You are on page 1of 6

EESPP “IARO” YUNGAY – EIIB X – EPIB X

PRUEBA DE SUFICIENCIA - QUECHUA CENTRAL

AP. Y NOMBRES: SUAREZ AGUIRRE THALIA ISABEL


LUGAR Y FECHA: Yungay, 03 de diciembre de 2021.

I. Marcar, subrayar o poner el color de resaltado a la respuesta o alternativa correcta. (1


punto por cada pregunta bien respondida)

1. Marca la afirmación correcta. Seleccione una:


A. La escritura es una trascripción fonética fiel de la manera de hablar de una variedad. En
este sentido, la escritura refleja el habla.
B. La escritura es la representación de los sonidos que se habla. Para escribir tienes que
fijarte en la pronunciación.
C. Hay algunas lenguas donde la escritura es similar a la pronunciación, y otras lenguas
donde la pronunciación no tiene nada de semejanza con la escritura.
D. La escritura no es una trascripción fonética de las maneras de hablar, sino la
representación gráfica de las unidades distintivas (fonemas). En rigor, en ninguna lengua
del mundo se escribe tal como se pronuncia.
E. La escritura es una trascripción fonética de las maneras de hablar, es decir, es el reflejo
del habla. En este sentido, las lenguas se escriben tal como se pronuncian.

2. Marca la afirmación correcta. Seleccione una:


A. La vocal /i/ breve cuando aparece adyacente al fonema /q/ en algunas zonas lo
pronuncian aproximadamente como [e]. Por ejemplo, en la palabra [qeru], pero siempre
se debe escribir como <qiru>.
B. La vocal /i/ breve cuando aparece adyacente al fonema /q/ se pronuncia
aproximadamente como [e]. Por ejemplo, en la palabra [qeru], por eso esta se debe
escribir como <qeru>.
C. La vocal /i/ breve es sólo para la escritura, porque en el hablado siempre debe
pronunciarse con la vocal [e]. por ejemplo, en la palabra [qeru].
D. La vocal /i/ breve cuando aparece adyacente al fonema /q/ se pronuncia
aproximadamente como [ai]. Por ejemplo, en la palabra [qairu], por eso esta se debe
escribir como <qiru>.
E. La vocal /i/ breve cuando aparece adyacente al fonema /q/ siempre lo pronuncian como la
vocal [e]. Por ejemplo, en la palabra [qeru] que siempre se debe escribir como suena.

1
EESPP “IARO” YUNGAY – EIIB X – EPIB X

3. ¿Qué oración está escrita según los criterios de la escritura unificada del Quechua central?
Seleccione una:
A. lulu tsakwakuna karu irkakunachawmi kawayan
B. Karu hirkakunachawmi kawayan llullu chakwakuna
C. Karu irkakunachawmi lulu chakwakuna kawayan
D. Llullu chakwakunaqa karu hirkakunachawmi kawayan
E. Karu hirkakunachawmi llullu sakwakuna kawayan

4. ¿Qué grupo de palabras está escrito según los criterios de la escritura unificada del quechua
central? Selecciones una:
A. ñuqa, qamnaw, hara, wambra, llapan, mikuy, aumi.
B. ñuqa, qamñaw, ara, wamra, yapan, mikii, awmi.
C. nuqa, qamñaw, hara, wamra, lapan, mikii, uumi.
D. Nuqa qamnaw, sara, wambra, llapan, mikuy, awmi.
E. ñuqa, qamnaw, sara, wamra, llapan, mikuy, awmi.

5. ¿Qué oración está escrita según los criterios de la escritura unificada del quechua central?
Seleccione una:
A. Yana nawi mishikiqa taqay pampachawmi pukllakiikan
B. Yana ñawi mishiykiqa taqay pampachawmi pukllakuykan
C. Taqay pampachuumi pukllakuykan yana nawi mishiykiqa
D. Yana ñawi mishikiqa taqay pampachawmi pukllakiikan
E. Taqay pampachawmi yana ñawi mishikiqa pukllakiikan

6. Marca la oración correcta


A. Kay mishikiqa ñuupaachaw ukushtam mikiikan
B. Kay mishikiqa ñawpaachaw ukushtami mikuykan
C. Kay mishiykiqa ñawpaachaw ukushtami mikuykan
D. Kay mishiykiqa ñuupaachuu ukushtami mikiikan
E. Kay mishikiqa ñawpachuu ukushtam mikuyqan

7. Posiciones correctas de las frases nominales en una oración SOV. Seleccione una:
A. Wamranpaq Makshiqa warminta qun qillaytami
B. Makshiqa qun qillaytami warminta wamranpaq
C. Wamranpaq warminta qillaytami qun Makshiqa
D. Makshiqa wamranpaq warminta qillaytami qun

2
EESPP “IARO” YUNGAY – EIIB X – EPIB X

E. Makshiqa warminta qillaytami wamranpaq qun

8. ¿Qué alternativa tiene la escritura correcta en quechua de la oración “Ustedes nos ven
comiendo”? Seleccione una:
A. Qamkunaqa mikiykaqtam rikaayaamanki
B. Qamkunaqa mikiikaqtami rikaayaamaki
C. Qamkunaqa mikiikaqtam rikayaamanki
D. Qamkunaqa mikuyqaqtami rikayamanki
E. Qamkunaqa mikuykaqtami rikaayaamanki

9. ¿Cuál es la traducción más correcta de la frase “Una flor muy (demasiado) fraganciosa” a
Quechua? Seleccione una:
A. Huk wayta allaapa pukutaq
B. Shumaq pukutaq wayta
C. Alli achka fraganciosa wayta
D. Huk alli shumaq pukutaq wayta
E. Huk wayta allí pukutaq

10. La separación morfológica (raíz y sufijos) de la oración “ñuqakunaqa ashnuyuqmi kayaa” es.
Seleccione una:
A. ñuqa-kuna-qa ashnu-yuq-mi ka-ya-a
B. ñuqa-ku-na-qa ashnu-yuq-mi kaya-a
C. Nuqaku-na.qa ashnuyuq-mi ka-yaa
D. ñu-qa-ku-na-qa ash-nu-yuq-mi ka-yaa
E. Ñuqa-kuna-qa ashnu-yu-q-mi ka-yaa

II. Responder en quechua las preguntas planteadas. Se ve la producción de textos y la


ortografía (1 punto en cada respuesta correcta. Se descontará 0.20 puntos por cada
palabra mal escrita)

KAY WILLAKUYTA ÑAWINCHAARIR TAPUKUYKUNATA YASKIY.

UTISHQA ASHNUKUNA
Huk kutishi Waylas markachaw allaapa usya kanaq. Chayshi awkin Aliichu Ayha markakunaman
aywayta munanaq papa, triigu, sara, ayllupakuychaw yanapakunanpaq. Chaynaw nirshi Sukcha

3
EESPP “IARO” YUNGAY – EIIB X – EPIB X

markaman aywanaq, achka hunaqkuna uryapakuyninchawnashi achka mikuykunata ayllupakunaq.


Chaynash Shutu markanman kutimuyta munanaq; tsaychawshi warmillan Mallshi shuwaanaq.
Chaynawnashi, awkin Aliichuqa Sukchapita patsay shamunaq ashnunkunaman achka chakra
mikuykunata shawakurkur. Kunkush hirkaman chayraq chaaraykaptinshi ashnunkunaqa utishqa
kayaanaq. Tsayllachawna hitakar qipapuraanakur qallaykuyaanaq. Mana imatapis rurayta yachar,
Aliichuqa ashnukunata haytar, champir kanaq. Ni chaynawpis ashnukunaqa manashi
shaariyaqchu.
Chaynashi Aliichuqa allaapa yarpakachaanaq, chayllachawnashi yarpaarinaq mirkapa apanqanta,
mirkapaata mikurishaq ninaq. Chaynashi mirkapan pikshapita huk uchuta hurqarinaq. Shumaq
mikuykarnashi yarpakachaarinaq, maa ashnupa uqitinman yakaykushaq ninaq. Chaynashi huklla
shaarirkur ashnukunaman aywanaq, niykurnashi hukllayllapayan chupankunata qalirkur qatsashqa
uchutaqa yakakacharkunaq. Ashnukunanashi huklla ayaq uchuta maakuriykur wiplla
shaarikuriyaanaq, niykur ayqir qallaykuyaanaq. Naanikunapis allaapa quntataakunaq ashnukunapa
ayqiyninkunawan. Qipallantanashi awkin Aliichuqa ayqinaq.
Ñawin pukyuman chaaraykaayaptinnashi ashnukunaqa illakaariyaqna, Aliichuqa allaapa utishqana
kanaq, qallun aqtukashqana hapanaqnapisnachu...
– ¿Kananqa imatataq ruraa? –Ninaq–. Chayllachawnashi yarpaarinaq uchun kanqanta, maa
nuqapis uchuu churakurkushaq nishpa waranta suqpiriykur qatsashqa uchuta yakakurkunaq.
Churaykuptin patsayshi wiq wayranawlla ayqir qallaykunaq. Naanipis allaapashi quntataakunaq
Aliichupawan ashnukunapa aqtukashqa ayqiyninkunawan qatipanakushpa…
Aliichu, Parqu hanan hirkaman chaariptinnashi ashnukunataqa Shutu wayinman
yaykuraykaayaqtana rikaarinaq. Chaynashi, warmin Mallshiman qayakuykunaq qaparillapa:
¡Mallshi…! ¡Mallshi…! ¡Ashnukunata harkay…! ¡Ashnukunata harkay…! Nuqaqa
pasakushaqmi…

11. ¿Qam tayta Aliichu karqa imataraq rurankiman karqan ashnuykikuna hitakar kayaptin?

12. ¿Imanirraq Aliichuqa wayinpita pasakuyta munanaq?

4
EESPP “IARO” YUNGAY – EIIB X – EPIB X

13. ¿Awkin Aliichu achka mikuyta tarinanpaq imakunataraq ruranaq?

14. ¿Maytashi Aliichu mikuyta ashiq aywanaq? ¿Imanirraq chaytaraq aywaq?

15. Chaynaw willakuyta maa qampis qillqaypa willakaramuy.

KAY WILLAKUYTA ÑAWINCHAARIR TAPUKUYKUNATA YASKIY.

CHUKARU QUCHA
Huk kutishi, huk hallqa markachaw, ishkay ullqu wamrakuna uusha michik aywayaanaq.
Uushakunata michiyanqanchawnashi, huk chuya quchaman chayaanaq. Chaychawnashi pukllar,
chakinkunata awikur kayaanaq.
5
EESPP “IARO” YUNGAY – EIIB X – EPIB X

Chaynaw kaykaayaptinnashi, yaku rurinpita huk turmanyay yarqaramunaq. Chaynashi


wamrakunaqa manchakashqa, llankillankunatapis haqirir aywakuyaanaq.
Chaypita unay shuyarirnashi, upaallayllapa llankinkuna aylluq kutiyaanaq, hina llankinkunatapis
tariyaanaqchu. Chaynashi, manchakashqa, kala chakillana uushankunata qatikurkur wayinkunata
kutikuyaanaq.
Chaytanashi, wayinkunaman chaarirna mamankunata willayaanaq. Paynash manchaqashqa
ninaq: ¡Hisus Marya! Chayqa chukaru quchachi kashqa, ima manaraq ñuqtakurkuyaashurqunkipis.
¡Amana kananpitaqa chaypa aywayaychu!
Chaypita patsashi, runakuna tsaypa pasayaptinqa, turmanyay qucha hananpa sharkun. Chayshi,
pipis maypis chay chukaru qucha hiruruqninpa pasayta manchayan.

16. ¿Imanirraq wamrakunata uusha michik kachayan? ¿allichuraq chay?

Wamrakunataqa ari papaninkunaq kachayarqam michikuqmi ,¿allichuraq chay? =Manam allichu mitsikuq
hapallankunataq wamrakunata kachashwan ,hallqachawqam imaykapis pasanmanmi mantsakatsinmanmi
wamrallata.

17. ¿Kay willakuy rasunpachuraq karqan? ¿Imanir?


Awmi rasumpam kay willakuykunaqa paasan,kaway nintsikchaw ,¿Imanir?= turmanyaykunaqam ari kanmi
hallqa quchakunachawqa ,chay turmanyayqam pachata nanatsin ,chaymi rikachakur purinantsik
hallqakunapa aywarqa,mana chukaru quchakunam charlla.

18. ¿Qam chay wamrakunanaw karqa, chaynaw qucha kaptin, llanqiykita haqiriykur
aykikunkimanchuraq karqan? ¿Imanir?
Awmi nuqapis qishpimanmi ,turmanyayqam allaapa qatikun niykurpis pachatam nanachin , chaymi
cuydakushpa purikunanchik llapanchik ,mana pachantsik nananpaq niykurpis mana chukaru quchakunaman
witipar.

19. ¿Imataraq chukaru qucha niyan?


Chukaru qucha ninchikqam hallqachaw turmanyay shariq quchakunata , imapis yuripukuqtam ,pacha
nanachiqtam .

20. ¿Imanawtaq ashmakunata markaykichaw michiyan? Llapanta willakamuy.


Markanchikchawqam michiyan kaynaw ashmakunataqa, achka uushakunatam hallqapa qatiyan , qallqaman
ckaykachirnam haqiriyan lluta asmakuna mikuyananpaq,niykurnam ampiramuptim amunkuna ashir
qallayan ashmankunata,ashmakunataqam tariyan alli pachahunta mikushatam .chaynaw taririrnam
qatikuyan wayinkunamn,chaykachirnam wichqariyan qunchankunaman.

You might also like