Machine Translated by Google

Hyrje: roli i kërkimit evropian në

të kuptuarit e sipërmarrjes

Alain Fayolle, Paula Kyrö dhe Francisco Liñán

Ky vëllim i ri në serinë e Kërkimeve Evropiane në Sipërmarrje vazhdon të avancojë

njohuritë në fushën e sipërmarrjes. Duke ndjekur frymën e kësaj serie librash, ky
vëllim synon të vazhdojë të identifikojë dhe të bëjë të dukshëm elementët e përbashkët
që qëndrojnë në themel të kërkimit të sipërmarrjes në Evropë. Në këtë rast, fokusi
specifik vendoset në rolin që luan edukimi, kërkimi, konteksti dhe strategjia në
procesin që çon nga zhvillimi i aktivitetit të ri sipërmarrës në formësimin e këtij
aktiviteti dhe në rritjen e projekteve sipërmarrëse.

Rrjeti i Universiteteve Evropiane për Sipërmarrjen (ESU) evoluoi nga një ide
fillestare për të krijuar një hapësirë të përbashkët për studiuesit dhe studentët e
doktoraturës në të cilën ata mund të mësonin nga njëri-tjetri. Një nga temat qendrore
ka qenë edukimi për sipërmarrjen, pasi pjesëmarrësit në rrjet kanë qenë të
vetëdijshëm për rëndësinë e shtuar që i kushtohet zhvillimit të sipërmarrjes. Për më
shumë se një dekadë, ESU ka treguar se ka shumë të përbashkëta në kërkimin
evropian mbi të cilat mund të ndërtohet. Është treguar gjithashtu një diversitet i gjerë,
por ekzistenca e një qasjeje konstruktive dhe bashkëpunuese ka lejuar që ky
diversitet të japë një kontribut pasurues për rrjetin në veçanti, dhe për kërkimin e
anijeve sipërmarrëse në përgjithësi.

Në këtë kuptim, vëllimet që përbëjnë këtë seri janë një shembull i mirë i ekzistencës
së kësaj qasjeje të përbashkët kërkimore në Evropë. Kështu, i pari nga këta libra,
Hulumtimi i Sipërmarrjes në Evropë: Rezultatet dhe Perspektivat, theksoi rolin në
rritje të sjelljes sipërmarrëse si në nivelet individuale ashtu edhe ato organizative në
epokën moderne (Fayolle, Kyrö dhe Ulijn 2005). Ai zbuloi se sipërmarrja ka nevojë
për një fokus më të madh në teoritë e sjelljes për të kuptuar më mirë proceset
sipërmarrëse.
Në të njëjtën kohë, ai njohu mundësitë e hapura nga metodologji shumë të ndryshme
kërkimore.
E dyta, Dinamika midis Sipërmarrjes, Mjedisit

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 1 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

2 Zhvillimi, formësimi dhe rritja e sipërmarrjes

dhe Arsimi, dhe së treti, Sipërmarrja Evropiane në Ekonominë e Globalizimit,

librat në këtë seri theksuan mjedisin dinamik në të cilin është ngulitur
kërkimi mbi sipërmarrjen. Në këtë kuptim, përvijimi i mëparshëm krijoi një
peizazh multidisiplinar nga i cili mund të mësohej për dimensionin dinamik
të sipërmarrjes (Fayolle dhe Kyrö 2008).
Nga ana tjetër, kjo e fundit shtron disa pyetje kyçe në lidhje me faktorët
makro dhe mikro që ndikojnë në zhvillimin evropian të sipërmarrjes (Fayolle
dhe Todorov 2011). Ata të dy i japin rëndësi ndryshimeve mjedisore dhe
se si ato ndikojnë në mënyrën se si sipërmarrja kuptohet dhe hulumtohet,
si praktikohet dhe madje edhe si mësohet.
Brenda librit të katërt, me nëntitull Konceptet dhe proceset në zhvillim,
një çështje e qartë qendrore është adoptimi i një qasjeje procesi për të
gjitha aspektet e sipërmarrjes (Borch et al. 2011). Ndërveprimi i teknologjisë,
mjedisit dhe praktikave sociale që jepen në procese novatore dhe të
drejtuara nga mundësitë është fusha e parë e analizës. Qasja e orientuar
drejt individualizmit tani është e përfshirë në procese më të gjera kolektive
dhe të rrjetëzimit. Kështu, karakteri multidisiplinar i librit është evident dhe
rezulton nga huazimi i ideve nga disa shkenca fqinje, si sociologjia,
psikologjia, menaxhmenti, arsimi, shkenca e organizimit dhe filozofia.

Libri i pestë, Pasuria Konceptuale dhe Diversiteti Metodologjik në

Kërkimin e Sipërmarrjes, thekson qasjet e ndryshme kërkimore në Evropë,
ku shpesh gjenden një shumëllojshmëri e gjerë metodash kërkimore
cilësore dhe kombinime të këtyre metodave (Fayolle et al. 2013). Libri
prezanton një element sipërmarrës në kërkimin e sipërmarrjes, duke
zgjeruar teknikat e kërkimit dhe duke përdorur metoda të reja në studimet
tradicionale, madje duke krijuar fusha të reja kërkimore ose duke rishpikur ato më të vjetra.
Përgjatë këtyre librave, sfidat kontekstuale shpesh janë gjetur se kanë
një efekt të rëndësishëm mbi aspektet e ndryshme të sipërmarrjes. Në këtë
kuptim, kriza e thellë ekonomike që kemi pësuar kohët e fundit e ka bërë
jashtëzakonisht të dukshme se realiteti është edhe më kompleks se më
parë. Sfidat që duhet të adresohen janë edhe më të mëdha, dhe politikat
publike tradicionale tani janë të frenuara ashpër. Në veçanti, Evropa duket
se po vuan më shumë se ekonomitë e tjera të përparuara dhe nevoja për
të zhvilluar zgjidhje imagjinative bëhet më e fortë se kurrë më parë.
Sipërmarrja shfaqet, edhe një herë, si burimi kryesor dhe instrumenti
thelbësor për të kontribuar në rimëkëmbjen ekonomike dhe për të rritur
mirëqenien sociale. Lista e akademikëve dhe institucioneve që mbrojnë
virtytet e sipërmarrjes po rritet vazhdimisht. Megjithatë, hulumtimi ka gjetur
prova të forta të kompleksitetit të përfshirë në proceset sipërmarrëse. Në
këtë kuptim, seria e Kërkimeve Evropiane në Sipërmarrje përfaqëson një
pjesë të jashtëzakonshme të këtij hulumtimi përkatës, duke hedhur dritë mbi kompleksitetin e ti

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 2 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

Prezantimi 3

Libri aktual insiston në qasjen e procesit. Të bëhesh një sipërmarrës

është një proces në të cilin ka mësim personal i ndërthurur me përfshirjen
mjedisore në identifikimin e mundësive. Një proces i dytë lidhet me
formësimin e sipërmarrjes nën ndikimin e kontekstit, i cili kushtëzon se çfarë
dhe si mund të bëhet. Rritja e sipërmarrjes duke aplikuar strategji alternative
përfshin një proces të tretë, i trajtuar gjithashtu në këtë libër. Kompleksiteti
i qenësishëm i sipërmarrjes njihet kështu në qasjet e ndjekura nga kapitujt
e ndryshëm që formojnë këtë libër.
Rritja e të kuptuarit të procesit të sipërmarrjes në pjesët e ndryshme të tij
është një hap i rëndësishëm përpara. Ky libër përfaqëson integrimin e
kërkimeve multidisiplinare, përdorimin e qëndrimeve të ndryshme
metodologjike dhe adoptimin e qasjeve të pasura konceptuale, tre veçori
që karakterizojnë këtë seri dhe japin rezultate të frytshme deri më tani.
Ky libër është i ndarë në katër pjesë, me 14 kapituj, përveç kësaj hyrjeje.
Hulumtimi i paraqitur këtu është rezultat i punës së 28 studiuesve të
ndryshëm, të ardhur nga institucione në shtatë vende evropiane. Pjesa I
analizon rolin e arsimit dhe kërkimit në ndihmën për zhvillimin e sipërmarrjes.
Pjesa II i kushtohet analizës së niveleve të ndryshme të kontekstit: vlerave
kulturore, universiteteve dhe ekipeve. Strategji të ndryshme novatore janë
shqyrtuar në Pjesën III. Së fundi, Pjesa IV ofron një kuptim të zgjeruar të
ndikimit të përbashkët të kontekstit dhe strategjisë duke paraqitur një numër
rastesh studimore që kombinojnë të dy elementët.

1 ROLI I EDUKIMIT DHE KËRKIMIT NË

ZHVILLIMI I SIPËRMARRJES

Pjesa I përfshin katër kapituj të fokusuar në zhvillimin e anijeve

sipërmarrëse. Në veçanti, merren parasysh rolet specifike që arsimi dhe
kërkimi njohës mund të luajnë në këtë drejtim. Kapitulli i parë studion një
program doktorature novatore mbi edukimin për sipërmarrjen. E dyta dhe e
treta reflektojnë mbi aspektet kryesore metodologjike: ose duke ndërtuar
një instrument për të vlerësuar programet arsimore, ose duke vlerësuar një
pyetësor për qëllimet e sipërmarrjes. Së fundi, kapitulli i katërt analizon rolin
e rrjeteve zhvillimore në rritjen e kompetencave të sjelljes dhe njohjes
(përfshirë synimin sipërmarrës).
Kapitulli nga Römer-Paakkanen paraqet një program studimi doktorature
që trajnon mësuesit për të 'futur' sipërmarrjen në të gjithë mësimdhënien
dhe trajnimin në universitetin e tyre. Projekti i studimit të doktoraturës lidh
studimet teorike dhe kërkimin akademik me punën praktike të mësuesve
pjesëmarrës. Qasja bazohet në trekëndëshimin e studimeve të doktoraturës
(të kuptuarit e teorive të sipërmarrjes), kërkimit (sipërmarrjes).

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 3 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

4 Zhvillimi, formësimi dhe rritja e sipërmarrjes

disertacionet kërkimore dhe doktorale) dhe praktikën (zbatimi i teorive në

mësimdhënie dhe trajnim të sipërmarrjes). Metodologjia e hulumtimit në veprim
dhe konstruktivizmi si paradigmë e të mësuarit dhe mësimdhënies janë zbatuar
në këtë projekt. Ky program doktorature po ndihmon në zhvillimin e
programeve dhe kurrikulave më integruese, më të gjera dhe më holistike për
edukimin e sipërmarrjes.
Plotësimi i fortë me kapitullin e mëparshëm tregohet në kontributin e
Ruskovaara, Pihkala, Seikkula-Leino dhe Rytkölä. Ai synon të ilustrojë dhe
modelojë ndërtimin e një mjeti matës për edukimin e sipërmarrjes sipërmarrëse
ku vetë mjeti synon mësuesit finlandezë që punojnë në arsimin bazë dhe të
mesëm. Ky është një shembull i qartë i hulumtimit të veprimit pjesëmarrës,
pasi konteksti i kërkimit është lehtësuar dhe ofruar nga studiuesit, dhe objektet
e studimit nisin, përgjigjen dhe zhvillojnë aktivitetet e tyre, duke reformuar më
tej kontekstin. Studimi paraqet një kombinim të të dhënave me shumë metoda,
shumë hetuesish, të dhënash të shumëfishta dhe parametrave të
trekëndëshimit të shumëfishtë teorish. Ai përpiqet të lidhë teorinë dhe praktikën
e edukimit për sipërmarrjen, duke përdorur një përkufizim të gjerë dhe
shumështresor të edukimit për sipërmarrjen. Kështu, duke i bërë të qarta këto
aspekte, mjeti ka potencialin të funksionojë jo vetëm si një pajisje vetëvlerësimi
e mësuesve, por edhe si një sistem drejtues për zhvillimin e shkollave dhe
rajoneve në një shkallë më të gjerë.
Rueda, Moriano dhe Liñán gjithashtu theksojnë metodologjinë në paraqitjen
e vlefshmërisë së një pyetësori për qëllimet sipërmarrëse (EIQ) mbi një
kampion prej më shumë se 3,000 të diplomuarish universitare spanjolle. EIQ
bazohet në Teorinë e Sjelljes së Planifikuar (TPB), e cila është përdorur
gjerësisht për të parashikuar synimet sipërmarrëse, me rezultate të kënaqshme.
Kjo teori TPB ofron një kuadër teorik koherent dhe përgjithësisht të zbatueshëm,
duke mundësuar kuptimin dhe parashikimin e synimeve sipërmarrëse duke
marrë parasysh jo vetëm faktorët personalë por edhe socialë. Në këtë kuptim,
kontributi kryesor i këtij EIQ është respektimi i rreptë i rekomandimeve
metodologjike të Ajzenit se si të ndërtohet një pyetësor TPB duke përdorur
masa të përbëra të qëndrimeve dhe normave subjektive (Ajzen 2006). Teknika
e modelimit të ekuacioneve strukturore (SEM) përdoret për të konfirmuar se
EIQ ka një besueshmëri dhe vlefshmëri të lartë për të matur synimet
sipërmarrëse të të diplomuarve spanjollë.
Në kapitullin e tyre, Gruber-Muecke dhe Kailer hetojnë në mënyrë empirike
se si Ndërmarrjet Junior janë të lidhura me procesin e zhvillimit të kompetencave
sipërmarrëse të qenësishme në edukimin për sipërmarrjen. Ata propozojnë që
kjo analizë të jetë një pjesë kyçe që mungon në debatin mbi ndikimin e edukimit
për sipërmarrjen. Duke përdorur një perspektivë të rrjetit zhvillimor, kapitulli
propozon që zhvillimi i kompetencave midis anëtarëve të rinj të ndërmarrjes
ndikohet si nga kolegët e mëparshëm ashtu edhe nga ata aktivë.

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 4 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

Prezantimi 5

anëtarët. Studimi përdor të dhëna empirike nga një sondazh evropian për
të analizuar se si kompetencat njohëse, funksionale dhe të lidhura me
sjelljen e sipërmarrësve të rinj janë të lidhura me qëllimin e tyre sipërmarrës.
Në përgjithësi, perspektiva e rrjetit zhvillimor propozohet si një alternativë
ndaj perspektivës tradicionale të mentorimit. Në fakt, rezultatet e tyre
mbështesin hipotezat se aktivitete të caktuara të kryera në punët e rrjetit
zhvillimor, siç janë Ndërmarrjet Junior, ndikojnë në kompetencat individuale
dhe në këtë mënyrë në qëllimin sipërmarrës.

2 ROLI I KONTEKSTIT NË FORMËSIM

SIPËRMARRJA

Pjesa e dytë e këtij libri i kushtohet analizës së ndikimit të kontekstit në

sipërmarrje. Tre kapitujt e përfshirë këtu u referohen tre niveleve shumë të
ndryshme të kontekstit. I pari nga këta kapituj i referohet mjedisit më të
afërt, i përfaqësuar nga një konkurs sipërmarrjeje dhe anëtarëve të ekipeve
sipërmarrëse. Më pas, konteksti universitar është konsideruar në kuadër të
ndërtimit të universiteteve sipërmarrëse.
Së fundi, analizohet ndikimi i një konteksti më të gjerë kulturor në
perceptimet e individëve.
Kapitulli nga Santos, Costa dhe Caetano fokusohet në konstruktin e
potencialit sipërmarrës në ekipet sipërmarrëse që konkurrojnë në një
konkurs sipërmarrjeje. Ai vlerëson profilin e potencialit sipërmarrës të
ekipeve sipërmarrëse dhe e përdor këtë vlerësim për të parashikuar
finalistët e pistave dhe finalistin e madh të konkursit të sipërmarrjes. Studimi
bazohet në aspektet socio-psikologjike të profileve potenciale sipërmarrëse
dhe produktivitetit të ekipit të secilit ekip. Studimi pasqyron rëndësinë e
shqyrtimit të potencialit sipërmarrës në nivel ekipi, duke e konsideruar
sipërmarrjen në një këndvështrim shumënivelësh. Në një shënim më praktik,
ai thekson se profili i potencialit sipërmarrës mund të jetë një mjet i dobishëm
për të vënë në dukje ekipet e suksesshme dhe me shumë potencial.
Riviezzo, Napolitano dhe Garofano, në kapitullin e tyre, diskutojnë
përkushtimin aktual të universiteteve italiane drejt misionit të tyre të tretë
duke aplikuar Analizën Kritike të Diskursit. Studimi është fokusuar në tekstet
e publikuara nga 84 universitetet italiane në faqet e tyre të internetit.
Metodologjia e përdorur përfshin një studim leksiko-statistikor të teksteve
me qëllim kryesor vëzhgimin e terminologjisë (fjalorit) të adoptuar. Teknikat
statistikore shumëdimensionale përdoren më pas për të studiuar praktikat
diskursive dhe për të rindërtuar modelet kryesore të sjelljes shqisore. Krahas
kësaj, kryhet një studim eksplorues i kontekstit social për të lidhur tekstet
dhe praktikat diskursive me kushtet e sfondit. Rezultatet duket se sugjerojnë

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 5 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

6 Zhvillimi, formësimi dhe rritja e sipërmarrjes

Misioni i ri i universitetit nuk paraqet ende një temë qendrore në diskurs, as

në kontekstin social dhe as brenda universiteteve.
Për më tepër, ka njëfarë kujdes në përdorimin e një retorike që feston
misionin e tretë dhe nuk ka asnjë provë të një përvetësimi të qëllimshëm të
një fjalori tregtar, siç ndodhi në kontekste të tjera të ndryshme shoqërore.
Vëmendje i kushtohet, në kapitullin e Jaén dhe Liñán, rëndësisë së
vlerave kulturore të një rajoni në përcaktimin e synimit sipërmarrës të secilit
prej anëtarëve të tij veç e veç. Bazuar në një teori të mirëpërcaktuar si në
lidhje me vlerat kulturore ashtu edhe me qëllimet sipërmarrëse, studimi i
tyre hedh dritë mbi mekanizmat përmes të cilëve mund të ndodhë ky ndikim.
Studimi i tyre empirik është kryer në një kampion të madh të diplomuarish.
Rezultatet tregojnë se kultura e rajonit indirekt ndikon në synimin sipërmarrës
të anëtarëve të tij. Njerëzit në disa rajone ndjejnë një qëndrim më pozitiv,
normë subjektive ose kontroll të perceptuar të sjelljes për shkak të
karakteristikave kulturore të një rajoni.

3 ROLI I STRATEGJISË INOVATIVE NË

RRITJE SIPËRMARRJES

Pjesa III e librit përfshin tre kapituj që trajtojnë sesi zgjedhjet strategjike kanë
një rol shumë të rëndësishëm për të luajtur në rritjen e sipërmarrjeve
sipërmarrëse. Çdo kapitull fokusohet në një aspekt të veçantë. Kështu,
punimi i parë analizon qasje të ndryshme konceptuale për të kuptuar
implikimet e adoptimit të një strategjie sipërmarrjeje të korporatës. Kapitulli i
dytë fokusohet në biznesin e shërbimeve dhe merr në konsideratë
menaxhimin strategjik të burimeve njerëzore. Zhvillimi i aftësive absorbuese
dhe adaptive është tema qendrore në kapitullin e tretë.
Grande argumenton, në kapitullin e tij, se angazhimi në sipërmarrjen e
korporatave për të rritur konkurrencën dhe për të mbështetur performancën
është sfiduese për shumicën e firmave, pasi shpesh përfshin marrëdhënie
të reja me klientët, furnitorët dhe kontaktet me industri më pak të njohura.
Kjo strategji duhet të japë shpërblime në formën e një firme më fitimprurëse,
siç është përcaktuar në literaturë. Megjithatë, potenciali për krijimin e vlerave
të reja dhe avantazhet konkurruese është mjaft kompleks. Kështu, ky studim
konceptual argumenton se ky potencial mund të eksplorohet përmes
perspektivave të orientimit sipërmarrës (OE), burimeve të bazuara (RBV)
dhe aftësive dinamike (DC). Studimi lidh perspektivat e RBV, OE dhe DC
përkatësisht me qiratë Rikardiane, Sipërmarrëse dhe Austriake. Secila prej
këtyre këndvështrimeve mund të sigurojë kështu një pasqyrë unike sesi
sipërmarrja mund të krijojë rrjedha të reja qiraje dhe të përmirësojë performancën në firma.
Në përgjithësi, prandaj, studimi kontribuon në të kuptuarit e mëtejshëm se si

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 6 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

Prezantimi 7

dhe pse sipërmarrja e korporatave mund të çojë në performancë superiore në

firma.
Kapitulli i Rinne eksploron karakteristikat e biznesit të shërbimeve dhe
lidhjet e tij me konceptin e sipërmarrjes strategjike (SE). Kjo analizë
interpretuese bazohet në literaturën ekzistuese si për biznesin e shërbimeve
ashtu edhe për SE, dhe mbështetet nga evidenca cilësore nga menaxherët e
firmave të vogla të shërbimit. Gjetjet në këtë punim zgjerojnë konceptin e SE
duke prezantuar lidhje të forta midis SE dhe aspekteve të biznesit të shërbimit
dhe ato sugjerojnë që fusha specifike të SE mund të lidhen ose me
kompetencën e një punonjësi ose me aftësitë menaxheriale në organizatën e shërbimit.
Bazuar në këto gjetje, prezantohet një model i ri për menaxhimin strategjik
të burimeve njerëzore në organizatat e vogla të shërbimit.
Kapitulli i Iakovleva, Oftedal dhe Foss, nga ana tjetër, shqyrton ekzistencën
e llojeve të ndryshme të aftësive dinamike. Ata reflektojnë mbi rëndësinë e
aftësive dinamike në mbijetesën dhe zhvillimin e firmave të reja duke analizuar
një rast studimi të shumëfishtë të tre firmave. Në veçanti, kapitulli fokusohet
në mënyrën se si firmat që shfaqin teknologji në zhvillim zhvillojnë aftësi
absorbuese dhe përshtatëse në procesin e tyre të komercializimit. Rezultatet
e tyre sugjerojnë se, për firmat e vogla inovative në fazat e hershme të
procesit të komercializimit, kapaciteti absorbues mund të jetë veçanërisht i
rëndësishëm për zhvillimin e një produkti inovativ. Nga ana tjetër, aftësia
adaptive duket e nevojshme për një proces të suksesshëm komercializimi
dhe mbijetesë të firmës.

4 INTEGRIMI I KONTEKSTIT DHE STRATEGJISË NË

SIPËRMARRJA

Kapitujt në Pjesët II dhe III më sipër kanë theksuar rolin e kontekstit dhe
strategjisë në konfigurimin dhe përparimin e firmave. Pjesa e fundit integron
të dyja qasjet duke analizuar se si zbatimi praktik i një strategjie inovative
duhet të përshtatet me mjedisin e veçantë - ose kontekstin - në të cilin është
vendosur firma. Katër kapitujt e përfshirë në këtë pjesë shtrihen në kontekstin
gjeografik nga Gana në Spanjë dhe në Norvegji. Ato ndryshojnë gjithashtu në
kontekstin sektorial nga agro-industria, tek industritë kulturore dhe
automobilistike dhe tek ekonomia sociale. Zgjedhjet strategjike të bëra në
secilin rast ofrojnë një kuptim më të madh se si ndodh ky integrim.

Kapitulli nga Vestrum bazohet në njohuri nga përkushtimi social dhe qasjet
e OE për të eksploruar se si sipërmarrësit zhvillojnë marrëdhënie me
mbajtësit e burimeve në një komunitet për të mobilizuar burimet për sipërmarrje
të reja të komunitetit. Gjetjet rrjedhin nga një rast gjatësor

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 7 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

8 Zhvillimi, formësimi dhe rritja e sipërmarrjes

studimi i dy festivaleve muzikore në komunitetet rurale në Norvegji.

Prejardhjet e ndryshme personale të sipërmarrësve promovojnë lloje të
ndryshme të strategjive të mobilizimit të burimeve: ose një strategji mobilizimi
në rritje të burimeve që ndërton sipërmarrjen mbi burimet dhe njohuritë
ekzistuese brenda komunitetit, ose një strategji më radikale duke futur
burime dhe njohuri të reja në komunitet. Strategjia në rritje promovon
marrëdhënie më të ngulitura midis sipërmarrjes së komunitetit dhe komunitetit
lokal, si për shembull marrëdhënie më të ngushta me një nivel më të lartë
besimi, sesa strategjia e mobilizimit radikal të burimeve. Strategjitë e
mobilizimit të burimeve dhe marrëdhëniet e sipërmarrjes brenda komunitetit
lokal tregohen se bashkë-evoluojnë dhe ndryshojnë me kalimin e kohës.
Qëllimi i kapitullit të Taura është të zhvillojë një kornizë teorike dhe
analitike brenda kontekstit të grupimeve të ndërmarrjeve të vogla dhe të
mesme afrikane. Duke u mbështetur nga këndvështrime të shumta, punimi
zhvillon një model që qartëson konceptin e performancave inovative dhe
identifikon pesë dimensione të matshme të performancave inovative. Një
grup firmash në një grup kryesor automobilistik afrikan në Ganë është
analizuar. Studimi gjen ndryshueshmëri të lartë në lidhje me frekuencën
inovative të një firme, shpejtësinë inovative, përhapjen inovative dhe
mbrojtjen inovative. Firmat e drejtuara nga njohuritë identifikohen si ato që
investojnë në njohuri, ndajnë njohuritë dhe krijojnë lidhje me burime të
bazuara në njohuri. Ata kanë më shumë gjasa të raportojnë performancën
inovative 'të gjitha të rrumbullakosura'. Kapitulli kontribuon në debatet mbi
sipërmarrjen, inovacionin dhe grupimin gjeografik në kontekstin e Afrikës.
Në kapitullin e saj, Roaldsen avancon të kuptuarit e modelit të biznesit
dhe strategjive sipërmarrëse në një mjedis të industrisë së pjekur. Mbi bazën
e një rasti studimor gjatësor të dy zinxhirëve të ndryshëm të vlerës, kapitulli
paraqet një sërë propozimesh që përshkruajnë (1) se si zhvillohet modeli i
biznesit nga një zinxhir vlerash në një konfigurim të rrjetit të vlerës, dhe (2)
se si konfigurimi i rrjetit të vlerës mundëson lloje të ndryshme të strategjive
sipërmarrëse. Studimi sugjeron se modeli i biznesit është një koncept i
rëndësishëm për firmat në industritë e pjekura që kërkojnë mundësi të reja
për avantazh konkurrues.
Kapitulli nga Guzmán-Alfonso, Barroso-González dhe Guzmán Cuevas i
kushton vëmendje rritjes së fundit të rëndësisë që i kushtohet ekonomisë
sociale. Në rastin e Spanjës, autoritetet publike kanë demonstruar
ndërgjegjësimin e tyre për rëndësinë e kësaj shtrese të ekonomisë.
Studimi i tyre tenton të analizojë cilësinë sipërmarrëse (orientimin
sipërmarrës) të kompanive që i përkasin ekonomisë sociale dhe t'i krahasojë
ato me bizneset konvencionale nëpërmjet një analize përshkruese. Nisur
nga kontributi i lartë që sipërmarrjet sipërmarrëse japin në rritjen ekonomike
të territoreve, studimi përpiqet të konfirmojë nëse

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 8 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

Prezantimi 9

një model biznesi i bazuar në ekonominë sociale është një alternativë e

qëndrueshme dhe afatgjatë për bizneset konvencionale. Rezultatet tregojnë
se modeli i ekonomisë sociale mund të ofrojë një alternativë më të mirë se
modeli më i përhapur i biznesit konvencional në disa raste.
Prandaj, në përgjithësi, kapitujt e përfshirë në këtë libër ofrojnë një pamje
të përgjithshme të fushës së sipërmarrjes nën një pamje të procesit. Ato
ofrojnë njohuri të rëndësishme se si mund të zhvillohet, formësohet dhe rritet
aktiviteti sipërmarrës. Në të tre fazat, roli i akademikëve dhe edukatorëve
është i rëndësishëm, edhe pse ata mund të lidhen më drejtpërdrejt me fazën
e zhvillimit. Prandaj, njohuritë nga këta kapituj ofrojnë justifikim për
ekzistencën e rrjeteve kërkimore siç është vetë ESU. Në të njëjtën kohë, ata
gjithashtu parashtrojnë pyetje të reja kërkimore relevante dhe, në këtë mënyrë,
hapin perspektiva të reja kërkimore. Ne vetëm mund të inkurajojmë studiuesit
evropianë që të vazhdojnë të avancojnë njohuritë në këtë fushë.
Së fundi, koha e kaluar që nga fillimi i ESU-së pasqyron një trajektore të
rëndësishme. Megjithatë, është ai që ka lënë edhe gjurmët e veta.
Profesor Joaquín Guzmán-Cuevas, një anëtar i njohur i ESU-së dhe
bashkëautor i një prej kapitujve të këtij libri, ka ndërruar jetë së fundmi.

Profesor Joaquín Guzmán-Cuevas (Sevilla, 1954–2012)

Profesor Guzman u diplomua në Ekonomi dhe Biznes në Universitetin e Seviljes

në 1978 dhe mori doktoraturën nga i njëjti universitet në 1986 me veprën 'Sistemi
Financiar dhe SME-të në Andaluzi'. Ai punonte në një institucion financiar që nga
viti 1973, por profesioni i tij universitar e bëri atë, në vitin 1983, ta braktiste atë
aktivitet dhe t'i përkushtohej tërësisht mësimdhënies dhe kërkimit shkencor.

Për 29 vjet, ai ishte lektor i Ekonomisë së Aplikuar në Universitetin e Seviljes, duke u

bërë profesor i rregullt në vitin 1997. Nga viti 2004 e në vazhdim, ai ishte gjithashtu
drejtues i departamentit të Ekonomisë së Aplikuar I. Aktivitetet e tij mësimore përfshinin
vizitat e profesorëve të tjerë. Universitetet spanjolle, evropiane dhe latino-amerikane.
Sa i përket kërkimit të tij, ai gjithmonë ka qenë i fokusuar kryesisht në analizën e
përcaktuesve të zhvillimit ekonomik të një rajoni. Duke u nisur nga roli i sistemit financiar,
ai më vonë u përqendrua në analizën e rolit të luajtur nga cilësitë e ndërmarrjeve dhe
sipërmarrësve. Kjo linjë e kërkimit në anije sipërmarrëse dha rezultate përkatëse, të cilat
janë botuar në revista kombëtare dhe ndërkombëtare, të tilla si International Small
Business Journal, Small Business Economics dhe Sipërmarrje dhe Zhvillim Rajonal.
Megjithatë, një linjë më pak e njohur kërkimi në veprën e profesor Guzmanit, ndoshta për
shkak të karakterit të tij filosofik, ka qenë analiza e rolit të etikës në zhvillimin e shkencës
ekonomike. Kjo fushë kërkimi e shtyu atë të rishqyrtojë vlerat mbi të cilat bazohet modeli i
rritjes kapitaliste. Në vitet e mëvonshme të karrierës së tij, kjo rezultoi në një interes më
të madh për sipërmarrjen sociale.

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 9 18/12/2014 16:18

Machine Translated by Google

10 Zhvillimi, formësimi dhe rritja e sipërmarrjes

Kontributi i tij në rrjetin ESU ka qenë entuziast që kur ai u bashkua në

vitin 2006. Çdo person që kishte pasur mundësinë ta takonte mund të
thoshte se ai ishte një koleg shumë i gëzuar dhe mbështetës dhe një
studiues i pasionuar pas sipërmarrjes. Le të shërbejnë këto fjalë si një
nderim modest për Joaquín.

REFERENCAT

Ajzen, I. (2006), 'Ndërtimi i një pyetësori TPB: konsiderata konceptuale dhe metodologjike'.
Në dispozicion nga http://people.umass.edu/aizen/pdf/tpb. matje.pdf (qasur në prill
2014).
Borch, OJ, A. Fayolle, P. Kyrö dhe E. Ljunggren (2011), Hulumtimi i Sipërmarrjes në
Evropë: Konceptet dhe Proceset në zhvillim, seria Kërkime Evropiane në Sipërmarrje,
Cheltenham, MB dhe Northampton, MA, SHBA: Edward Elgar.

Fayolle, A. dhe P. Kyrö (2008), Dinamika midis Sipërmarrjes, Mjedisit dhe Arsimit,
Kërkimet Evropiane në serinë e Sipërmarrjes, Cheltenham, MB dhe Northampton, MA,
SHBA: Edward Elgar.
Fayolle, A., P. Kyrö, T. Mets dhe U. Venesaar (2013), Pasuria Konceptuale dhe Diversiteti
Metodologjik në Kërkimin e Sipërmarrjes, Kërkimet Evropiane në Seritë e Ndërmarrjes,
Cheltenham, MB dhe Northampton, MA, SHBA: Edward Elgar.

Fayolle, A., P. Kyrö dhe JM Ulijn (2005), Hulumtimi i Sipërmarrjes në Evropë: Rezultatet
dhe Perspektivat, Cheltenham, MB dhe Northampton, MA, SHBA: Edward Elgar.

Fayolle, A. dhe K. Todorov (2011), Sipërmarrja Evropiane në Ekonominë e Globalizimit,

Seria e Kërkimeve Evropiane në Sipërmarrje, Cheltenham, MB dhe Northampton, MA,
SHBA: Edward Elgar.

FAYOLLE PRINT (713577) (M3602).indd 10 18/12/2014 16:18