TCVN TIªU CHUÈN quèc gia

Tcvn 8201 : 2009

ISO 13953 : 2001
XuÊt b¶n lÇn 1

èng vµ phô tïng b»ng polyetylen (PE) –

X¸c ®Þnh ®é bÒn kÐo vµ kiÓu ph¸ huû cña
mÉu thö tõ mèi nèi nung ch¶y mÆt ®Çu
Polyethylene (PE) pipes and fittings 
Determination of the tensile strength and failure mode
of test pieces from a butt-fused joint

Hµ néi – 2009
TCVN 8201 : 2009

2
 TCVN 8201 : 2009

Lêi nãi ®Çu

TCVN 8201 : 2009 hoµn toµn t­¬ng ®­¬ng víi ISO 13953 : 2001.

TCVN 8201 : 2009 do Ban kü thuËt Tiªu chuÈn quèc gia TCVN/TC 138
èng nhùa vµ phô tïng ®­êng èng, van dïng ®Ó vËn chuyÓn chÊt láng
biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o l­êng ChÊt l­îng ®Ò nghÞ,
Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ c«ng bè.

3
TCVN 8201 : 2009

4
 TCVN 8201 : 2009

tiªu chuÈn quèc gia Tcvn 8201 : 2009

èng vµ phô tïng b»ng polyetylen (PE) –

X¸c ®Þnh ®é bÒn kÐo vµ kiÓu ph¸ huû cña mÉu thö tõ mèi nèi nung
ch¶y mÆt ®Çu
Polyethylene (PE) pipes and fittings –
Determination of the tensile strength and failure mode of test pieces from a butt-fused joint

1 Ph¹m vi ¸p dông

Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é bÒn kÐo vµ kiÓu ph¸ huû cña tæ hîp èng polyetylen
(PE) nèi theo ph­¬ng ph¸p nung ch¶y mÆt ®Çu.

Tiªu chuÈn ¸p dông cho c¸c mèi nèi nung ch¶y mÆt ®Çu gi÷a c¸c èng PE cã ®­êng kÝnh ngoµi danh
nghÜa kh«ng nhá h¬n 90 mm.

Tiªu chuÈn nµy cã thÓ ®­îc sö dông cïng víi c¸c ph­¬ng ph¸p thö kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña
c¸c mèi nèi nung ch¶y mÆt ®Çu.

2 Tµi liÖu viÖn dÉn

C¸c tµi liÖu viÖn dÉn sau rÊt cÇn thiÕt cho viÖc ¸p dông tiªu chuÈn nµy. §èi víi c¸c tµi liÖu viÖn dÉn ghi
n¨m c«ng bè th× ¸p dông phiªn b¶n ®­îc nªu. §èi víi c¸c tµi liÖu viÖn dÉn kh«ng ghi n¨m c«ng bè th×
¸p dông phiªn b¶n míi nhÊt bao gåm c¶ c¸c söa ®æi, bæ sung (nÕu cã).

ISO 11414: 1996, Plastics pipes and fittings – Preparation of polyethylene (PE) pipe/pipe or pipe/fitting
test piece assemblies by butt fusion (èng vµ phô tïng b»ng nhùa – ChuÈn bÞ tæ hîp mÉu thö èng/èng
polyetylen (PE) hoÆc mÉu thö èng/phô tïng PE b»ng ph­¬ng ph¸p nung ch¶y mÆt ®Çu).

3 Nguyªn t¾c

MÉu thö ®­îc gia c«ng tõ mèi nèi èng PE nung ch¶y mÆt ®Çu ®Ó thu ®­îc mét ®o¹n mÉu th¾t chÞu mét
øng suÊt kÐo víi tèc ®é kh«ng ®æi. Khi ¸p t¶i lªn mÉu thö trong m¸y thö kÐo th× øng suÊt ®­îc tËp trung
xuyªn qua vïng kÕt nèi vµ ph¸ huû sau cïng n»m t¹i vïng l©n cËn cña mèi nèi.

KiÓu ph¸ huû vµ ®é bÒn kÐo ®­îc sö dông nh­ lµ chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ mèi nèi nung ch¶y mÆt ®Çu.

PhÐp thö ®­îc tiÕn hµnh ë nhiÖt ®é 23 oC  2 oC.

5
TCVN 8201 : 2009

4 ThiÕt bÞ, dông cô

4.1 Buång thö, cã thÓ ®­îc kiÓm so¸t ë nhiÖt ®é 23 oC  2 oC.

4.2 M¸y thö kÐo, cã kh¶ n¨ng duy tr× gi÷a hai ngµm kÑp cña nã mét lùc kÐo víi tèc ®é kh«ng ®æi lµ
5 mm/min  1 mm/min, vµ l¾p mét dông cô ghi l¹i lùc t¸c dông vµ mét dông cô ®Ó ph¸t hiÖn viÖc ph¸
huû mÉu thö.

4.3 Dông cô kÑp, l¾p c¸c thanh võa khÝt vµo c¸c lç kÐo ®­îc gia c«ng trªn mÉu thö.

4.4 Dông cô ®o, cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh chiÒu réng vµ chiÒu dµy cña mÉu thö chÝnh x¸c ®Õn 0,05 mm
(xem 7.1).

4.5 D­ìng cã h×nh d¹ng cña mÉu thö (xem H×nh 1 vµ 2), ®Ó t¹o h×nh mÉu thö sÏ ®­îc gia c«ng.

5 MÉu thö

5.1 LÊy mÉu

èng dïng ®Ó t¹o mÉu thö ph¶i ®­îc lÊy theo ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu ®­îc qui ®Þnh trong tiªu chuÈn s¶n
phÈm.

5.2 ChuÈn bÞ

5.2.1 Qui ®Þnh chung

C¸c mèi nèi nung ch¶y mÆt ®Çu cña èng PE ph¶i ®­îc chuÈn bÞ theo h­íng dÉn cña nhµ s¶n xuÊt hoÆc
theo h­íng dÉn ®­îc qui ®Þnh trong c¸c tiªu chuÈn t­¬ng øng (vÝ dô ISO 11414).

§èi víi mçi mÉu thö ®­îc yªu cÇu, ph¶i gia c«ng mét d¶i èng däc theo h­íng däc cña èng, ngang qua
mèi nèi. D¶i nµy ph¶i ®­îc gia c«ng tiÕp ®Ó chuÈn bÞ mét mÉu thö cã kÝch th­íc phï hîp víi:

a) B¶ng 1 vµ H×nh 1 ®èi víi èng cã chiÒu dµy thµnh e  25 mm (lo¹i A);

b) B¶ng 1 vµ H×nh 2 ®èi víi èng cã chiÒu dµy thµnh e  25 mm (lo¹i B);

sö dông d­ìng ®Ó ®¶m b¶o r»ng chç tiÕp gi¸p cña mèi nèi sÏ th¼ng hµng víi mÆt c¾t ngang qua t©m
vïng th¾t cña mÉu thö lo¹i A hoÆc lo¹i B, nÕu ¸p dông ®­îc.

Lo¹i bá c¸c gê cña mèi hµn.

5.2.2 MÉu thö lo¹i A

KÝch th­íc vµ h×nh d¹ng cña mÉu thö lo¹i A ph¶i tu©n theo H×nh 1 vµ B¶ng 1.

6
 TCVN 8201 : 2009

H×nh 1 – MÉu thö kÐo lo¹i A ®­îc gia c«ng (®èi víi e  25 mm)

B¶ng 1 – KÝch th­íc cña mÉu thö lo¹i A vµ B

KÝch th­íc tÝnh b»ng milimÐt

KÝch th­íc cña mÉu thö lo¹i A

KÝ hiÖu M« t¶ KÝch th­íc cña
dn  160 dn  160 mÉu thö lo¹i B
A ChiÒu dµi tæng céng (min.) 180 180 250
B ChiÒu réng ë hai ®Çu 60  3 80  3 100  3

C ChiÒu dµi ®o¹n hai mÆt song Kh«ng ¸p dông Kh«ng ¸p dông 25  1
song hÑp
D ChiÒu réng cña ®o¹n hÑp 25  1 25  1 25  1
E B¸n kÝnh 5  0,5 10  0,5 25  1

G Kho¶ng c¸ch ban ®Çu gi÷a hai 90  5 90  5 165  5

r·nh
H §é dµy Toµn bé ®é dµy Toµn bé ®é dµy Toµn bé ®é dµy
I §­êng kÝnh cña c¸c lç kÐo 20  5 20  5 30  5

PhÇn "th¾t" cña mÉu thö ph¶i ®­îc t¹o h×nh b»ng c¸ch khoan hoÆc gia c«ng c¸c lç cã t©m c¸ch nhau
35 mm hoÆc 45 mm, nÕu ¸p dông ®­îc, sao cho ®­êng t©m cña chóng n»m cïng trªn mét mÆt ph¼ng
víi chç tiÕp gi¸p cña mèi nèi vµ sau ®ã c¾t vÒ phÝa c¸c lç tõ phÝa c¹nh t­¬ng øng cña d¶i mÉu. MÆt
ph¼ng vïng "th¾t" cña mÉu thö ph¶i nh½n. ViÖc hoµn thiÖn c¸c r×a cßn l¹i kh«ng cã tÝnh quyÕt ®Þnh.

5.2.3 MÉu thö lo¹i B

KÝch th­íc vµ h×nh d¹ng cña mÉu thö lo¹i B ph¶i tu©n theo B¶ng 1 vµ H×nh 2.

7
TCVN 8201 : 2009

H×nh 2 – MÉu thö kÐo lo¹i B ®­îc gia c«ng (®èi víi e  25 mm)

5.3 Sè l­îng mÉu thö

Sè l­îng mÉu thö ph¶i phô thuéc vµo ®­êng kÝnh ngoµi danh nghÜa dn cña èng nh­ cho trong B¶ng 2.

B¶ng 2 – Sè l­îng mÉu thö

§­êng kÝnh ngoµi danh nghÜa

dn Sè l­îng mÉu thö
mm
90  dn  110 2
110  dn  180 4
180  dn  315 6
315  dn 7

Mét mÉu thö ph¶i ®­îc lÊy t¹i vÞ trÝ mèi nèi lÖch nhÊt. MÉu thö kh¸c ph¶i ®­îc lÊy ®Òu xung quanh chu
vi cña mèi nèi.

6 §iÒu hoµ

Ngay tr­íc khi thö theo §iÒu 7, ®iÒu hoµ tõng mÉu thö trong kh«ng khÝ Ýt nhÊt trong 6 h ë nhiÖt ®é
23 oC  2oC, b¾t ®Çu thêi gian ®iÒu hoµ t¹i thêi ®iÓm sao cho phÐp thö sÏ kh«ng ®­îc tiÕn hµnh tr­íc
24 h sau khi nèi nung ch¶y mÆt ®Çu.

8
 TCVN 8201 : 2009

7 C¸ch tiÕn hµnh

7.1 §o chiÒu dµy cña mÉu thö lµ chiÒu dµy cña thµnh èng vµ chiÒu réng cña mÉu thö lµ kho¶ng c¸ch
gi÷a hai lç khoan ë chç nèi (D) ®èi víi mÉu thö lo¹i A (xem B¶ng 1 vµ H×nh 1) hoÆc lµ chiÒu réng cña
®o¹n hÑp (D) ®èi víi mÉu thö lo¹i B (xem B¶ng 1 vµ H×nh 2).

7.2 §Æt mÉu thö vµo dông cô kÑp cña m¸y thö kÐo, sao cho h­íng cña lùc t¸c dông vµo mÉu thö lµ
vu«ng gãc víi mèi nèi nung ch¶y mÆt ®Çu.

7.3 T¸c dông lùc kÐo vµo mÉu thö víi tèc ®é con tr­ît lµ 5 mm/min  1 mm/min.

7.4 Ghi l¹i lùc ¸p dông trong qu¸ tr×nh kÐo cho ®Õn khi mÉu thö hoµn toµn bÞ ph¸ huû.

7.5 Ghi l¹i lùc ¸p dông tèi ®a (tÝnh b»ng Niut¬n) vµ kiÓu ph¸ huû lµ ch¶y mÒm hoÆc g·y gißn, ®­îc
®Æc tr­ng bëi kiÓu ph¸ huû ch¶y mÒm vµ g·y gißn nh­ trong H×nh 3. ChØ quan t©m ®Õn ph¸ huû cña mèi
nèi nung ch¶y mÆt ®Çu.

7.6 TÝnh to¸n ®é bÒn kÐo lùc kÐo tèi ®a ghi l¹i ®­îc (tÝnh b»ng Niut¬n) chia cho diÖn tÝch mÆt c¾t qua
träng t©m cña mÉu thö (nghÜa lµ chiÒu réng  ®é dµy, ®­îc ®o theo 7.1, tÝnh b»ng milimÐt vu«ng).

H×nh 3 – VÝ dô ®Æc tr­ng cña kiÓu ph¸ huû ch¶y mÒm (h×nh bªn tr¸i)
vµ kiÓu ph¸ huû g·y gißn (h×nh bªn ph¶i)

9
TCVN 8201 : 2009

8 B¸o c¸o thö nghiÖm

B¸o c¸o thö nghiÖm ph¶i bao gåm th«ng tin sau:

a) viÖn dÉn tiªu chuÈn nµy vµ tiªu chuÈn liªn quan;

b) chi tiÕt cÇn thiÕt cho viÖc nhËn d¹ng mÉu thö, gåm kÝch cì danh nghÜa cña èng sö dông ®Ó lµm
mÉu thö, lo¹i vËt liÖu, m· nhµ s¶n xuÊt vµ quy tr×nh nung ch¶y ®­îc sö dông;

c) lo¹i mÉu thö (A hoÆc B), c¸c gê cña mèi hµn cã ®­îc lo¹i bá hay kh«ng vµ sè l­îng mÉu thö;

d) nhiÖt ®é thö;

e) kiÓu ph¸ huû ®èi víi tõng mÉu thö;

f) ®é bÒn kÐo cña tõng mÉu thö;

g) nh÷ng quan s¸t trong qu¸ tr×nh thö;

h) bÊt kú yÕu tè nµo ¶nh h­ëng ®Õn c¸c kÕt qu¶, nh­ lµ c¸c sù cè hoÆc thao t¸c kh«ng ®­îc qui ®Þnh
trong tiªu chuÈn nµy;

i) phßng thö nghiÖm;

j) ngµy thö nghiÖm.

10