 3 4
Ta có cos 2a  2
   2  suy ra sin 2a  1  cos 2 2a  .
1  tan a 1 5 5
1  
2

1 1 3
Lại có 1  tan 2 b  2
 cos b    vì 90 0  b  180 0
cos b 2
1  tan b 10
 1  3  1
Mặt khác sin b  tan b.cos b     .    
 3   10  10
3  3  4 1 1
Khi đó cos  2a  b   cos 2a.cos b  sin 2a.sin b  .     .  .
5  10  5 10 10
1
Câu 154: Nếu sin a  cos a 
5
1350  a  1800  thì giá trị của biểu thức tan 2a bằng
20 20 24 24
A.  . B. . C. . D.  .
7 7 7 7
Lời giải
Chọn C
1 2 1 1 24
Ta có sin a  cos a    sin a  cos a    1  sin 2a   sin 2a  .
5 25 25 25
2
 24  7
Khi đó cos 2a  1  sin 2 2a  1     vì 270 0  2 a  360 0.
 25  25
sin 2a 24
Vậy giá trị của biểu thức tan 2a   .
cos 2a 7

Câu 155: Nếu tan  a  b   7, tan  a  b   4 thì giá trị đúng của tan 2a là
11 11 13 13
A.  . B. . C.  . D. .
27 27 27 27
Lời giải
Chọn A
tan  a  b   tan  a  b  74 11
Ta có tan 2 a  tan  a  b    a  b      .
1  tan  a  b  . tan  a  b  1  7.4 27
 
Câu 156: Nếu sin  .cos      sin  với      k ,    l ,  k , l    thì
2 2
A. tan      2cot  . B. tan      2cot  .
C. tan      2 tan  . D. tan      2 tan  .
Lời giải
Chọn D
Ta có sin  .cos      sin   sin        .
 sin  .cos      sin     .cos   cos     .sin  .
sin     sin 
 2 sin  .cos      sin     .cos    2.  2 tan  .
cos     cos 


Câu 157: Nếu       và cot   cot   2 cot  thì cot  .cot  bằng
2
A. 3. B.  3. C. 3. D.  3.
Lời giải
Chọn C
 
Từ giả thiết, ta có              .
2 2
  tan   tan 
Suy ra cot   cot   2 cot   2.cot         2.tan      2.
2  1  tan  . tan 
1 1

tan   tan  cot  cot  cot   cot 
Mặt khác   nên suy ra
1  tan  . tan  1  1 . 1 cot  .cot   1
cot  cot 
cot   cot 
cot   cot   2.  cot  .cot   1  2  cot  .cot   3.
cot  .cot   1
Câu 158: Nếu tan  và tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0  q  1 thì tan    
bằng
p p 2p 2p
A. . B.  . C. . D.  .
q 1 q 1 1 q 1 q

Lời giải
Chọn A
Vì tan  , tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0 nên theo định lí Viet, ta
 tan   tan    p tan   tan  p
có  . Khi đó tan       .
 tan  . tan   q 1  tan  tan  q  1
Câu 159: Nếu tan  ; tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0  p.q  0  . Và cot  ;
cot  là hai nghiệm của phương trình x 2  rx  s  0 thì tích P  rs bằng
p 1 q
A. pq. B. . C. . D. .
q2 pq p2
Lời giải
Chọn B
 tan   tan   p cot   cot   r
Theo định lí Viet, ta có  và  .
 tan  .tan   q cot  .cot   s
 1 1  1 1
Khi đó P  r.s   cot   cot   .cot  .cot      . .
 tan  tan   tan  tan 
tan   tan  p p
 2
 2
. Vậy P  r.s  2 .
 tan  . tan   q q

Câu 160: Nếu tan  và tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0  q  0 thì giá trị biểu
thức P  cos 2      p sin     .cos      q sin 2     bằng:
p
A. p. B. q. C. 1. D. .
q
Lời giải
Chọn C
Vì tan  , tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0 nên theo định lí Viet, ta có
 tan   tan   p tan   tan  p
  tan     
  .
 tan  .tan   q 1  tan  .tan  1  q
Khi đó P  cos 2     . 1  p. tan      q. tan 2      .

2
p  p 
1  p.  q.  
1  p.tan      q.tan 2     1 q  1 q 
  2
1  tan 2      p 
1  
 1 q 
2 2
1  q   p 2 1  q   q. p 2 1  q   p 2  p 2 .q  q. p 2
 2
 2
 1.
1  q   p2 1  q   p2
Câu 161: Rút gọn biểu thức M  tan x  tan y .

sin  x  y 
A. M  tan  x  y  . B. M  .
cos x.cos y
sin  x  y  tan x  tan y
C. M  . D. M  .
cos x.cos y 1  tan x. tan y
Lời giải
Chọn C
sin x sin y sin x cos y  cos x sin y sin  x  y 
Ta có M  tan x  tan y     .
cos x cos y cos x cos y cos x cos y
   
Câu 162: Rút gọn biểu thức M  cos 2      cos 2     .
4  4 
A. M  sin 2 . B. M  cos 2 . C. M   cos 2 . D. M   sin 2 .
Lời giải
Chọn D
       
Vì hai góc     và     phụ nhau nên cos      sin     .
4  4  4  4 
       
Suy ra M  cos 2      cos 2      cos 2      sin 2    
4  4  4  4 

 
 cos   2    sin 2 .
2 
Câu 163: Chọn đẳng thức đúng.

  a  1  sin a   a  1  sin a
A. cos 2     . B. cos 2     .
 4 2 2  4 2 2
  a  1  cos a   a  1  cos a
C. cos 2     . D. cos 2     .
 4 2 2  4 2 2
Lời giải
Chọn A
 
1  cos   a 
 a 
cos 2     2   1  sin  a   1  sin a .
 4 2 2 2 2
sin  y  x 
Câu 164: Gọi M  thì
sin x.sin y
A. M  tan x  tan y. B. M  cot x  cot y
1 1
C. M  cot y  cot x. D. M   .
sin x sin y
Lời giải

Chọn B
Ta có :
sin y.cos x  cos y.sin x sin y.cos x cos y.sin x
M   
sin x.sin y sin x.sin y sin x.sin y
.
cos x cos y
   cot x  cot y
sin x sin y
Câu 165: Gọi M  cos x  cos 2 x  cos3x thì

1 
A. M  2cos 2 x  cos x  1 . B. M  4 cos 2 x.   cos x  .
 2 
C. M  cos 2 x  2cos x  1 . D. M  cos 2 x  2cos x  1 .
Lời giải
Chọn D
Ta có: M  cos x  cos 2 x  cos 3x   cos x  cos 3x   cos 2 x
 2cos 2 x.cos x  cos 2 x  cos 2 x  2cos x  1 .
sin 3 x  sin x
Câu 166: Rút gọn biểu thức M  .
2 cos 2 x  1
A. tan 2x B. sin x. C. 2 tan x. D. 2sin x.
Lời giải

Chọn D
sin 3 x  sin x 2 cos 2 x sin x
Ta có:   2 sin x .
2 cos 2 x  1 cos 2 x
1  cos x  cos 2 x  cos 3 x
2 cos 2 x  cos x  1
A. cos x. B. 2cos x  1. C. 2cos x. D. cos x  1.
Lời giải
Chọn C
Ta có: A 
1  cos 2 x    cos x  cos 3x   2 cos2 x  2 cos 2 x cos x
 2 cos 2
x  1  cos x cos x  cos 2 x
2 cos x  cos x  cos 2 x 

  2 cos x.
cos x  cos 2 x
tan   cot 
Câu 168: Rút gọn biểu thức A   cos 2 .
tan   cot 
A. 0. B. 2 cos 2 x. C. 2. D. cos 2 x.
Lời giải
Chọn A
Ta có

sin  cos  sin 2   cos 2 
 2 2
cos  sin   sin  .cos   sin   cos   sin 2   cos 2    cos 2 .
sin  cos  sin 2   cos 2  sin 2   cos 2 

cos  sin  sin  .cos 
Do đó A   cos 2  cos 2  0.
1  sin 4  cos 4
1  sin 4  cos 4
A. sin 2 . B. cos 2 . C. tan 2 . D. cot 2 .
Lời giải
Chọn C
Ta có :
A
1  cos 4   sin 4 
2sin 2 2  2sin 2 cos 2
1  cos 4   sin 4 2 cos 2 2  2sin 2 cos 2
.
2sin 2 (sin 2  cos 2 )
  tan 2
2 cos 2 (sin 2  cos 2 )
3  4 cos 2  cos 4
Câu 170: Biểu thức A  có kết quả rút gọn bằng:
3  4 cos 2  cos 4
A.  tan 4  . B. tan 4  . C.  cot 4  . D. cot 4  .
Lời giải

Chọn B
2
Ta có cos 2  1  2sin 2  ;cos 4  2 cos 2 2  1  2 1  2 sin 2    1 . Do đó:
2
3  4 1  2sin 2    2 1  2sin 2    1 8sin 2 a  8sin 2   8sin 4 
A 2
  tan 4  .
3  4  2 cos 2   1  2  2 cos 2   1  1 8cos 2 a  8cos 2   8cos 4 
 sin 2 2  4sin 4   4sin 2  .cos 2 

Câu 171: Khi   thì biểu thức A  có giá trị bằng:
6 4  sin 2 2  4sin 2 
1 1 1 1
A. . B. . C. . D. .
3 6 9 12
Lời giải
Chọn C
Ta có
sin 2 2  4sin 4   4sin 2  .cos2  4sin 4 
A 
4  sin 2 2  4sin 2  4(1  sin 2  )  4sin 2  .cos2 
sin 4  sin 4 
   tan 4 a.
cos2  (1  sin 2  ) cos4 
4
   1  1
 4
Do đó giá trị của biểu thức A tại   là tan       .
6 6  3 9

sin 2  sin 
1  cos 2  cos 
A. tan  . B. 2 tan  . C. tan 2  tan  . D. tan 2 .
Lời giải
Chọn A
sin 2  sin  sin   2cos  1 sin   2cos  1
Ta có A   =  tan  .
1  cos2  cos 2cos 2  cos cos  2cos  1
1  sin a  cos 2a
sin 2a  cos a
5
A. 1. B. tan  . C. . D. 2 tan  .
2
Lời giải
Chọn B
1  sin a  2 sin 2 a  1 sin a  2 sin a  1 sin a
Ta có A     tan a.
2 sin a.cos a  cos a cos a  2 sin a  1 cos a
x
sin x  sin
Câu 174: Rút gọn biểu thức A  2 được:
x
1  cos x  cos
2

x  
A. tan . B. cot x. C. tan 2   x  . D. sin x.
2 4 
Lời giải
Chọn A
 x x x
Ta có sin x  sin  2.   2 sin cos ,
 2 2 2
 x x
1  cos x  1  cos  2.   2 cos 2
 2 2
x x x sin x  2 cos x  1
2 sin cos  sin  
2 2 2 2 2  x
Do đó A   tan .
x x x x  2
2 cos 2  cos cos  2 cos  1
2 2 2 2 
Câu 175: Rút gọn biểu thức A  sin  .cos 5   sin 5  .cos  .
1 1 3 1
A. sin 2 . B.  sin 4 . C. sin 4 . D. sin 4 .
2 2 4 4
Lời giải
Chọn D
Ta có sin  .cos5   sin 5  .cos   sin  .cos   cos 4   sin 4  

1
 sin 2  cos 2   sin 2   cos 2   sin 2  
2
1 1 1
 sin 2  cos 2   sin 2    sin 2 cos 2  sin 4 .
2 2 4
Câu 176: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  3sin x  2.
A. M  1, m   5. B. M  3, m  1.
C. M  2, m   2. D. M  0, m  2.
Lời giải
Chọn A
Ta có 1  sin x  1  3  3sin x  3    5  3sin x  2  1
M  1
 5  P  1   .
 m  5
 
Câu 177: Cho biểu thức P  2 sin  x    2 . Mệnh đề nào sau đây là đúng?
 3
A. P   4,  x   . B. P  4,  x  .
C. P  0,  x  . D. P  2,  x  .
Lời giải
Chọn C

   
Ta có 1  sin  x    1  2  2 sin  x    2
 3  3
 
 4  2sin  x    2  0  4  P  0.
 3
 
Câu 178: Biểu thức P  sin  x    sin x có tất cả bao nhiêu giá trị nguyên?
 3
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
Lời giải
Chọn C
ab a b
2 2
      
sin  x    sin x  2 cos  x   sin  cos  x   .
 3  6 6  6
  P
Ta có 1  cos  x    1  1  P  1   P  1;0;1 .
 6
Câu 179: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  sin 2 x  2 cos 2 x.
A. M  3, m  0. B. M  2, m  0. C. M  2, m  1. D. M  3, m  1.
Lời giải

Chọn C
Ta có P  sin 2 x  2 cos 2 x   sin 2 x  cos 2 x   cos 2 x  1  cos 2 x
M  2
Do 1  cos x  1  0  cos 2 x  1  1  1  cos 2 x  2   .
m  1
Câu 180: Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức
P  8 sin 2 x  3 cos 2 x . Tính T  2 M  m 2 .
A. T  1. B. T  2. C. T  112. D. T  130.
Lời giải
Chọn A
Ta có P  8sin 2 x  3cos 2 x  8sin 2 x  3 1  2 sin 2 x   2 sin 2 x  3.
Mà  1  sin x  1  0  sin 2 x  1  3  2 sin 2 x  3  5

M  5
3 P 5   T  2M  m 2  1.
m  3
Câu 181: Cho biểu thức P  cos 4 x  sin 4 x . Mệnh đề nào sau đây là đúng?
A. P  2,  x  . B. P  1,  x  .
2
C. P  2, x  . D. P  , x  .
2

Lời giải
Chọn B
2 1
Ta có P  cos 4 x  sin 4 x   sin 2 x  cos 2 x   2sin 2 x cos 2 x  1  sin 2 2 x
2
1 1  cos 4 x 3 1
 1 .   cos 4 x.
2 2 4 4
1 3 1 1
Mà 1  cos 4 x  1    cos 4 x  1   P  1.
2 4 4 2
Câu 182: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  sin 4 x  cos 4 x.
A. M  2, m   2. B. M  2, m   2.
1
C. M  1, m   1. D. M  1, m  .
2
Lời giải
Chọn C
Ta có P  sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x  cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x    cos 2 x.
M  1
Mà 1  cos 2 x  1  1   cos 2 x  1  1  P  1   .
 m  1
Câu 183: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của biểu thức P  1  2 cos3x .

A. M  3, m   1. B. M  1, m   1.
C. M  2, m   2. D. M  0, m  2.
Lời giải
Chọn B
Ta có 1  cos 3x  1  0  cos 3x  1  0  2 cos 3x  2
M  1
 1  1  2 cos 3x  1  1  P  1   .
 m  1
 
Câu 184: Tìm giá trị lớn nhất M của biểu thức P  4sin 2 x  2 sin  2 x   .
 4
A. M  2. B. M  2  1. C. M  2  1. D. M  2  2.
Lời giải
Chọn D
   1  cos 2 x 
Ta có P  4 sin 2 x  2 sin  2 x    4    sin 2 x  cos 2 x
 4  2 
 
 sin 2 x  cos 2 x  2  2 sin  2 x    2.
 4
   
Mà 1  sin  2 x    1   2  2  2 sin  2 x    2  2  2 .
 4  4

BÀI 3: HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

1. ĐỊNH NGHĨA HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC
- Quy tắc đặt tương ưng mỗi số thực x với số thực sin x được gọi là hàm số sin, kí hiệu là

y  sin x .
Tập xác định của hàm số sin là  .
- Quy tắc đặt tương ứng mỗi số thực x với số thực cosx được gọi là hàm số côsin, kỉ hiệu là
y  cos x .
Tập xác định của hàm số côsin là  .
sin x
- Hàm số cho bằng công thức y  được gọi là hàm số tang, kí hiệu là y  tan x .
cos x
 
Tập xác định của hàm số tang là  \   k ∣k    .
2 
cos x
- Hàm số cho bằng công thức y  được gọi là hàm số côtang, kí hiệu là y  cot x . Tập xác
sin x
định của hàm số côtang là  \{k ∣k  } .
2. HÀM SỐ CHẴN, HÀM SỐ LẺ, HÀM SỐ TUẦN HOÀN
a) Hàm số chẵn, hàm số lẻ
Cho hàm số y  f ( x) có tập xác định là D .
- Hàm số f ( x) được gọi là hàm số chẵn nếu x  D thì  x  D và f ( x)  f ( x) .
Đồ thị của một hàm số chẵn nhận trục tung là trục đối xứng.

- Hàm số f ( x) được gọi là hàm số lẻ nếu x  D thì  x  D và f ( x)   f ( x) .
Đồ thị của một hàm số lẻ nhận gốc toạ độ là tâm đối xứng.
Nhận xét. Đề vẽ đồ thị của một hàm số chẵn (tương ứng, lẻ), ta chỉ cần vẽ phần đồ thị của hàm
số với những x dương, sau đó lấy đối xưng phần đồ thị đă vẽ qua trục tung (tương ứng, qua gốc
toạ độ), ta sẽ được đồ thị của hàm số đã cho.
b) Hàm số tuần hoàn
Hàm số y  f ( x) có tập xác định D được gọi là hàm số tuần hoàn nếu tồn tại số T  0 sao cho với
mọi x  D ta có:
i) x  T  D và x  T  D ;
ii) f ( x  T )  f ( x) .
Số T dương nhỏ nhất thoả mãn các điều kiện trên (nếu có) được gọi là chu kì của hàm số tuần
hoàn đó.
Nhận xét
a) Các hàm số y  sin x và y  cos x tuần hoàn với chu kì 2 . Các hàm số y  tan x và y  cot x
tuần hoàn với chu kì  .

b) Để vẽ đồ thị của một hàm số tuần hoàn với chu kì T , ta chỉ cần vẽ đồ thị của hàm số này trên
đoạn [ a; a  T ], sau đó dịch chuyển song song với trục hoành phần đồ thị đã vẽ sang phải và
sang trái các đoạn có độ dài lần lượt là T , 2T ,3T , ta được toàn bộ đồ thị của hàm số.
3. ĐỒ THỊ VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỒ THỊ HÀM SỐ Y  SINX
Hàm số y  sin x :
- Có tập xác định là  và tập giá trị là [1;1] ;
- Là hàm số lẻ và tuần hoàn với chu kì 2 ;

   
- Đồng biến trên mỗi khoảng    k 2 ;  k 2  và nghịch biến trên mỗi khoảng
 2 2 
 3 
  k 2 ;  k 2  , k  
2 2 
- Có đồ thị đối xứng qua gốc toạ độ và gọi là một đường hình sin.

4. ĐỒ THỊ VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỒ THỊ HÀM SỐ Y  COSX
Hàm số y  cos x :
- Có tập xác định là  và tập giá trị là [1;1] ;
- Là hàm số chẵn và tuần hoàn với chu kì 2 ;
- Đồng biến trên mỗi khoảng (  k 2 ; k 2 ) và nghịch biến trên mỗi khoảng (k 2 ;   k 2 ), k  
- Có đồ thị là một đường hình sin đối xứng qua trục tung.
5. ĐỒ THỊ VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỒ THỊ HÀM SỐ Y  TAN X
Hàm số y  tan x :
 
- Có tập xác định là  \   k ∣k    và tập giá trị là  ;
2 

- Là hàm số lẻ và tuần hoàn với chu kì  ;
   
- Đồng biến trên mỗi khoảng    k ;  k  , k   ;
 2 2 
- Có đồ thị đối xứng qua gốc toạ độ.
6. ĐỒ THỊ VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỒ THỊ HÀM SỐ Y  COT X
Hàm số y  cot x :
- Có tập xác định là  \{k ∣k  } và tập giá trị là  ;

- Là hàm số lẻ và tuần hoàn với chu kì  ;
- Nghịch biến trên mỗi khoảng (k ;   k ), k   ;
- Có đồ thị đối xứng qua gốc toạ độ.
B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP LỜI GIẢI BÀI TẬP
Dạng 1: Tìm tập xác đinh của hàm số
1. Phương pháp
Để tìm tập xác định của hàm số ta cần lưu ý các điểm sau

 y  u  x  có nghĩa khi và chỉ khi u  x  xác định và u(x)  0 .
u(x)
 y có nghĩa khi và chỉ u  x  , v  x  xác định và v(x)  0 .
v(x)
u(x)
 y có nghĩa khi và chỉ u  x  , v  x  xác định và v(x)  0 .
v(x)
 Hàm số y  s inx, y  cosx xác định trên  và tập giá trị của nó là:
1  sin x  1 ;  1  cos x  1 .
Như vậy, y  s in  u  x   , y  cos  u  x   xác định khi và chỉ khi u  x  xác định.

 y  tan u  x  có nghĩa khi và chỉ khi u  x  xác định và u  x    k,k  
2
 y  cot u  x  có nghĩa khi và chỉ khi u  x  xác định và u  x   k,k   .
2. Các ví dụ mẫu
Ví dụ 1. Tìm tập xác định của các hàm số sau:
 5x 
a) y  sin  ; b) y  cos 4  x2 ; c) y  sin x; d) y  2  sin x .
 x2  1 
Lời giải

 5x  2
a) Hàm số y  sin  2  xác định  x  1  0  x  1.
 x 1
Vậy D   \ 1.
b) Hàm số y  cos x 2  4 xác định  4  x 2  0  x 2  4  2  x  2.
Vậy D  x   | 2  x  2.
c) Hàm số y  sin x xác định  sinx  0  k2  x    k2,k   .
Vậy D  x   | k2  x    k2,k   .
d) Ta có: 1  s inx  1  2  s inx  0 .
Do đó, hàm só luôn luôn xác định hay D   .
    sin x 1
a) y  tan  x   ; b) y  cot  x   ; c) y  ; d) y  .
 6   3  cos(x  ) tan x  1
Lời giải
    2
a) Hàm số y  tan  x   xác định  x    k  x   k, k   .

6   6 2 3
 2 
Vậy D   \   k,k    .
3 
   
b) Hàm số y  cot  x   xác định  x   k  x    k, k   .
 3 3 3
  
Vậy D   \   k,k    .
 3 
sin x  3
c) Hàm số y  xác định  cos  x     0  x     k  x   k, k   .
cos(x  ) 2 2
 3 
Vậy D   \   k,k    .
2 
1 
d) Hàm số y  xác định tan x  1  x   k, k   .
tan x  1 4
 
Vậy D   \   k,k    .
4 
1 3cos2x
a) y  cos2x  ; b) y  .
cos x sin3x cos3x

Lời giải
1 
a) Hàm số y  cos2x  xác định  cosx  0  x   k, k   .
cos x 2
 
Vậy D   \   k,k    .
2 
3cos2x
b) Hàm số y  xác định 
sin3x cos3x
1 k
sin 3x cos3x  0  sin 6x  0  6x  k  x  ,k  .
2 6
 k 
Vậy D   \  ,k    .
6 
Ví dụ 4. Tìm m để hàm số sau đây xác định trên  : y  2m  3cosx.
Lời giải
2m
Hàm số đã cho xác định trên R khi và chỉ khi 2m  3cos x  0  cosx 
3
2m 3
Bất đẳng thức trên đúng với mọi x khi 1  m .
3 2

Dạng 2: Xét tính chẵn lẻ của hàm số
1. Phương pháp:
Giả sử ta cần xét tính chẵn, lẻ của hàm số y  f(x)
 Bước 1: Tìm tập xác định D của hàm số; kiểm chứng D là tập đối xứng qua số 0 tức là
x,x  D  x  D (1)
 Bước 2: Tính f(x) và so sánh f(x) với f(x)
- Nếu f(x)  f(x) thì f(x) là hàm số chẵn trên D (2)
- Nếu f(x)  f(x) thì f(x) là hàm số lẻ trên D (3)
Chú ý:
- Nếu điều kiện (1) không nghiệm đúng thì f(x) là hàm không chẵn và không lẻ trên D;
- Nếu điều kiện (2) và (3) không nghiệm đúng, thì f(x) là hàm không chẵn và cũng
không lẻ trên D .
Lúc đó, để kết luận f(x) là hàm không chẵn và không lẻ ta chỉ cần chỉ ra điểm x0  D sao
 f( x 0 )  f(x 0 )
cho 
 f( x 0 )   f(x 0 )

Ví dụ 1. Xét tính chẵn, lẻ của các hàm số sau:
a) y = sin2x; b) y = tan x ; c) y  sin 4 x .
Lời giải
a) TXĐ: D   . Suy ra x  D   x  D .
Ta có: f  x   sin  2x    sin2x  f  x  .
Do đó hàm số đã cho là hàm số lẻ.
  
b) TXĐ: D   \   k,k    . Suy ra x  D   x  D .
 2 
Ta có: f  x   tan x  tan x  f  x  .
Do đó hàm số đã cho là hàm số chẵn.
c) TXĐ: D   . Suy ra x  D   x  D .
Ta có: f  x   sin 4  x   sin 4 x  f  x  .

a) y = tanx + cotx; b) y = sinx.cosx.
Lời giải
 k 
a) TXĐ: D   \  ,k    . Suy ra x  D   x  D
2 
Ta có: f  x   tan  x   cot  x    tan x - cot x    tan x  cot x   f  x 
b) TXĐ: D   . Suy ra x  D   x  D
Ta có: f  x   sin  x  .cos  x    sin x cosx  f  x 
a) y = 2sinx + 3; b) y  sinx  cosx .
Lời giải
a) TXĐ: D   . Suy ra x  D   x  D

Ta có:
      
f     2sin    3  1 ; f    2sin    3  5
 2  2  2 2
   
f     f  
 2 2
Nhận thấy     
 f      f   
  2   
2

Do đó hàm số không chẵn không lẻ.
b) TXĐ: D   . Suy ra x  D   x  D
 
Ta có: y  sinx  cosx  2 sin  x  
4  
        
f     2 sin      0; f    2 sin     2
 4  4 4 4 4 4
   
f     f  
 4 4
Nhận thấy     
 f      f   
  4   
4


Do đó hàm số không chẵn không lẻ.
sinx tan x cos3 x  1

a) y  ; b) y  .
sin x  cot x sin3 x
Lời giải
a) Hàm số xác định khi
cosx  0 cosx  0
  cosx  0 k
sinx  0  sinx  0  x ,k   .
s inx  cot x  0  2 sinx  0 2
 s in x  cosx  0
 k 
TXĐ: D   \  ,k    Suy ra x  D   x  D
2 
sin   x   tan   x   sin x  tan x sin x - tan x

Ta có: f   x      f x
sin   x   cot   x   sin x  cot x sin x  cot x
b) TXĐ: D   \ k,k    Suy ra x  D   x  D

cos3  x   1 cos3 x  1 cos3 x  1

Ta có: f  x      f  x 
sin3  x   sin3 x sin3 x
Ví dụ 5. Xác định tham số m để hàm số sau: y  f  x   3msin 4x  cos2x là hàm số chẵn.
Lời giải
TXĐ: D   . Suy ra x  D   x  D
Ta có:
f  x   3msin  4x   cos  2x   3msin 4x  cos2x
Để hàm số đã cho là hàm số chẵn thì:
f  x   f  x  , x  D  3m sin 4x  cos2x  -3m sin 4x  cos2x, x  D

 6m sin 4x  0  m  0
Dạng 3. Tìm giá trị lớn nhất và và giá trị nhỏ nhất của hàm số lượng giác
1. Phương pháp:
Cho hàm số y  f(x) xác định trên tập D

 f(x)  M, x  D
 M  max f(x)  
D x 0  D : f(x 0 )  M
 f(x)  m, x  D
 m  min f(x)  
D x 0  D : f(x 0 )  m
Lưu ý:
 1  s inx  1;  1  cos x  1.
 0  sin2 x  1; 0  cos2 x  1.
 0  sin x  1; 0  cos x  1.
 Dùng điều kiện có nghiệm của phương trình cơ bản

  0
o Phương trình bậc hai: ax2  bx  c  0 có nghiệm x   khi và chỉ khi 
a  0
o Phương trình asinx  bcosx  c có nghiệm x   khi và chỉ khi a2  b2  c2
a1 s inx  b1 cos x  c1
o Nếu hàm số có dạng: y 
a2 s inx  b2 cos x  c2
Ta tìm miền xác định của hàm số rồi quy đồng mẫu số, đưa về phương trình
asinx  bcosx  c .

2. Ví dụ mẫu
Ví dụ 1. Tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số:
 
a) y  2sin  x    1 ; b) y  2 cosx  1  3 .
 4
Lời giải
a) Ta có:
     
1  sin  x    1  2  2sin  x    2  1  2sin  x    1  3
 4  4  4
Hay 1  y  3 . Suy ra:
  
Maxy  3 khi sin  x    1  x   k2,k   .
 4 4
  3
Miny  1 khi sin  x    1  x    k2,k   .
 4 4
b) Ta có:
1  cos x  1  0  cos x  1  2  0  cos x  1  2

 0  2 cos x  1  2 2  3  2 cos x  1  3  2 2  3

Hay 3  y  2 2  3 Suy ra
Maxy  2 2  3 khi cosx  1  x  k2,k   .

Miny  3 khi cos x  0  x   k, k   .
2
a) y  sinx  cosx ; b) y  3 sin 2x  cos2x .
Lời giải
 
a) Ta có: y  sinx  cosx  2 sin  x     2  y  2 .
4 
Suy ra:
  
Maxy  2 khi sin  x    1  x   k2,k   .
 4  4
  3
Miny   2 khi sin  x    1  x    k2,k   .
 4 4
 3 1   
b) Ta có: y  3 sin 2x  cos 2x  2  sin 2x  cos2x   2sin  2x  
 2 2   6
 

Suy ra: 2  y  2 . Do đó:
    
Maxy  2 khi sin  2x    1  2x    k2  x   k2,k   .
 6  6 2 3
    
Miny  2 khi sin  2x    1  2x     k2  x    k2,k   .
 6 6 2 6
a) y  cos2 x  2sin x  2 ; b) y  sin 4 x  2cos2 x  1 .
Lời giải
a) Ta có:
2

y  cos2 x  2sin x  2  1  sin 2 x   2sin x  2
2
  sin 2 x  2sin x  3    sin x  1  4
2
Vì 1  s inx  1  2  sin x  1  0  4   sin x  1  0
2 2
 4    sin x  1  0  0    sin x  1  4  4
Hay 0  y  4

Do đó:

Maxy  4 khi sin x  1  x   k2, k   .
2

Miny  0 khi sin x  1  x    k2, k   .
2
Lưu ý:
Nếu đặt t  sin x,t   1;1 . Ta có (P): y  f  t   t 2  2t  3 xác định với mọi t   1;1 , (P) có hoành
độ đỉnh t  1 và trên đoạn  1;1 hàm số đồng biến nên hàm số đạt giá trị nhỏ nhất tại
t  1 hay sinx  1 và đạt giá trị lớn nhất khi t  1 hay sin x  1 .
b) Ta có

2

y  sin 4 x  2cos2 x  1  1  cos2 x   2cos x  1 2
2
 cos4 x  4 cos2 x  2   cos 2
x  2  2
2
Vì 0  cos2 x  1  2  cos2 x  2  1  4  cos2 x  2  1  
2

 2  cos2 x  2   2  1  2  y  1
Do đó:
Maxy  2 khi

cos2 x  0  cos x  0  x   k, k   .
2
Miny  1 khi
cos2 x  1  sin x  0  x  k,k   .
Lưu ý:
Nếu đặt t  cos2 x,t   0;1 . Ta có (P): y  f  t   t 2  4t  2 xác định với mọi t   0;1 , (P) có hoành
độ đỉnh t  2   0;1 và trên đoạn  0;1 hàm số nghịch biến nên hàm số đạt giá trị nhỏ nhất tại

t 1 và đạt giá trị lớn nhất khi t  0.
2sin x  cos x  1
Ví dụ 4. Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số: y 
sin x  cos x  2
Lời giải
 π
Ta có: sin x  cos x  2  2 sin  x    2
4  
π
Vì  2  2 sin  x    2, x   nên
 4
 π  π
2 sin  x    2  2  2  0, x    sin x  cosx  2  2 sin  x    2  0, x  
 4  4
Do đó: D  
2sin x  cos x  1
Biến đổi y 
sin x  cos x  2
 ysin x  y cos x  2y  2sin x  cos x  1

  y  2  sin x   y  1 cos x  2y  1  *
Điều kiện để phương trình (*) có nghiệm x   là a 2  b2  c2

2 2 2 3  17 3  17
  y  2    y  1   2y  1  2y2  6y  4  0  y
2 2
3  17 3  17
Kết luận: max y  ;min y 
 2  2
Dạng 4. Chứng minh hàm số tuần hoàn và xác định chu kỳ của nó
1. Phương pháp
Muốn chứng minh hàm số tuần hoàn f(x) tuần hoàn ta thực hiện theo các bước sau:
 Xét hàm số y  f(x) , tập xác định là D
 Với mọi x  D , ta có x  T0  D và x  T0  D (1) . Chỉ ra f(x  T0 )  f(x) (2)
Vậy hàm số y  f(x) tuần hoàn
Chứng minh hàm tuần hoàn với chu kỳ T0
Tiếp tục, ta đi chứng minh T0 là chu kỳ của hàm số tức chứng minh T0 là số dương nhỏ nhất
thỏa (1) và (2). Giả sử có T sao cho 0  T  T0 thỏa mãn tính chất (2)  ...  mâu thuẫn với giả
thiết 0  T  T0 . Mâu thuẫn này chứng tỏ T0 là số dương nhỏ nhất thỏa (2). Vậy hàm số tuần
hoàn với chu kỳ cơ sở T0

Một số nhận xét:
- Hàm số y  sin x,y  cosx tuần hoàn chu kỳ 2 . Từ đó y  sin  ax  b  ,y  cos  ax  b  có chu
2
kỳ T0 
a
- Hàm số y  tan x, y  cot x tuần hoàn chu kỳ  . Từ đó y  tan  ax  b  ,y  cot  ax  b  có chu


kỳ T0 
a
Chú ý:
y  f1 (x) có chu kỳ T1 ; y  f2 (x) có chu kỳ T2
Thì hàm số y  f1 (x)  f2 (x) có chu kỳ T0 là bội chung nhỏ nhất của T1 và T2.
Các dấu hiệu nhận biết hàm số không tuần hoàn
Hàm số y  f(x) không tuần hoàn khi một trong các điều kiện sau vi phạm
 Tập xác định của hàm số là tập hữu hạn
 Tồn tại số a sao cho hàm số không xác định với x  a hoặc x  a
 Phương trình f(x)  k có vô số nghiệm hữu hạn

 Phương trình f(x)  k có vô số nghiệm sắp thứ tự ...  xm  xm 1  ... mà xm  x m 1  0 hay


2. Ví dụ mẫu
Ví dụ 1. Chứng minh rằng các hàm số sau là những hàm số tuần hoàn với chu kỳ cơ sở T0

a)f(x)  s inx , T0  2; b)f(x)  tan 2x, T0 
2
Hướng dẫn Lời giải
a) Ta có : f(x  2)  f(x), x   .
Giả sử có số thực dương T  2  thỏa f(x  T)  f(x)  sin  x  T   sinx , x   (*)
   
Cho x   VT(*)  sin   T   cos T  1; VP(*)  sin 1
2 2  2
 (*) không xảy ra với mọi x   . Vậy hàm số đã cho tuần hoàn với chu kỳ T0  2

b) Ta có : f(x  )  f(x), x  D .
2

Giả sử có số thực dương T  thỏa f(x  T)  f(x)  tan  2x  2T   tan2x , x  D (**)

2
Cho x  0  VT(**)  tan2T  0; VP(**)  0

B  (**) không xảy ra với mọi x  D . Vậy hàm số đã cho tuần hoàn với chu kỳ T0 
2
Ví dụ 2. Xét tính tuần hoàn và tìm chu kỳ cơ sở (nếu có) của các hàm số sau
3x x
a) f(x)  cos
2
cos ;
2
b) y  cosx  cos( 3x);  
c)f(x)  sin x 2 ; d)y  tan x.
Lời giải
 
c) Hàm số f(x)  sin x 2 không tuần hoàn vì khoảng cách giữa các nghiệm (không điểm) liên
tiếp của nó dần tới 0

 k  1   k   0 khi k  
 k  1   k
d) Hàm số f(x)  tan x không tuần hoàn vì khoảng cách giữa các nghiệm (không điểm) liên tiếp
của nó dần tới 
2
 k  1 2  k 2    khi k  

Dạng 5. Đồ thị của hàm số lượng giác
1. Phương pháp
1/ Vẽ đồ thị hàm số lượng giác:
- Tìm tập xác định D.
- Tìm chu kỳ T0 của hàm số.
- Xác định tính chẵn – lẻ (nếu cần).
- Lập bảng biến thiên trên một đoạn có độ dài bằng chu kỳ T0 có thể chọn:
 T T 
x   0, T0  hoặc x   0 , 0  .
 2 2 
- Vẽ đồ thị trên đoạn có độ dài bằng chu kỳ.

 
- Rồi suy ra phần đồ thị còn lại bằng phép tịnh tiến theo véc tơ v  k.T0 .i về bên trái và

phải song song với trục hoành Ox (với i là véc tơ đơn vị trên trục Ox).
2/ Một số phép biến đổi đồ thị:
a) Từ đồ thị hàm số y = f(x), suy ra đồ thị hàm số y = f(x) + a bằng cách tịnh tiến đồ

thị y = f(x) lên trên trục hoành a đơn vị nếu a > 0 và tịnh tiến xuống phía dưới trục
hoành a đơn vị nếu a < 0.
b) Từ đồ thị hàm số y = f(x), suy ra đồ thị hàm số y  f(x  a) bằng cách tịnh tiến đồ thị
y = f(x) sang phải trục hoành a đơn vị nếu a > 0 và tịnh tiến sang trái trục hoành a
đơn vị nếu a < 0.
c) Từ đồ thị y = f(x), suy ra đồ thị y = –f(x) bằng cách lấy đối xứng đồ thị y = f(x) qua
trục hoành.
f(x), neáu f(x)  0

d) Đồ thị y  f(x)   nên suy ra đồ thị y = f(x) bằng cách giữ nguyên hần
-f(x), neáu f(x) < 0
đồ thị y = f(x) phía trên trục hoành và lấy đối xứng y = f(x) phía dưới trục hoành qua
trục hoành
Mối liên hệ đồ thị giữa các hàm số

y=-f(x) Đối xứng qua Ox Tịnh tiến theo Ox, a đơn vị y=f(x+a)
Đối xứng qua Oy Tịnh tiến theo Oy, b đơn vị
Tịnh tiến theo

Đối xứng qua gốc O
y=-f(-x) y=f(x) y=f(x+a)+b
vec tơ v=(a;b)
Đối xứng qua Ox Tịnh tiến theo Ox, a đơn vị
y=f(-x) y=f(x)+b
Đối xứng qua Oy Tịnh tiến theo Oy, b đơn vị
Ví dụ 1. Vẽ đồ thị các hàm số sau: y = sin 4x
Lời giải
a) Haøm soá y = sin 4x.

Mieàn xaùc ñònh: D=.
 
Ta chæ caàn veõ ñoà thò haøm soá treân mieàn  0; 
 2

2 
(Do chu kì tuaàn hoaøn T=  )
4 2
 
Baûng giaù trò cuûa haøm soá y =sin 4x treân ñoaïn  0;  laø:
 2
x   3 5  5 3
0
16 8 16 24 4 16 8
 
3 2
y 2 2 3 2
0 1 0 - -1 -
2 2 2 2
3
0
2
 
Ta có đồ thị của hàm số y = sin4x trên đoạn  0;  và sau đó tịnh tiến cho các
 2
    
đoạn: ...,   , 0  ,  ,   ,....
 2  2 

x
Ví dụ 2: Vẽ đồ thị hàm số y = cos .
3
Lời giải
x
Haøm soá y = cos .
3
Mieàn xaùc ñònh: D=.
Ta chæ caàn veõ ñoà thò haøm soá treân mieàn  0;6 
2
(Do chu kì tuaàn hoaøn T=  6 )
1/ 3
x
Baûng giaù trò cuûa haøm soá y = cos treân ñoaïn  0;6  laø:
3

x 3 3 21 15 9
0 3
4 2 6 4 2
33
6
6
y 2 3 2
1 0 - -1 - 0
2 2 2
3
1
2
x
Ta có đồ thị của hàm số y= cos trên đoạn  0;6  và sau đó tịnh tiến cho các
3
đoạn: ...,  6,0  ,  6,12 ,....

Ví dụ 3. Cho đồ thị của hàm số y =sinx, (C) . Hãy vẽ các đồ thị của các hàm số sau:
   
a) y = sin  x+  b) y= sin  x+   2.
 4  4
Lời giải
Từ đồ thị của hàm số y = sinx, (C) như sau:
 
a) Từ đồ thị (C), ta có đồ thị y = sin  x+  bằng cách tịnh tiến (C) sang trái
 4
  
một đoạn là đơn vị, ta được đồ thị hàm số y = sin  x+  , (C') như (hình 8)
4  4
sau:

 
b) Từ đồ thị (C’) của hàm số y = sin  x+  , ta có đồ thị hàm số
 4
 
y = sin  x+   2 bằng cách tịnh tiến (C’) lên trên một đoạn là 2 đơn vị, ta được đồ thị
 4
 
hàm số y = sin  x+   2, (C'') như sau:
 4


Bài 1.15. Tìm tập xác định của các hàm số sau:
1  cosx 1  cosx
a) y  ; b) y  .
sinx 2  cosx
Lời giải
1  cosx
a) Biểu thức có nghĩa khi sinx  0 , tức là x  k , k  Z .
sinx
1  cosx 
Vậy tập xác định của hàm số y  là D  R \ k ∣k  Z  .
sinx 
 1  cosx
1  cosx  0
b) Biểu thức có nghĩa khi  2  cosx .
2  cosx  2  cosx  0
Vì 1  cosx  1 nên 1  cosx  0 với mọi x   và 2  cosx  1  0 với mọi x   .

1  cosx
Do đó, 2  cosx  0 với mọi x   và  0 với mọi x   .
2  cosx
1  cosx
Vậy tập xác định của hàm số y  là D   .
2  cosx
Bài 1.16. Xét tính chẵn lẻ của các hàm số sau:
a) y  sin2 x  tan2 x ; b) y  cosx  sin 2 x ;

c) sin x cos 2 x ; d) y  sinx  cosx .
Lời giải
sin2 x
a) Biểu thức sin2x  tan2x có nghĩa khi cos2x  0 (do tan2 x  ), tức là
cos2 x
  
2x   k , k    x  k ,k  .
2 4 2
  
Suy ra tập xác định của hàm số y  f  x   sin2x  tan2x là D   \   k ∣k   
4 2 
Do đó, nếu x thuộc tập xác định D thì  x cũng thuộc tập xác định D.
Ta có:
f   x   sin  2 x   tan  2 x   sin2 x  tan2 x    sin2 x  tan2 x    f  x  , x  D .

Vậy y  sin2 x  tan2 x là hàm số lẻ.
b) Tập xác định của hàm số y  f  x   cosx  sin 2 x là D   .
Do đó, nếu x thuộc tập xác định D thì  x cũng thuộc tập xác định D.
Ta có: f   x   cos   x   sin 2   x   cosx  ( sinx ) 2  cosx  sin 2 x  f  x  , x  D
Vậy y  cosx  sin 2 x là hàm số chẵn.
c) Tập xác định của hàm số y  f  x   sinxcos2 x là D   .

Do đó, nếu x thuộc tập xác định D thì  x cũng thuộc tập xác định D .
Ta có: f   x   sin   x   cos  2 x   sinx  cos2 x   f  x  , x  D .
Vậy y  sinxcos2 x là hàm số lẻ.
d) Tập xác định của hàm số y  f  x   sinx  cosx là D   .
Do đó, nếu x thuộc tập xác định D thì  x cũng thuộc tập xác định D .
Ta có: f   x   sin   x   cos   x   sinx  cosx   f  x  .
Vậy y  sinx  cosx là hàm số không chẵn, không lẻ.
Bài 1.17. Tìm tập giá trị của các hàm số sau:
 
a) y  2sin  x    1 ; b) y  1  cosx  2 .
 4
Lời giải
 
a) Ta có: 1  sin  x    1 với mọi x  
 4
 
 2  2sin  x    2  x  
 4
 
 2  1  2sin  x    1  2  1  x  
 4
 
 3  2sin  x    1  1  x  
 4

 3  y  1  x  .
 
Vậy tập giá trị của hàm số y  2sin  x    1 là  3;1 .
 4
b) Vì - 1  cosx  1 với mọi x   nên 0  1  cosx  2 với mọi x   .
Do đó, 0  1  cosx  2 với mọi x   .
Suy ra 2  1  cosx  2  2  2 với mọi x   .
Hay 2  y  2  2 với mọi x   .
Vậy tập giá trị của hàm số y  1  cosx  2 là  2; 2  2  .
Bài 1.18. Từ đồ thị của hàm số y  tanx , hãy tìm các giá trị x sao cho tanx  0 .
Lời giải
Ta có đồ thị của hàm số y  tan x như hình vẽ dưới đây.

Ta có tan x  0 khi hàm số y  tan x nhận giá trị bằng 0 ứng với các điểm x mà đồ thị giao với
trục hoành. Từ đồ thị ở hình trên ta suy ra y  0 hay tan x  0 khi x  k , k  Z .
Bài 1.19. Giả sử khi một cơn sóng biển đi qua một cái cọc ở ngoài khơi, chiều cao của nước được
 
mô hình hoá bởi hàm số h  t   90cos  t  , trong đó h  t  là độ cao tính bằng centimét trên mực
 10 
nước biển trung bình tại thời điểm t giây.
a) Tìm chu kì của sóng.

b) Tìm chiều cao của sóng, tức là khoảng cách theo phương thẳng đứng giữa đáy và đỉnh của
sóng.
Lời giải
2
a) Chu kì của sóng là T   20 (giây).

10
b) Chiều cao của sóng tức là chiều cao của nước đạt được trong một chu kì dao động.
 
Ta có: h  20   90cos   20   90  cm  .
 10 
Vậy chiều cao của sóng là 90 cm.

2021
Câu 1: Tìm tập xác định D của hàm số y  .
sin x
A. D  . B. D   \ 0.
 
C. D   \ k , k  . D. D   \   k , k  .
2

 


Lời giải
Chọn C
Hàm số xác định khi và chỉ khi sin x  0  x  k , k  .
Vật tập xác định D   \ k , k  .
1  sin x
cos x 1
 
A. D  . B. D   \   k , k  .

2
 


C. D   \ k , k  . D. D   \ k 2, k  .
Lời giải
Chọn D
Hàm số xác định khi và chỉ khi cos x  1  0  cos x  1  x  k 2, k  .
Vậy tập xác định D   \ k 2, k  .

cos x
 
sin  x  
 2
  
A. D   \ k , k  . B. D   \ k , k  .
 2 
  
C. D   \ 1  2k  , k  . D. D   \ 1  2k  , k  .
 2 
Lời giải
Chọn C
   
Hàm số xác định  sin  x    0  x   k   x   k , k  .
 2 2 2
 
Vậy tập xác định D   \   k , k  .
 2 


2021
sin x  cos x
  
A. D  . B. D   \   k , k  .

 4
 


   
C. D   \   k 2, k  . D. D   \   k , k  .
 4  4

 


Lời giải

Chọn D

Hàm số xác định  sin x  cos x  0  tan x  1  x   k , k  .
4
 
 4 


 
Câu 5: Tìm tập xác định D của hàm số y  cot 2 x    sin 2 x.
 4
 
A. D   \   k , k  . B. D  .
 4 
  
C. D   \   k , k  . D. D  .
 8 2 
Lời giải
Chọn C
    k
Hàm số xác định sin 2 x    0  2 x   k   x   , k  .
 4 4 8 2
  
Vậy tập xác định D   \   k , k  .
 8 2 


x 
Câu 6: Tìm tập xác định D của hàm số y  3 tan 2   .
2 4
 3   
A. D   \   k 2 , k  . B. D   \   k 2, k  .
 2  
2
 



 3   
C. D   \   k , k  . D. D   \   k , k  .
 2  
2
 


Lời giải
Chọn A
x  x   3
Hàm số xác định  cos 2     0     k   x   k 2, k  .
2 4 2 4 2 2
 3 
Vậy tập xác định D   \  
 k 2 , k  .
 2 


3 tan x  5
1  sin 2 x
   
A. D   \   k 2, k  . B. D   \   k , k  .
 2  2

 


C. D   \   k , k  . D. D  .
Lời giải
Chọn B
Hàm số xác định khi và chỉ khi 1  sin 2 x  0 và tan x xác định
sin 2 x  1 
   cos x  0  x   k , k  .
cos x  0 2

 
 2 


Câu 8: Tìm tập xác định D của hàm số y  sin x  2.

A. D  . B. D  2; . C. D  0;2 . D. D  .
Lời giải
Chọn A
Ta có 1  sin x  1 
1  sin x  2  3, x  .
Do đó luôn tồn tại căn bậc hai của sin x  2 với mọi x  .
Vậy tập xác định D  .
Câu 9: Tìm tập xác định D của hàm số y  sin x  2.

A. D  . B.  \ k , k  . C. D  1;1. D. D  .
Lời giải
Chọn D
Ta có 1  sin x  1 
3  sin x  2 1, x  .
Do đó không tồn tại căn bậc hai của sin x  2.

Vậy tập xác định D  .

1
1  sin x
 
A. D   \ k , k  . B. D   \   k , k  .

2
 


 
C. D   \   k 2, k  . D. D  .
 2 
Lời giải
Chọn C
Hàm số xác định khi và chỉ khi 1 sin x  0  sin x  1. * 

Mà 1  sin x  1 nên *  sin x  1  x   k 2, k  .
2
 
Vậy tập xác định D   \   k 2, k  .
 2 


Câu 11: Tìm tập xác định D của hàm số y  1  sin 2 x  1  sin 2 x .
A. D  . B. D  .
 5   5 13 
C. D    k 2;  k 2  , k  . D. D    k 2 ;  k 2  , k  .
 6 6   6 6 

Lời giải
Chọn B
1  sin 2 x  0
Ta có 1  sin 2 x  1   , x  .
1  sin 2 x  0
Vậy tập xác định D  .

 
Câu 12: Tìm tập xác định D của hàm số y  tan  cos x .
2 
   
A. D   \   k , k   . B. D   \   k 2, k   .
 2  2

 


C. D   . D. D   \ k , k   .
Lời giải
Chọn D
 
Hàm số xác định khi và chỉ khi .cos x   k   cos x  1  2k . * 
2 2
Do k   nên *  cos x  1  sin x  0  x  k , k  .
Vậy tập xác định D   \ k , k  .
Câu 13: Trong các hàm số sau, hàm số nào là hàm số chẵn?
A. y  sin x. B. y  cos x . C. y  tan x. D. y  cot x.

Lời giải
Chọn B
Nhắc lại kiến thức cơ bản:
 Hàm số y  sin x là hàm số lẻ.
 Hàm số y  cos x là hàm số chẵn.
 Hàm số y  tan x là hàm số lẻ.
 Hàm số y  cot x là hàm số lẻ.
Vậy B là đáp án đúng.
A. y   sin x. B. y  cos x  sin x. C. y  cos x  sin 2 x. D. y  cos x sin x.
Lời giải
Chọn C
Tất các các hàm số đều có TXĐ: D   . Do đó x  D  x  D.
Bây giờ ta kiểm tra f x   f  x  hoặc f x    f  x .

 Với y  f  x    sin x . Ta có f x    sin x   sin x   sin x 
 f x    f  x  .
 Suy ra hàm số y   sin x là hàm số lẻ.
 Với y  f  x   cos x  sin x . Ta có f x   cos x   sin x   cos x  sin x
 f x    f  x , f  x  . Suy ra hàm số y  cos x  sin x không chẵn không lẻ.


 Với y  f  x   cos x  sin 2 x . Ta có f  x   cos  x   sin 2  x 
 cos  x   sin  x   cos x   sin x   cos x  sin 2 x

2 2
 f x   f  x  .
 Suy ra hàm số y  cos x  sin 2 x là hàm số chẵn.
 Với y  f  x   cos x sin x . Ta có f  x   cos  x .sin  x    cos x sin x
 f x    f  x  .
 Suy ra hàm số y  cos x sin x là hàm số lẻ.
tan x
A. y  sin 2 x. B. y  x cos x . C. y  cos x .cot x . D. y  .
sin x
Lời giải
Chọn D
 Xét hàm số y  f  x   sin 2 x .

TXĐ: D   . Do đó x  D  x  D.
Ta có f x   sin 2 x    sin 2 x   f  x  

 f  x  là hàm số lẻ.
 Xét hàm số y  f  x   x cos x .
TXĐ: D   . Do đó x  D  x  D.
Ta có f x    x .cos  x    x cos x   f  x  

 Xét hàm số y  f  x   cos x cot x .
TXĐ: D   \ k  k  . Do đó x  D  x  D.
Ta có f x   cos  x .cot  x    cos x cot x   f  x  

tan x
 Xét hàm số y  f  x   .
sin x
  
TXĐ: D   \ k k  . Do đó x  D  x  D.
 2 
tan  x   tan x tan x

Ta có f x      f x 
 f  x   là hàm số chẵn.
sin  x   sin x sin x

x
A. y  sin x . B. y  x 2 sin x . C. y  . D. y  x  sin x.
cos x
Lời giải
Chọn A
Ta kiểm tra được A là hàm số chẵn, các đáp án B, C, D là hàm số lẻ.
Câu 17: Trong các hàm số sau, hàm số nào có đồ thị đối xứng qua trục tung?
  tan x
A. y  sin x cos 2 x. B. y  sin 3 x.cos  x  . C. y .
 2 tan 2 x  1
D. y  cos x sin 3 x .
Lời giải
Chọn B
Ta dễ dàng kiểm tra được A, C, D là các hàm số lẻ nên có đồ thị đối xứng qua gốc tọa
độ O .
 
Xét đáp án B, ta có y  f  x   sin 3 x.cos  x    sin 3 x.sin x  sin 4 x . Kiểm tra được đây là
 2
hàm số chẵn nên có đồ thị đối xứng qua trục tung.
Câu 18: Trong các hàm số sau, hàm số nào là hàm số lẻ?
A. y  cos x  sin 2 x. B. y  sin x  cos x. C. y   cos x . D. y  sin x.cos3x.

Lời giải
Chọn D
Ta kiểm tra được đáp án A và C là các hàm số chẵn. Đáp án B là hàm số không chẵn,
không lẻ. Đáp án D là hàm số lẻ.
Câu 19: Trong các hàm số sau, hàm số nào có đồ thị đối xứng qua gốc tọa độ?
sin x  1
A. y  cot 4 x. B. y  . C. y  tan 2 x . D. y  cot x .
cos x
Lời giải
Chọn A
Ta kiểm tra được đáp án A là hàm số lẻ nên có đồ thị đối xứng qua gốc tọa độ.
Đáp án B là hàm số không chẵn, không lẻ. Đáp án C và D là các hàm số chẵn.
  cot x tan x
A. y  sin   x . B. y  sin 2 x . C. y  . D. y  .
2  cos x sin x
Lời giải
Chọn C

 
Viết lại đáp án A là y  sin   x   cos x .
2 
Ta kiểm tra được đáp án A, B và D là các hàm số chẵn. Đáp án C là hàm số lẻ.
A. y  1 sin 2 x. B. y  cot x .sin 2 x . C. y  x 2 tan 2 x  cot x. D.
y  1  cot x  tan x .
Lời giải
Chọn C
Ta kiểm tra được đáp án A, B và D là các hàm số chẵn. Đáp án C là hàm số lẻ.
Câu 22: Cho hàm số f  x   sin 2 x và g  x   tan 2 x. Chọn mệnh đề đúng

A. f  x  là hàm số chẵn, g  x  là hàm số lẻ.
B. f  x  là hàm số lẻ, g  x  là hàm số chẵn.
C. f  x  là hàm số chẵn, g  x  là hàm số chẵn.
D. f  x  và g  x  đều là hàm số lẻ.
Lời giải
Chọn B

 Xét hàm số f  x   sin 2 x .
TXĐ: D   . Do đó x  D  x  D.
Ta có f x   sin 2 x    sin 2 x   f  x  

 Xét hàm số g  x   tan 2 x .
 
TXĐ: D   \   k  k  . Do đó x  D  x  D.
  2  
Ta có g x    tan x    tan x 2  tan 2 x  g  x  

2
 f  x  là hàm số chẵn.
cos 2 x sin 2 x  cos 3 x

Câu 23: Cho hai hàm số f  x   và g  x   . Mệnh đề nào sau đây là đúng?
1  sin 3x
2
2  tan 2 x
A. f  x  lẻ và g  x  chẵn. B. f  x  và g  x  chẵn.
C. f  x  chẵn, g  x  lẻ. D. f  x  và g  x  lẻ.
Lời giải
Chọn B
cos 2 x
 Xét hàm số f  x   .
1  sin 2 3x
TXĐ: D   . Do đó x  D  x  D.

cos 2 x  cos 2 x
Ta có f x     f x 
 f  x   là hàm số chẵn.
1  sin 2 3 x  1  sin 2 3 x
sin 2 x  cos 3 x
 Xét hàm số g  x   .
2  tan 2 x
 
TXĐ: D   \   k  k   . Do đó x  D  x  D.
  2  
sin 2 x   cos 3x  sin 2 x  cos 3x

Ta có g x     g  x  
 g  x  là hàm số chẵn.
2  tan x 
2
2  tan 2 x
Vậy f  x  và g  x  chẵn.
Câu 24: Trong các hàm số sau, hàm số nào có đồ thị đối xứng qua gốc tọa độ?
1    
A. y  . B. y  sin  x  . C. y  2 cos  x  . D. y  sin 2 x .
sin 3 x  4  4
Lời giải
Chọn A
  1
Viết lại đáp án B là y  sin  x    sin x  cos x .
 4 2
 
Viết lại đáp án C là y  2 cos  x    sin x  cos x .
 4

Kiểm tra được đáp án A là hàm số lẻ nên có đồ thị đối xứng qua gốc tọa độ.
Ta kiểm tra được đáp án B và C là các hàm số không chẵn, không lẻ.
Xét đáp án D.
  
 Hàm số xác định  sin 2 x  0  2 x   k 2;   k 2   x   k ;  k  
 2 
  
 D   k ;  k   k  .

 2 
 
 Chọn x   D nhưng x    D. Vậy y  sin 2 x không chẵn, không lẻ.
4 4

A. Đồ thị hàm số y  sin x đối xứng qua gốc tọa độ O.
B. Đồ thị hàm số y  cos x đối xứng qua trục Oy.
C. Đồ thị hàm số y  tan x đối xứng qua trục Oy.
D. Đồ thị hàm số y  tan x đối xứng qua gốc tọa độ O.
Lời giải
Chọn A
Ta kiểm tra được hàm số y  sin x là hàm số chẵn nên có đồ thị đối xứng qua trục Oy .

Do đó đáp án A sai.
Câu 26: Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của hàm số y  3sin x  2.
A. M  1, m  5. B. M  3, m  1. C. M  2, m  2. D. M  0, m  2.
Lời giải
Chọn A
Ta có 1  sin x  1 
3  3sin x  3 
5  3sin x  2  1
 M  1
  
5  y  1  .
m  5
Câu 27: Tìm tập giá trị T của hàm số y  3cos 2 x  5.

A. T  1;1. B. T  1;11. C. T  2;8 . D. T  5;8 .
Lời giải
Chọn C
Ta có 1  cos 2 x  1 
3  3cos 2 x  3 
 2  3cos2 x  5  8
 T   2;8 .
 2  y  8 
Câu 28: Tìm tập giá trị T của hàm số y  5  3sin x.

A. T  1;1. B. T  3;3. C. T  2;8 . D. T  5;8 .
Lời giải
Chọn C
Ta có 1  sin x  1 
1 sin x 1 
 3 3sin x 3

 8  5  3 sin x  2  T  2;8.
 2  y  8 
Câu 29: Hàm số y  5  4 sin 2 x cos 2 x có tất cả bao nhiêu giá trị nguyên?
A. 3. B. 4. C. 5. D. 6.
Lời giải
Chọn C
Ta có y  5  4 sin 2 x cos 2 x  5  2 sin 4 x .
Mà 1  sin 4 x  1 
2  2 sin 4 x  2 
 3  5  2 sin 4 x  7
 y 
 3  y  7   y  3; 4;5;6;7 nên y có 5 giá trị nguyên.
Câu 30: Tìm giá trị nhỏ nhất m của hàm số y   2 sin 2016 x  2017 .
A. m  2016 2. B. m   2. C. m  1. D. m  2017 2.

Lời giải
Chọn B
Ta có 1  sin 2016 x  2017  1 

 2   2 sin 2016 x  2017   2.
Do đó giá trị nhỏ nhất của hàm số là  2.

1
Câu 31: Tìm giá trị nhỏ nhất m của hàm số y  .
cos x  1
1 1
A. m  . B. m  . C. m  1. D. m  2.
2 2
Lời giải
Chọn A
Ta có 1  cos x  1 .
1
Ta có nhỏ nhất khi và chỉ chi cos x lớn nhất  cos x  1 .
cos x  1
1 1
Khi cos x  1 
y  .
cos x  1 2
Câu 32: Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số y  sin x  cos x . Tính
P  M  m.
A. P  4. B. P  2 2. C. P  2. D. P  2.

Lời giải
Chọn B
 
Ta có y  sin x  cos x  2 sin  x  .
 4
   
Mà 1  sin  x    1 
 2  2 sin  x    2

 4  4

M  2

   P  M  m  2 2.

m   2

Câu 33: Tập giá trị T của hàm số y  sin 2017 x  cos 2017 x.
A. T  2;2 . B. T  4034;4034 . C. T   2; 2  . D. T   0; 2  .
Lời giải
Chọn C
 
Ta có y  sin 2017 x  cos 2017 x  2 sin 2017 x   .
 4
   
Mà 1  sin 2017 x    1 
 2  2 sin 2017 x    2

 4  4
 T   2; 2  .
 2  y  2 
 

 
Câu 34: Hàm số y  sin  x    sin x có tất cả bao nhiêu giá trị nguyên?
 3
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
Lời giải
Chọn C
a b a b
2 2
      
sin  x    sin x  2 cos  x   sin  cos  x  .
 3  6 6 
 6
 
Ta có 1  cos  x    1  y 
1  y  1   y  1;0;1.
 6
Câu 35: Hàm số y  sin 4 x  cos 4 x đạt giá trị nhỏ nhất tại x  x0 . Mệnh đề nào sau đây là đúng?

A. x 0  k 2, k  . B. x 0  k , k  . C. x0    k 2, k  . D. x 0   k , k  .
2
Lời giải
Chọn B
Ta có y  sin 4 x  cos 4 x  sin 2 x  cos 2 x sin 2 x  cos2 x    cos 2 x.
Mà 1  cos 2 x  1  1  y  1 .
1   cos 2 x  1 

Do đó giá trị nhỏ nhất của hàm số là 1 .
Đẳng thức xảy ra  cos 2 x  1  2 x  k 2  x  k  k   .
Câu 36: Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của hàm số y  1  2 cos 3 x .
A. M  3, m  1. B. M  1, m  1. C. M  2, m  2. D. M  0, m  2.
Lời giải
Chọn B
Ta có 1  cos 3 x  1 
 0  cos 3 x  1 
 0  2 cos 3 x  2
 M  1

1  1  2 cos 3 x  1   
1  y  1  .
m  1
 
Câu 37: Tìm giá trị lớn nhất M của hàm số y  4 sin 2 x  2 sin 2 x  .
 4
A. M  2. B. M  2 1. C. M  2 1. D. M  2  2.
Lời giải
Chọn D
  1  cos 2 x 
Ta có y  4 sin 2 x  2 sin 2 x    4    sin 2 x  cos 2 x
 4  2 

 
 sin 2 x  cos 2 x  2  2 sin 2 x    2.
 4
   
Mà 1  sin 2 x    1 
 2  2  2 sin 2 x    2  2  2 .

 4  4
Câu 38: Tìm tập giá trị T của hàm số y  sin 6 x  cos6 x.
1  1   1 
A. T  0;2 . B. T   ;1 . C. T   ;1 . D. T  0;  .
 2   4   4 
Lời giải
Chọn C
Ta có y  sin 6 x  cos6 x  sin 2 x  cos2 x   3 sin 2 x cos2 x sin 2 x  cos 2 x 

2
3 3 1  cos 4 x 5 3
 1  3sin 2 x cos2 x  1  sin 2 2 x  1  .   cos 4 x.
4 4 2 8 8
1 5 3 1
Mà 1  cos 4 x  1 
   cos 4 x  1 
  y  1.
4 8 8 4
Câu 39: Tìm giá trị lớn nhất M và nhỏ nhất m của hàm số y  sin 2 x  2 cos2 x .
A. M  3, m  0. B. M  2, m  0. C. M  2, m  1. D. M  3, m  1.
Lời giải

Chọn C
Ta có y  sin 2 x  2 cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x   cos2 x  1  cos2 x
 M  2
Do 1  cos x  1 
 0  cos 2 x  1   
1  1  cos 2 x  2  .
m  1
2
Câu 40: Tìm giá trị lớn nhất M của hàm số y  .
1  tan 2 x
1 2
A. M  . B. M  . C. M  1. D. M  2.
2 3
Lời giải
Chọn D
2 2
Ta có y    2 cos 2 x .
1  tan 2 x 1
cos 2 x
Do 0  cos2 x  1 
 0  y  2 
 M  2.
Câu 41: Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số y  8 sin 2 x  3cos 2 x .
Tính P  2 M  m 2 .
A. P  1. B. P  2. C. P  112. D. P  130.

Lời giải
Chọn A
Ta có y  8 sin 2 x  3cos 2 x  8 sin 2 x  3 1  2 sin 2 x   2 sin 2 x  3.
Mà 1  sin x  1 
 0  sin 2 x  1 
 3  2 sin2 x  3  5
 M  5
  
 3  y  5  
 P  2 M  m 2  1.
m  3
Câu 42: Tìm giá trị nhỏ nhất m của hàm số y  2 sin 2 x  3 sin 2 x .
A. m  2  3. B. m  1. C. m  1. D. m   3.
Lời giải
Chọn B
Ta có y  2 sin 2 x  3 sin 2 x  1  cos 2 x  3 sin 2 x

 3 
 3 sin 2 x  cos 2 x  1  2 
1
sin 2 x  cos 2 x   1
 2 2 
     
 2 sin 2 x cos  sin cos 2 x   1  2 sin 2 x    1.
 6 6  
 6
   
Mà 1  sin 2 x    1 
1  1  2 sin 2 x    3 

1  y  3.
 6  6
Do đó giá trị nhỏ nhất của hàm số là 1.

Câu 43: Tìm tập giá trị T của hàm số y  12 sin x  5cos x.
A. T  1;1. B. T  7;7 . C. T  13;13. D. T  17;17 .
Lời giải
Chọn C
12 5 
Ta có y  12 sin x  5 cos x  13 sin x  cos x .
 13 13 
12 5
Đặt   sin  . Khi đó y  13 sin x cos   sin  cos x   13 sin  x   
 cos  
13 13
 T  13;13.
13  y  13 
Câu 44: Tìm giá trị lớn nhất M của hàm số y  4 sin 2 x  3cos 2 x.
A. M  3. B. M  1. C. M  5. D. M  4.
Lời giải
Chọn C
4 3 
Ta có y  4 sin 2 x  3 cos 2 x  5 sin 2 x  cos 2 x  .
5 5 
4 3
Đặt   sin  . Khi đó y  5 cos  sin 2 x  sin  cos 2 x   5 sin 2 x   
 cos  
5 5


5  y  5 
 M  5.
Câu 45: Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số y  sin 2 x  4 sin x  5
. Tính P  M  2 m 2 .
A. P  1. B. P  7. C. P  8. D. P  2.
Lời giải
Chọn D
Ta có y  sin 2 x  4 sin x  5  sin x  2  1.

2
1  sin x  2  9
2
Do 1  sin x  1 
3  sin x  2  1 
 M  10
 
 2  sin x  2  1  10 
2
 P  M  2m 2  2.
m  2
Câu 46: Hàm số y  cos 2 x  cos x có tất cả bao nhiêu giá trị nguyên?
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
Lời giải
Chọn C
 1 1
2
Ta có y  cos x  cos x  cos x    .

2
 2 4

 1
2
3 1 1 9
Mà 1  cos x  1   0  cos x   
  cos x   
2  2 2  2 4
1  1 1
2
1
  cos x     2 
 y 
  y  2   y  0;1;2 nên có 3 giá trị thỏa mãn.
4   2 4 4
Câu 47: Hàm số y  cos 2 x  2 sin x  2 đạt giá trị nhỏ nhất tại x0 . Mệnh đề nào sau đây là đúng?
 
A. x 0   k 2, k  . B. x 0    k 2, k  .
2 2
C. x 0    k 2, k  . D. x0  k 2, k  .
Lời giải
Chọn B
Ta có y  cos 2 x  2 sin x  2  1  sin 2 x  2 sin x  2
  sin 2 x  2 sin x  3  sin x 1  4.

2
 0  sin x 1  4
2
Mà 1  sin x  1 
2  sin x 1  0 
 0  sin x 1  4 
 4  sin x 1  4  0 .
2 2

Suy ra giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng 0 .


Dấu ''  '' xảy ra  sin x  1  x    k 2 k  .

2
Câu 48: Tìm giá trị lớn nhất M và nhất m của hàm số y  sin 4 x  2 cos2 x  1
A. M  2, m  2. B. M  1, m  0. C. M  4, m  1. D. M  2, m  1.
Lời giải
Chọn D
Ta có y  sin 4 x  2 cos 2 x  1  sin 4 x  2 1  sin 2 x   1  sin 2 x  1  2.

2
 1  sin 2 x  1  4
2
Do 0  sin 2 x  1 
 1  sin 2 x  1  2 
M  2
 
1  sin 2 x  1  2  2 
2
 .
m  1
Câu 49: Tìm giá trị nhỏ nhất m của hàm số y  4 sin 4 x  cos 4 x .
A. m  3. B. m  1. C. m  3. D. m  5.
Lời giải
Chọn B
1  cos 2 x 
2
Ta có y  4 sin x  cos 4 x  4.   2 cos 2 x 1

4 2
 2 
  cos 2 2 x  2 cos 2 x  2  cos 2 x  1  3  3.

2

 0  cos 2 x  1  4
2
Mà 1  cos 2 x  1 
 0  cos 2 x  1  2 
1  cos 2 x  1  3  3 
2
  m  1.
Câu 50: Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của hàm số y  7  3cos2 x .
A. M  10, m  2. B. M  7, m  2. C. M  10, m  7. D. M  0, m  1.
Lời giải
Chọn B
Ta có 1  cos x  1 
 0  cos2 x  1
  2  7  3 cos 2 x  7 .
 4  7  3cos 2 x  7 
Câu 51: Số giờ có ánh sáng mặt trời của một thành phố A trong ngày thứ t của năm 2017 được
  
cho bởi một hàm số y  4 sin  t  60  10 với t   và 0  t  365 . Vào ngày nào trong
178 
năm thì thành phố A có nhiều giờ có ánh sáng mặt trời nhất?
A. 28 tháng 5. B. 29 tháng 5. C. 30 tháng 5. D. 31 tháng 5.
Lời giải
Chọn B
     

Vì sin  t  60  1 
 y  4 sin  t  60  10  14.
 178  178 
  
Ngày có ánh sáng mặt trời nhiều nhất  y  14  sin  t  60  1
178 
 
 t  60   k 2  t  149  356k.
178 2
149 54 k 
Do 0  t  365 
 0  149  356 k  365   k  k  0 .
356 89
Với k  0 
 t  149 rơi vào ngày 29 tháng 5 (vì ta đã biết tháng 1 và 3 có 31 ngày,
tháng 4 có 30 ngày, riêng đối với năm 2017 thì không phải năm nhuận nên tháng 2 có
28 ngày hoặc dựa vào dữ kiện 0  t  365 thì ta biết năm này tháng 2 chỉ có 28 ngày).
Câu 52: Hằng ngày mực nước của con kênh lên xuống theo thủy triều. Độ sâu h (mét) của mực
nước trong kênh được tính tại thời điểm t (giờ) trong một ngày bởi công thức
 t  
h  3cos     12. Mực nước của kênh cao nhất khi:
 8 4 
A. t  13 (giờ). B. t  14 (giờ). C. t  15 (giờ). D. t  16 (giờ).
Lời giải
. Chọn B
Mực nước của kênh cao nhất khi h lớn nhất

 t   t 
 cos     1    k 2 với 0  t  24 và k  .
 8 4  8 4
Lần lượt thay các đáp án, ta được đáp án B thỏa mãn
t 
Vì với t  14 
   2 (đúng với k  1   ).
8 4

A. Hàm số y  sin x tuần hoàn với chu kì 2.
B. Hàm số y  cos x tuần hoàn với chu kì 2.
C. Hàm số y  tan x tuần hoàn với chu kì 2.
D. Hàm số y  cot x tuần hoàn với chu kì .
Lời giải
Chọn C
Vì hàm số y  tan x tuần hoàn với chu kì .
Câu 54: Trong các hàm số sau đây, hàm số nào là hàm số tuần hoàn?
sin x
A. y  sin x B. y  x  sin x C. y  x cos x . D y  .
x
Lời giải

Chọn A
Hàm số y  x  sin x không tuần hoàn. Thật vậy:
 Tập xác định D   .
 Giả sử f  x T   f  x , x  D
  x  T   sin  x  T   x  sin x , x  D
 T  sin  x  T   sin x , x  D . * 
T  sin x  sin 0  0

Cho x  0 và x   , ta được 
T  sin  T   sin   0

 2T  sin T  sin  T   0  T  0 .
 Điều này trái với định nghĩa là T  0 .
Vậy hàm số y  x  sin x không phải là hàm số tuần hoàn.
sin x
Tương tự chứng minh cho các hàm số y  x cos x và y  không tuần hoàn.
x
Câu 55: Trong các hàm số sau đây, hàm số nào không tuần hoàn?
1
A. y  cos x . B. y  cos 2 x. C. y  x 2 cos x . D. y  .
sin 2 x
Lời giải

Chọn C
 
Câu 56: Tìm chu kì T của hàm số y  sin 5 x  .
 4
2 5  
A. T  . B. T  . C. T  . D. T  .
5 2 2 8
Lời giải
Chọn A
2
Hàm số y  sin ax  b  tuần hoàn với chu kì T  .
a
  2
Áp dụng: Hàm số y  sin 5 x   tuần hoàn với chu kì T  .
 4 5
x 
Câu 57: Tìm chu kì T của hàm số y  cos   2016.
2 
A. T  4. B. T  2. C. T  2. D. T  .
Lời giải
Chọn A
2
Hàm số y  cos ax  b  tuần hoàn với chu kì T  .
a

x 
Áp dụng: Hàm số y  cos   2016 tuần hoàn với chu kì T  4.
2 
1
Câu 58: Tìm chu kì T của hàm số y   sin 100 x  50 .
2
1 1 
A. T  . B. T  . C. T  . D. T  200 2 .
50 100 50
Lời giải
Chọn A
1 2 1
Hàm số y   sin 100 x  50  tuần hoàn với chu kì T   .
2 100 50
x
Câu 59: Tìm chu kì T của hàm số y  cos 2 x  sin .
2

A. T  4. B. T  . C. T  2. D. T  .
2
Lời giải
Chọn A
2
Hàm số y  cos 2 x tuần hoàn với chu kì T1   .
2

x 2
Hàm số y  sin tuần hoàn với chu kì T2   4 .
2 1
2
x
Suy ra hàm số y  cos 2 x  sin tuần hoàn với chu kì T  4.
2
Nhận xét. T là của T1 và T2 .
Câu 60: Tìm chu kì T của hàm số y  cos3x  cos5x.

A. T  . B. T  3. C. T  2. D. T  5.
Lời giải
Chọn C
2
Hàm số y  cos3x tuần hoàn với chu kì T1  .
3
2
Hàm số y  cos 5 x tuần hoàn với chu kì T2  .
5
Suy ra hàm số y  cos3x  cos5x tuần hoàn với chu kì T  2.

x 
Câu 61: Tìm chu kì T của hàm số y  3cos 2 x  1  2 sin   3.
2 
A. T  2. B. T  4  C. T  6 D. T  .

Lời giải
Chọn B
2
Hàm số y  3 cos 2 x  1 tuần hoàn với chu kì T1   .
2
x  2
Hàm số y  2 sin   3. tuần hoàn với chu kì T2   4 .
2  1
2
x 
Suy ra hàm số y  3cos 2 x  1  2 sin   3 tuần hoàn với chu kì T  4.
2 
   
Câu 62: Tìm chu kì T của hàm số y  sin 2 x    2 cos 3 x  .
 3  4
A. T  2. B. T  . C. T  3. D. T  4.
Lời giải
Chọn A
  2
Hàm số y  sin 2 x   tuần hoàn với chu kì T1   .
 3 2
  2
Hàm số y  2 cos 3 x   tuần hoàn với chu kì T2  .
 4 3
   
Suy ra hàm số y  sin 2 x    2 cos 3 x   tuần hoàn với chu kì T  2.
 3  4

Câu 63: Tìm chu kì T của hàm số y  tan 3 x.

 4 2 1
A. T  . B. T  . C. T  . D. T  .
3 3 3 3
Lời giải
Chọn D

Hàm số y  tan ax  b  tuần hoàn với chu kì T  .
a
1
Áp dụng: Hàm số y  tan 3 x tuần hoàn với chu kì T  .
3
Câu 64: Tìm chu kì T của hàm số y  tan 3x  cot x.


A. T  4. B. T  . C. T  3. D. T  .
3
Lời giải
Chọn B

Hàm số y  cot ax  b  tuần hoàn với chu kì T  .
a

Áp dụng: Hàm số y  tan3x tuần hoàn với chu kì T1  .
3

Hàm số y  cot x tuần hoàn với chu kì T2  .
Suy ra hàm số y  tan 3x  cot x tuần hoàn với chu kì T  .
Nhận xét. T là bội chung nhỏ nhất của T1 và T2 .
x
Câu 65: Tìm chu kì T của hàm số y  cot  sin 2 x.
3

A. T  4. B. T  . C. T  3. D. T  .
3
Lời giải
Chọn C
x
Hàm số y  cot tuần hoàn với chu kì T1  3.
3
Hàm số y  sin 2x tuần hoàn với chu kì T2  .
x
Suy ra hàm số y  cot  sin 2 x tuần hoàn với chu kì T  3.
3
x  
Câu 66: Tìm chu kì T của hàm số y  sin  tan 2 x  .
2  4
A. T  4. B. T  . C. T  3. D. T  2.
Lời giải

Chọn A
x
Hàm số y  sin tuần hoàn với chu kì T1  4.
2
  
Hàm số y   tan 2 x   tuần hoàn với chu kì T2  .
 4 2
x  
Suy ra hàm số y  sin  tan 2 x   tuần hoàn với chu kì T  4.
2  4
Câu 67: Tìm chu kì T của hàm số y  2 cos2 x  2017.

A. T  3. B. T  2. C. T  . D. T  4.
Lời giải
Chọn C
Ta có y  2 cos2 x  2017  cos 2 x  2018.
Suy ra hàm số tuần hoàn với chu kì T  .
Câu 68: Tìm chu kì T của hàm số y  2 sin 2 x  3cos2 3x.


A. T  . B. T  2. C. T  3. D. T  .
3
Lời giải

Chọn A
1  cos 2 x 1  cos 6 x 1
Ta có y  2.  3.  3 cos 6 x  2 cos 2 x  5.
2 2 2
2 
Hàm số y  3cos 6 x tuần hoàn với chu kì T1   .
6 3
Hàm số y  2 cos 2 x tuần hoàn với chu kì T2  .
Suy ra hàm số đã cho tuần hoàn với chu kì T  .
Câu 69: Tìm chu kì T của hàm số y  tan 3x  cos2 2 x.

 
A. T  . B. T  . C. T  . D. T  2.
3 2
Lời giải
Chọn C
1  cos 4 x 1
Ta có y  tan 3 x   2 tan 3 x  cos 4 x 1.
2 2

Hàm số y  2 tan 3x tuần hoàn với chu kì T1  .
3
2 
Hàm số y  cos 4 x tuần hoàn với chu kì T2   .
4 2

Suy ra hàm số đã cho tuần hoàn với chu kì T  .
Câu 70: Hàm số nào sau đây có chu kì khác  ?

   
A. y  sin   2 x . B. y  cos 2  x  . C. y  tan 2 x  1. D. y  cos x sin x.
3   4
Lời giải
Chọn C
 
Vì y  tan 2 x  1 có chu kì T   .
2 2
1
Nhận xét. Hàm số y  cos x sin x  sin 2 x có chu kỳ là .
2
Câu 71: Hàm số nào sau đây có chu kì khác 2 ?

x x x 
A. y  cos3 x . B. y  sin cos . C. y  sin 2  x  2. D. y  cos2   1.
2 2 2 
Lời giải
Chọn C
1
Hàm số y  cos3 x  cos 3 x  3 cos x  có chu kì là 2.
4
x x 1

Hàm số y  sin cos  sin x có chu kì là 2.
2 2 2
1 1
Hàm số y  sin 2  x  2   cos 2 x  4  có chu kì là .
2 2
x  1 1
Hàm số y  cos 2   1   cos  x  2 có chu kì là 2.
2  2 2
Câu 72: Hai hàm số nào sau đây có chu kì khác nhau?
x
A. y  cos x và y  cot . B. y  sin x và y  tan 2 x.
2
x x
C. y  sin và y  cos . D. y  tan 2 x và y  cot 2 x.
2 2
Lời giải
Chọn B
x
Hai hàm số y  cos x và y  cot có cùng chu kì là 2.
2

Hai hàm số y  sin x có chu kì là 2 , hàm số y  tan 2 x có chu kì là .
2
x x
Hai hàm số y  sin và y  cos có cùng chu kì là 4.
2 2

Hai hàm số y  tan 2 x và y  cot 2 x có cùng chu kì là .
2

 
Câu 73: Đồ thị hàm số y  cos  x   được suy từ đồ thị C  của hàm số y  cos x bằng cách:
 2

A. Tịnh tiến C  qua trái một đoạn có độ dài là .
2

B. Tịnh tiến C  qua phải một đoạn có độ dài là .
2

C. Tịnh tiến C  lên trên một đoạn có độ dài là .
2

D. Tịnh tiến C  xuống dưới một đoạn có độ dài là .
2
Lời giải
Chọn B
Nhắc lại lý thuyết
Cho C  là đồ thị của hàm số y  f  x  và p  0 , ta có:
+ Tịnh tiến C  lên trên p đơn vị thì được đồ thị của hàm số y  f  x   p .
+ Tịnh tiến C  xuống dưới p đơn vị thì được đồ thị của hàm số y  f  x   p .
+ Tịnh tiến C  sang trái p đơn vị thì được đồ thị của hàm số y  f  x  p  .
+ Tịnh tiến C  sang phải p đơn vị thì được đồ thị của hàm số y  f  x  p  .

 
Vậy đồ thị hàm số y  cos  x   được suy từ đồ thị hàm số y  cos x bằng cách tịnh tiến
 2

sang phải đơn vị.
2
Câu 74: Đồ thị hàm số y  sin x được suy từ đồ thị C  của hàm số y  cos x bằng cách:

A. Tịnh tiến C  qua trái một đoạn có độ dài là .
2

B. Tịnh tiến C  qua phải một đoạn có độ dài là .
2

C. Tịnh tiến C  lên trên một đoạn có độ dài là .
2

D. Tịnh tiến C  xuống dưới một đoạn có độ dài là .
2
Lời giải
Chọn B
   
Ta có y  sin x  cos   x   cos  x  .
2   2
Câu 75: Đồ thị hàm số y  sin x được suy từ đồ thị C  của hàm số y  cos x 1 bằng cách:

A. Tịnh tiến C  qua trái một đoạn có độ dài là và lên trên 1 đơn vị.
2


B. Tịnh tiến C  qua phải một đoạn có độ dài là và lên trên 1 đơn vị.
2

C. Tịnh tiến C  qua trái một đoạn có độ dài là và xuống dưới 1 đơn vị.
2

D. Tịnh tiến C  qua phải một đoạn có độ dài là và xuống dưới 1 đơn vị.
2
Lời giải
Chọn D
   
Ta có y  sin x  cos   x   cos  x  .
2   2
  
 Tịnh tiến đồ thị y  cos x 1 sang phải đơn vị ta được đồ thị hàm số y  cos  x    1.
2  2
 
 Tiếp theo tịnh tiến đồ thị y  cos  x    1 xuống dưới 1 đơn vị ta được đồ thị hàm số
 2
 
y  cos  x  .
 2
Câu 76: Đường cong trong hình dưới đây là đồ thị của một hàm số trong bốn hàm số được liệt kê
ở bốn phương án A, B, C, D

Hỏi hàm số đó là hàm số nào?
A. y  1  sin 2 x. B. y  cos x . C. y  sin x. D. y   cos x .
Lời giải
Chọn B
Ta thấy tại x  0 thì y  1 . Do đó loại đáp án C và D

Tại x  thì y  0 . Do đó chỉ có đáp án B thỏa mãn.
2
Câu 77: Đường cong trong hình dưới đây là đồ thị của một hàm số trong bốn hàm số được liệt
kê ở bốn phương án A, B, C, D


x x x  x
A. y  sin . B. y  cos . C. y   cos . D. y  sin  .
2 2 4  2
Lời giải
Chọn D
Ta thấy:
Tại x  0 thì y  0 . Do đó loại B và C
Tại x   thì y  1 . Thay vào hai đáp án còn lại chỉ có D thỏa.

2x 2x 3x 3x
A. y  cos . B. y  sin . C. y  cos . D. y  sin .
3 3 2 2
Lời giải
Chọn A
Ta thấy:
Tại x  0 thì y  1 . Do đó ta loại đáp án B và D
Tại x  3 thì y  1 . Thay vào hai đáp án A và C thì chit có A thỏa mãn.


   3     
A. y  sin  x  . B. y  cos  x  . C. y  2 sin  x  . D. y  cos  x  .
 4  4   4  4
Lời giải
Chọn A
Ta thấy hàm số có GTLN bằng 1 và GTNN bằng 1 . Do đó loại đáp án C
2
Tại x  0 thì y   . Do đó loại đáp án D
2
3
Tại x  thì y  1 . Thay vào hai đáp án còn lại chỉ có A thỏa mãn.
4

A. y  sin x. B. y  sin x . C. y  sin x . D. y  sin x.
Lời giải
Chọn D
Ta thấy tại x  0 thì y  0 . Cả 4 đáp án đều thỏa.

Tại x  thì y  1 . Do đó chỉ có đáp án D thỏa mãn.
2

A. y  cos x . B. y   cos x C. y  cos x . D. y  cos x .
Lời giải
Chọn B
Ta thấy tại x  0 thì y  1. Do đó chỉ có đáp án B thỏa mãn.
ở bốn phương án A, B,C, D

A. y  sin x . B. y  sin x . C. y  cos x . D. y  cos x .
Lời giải
Chọn A
Ta thấy hàm số có GTNN bằng 0 . Do đó chỉ có A hoặc D thỏa mãn.
Ta thấy tại x  0 thì y  0 . Thay vào hai đáp án A và D chỉ có duy nhất A thỏa mãn.

A. y  tan x. B. y  cot x. C. y  tan x . D. y  cot x .
Lời giải
Chọn C
Ta thấy hàm số có GTNN bằng 0 . Do đó ta loại đáp án A và B
Hàm số xác định tại x   và tại x   thì y  0 . Do đó chỉ có C thỏa mãn.
Câu 84: .Đường cong trong hình dưới đây là đồ thị của một hàm số trong bốn hàm số được liệt kê

       
A. y  sin  x   1. B. y  2 sin  x  . C. y   sin  x   1. D. y  sin  x    1.
 2  2  2  2
Lời giải
Chọn A
Ta thấy hàm số có GTLN bằng 0 , GTNN bằng 2. Do đó ta loại đán án B vì

 
y  2 sin  x    2;2 .
 2
Tại x  0 thì y  2 . Thử vào các đáp án còn lại chỉ có A thỏa mãn.

A. y  1  sin x . B. y  sin x . C. y  1  cos x . D. y  1  sin x .
Lời giải
Chọn A
Ta có y  1  cos x  1 và y  1  sin x  1 nên loại C và D
Ta thấy tại x  0 thì y  1 . Thay vào hai đáp án A và B thì chỉ có A thỏa mãn.

A. y  1  sin x . B. y  sin x . C. y  1  cos x . D. y  1  sin x .
Lời giải
Chọn B
Ta có y  1  cos x  1 và y  1  sin x  1 nên loại C và D
Ta thấy tại x   thì y  0 . Thay vào hai đáp án A và B thì chỉ có B thỏa.


BÀI 4: PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN

1. KHÁI NIỆM PHƯƠNG TRÌNH TƯƠNG ĐƯƠNG
- Hai phương trình được gọi là tương đương khi chúng có cùng tập nghiệm.
- Nếu phương trình f ( x)  0 tương đương với phương trình g ( x)  0 thì ta viết f ( x)  0  g ( x)  0
Chú ý. Để giải phương trình, thông thường ta biến đổi phương trình đó thành một phương trình
tương đương đơn giản hơn. Các phép biến đổi như vậy gọi là các phép biến đổi tưong đưong.
Nếu thực hiện các phép biến đổi sau đây trên một phương trình mà không làm thay đổi điều kiện
của nó thì ta được một phương trình mới tương đương với phương trình đã cho:
a) Cộng hay trừ hai vế với cùng một số hoặc một biểu thức:
f ( x)  g ( x)  f ( x)  h( x)  g ( x)  h( x).
b) Nhân hoặc chia hai vế với cùng một số khác 0 hoặc với cùng một biểu thức luôn có giá trị khác
0: f ( x)  g ( x)  f ( x)h( x)  g ( x)h( x), (h( x)  0)
2. PHƯƠNG TRÌNH Sin x  m
- Phương trình sin x  m có nghiệm khi và chỉ khi | m | 1 .

  
- Khi | m | 1 , sẽ tồn tại duy nhất     ;  thoả mãn sin   m . Khi đó
 2 2
 x    k 2
sin x  m  sin x  sin    (k  ).
 x      k 2
Chú ý
a) Nếu số đo của góc  được cho bằng đơn vị độ thì
 x     k 360
sin x  sin       
(k  ).
 x  180    k 360
b) Một số trường hợp đặc biệt:
sin x  0  x  k , k  .

sin x  1  x   k 2 , k   .
2

sin x  1  x    k 2 , k   .
2
3. PHƯƠNG TRÌNH cos x  m
- Phương trình cos x  m có nghiệm khi và chỉ khi | m | 1 .

- Khi | m | 1 , sẽ tồn tại duy nhất   [0;  ] thoả mãn cos   m . Khi đó
 x    k 2
cos x  m  cos x  cos    (k  )
 x    k 2
Chú ý
a) Nếu số đo của góc  được cho bằng đơn vị độ thì
 x     k 360
cos x  cos      
(k  ).
 x    k 360
b) Một số trường hợp đặc biệt:

cos x  0  x   k , k   .
2
cos x  1  x  k 2 , k   .
cos x  1  x    k 2 , k   .
4. PHƯƠNG TRÌNH tan x  m
- Phương trình tan x  m có nghiệm với mọi m .
  

- Với mọi m   , tồn tại duy nhất     ;  thoả mân tan   m .
 2 2
Khi đó tan x  m  tan x  tan   x    k (k  ) .
Chú ý. Nếu số đo của góc  được cho bằng đơn vị độ thì
tan x  tan    x     k180 (k  ).
5. PHƯƠNG TRÌNH cot x  m
- Phương trình cot x  m có nghiệm với mọi m .
- Với mọi m   , tồn tại duy nhất   (0;  ) thoả mãn cot   m .
Khi đó cot x  m  cot x  cot   x    k (k  ) .
Chú ý. Nếu số đo góc  được cho bằng đơn vị độ thì
cot x  cot    x     k180 (k  )
6. SỬ DỤNG MTCT
Giáo viên hướng dẫn trực tiếp ở lớp
B. CÁC VÍ DỤ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

Ví dụ 1. Giải các phương trình

     
a) cos  2x    0 ; b) cos  4x    1 ; c) cos   x   1 ;
 6  3 5 
  x   
d) sin  3x    0 e) sin     1 ; f) sin   2x   1 ;
 3 2 4 6 
Lời giải
    k
a) cos  2x    0  2x   k  x    ,k 
 6 6 12 2
    k
b) cos  4x    1  4x   k2   x   ,k 
 3 3 12 2
   4 
c) cos   x   1   x    k2   x   k2 , k  
5  5 5
    k
d) sin  3x    0  3x   k  x    ,k 
 3 3 9 3
x  x   3
e) sin     1     k2   x   k4, k  
2 4 2 4 2 2
    
f) sin   2x   1   2x    k2   x    k, k  
6  6 2 3

Ví dụ 2. Giải phương trình
1 1
a) sin 3x  1 ; b) cos 2x    2
2 2
x  
c) tan  2  3 ; d) cot  2x    3  4
3  4
Giải
a) Ta có:
    k2
3x   k2
  6  x  18  3
1  sin 3x  sin    ,k 
6 3x        k2  x  5  k2
   
  6 18 3
 k2 5 k2
Vậy nghiệm của phương trình (1) là x   ;x   , k  .
18 3 18 3
b) Ta có:
   
 2x   k2  x   k
2 3 3
 2   cos 2x  cos    ,k 
3  2x   2  k2  x     k
 3  3


Vậy nghiệm của phương trình (*) là: x    k, k  
3
c)  3  x  3  k3, k  ,  tan   2 
Vậy nghiệm của phương trình (*) là x  x  3  k3, k  
d) Ta có:
     k
 4  cot  2x    cot  2x    k  x    , k  .
 4 6 4 6 24 2
 k
Vậy nghiệm của phương trình là: x   24  2 , k .
Lời bình: Những phương trình ch trên là nhưng phương trình lượng giác cơ bản. Sử dụng MTCT
ta có thể tìm được các giá trị đặc biệt của hàm số lượng giác
1
 Ở câu a) sin3x  . Dùng MTCT (ở chế độ rad ) ta ấn SHIF sin 1  2  ta được kết quả
2
π 1 π
là . Do đó: sin 3x   sin
6 2 6
1
 Hoàn toàn tương tự cho câu b) cos2x   . Ta ấn:
2

2π 1 2π
SHIF cos  1  2  ta được kết quả là . Do đó: cos2x    cos
3 2 3
1
 Trên MTCT không có hàm cot, tuy nhiên ta thừa biết cot α  . Do đó, đối với câu d)
tan α
 
cot  2x    3 ta ấn máy như sau:
 4
π   
SHIT tan 1  3  ta được kết quả là . Do đó: cot  2x    3  cot
6  4 6
  x
a) sin 4x  sin  x   ;
3 
 
b) cot g x  300  cot g .
2
32
c) cos2 x  ; d) sin 2x  cos3x.
4
Giải
a) Ta có:
    k2
4x  x   k2
    3 x  9

3
sin 4x  sin  x      ,k 
 3  4x     x     k 2 x  2  k2 
   
  3  15 5

 k2 2 k2
Vậy nghiệm của phương trình (*) là x   ;x  
9 3 15 5
x  300  k.1800 0
 x  30
b) Điều kiện:  x 0
  0
 k,n   
  n.180 x  n.360
2
x x
 
cot g x  300  cot g
2
 x  300   k.1800  2x  600  x  k.3600
2
 x  600  k.3600 , k  
Vậy nghiệm của phương trình là: x  600  k.3600 , k  
c) Ta có
32 1  cos 2x 32

cos 2 x     2 1  cos 2x   3  2
4 2 4
3   
 cos 2x   cos  2x    k2  x   k, k  
2 6 6 12

Vậy nghiệm của phương trình (*) là x   k , k  
12
d) Ta có
 
3x   2x  k2

   2
sin 2x  cos3x  cos3x  cos   2x   
2  3x      2x   k2
  
2 
    k2
5x  2  k2  x  10  5
  ;k  
 x     k 2  x     k 2
 2  2
 k2 
Vậy nghiệm của (*) là x   ; x    k2, k  
10 5 2
 
Nhận xét: Phương trình sin 2x  cos 3x được chuyển thành cos3x  cos   2x  , ta cũng có thể
2 
 
chuyển thành dạng sau: sin 2x  sin   3x  .
2 
   
Ví dụ 4. Tìm m để phương trình 2 sin  x    m có nghiệm x   0; 
 4  2
Giải
   3 2  
Ta có: 0  x   x    sin  x    1
2 4 4 4 2  4
  2 m
Phương trình đã cho có nghiệm x   0;  khi  1 1 m  2
 2 2 2

Ví dụ 5. Giải các phương trình sau:
2 1
a) cot 4x  cot ; b) cot 3x  2; c) cot(2 x 10o )  .
7 3
Giải
2 2  
a) cot 4x  cot x  k  x   k ,k  .
7 7 14 4
1 
b) cot 3x  2  cot   3x    k     k ,k  
3 3
1 1
c) Vì  cot 60o nên cot(2 x 10o )   cot(2 x  10o )  cot 60o
3 3
 2x  10o  60o  k180o  2x  70o  k180o  x  35o  k90o ,k .
Ghi nhớ
Mỗi phương trình
sin x  a( a  1); cos x  a( a  1); tan x  a; cot x  a có vô số nghiệm.
Giải các phương trình trên làm tìm tất cả các nghiệm của chúng.

a) sin 2x  sin 2x cos x  0 1 ; b) sin x cos 2x  sin 2x cos 3x  2  .
Giải
a) Ta có
sin 2x  0  2x  k k
1  sin 2x 1  cosx   0    x ,k 
 cosx  1 x  k 2 2
k
Vậy nghiệm của phương trình là x  , k  .
2
Lưu ý: Một số học sinh mắc sai lầm nghiệm trọng (lỗi rất cơ bản) là rút gọn phương trình ban
đầu cho sin 2x , dẫn đến thiếu nghiệm
b) Định hướng: Cả hai vế phương trình đều cho dưới dạng tích của hai hàm lượng giác. Thông
thường ta sử dụng công thức biến đổi tích thành tổng.
1
Ta nhắc lại: sin a cos b  sin  a  b   sin  a  b  
2
Ta có

1 1
 2    sin 3 x  s inx    sin 5 x  sinx   sin 5x  sin 3x
2 2
 x  k
5x  3x  k2 
  ,k 
 5x    3x  k2   x    k
 8 4
 k
Vậy nghiệm của phương trình (*) là x  k; x   ,k 
8 4

Bài 1.20. Giải các phương trình sau:
3
a) sinx  ; b) 2cosx   2 ;
2
x  
c) 3tan   15   1 ; d) cot  2 x  1  cot .
2  5
Lời giải
 
 x   k 2
3  3
a) sinx   sinx  sin   k  
2 3  x      k 2
 3

 
 x  3  k 2
 k  
 x  2  k 2
 3
 2
Vậy phương trình đã cho có các nghiệm là x   k 2 , k   và x   k 2 , k   .
3 3
 3
 x  k 2
2 3 4
b) 2cosx   2  cosx    cosx  cos  k  
2 4  x   3  k 2
 4
3 3
Vậy phương trình đã cho có các nghiệm là x   k 2 , k   và x    k 2 , k  
4 4
x  x  1 x 
c) 3tan   15   1  tan   15    tan   15   tan30
2  2  3 2 
x
  15  30  k180 , k  
2
 x  30  k 360 , k  
Vậy phương trình đã cho có nghiệm là x  30  k 360 , k  Z .
   1 
d) cot  2 x  1  cot  2 x  1   k , k    x    k , k  
5 5 10 2 2

 1 
Vậy phương trình đã cho có nghiệm là x    k ,k  .
10 2 2
a) sin2 x  cos4 x  0 ; b) cos3 x  cos7 x .
Lời giải
a) sin2 x  cos4 x  0
 
 cos4x  sin2x  cos4x  sin  2x   cos4x  cos    2 x  
2 
   
 4 x   2 x  k 2 x   k
  2  4
 cos4x  cos   2 x   

k     k  
 2  4 x       
   2 x   k 2 
x k
2  12 3
  
Vậy phương trình đã cho có các nghiệm là x   k , k   và x   k ,k  .
4 12 3
  
 3 x    7 x  k 2 x  4 k 2
b) cos3x  cos7x  cos3x  cos   7x    k     k  
 3 x      7 x   k 2  
x k


 10 5
.
   
Vậy phương trình đã cho có các nghiệm là x   k , k   và x  
,k  k
4 2 10 5
Bài 1.22. Một quả đạn pháo được bắn khỏi nòng pháo với vận tốc ban đầu v0  500 m / s hợp
với phương ngang một góc  . Trong Vật lí, ta biết rằng, nếu bỏ qua sức cản của không khí và
coi quả đạn pháo được bắn ra từ mặt đất thì quỹ đạo của quả đạn tuân theo phương trình
g
y  2 2 x 2  xtan , ở đó g  9,8 m / s 2 là gia tốc trọng trường.
2v0 cos 
a) Tính theo góc bắn  tầm xa mà quả đạn đạt tới (tức là khoảng cách từ vị trí bắn đến điểm
quả đạn chạm đất).
b) Tìm góc bắn  để quả đạn trúng mục tiêu cách vị tri đặt khẩu pháo 22000 m .
c) Tìm góc bắn  đề quả đạn đạt độ cao lớn nhất.
Lời giải
2
Vì v0  500 m / s, g  9,8 m / s nên ta có phương trình quỹ đạo của quả đạn là
9,8 49
y 2 2
x 2  xtan hay y  x 2  xtan .
2  500  cos  2500000cos 2
49
a) Quả đạn chạm đất khi y  0 , khi đó 2
x 2  xtan  0
2500000cos 

x  0 x  0
 49  
 x x  tan   0  2 
2
 2500000cos    x  2500000cos   tan  x  2500000cos  sin
 49  49
x  0

 x  1250000sin2
 49
Loại x  0 (đạn pháo chưa được bắn).
1250000sin2
Vậy tầm xa mà quả đạn đạt tới là x   m .
49
b) Để quả đạn trúng mục tiêu cách vị trí đặt khẩu pháo 22000 m thì x  22000 m .
1250000sin2 539
Khi đó  22000  sin2 
49 625
   539
Gọi     ;  là góc thỏa mãn sin  . Khi đó ta có: sin2  sin
 2 2 625
  
 2    k 2   2  k
 k     k   .
 2      k 2  
    k
  2 2
49
c) Hàm số y  2
x 2  xtan là một hàm số bậc hai có đồ thị là một parabol có tọa
2500000cos 

độ đỉnh l  x1 ; y1  là
 b tan 1250000cos sin

 xI    
2a 99 49
 2 2
 2500000cos 
 49
2
 1250000cos sin  1250000cos sin
 y I  f  xI      tan
 2500000cos 2  49  49
 1250000cos sin
 xI  49
Hay  2
 y  625000sin 
I
 49
625000sin 2
Do đó, độ cao lớn nhất của quả đạn là ymax  .
49
Bài 1.23. Giả sử một vật dao động điều hoà xung quanh vị trí cân bằng theo phương trình
 
x  2cos  5t  
 6
Ở đây, thời gian t tính bằng giây và quãng đường x tính bằng centimét. Hãy cho biết trong
khoảng thời gian từ 0 đến 6 giây, vật đi qua vị trí cân bằng bao nhiêu lần?
Lời giải

Vị trí cân bằng của vật dao động điều hòa là vị trí vật đứng yên, khi đó x = 0, ta có
 
2cos  5t    0
 6
 
 cos  5t    0
 6
 
 5t   k , k  

6 2
2 
t   k ,k 
15 5
2 
Trong khoảng thời gian từ 0 đến 6 giây, tức là 0  t  6 hay 0  k 6
15 5
2 90  2
 k
3 3
Vì k   nên k  0;1; 2;3; 4;5; 6; 7;8 .

Vậy trong khoảng thời gian từ 0 đến 6 giây, vật đi qua vị trí cân bằng 9 lần.
Câu 1: Nghiệm của phương trình sin x  1 là:

  

A. x    k 2 . B. x   k . C. x  k . D. x   k 2 .
2 2 2
Lời giải
Chọn D

sin x  1  x   k 2 , k   .
2
Câu 2: Nghiệm của phương trình sin x  1 là:

  3
A. x    k . B. x    k 2 . C. x  k . D. x   k .
2 2 2
Lời giải
Chọn B

sin x  1  x    k 2 , k   .
2
1
Câu 3: Nghiệm của phương trình sin x  là:
2
  
A. x   k 2 . B. x   k . C. x  k . D. x   k 2 .
3 6 6
Lời giải
Chọn D

   
 x   k 2  x   k 2
1  6 6
sin x   sin x  sin    k   .
2 6  x      k 2  x  5  k 2
 6  6
Câu 4: Nghiệm của phương trình cos x  1 là:

 
A. x  k . B. x   k 2 . C. x  k 2 . D. x   k .
2 2
Lời giải
Chọn C
cos x  1  x  k 2 , k   .
Câu 5: Nghiệm của phương trình cos x  1 là:

 3
A. x    k . B. x    k 2 . C. x    k 2 . D. x   k .
2 2
Lời giải
Chọn C
cos x  1  x    k 2 , k   .
1
Câu 6: Nghiệm của phương trình cos x  là:

2
   
A. x    k 2 . B. x    k 2 . C. x    k 2 . D. x    k 2 .
3 6 4 2
Lời giải
Chọn A
1  
cos x   cos x  cos  x    k 2 , k   .
2 3 3
1
Câu 7: Nghiệm của phương trình cos x   là:
2
  2 
A. x    k 2 . B. x    k 2 . C. x    k 2 . D. x    k .
3 6 3 6
Lời giải
Chọn C
1 2 2
cos x    cos x  cos x  k 2 , k   .
2 3 3
Câu 8: Nghiệm của phương trình 3  3tan x  0 là:

   
A. x   k . B. x   k 2 . C. x    k . D. x   k .
3 2 6 2
Lời giải

Chọn C
3 
3  3 tan x  0  tan x    x    k  k    .
3 6
Câu 9: Nghiệm của phương trình cot x  3  0 là:

   
A. x   k 2 . B. x   k . C. x    k . D. x    k .
3 6 6 3
Lời giải
Chọn C

cot x  3  0  cot x   3  x    k  k    .
6
1
Câu 10: Nghiệm của phương trình sin x  – là:
2
   5
A. x   k 2 . B. x   k 2 . C. x   k 2 . D. x   k 2 .
3 6 6 6
Lời giải
Chọn B
 

x   k 2
1 6
sinx  –   (k  Z). .
2 x  7
 k 2
 6
Câu 11: Tập nghiệm của phương trình sin 2 x  sin x là

 π   π k 2π 
A. S  k 2π;  k 2π k    . B. S   k 2π;  k   .
 3   3 3 
 π 
C. S   k 2π;   k 2π k    . D. S  k 2π; π  k 2π k   .
 3 
Lời giải
Chọn B
 x  k 2π
 2 x  x  k 2π 
Ta có sin 2 x  sin x   2 x  π  x  k 2π   π k 2π k   .
 x 
 3 3
 
Câu 12: Nghiệm của phương trình 2sin  4 x    1  0 là
 3
  7   7
A. x   k ; x   k ,k  . B. x   k 2 ; x   k 2 , k   .
8 2 24 2 8 24
 7
C. x  k ; x    k 2 , k   . D. x   k ; x   k , k   .
8 24
Lời giải

Chọn A
Ta có:
     k
 4 x    k 2  x 
    1 3 6 8 2
2sin  4 x    1  0  sin  4 x       k  .
 3  3 2  4 x    5  k 2  x  7  k
 3 6  24 2
Câu 13: Phương trình sin 2 x  cos x có nghiệm là
  k   k
x  6  3 x  6  3
A.  k   . B.  k   .
 x    k 2  x    k 2
 2  3
    k 2
 x  6  k 2 x  6  3
C.  k   . D.  k   .
 x    k 2  x    k 2
 2  2
Lời giải
Chọn A
  k
 x 
  6 3
sin 2 x  cos x  sin 2 x  sin   x     k   .
2 

   x   k 2
 2
Câu 14: Giải phương trình 3 tan 2 x  3  0 .

  
A. x  k k   . B. x   k  k    .
3 2 3
  
C. x  k k   . D. x   k  k    .
6 2 6
Lời giải
Chọn C
  
3 tan 2 x  3  0  tan 2 x  3  2 x   k  x  k k   .
3 6 2
3
Câu 15: Phương trình cos x   có tập nghiệm là
2
    5 
A.  x    k ;k    . B.  x    k 2 ;k    .
 6   6 
     
C.  x    k ;k    . D.  x    k 2 ;k    .
 3   3 
Lời giải
Chọn B

3 5π 5π
Ta có cos x    cos x  cos  x    k 2π , k   .
2 6 6
Câu 16: Phương trình 2 cos x  1  0 có một nghiệm là

 2  5
A. x  . B. x  . C. x  . D. x  .
6 3 3 6
Lời giải
Chọn C
1 
Phương trình 2cos x  1  0  cos x   x    k 2 .
2 3

Vậy các nghiệm của phương trình là x    k 2 , k  .
3
Câu 17: Biểu diễn họ nghiệm của phương trình sin 2 x  1 trên đường tròn đơn vị ta được bao
nhiêu điểm?
A. 1 . B. 8 . C. 4 . D. 2 .
Lời giải
Chọn D
 
Ta có: sin 2 x  1  2 x   k 2  x   k  k   
2 4

Do đó khi biểu diễn họ nghiệm của phương trình sin 2 x  1 trên đường tròn đơn vị ta
được 2 điểm.
Câu 18: Phương trình sin x  sin  có nghiệm là

A. x    k , x      k  k   . B. x    k 2 , x    k 2  k   .
C. x    k 2 , x      k 2  k    . D. x    k , x    k  k    .
Lời giải
Chọn C
2
Câu 19: Phương trình cos x   có tập nghiệm là
2
     
A.  x    k 2 ; k    . B.  x    k ; k    .
 3   4 
 3    
C.  x    k 2 ; k    . D.  x    k ; k    .
 4   3 
Lời giải
Chọn C
2  3  3
cos x    cos x  cos    x    k 2 , k   .
2  4  4

 3 
Vậy tập nghiệm của phương trình là S   x    k 2 ; k    .
 4 
Câu 20: Tập nghiệm của phương trình 2 sin 2 x  1  0 là

  7    7 
A. S    k ,  k , k    . B. S    k 2 ,  k 2 , k    .
 12 12   6 12 
  7    7 
C. S    k 2 ,  k 2 , k    . D. S    k ,  k , k    .
 12 12   6 12 
Lời giải
Chọn A
 
 2 x    k 2
1    6
Ta có: 2 sin 2 x  1  0  sin 2 x    sin 2 x  sin      ,k 
2  6 2 x  7
 k 2
 6
 
 x   12  k
 ,k  .
 x  7  k
 12
  7 
Vậy tập nghiệm của phương trình là S    k ,  k , k    .

 12 12 
Câu 21: Nghiệm của phương trình cos 2 x  0 là:

    
A. x   k . B. x    k 2 . C. x   k. . D. x    k 2 .
2 2 4 2 2
Lời giải
Chọn A

cos 2 x  0  cos x  0  x   k  k    .
2
Câu 22: Với giá trị nào của m thì phương trình sin x  m  1 có nghiệm là:
A. 0  m  1 . B. m  0 . C. m  1 . D. 2  m  0 .
Lời giải
Chọn D
Ta có sin x  m  1  sin x  m  1
Vì 1  sin x  1  1  m  1  1  2  m  0 .
Vậy để phương trình bài ra có nghiệm thì 2  m  0.
Câu 23: Phương trình lượng giác 3cot x  3  0 có nghiệm là:

  
A. x   k . B. x   k . C. x   k 2 . D. Vô nghiệm.
6 3 3
Lời giải
Chọn B
3   
Ta có 3cot x  3  0  cot x   cot x  cot    x   k ,  k    .
3 3 3
Câu 24: Phương trình lượng giác 2 cos x  2  0 có nghiệm là:

   3  5  
 x  4  k 2  x  4  k 2  x  4  k 2  x  4  k 2
A.  . B.  . C.  . D.  .
 x  3  k 2  x  3  k 2  x  5  k 2  x    k 2
 4  4  4  4
Lời giải
Chọn B
 2  3  3
Ta có 2 cos x  2  0  cos x   cos x  cos   x  k 2 ,  k    .
2  4  4
Câu 25: Phương trình lượng giác 3 tan x  3  0 có nghiệm là:

   

A. x   k . B. x    k 2 . C. x   k . D. x    k .
3 3 6 3
Lời giải
Chọn A
  
Ta có 3 tan x  3  0  tan x  3  tan x  tan    x   k ,  k    .
3 3
Câu 26: Phương trình cos x  m  0 vô nghiệm khi m là:

 m  1
A.  . B. m  1 . C. 1  m  1 . D. m  1 .
m  1
Lời giải
Chọn A
Ta có cos x  m  0  cos x  m. Để phương trình có nghiệm khi và chỉ khi 1  m  1.
Vậy m  1 và m  1 thỏa mãn yêu cầu bài toán.
Câu 27: Nghiệm của phương trình sin 2 x  1 là.

   k
x   k 2 x   k x  k 2 x
A. 2 B. 4 C. 4 D. 2
Lời giải
Chọn B

 
Ta có: sin 2 x  1  2 x   k 2  x   k .
2 4
Câu 28: Giá trị đặc biệt nào sau đây là đúng
 
A. cos x  1  x   k . B. cos x  0  x   k .
2 2
 
C. cos x  1  x    k 2 . D. cos x  0  x   k 2 .
2 2
Lời giải
Chọn B

cos x  0  x   k .
2
Câu 29: Phương trình lượng giác: cos3x  cos12o có nghiệm là:
  k 2  k 2  k 2
A. x    k 2 . B. x    . C. x   . D. x   .
15 45 3 45 3 45 3
Lời giải
Chọn B
   k 2
cos3x  cos12o  cos 3x  cos  3x    k 2  x    .
15 15 45 3

Câu 30: Giải phương trình lượng giác: 2 cos  3  0 có nghiệm là:
2
5 5 5 5
A. x    k 2 . B. x    k 2 . C. x    k 4 . D. x    k 4 .
3 6 6 3
Lời giải
Chọn D
x x 3
2 cos  3  0  cos  
2 2 2
x 5 5
   k 2  x    k 4 .
2 6 3
Câu 31: Nghiệm đặc biệt nào sau đây là sai


A. sin x  1  x    k 2 . B. sin x  0  x  k .
2

C. sin x  0  x  k 2 . D. sin x  1  x   k 2 .
2
Lời giải
Chọn C
sin x  0  x  k .
Câu 32: Phương trình lượng giác: 3.tan x  3  0 có nghiệm là:

   
A. x   k . B. x    k 2 . C. x   k . D. x    k .
3 3 6 3
Lời giải
Chọn D

3.tan x  3  0  tan x   3  x    k .
3
Câu 33: Trong các phương trình sau phương trình nào vô nghiệm?
2017
A. tan x  2018 B. sin x   C. cos x  D. sin x  cos x  2
2018
Lời giải
Chọn B
* tan x  2018  x  arctan 2018  k ,  k    .
* sin x   .
2017 2017
* cos x   x   arccos  k 2 ,  k    .
2018 2018
  
* sin x  cos x  2  sin  x    1  x   k 2 ,  k    .
 4 4

Câu 34: Tập nghiệm của phương trình sin x  sin 30 là
A. S  30  k 2 | k    150  k 2 | k   .
B. S  30  k 2 | k   .
C. S  30  k 360 | k  .
D. S  30  360 | k    150  360 | k   .
Lời giải
Chọn D
 x  30  k 360  x  30  k 360
Ta có sin x  sin 30    k   .
 x  180  30  k 360  x  150  k 360
Câu 35: Phương trình cos x  1 có nghiệm là
 
A. x  k 2 . B. x   k . C. x  k . D. x   k 2 .
2 2
Lời giải
Chọn A
Phương trình cos x  1  x  k 2 , k   .
Câu 36: Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để phương trình sin x  m có nghiệm.
A. m  1 . B. m   1 . C. 1  m  1 . D. m   1 .

Lời giải
Chọn C
Với mọi x   , ta luôn có 1  sin x  1 .

Do đó, phương trình sin x  m có nghiệm khi và chỉ khi 1  m  1 .
Câu 37: Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để phương trình cos x  m  0 vô nghiệm.
A. m   ; 1  1;   . B. m  1;   .
C. m  1;1 . D. m   ; 1 .
Lời giải
Chọn A
Áp dụng điều kiện có nghiệm của phương trình cos x  a .
Phương trình có nghiệm khi a  1 .

Phương trình vô nghiệm khi a  1 .
Phương trình cos x  m  0  cos x  m .

 m  1
Do đó, phương trình cos x  m vô nghiệm  m  1   .
m  1
Câu 38: Nghiệm của phương trình sin x  1 là
   

A.   k , k   . B.  k , k   . C.   k 2 , k   . D.  k 2 , k   .
2 2 2 2
Lời giải
Chọn D

Ta có sin x  1  x   k 2 , k   .
2
Câu 39: Tổng tất cả các nghiệm của phương trình cos  sin x   1 trên  0;2  bằng:
A. 0 . B.  . C. 2 . D. 3 .
Lời giải
Chọn B
Ta có x   0; 2   sin x   1;1
Khi đó: cos  sin x   1  sin x  k 2 k   với 1  k 2  1  k  0 .
x  0
Phương trình trở thành sin x  0  x  m   m   .
x  
Vậy tổng tất cả các nghiệm của phương trình cos  sin x   1 trên  0;2  bằng  .

GIẢI BÀI TẬP ÔN TẬP CHƯƠNG 1 SÁCH GIÁO KHOA
A. TRẮC NGHIỆM
5  25 17
Câu 1.24: Biểu diễn các góc lượng giác    ,   ,  ,  trên đường tròn lượng
6 3 3 6
giác. Các góc nào có điểm biểu diễn trùng nhau?
A.  và  B.  ,  ,  . C.  ,  ,  . D.  và  .
Lời giải
Chọn A
5  25 17
Cách 1: Ta biểu diễn các góc lượng giác    ,   ,  ,  trên cùng
6 3 3 6
một đường tròn lượng giác, nhận thấy hai góc  và  có điểm biểu diễn trùng nhau.

25 24  
+ Cách 2: Ta có:      4.2     4.2 .
3 3 3 3
Do đó, hai góc  và  có điểm biểu diễn trùng nhau.
Câu 1.25: Trong các khẳng định sau, khẳng định nào là sai?
A. sin      sin . B. cos      cos .
C. sin      sin . D. cos      cos .
Lời giải
Chọn B
Vì    và  là hai góc bù nhau nên sin      sin ;cos      cos . Do đó

đáp án A đúng và đáp án B sai.
Ta có góc   a và a là hai góc hơn kém nhau 1 nên sin   a   sin , cos(
 a)  cos . Do đó đáp án C và D đều đúng.
Câu 1.26: Trong các khẳng định sau, khẳng định nào là sai?
A. cos  a  b   cosacosb  sinasinb . B. sin  a  b   sinacosb  cosasinb .
C. cos  a  b   cosacosb  sinasinb . D. sin  a  b   sinacosb  cosasinb .
Lời giải

Chọn A
Ta có các công thức cộng:
cos  a  b   cosacosb  sinasinb

sin  a  b   sinacosb  cosasinb
cos  a  b   cosacosb  sinasinb
sin  a  b   sinacosb  cosasinb
Vậy đáp án A sai
Câu 1.27: Rút gọn biểu thức M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b  , ta được
A. M  sin4a . B. M  1  2cos 2 a . C. M  1  2sin 2 a . D. M  cos4a .
Lời giải
Chọn C
Ta có: M  cos  a  b  cos  a  b   sin  a  b  sin  a  b 
 cos  a  b    a  b   (áp dụng công thức cộng)
 cos2a  2cos 2 a  1  1  2sin 2 a (áp dụng công thức nhân đôi)

Câu 1.28: Khẳng định nào sau đây là sai?
A. Hàm số y  cosx có tập xác định là  . B. Hàm số y  cosx có tập giá trị là  1;1
.
C. Hàm số y  cosx là hàm số lẻ. D. Hàm số y  cosx tuần hoàn chu kì 2
.
Lời giải
Chọn C
Hàm số y  cosx :
Có tập xác định là  và tập giá trị là   1; 1 ;
Là hàm số chẵn và tuần hoàn với chu kì 2 .
Câu 1.29: Trong các hàm số sau đây, hàm số nào là hàm tuần hoàn?
sinx
A. y  tanx  x . B. y  x 2  1 . C. y  cot x . D. y  .
x
Lời giải
Chọn C

Hàm số y  cotx tuần hoàn với chu kì  .
Câu 1.30: Đồ thị của các hàm số y  sinx và y  cosx cắt nhau tại bao nhiêu điểm có hoành độ
 5 
thuộc đoạn  2 ;  ? .
 2 
A. 5. B. 6. C. 4. D. 7
Lời giải
Chọn A
Hoành độ giao điểm của hai đồ thị hàm số y  sinx và y  cosx là nghiệm của phương
sinx
trình sinx  cosx  tanx  1 do tanx  )
cosx

x  k , k  
4
 5 9 9
Ta có: 2   k    k   2, 25  k  2, 25
4 2 4 4
Mà k  nên k  2; 1;0;1; 2 .

Vậy đồ thị của các hàm số y  sinx và y  cosx . cắt nhau tại 5 điểm có hoành độ
 5 
thuộc đoạn  2 ;  .
 2 
cosx
Câu 1.31: Tập xác định của hàm số y  là
sinx  1
 
A.  \ k 2 ∣k   . B.  \   k 2 ∣k    .
2 
 
C.  \   k ∣k    . D.  \ k ∣k   .
2 
Lời giải
Chọn B
cosx 
Biểu thức có nghĩa khi sinx  1  0  sinx  1  x   k 2 , k   .
sinx  1 2
 
Vậy tập xác định của hàm số đã cho là D   \   k 2 ∣k    .
2 
B. TỰ LUẬN
 1
Bài 1.32. Cho góc  thoả mãn     , cos   . Tính giá trị của các biểu thức sau:
2 3

   
a) sin     ; b) cos     .
 6  6
   
c) sin     ; d) cos    
 3  6
Lời giải

Vì     nên sin  0 . Mặt khác từ sin 2  cos 2  1 suy ra
2
2
2  1  6
sin  1  cos   1      3 .
 3
   
a) sin      sin cos  cos sin
 6 6 6
6 3  1  1 3 2 3
      .
3 2  3 2 6
   
b) cos      cos cos  sin sin
 6 6 6
1 3 6 1 3  6

     .
3 2 3 2 6
   
c) sin      sin cos  cos sin
 3 3 3
6 1  1  3 6 3
      .
3 2  3 2 6
   
d) cos      cos cos  sin sin
 6 6 6
1 3 6 1 3  6
   
3 2 3 2 6
Bài 1.33. Cho góc bất kì  . . Chứng minh các đẳng thức sau:
a) (sin  cos )2  1  sin2 .
b) cos 4  sin 4  cos2 . .
Lời giải
a) Áp dụng hệ thức lượng giác cơ bản: sin 2  cos 2  1
và công thức nhân đôi: sin2  2sin cos .
Ta có: VT  (sina  cosa)2  sin 2 a  cos2 a  2sinacosa  1  sin2a  VP (đpcm).
b) Áp dụng hệ thức Iượng giác cơ bản: sin 2 a  cos 2  1
và công thức nhân đôi: cos2  cos 2  sin 2 .

2 2
  
Ta có: VT  cos 4 a  sin 4 a  cos 2 a  sin 2 a 
  
 cos 2 a  sin 2 a cos 2 a  sin 2 a  1.cos2a  cos2a  VP  đpcm  .
Bài 1.34. Tìm tập giá trị của các hàm ssau:
 
a) y  2cos  2 x    1 . b) y  sinx  cosx .
 3
Lời giải
 
a) Ta có:  1  cos  2 x    1  x  .
 3
 
 2  2cos  2 x    2 x  .
 3
 
 2  1  2cos  2 x    1  2  1  x  
 3
 
 3  2cos  2 x    1  1  x  
 3
 3  y  1  x  
 
Vậy tập giá trị của hàm số y  2cos  2 x    1 là [- 3;1 .
 3
 1 1 

b) Ta có: sin x  cos x  2  sinx  cosx 
 2 2 
   
 2  cos sinx  sin cosx 
 4 4 
  
 2  sinxcos  cosxsin 
 4 4
 
 2sin  x  
 4
 
Khi đó ta có hàm số y  2sin  x   .
 4
 
Lại có: 1  sin  x    1 với mọi x   .
 4
 
  2  2sin  x    2 với mọi x  
 4
  2  y  2 với mọi x  
Vậy tập giá trị của hàm số y  sinx  cosx là   2; 2  .
  2
a) cos  3x     .
 4 2

b) 2sin 2 x  1  cos3x  0
   
c) tan  2 x    tan  x   .
 5  6
Lời giải
  2
a) cos  3 x    
 4 2
  3
 cos  3 x    cos
 4 4
  3
 3 x  4  4  k 2
  k  
3x     3  k 2
 4 4
 3 x    k 2

3 x     k 2
k  
 2
  2
 x 3 k 3
 k  
 x     k 2
 6 3

 2  2
Vậy phương trình đã cho có các nghiệm là x  k , k   và x    k ,k  .
3 3 6 3
2
b) 2sin x  1  cos3x  0
  1  2sin 2 x   cos3x  0  cos2x  cos3x  0
 cos3x  cos2x
 x  k 2
3x  2 x  k 2  x  k 2
 k      k      2  k   
3x  2 x  k 2 5 x  k 2 xk
 5
2
Vậy phương trình đã cho có các nghiệm là x  k 2 , k  và x  k ,k  .
5
   
c) tan  2 x    tan  x  
 5  6
  11
 2x   x  k , k    x  
 k , k  
5 6 30
11
Vậy phương trình đã cho có các nghiệm là x    k , k   .
30
Bài 1.36. Huyết áp là áp lực cần thiết tác động lên thành của động mạch để đưa máu từ tim đến
nuôi dưỡng các mô trong cơ thể. Huyết áp được tạo ra do lực co bóp của cơ tim và sức cản của
thành động mạch. Mỗi lần tim đập, huyết áp của chúng ta tăng rồi giảm giữa các nhịp. Huyết áp
tối đa và huyết áp tối thiểu được gọi tương ứng là huyết áp tâm thu và tâm trương. Chỉ số huyết

áp của chúng ta được viết là huyết áp tâm thu/huyết áp tâm trương. Chỉ số huyết áp 120/80 là
bình thường. Giả sử huyết áp của một người nào đó được mô hình hoá bởi hàm số
trong đó p  t  . là huyết áp tính theo đơn vị mmHg . (milimét thuỷ ngân) và thời gian t tính
theo phút.
a) Tìm chu kì của hàm số p  t  .
b) Tìm số nhịp tim mỗi phút.
c) Tìm chỉ số huyết áp. So sánh huyết áp của người này với huyết áp bình thường.
Lời giải
2 1
a) Chu kì của hàm số p  t  là T   .
160 80
1
b) Thời gian giữa hai lần tim đập là T  (phút)
80
1
Số nhịp tim mỗi phút là 1:  8 nhịp.
80
c) Ta có: 1  sin 160 t   1 với mọi t 
 25  25sin 160 t   25 với mọi t 
 115   25   115  25sin 160 t   115  25 . với mọi t 
 90  p  t   140 với mọi t 

Do đó, chỉ số huyết áp của người này là 140/90 và chỉ số huyết áp của người này cao hơn mức
bình thường.
Bài 1.37. Khi một tia sáng truyền từ ông khí vào mặt nước thì một phần tia sáng bị phản xạ
trên bề mặt, phần còn lại bị khúc xạ như trong Hình 1.26. Góc tới i liên hệ với góc khúc xạ r
sini n2
bởi Định luật khúc xạ ánh s  .
sinr n1
Ở đây, n1 và n2 tương ứng là chiết suất của môi trường 1 (không khí) và môi trường 2 (nước).
Cho biết góc tới i  50 , hãy tính góc khúc xạ, biết rằng chiết suất của không khí bằng 1 còn chiết
suất của nước là 1,33 .

Lời giải
sini n2
Theo bài ra ta có: i  50 , n1  1, n 2  1,33 , thay vào  ta được:
sinr n1
sin50 1,33
 (đk sin r  0 )
sinr 1
sin50
 sinr 
1,33
 sinr  0,57597 (thoa mãn đki)
 sinr  sin 3510'
 
 r  3510'  k 360
   ' 
k  
 r  180  35 10  k 360
Mà 0  r  90 nên r  3510' .
 ' 
 r  35 10  k 360
  ' 
k  
 r  144 50  k 360
Vậy góc khúc xạ r  3510' .

BÀI TẬP TỔNG ÔN CHƯƠNG 1
PHẦN 1: TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Cung có số đo 250 thì có số đo theo đơn vị là radian là

25 25 25 35
A. . B. . C. . D. .
12 18 9 18
Lời giải
Chọn A
 25
Ta có: 250  .250  .
180 18
5
Câu 2: Nếu một cung tròn có số đo bằng radian là thì số đo bằng độ của cung tròn đó là
4
A. 172 . B. 15 . C. 225 . D. 5 .
Lời giải
Chọn C
180 180 5
Ta có a  .  .  225 .
  4
Câu 3: Một cung tròn có độ dài bằng bán kính. Khi đó số đo bằng rađian của cung tròn đó là
A. 1. B.  . C. 2 . D. 3 .

Lời giải
Chọn A
Theo định nghĩa 1 rađian là số đo của cung có độ dài bằng bán kính.

Câu 4: Trên đường tròn bán kính bằng 4 , cung có số đo thì có độ dài là
8
   
A. . B. . C. . D. .
4 3 16 2
Lời giải
Chọn D
Cung có số đo  rad của đường tròn bán kính R có độ dài l  R. .
 
Vậy   ; R  4 thì l  R.  .
8 2
Câu 5: Trên đường tròn bán kính R  6 , cung 60 có độ dài bằng bao nhiêu?

A. l  . B. l  4 . C. l  2 . D. l   .
2
Lời giải
Chọn C

60  rad.
3
Ta có: cung có số đo  rad của đường tròn có bán kính R có độ dài l  R .


Do đó cung 60 có độ dài bằng l  6.  2 .
3
Câu 6: Trên đường tròn lượng giác, điểm M thỏa mãn  Ox, OM   500 thì nằm ở góc phần tư
thứ
A. I . B. II . C. III . D. IV .
Lời giải
Chọn B
Điểm M thỏa mãn  Ox, OM   500 thì nằm ở góc phần tư thứ II vì 500  360  140  90;180 
.
Câu 7: Bánh xe của người đi xe đạp quay được 2 vòng trong 5 giây. Hỏi trong 1 giây, bánh xe
quay được một góc bao nhiêu độ?
A. 144 . B. 288 . C. 36 . D. 72 .
Lời giải
Chọn A
Ta có: trong 5 giây quay được 2  360  720 .
720
Vậy trong 1 giây quay được:  144 .
5
5
Câu 8: Cho góc  thỏa mãn 2    . Khẳng định nào sau đây sai?

2
A. tan   0 . B. cot   0 . C. sin   0 . D. cos   0 .
Lời giải
Chọn A
5
Với 2    ta có sin   0 , cos   0 , tan   0 , cot   0 .
2
1
Câu 9: Cho biết tan   . Tính cot  .
2
1 1
A. cot   . B. cot   2 . C. cot   2 . D. cot   .
2 4
Lời giải
Chọn C
1
Ta có tan  .cot   1  cot    2.
tan 
Câu 10: Tìm khẳng định sai trong các khẳng định sau đây?
A. tan 45°  tan 60° . B. cos 45  sin 45° . C. sin 60°  sin 80° . D. cos35  cos10 .
Lời giải
Chọn D
Khi    0°;90°  hàm cos  là hàm giảm nên cos35  cos10 suy ra D sai.

1 
Câu 11: Cho sin a  với  a   . Tính cos a .
3 2
2 2 2 2 8 8
A. cos a  . B. cos a   . C. cos a  . D. cos a   .
3 3 9 9
Lời giải
Chọn B
8 2 2
Ta có sin 2 a  cos 2 a  1  cos 2 a  1  sin 2 a   cos a   .
9 3
 2 2
Vì  a   nên cos a   .
2 3
3
Câu 12: Cho sin   và ( 90    180 ). Tính cos  .
5
5 4 4 5
A. cos    . B. cos    . C. cos   . D. cos   .
4 5 5 4
Lời giải
Chọn B
2
2 2 2  3  16
2 4
+ Ta có: sin   cos   1  cos   1  sin   1      cos    .
5 25 5
+ Mặt khác 90    180 nên cos   0 .
4

+ Vậy cos    .
5
Câu 13: Với mọi góc a và số nguyên k , chọn đẳng thức sai?
A. sin  a  k 2   sin a . B. cos  a  k   cos a .
C. tan  a  k   tan a . D. cot  a  k   cot a .
Lời giải
Chọn B
Câu 14: Chọn khẳng định đúng?

A. tan      tan  . B. sin       sin  .
C. cot      cot  . D. cos       cos  .
Lời giải
Chọn D
tan      tan  sai vì tan        tan  ; sin       sin  sai vì sin      sin  ;
cot      cot  sai vì cot       cot  .
Câu 15: Biểu thức A  cos 2 10°  cos 2 20°  ...  cos 2 180° có giá trị bằng
A. A  9 . B. A  3 . C. A  12 . D. A  6 .
Lời giải
Chọn A

Ta có cos  90      sin   cos 2  90     sin 2  .

Suy ra A  cos 2 10°  cos 2 20°  ...  cos 2 180°   cos 2 10  sin 2 10   ...   cos 2 90  sin 2 90 
 A  1  ...  1  9 .
Câu 16: Trong tam giác ABC , đẳng thức nào dưới đây luôn đúng?
A. sin  A  B   cos C . B. cos A  sin B .
  A B C
C. tan A  cot  B   . D. cos  sin .
 2 2 2
Lời giải
Chọn D
A B  C  C
Ta có cos  cos     sin .
2 2 2 2
Câu 17: Cho A , B , C là 3 góc của một tam giác. Đặt M  cos  2 A  B  C  thì:
A. M   cos A . B. M  cos A . C. M  sin A . D. M   sin A .
Lời giải
Chọn A
Ta có A , B , C là 3 góc của một tam giác  A  B  C  180   2 A  B  C  180   A .
Từ đó ta có M  cos  2 A  B  C   M  cos  A  180   M   cos A .

Vậy M   cos A .
 
Câu 18: Biểu thức sin  a   được viết lại
 6
  1   1 3
A. sin  a    sin a  . B. sin  a    sin a- cos a .
 6 2  6 2 2
  3 1   3 1
C. sin  a    sin a - cos a . D. sin  a    sin a  cos a .
 6 2 2  6 2 2
Lời giải
Chọn D
    1 3
Ta có sin  a    sin a.cos  cosa.sin  cosa + sin a .
 6 6 6 2 2
Câu 19: Khẳng định nào dưới đây sai?

A. cos 2a  2cos a  1 . B. 2 sin 2 a  1  cos 2 a .
C. sin  a  b   sin a cos b  sin b cos a . D. sin 2a  2sin a cos a .
Lời giải
Chọn B
Ta có: cos 2 a  2 cos 2 a  1 nên A sai.
Và: cos 2 a  1  2 sin  a  2 sin 2 a  1  cos 2 a nên B đúng.
Các đáp án C và D hiển nhiên đúng.

3
Câu 20: Cho sin   . Khi đó, cos 2 bằng
4
1 7 7 1
A.  . B. . C.  . D. .
8 4 4 8
Lời giải
Chọn A
2
3 1
cos 2  1  2sin 2   1  2.     .
4 8
sin10  sin 20

Câu 21: Biểu thức bằng
cos10  cos 20
A. tan10  tan 20 . B. tan 30 . C. cot10  cot 20 . D. tan15 .
Lời giải
Chọn D
sin100  sin 200 2sin150 cos 50
0 0
 0 0
 tan150 .
cos10  cos 20 2 cos15 cos 5
 
Câu 22: Tập xác định của hàm số y  tan  2 x   là:
 3
 5   5 
A.  \   k  , k   . B.  \   k  , k   .
 12 2  12 

 5   5 
C.  \   k  , k   . D.  \   k  , k   .
6 2 6 
Lời giải
Chọn A
    5 
Hàm số đã cho xác định khi cos  2 x    0  2 x    k  x   k , k  .
 3 3 2 12 2
 5 
Vậy TXĐ: D   \   k  , k   .
 12 2
Câu 23: Hàm số y  sin 2 x có chu kỳ là


A. T  2 . B. T  . C. T   . D. T  4 .
2
Lời giải
Chọn C
Hàm số y  sin 2 x tuần hoàn với chu kỳ T  2 nên hàm số y  sin 2 x tuần hoàn với chu kỳ
T  .
Câu 24: Khẳng định nào dưới đây là sai?
A. Hàm số y  cos x là hàm số lẻ. B. Hàm số y  cot x là hàm số lẻ.
C. Hàm số y  sin x là hàm số lẻ. D. Hàm số y  tan x là hàm số lẻ.
Lời giải

Chọn A
Ta có các kết quả sau:
+ Hàm số y  cos x là hàm số chẵn.
+ Hàm số y  cot x là hàm số lẻ.
+ Hàm số y  sin x là hàm số lẻ.
+ Hàm số y  tan x là hàm số lẻ.
Câu 25: Phương trình lượng giác 2 cot x  3  0 có nghiệm là:
 
 x  6  k 2 3
A.  . B. x  arccot  k .
 x    k 2 2
 6
 
C. x   k . D. x   k .
6 3
Lời giải
Chọn B
3  3
Ta có 2 cot x  3  0  cot x   x  arccot    k ,  k    .
2  2 
Câu 26: Phương trình nào dưới đây vô nghiệm:

A. sin x  3  0. B. 2cos2 x  cos x  1  0. .
C. tan x  3  0. D. 3sin x  2  0.
Lời giải
Chọn A
Ta có 1  s inx  1 nên đáp án A là đáp án cần tìm vì s inx  3 .
1
Câu 27: Cho hai phương trình cos 3 x  1  0 ; cos 2 x   . Tập các nghiệm của phương trình đồng
2
thời là nghiệm của phương trình là

A. x   k 2 , k   . B. x  k 2 , k   .
3
 2
C. x    k 2 , k   D. x    k 2 , k   .
3 3
Lời giải
Chọn D
2
Ta có cos 3 x  1  0  cos 3 x  1  x  k , k  .
3
1 2 
cos 2 x    2x    k 2  x    k , k   .
2 3 3
Biểu diễn các nghiệm trên đường tròn lượng giác ta có tập các nghiệm của phương trình đồng thời
2
là nghiệm của phương trình là x    k , k   .
3

Câu 28: Tìm số đo ba góc của một tam giác cân biết rằng có số đo của một góc là nghiệm của
1
phương trình cos 2 x   .
2
 2          2   
A.  , ,  . B.  , ,  ;  , ,  .
 3 6 6 3 3 3  3 6 6
           
C.  , ,  ;  , ,  . D.  , ,  .
3 3 3 4 4 2 3 3 3
Lời giải
Chọn B
1 2 
Ta có: cos 2 x   2x    k 2  x    k ,  k    .
2 3 3
 2
Do số đo một góc là nghiệm nên x  hoặc x  thỏa mãn.
3 3
     2   
Vậy tam giác có số đo ba góc là:  , ,  hoặc  , ,  .
3 3 3  3 6 6
Câu 29: Phương trình 2 cos x  2  0 có tất cả các nghiệm là
 3  
 x  4  k 2  x  4  k 2
A.  ,k  . B.  ,k  .
 x   3  k 2  x     k 2
 4  4
   7

 x  4  k 2  x  4  k 2
C.  ,k  . D.  ,k  .
 x  3  k 2  x   7  k 2
 4  4
Lời giải
Chọn B
 
 x   k 2
2 4
2 cos x  2  0  cos x   ,k  .
2 
 x    k 2
 4
Câu 30: Phương trình 2sin x  3  0 có các nghiệm là

   
 x  3  k 2  x  3  k
A.  ,k  . B.  ,k  .
 x     k 2  x     k
 3  3
   
 x  3  k 2  x  3  k
C.  ,k  . D.  ,k  .
 x  2  k 2  x  2  k
 3  3
Lời giải
Chọn C

 
 x   k 2
3   3
Ta có: 2sin x  3  0  sin x   sin     , k  .
2 3  2
x  k 2
 3
 
Câu 31: Tìm tất cả các nghiệm của phương trình sin  x    1 .
 6
 
A. x   k  k    . B. x    k 2  k    .
3 6
 5
C. x   k 2  k    . D. x   k 2  k    .
3 6
Lời giải
Chọn C
    
Ta có sin  x    1  x    k 2  x   k 2  k    .
 6 6 2 3
PHẦN 2: TỰ LUẬN
 2017 
  2 sin  x     cos  x  2019   cos 2 x
2
Câu 32: Rút gọn biểu thức S  sin  x 
 2 
Lời giải

 2017  2   2
S  sin  x    2 sin  x     cos  x  2019   cos 2 x  sin  x    2 sin x  cos x  cos 2 x
 2   2
 cos x  1  cos 2 x  cos x  cos 2 x  1 .
Câu 33: Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức sin 4 x  cos7 x
Lời giải
1
Vì 1  cos x  1, ta có: sin 4 x  cos7 x  sin 4 x  cos 4 x  1  sin 2 2 x  1 .
2
Vậy giá trị lớn nhất của biểu thức sin 4 x  cos7 x là 1 .
 x 1
Câu 34: Nếu  là góc nhọn và sin  thì tan  bằng bao nhiêu?
2 2x
Lời giải
  2 x 1 2
Ta có: 0    900  0   450  0  sin  0   x0
2 2 2 2x 2
    
sin 2  cos 2  1  cos  1  sin 2 , vì 0   450
2 2 2 2 2
 x 1  x 1
 cos   tan 
2 2x 2 x 1

 x 1
2 tan 2
tan   2  x  1  x2  1 .
 x 1
1  tan 2 1
2 x 1
Câu 35: Chứng minh biểu thức sin 2 x.tan x  4sin 2 x  tan 2 x  3cos 2 x không phụ thuộc vào x
Lời giải
sin 2 x. tan 2 x  4 sin 2 x  tan 2 x  3cos 2 x   sin 2 x  1 tan 2 x  4 sin 2 x  3cos 2 x .
  cos 2 x. tan 2 x  4 sin 2 x  3cos 2 x   sin 2 x  4 sin 2 x  3 1  sin 2 x   3 .
 1 2
Câu 36: Cho các góc  ,  thỏa mãn   ,    , sin   , cos    . Tính sin     .
2 3 3
Lời giải
 cos   0
Do  ,      .
2 sin   0
1 2 2 4 5
Ta có cos    1  sin 2    1   . sin   1  cos 2   1   .
9 3 9 3
1  2  2 2  5 2  2 10
Suy ra sin      sin  .cos   cos  .sin   .        .  .
3  3  3  3 9
2  2 10

Vậy sin       .
9
1 1 1 1 1 1 x
Câu 37: Với giá trị nào của n thì đẳng thức sau luôn đúng    cos x  cos ,
2 2 2 2 2 2 n

0 x .
2
 x
Vì 0  x  nên cos  0 , n  *
2 n
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 x 1 1 x x
   cos x    cos   cos  cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 8
Vậy n  8 .
1  cos B 2a  c
Câu 38: Cho ABC có các cạnh BC  a , AC  b , AB  c thỏa mãn hệ thức  .
1  cos B 2a  c
Hãy nhận dạng ABC .
Lời giải
Gọi R là bán kính đường tròn ngoại tiếp ABC . Ta có:

1  cos B 2a  c 1  cos B 2.2 R sin A  2 R sin C 1  cos B 2sin A  sin C

    
1  cos B 2a  c 1  cos B 2.2 R sin A  2 R sin C 1  cos B 2sin A  sin C
 2sin A  2sin A cos B  sin C  sin C cos B  2sin A  2sin A cos B  sin C  sin C cos B
 4sin A cos B  2sin C
a a2  c2  b2 c
 4. .  2.
2R 2ac 2R
 a 2  c 2  b2  c2
 a  b.
Vậy ABC cân tại C .
3
Câu 39: Số nghiệm của phương trình sin  2 x  400   với 1800  x  1800 là bao nhiêu?
2
Lời giải
Ta có :
3
 
sin 2 x  400 
2
 
 sin 2 x  400  sin 600
 2 x  40  600  k 3600
0
 2 x  1000  k 3600  x  500  k1800
 0 0 0 0
 0 0
 0 0
 2 x  40  180  60  k 360  2 x  160  k 360  x  80  k180
0 0
Xét nghiệm x  50  k180 .

23 13
Ta có : 1800  x  1800  1800  500  k1800  1800   k .
18 18
 k  1  x  1300
Vì k  nên  0
.
 k  0  x  50
0 0
Xét nghiệm x  80  k180 .
13 5
Ta có : 1800  x  1800  1800  800  k1800  1800   k .
9 9
 k  1  x  1000
Vì k  nên  0
.
 k  0  x  80
Vậy có tất cả 4 nghiệm thỏa mãn bài toán.
Cách 2  CASIO  .
Ta có : 1800  x  1800  3600  x  3600 .
3
Chuyển máy về chế độ DEG , dùng chức năng TABLE nhập hàm f  X   sin  2 X  40   với
2
các thiết lập Start  360 , END  360 , STEP  40 . Quan sát bảng giá trị của f  X  ta suy ra
phương trình đã cho có 4 nghiệm.


Bai Giang Ham So Luong Giac Va Phuong Trinh Luong Giac Toan 11 Knttvcs

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang Ham So Luong Giac Va Phuong Trinh Luong Giac Toan 11 Knttvcs

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LỚP TOÁN THẦY CƯ- TP HUẾ

CS 1: Trung tâm MASTER EDUCATION- 25 THẠCH HÃN

A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM .................................................................... 5

B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP.......................................................... 10

1. Phương pháp .................................................................................................................. 10

2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 10

1. Phương pháp .................................................................................................................. 11

2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 11

1. Phương pháp giải ........................................................................................................... 13

2. Các ví dụ minh họa ........................................................................................................ 13

GV: TRẦN ĐÌNH CƯ – 0834332133

2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................... 14

1. Phương pháp giải. ....................................................................................................... 17

2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................... 17

1. Phương pháp giải. ....................................................................................................... 19

2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................... 19

C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA.................................................................................... 22

D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ..................................................................................................... 27

BÀI 2: CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC ........................................................................................ 61

A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM .................................................................. 61

B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP.......................................................... 61

Bản word đề và lời giải vui lòng lh Zalo: 0834332133 1

1. Phương pháp giải. .......................................................................................................... 61

2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 62

1. Phương pháp .................................................................................................................. 67

2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 67

1. Phương pháp giải. .......................................................................................................... 71

2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 71

1. Phương pháp giải. .......................................................................................................... 76

2. Các ví dụ điển hình. ....................................................................................................... 76

1. Phương pháp giải ........................................................................................................... 79

2. Các ví dụ minh họa. ....................................................................................................... 79

GV: TRẦN ĐÌNH CƯ – 0834332133

BÀI 2: CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC ...................................................................................... 119

A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM ................................................................ 119

B. PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP........................................................ 120

1. Phương pháp giải. ..................................................................................................... 120

2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................. 120

1. Phương pháp ............................................................................................................. 125

2. Các ví dụ minh họa. .................................................................................................. 126

1. Phương pháp giải. ........................................................................................................ 130

2. Các ví dụ minh họa. ..................................................................................................... 130

1. Phương pháp giải. ........................................................................................................ 135

Bản word đề và lời giải vui lòng lh Zalo: 0834332133 2

2. Các ví dụ điển hình. ..................................................................................................... 135

1. Phương pháp giải ......................................................................................................... 137

2. Các ví dụ minh họa. ..................................................................................................... 138

D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ............................................................................................................ 150

BÀI 3: HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC ............................................................................................... 178

A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM ................................................................ 178

1. Phương pháp ........................................................................................................... 181

2. Các ví dụ mẫu .............................................................................................................. 181

1. Phương pháp: ............................................................................................................... 183

2. Các ví dụ mẫu ........................................................................................................... 184

GV: TRẦN ĐÌNH CƯ – 0834332133

1. Phương pháp: ............................................................................................................ 186

2. Ví dụ mẫu .................................................................................................................. 187

1. Phương pháp ............................................................................................................. 190

2. Ví dụ mẫu .................................................................................................................. 191

1. Phương pháp ............................................................................................................. 192

2. Các ví dụ mẫu ........................................................................................................... 193

C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA.................................................................................. 196

D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ................................................................................................... 198

BÀI 4: PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN ............................................................. 228