Ünite Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi 1774 - 1914

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DENGE
3.Ünite
STRATEJİSİ 1774 - 1914
XVIII. YÜZYILDAN XX. YÜZYILA OSMANLI DEVLETİ’NİN SİYASİ

AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ VARLIĞINA YÖNELİK TEHDİTLER
 XIX. Yüzyıl Osmanlı Devleti
 1789 Fransız İhtilali
 “kendine yeterlilik”
 Askerî ve teknik
 Almanya ve İtalya
 Sanayi İnkılabı
 İhtilal sonrası
 XIX. yüzyıl başında Osmanlı Devleti,

toprak bakımından dünyanın en büyük
devletleri arasında yer almaktaydı.
 1789 Fransız İhtilali ve Sanayi İnkılabı ile

Avrupa’da bilim, teknik, politika gibi birçok
alanda yeni gelişmelere neden oldu.
 Devletlerarası politikada “kendine

yeterlilik” ilkesiyle hareket eden Osmanlı
Devleti, değişen dünya dengeleri
karşısında yeni adımlar atarak gücünü
korumaya çalıştı.
 XVIII. yüzyılda devlet kurumlarında askerî

ve teknik alanlar başta olmak üzere geniş
çaplı ıslahatlara girişildi.
 XIX. yüzyılda Avrupa’nın siyasetine

İngiltere, Fransa, Avusturya ve Rusya yön
vermekteydi.
 Almanya ve İtalya XIX. yy sonlarında

siyasi birliklerini tamamlayıp tarih
sahnesine çıktı.
 Sanayi İnkılabı ile birlikte gelişen yeni

sömürgecilik anlayışı beraberinde ham
madde ve pazar arayışı Avrupalı devletleri
Asya, Avrupa ve Afrika kıtasında
milyonlarca kilometrekare toprağa sahip
Osmanlı Devleti’ni parçalama
düşüncelerine itti.
Ey konstantiniye, ya sen beni alırsın, ya
ben seni alırım.  Fransız ihtilali ile milliyetçilik akımları
etkisinde azınlıkları Avrupalı büyük güçler
Fatih Sultan Mehmet etkilemeye başladı.
1 11.Sınıf Tarih Ders Notları |www.serkancatarih.jimdo.com

3.Ünite
 İhtilal sonrası Fransa, Avrupa’da monarşi  Avusturya başbakanı Meternich etkin rol
ile yönetilen ülkelerin hedefi hâline geldi. oynadı.
 Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik ve  Napolyon Bonapart’ın bozduğu Avrupa

ulus devlet anlayışının ülkelerine siyasi dengesi yeniden kuruldu.
yayılmasından çekinen devletler bir araya
gelerek Fransa’ya karşı savaş başlattılar.  Avusturya’da İngiltere, Rusya, Prusya bir
araya gelerek Kutsal ittifakı oluşturdular.
 Avrupa’da uzun süreli savaşlar Fransa’nın
yenilmesiyle son buldu.  Bu döneme Restorasyon dönemi denir.
Navarin olayına kadar sürer.
 Rusya, Avusturya ve Prusya’nın
öncülüğünde İngiltere’nin de katılımıyla  Restorasyon yeniden kurmak
monarşi yönetimleri Viyana’da kendi anlamındadır.
sistemlerini korumak için bir araya geldi.
 “Kutsal İttifak”ortaya çıktı. (Hristiyanlık
 Fransa girdiği savaşlardan yenik düşüncesi etkilidir.)
çıkmasına rağmen kongreye davet edildi.
 Avrupalı devletler kongrede, Osmanlı
Devleti’nin geleceğine yönelik bazı
konuları da ele alıp karara bağladılar.
1815 Viyana Kongresi
Nedenler: Şark Meselesi (Doğu Sorunu)

 Fransız ihtilali sonunda Fransa’daki
gelişmeler Avrupa ülkelerini rahatsız
etmesi,  Birinci Aşama: 1071 – 1683
 Napolyon döneminde Fransa’nın çok  İkinci Aşama: Azınlık İsyanları

güçlenmesi,
 Monarşilerin yönetimlerini koruma isteği.

 İlk defa 1815’te Viyana Kongresi’nde
kullanıldı.
 Avrupa devletlerinin XIX. yüzyıl ve

 Kutsal İttifak sonrasında Osmanlı Devleti’ne karşı
yürütecekleri siyaseti ifade eden bir
 Avusturya – Rusya – Prusya – İngiltere kavramdır.
 Meternich / (Avusturya Başkanı)  Türk leri Anadolu’dan çık armayı amaçlayan

Şark Meselesini ik i k ısımdan oluşur.
 Krallıklar ve çok uluslu imparatorlar
korunacak
 1815 – 1827 Restorasyon Dönemi Birinci aşaması: 1071’de Anadolu’ya

Türklerin gelişi ile başlayan ve 1683’de
 Avrupa Birliğinin ilk çekirdek adımı Türklerin Viyana’da yenilgiye uğramaları
sona eren ilk aşama. Avrupa savunma,
Türkler taarruz hâlindedir.
Sonuçlar:
İkinci aşama: Avrupalı devletlerin
 Fransız ihtilalinin etkileri ortadan Balkanlar’daki (Sırplar, Rumlar ve
kaldırılacak. Bulgarlar gibi) Osmanlı egemenliğinde
yaşayan gayrimüslim halkı isyana teşvik
 Mutlakıyetleri devam ettirilecek. etmesidir.
 Avrupa’da kongreye katılan devletlerin

istekleri doğrultusunda şekil verilecek.

3.Ünite
 XIX. yüzyıla girildiğinde Avrupalı büyük Nedenler:

güçler Şark Meselesi ekseninde Osmanlı
Devleti’ne karşı işgalci faaliyetlerine devam  Milliyetçilik kışkırtmaları sonunda
ettiler. ayaklanma başladı.
 Rusya, İstanbul’a ulaşmaya çalışırken,  Rumlar, Bizans Devletinin varisi olduklarını

Fransa ise Osmanlı toprağı olan Mısır ve iddia ediyorlardı.
Cezayir’e saldırdı.
 Fatih döneminde Osmanlı Devletine
 Avrupalı devletler, Balkanlar’da Sırpların katılan bir bölgedir.
isyan çıkarmasına öncülük ederken
Yunanlara devlet kurma yolunu açtılar.  Tanzimat ve Islahat Fermanı ile geniş
haklar almışlardır.
1821 Rum İsyanı ve Yunanistan’ın Sonuçlar:

Kurulması
 1814 Etnik-i Eterya

 Fener Rum Patrikhanesine
 Tepedelenli Ali Paşa
 Voyvoda
 Kavalalı Mehmet Ali Paşa
 1814 Filik- i Eterya – 1895 Etnik-i
Eterya  Avusturya / Prusya / Fransa
 Aleksandr İpsilanti
 1814’de Etnik-i Eterya cemiyetini
 1821’de Mora Yarımadası kurdular.
 Zengin Rumların desteğini sağladılar.

 Rumlar, Osmanlı Devleti içinde ayrı bir
yere sahip olan azınlıklardandı.  Tepedelenli Ali Paşa Rumların isyan
edeceklerini İstanbul’a bildirdi ise de
 İstanbul’un fethi ile beraber Fener Rum Padişah Tepedelenli’nin kendisinin isyan
Patrikhanesine ayrı bir önem verilerek edeceği şeklinde saraydaki Rumlar
Rumlara ibadet hürriyeti tanındı. tarafından ikna edildi.
 Rumlar, Eflak-Boğdan’a Voyvada olur, elçi  Ortadan kaldırılan Tepedelenli Ali Paşa’nın
ve tercümanlık yaparlardı. etkisi kırılınca Rumlar isyan ettiler. (1820)
 Rumları bağımsızlığa götürecek ilk adım  İsyan kısa sürede yayıldı.

1814’te Odessa’da gizlice Filik-i Eterya
Cemiyeti kurularak atıldı.  İsyanı bastırma görevi Kavalalı Mehmet
Ali Paşa’ya verildi.
 1894’te Etnik-i Eterya Cemiyeti adını aldı.
 İsyan kısa sürede bastırıldı. (İbrahim Paşa
 1815 yılında İstanbul’da ilk şubesi açıldı. etkisi ile Rusya, İngiltere ve Yunanlılar
protokol imzaladı.
 Rumların ilk isyanı Boğdan’da Alexander
(Aleksandr) İpsilanti (İngiliz Şair)  Avusturya ve Prusya Yunan
tarafından çıkartıldı. bağımsızlığına Fransa ile karşı çıktı.
 Rumların asıl isyanı 1821’de Mora  Fransa, İngiltere ve Rusya Anlaşma

Yarımadası’nda başladı imzaladı. 1827 Osmanlı Devleti anlaşmayı
kabul etmedi.

3.Ünite
1827 Navarin Olayı Kutsal Yerler Sorunu
Nedenler:  Semavi üç din (İslamiyet, Hristiyanlık ve

Musevilik) açısından kutsal bir yere sahip
 Mehmet Ali Paşanın Mora isyanını olan Kudüs, tarih boyunca önemini
bastırmasına karşılık Mora ve Girit korumuştur.
Valiliğini de ele alması, Mısırda güçlü bir
yönetim istemeyen Fransa, İngiltere ve  Ortodoks ve Katolik Hristiyanlar arasında
Rusya’yı harekete geçirdi. kutsal yerlerin koruyuculuğu üzerinden
süregelen rekabetin adı Kutsal Yerler
Sorunu olarak adlandırılır.
Sonuçlar:  Rusya, kendini Ortodoks Kilisesi’nin

yanında Osmanlı Devleti’nin de
koruyucusu olarak görüyordu.
 Restorasyon dönemi sona erdi  1833’te Hünkâr İskelesi Antlaşması’nın
imzalanması Rus çıkarlarına uygun bir
 Baskında milliyetçilik etkilidir. durum ortaya çıkarmıştı.
 Osmanlı Devletinin Yunanistan’ın  Osmanlı Devleti’nin Fransa ve İngiltere ile

münasebetlerini geliştirmeye başlaması
bağımsızlığını tanımasını isteyen devletler,
Rusya’nın tepkisine yol açtı.
 II. Mahmut’a bunu kabul ettirmeyince
 İngilizler, Rusya’nın 1853’te Osmanlı
Navarin’de (1827) Osmanlı Donanmasını
yaktılar. Devleti’ni paylaşma teklifini reddetti.
 Rus çarı Osmanlı Devleti hakkında tek

 Osmanlı-Rus Savaşı başladı.
başına hareket etme kararı aldı.
 Yeniçeri Ordusunun kaldırılması ile ordu
 Hareket noktası ise Kutsal Yerler Sorunu
disiplini bozulan Osmanlı Devleti Ruslarla
yaptığı savaşı 1828’de kaybetti. oldu.
 1853’te Mençikof’un İstanbul’u terk

 1815 Viyana Kongresi’nde belirlenen
siyasete göre bir yerde milliyetçilik etmesiyle iki ülke arasındaki ilişkiler askıya
ayaklanması çıkarsa kongreye katılan alındı.
ülkeler hep birlikte isyan çıkan devlete
yardım etme kararı almışlardı. Fakat bu  Fransa, 1846’da kutsal yerler üzerinden
siyaset, Osmanlı Devleti için uygulanmadı. yeniden ayrıcalık talep etmesiyle
karşısında Rusya’yı buldu.
 Osmanlı Devleti, Fransa ve İngiltere

arasında toplantılar yapıldı
1829 Edirne Antlaşması imzalandı.
 Rusya Ortodoksların himayesinin bir
senetle kendilerine verilmesini talep etti.
 İlk bağımsız olan azınlık
Yunanistan  1853’te Ruslar, Eflak ve Boğdan’a saldırdı.
 Mora kesin elden çıktı
Kırım Savaşı (1853-1856)

 3 Şubat 1830’da Londra’da yapılan
görüşmelerde Yunanistan Krallığı resmen Nedenler:
kuruldu.
 Rusya’nın Osmanlı Devleti üzerindeki
Sana yapılan haksızlıkları toza, emelleri,
iyilikleri mermere yaz.
 Hünkâr iskelesi anlaşmasında elde ettiği
çıkarları devam etme isteği
Benjamin Frenklin

3.Ünite
 Rusya’nın İngiltere ile Osmanlı Devletini Paris Barış Antlaşması (1856)

paylaşma teklifini İngiltere’nin reddetmesi,
 Rusya’nın Osmanlı Devleti sınırları içinde

Küçük Kaynarca Anlaşması ile Ortodokslar  1839 Tanzimat ve 1856 Islahat
üzerinde elde ettiği hakları genişleterek Fermanı ilan edilmiş olması bunda
Fransa’ya karşı bir üstünlük çabası, etkendir.
 İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı Devletine  Osmanlı kendi topraklarını

Rusya’nın güçlenmemesi için destek koruyamayacak durumdadır.
vermeleri,
 Savaştan yenik çıktığımızın bir
 Osmanlı sınırları içinde Kutsal yerlerde göstergesidir.
geniş ayrıcalıklar istemesi,
 Mençikof’’u elçi olarak İstanbul’a

göndermesi, üzerine Osmanlı – Rus  Osmanlı bir Avrupalı devlet sayılacak
savaşı başladı.
 Toprak bütünlüğü Avrupalı devletler
tarafından sağlanacak
Sonuç:  Osmanlı ve Rusya Karadeniz’de donanma

bulunduramayacak, tershane
 Osmanlıların savaşın ilk döneminde kuramayacak
Ruslara üstünlük sağlamaları üzerine,
İngiliz ve Fransız donanmaları Çanakkale  Boğazlardaki statü 1841 Londra Boğazlar
Boğazını Londra Anlaşmasını hiçe sayarak sözleşmesine göre olacak
geçmeleri üzerine Rusya Sinop’ta Osmanlı
donanmasını yaktı.  Eflak ve Boğdan’a Muhtariyet verilecek
 Osmanlının ilan ettiği Islahat Fermanı

Sinop Baskını (1853) k abul edilecek uygulanmasına hiçbir
Avrupa Devleti müdahale etmeyecek
 Rusya’ya karşı Fransa ve İngiltere’de
savaş ilan etti.
Ali Paşa konferansta kapitülasyonların
 Piomonte (Sarduuya) hükümeti de
kaldırılmasını teklif etmiş sonuç
Osmanlıları destekledi.
alınamamıştır.
 Ruslar ağır bir yenilgiye uğradı.
 Malakof ve Sivastopal kalelerini kaybeden

Ruslar barış istedi.  Osmanlı Devleti Kırım Harbi
sırasında ilk kez İngilizlerden dış
 Piyemonte, İngiltere, Fransa, Rusya, borç almıştır.
Osmanlı Devleti ve Avusturya’nın katılımı
ile Paris konferansı yapıldı  Avrupalı Devletler Osmanlının
toprak bütünlüğünü korudular
 1854’te Kırım Savaşı devam ederken
Osmanlı Devleti içine düştüğü mali
sıkıntılardan dolayı ilk kez dış borçlanmaya
başvurdu.
 İlk dış borç İngilizlerden alındı. Gömleğin ilk düğmesi yanlış

iliklenince, öbürleri de yanlış gider.
 Müttefiklerin başarısı, Çar I. Nikola’nın
ölümü ve yerine geçen Çar II.
Ciyordano Bruno
Aleksander’ın barış talep etmesi Kırım
Savaşı’nı bitirdi.

3.Ünite
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı

1877-1878 OSMANLI-RUS SAVAŞI
(93 HARBİ) VE BERLİN KONGRESİ (Rumi 12-93 Harbi)
 Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü

1856’dan beri savunan Avrupalı devletler,  Kars Ardahan, Batum
1871’den sonra bu siyasetlerini terk edip
Şark Meselesinden kendileri için pay  Gazi Ahmet Muhtar Paşa
çıkarmaya çalıştılar.
 İstanbul Konferansı öncesinde 1871’de

 Gazi Osman Paşa Plevne
Rusya’nın Paris Barış Anlaşması’nı
tanımadığını ilân etmesi Rus tehlikesini  Nene Hatun
tekrar gündeme getirdi.
 1876’da Balkanlar’daki bu gelişmelerin

görüşülmesi amacıyla İstanbul’da bir  Rumi takvimin 1293 senesinde cereyan
konferans düzenlenmesi kararlaştırıldı. etmesinden dolayı bu savaş, 93 Harbi
adıyla anıldı.
 20 Nisan’da Doğubeyazıt, 17 Mayıs’ta

23 Aralık 1876 Tershane Konferansı Ardahan düştü.
“Kararların kâğıt üzerinde kaldığı konferanstır”  Doğubeyazıt ve Ardahan’ı ele geçiren

Ruslar bu defa Kars’a yöneldi.
 Ruslar doğuda, Kars Ardahan, Batum ve

 Katılan Devletler: Osmanlı / Erzurum’a kadar ilerledi.
İngiltere / Fransa / Rusya / Prusya
 Gazi Ahmet Muhtar Paşa bu bölgede
 Osmanlı I. Meşrutiyet’i ilan etti etkisiz kaldı.
 Batıda Gazi Osman Paşa Plevne’de

önemli bir direniş gösterdi ise de, Ruslar
Edirne’ye kadar geldiler.
 Nene Hatun, 93 Harbinde Erzurum’da

 1876’da PANAGÜRİŞ’te çıkan
Aziziye Savunmasına k atılan, Rus işgaline
BULGAR İSYANINI Osmanlı’nın
k arşı direnen, halk direnişinin simgesi
bastırma şekli Avrupalı devletlerin
müdahalesine sebep oldu. haline gelmiş k ahraman Türk k adınıdır.
 Konferansta tartışılan konular  Osmanlı devleti barış istedi.

BERLİN ANTLAŞMASI ile kesinliğe
kavuştu.  Gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde
1878’de ateşkes imzalandı.
 “Kararları kabul etmeyen Rusya,
23 Nisan ‘da Osmanlıya savaş açtı”
3 Mart 1878 Ayastefanos Antlaşması
 Büyük Bulgaristan Krallığı kurulacak,
Doğu Rumeli ve Makedonya Bulgaristan’a
bağlanacak
Kararlar
 Bosna Hersek’e özerklik verilecek
 Sırbistan ve Karadağ için bağımsızlık
kararı alındı  Kars, Ardahan, Batum ve Doğu Beyazıt
Ruslara bırakılacak
 Bulgaristan ve Bosna – Hersek’e özerklik
verilmesi kararlaştırıldı.  Osmanlı, 30 Milyon Ruble Savaş
tazminatı ödeyecek

3.Ünite
 Teselya Yunanistan’a bırakılacak
 Sırbistan – Karadağ – Romanya  XIX. yüzyıl boyunca “Denge Stratejisi”

bağımsız olacak yürüten Osmanlı Devleti, Almanya ile
siyasi ve ask erî alanda yak ınlaşma
 Girit ve Ermenilerin bulunduğu yerde dönemini başlattı.
ıslahat yapılacak
Ermeni Meselesi
 Ermeniler Osmanlı Devleti’nde esnaflıklar
yanında maliye, içişleri, dışişleri ve adliye
bakanlıklarında da görev alıyorlardı.
 Ermeni Meselesi uluslararası boyut  1878 Berlin Antlaşması’nda alınan kararlar

kazandı. Ermeni Meselesinin çıkış noktasıdır.
 Osmanlı tarihinde ilk k ez yürürlüğü  Ermenileri Osmanlı Devleti’ne karşı

girmeyen bir anlaşma oldu. kullanmak isteyen Avrupalı devletler ilk
olarak Ermeniler arasındaki mezhep
ayrılıklarından faydalandı.
 Ortodoks olan Ermeniler arasında İngiltere

ve Fransa’nın etkisiyle Katolik ve
Protestanlık mezhepleri de yayıldı.
13 Temmuz 1878 Berlin Antlaşması
 Ermeniler başta olmak üzere diğer
 Ayastefanos Antlaşmasıyla kurulan azınlıklara Osmanlı karşıtlığı temelinde
Bulgar Krallığı üçe ayrıldı. milliyetçilik fikri aşılanmaya başlandı.
Makedonya : Osmanlı’da kalacak, Osmanlı  1878 Berlin Antlaşması, 61. Maddesine

bu bölgelerde ıslahat yapacak göre Avrupalı devletler, Osmanlı
Devleti’nden Ermenilerin yaşadığı
Doğu Rumeli: Osmanlı’da kalacak ancak vilayetlerde zaman geçirmeden ıslahat
Hıristiyan vali yönetecek yapmasını ve güvenliklerinin sağlanmasını
istedi.
Asıl Bulgaristan: Özerk Prenslik olacak,
 Dünya Savaşı’nda yeni bir karakter
Osmanlıya vergi verecek
kazandı.
 Bosna Hersek, Osmanlı toprağı sayılacak
 Ermeni komitacıları yurt genelinde yeniden
yönetimi Avusturya’ya bırakılacak
çetecilik faaliyetleri yapmaya başladı.
 Kars, Ardahan, Batum Ruslara, Doğu  Büyük ve sistemli hareketler için Ermeniler,
Beyazıt Osmanlıya bırakıldı. İngiltere ve Rusya’dan gelecek işareti
beklediler.
 Osmanlı, 60 Milyon Ruble savaş
tazminatı ödeyecek  15 Nisan’da Van’da, 17’sinde Sason’da,
18’inde Bitlis’te Ermeniler isyan başlattı.
 Ermeni ayaklanmaları yurdun güvenliğini

 Teselya Yunanistan’a bırakılacak
tehlikeye düşürdü.
 Sırbistan – Karadağ – Romanya
 İttihat ve Terakki Hükûmeti tedbir aldı.
bağımsız olacak
 27 Mayıs 1915’te Geçici Sevk ve İskân
 Girit ve Ermenilerin bulunduğu yerde
Kanunu (Tehcir Kanunu) çıkartıldı
ıslahat yapılacak
 Ermeniler, Halep ve Suriye vilayetlerinin
bazı bölgelerine zorunlu göçe tabi
tutuldular.

3.Ünite
 Avrupa’da zorunlu göçe, adeta soykırım  Balkan coğrafyasının etnik yapısıyla

görüntüsü verilerek Batı’da basın yayın oynanması planından Makedonya da
organlarında Türkler karşıtı propagandalar payını aldı.
yapıldı.
 Makedonya, 1912- 1913 yılları arasında
 Osmanlı Savaş sonunda 31 Aralık 1918’de cereyan eden Balkan Savaşları sonunda
taşkınlık yapmayan Ermenilerin geri imzalanan Bükreş Antlaşması ile Sırbistan,
dönmesine olanak sağlayan “Geri Dönüş Yunanistan ve Bulgaristan arasında
Yasasını çıkardı” paylaştırıldı.
Makedonya Sorunu
İTALYA VE ALMANYA’NIN SİYASİ
BİRLİKLERİNİ KURMASI
 Balkan devletleri
 Megali İdea  1856 Kırım Savaşı
 Makedonya  “Carbonari”
 II. Meşrutiyet  Piyemonte Krallığı
 Trablusgarp Savaşı  Kont Cavour
 Bismarck
 Balkan devletleri toprak ve nüfus
bakımından küçük devletlerden  “Demir Şansölye”
oluşuyordu.
 Sedan Savaşı
 1829’da Yunanistan, 1878’de Romanya,
Sırbistan ve Bulgaristan bağımsızlıklarına
kavuşmuştu.
 1856 Kırım Savaşı sonrası Avrupa’da
 Yunanistan “Megali İdea” düşüncesini, İtalya ve Almanya’nın kuruluşu dünya
Sırplar, Büyük Sırbistan’ı kurmayı, tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu.
Bulgaristan ve Romanya da topraklarını
genişletmeyi hedeflemişlerdi.  İtalya ve Almanya’nın peş peşe siyasi ve
millî birliklerini kurmasıyla Avrupa’daki güç
 Bu devletlerin hepsinin isteklerinin kesiştiği dengesi değişime uğradı.
yer Makedonya’ydı.
 İtalya millî birliğinin kurulmasında 1807’de
 Makedonya’da ilk büyük isyan Manastır kurulan “Carbonari” (Karbonari) adlı örgüt
şehrinde 2 Ağustos 1903’te başladı. etkili olmuştur.
 Makedonya’da yaşanan bu gelişmeler  Gizli bir örgüt olan Carbonari, 1821’de ilk
neticesinde II. Meşrutiyet 1908’de ilan isyanları başlattı.
edildi.
 1848 İhtilallerinde Piyemonte Krallığı
 Trablusgarp Savaşı’nda (1911) İtalya’nın öncülüğünde birlik ve bağımsızlık için
saldırısını fırsat bilen çeteler mücadele veren İtalyanların isyanları
Makedonya’da çeşitli katliamlara ve sonuçsuz kaldı.
yağmalamalara girişti.
 Avusturya İtalyanlar’ın bağımsızlığı
 Balkan devletleri Osmanlı Devleti önündeki en büyük engeldi.
aleyhinde bir ittifak yaparak Balkan Savaşı
hazırlıklarına hız verdiler.  Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik
akımının İtalya’da başarıya ulaştı.

3.Ünite
 Piyemonte Kontu Cavour (Kavur) ve

Fransa İmparatoru III. Napolyon ÜÇLÜ İTTİFAK VE ÜÇLÜ İTİLAF
Avusturya’ya karşı ortak mücadele kararı
aldı.
 İtalyanlar, 1870’te Roma’yı Avusturya’dan

alarak İtalya Devleti’nin kuruluşunu ilan  İtalya ve Almanya
edip millî birliğini tamamen sağladı.
 II. Wilhelm
 Alman millî birliğinin kurucusu Bismarck,
Almanya’yı Avrupa’nın karada en güçlü  Ekonomik Rekabet
devleti hâline getirmek amacıyla dış
politikada farklı bir yol izledi.
 İtalya ve Almanya’nın peş peşe siyasi ve
 Bismarck, bu arzusunu gerçekleştirmesini millî birliklerini kurmasıyla Avrupa’daki güç
engelleyecek güç olarak karşısında dengesi değişime uğradı.
Fransa’yı görmekteydi.
 Avrupa siyasetine Rusya, İngiltere, Fransa
 Prusya’nın öncülüğünde Alman birliğinin ve Avusturya’nın yanında Almanya ve
sağlanması XIX. yüzyılın önemli Alman İtalya yeni bir güç olarak katıldı.
devlet adamı Bismarck’ın (Bismark)
çabalarıyla oldu.  İtalya ve Almanya’nın kurulması Avrupa
siyasetine yeni bir ivme kazandırdı.
 Germen ırkından gelen Avusturya ve
Prusya, Alman birliğini sağlayabilecek iki  Alman millî birliğinin kurucusu Bismarck,
devletti. Almanya’yı Avrupa’nın karada en güçlü
devleti hâline getirmek amacıyla dış
 Alman milliyetçileri Prusya etrafında politikada farklı bir yol izledi.
toplanmaya başladı.
 Bismarck, bu arzusunu gerçekleştirmesini
 “Demir Şansölye” olarak adlandırılan engelleyecek güç olarak karşısında
Bismarck Prusya siyasetinin öncüsü oldu. Fransa’yı görmekteydi.
 1864’te Danimarka’yı, 1866’da  Alman millî birliği kurulduğu dönemde

Avusturya’yı savaşlarda yenen Prusya’nın Fransızlar, Almanlar karşısında büyük bir
önünde engel olarak sadece Fransa yenilgiye uğramıştı.
kalmıştı.
 Almanya Fransa’ya karşı güçlü devletleri
 1870’te yapılan Sedan Savaşı’nda kendi yanına çekmeye yöneldi.
Fransa, Prusya’ya yenildi.
 Dünya devletleri arasında ilk kez
 1871’de Fransa’da imzalanan antlaşma ile gruplaşma hareketi (bloklaşma) başladı.
ilk defa Almanya Devleti adından
bahsedildi.  Almanya, 1860-1890 yılları arasında
yapılan antlaşmalarla Rusya ve Avusturya-
 Prusya Devleti’nin yerine Almanya’nın Macaristan’ı yanına çekmeyi başardı.
kurulmasıyla Alman siyasi birliği de
resmen kuruldu.  Bu birliğe “Üçlü İttifak” adı verildi.
 İtalya da daha sonra bu ittifaka katıldı.
 1890’a kadar Üçlü İttifak’ta herhangi bir

Menfaat karşılığı yapılan iyilik, iyilik ayrışma yaşanmadı.
değildir. İyilik, sebep ve netice
zincirinin dışındadır
Tolstoy  Almanya, Fransa’yla bir savaşa

girerse Rusya bu savaşta arka
cepheden Almanya’ya saldırabilir
kaygısı tarihte Bismarck’ın kâbusu
olarak bilinir.

3.Ünite
 Rusya ile Avusturya-Macaristan 14 Mayıs 1833 Kütahya Antlaşması

rekabetinden dolayı üçlü ittifak içindeki
denge bozuldu.  Kavalalı’ya Mısır’a ek olarak Suriye (Şam)
ve Girit Valilikleri
 1890’da Almanya’da bir taht değişikliği
yaşandı.
 İbrahim Paşa’ya da Cidde ve Adana
 II. Wilhelm Dönemi’nde Almanya, Çarlık Muhasıllıkları verilecekti.
Rusya’sının kendi yanında yer almasını
gereksiz gördü
 Rusya 1894’de Fransa ile anlaşmaya  İç sorun dış sorun oldu

yöneldi.
 Bu birliğe İngiltere’nin de katılmasıyla Üçlü

İttifak’a karşı “Üçlü İtilaf” bloğu oluşturuldu.
 Zaman içerisinde bloklar arasındaki

ekonomik rekabet, sömürge elde etme ve
silahlanma yarışının açığa çıkardığı  II. Mahmut, İngilizlere güvenemedi.
gerginlik, I. Dünya Savaşı’nın temel nedeni Ruslarla Hünkâr İskelesi Antlaşmasını
oldu. imzaladı.
 Osmanlı, Kütahya Anlaşmasından

memnun kalmadı ve İngilizlere
MEHMET ALİ PAŞA’NIN GÜÇ
güvenemedi.
KAZANMASI
 Osmanlı Devleti Balta Limanında bulunan
 Mısır Osmanlı Devletine Yavuz Sultan Rusya ile de bir anlaşma imzaladı.
Selim Döneminde katıldı.
 19. yy’da ise Sömürge yarısında olan

devletlerin ilgi odağı oldu. 8 Temmuz 1833
Hünkâr İskelesi Antlaşması
 İlk kez Fransa Mısırı 1798’de işgal etti.
Fakat başarısız oldu.  Osmanlı saldırıya uğrarsa, bedelini
Osmanlı karşılamak üzere Rusya asker ve
 Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde ise, mühimmat yardımı yapacak
Osmanlı Devletinin en çok uğraştığı iç
sorun oldu.
 Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı
 Mora’nın elden çıkması üzerine Rusya’ya yardım yapmayacak sadece
Kavalalı’nın Suriye ve Girit valiliklerini Boğazları kapatacak.
istemesi
 Antlaşma sekiz yıl sürecek
 II. Mahmut, Batı’dan yardım istedi. Batı
durumu iç sorun olarak gördü
“DENİZE DÜŞEN YILANA SARILIR”

 Osmanlı’nın boğazlar üzerinde
 Osmanlı, Rusya’dan yardım istedi. Rusya, egemenlik hakkını kullanarak
Hünkâr İskelesine geldi. imzaladığı son antlaşma
 Boğazlar Meselesi ortaya çıktı
 Avrupalı devletler bunun üzerine

hemen duruma müdahale edip,
Kütahya’da tarafları bir araya getirdi

3.Ünite
KUZEYDEN GELEN TEHLIKE: RUSYA

 Rusya, Osmanlı üzerinde büyük baskı
kurdu.
 Osmanlı bu baskıdan kurutulmak için
denge siyaseti gereği İngiltere ile  III. İvan
Balta Limanı Ticari Sözleşmesini
imzaladı  Bizans
 Bizans Prensesi Sofya
1838 Balta Limanı Ticari Sözleşmesi  Altın Orda
 Astrahan Seferi
 İngiliz malları Osmanlıyı istila etti.  Bahçe Saray Antlaşması
 Yerli üretim çöktü  Sıcak denizler
 Lonca sistemi çöktü.  Çeşme Baskını
 Küçük Kaynarca Antlaşması
 Osmanlı – İngiltere arasında imzalandı.  Türk Gölü
 İngilizlere uygulanan iç gümrük vergileri  Ortodoks Hristiyanlar

kaldırıldı.
 1827 Navarin Olayı
 1829 Edirne Antlaşması

24 Haziran 1839 Nizip Savaşı
 1833’te Mısır Meselesi
Nedenler
 Kırım Savaşı
 Balta Limanı Antlaşması’nın Mısır’da
uygulanacak olması
 Panslavizm
 Fransa’nın Kavalalı’yı kışkırtması
 1875 Balkan Bunalımı
 Kavalalı’nın ödemesi gereken vergiyi
ödememesi  I. Meşrutiyet
 93 Harbi
 II. Mahmut, Kavalalı’ya savaş açtı.  Ayastefanos / Berlin

Kavalalı’nın oğlu İbrahim’e yenildi.
Batılı devletler Rusya’nın  1914
müdahalesinden çek indi. Londra
Antlaşması yapıldı
 Çanakkale Cephesi
 1917 Devrimi
Yapılmış küçük işler, plânlanmış

 Ruslar, 1492 senesinde Moskova Knez’i
büyük işlerden çok daha iyidir. III. İvan’ın etrafında toplanarak büyük bir
Peter Marshall devlet olma yolunda ilk adımlarını attı.

3.Ünite
 Rusya’nın sıcak denizlere inmesini hedef

alan büyük idealinin temelleri Bizans’ın  Rusya karşısında birleşen Avrupa’nın
dinî ve politik mirasçısı olmak iddiasına yardımıyla Kırım Savaşı’nı Osmanlı
dayanır. Devleti kazandı.
 Moskova Knez’i III. İvan’ın Bizans  Savaş sonunda Ruslar Panslavizm

Prensesi Sofya ile evlenmesi, hareketlerine hız verdi.
Moskova’nın İstanbul’a halef olacağı
düşüncesinin ortaya çıkmasına sebep  1875 Balkan Bunalımı yaşandı. Rus
oldu. kışkırtmalarıyla Bosna-Hersek (1875),
Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan’da
 Rusya’nın 1480’de Altın Orda Devleti’nin (1876) ayaklanmalar çıktı.
hâkimiyetinden kurtuldu.
 Osmanlı Devleti I. Meşrutiyeti (Kanun-i
 1569 yılında Astrahan Seferi’nde ilk Esasi) ilan etti.
Osmanlı-Rus savaşı cereyan etti.
 Meşrutiyetin ilanı Rusya’yı memnun
 1681 Bahçe Saray Antlaşması İlk etmedi.
Osmanlı / Rus Antlaşması
 1877-1878 yıllarında Osmanlı-Rus Savaşı
 1682-1725 yıllarında Rus tahtına oturan çıktı. (93 Harbi)
I. Petro, Rusların sıcak denizlere inme
politikasının başlatıcısı oldu.  Ayastefanos Antlaşması ve Berlin
Antlaşması’yla azınlıkları da kullanan
 1689’dan itibaren Rusya topraklarını Ruslar Osmanlı Devleti üzerindeki politik
genişletme politikasına hız verdi. hedeflerini gerçekleştirmeyi hızlandırdı.
 1770’de Osmanlı donanmasını Ruslar  1914’te başlayan I. Dünya Savaşı’nda İtilaf

Çeşme’de yaktı. / Çeşme Baskını Devletleri tarafında yer aldı.
 1768’de başlayan Osmanlı-Rus Savaşı  Osmanlı Devleti, devleti parçalayıp Şark

1774’te imzalanan Küçük Kaynarca Meselesini sonlandırmak isteyen İtilaf
Antlaşması ile son buldu. Devletlerine (İngiltere, Rusya ve Fransa)
karşı savaştı.
 Küçük Kaynarca Antlaşması’yla Ruslar,
Kırım’ın himayesini Osmanlı Devleti’nden  Çanakkale Cephesi’ndeki savaşın zaferle
aldı. sonuçlanması itilâf Devletlerinin Rusya’ya
yardım ulaştırmasını engelledi.
Karadeniz’in bir Türk gölü olma özelliği de
kaybedildi.  Rusya’da iç karışıklıklar başladı.
 Rusya, bu antlaşma ile Ortodoks  Rusya’da 1917 Devrimi yaşandı ve çarlık

Hristiyanların koruyuculuğunu da rejimi yıkıldı.
üstlendi.
 1787-1792 Osmanlı-Rus savaşları

sonunda Osmanlı Devleti Yaş Antlaşması
(1792) ile Kırım’ın tamamen kaybetti.
 Navarin’de (1827) Osmanlı ve Mısır Hemen herkes tartışabilir, fakat

donanmalarının yakılmasıyla Rusya bir kez güzel konuşabilmek, herkesin
daha Doğu Akdeniz’de güç sahibi yapacağı iş değildir.
olduğunu dünyaya gösterdi.
 Edirne Antlaşması (1829) ile bütün Alcot

Karadeniz sahili Rusya’nın egemenliğine
girdi
 1833’te Mısır Meselesinde Ruslardan

destek alınması amacıyla Hünkâr İskelesi
Antlaşması’nın imzalanması Rusya’nın
Boğazlar üzerinde etkisini artırdı.

3.Ünite
Boğazlar Meselesi ve Rusya

I.BALKAN SAVAŞI 8 Ekim 1912
 Rus Çarı I. Petro

I. Balkan Savaşı (8 Ekim 1912)
 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması
 1833 Hünkâr İskelesi Antlaşması

 Temel sebep, Rusya’nın
 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi Panslavizm politikası
 1856 Paris Antlaşması Ortodoks birliği
 1878 Milliyetçilik
 II. Abdülhamit Trablusgarp yenilgisi
 XVIII. yüzyılda Rus Çarı I. Petro’nun Balkan uluslarının toprak genişleme

sıcak denizlere inme politikasıyla başlayan amacı
yayılmacı siyasetinde İstanbul ve
Boğazlar, ayrı bir yere sahipti. Not: Balkan uluslarının bağımsız olmak
isteği (Yanlış / olamaz)
 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’ndan
sonra Rusya’nın Boğazlar üzerindeki Çünk ü Balk an ulusları daha önceden
talepleri arttı. bağımsız oldu
 1833 Hünkâr İskelesi Antlaşması, Rusya

için istediği ortamın oluşmasını sağladı.
 Boğazlar bu antlaşmayla Avrupalı büyük

devletlerin donanmalarına kapatıldığı gibi
Rus savaş gemilerine açıldı.
 1829 Edirne Ant: Yunanistan
 1841’de İngiltere’de imzalanan sözleşme
(Londra Boğazlar Sözleşmesi) gereğince  1878 Berlin Ant: Sırbistan / Karadağ /
Rusların Boğazlar üzerindeki ayrıcalığı Romanya
ortadan kalktı.
 1908 Bulgaristan
 Boğazlar bu sözleşmeyle uluslararası bir
statüye kavuştu.
 1856 Paris Antlaşması’yla Boğazların

statüsü 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi Savaşın Gelişimi
esas alınarak yeniden düzenlendi.
 I. Balkan Savaşı ilk olarak 8 Ekim 1912
 1878’de Rus askerlerinin İstanbul yılında Karadağ’ın Osmanlı Devletine
kapılarına kadar ilerleyişi İngiltere’nin karşı savaş açması ile başladı. Daha sonra
koymasıyla durduruldu. diğer devletler savaşa başladılar.
 II. Abdülhamit Osmanlı Devleti’nin zor

dönemlerden geçtiği yıllarda, Rusya
karşısında başta İngiltere’ye daha sonra
da Almanya’ya yakınlaşmak suretiyle
Bir kadının gözyaşının akmasına
Boğazların statüsünü korumada başarılı
oldu. sadece soğan değil, bir ‘HIYAR’ da
neden olabilir.
Anonim

3.Ünite
Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)
 Sırbistan
Karadağ Osmanlı’ya karşı  Midye – Enez hattı sınır
Yunanistan II. Balkan Savaşında Meriç Nehri sınır
oldu
Bulgaristan
Romanya Katılmadı
Gelişme:  Batı Trakya Bulgaristan’a
 Bütün cephelerde yenildik II. Balkan Savaşına zemin hazırladı.
 En karlı devlet Bulgaristan oldu.

 Edirne / Tek irdağ / Kırk lareli./ Kavala /
Dedeağaç Bulgaristan’a verildi. En fazla
 İçteki ittihatçı-itilafçı parti çekişmesi
payı Bulgaristan aldı.
yenilginin asıl nedeni oldu. Ordu siyasete
karıştı.
 Selanik , Güney Mak edonya ve Girit
 Bulgarlar Çatalca’ya kadar ilerledi. Yunanistan’a verilecek
 Osmanlı Devleti Ateşkes istedi.
 Makedonya Sırbistan’a verilecektir.

 Arnavutluk Bağımsız oldu
 Arnavutluk ve Ege adalarının
Son bağımsız olan azınlık durumunu Avrupa’nın büyük devletleri
belirleyecek
Ümmetçilik başarısız oldu
 Belirleyemediler I. Dünya Savaşı çıktı.
 23 Ocak 1913 Bab-ı Âli Baskını
İlk askeri darbe

II. Balkan Savaşı (30 Haziran 1913)
Hükümet değişti
Kamil Paşa Hükümeti devrildi

Mahmut Şevket Paşa Hükümeti kuruldu Sırbistan
Karadağ
Kime kıymet versem hayatımı Yunanistan Bulgaristan’a karşı

‘kıyamete’ çevirmesini iyi biliyor. Romanya I.Balk an’a k atılmamıştı
Anonim Osmanlı

3.Ünite
Atina Antlaşması (14 Kasım 1913)
 Temel Sebep: Bulgaristan’ın I.

Balkan Savaşı sonunda fazla  Osmanlı / Yunanistan
toprak alması
 Yunanistan’a Yanya, Selanik ve Girit
 Osmanlı Meriç Nehri’ne kadar  Osmanlı’ya Gökçe ada ve Bozca ada
toprakları geri aldı.
 Azınlık durumundaki Türklerin hakları
 I. Edirne Fatihi: I. Murat korunacak
II. Edirne Fatihi Enver Paşa
II. İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914)
Bükreş Antlaşması ( 10 Ağustos 1913)

 Osmanlı – Sırbistan
 Kendi aralarında imzaladılar. Azınlık durumundaki Türklerin

Osmanlı yer almadı hakları korunacak
 Yunanistan’a, Selanik, Serez, Drama,

Dedeağaç
 Romanya’ya, Dobruca ve Silistire

Bazı insanları hayata baktığı
 Sırbistan’a, Orta ve Kuzey Makedonya
pencereden, atmalı.
Anonim
I. İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913)
 Osmanlı / Bulgaristan
Meriç Nehri sınır kabul edildi
 Edirne, Kırklareli ve Dimetoka Osmanlılara

bırakıldı.
 Bulgaristan Türklere her türlü din, mezhep

ve ibadet hürriyeti verdi.
 Kavala ve Dedeağaç Bulgaristan’a kaldı.

Ünite Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi 1774 - 1914

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ünite Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi 1774 - 1914

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DENGE

XVIII. YÜZYILDAN XX. YÜZYILA OSMANLI DEVLETİ’NİN SİYASİ

 XIX. Yüzyıl Osmanlı Devleti

 1789 Fransız İhtilali

 XIX. yüzyıl başında Osmanlı Devleti,

 1789 Fransız İhtilali ve Sanayi İnkılabı ile

 Devletlerarası politikada “kendine

 XVIII. yüzyılda devlet kurumlarında askerî

 XIX. yüzyılda Avrupa’nın siyasetine

 Almanya ve İtalya XIX. yy sonlarında

 Sanayi İnkılabı ile birlikte gelişen yeni

1 11.Sınıf Tarih Ders Notları |www.serkancatarih.jimdo.com

 Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik ve  Napolyon Bonapart’ın bozduğu Avrupa

1815 Viyana Kongresi

Nedenler: Şark Meselesi (Doğu Sorunu)

 Napolyon döneminde Fransa’nın çok  İkinci Aşama: Azınlık İsyanları

 Monarşilerin yönetimlerini koruma isteği.

 Avrupa devletlerinin XIX. yüzyıl ve

 Meternich / (Avusturya Başkanı)  Türk leri Anadolu’dan çık armayı amaçlayan

 1815 – 1827 Restorasyon Dönemi Birinci aşaması: 1071’de Anadolu’ya

 Avrupa’da kongreye katılan devletlerin

2 11.Sınıf Tarih Ders Notları |www.serkancatarih.jimdo.com

 XIX. yüzyıla girildiğinde Avrupalı büyük Nedenler:

 Rusya, İstanbul’a ulaşmaya çalışırken,  Rumlar, Bizans Devletinin varisi olduklarını

1821 Rum İsyanı ve Yunanistan’ın Sonuçlar:

 1814 Etnik-i Eterya

 Zengin Rumların desteğini sağladılar.

 Rumları bağımsızlığa götürecek ilk adım  İsyan kısa sürede yayıldı.

 Rumların asıl isyanı 1821’de Mora  Fransa, İngiltere ve Rusya Anlaşma

3 11.Sınıf Tarih Ders Notları |www.serkancatarih.jimdo.com

1827 Navarin Olayı Kutsal Yerler Sorunu

Nedenler:  Semavi üç din (İslamiyet, Hristiyanlık ve

Sonuçlar:  Rusya, kendini Ortodoks Kilisesi’nin

 Osmanlı Devletinin Yunanistan’ın  Osmanlı Devleti’nin Fransa ve İngiltere ile

 Rus çarı Osmanlı Devleti hakkında tek

 1853’te Mençikof’un İstanbul’u terk

 Osmanlı Devleti, Fransa ve İngiltere

 Mora kesin elden çıktı

Kırım Savaşı (1853-1856)

4 11.Sınıf Tarih Ders Notları |www.serkancatarih.jimdo.com

 Rusya’nın İngiltere ile Osmanlı Devletini Paris Barış Antlaşması (1856)

 Rusya’nın Osmanlı Devleti sınırları içinde

 İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı Devletine  Osmanlı kendi topraklarını

 Mençikof’’u elçi olarak İstanbul’a

Sonuç:  Osmanlı ve Rusya Karadeniz’de donanma

 Osmanlının ilan ettiği Islahat Fermanı

 Malakof ve Sivastopal kalelerini kaybeden

 İlk dış borç İngilizlerden alındı. Gömleğin ilk düğmesi yanlış

5 11.Sınıf Tarih Ders Notları |www.serkancatarih.jimdo.com

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı

 Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü

 İstanbul Konferansı öncesinde 1871’de

 1876’da Balkanlar’daki bu gelişmelerin

 20 Nisan’da Doğubeyazıt, 17 Mayıs’ta

“Kararların kâğıt üzerinde kaldığı konferanstır”  Doğubeyazıt ve Ardahan’ı ele geçiren

 Ruslar doğuda, Kars Ardahan, Batum ve

 Batıda Gazi Osman Paşa Plevne’de

 Nene Hatun, 93 Harbinde Erzurum’da

 Konferansta tartışılan konular  Osmanlı devleti barış istedi.

6 11.Sınıf Tarih Ders Notları |www.serkancatarih.jimdo.com

 Teselya Yunanistan’a bırakılacak

 Sırbistan – Karadağ – Romanya  XIX. yüzyıl boyunca “Denge Stratejisi”

 Ermeni Meselesi uluslararası boyut  1878 Berlin Antlaşması’nda alınan kararlar