Jedną z najbardziej znanych i charakterystycznych postaci występujących w trylogii Henryka Sienkiewicza jest Michał Jerzy Wołodyjowski. Jako jeden z nielicznych bohaterów występuje we wszystkich jej częściach - „Ogniem i mieczem”, „Potop” oraz „Pan Wołodyjowski”. Wygląda on bardzo niepozornie – jest niskiego wzrostu o szczupłej budowie ciała i drobnej sylwetce, dzięki czemu często zwany jest „małym rycerzem”.
Jednak jest rycerzem o
wielkim sercu i odwadze a przy tym doskonałym szermierzem, co daje mu też przydomek „pierwszej szabli Rzeczpospolitej”. Nasz bohater jest wielkim patriotą, czego daje dowody we wszystkich wojnach XVII wieku (od 1647 do 1673 roku), o których mowa w trylogii – powstaniu Chmielnickiego i wojnie z Kozakami w „Ogniem i mieczem”, wojnie ze Szwecją w „Potopie” oraz wojnie z Turcją w „Panu Wołodyjowskim”. Pułkownik Wołodyjowski jest szanowanym i uwielbianym przez swoich podwładnych dowódcą dragonów odznaczającym się niebywałą inteligencją, bystrością i zdolnością przewidywania, co czyniło z niego znakomitego taktyka i stratega a w konsekwencji pozwalało wygrywać liczne bitwy i przysłużyć się jak mało kto do utrzymania przez nią niepodległości oraz jej potęgi militarnej. Z jego zdaniem liczyli się wszyscy. Nawet hetmani i król często korzystali z jego rad. Powierzane są mu coraz to inne, trudne zadania, które zawsze realizuje wygrywając przy tym liczne potyczki i bitwy. Nigdy się nie poddaje. Zawsze jest gotów walczyć w obronie ukochanej ojczyzny i daje temu liczne dowody narażając własne życie dla jej dobra, o czym świadczy zakończenie ostatniej części trylogii. Pułkownik Wołodyjowski, jako dowódca obrony twierdzy na pograniczu ówczesnej Rzeczpospolitej w Kamieńcu Podolskim przysięga, że będzie jej bronił do zwycięstwa lub w niej polegnie. Niestety, w wyniku długotrwałego oblężenia przez wielokrotnie większe siły tureckie, nie łamiąc złożonej przysięgi wysadza się w jej murach – ratując jednocześnie wszystkich, którzy w niej mieszkali i jej bronili. Czyn ten daje impuls dla całego rycerstwa polskiego i przyczynia się do wygrania wojny. Jako przykład idealnego rycerza i dowódcy, oddanego ojczyźnie i Bogu, a przy tym niezwykle skromnego i lubianego za swoje cechy przez wszystkich, którzy go znali - może służyć za wzór do naśladowania. Nawet obecnie jego postać może być przykładem i każdy czytając o jego przygodach chętnie z nim się utożsamia. Dziękuję za uwagę