GIÁO ÁN

LÒ HƠI
 GIAÙO AÙN MOÂN HOÏC: LOØ HÔI
Taøi lieäu tham khaûo:
1. Thieát bò loø hôi – Tröông Duy Nghóa
2. Thieát keá loø hôi – Traàn Thanh Kyø
3. Soå tay kyõ thuaät loø hôi – Phan Saâm
MÔÛ ÑAÀU
1. Khaùi nieäm
- Loø hôi laø thieát bò sinh ra hôi nöôùc coù aùp suaát vaø nhieät ñoä cao baèng caùch caáp
nhieät vaøo. Nhieân lieäu söû duïng thöôøng laø nhieân lieäu hoaù thaïch nhö: daàu moû, than
ñaù, khí ñoát. Ngoaøi ra loø hôi coøn ñöôïc caáp nhieät baèng ñieän trôû
2. Coâng duïng cuûa loø hôi
™ Söû duïng trong caùc quy trình coâng ngheä nhö trong caùc nhaø maùy deät, nhaø maùy
ñöôøng, thöïc phaåm, giao thoâng vaän taûi, röôïu bia, nhaø maùy giaáy, trong nhaø maùy
nhieät ñieän…
™ Cung caáp hôi cho caùc tuabin hôi cuûa nhaø maùy nhieät ñieän
™ Duøng ñeå laøm söùc keùo duøng trong ñoäng cô hôi nöôùc
3. Caùc thoâng soá kyõ thuaät cô baûn cuûa loø hôi
a. Saûn löôïng hôi (coâng suaát, naêng suaát) D: laø löôïng hôi sinh ra trong moät ñôn vò
thôøi gian (kg/h, taán/h, kg/s)
- SLH ñònh möùc Dñm: SLH lôùn nhaát maø loø hôi coù theå laøm vieäc laâu daøi ôû thoâng soá
hôi qui ñònh.
- SLH qui öôùc (Equivalent evaporation): SLH sinh ra taïi 100oC (Steam rating from
water at 100 oC to steam at 100 oC)
- SLH cöïc ñaïi: SLH lôùn nhaát cho pheùp NH laøm vieäc taïm thôøi trong moät thôøi gian
ngaén. Thöôøng Dmax = (1,1 ÷ 1,2)Dñm.
- SLH kinh teá: öùng vôùi khi NH ñaït hieäu suaát cao nhaát. Thöôøng Dkt = (0,8 ÷
0,9)Dñm
b. AÙp suaát laøm vieäc, nhieät ñoä laøm vieäc: hôi baõo hoøa hoaëc hôi quaù nhieät. Thoâng soá
caøng cao thì hieäu suaát caøng cao

Trang 1
 Aùp suaát: 20kgf/cm2;50 kgf/cm2;100 kgf/cm2;180 kgf/cm2;240 kgf/cm2;300 kgf/cm2
Nhieät ñoä:400;450;540;565;600oC
c. Nhieät theá theå tích cuûa buoàng löûa
Q
qV = , kJ/m3
V
Trong ñoù:
Q: nhieät löôïng sinh ra
V: theå tích buoàng löûa
d. Naêng suaát boác hôi: khaû naêng sinh hôi treân moät ñôn vò dieän tích beà maët ñoát treân
moät ñôn vò thôøi gian (kg/m2h)
e. Phuï taûi nhieät cuûa loø hôi:Nhieät löôïng maø hôi sinh ra cung caáp cho nôi söû duïng
trong moät ñôn vò thôøi gian (kJ/h, kcal/h, kW)
f. Hieäu suaát nhieät cuûa loø hôi: tyû leä nhieät löôïng nhaän ñöôïc töø hôi nöôùc vaø nhieät
löôïng caáp vaøo cho loø hôi. Thoâng thöôøng hieäu suaát nhieät cuûa loø hôi lôùn hôn 80%

CHÖÔNG 1 – LOØ HÔI VAØ CAÙC KHAÙI NIEÄM

Noài hôi laø thieát bò saûn xuaát ra hôi nöôùc nhôø söû duïng nhieät naêng toaû ra khi ñoát
nhieân lieäu.
- Xaûy ra 02 quaù trình chuyeån bieán naêng löôïng: chaùy vaø trao ñoåi nhieät.
- Heä thoáng noài hôi bao goàm caùc thieát bò chính vaø thieát bò phuï:
+ TB chính laø caùc boä phaän thuoäc baûn theå loø (phuïc vuï tröïc tieáp cho vieäc
sinh hôi) goàm: buoàng löûa, thieát bò ñoát, daøn oáng sinh hôi, bao hôi, boä quaù nhieät, boä
haâm nöôùc, saáy khoâng khí.
+ TB phuï giuùp noài hôi hoaït ñoäng an toaøn, kinh teá, goàm: quaït gioù, quaït
khoùi, bôm caáp nöôùc, caùc van, thieát bò ño – kieåm soaùt – an toaøn,
Phaân loaïi loø hôi
Loø hôi ñöôïc phaân loaïi theo caùc tieâu chuaån nhö sau:
- Theo thoâng soá hôi: aùp suaát p, nhieät ñoä t, saûn löôïng hôi D
- Theo phöông phaùp ñoát nhieân lieäu:

Trang 2
 Loø ghi: ñoát nhieân lieäu raén
Loø phun: ñoát boät, loûng, khí
- Theo cheá ñoä tuaàn hoaøn cuûa nöôùc: tuaàn hoaøn töï nhieân, cöôõng böùc, tröïc löu.
- Theo lòch söû phaùt trieån cuûa loø hôi: loø hôi oáng loø oáng löûa, loø hôi oáng nöôùc, loø hôi
thaúng ñöùng, loø hôi naèm ngang.
- Theo coâng duïng:
Theo quy trình coâng ngheä
Söû duïng laøm ñoäng löïc
Moät soá phöông höôùng phaùt trieån cuûa loø hôi:
Naâng cao coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa loø hôi (thu hoài nhieät thaûi loø hôi)
Naâng cao tính an toaøn trong luùc vaän haønh vaø söû duïng
Laép raùp söûa chöûa deå daøng
Loø hôi oáng loø

Nöôùc

Khoùi

Loø hôi oáng loø oáng löûa

Trang 3
 Nöôùc

Khoùi

a. Loø hôi oáng nöôùc thaúng ñöùng

Trang 4
Trang 5
 CHÖÔNG 2 – NHIEÂN LIEÄU VAØ QUAÙ TRÌNH CHAÙY CUÛA NHIEÂN LIEÄU
I. Khaùi nieäm:
Nhieân lieäu laø nhöõng vaät chaát coù khaû naêng oxy hoùa taïo thaønh saûn phaåm chaùy coù nhieät
ñoä cao nhôø naêng löôïng hoaù hoïc keát hôïp beân trong.
II. Phaân loaïi:
™ Theo nguoàn goác: thieân nhieân, nhaân taïo
™ Traïng thaùi vaät lyù: raén, loûng, khí
Baûng phaân loaïi:
Traïng thaùi vaät lyù Thieân nhieân Nhaân taïo
Raén Goã, caùc loaïi than töï nhieân Than goã, than baùnh, than
coác
Loûng Daàu moû Caùc saûn phaåm daàu moû:
mazut, daàu hoûa
Khí Khí ñoát thieân nhieân Khí ñoát nhaân taïo
III. Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nhieân lieäu
a. Nhieân lieäu raén vaø loûng
Caùc nhieân lieäu höõu cô raén vaø loûng bao goàm moät soá löôïng lôùn hôïp chaát phöùc taïp. Do
ñoù vieäc xaùc ñònh chính xaùc caáu taïo phaân töû cuûa nhieân lieäu naøy raát khoù khaên. Cho neân
ngöôøi ta chæ phaân tích caùc thaønh phaàn nguyeân toá cô baûn trong nhieân lieäu bao goàm: C,
H, O, N vaø S ñöôïc theå hieän döôùi daïng phaàn traêm. Ñoàng thôøi trong nhieân lieäu naøy coøn
coù chöùa haøm löôïng aåm W vaø ñoä tro A. Trong ñoù löu huyønh bao goàm 2 thaønh phaàn: Sc ,
Ssf :vôùi Sc löu huyønh chaùy ñöôïc vaø Ssf _löu huyønh khoâng chaùy ñöôïc goïi laø thaønh phaàn
sunfat.
Cacbon C laø thaønh phaàn chaùy chuû yeáu cuûa nhieân lieäu coù nhieät trò khaù cao
(34150kJ/kg)
Hydro H laø thaønh phaàn chaùy quan troïng coù nhieät trò cao nhaát (144500kJ/kg). Tuy
nhieân trong nhieân lieäu haøm löôïng Hydro chieám tyû leä khaù ít (trong nhieân lieäu loûng
haøm löôïng H nhieàu hôn trong nhieân lieäu raén)

Trang 6
Löu huyønh S laø thaønh phaàn chaùy cuûa nhieân lieäu coù nhieät trò thaáp: 9000kJ/kg. Trong
nhieân lieäu S toàn taïi ôû 3 daïng: höõu cô, khoaùng chaát, sunfat (CaSO4; MgSO4; FeSO4
khoâng tham gia phaûn öùng chaùy vaø taïo xæ)
S = S hc + S kc + Ssf = Sc + Ssf

Sc = S hc + S kc chaùy

Löu huyønh ôû trong nhieân lieäu laø coù haïi

SO 2 + O 2 → SO 3
SO 3 + H 2 O → H 2SO 4

Ñoái vôùi daàu mazut ngöôøi ta caên cöù vaøo löôïng löu huyønh ñeå phaân bieät daàu toát hay
xaáu
S ≤ 0,5% toát 0,5% < S ≤ 2% trung bình S > 2% xaáu, aûnh höôûng ñeán tính ñoâng ñaëc

cuûa daàu.
Oxy O vaø Nitô N laø thaønh phaàn voâ ích khoâng tham gia vaøo phaûn öùng chaùy vaø laøm
giaûm quaù trình chaùy, nhaän nhieät trò, nhieân lieäu caøng non thì haøm löôïng oxy caøng
nhieàu
Ñoä aåm laø thaønh phaàn coù haïi laøm giaûm nhieät trò cuûa nhieân lieäu, khoù baét löûa do ñoù
caàn phaûi tieâu hao naêng löôïng ñeå laøm khoâ. Ñoä aåm chæ toàn taïi trong nhieân lieäu raén.
Ñoä aåm cuûa nhieân lieäu bao goàm löôïng aåm nhieân lieäu huùt töø moâi tröôøng vaø trong keát
caáu cuûa nhieân lieäu
Ñoä tro: bao goàm tro phaùt sinh trong quaù trình khai thaùc, toàn tröõ, vaän chuyeån vaø coù
saún trong nhieân lieäu. Ñoä tro raát coù haïi cho nhieân lieäu laøm giaûm nhieät trò cuûa nhieân
lieäu, ñoùng tro trong caùc beà maët trao ñoåi nhieät laøm giaûm heä soá truyeàn nhieät keùo
theo dieän tích trao ñoåi nhieät taêng theâm
Ngoaøi ra tro bay ra trong khoùi coøn laøm maøi moøn thieát bò laøm giaûm tuoåi thoï thieát bò,
oâ nhieãm moâi tröôøng. Neáu tro deã noùng chaûy seõ baùm vaøo caùc beà maët trao ñoåi nhieät
moät lôùp raén chaéc gaây hö hoûng thieát bò. Do ñoù khi thieát keá loø hôi ta phaûi choïn nhieät
ñoä khoùi ra khoûi buoàng löûa nhoû hôn nhieät ñoä baét ñaàu bieán daïng cuûa tro.

Trang 7
 b. Ñoái vôùi nhieân lieäu khí: chuû yeáu laø meâtan_CH4 , ngoaøi ra coøn coù caùc khí chaùy
ñöôïc nhö hydro_H2 , cacbuahydro_CmHn (C2H4; C3H8; C4H10 ,…..),
oxytcacbon_CO vaø moät soá ít khí khoâng chaùy ñöôïc nhö nitô_N2 ,Oxy_O2,
acbonic=dioxytcacbon_CO2 vaø hôi nöôùc_ H2O
c. Caùc thaønh phaàn cuûa nhieân lieäu raén vaø loûng:
Khi tính thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nhieân lieäu raén vaø loûng ngöôøi ta tính theo thaønh phaàn
khoái löôïng caùc nguyeân toá cô baûn, ñôn vò laø phaàn traêm,%. Coù 5 thaønh phaàn khoái löôïng
cô baûn laø: thaønh phaàn khoái löôïng laøm vieäc_“lv”; phaân tích _“pt”; khoâ_“k”; chaùy_“c”;
höõu cô_“hc”. Toång caùc thaønh phaàn khoái löôïng caùc nguyeân toá trong cuøng 1 thaønh phaàn
ñeàu baèng 100%.
™ Thaønh phaàn khoái löôïng laøm vieäc: ñaây laø thaønh phaàn duøng ñeå tính tieâu
hao nhieân lieäu trong loø hôi vaø laø thaønh phaàn thöïc teá khi nhieân lieäu söû
duïng ñeå cung caáp nhieät
C lv + H lv + Slv lv lv lv lv
c + N + O + A + W = 100% (1-1)

™ Thaønh phaàn khoái löôïng phaân tích: laø thaønh phaàn khi nhieân lieäu ñöôïc
nghieàn thaønh boät (raén) vaø ñöa veà traïng thaùi khoâng khí khoâ.
C pt + H pt + Scpt + N pt + O pt + A pt + W pt = 100% (1-2)
™ Thaønh phaàn khoái löôïng khoâ: laø maåu nhieân lieäu ñöôïc saáy khoâ ôû 105oC
cho ñeán khi khoái löôïng cuûa nhieân lieäu hoaøn toaøn khoâng thay ñoåi.
C k + H k + Sck + N k + O k + A k = 100% (1-3)
™ Thaønh phaàn khoái löôïng chaùy: bao goàm nhöõng thaønh phaàn coù theå chaùy
ñöôïc.
C c + H c + Scc + N c + O c = 100% (1-4)
™ Thaønh phaàn khoái löôïng höõu cô: goàm nhöõng nguyeân toá ôû daïng höõu cô:
C hc + H hc + Schc + N hc + O hc = 100% (1-5)
Trong thöïc teá ta gaëp nhieàu nhaát laø thaønh phaàn laøm vieäc.
9 Quan heä giöõa thaønh phaàn laøm vieäc vaø thaønh phaàn chaùy:

Trang 8
Ñeå chuyeån ñoåi töø thaønh phaàn khoái löôïng naøy sang thaønh phaàn khoái löôïng khaùc ta
duøng coâng thöùc chuyeån ñoåi nhö sau:
a c a c a+c
= ⇒ = =
b d b d b+d

Ví duï: Chuyeån ñoåi töø thaønh phaàn laøm vieäc sang thaønh phaàn chaùy:

C lv + H lv + Slv lv lv lv lv
c + N + O = 100 - (A + W )

C c + H c + Scc + N c + O c = 100

Ta coù:

C lv H lv Slv
c 100 − (A lv + W lv )
= = = ... =
Cc Hc Scc 100

Vaäy:
100
C c = C lv (1-6)
100 − (A lv + W lv )

100
H c = H lv (1-7)
100 − (A lv + W lv )

9 Töông töï ñoái vôùi nhieân lieäu khí chaùy ñöôïc vaø khoâng chaùy ñöôïc.
9 Khi cuøng moät thaønh phaàn khoái löôïng maø coù ñoä aåm khaùc nhau hay thay ñoåi ñoä aåm,
ta coù tính theo coâng thöùc töông töï:
C1lv + H1lv + Slv lv lv lv lv
c1 + N1 + O1 = 100 - (A1 + W1 )

C lv lv lv lv lv lv lv
2 + H 2 + Sc2 + N 2 + O 2 = 100 - (A 2 + W2 )

Ta coù:

C1lv H1lv Slv

c1 100 − W1lv
= = = ... =
C lv
2 H lv
2 Slv
c2 100 - W1lv

Vaäy:

100 − W1lv
C lv2 = C 1lv (1-8)
100 - W1lv

Trang 9
 100 − W1lv
H lv2 = H 1lv (1-9)
100 - W1lv

9 Ñoái vôùi nhieân lieäu khí ngöôøi ta thöôøng choïn thaønh phaàn theå tích cuûa caùc khí trong
nhieân lieäu ñeå tính toaùn, ñôn vò laø phaàn traêm_%.

Trang 10
 Chöông 3- CAÙC ÑAËC TÍNH COÂNG NGHEÄ CUÛA NHIEÂN LIEÄU
Ñoä tro A
Laø caùc thaønh phaàn taïp chaát khoâng chaùy ñöôïc nhö laø Al2O3 ; caùc muoái sunfat, sunfat
saét,… vaø goïi chung laø thaønh phaàn khoaùng cuûa nhieân lieäu. Neáu nhieân lieäu coù haøm
löôïng tro lôùn thì khi chaùy seõ laøm giaûm nhieät trò cuûa nhieân lieäu vaø baùm baån vaøo beà
maët trao ñoåi nhieät vaø laøm giaûm heä soá truyeàn nhieät K.
Phaân loaïi:
Tro deå noùng chaûy, t<1200oC
Tro coù nhieät ñoä noùng chaûy trung bình, 1200oC<t<1400oC
Tro khoù noùng chaûy, t>1400oC
Ñoä aåm: W
Laø haøm löôïng nöôùc chöùa trong nhieân lieäu
Ñoä aåm cuûa nhieân lieäu phuï thuoäc vaøo tuoåi cuûa nhieân lieäu. Nhieân lieäu caøng giaø thì ñoä
aåm cuûa nhieân lieäu caøng thaáp (nhieân lieäu raén). Coøn nhieân lieäu loûng vaø khí thì haøm
löôïng aåm haàu nhö khoâng thay ñoåi
Chaát boác:
Laø saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huyû nhieät nhieân lieäu trong moâi tröôøng khoâng coù
oxy. Ñoù laø caùc chaát: H2;CO; CO2; hydrocacbon.
Trong quaù trình chaùy thì chaát boác chaùy tröôùc tieân vaø sinh ra nhieät ñeå duy trì söï chaùy.
Sau ñoù môùi ñeán caùc nguyeân toá khaùc trong nhieân lieäu tham gia phaûn öùng chaùy, nhieân
lieäu naøo coù nhieàu chaát boác thì caøng deå chaùy vaø chaùy hoaøn toaøn.
Nhieät trò cuûa nhieân lieäu.
Laø nhieät löôïng sinh ra khi ñoát chaùy hoaøn toaøn 1kg nhieân lieäu raén hay loûng hoaëc
1m3tc nhieân lieäu khí.
Ñoái vôùi nhieân lieäu raén vaø loûng coù hai loaïi nhieät trò: nhieät trò cao Qc (kJ/kg) vaø nhieät
trò thaáp Qt (kJ/kg).
Nhieät trò thaáp laøm vieäc Qtlv laø nhieät löôïng sinh ra khi ñoát chaùy nhieân lieäu trong ñieàu
kieän laøm vieäc thöïc teá cuûa caùc thieát bò. Ñaây laø thoâng soá ñeå tính toaùn löôïng tieâu hao
naêng löôïng hay hieäu suaát cuûa loø hôi.

Trang 11
Nhieät trò cao Qclv laø nhieät löôïng sinh ra khi ñoát chaùy hoaøn toaøn nhieân lieäu trong ñieàu
kieän hôi nöôùc cuûa saûn phaåm chaùy ñöôïc ngöng tuï laïi.
Q lv lv
c = Q t + Q H 2O

1
H 2 + O 2 = H 2O
2
2 16 18
1 8 9
Aån nhieät hoaù hôi cuûa nöôùc r=2500kJ/kg
1Hlv → 9H2O
1kg Hlv tham gia phaûn öùng chaùy taïo ra 9kg nöôùc.
Vì trong nhieân lieäu coù chöùa nöôùc (haøm löôïng aåm) cho neân noù cuõng tham gia phaûn
öùng chaùy vaø bay hôi.
Nhieät löôïng nöôùc nhaû ra khi ngöng tuï laïi (tính theo % Hlv tham gia phaûn öùng chaùy)
⎡⎛ H lv ⎞ lv ⎤
⎢⎜⎜ ⎟9 + W ⎥ 2500 = Q H O
⎟
⎢⎣⎝ 100 ⎠ 100 ⎥⎦ 2

Q H 2O = 225H lv + 25W lv
Q lv lv lv
c − Q t = Q H 2O = 225H + 25W
lv

Q lv lv lv
c = Q t + 225H + 25W
lv
(1-10)
Coâng thöùc naøy chæ ñuùng cho 2 thaønh phaàn laøm vieäc vaø thaønh phaàn phaân tích coøn 2
thaønh phaàn coøn laïi khoâng coù chöùa aåm neân
Q cc = Q ct + 225H c (1-11)

Q ck = Q kt + 225H k (1-12)
Ta coù theå tính ñoåi nhieät trò töø maãu nhieân lieäu naøy sang maãu khaùc (thay ñoåi thaønh
phaàn khoái löôïng) gioáng nhö caùch chuyeån ñoåi cuûa thaønh phaàn nhieân lieäu
Ví duï: Chuyeån ñoåi nhieät trò töø thaønh phaàn laøm vieäc sang thaønh phaàn chaùy vaø ngöôïc
laïi:
Q lv lv lv
c = (Q t + 25W ) + 225H
lv

Q cc = Q ct + 225H c

Trang 12
 Ta coù:
Q lv
t Q lv
t + 25W
lv
225H lv H lv
= = =
Q cc Q ct 225H c Hc

H lv 100 − (A lv + W lv )
Ta laïi coù: = (coâng thöùc 1-6)
Hc 100
Q lv Q lv
t + 25W
lv
100 − (A lv + W lv )
Vaäy: t
= =
Q cc Q ct 100

100 − (A lv + W lv )
Hay Q lv c
t = Qt − 25W lv (1-13)
100
100
Q ct = (Q lv lv
t + 25W ) (1-14)
100 − (A lv + W lv )

Moái quan heä giöõa thaønh phaàn laøm vieäc vaø thaønh phaàn khoâ:
⎧Q lv lv lv lv
⎪ c − Q t = 225H + 225W
⎨ k
⎪⎩Q c − Q kt = 225H k

⎧Q lv lv
( lv
⎪ c = Q t + 225W + 225H
lv
)
⎨ k
⎪⎩Q c = Q kt + 225H k

Q lv
c
(Q lv
t + 225W lv + 225H lv) (Q lv
t + 225W lv )= H lv
= =
Q ck Q kt + 225H k Q kt Hk
H lv
=
(
100 − A lv + W lv )
k k
H 100 − A

9 Coâng thöùc Mendeleev

t cuûa nhieân lieäu raén hoaëc loûng nhôø coâng thöùc cuûa
Ta coù theå xaùc ñònh gaàn ñuùng Q lv
Mendeâleep nhö sau:
Q lv lv lv lv lv
t = 339C + 1030H − 109 O − S c − 25W
lv
( )
lv lv lv
C ,H ,O , Slv
c ,W
lv
−%

Trong ñoù: Q lv
t _ nhieät trò thaáp ôû khoái löôïng laøm vieäc, kJ/kg

Trang 13
 Clv, Hlv,….. thaønh phaàn khoái löôïng laøm vieäc cuûa caùc nguyeân toá trong
nhieân lieäu, %
339; 1030;……….nhieät löôïng toaû ra khi ñoát chaùy hoaøn toaøn 1kg C, H,… sau
khi ñaõ chia cho 100.
9 Ñoái vôùi nhieân lieäu khí ta coù coâng thöùc nhö sau: (kJ/m3)
Q kt = 126CO + 108H 2 + 234H 2S + 358CH 4 + 591C 2 H 4 + 638C 2 H 6 + 860C 3 H 6
+ 913C 3 H 8 + 1135C 4 H 8 + 1187C 4 H10 + 1461C 5 H12 + 1403C 6 H 6

9 Khi ñoä aåm cuûa nhieân lieäu thay ñoåi thì nhieät trò thaáp laøm vieäc cuõng thay ñoåi theo
quan heä:
Q lv lv lv lv
c1 = (Q t1 + 25W1 ) + 225H1

Q lv lv lv lv
c2 = (Q t2 + 25W2 ) + 225H 2

Q lv lv
t2 + 25W2 H lv 100 − W2lv
= 2
= (coâng thöùc 1-9)
Q lv
t1 + 25W1
lv
H1lv 100 − W1lv

Vaäy: Q lv
t2 =
(Q lv
t1 )(
+ 25W1lv 100 − W2lv ) − 25W
lv
2 (1-17)
100 − W1lv

9 Khi hoãn hôïp hai loaïi nhieân lieäu, nhieät trò thaáp laøm vieäc cuûa hoãn hôïp ñoái vôùi 1kg
nhieân lieäu raén vaø loûng ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
Q lv lv lv
thh = b1Q t1 + (1 − b1 )Q t2 (1-18)
Trong ñoù: b1: laø thaønh phaàn khoái löôïng cuûa nhieân lieäu thöù nhaát coù trong hoãn hôïp vaø
ñöôïc xaùc ñònh:
B1
b1 = (1-19)
B1 + B 2

B1; B2: khoái löôïng nhieân lieäu thöù nhaát vaø thöù hai

t1 ; Q t2 _ nhieät trò thaáp laøm vieäc cuûa nhieân lieäu thöù nhaát vaø thöù hai.
Q lv lv

Nhieân lieäu quy öôùc vaø ñaëc tính quy daãn cuûa nhieân lieäu.
Ñeå so saùnh caùc loaïi nhieân lieäu khaùc nhau veà nhieät löôïng ngöôøi ta duøng khaùi nieäm
nhieân lieäu quy öôùc, ñoù laø loaïi nhieân lieäu coù nhieät trò thaáp laø 7000kcal hay baèng
29300kJ/kg.
Ñoä tieâu hao nhieân lieäu quy öôùc (Bq)

Trang 14
Bq=E.B
Trong ñoù: B: löôïng tieâu hao nhieân lieäu tính toaùn
Q lv
E: trò soá giöõa t
(töông ñöông nhieät cuûa nhieân lieäu)
29300
Ñaëc tính quy daãn cuûa nhieân lieäu.
Nhieät trò cuûa moät soá nhieân lieäu phoå bieán, kcal/kg
Than 3000-7000
Cuûi 2500-3000
Daàu mazut (FO) 9100-9400
Daàu DO 10000
Khí 11000-12000kcal/m3
Ñaëc tính quy daãn cuûa nhieân lieäu: Khi ñoát hai loaïi nhieân lieäu coù thaønh phaàn nguyeân toá
hoùa hoïc nhö nhau, ví duï nhö ñoä tro A thì chöa haún soá löôïng tro sinh ra trong buoàng löûa
seõ baèng nhau maø coøn phuï thuoäc vaøo nhieät trò cuûa nhieân lieäu. Ñeå ñaùnh giaù ñoä aåm W,
ñoä tro A vaø ñoä löu huyønh S cuûa caùc loaïi nhieân lieäu khaùc nhau ngöôøi ta söû duïng ñaëc
tính quy daãn cuûa nhieân lieäu ñöôïc tính treân nhieät löôïng tieâu chuaån laø 4190kJ hay
1000kcal
Ñaëc tính quy daãn cuûa nhieân lieäu ôû 1000kcal =41900kJ
a. Ñoä tro quy daãn:
A lv
A qd = 4190 (1-22)
Q lv
t

b. Ñoä aåm quy daãn:

W lv
Wqd = 4190 (1-23)
Q lv
t

c. Haøm löôïng löu huyønh qui daãn:

Slv
Sqd = 4190 c
(1-24)
Q lv
t

Trang 15
 Chöông 4- CAÙC SAÛN PHAÅM CHAÙY CUÛA NHIEÂN LIEÄU.
I. Theå tích khoâng khí lyù thuyeát
Khi ñoát chaùy nhieân lieäu thì caùc thaønh phaàn chaùy cuûa nhieân lieäu nhö C, H, S bò oxy hoaù
vaø taïo thaønh saûn phaåm chaùy nhö: CO2, SO2 vaø hôi nöôùc. Chaát oxy hoaù chuû yeáu laø oxy
trong khoâng khí chieám 21% veà theå tích. Ngoaøi ra trong saûn phaåm chaùy coøn coù khí N2
do khoâng khí mang vaøo. Ta goïi V0kk laø theå tích khoâng khí lyù thuyeát caàn thieát (m3/kg,
m3/m3tc) ñeå ñoát chaùy hoaøn toaøn 1kg nhieân lieäu raén (loûng) hoaëc 1m3tc nhieân lieäu khí.
Nghóa laø luùc naøy löôïng oxy trong khoâng khí ñaõ chaùy heát, khoâng coù oxy thöøa (phaûn öùng
chaùy hoaøn toaøn)
C + O2 → CO2
12 32 44
1 2,67 3,67
H2 + 1/2O2 → H2O
2 16 18
1 8 9
S + O2 → SO2
32 32 64
C lv H lv 1Slv
c O lv
G O2 = 2,6 +8 + −
100 100 100 100
1m3kk → 0,21m3O2
VO2
Vkko =
0,21

o
VO2 G O2
Vkk = = , ρ O2 = 1,428kg / m 3
0,21 ρ O2 .0,21
o
→ Vkk (
= 0,089 C lv + 0,375Slv lv
)
c + 0,265H − 0,033O
lv
(1-25)

Khí
1
CO + O 2 → CO 2
2

Trang 16
1 0,5 1
1
H 2 + O2 → H 2O
2
1 0,5 1
3
H 2S + O 2 → SO 2 + H 2 O
2
1 1,5 1 1
CH 4 + 2O 2 → CO 2 + 2H 2 O

1 2 1 2
⎛ n⎞ n
C m H n + ⎜ m + ⎟O 2 → mCO 2 + H 2 O
⎝ 4⎠ 2
n n
1 m+ m
4 2
⎡ ⎛ n⎞ ⎤
VO 2 = 0,01⎢0,5CO + 0,5H 2 + 1,5H 2 S + 2CH 4 + ⎜ m + ⎟C m H n − O 2 ⎥
⎣ ⎝ 4⎠ ⎦
⎡ ⎛ n⎞ ⎤
0,01⎢0,5CO + 0,5H 2 + 1,5H 2 S + 2CH 4 + ⎜ m + ⎟C m H n − O 2 ⎥
VO 2 ⎣ ⎝ 4⎠ ⎦
Vkko = =
0,21 0,21
⎡ ⎛ n⎞ ⎤ 3 3
Vkko = 0,0476 ⎢0,5CO + 0,5H 2 + 1,5H 2 S + 2CH 4 + ⎜ m + ⎟C m H n − O 2 ⎥ , m /m (1-26)
⎣ ⎝ 4⎠ ⎦

Trong ñoù:

Clv; Slv lv lv
c ; H ; O - tính theo % khoái löôïng.

CO; H2; CH4… - tính theo % theå tích.

9 Ñoái vôùi hoãn hôïp 2 nhieân lieäu, theå tích khoâng khí cuûa hoãn hôïp:
o
Vkkhh o
= b1Vkk1 o
+ (1 − b)Vkk2 (1-27)

Trong ñoù: b1 laø haøm löôïng khoái löôïng cuûa nhieân lieäu thöù nhaát coù trong hoãn hôïp.

II. Theå tích saûn phaåm chaùy lyù thuyeát

Trang 17
9 Khi ñoát chaùy hoaøn toaøn nhieân lieäu vaø khoâng coù khoâng khí thöøa nghóa laø α=1 thì
thaønh phaàn cuûa saûn phaåm chaùy lyù thuyeát bao goàm caùc khí: CO2; SO2; N2 vaø hôi
nöôùc H2O, ta coù tyû leä phaàn traêm caùc khí nhö sau:
CO2 +SO2 +N2 + H2O=100%
Luùc naøy ngöôøi ta goïi Vko laø theå tích khoùi lyù thuyeát. Ta goïi Vkkho
o
laø theå tích khoùi khoâ lyù

thuyeát vaø VHo laø theå tích hôi nöôùc lyù thuyeát. Ta coù:
2O

Vko = Vkkho
o
+ VHo (1-29)
2O

Trong ñoù:
o
Vkkho - theå tích khoùi khoâ, bao goàm:
o
Vkkho = VRO 2 + V o = VCO 2 + VSO 2 + VNo (1-30)
N2 2

VRO 2 - theå tích khí 3 nguyeân töû (CO2 vaø SO2 ):

G CO 2 G SO 2
VRO 2 = VSO 2 + VCO 2 = +
ρ CO 2 ρSO 2
ρ CO 2 = 1,964kg / m 3
ρ SO 2 = 2,857 kg / m 3
C lv Slv
G CO 2 = 3,67 ; G SO 2 = 2 c
100 100
(
VRO 2 = 0,0187 C lv + 0,375Slv
c )
VRO 2 = 0,0187 (C lv
+ 0,375S lv
c ) (1-31)

VNo 2 - theå tích khí nitô lyù thuyeát:

VNo = 0,79Vkk
o
+ 0,008N lv (1-32)
2

Theå tích hôi nöôùc lyù thuyeát do caùc nguoàn sau ñaây ñöa vaøo khoùi:
Do phaûn öùng oxy hoùa H2 trong nhieân lieäu:

Trang 18
 G H 2O
V HH O = , ρ H 2O = 0,804kg / m 3
2 ρ H 2O
9 lv
G H 2O = V HH O .ρ H 2O = H
2 100
V HH O = 0,112H lv
2

Do ñoä aåm trong nhieân lieäu.

W lv W lv
VW = = = 0,0124 W lv
H 2O ρ H 2O .100 0,804.100

Do ñoä aåm trong khoâng khí:

G H 2O o
d= → G H 2O = G kk .d = ρ kk .Vkk .d
G kk
G H 2O
VHd = ,
2O ρ H 2O
d = 10ghn / kgkkk
VHd o
= 0,0161.Vkk
2O

VHo 2O = 0,112H lv + 0,0124 W lv + 0,0161.Vkk

o
(1-33)

Ñoái vôùi nhieân lieäu khí:

Theå tích khí 3 nguyeân töû (m3/m3)
VRO 2 = 0,01(CO + CO 2 + CH 4 + H 2S + ∑ mC m H n ) (1-34)

Theå tích nitô lyù thuyeát (m3/m3):

VNo = 0,79Vkk
o
+ 0,01N o2 (1-35)
2

Theå tích hôi nöôùc lyù thuyeát:

⎛ n ⎞
VHo 2 O = 0,01⎜ H 2S + H 2 + 2CH 4 + ∑ C m H n + 0,124d k ⎟ + 0,0161Vkk
o
(1-36)
⎝ 2 ⎠

Trong ñoù dk laø haøm löôïng aåm cuûa nhieân lieäu khí (neáu coù) tính baèng gam/m3

III. Theå tích saûn phaåm chaùy thöïc teá

Trong thöïc teá söï tieáp xuùc giöõa nhieân lieäu vaø khoâng khí khoâng ñöôïc hoaøn haûo, vì vaäy
löôïng khoâng khí caàn thieát ñeå ñoát chaùy nhieân lieäu (löôïng khoâng khí thöïc teá) phaûi lôùn

Trang 19
hôn löôïng khoâng khí lyù thuyeát vaø tyû leä theå tích khoâng khí thöïc teá vaø theå tích khoâng khí
lyù thuyeát goïi laø heä soá khoâng khí thöøa.
Vkk
α= o
>1
Vkk
o
Vkk =α. Vkk (1-28)

Khi ñoát chaùy hoaøn toaøn nhieân lieäu vaø coù oxy thöøa (dö) thì saûn phaåm chaùy bao goàm caùc
chaát khí: CO2; SO2; N2; O2 vaø hôi nöôùc H2O
CO2 +SO2 +N2 + O 2t + H2O=100%
Goïi Vk laø theå tích khoùi thöïc teá

Vk = Vkkho + VH
2O

Trong ñoù:
Vkkho - theå tích khoùi khoâ thöïc teá:

Vkkho = VRO + VNo 2 + (α − 1)Vkk

o
(1-38)
2

V o - theå tích khí nitô thöïc teá:

N2

VN = VNo 2 + 0,79(α - 1)Vkk

o
(1-39)
2

Theå tích hôi nöôùc thöïc teá:

VH = VHo O +0,0161(α-1) Vkk
o
(1-40)
2O 2

⎧V o = 0,112H lv + 0,0124W lv + 0,0161Vkk

o
H 2O
⎪
⎪
Raén loûng: ⎨ΔVH 2 O = 0,0161(α − 1)Vkk
o

⎪ lv lv o
⎪→ VH 2O = 0,112H + 0,0124 W + 0,0161.α.Vkk
⎩
IV. Ñoä loït khoâng khí.
Vì buoàng löûa vaø buoàng khoùi khoâng theå laøm kín tuyeät ñoái ñoàng thôøi noù laøm vieäc ôû aùp
suaát chaân khoâng cho neân coù moät löôïng khoâng khí laïnh loït vaøo trong ta goïi laø ñoä loït
khoâng khí. Kyù hieäu laø Δα
Δ kk
Δα = o
Vkk

Trang 20
Ñoä loït khoâng khí naøy laø ñieàu baát lôïi cho quaù trình laøm vieäc cuûa loø hôi vì:
4. Laøm taêng theå tích saûn phaåm chaùy
5. Laøm giaûm nhieät ñoä buoàng löûa vaø laøm giaûm coâng suaát cuûa loø hôi.
Goïi Δα i laø ñoä loït khoâng khí ôû beà maët ñoát thöù i
α i = α bl + ∑ Δα i

αbl
Buoàng löûa Boä quaù nhieät Boä haâm nöôùc
α1+αbl α1+αbl α1+αbl
+ α2 + α2+ α3

α1 α2 α3
Ngöôøi ta choïn ñoä loït khoâng khí theo caùc kinh nghieäm:
6. Buoàng löûa Δα bl = 0,03 ÷ 0,3
7. Boä quaù nhieät Δα qn = 0,03
8. Boä haâm nöôùc Δα hn = 0,08
9. Boä saáy khoâng khí baèng theùp oáng Δα skk = 0,03 ÷ 0,06
10. Boä saáy khoâng khí hoài nhieät Δα hoinhiet = 0,2 ÷ 0,25
Q lv (lv lv lv
c1 = Q t1 + 25W1 + 225H1 )
Q lv
c2 = (Q lv
t2 + 25W2lv + 225H lv
2 )
Q lv
c2
lv
Q t2 + 25W2lv + 225H lv
2 Q lv lv
t 2 + 25W2 225H lv
2 H lv
2 100 − W2lv
= = = = =
Q lv
c1 Q lv
t1 + 25W1lv + 225H1lv Q lv
t1 + 25W1
lv
225H1lv H1lv 100 − W1lv
⎛ lv ⎞
→ Q lv
t2 = Q lv
t1 (
+ 25 W1 ⎜ . )
lv ⎜ 100 − W2 ⎟
lv ⎟
+ 25W2lv
⎝ 100 − W1 ⎠
⎛
lv ⎜ 100 − W2
lv ⎞
Q lv = Q .
c1 ⎜
⎟
c2 lv ⎟
⎝ 100 − W1 ⎠
V. Söï chaùy hoaøn toaøn vaø khoâng hoaøn toaøn

Trang 21
Qua vieäc phaân tích thaønh phaàn cuûa saûn phaåm chaùy (khoùi) ta seõ bieát ñöôïc quaù trình
chaùy dieãn ra trong buoàng löûa coù hoaøn toaøn hay khoâng. Moät phaûn öùng chaùy ñöôïc goïi laø
khoâng hoaøn toaøn khi trong khoùi coù chöùa haøm löôïng khí oxyùt cacbon.
Khi nhieân lieäu chaùy khoâng hoaøn toaøn thì trong saûn phaåm chaùy (khoùi) ngoaøi caùc khí
CO2; SO2; N2; O2 hôi nöôùc H2O coøn coù khí CO
RO2 +N2 + O 2t + CO=100%
Theå tích khoùi khoâ thöïc teá
Vkkho = VRO 2 + VNo + VOt + VCO (1-41)
2 2

Trong ñoù: VOt - laø theå tích khí oxy thöøa.

2

Thaønh phaàn phaàn traêm % caùc khí coù trong khoùi khoâ:
RO2 +N2 + O 2t + CO=100% (1-42)
VRO2 VN 2
Trong ñoù: %RO 2 = 100% ; %N 2 = 100% ;…
Vkkho Vkkho
VRO2 + VCO VCO2 + VSO2 + VCO
Goïi RO 2 + CO = 100% = 100%
Vkkho Vkkho
C + O 2 → CO 2

1 2,67 3,67
S + O 2 → SO 2

1 1 2
1
C + O 2 → CO
2
1 1,33 2,33

lv C1lv → CO 2
C
C1lv → CO

G CO2 3,67C1lv
VCO2 = = = 0,0187C1lv
ρ 100.1,964

G CO 2,33C lv
VCO = = 2
= 0,0187C lv
2
ρ 100.1,249

Trang 22
 G SO 2 2S lv
VSO 2 = = c
= 0,007S lv
c
ρ 100.2,857

VCO2 + VCO + VSO 2 = 0,0187C1lv + 0,0187C lv lv lv lv

2 + 0,007S c = 0,0187C + 0,007S c

=
100
(
1,87 lv
C + 0,375S lv
c )
1,87 (C ).100 = 1,87 (C )
lv
+ 0,375S lv
c
lv
+ 0,375S lv
c
→ RO 2 + CO =
100 Vkkho Vkkho

Vkkho =
(
1,87 C lv + 0,375S lv
c )
, m3/kg (1-43)
RO 2 + CO

Coâng thöùc (1-43) xaùc ñònh cho nhieân lieäu raén hay loûng
11. Heä soá ñaëc tính cuûa nhieân lieäu raén hay loûng:
⎛ O lv ⎞⎟
2,37⎜ H lv −
⎜ 8 ⎟⎠
β = lv⎝ (1-44)
C + 0,375Slv c

12. Heä soá ñaëc tính cuûa nhieân lieäu khí:

β=
( o
0,21 0,01N 2 + 0,79Vkk
− 0,79
) (1-45)
VRO 2

13. Haøm löôïng khí CO (%)

CO =
(
(21 − βRO 2 ) − RO 2 + O 2t ) (1-46)
0,605 + β

Phöông trình ñaëc tröng cho söï chaùy khoâng hoaøn toaøn:
RO 2 (1 + β) + CO(β + 0,605) + O 2t = 21% (1-47)
Trong ñoù: β- heä soá ñaëc tính cuûa nhieân lieäu.

RO2; CO; O 2t _ haøm löôïng caùc khí RO2; CO; O 2t trong khoùi khoâ

Chaùy hoaøn toaøn CO=0%

RO 2 (1 + β) + O 2t = 21%
™ Khi chaùy hoaøn toaøn (CO=0) vaø coù oxy thöøa:

Trang 23
RO 2 =
(21 - O )t
2
1+ β

™ Khi chaùy hoaøn toaøn (CO=0) vaø khoâng coù oxy thöøa ( O 2t =0):
21
RO max
2 =
1+ β
Heä soá khoâng khí thöøa trong buoàng löûa:
Khi ñoát chaùy hoaøn toaøn nhieân lieäu thì heä soá khoâng khí thöøa trong buoàng ñoát ñöôïc xaùc
ñònh theo coâng thöùc:
21
α= (1-50)
O 2t
21 − 79
N2

Trong ñoù:

N2 =100-(RO2+ O 2t ) chaùy hoaøn toaøn

N2 =100-(RO2+ O 2t +CO) chaùy khoâng hoaøn toaøn

VI. Entanpi cuûa saûn phaåm chaùy

Entanpi cuûa saûn phaåm chaùy (khoùi) thöïc teá cuûa 1kg nhieân lieäu raén, loûng hoaëc 1m3
nhieân lieäu khí ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
3
I K = I oK + (α − 1)I okk + I αH 2 O + I tro , kJ/kg hoaëc kJ/m TC (1-51)

Trong ñoù:

• I oK - entanpi cuûa khoùi lyù thuyeát, ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:

I oK = I RO2 + I oN 2 + I oH 2O

I oK = VRO2 .(Ct) RO2 + VNo (Ct) N 2 + VHo (Ct) H 2O (1-52)

2 2O

ÔÛ ñaây VRO2 , VNo 2 , VHo laø theå tích lyù thuyeát cuûa saûn phaåm chaùy
2O

(Ct) RO 2 , (Ct) N 2 , (Ct) H 2O - tích soá giöõa nhieät dung rieâng vaø nhieät ñoä, tra theo

nhieät ñoä t.

Trang 24
 • I okk - entanpi cuûa khoâng khí lyù thuyeát

I okk = Vkk
o
(Ct) kk (1-53)

• I αH - entanpi cuûa hôi nöôùc do khoâng khí thöøa ñem vaøo.

2O

I αH = 0,0161(α − 1).Vkk
o
(Ct) H2O (1-54)
2O

• I tro -entanpi cuûa tro bay theo khoùi

A lv
I tro = a b .(Ct) tro (1-55)
100

a b - ñoä tro cuûa nhieân lieäu bay theo khoùi.

A lv
Giaù trò cuûa I tro chæ tính khi A bq = 4190 ≥ 1,5
Q lv
t

Trang 25
 PHAÀN 2: CAÂN BAÈNG NHIEÄT LOØ HÔI

I. Phöông trình caân baèng nhieät cuûa loø hôi

Nhieät löôïng sinh ra trong buoàng löûa moät phaàn chuû yeáu seõ cung caáp cho nöôùc taïo thaønh
hôi nöôùc vôùi aùp suaát vaø nhieät ñoä cho tröôùc, ta goïi laø nhieät löôïng höõu ích phaàn coøn laïi
laø do bò toån thaát.
Q BL = Q i + Q tt
Ta xeùt moät kg nhieân lieäu raén, loûng hoaëc 1m3TC nhieân lieäu khí thì ta coù phöông trình
caân baèng nhieät trong loø hôi nhö sau.
Q dv = Q1 + Q 2 + Q 3 + Q 4 + Q 5 + Q 6
Trong ñoù:
Q dv : laø nhieät löôïngñöa vaøo trong buoàng löûa cuûa loø hôi
Q1: nhieät löôïng höõu ích duøng ñeå sinh hôi
Q2: toån thaát nhieät do khoùi thaûi mang ra ngoaøi
Q3: toån thaát nhieät do chaùy khoâng hoaøn toaøn veà hoaù hoïc
Q4: toån thaát nhieät do chaùy khoâng hoaøn toaøn veà cô hoïc
Q5: toån thaát nhieät do toaû nhieät ra moâi tröôøng xung quanh
Q6: toån thaát nhieät do tro mang ra ngoaøi
Q1
Ñaët q1 = .100% laø % nhieät löôïng höõu ích
Q dv
Q
Ñaët q 2 = 2 .100% laø % toån thaát nhieät do khoùi mang ra ngoaøi
Q dv
..
..
..
Phöông trình caân baèng nhieät cuûa loø hôi
q1 + q 2 + q 3 + q 4 + q 5 + q 6 = 100%
Hieäu suaát nhieät cuûa loø hôi:
Q1
η= = q1 = 100% − (q 2 + q 3 + q 4 + q 5 + q 6 )
Q dv .100%
Ta goïi hieäu suaát nhieät naøy laø hieäu suaát nhieät thoâ.
Hieäu suaát nhieät tinh:
η tinh = η − q td
Q td
Trong ñoù: q td = .100% laø %naêng löôïng töï duøng cuûa loø hôi.
Q dv
14. Xaùc ñònh nhieät löôïng ñöa vaøo cuûa loø hôi:
Q dv = Q lv
t + Q nl + Q kkn + Q p

Trang 26
Trong ñoù:
t : nhieät trò thaáp laøm vieäc cuûa nhieân lieäu
Q lv
Q nl : nhieät vaät lyù cuûa nhieân lieäu
Q nl = C nl .t nl
Cnl :nhieät dung rieâng cuûa nhieân lieäu
tl : nhieät ñoä cuûa nhieân lieäu
Thoâng thöôøng nhieät ñoä cuûa nhieân lieäu raén laø 20oC
Q kkn : nhieät löôïng do khoâng khí noùng mang vaøo trong loø
o
Q kkn = α skk .Vkk [(c.t )kkn − (c.t )kkl ]
Trong ñoù:
α skk laø heä soá khoâng khí thöøa ôû boä saáy khoâng khí
o
Vkk laø theå tích khoâng khí lyù thuyeát
(c.t )kkn ; (c.t )kkl tích soá cuûa nhieät dung rieâng vaø nhieät ñoä cuûa khoâng khí noùng vaø khoâng
khí laïnh.
ÔÛ nhöõng nhieät ñoä khoâng khí <300oC ta coù theå xem gaàn ñuùng Ckk=1,3kJ/m3ñoä
o
Q kkn = α skk .Vkk .C kk [t kkn − t kkl ]
Q p laø nhieät löôïng do hôi phun vaøo trong loø hôi
( )
Q p = G p i p − 2500 kJ/kg
Gp laø löôïng hôi phun vaøo trong loø öùng vôùi 1 kg nhieân lieäu.
ip laø entanpi cuûa hôi phun vaøo, kJ/kghôi
15. Nhieät löôïng höõu ích Q1
D tg
Q1 =
D
B
( )D
i qn + i nc + bh (i"+i nc ) +
B B
( ) D
i 2 tg − i1tg + x (i'−i nc )
B
Trong ñoù:
D: saûn löôïng hôi kg/s
B: löôïng tieâu hao nhieân lieäu kg/s
iqn;inc entanpi cuûa hôi quaù nhieät vaø cuûa nöôùc caáp kJ/kg
Dbh saûn löông hôi baõo hoaø
Dtg saûn löôïng hôi ñi qua boä quaù nhieät trung gian
Dx löôïng hôi nöôùc xaû vaøo loø, kg/s
i” entanpi hôi baõo hoøa khoâ
i1tg ;i2tg entanpi cuûa hôi vaøo vaø ra boä quaù nhieät trung gian
i’ entanpi cuûa loûng baõo hoøa
Heä soá xaû loø p
Dx
p= .100%
D

Trang 27
Neáu p ≤ 2% vaø khoâng coù boä quaù nhieät trung gian thì coù theå boû qua Dx
Q1 =
D
B
(
i qn − i nc )
Löu yù: trong moät soá loø hôi coâng nghieäp ngöôøi ta thay theá iqn=i”
D
B
(
i qn − i nc )
.100% = η
Q dv
η.Q dv .B
D=
(
100 i qn − i nc )
D.100.(i qn − i nc )
Hoaëc B =
η.Q dv
Khi thieát keá ta bieát tröôùc D,p,t nhöng chöa bieát B vaø η baèng bao nhieâu. Thieát keá choïn
η =85 ñeán 90% töø ñoù tính ra B.
II. Caùc loaïi toån thaát nhieät cuûa loø hôi
1. Toån thaát nhieät do khoùi thaûi mang ñi
Vì nhieät ñoä khoâng khí ñöa vaøo loø hôi thaáp töø 20 ñeán 40oC nhöng nhieät ñoä khoùi thaûi sau
khi ra khoûi loø hôi laïi cao. Do ñoù ta caàn phaûi maát moät naêng löôïng ñeå naâng nhieät ñoä
khoâng khí laïnh ñeán nhieät ñoä khoùi thaûi loø hôi.
⎛ q ⎞
Q 2 = (I th − I kkl )⎜1 − 4 ⎟
⎝ 100 ⎠
Ith entanpi cuûa khoùi thaûi
Ikkl entanpi cuûa khoâng khí laïnh ñöa vaøo loø hôi
q4 toån thaát nhieät do chaùy khoâng hoaøn toaøn veà cô hoïc thöôøng söû duïng khi ñoát nhieân lieäu
raén, nhieân lieäu khí q4=0
o
I kkl = α th .Vkk .(C.t )kkl
I th = Vth .C th .t th
Vth = Vkkho + VH 2O
C th = ∑ ri .c i
Trong ñoù ri laø thaønh phaàn theå tích
Khoùi thaûi: RO2 ,N2 ,khoâng khí dö vaø CO
Baøi toaùn khoâng cho tröôùc Cth
I th = I khoi = I oK + (α th − 1)I okk + I αH + Itro
2O

I oK = I RO2 + I oN + I oH
2 2O

I RO 2 = VRO 2 .(ct )RO2

I oN = VNo .(ct )N 2
2 2

Trang 28
I oH = VHo O .(ct )H 2O
2O 2

Ct tra baûng nhieät thaûi

Q2
q2 = .100%
Q dv
Toån thaát nhieät do khoùi thaûi mang ra ngoaøi laø toån thaát nhieät lôùn nhaát trong caùc loaïi toån
thaát.
2. Toån thaát nhieät do chaùy hoaøn toaøn veà hoaù hoïc
Raén Q 3 =
( )
236 C lv + 0,375S lv
c .CO ⎛ q ⎞
⎜1 − 4 ⎟
RO 2 + CO ⎝ 100 ⎠

Khí Q 3 = Vkkho (126CO + 108H 2 + 358CH 4 + ∑ Q Cm H n .C m H n )⎜1 −

⎛ q4 ⎞
⎟
⎝ 100 ⎠
3. Toån thaát nhieät do chaùy khoâng hoaøn toaøn veà cô hoïc
Raén Q4 cho tröôùc, khí loûng Q4 raát nhoû coù theå xem nhö gaàn baèng khoâng
4. Toån thaát nhieät ra moâi tröôøng xung quanh
Chuû yeáu qua vaùch thaân loø hôi
Q 5 = K.F.Δt
Q 5 = α.F.Δt
α = 4 ÷ 6 khoâng khí yeân tónh
α = 20 ÷ 30 khoâng khí chuyeån ñoäng
5. Toån thaát nhieät do xæ mang ra ngoaøi

PHAÀN:3 TÍNH NHIEÄT LOØ HÔI

I. Caùc beà maët truyeàn nhieät cuûa loø hôi
1. Beà maët sinh hôi
Nhieäm vuï: Ñaây laø beà maët ñaàu tieân tieáp nhaän nhieät löôïng ñeå bieán nöôùc trôû thaønh hôi
baõo hoaø hoaëc laø hôi quaù nhieät nhôø nhieät löôïng nhaän ñöôïc töø söï chaùy cuûa nhieân lieäu.
Phöông thöùc truyeàn nhieät: chuû yeáu laø böùc xaï vaø moät phaàn ñoái löu.

Trang 29
Phaân loaïi: Böùc xaï vaø ñoái löu.
a. Beà maët sinh hôi nhaän nhieät baèng böùc xaï
Nhieät ñoä buoàng löûa cao tbl>1000oC
4
⎛ T ⎞
q bx ≈ ⎜ ⎟
⎝ 100 ⎠
Daïng oáng trôn d=25-60mm ñöôïc boá trí theo böôùc oáng S
Coù 2 daïng laø oáng loø oáng löûa vaø oáng nöôùc
b. Beà maët sinh hôi nhaän nhieät baèng ñoái löu: söû duïng nhieät löôïng nhö thaûi boû.
Thöôøng söû duïng oáng trôn vaø khoùi chuyeån ñoäng ngoaøi oáng, nöôùc chuyeån ñoäng trong
oáng.
2. Boä quaù nhieät
Nhieäm vuï: bieán hôi baõo hoaø khoâ sinh ra trong loø hôi trôû thaønh hôi quaù nhieät nhaèm
giaûm löôïng hôi nöôùc trong tuabin hôi (taêng ñoä khoâ x) sau khi giaõn nôû trong chu trình
nhaø maùy nhieät ñieän vaø laøm taêng hieäu suaát nhieät cuûa chu trình.
Phaân loaïi:
Boä quaù nhieät böùc xaï: nhaän nhieät löôïng chuû yeáu laø do böùc xaï nhieät neân kim loaïi cheá
taïo phaûi chòu ñöôïc nhieät ñoä cao. Boä quaù nhieät naøy naèm ngoaøi hoaøn toaøn loø hôi.
Boä quaù nhieät nöûa böùc xaï: ½ nhaän nhieät baèng böùc xaï vaø ½ nhaän nhieät baèng ñoái löu.
Loaïi naøy coù 1 phaàn naèm trong vaø moät phaàn naèm ngoaøi loø hôi.
B quaù nhieät ñoái löu: duøng phöông thöùc trao ñoåi nhieät laø ñoái löu, daïng beà maët trao ñoåi
nhieät naøy laø daïng chuøm oáng.
3. Caùc beà maët trao ñoåi nhieät phuï
Boä haøm nöôùc
Nhieäm vuï: naâng cao nhieät nöôùc caáp tröôùc khi vaøo loø hôi nhaèm ñeå giaûm löôïng tieâu hao
nhieân lieäu taêng hieäu suaát nhieät cuûa loø hôi. Boä haõm nöôùc naøy thöôøng ñaët tröôùc boä saáy
khoâng khí
Hai loaïi: kieåu soâi & kieåu khoâng soâi.
Boä saáy khoâng khí
Nhieäm vuï: duøng ñeå saáy noùng khoâng khí tröôùc khí tröôùc khi ñöa vaøo buoàng löûa ñeå ñoát
chaùy nhieân lieäu.
Hai loaïi: thu nhieät & hoài nhieät
Thu nhieät: chuøm oáng
Hoài nhieät: troáng quay
Ñieàu kieän laøm vieäc cuûa caùc beà maët truyeàn nhieät phuï
Söï baùm baån ôû beà maët
Söï maøi moøn
Söï aên moøn

Trang 30
 II. Tính nhieät loø hôi
1. Tính nhieät buoàng löûa
Trong buoàng löûa xaûy ra ñoàng thôøi 2 quaù trình trao ñoåi nhieät: quaù trình chaùy cuûa nhieân
lieäu sinh ra naêng löôïng vaø quù trình nhaän nhieät cuûa caùc beà maët trao ñoåi nhieät trong
buoàng löûa. Do nhieät ñoä trong buoàng löûa khaù cao (treân 1200oC) ñoàng thôøi toác ñoä khoùi
trong buoàng löûa khoâng lôùn laém cho neân quaù trình trao ñoåi nhieät trong buoàng löûa chuû
yeáu laø böùc xaï.
Ngoaøi ra trong buoàng löûa nhieät ñoä seõ khoâng ñoàng ñeàu (vì saûy ra ñoàng thôøi quaù trình
chaùy vaø quaù trình nhaän nhieät) do ñoù vieäc tính toaùn nhieät buoàng löûa moät caùch chính xaùc
seõ raát khoù khaên. Vì vaäy ngöôøi ta keát hôïp giöõa lyù thuyeát vaø thöïc nghieäm.
Vieäc tính toaùn nhieät buoàng löûa laø xaùc ñònh nhieät löôïng haáp thuï ñöôïc cuûa caùc beà maët
trao ñoåi nhieät hoaëc laø xaùc ñònh nhieät ñoä khoùi sau khi ra khoûi buoàng löûa vì vaäy ta coù 2
caùch tính toaùn sau ñaây:
Tính thieát keá: Xaùc ñònh hình daïng, kích thöôùc cuûa caùc beà maët trao ñoåi nhieät trong
buoàng löûa ñeå töø ñoù nhieät ñoä khoùi ra buoàng löûa laø thích hôïp nhaát.
Tính kieåm tra: töø keát caáu buoàng löûa cho saún ta xaùc ñònh dieän tích truyeàn nhieät böùc xaï
cuûa buoàng löûa ñeå töø ñoù xaùc ñònh laïi cheá ñoä laøm vieäc cuûa buoàng löûa (xaùc ñònh nhieät ñoä
khoùi ra khoûi buoàng löûa, xaùc ñònh khaø naêng sinh hôi cuûa beà maët buoàng löûa).
a. Xaùc ñònh nhieät löôïng haáp thuï cuûa buoàng löûa
Goïi Qbx laø nhieät löôïng haáp thuï ñöôïc baèng böùc xaï
( )
Q bx = ϕ.B t Q s − I "bl kW (6.1)
( )
hoaëc q bx = ϕ. Q s − I "bl kJ/kg
Trong ñoù: Qbx; qbx laø nhieät löôïng haáp thuï baèng böùc xaï öùng vôùi toaøn boä löôïng tieâu hao
nhieân lieäu vaø 1kg nhieân lieäu.
Bt löôïng tieâu hao nhieân lieäu tính toaùn kg/s
⎛ q ⎞
B t = B⎜1 − 4 ⎟
⎝ 100 ⎠
B löôïng tieâu hao nhieân lieäu lyù thuyeát
Qs nhieät löôïng coù ích sinh ra trong buoàng löûa, kJ/kg
I "bl entanpi cuûa khoùi sau khi ra khoûi buoàng löûa, kJ/kg xaùc ñònh töø nhieät ñoä khoùi ra khoûi
buoàng löûa t "bl
I "bl = I K = I oK + (α − 1)I okk + I αH + I tro (6.2)
2O

q5
ϕ heä soá giöõ nhieät ϕ = 1 −
100
q5 toån thaát nhieät ra moâi tröôøng xung quanh.
16. Xaùc ñònh QS

Trang 31
 100 − q 3 − q 4 − q 6
Q S = Q dv + Q 'kk + Q kth − Q kkn (6.3)
100 − q 4
trong ñoù: Qdv laø nhieät löôïng ñöa vaøo
Q 'kk nhieät löôïng ñem vaøo buoàng löûa theo khoâng khí noùng hay laø khoâng khí laïnh.
Q 'kk = (α bl − Δα bl − Δα bt )I kkn + (Δα bl + Δα bt )I kkl (6.4)
trong ñoù: Δα bl , Δα bt laø ñoä loït khoâng khí trong buoàng löûa vaø trong thieát bò saûn xuaát boät
than
Ikkn; Ikkl Entanpi cuûa khoâng khí noùng vaø khoâng khí laïnh ñöa vaøo buoàng löûa
Coâng thöùc 6.4 söû duïng khi coù boä saáy khoâng khí beân ngoaøi.
o
I kkn = Vkk (C.t )kkn ; I kkl = Vkko (C.t )kkl
Coù theå laáy gaàn ñuùng Cpkk=1,3kJ/kgK
Trong tröôøng hôïp khoâng coù boä saáy khoâng khí:
Q 'kk = (α bl + Δα bl + Δα bt )I kkl (6.5)
Qkth Nhieät löôïng do khoùi tuaàn hoaøn ñem vaøo trong buoàng löûa
Q kth = Vkth .C kth .t kth
Q 'kkn nhieät löôïng do khoâng khí noùng ñöa vaøo buoàng löûa.
Q 'kkn = α bl .Vkk
o
.(C.t )kkn = α bl .Vkk
o
.C 'p .Δt
17. Xaùc ñònh I"bl
I "bl = VK .C pk .t "bl = I oK + (α − 1)I okk + I αH + I tro
2O

I oK = I RO2 + I oH + I oN = VRO2 .C.t bl + VH 2O. (C.t )H 2O + I oN

2O 2 2

b. Phöông trình caân baèng nhieät trong buoàng löûa

(
Q bx = ϕ.B t . Q s − I"bl )
Goïi tbl laø nhieät ñoä chaùy lyù thuyeát trong buoàng löûa
Goïi t "bl laø nhieät ñoä khoùi ra khoûi buoàng löûa.
Goïi VK vaø C 'tbK laàn löôït laø theå tích cuûa khoùi vaø nhieät dung rieâng trung bình cuûa khoùi
trong buoàng löûa.
(
q bx = I bl − I"bl = VK .C 'tbK t bl − t "bl )
⎛ T" ⎞ (6.6)
⇒ Q bx = q bx .B t = ϕ.B t .VK .Tbl ⎜⎜1 − bl ⎟⎟
⎝ Tbl ⎠
Töø (6.1) vaø (6.6) ta coù phöông trình caân baèng nhieät trong buoàng löûa nhö sau:
⎛ Tbl" ⎞
ϕ.B t .VK .Tbl ⎜⎜1 −
T
(
⎟ = a bl .σ 0 .ξ.Fbx Tbl4 − Tw4
⎟ (6.7) )
⎝ bl ⎠
Trong ñoù:

Trang 32
abl laø ñoä ñen cuûa buoàng löûa
σ 0 laø haèng soá Stefan Boltzman
σ 0 = 5,67.10 −8 W /(m 2 .K 4 ) = 5,67.10 −11 kW /(m 2 .K 4 )
ξ laø heä soá baùm baån beà maët
Fbx laø dieän tích truyeàn nhieät baèng böùc xaï m2
Tbl laø nhieät ñoä trung bình cuûa khoùi trong buoàng löûa
Tw laø nhieät ñoä beà maët vaùch trung bình trong buoàng löûa
Baèng thöïc nghieäm ngöôøi ta giaûi ñöôïc phöông trình 6.7 ñeå xaùc ñònh nhieät ñoä khoùi hoaëc
dieän tích truyeàn nhieät baèng böùc xaï theo coâng thöùc sau ñaây:
Tbl
Tbl" = 0, 6
(6.8)
⎛ 5,7.10 .ξ.Fbx .a bl .Tbl ⎞
−11 3
M⎜ ⎟ +1
'
⎝ ϕ .B .V .C
t k tbK ⎠
2
Q bx 1 ⎛⎜ Tbl ⎞⎟
Fbx = .3 . − 1⎟ (6.9)
5,7.10 −11.M.ξ.a bl .Tbl" Tbl3 M 2 ⎜⎝ Tbl" ⎠
Heä soá M ñöôïc xaùc ñònh tuyø theo vò trí töông ñoái cuûa ñieåm coù nhieät ñoä cöïc ñaïi X
Ñoái vôùi nhieân lieäu khí hoaëc daàu Mazut thì M=0,52-0,3X
Ñoái vôùi nhieân lieäu raén thì M=0,59-0,5X
hvp
Vôùi X =
H
hvp laø chieàu cao cuûa vò trí ñaët voøi phun nhieân
lieäu
H laø chieàu cao toaøn boä cuûa buoàng löûa. H
Nhieân lieäu raén
hvp
X= 0 ñoái vôùi lôùp moûng
X=0,15 ñoái vôùi lôùp daøy.
Neáu coù nhieàu voøi phun ñaët ôø nhieàu vò trí khaùc

nhau thì hvp =

∑ hpv i
n
Caùch xaùc ñònh nhieät ñoä chaùy lyù thuyeát cuûa nhieân lieäu trong buoàng löûa, nhieät ñoä chaùy
lyù thuyeát cuûa khoùi trong buoàng löûa ñöôïc xaùc ñònh töø phöông trình sau ñaây:
QS
Q S = I bl = VK .C 'tbK .t bl → t bl =
VK .C 'tbK
Q S = I bl = I K = VRO 2 .(C.t )RO 2 + VH0 2O .(C.t )H 2O + VN0 2 .(C.t )N 2 + Vkk
0
.(C.t )kk +
+ (α bl − 1)I 0kk + I αH 2O + I tro

Trang 33
I αH 2O + I tro töông ñoái nhoû
QS
→ t bl =
VRO 2 .C RO 2 + VH 2O .C H 2O +...
2. Tính nhieät caùc beà maët khaùc (truyeàn nhieät do ñoái löu)
Caùc beà maët truyeàn nhieät ñoái löu thöôøng laø caùc cuïm oáng boá trí song song hoaëc so le
trong moâi chaát thöù nhaát (hôi hoaëc nöôùc) thöôøng ñi trong oáng coøn khoùi seõ chuyeån ñoäng
beân ngoaøi oáng. Thöôøng duøng cho boä haâm nöôùc vaø boä quaù nhieät, rieâng vôùi boä saáy
khoâng khí thì khoùi ñi trong oáng coøn khoâng khí ñi ngoaøi oáng.
Ñeå tính nhieät caùc beà maët naøy ta döïa vaøo 2 phöông trình truyeàn nhieät vaø caân baèng
nhieät.
18. Phöông trình truyeàn nhieät
Q = K.F.Δt
K.F.Δt
Q= , kJ/kg (6.10)
10 3.B t
Trong ñoù:
Q laø nhieät löôïng maø beà maët truyeàn nhieät haáp thuï ñöôïc baèng ñoái löu hoaëc baèng böùc xaï,
kJ/kg
K laø heä soá truyeàn nhieät, W/m2K
F laø dieän tích truyeàn nhieät, m2
Δt laø ñoä cheânh nhieät ñoä trung bình logarit, K
Bt laø löôïng tieâu hao nhieân lieäu tính toaùn, kg/s
⎛ q ⎞
B t = ⎜1 − 4 ⎟ B
⎝ 100 ⎠
B laø löôïng tieâu hao nhieân lieäu lyù thuyeát, kg/s
a. Tính nhieät löôïng maø beà maët haáp thuï
19. Boä quaù nhieät
Nhieät löôïng nhaû ra cuûa khoùi:
( )
Q qn = ϕ I 'qn − I"qn + Δα qn .I kkl ,kJ/kg (6.11)
Trong ñoù:
ϕ laø heä soá giöõ nhieät
⎛ q ⎞
ϕ = ⎜1 − 5 ⎟ toån thaát nhieät ra ngoaøi moâi tröôøng xung quanh
⎝ 100 ⎠
I 'qn ; I"qn laø entanpi cuûa khoùi ôû ñaàu vaøo vaø ñaàu ra boä quaù nhieät, kJ/kg
Δα qn ñoä loït khoâng khí trong boä quaù nhieät
0
I kkl = Vkk (C.t )kkl

Trang 34
Nhieät löôïng maø hôi nöôùc nhaän ñöôïc:
q = i 2qn − i1qn kJ/kghôi
(
D.q = D i 2qn − i1qn kW )
D laø saûn löôïng hôi
(
Q qn .B t = D. i 2qn − i1qn )
Q qn =
(
D. i 2qn − i1qn ) , kJ / kgnl (6.12)
Bt
20. Boä haâm nöôùc
Nhieät löôïng khoùi nhaû ra
( )
Q hn = ϕ I 'hn − I"hn + Δα hn .I kkl (6.13)
Nhieät löôïng maø nöôùc nhaän ñöôïc:
q = i 2 hn − i1hn kJ/kghôi
D.(i 2 hn − i1hn )
Q hn = , kJ / kgnl (6.14)
Bt
21. Boä saáy khoâng khí
Nhieät löôïng khoùi nhaû ra
('
Q skk = ϕ I skk )
− I"skk + Δα skk .I kkl (6.15)
Nhieät löôïng maø khoâng khí nhaän ñöôïc:
⎛
Q skk = ⎜ β"skk + β kth +
Δα skk ⎞ "
2 ⎠
( '
)
⎟ I skk − I skk , kJ / kgnl (6.16)
⎝

Trang 35