\lantisinin ve kullantimasinm kolay olma Yapr bakiminda * Istk etkin| arsinuya kars1 dayaniklt ve galigmasinin kararl olmast, ginin biiyGk olmast (Birimi: Lamen / Watt.) Lamba Smirleri saat olarak, galigma gerilimleri ise volt olarak belirtil Ewes nbalarin iistiinlikleri: | Akkor flimanh limbalari sakincalart: Baglanust kolaydur 1. stk etkinligi kagaktdr. (8 Im/W-18,6 Inv . Lk tesis masrafi ucuzdur. ! 2. Kullanths: paha Az yer kaplar, whist pahalidir, B degen | \* Rene penbensdr Yesile bakan renkig 5. Dogrultulu isintar vermeye elverislidir | 4. Fazla isi, 6 Dogru ve alternatif akimda kullanilabilir. | 5. Omri oldukea kisacir, (1.000 saat) 7 Lambanin ¢ok sik yakilp SOnditriilmesi | 6 Crplak kullanildiginda gz kamasmasig {| j 'ambanin 6mriind azaltmay, neden olur. " 8. Gerilimi degistirmek suretiyle timbann | sik akist ayarlanabilir | 9. Kullantm alan cok genistir. | 10. Az kul antlan tesisler igin uygundur Oresan lamba, tlip seklinde yaprlmus, ig yilzeyi esas itibariyle isik vermeyi saglayan bir maddey kaplanmis, algak basmeh civa buharl Kimbadir, Bu lambalar direkt olarak sebekeye baglanamazie Lamba devresi fliioresan tiip, balast, starter ve soketlerden olugur, OsTONLUKLERI SAKINCALARI ; 1. Etkinlik faktord bayaktar, 1. Birdenbire sik vermezler (elektronik balasthlar har, | 2. Kullanilist ucuzdur, | 2. Baglantist zordur, a. | i ¢ ‘arlar. ist, starter, 3. Fazla 1sinmaz. 3. irae araglara ibtiyag duyarlar. (Bala soke 4. Yiiksek aydnliklar elde etmeye | — § clveristidir. 4, Kurulus masrafi fazladir. | 5. Fazla g62 kamagtirmaz 5. Verdikleri igia gire boylan bityiiktir. | 6. Cesitli beyaz renkleri vardtr 6. Bazi durumlarda gikardiklari ses rahatstz ediei be Ben me ; alabilir. 7.Bazi tiirleri bitin renkleri_ iyi giirdltd halini alabil aa | gsterir. 7. Dogrultulu isik vermeye elverisli degildir, ‘ Bru ve lant: yapilmadiginda 1g1gin titremesi* | 8.Omri oldukge dur, (12.000 | 8 Dog ve iyi baglant: yaprlmad \ sah miu: ¢ stroskobik etki (Hareketli cismin parga parga gortinms 9.Giindiiz igigna_yardimer_ olarak ve dénen cisimlerin devir yénlerini ters veya er kullantlabilir, "| gdstermesi) gibi sakmcalan vardir. ae 9. Yiiksek tavanhi yerlerde kullanilmaya elverisli deg | Pera DLE LLG Rint Tt) a ae a UD ear as BOLUM 03, Etek McLee ne ene en eeeOmri Taba] Gied | ARS |p) Om ] T Gat] EARS | yy Adi | _(W) (Lm) Duy | aap Lamba Adt | wy | am) |_(Saat) ~~ Tas | 0 7 00: E 20 Kompaks [00 = Fldoresan_ | 600. 8.000 Nonmal | : | Halojen [300 | 5600 | ay 2.000 r 7 7 et "Woresan 6 ob 12.000 “Yiiksek 100 aml Basing | T3914 500 | ~ Tp Bnet i 1 cao Ca 3.400 50 1.800 Metal 70 6.600 e 3.700 q yum } 08: 60,000 Ampul = Buharh | 55 7300 700 40.000 E40 | Lamba |__| | Tablo 3.12. Aydinlatma armatirlerinde kullamtan ldmbalar ve dzellikleri Desarj lambalan genellikle diy aydinlatmada kullanilir, Desarj limbalarmmin en gok kullanilan tipleri, yiiksek basingli civa buharlt limbalar ile yiiksek ve algak basingli sodyum buharh Lambalardhr. SODYUM BUHARLI LAMBALARIN OZELLIKLE 1. Usttinlakleri 2, Sakincalart | 3, Kullanildigs yerler © sik etkinligi en fazla olan © [tk tesis masrafi pahahdir. | ¢ Dis aydinlatma tesislerinde, Jémbalandir. | © Renklerin ayirt editmesi | © Dumanl, buharlt ve tozlu Kullamiist ucuzdur. zordur yerlerde, © Omri uzundur. © [sik rengi saridir. * Yol ve kavsak © Sisli havalarda goriise yardimet aydinlatmalarnda, olur. | © Binalarn dis aydintatmasinda, ‘CIVA BUHARLI LAMBALARIN OZELLIKLERI 1. Ostiiniokteri 2. Sakincalart Kullanildigt yerler © Istk etkinligi faziadi © ilk tesis masrafi pahalidir © Rengin Snemli olmadiat © Kullamiis: ucuzdur, | ¢ Ozellikle kirmvya bakan cenkleri iyi} yerlerde © Omri wzundur | gistermez. © Park, bahge ve yol © Sarsintiya kari © Baglantist zordur aydinlatmasinda dayamklichr. @ Isik verme stiresi uzundur (4-5 dakika) | ieu bir aydinlatma igin sunlar dnemlidir: 1, Lambanin aydintatma siddeti 2. Aydinlatmanin gesidi 3, Armatir tipi Aydinlatma tesislerinde kullanilan armatiir tipleri, Bayindirhk Bakanhgi tarafindan standart hale getirilmis ve bu armatiirler standart harflerle belirtilmistir, Projelerde armatiirler bu harflerle gosterilirler. Asagida armatiir tipleri ve sekilleri verilmistir. LATMA ARMATUR 5S sq Sb Bare BS tran a ‘tps ot ermatur Seal te pelaghona Coppel kde aratir, E2ug ele tel test am atc y°oes T Ii F tipi kotha hveiei mati Tipi gi duylutavan emetic g goa A duluth armstana Ht atelyearmatird (A) fel Tapiamatavenermetea J2tupi goplakampuy tevan VON yo; Gomme noktaaal arm stir J4/ipi gemme nokiaed ermatir ‘rar day a Et AS K tigi sivactis amar Jtipi clang armatir Mp gilmer amatiruumatrd Nupi eizeamali ny &Bw®S © tips api armatir Pl banttip orem melts 2 bet tp nrsan ama = S o ‘S2 up petekdi uoresan Ry endastnyel tip Muoresan LTA eee Cee eeetenusr gan THR! Tate amotio Moctan str G8 @2F7 Wop yureidficenm amt V6 up yore Museo Gp senut(ieeigae gm) Vitpymedifionm amet Y2ipylit nen ene PRupdoramapiqehors — SLupsoksclumbae — Martartptlambs Resim 3.21. Aydinlatma armatiir tipleri cee LeeAYDINLATMA YONTEMLERI ve HESAPLAMALAR AYDINLATMA, TANIMLAR AYDINLATMA CESEPLERE AYDINLATMA HESAPLARI AYDINLATMA HESAPLARE TABLOSU Varoluyumucelan bu yan tanidigaoy ik isin arariz hep; Gilmastit lokam mimarisini tamamlayan, onu ortaya gikaran, isteniten dzellikleri vurgulayan, ifade Ketan by boyildiir: aydinlatma, bau amagla gekillenen aydinlatmanm bottin gabast da_gim isigu Gzelliklerine ulaymak Ve yapy aydinlatmayt dogala yaklastirmakttr Iyik, wlivenin simgesidir. Onu dogra kullanmak, ondan ne istedigimiai iyi tespie cimekle basla thuyaglara cevap verecck 1yik Kaynagt ve kaynaga gore tasarlanmy aye segimt iyi yapilmalidt, Dogru aydinlatma ile; Objeleri gorebilmemizi saglar. Goriis yetene@i ve kalitesi artar, Algilama bozukluklarna dayanan kazalar azaltr yi aydinlauilmis bir ortamda galiyma verimi artar. Amacina gore aydinlatilmis ticari mekanlarda ekonomik potansiyel artar. Fstetik ve konforu arti, daha mutlu ve huzurlu ortamlar meydana getirir. Yukarwda saydigamiz bu kadar faydalardan sonra isik direkt gize geldiginde; + Kamasma yaparak gorme bozukluklarma yol agar. + Rahatsiz edici, yorucu bir ortam olusturur. © Yoksck aydinhk dinlenmeyi olumsuz etkiler Beyaz tgifan uyarrethgr ve homo) ken, sant istgin yumus: ydinlatmanin sagladig1 gorils kalitesi galigma mekanlart igin ib! igi ve rahatlaticthig dinlenme mekanlarinda huzurlu bir ortam olusturur. Glndmazde wman kiyil nan kisiler tarafindan aydinlatma projeleri hazirlanirken; ihtiyaglarla ilgili bit riler degerlendirilmekte Drurlente ms i ri yaptlar mimari 6zelliklerine, kullanim amaglarina ve aydinlatmanin tei) tas Bat, mecenmekis|ve tw dogruttuda tereih edilen agian bilgisayar cortariat apilarak en uygun gézimler bulunmaya galigtimaktaditmast agisindan Proje hazirlamirken hem dekoratif hem fonksiyonel hem de ekonomik gdzlimler sunuln on giinlerde bil ortaminda aydinlatma hesaplari yapiimaktad Insan gézi elektromanyetik 1yimimlarin 380-780 nm arasindaki 1ginimlart algilayabilir, igak Akist : Isik kaynagindan yayilan ve goziin | cegeriendirebildigi igimma sek akist denir. Igik kaynagina [f J] verilen clektrik enerjisinin 1sik enerjisine gevrilen kismudbr. I { Birimi /iimen ‘dir (Lm). Sembolii ©'dir, Agtk Siddeti : Istk kaynagi, cesitli ydnlere dogru, gesitli vetle isinim yayar, Belli bir yéne dogm elde edilen, dinlatan 1yik kaynaklarindan gelen Aydmhk Siddeti : Aydinlanan bir ylzeyin 1m sine, bu yazey } tsi aktlarinin toplamudir. Birimi fax’tir, Sembolii E°dir, | Parilt: (Parlakhk) : Isik kaynaginm veya aydinlatilmis alanin parlakligi, beynin algiladigs parlakhik | SIgiisdiir. Birimi Cd/em’ dir. Sembolii L’dir. Aydinlatilacak ortam, cinsine gore ig ve dis aydinlatma olarak iki sinifa ayraltr dir. ig aydinlatma alanlari okul, oturma odast, ig yerleri v.s. gibi yerlerdir. a. ig Aydmlatma : Kapali alanlarin aydinlatih || mutfak, salon, yatak odalan, hastane, sergi yerl |b. Dis Aydiniatma : Yasanilan dig ortamlardir. Park, bahge, liman, sokak, cadde, yol, spor sahalart, otoyollar vs. gibi ortamlardi, pO Koridor Aydimlatmast —Koridor Aydinta (Reklam Panosu Aydlinlatmast) oneAydinlatilacak bilgelere 1 fs _ clere 1smlarin fark sekilde ig gun tasan sablant. Aydinlatma pester ecg patter aydinlatma araglarimin uygun fasarimy i 1- Direkt Aydiniatma : yonlendirmistir y Aydinlatma Aydinlatma —aract, lendirebilecek sekilde y 1, I9tft direkt olarak galismna ytizeyine hr sii dar veya genig agih olarak apilabilit. Bu yOntem, atelye, depo ve yol gibi yerlerde kullanihr, Direkt ay yntem, atelye, depo ve yol gibi yer lambir. Direkt aydinlatmada, aydiniatma araci verimi % 75 olarak alinmaktadir. 2. Yar. Du an Direkt Aydinlatma : Aydinlatma aract, 1gigin bir kismint dogrudan Fe ean bir kismmin da cevreye dagilmasini saglar. Biro, koridor, arma ve yemek salonlarinda tercih edilir, Aracin verimi %80 olarak alinur. 3- Yari Endirekt Aydinlatma : Isik akisinn biyik bir kismi tavana, bir kismt da galisma yiizeyine dogru yénlendirilmistir. Tavan ve duvarlan agik renkte olan kiittiphane, dinlenme odast vb. yerlerin aydinlatilmasinda tercih edilirler. Bu ip aydinlatmada aydilatma araci verimi % 80 olarak alinmaktadhr. 4- Endirekt Aydinlatma ; Aydinlatma aract, 11 tamamint tavana yonlendirir. Tavan ve duvarlan agik renkte olan misafir odast, toplanti odast ve dinlenme odast gibi yerlerin aydinlatmasinda tercih edilir. Bu tip aydinlatmada aydinlatma aract verimi % 70 olarak alinmaktadir. 5- Dagitulmsy Aydinlatma : Aydinlatma aract, isig1 her yOne esit olarak yonlendirmektedir. Géz kamasmasinin en az degerde olmast nedeniyle nygulamada gok tercih edilmektedir. Daguilmis aydinlatma da aydinlatma aract verimi % 80 olarak alinmaktadir. 6- Serbest Dagatim Yapan Uzun Isik Kaynaklart ile Aydinlatma ; Bu tip aydinlatmada daha cok fllioresan lambalar kullaniimaktadir. Aydinlatma aract verimi % 100 olarak alinmaktadir. | siayatimizin %90": kapalt alanlarda geemektedir. Gtin sgigindan yeterince faydalanilamamast ve Kot tasarlanmiy bir yapay aydinlatma uzun vadede gesitli rahatsrzhiklara neden olur. Daha dinamik ve saghkh aydinlatma sistemleri kurarak bu tip problemlerin dstesinden gelinebilir. Aydinlatma sistem yapilmakta olan ise gore kontrol edilebilir ve kigilerin gdrsel ihtiyaglany maksimum diizeyée karsilanabilir. . | Komponeniterin (ares, armattr) gexitlligi, sayesinde kullamrlara,farkh aydinlatma sistem! olusturarak bunlart istedikleri gibi kontrol etme imkanlari verilebilir. Aydinlatma hesapk inate hesipla bir ahierda (ev, bitro, rekli degerlerin bulunmastdir, Aydinlati Apagidaki yekilde aydinlatma aremdan dag brika vb.) ckonomik ve kaliteli_aydinlik saglanmast is ortamin yapisina gére aydinlatma tril segilmelidit Ieigelere:janaivan ander hoe an, isik iginlarmin yansimalart gézitkmektedir, 2. ve $ Prciesime Syren, pmlar dovar ve tavan rengine ore yutular veya yansima yaparlar. Calis plam 1stk akist arasindaki oran aydinlik verimini verir. roan ar Tara eee t| 4 punlars gatiyma bolgelerme dik tara | yonlenmektedir eo | 2 teunlar cuvarlara yontenmektedr | | 3, Isunlarin bilyitk bir kasma tavanes bir Keon ts | . ‘ Galigma yuzey! dara vinlenmektedir V/ Ganga yuzeys y Seki 4.2. Avdmlarma araemndan isik wyynlarimn vansimas: Etkili Isik Akisi (Liimen) a Toplam [sik Akisi (Liimen) Ma, Aydinlatma Verimi (Verim 1,00°dan kuguk sayt tle tfade edi.) E Aydinhik Diizeyi (Liiks) s Aydinlatilacak Alan (m*) Aydiniatma verimini, etkilt 1g1k akisimin toplam igik akisina orant verir Ray = OF; Btkalh asik akist, aydinhik dizeyinin aydinianlacak alanta garpimidir =F S Verm, etki istk akisim: yerine koydugumuzda. fay E S/@) olur Toplam igtk akist (Dy) ise y= E.S/ yay olur Goroten yazey Sekil 4.3. Avdiniauma sidden ve parilt Toplam tik akisi, aydinlatma verimi bilindiginde bulanabilir. Aydinlatma birimlen, armatir gekli ve ortam ézelliklerine gdre cizelgeler halinde hazirlanmaktadir Aydinlatma hesaplamalarmda bu ‘gizelgeler kullanihr fh; Tavan yaksekligi (Metre) ho:Armatir ile galisma bolgest arasindaki uzaklik M) hy ; Tavan ile galisma bélgesi arasmdaki uzaklik (M) C : Armatiriin kordon uzunlugu (Metre) U ; Aydinlatilacak alanin uzunlugu (Metre) G ; Aydinlatilacak alanin genisligi (Metre) a ; Armatiirler arasindaki uzaklik (Metre) a/2 , Armatir ile duvar arasindaki uzaklik (Metre) b . Taban ile galisma bélgesi arasindaki uzaklik (M) S ; Aydinlatilacak yiizey (U x G) (m’) ©: Aydinhik diizeyi (Lax) Lue eeeElektrik aydinlat aydinlatma hesaplai yapt birimleri igi aydinlatma hesaplamalary yapilirken’ bina Scelliklerin bilinmesi gerekir, Kullanilan harfler | Aydinlatma araeindan yayshan igik akil zeminin cinsine gor katsay ita nn bi crisindeki bazt yikseklikler, genislikler, ve anlamlart yukartya gikariimistr ari tavan, duvar ve zemine yanstrlar. Bu istk akilan yalulur veya yansitilir, Aydinlatma hesaplari yapilirken bu yiizeylerin ans mesafey) bir ky | Krom nmesi gerekir Yansitma Yansitina Katsayist Katsayist 9 0,70-0,90 0,50-0,70__| Aliminyum 5 = 0,60-0,70 0,30-0,50, Beyaz Emay | 0.60-0,75 0,35-0,45 | Beyaz Merm —_|0.60-0,65 | 0,08 0,40-0,60__|} | Koyu Kahverengi 0,10-0.25 0.70 Koyu 0,05-0,20 0,60 Koyu G 0,20-0,35 | 0,10-0,12 |} [LAgik Gri 0,35-0,60 ig T na gore Tablo 4.1. Yitzeylerin Yansuma Katsayist sisleri_yOnetmeliginin 52-d, (x1) maddesine gore, aydinlatma armattirlerinin gig] durumu olmayan kiigtk al iydinlatma hesabi gerekmeyebilir. Aydinlatma hesabi yapilmayan_yerler jg pa glicll m’ bayina 12 Watt alinarak belirlenir. Akkor flamanli limba gict olarak tespit edi, bulunur. Kullanihst bakimmdan dzel Tavan Yaksekligi Oda Genisligi | Kordon Uzunlyj “Aydiniatma Araeinin Tabandan (Metre) (h) (Metre) at (Metre) (C) = Yilksektigi (Metre) (hy+b) i 2.00 0am) 200 2,00 4,00 | 0 (Tavana) 2,00 8,00 ve yukary 0 (Tavana) 2,00 - - 2,50 0,15 (Tavana) 2,35 (2,50) 2,30 5,00 0,15 (Tavana) 2,35 (2,50) 10,00 ve yukart 0,15 (Tavana) 235 (2,50) a 3,00 0,40 (0,50) 2,60 (2,50) 3,00 6,00 0,25 (0,40) 2,75 (2,60) 12,00 ve yukari 0,30 (Tayana)_ 2,70 (3,00) —— - 3,50 0,50 (0,60) » Boo 3.50 7,00 0,50 (0,60) b s , 14,00 ve yukan 0,40 (0,50) 3,10 3,00) a 4,00 0,60 3.40 4,00 8,00 0,60 340 ve yukan 0,60 3.40 4 - FT 4,50 0,90 3,60 4,50 9,00 3,90 a 5,00 5.00 10,00 20,00 ve yukan | 3.50 5,0 11,00 “ula =| | 7 1,00) 6.00 | 12,00 24,00 ve yukart aa (IMI ee eeeTan Oia sa — Genel Aydinlatma 10 (Genel Aydinta 100-200, Bgesel Aydinlaima —] | eee 400-800, Murtala - [Dispanser [ee nen = Genet Aydin Bolgese! Aydinlatima, | Dispanser Masalari Genel Aydnlaina : i =; mom Bolgesel Aydilauma | eee 00-1000} Ging, Mesdven, Gay ~s0-100——] |Poperanon Oa 500-1000 = HIROLAR [eden 3000-40000 Resim Burelan, Katara 2500-3000 Sterlizasyon Odast 400-200 | Proje, Fem Resim 500-000 Rey (Ayal 970.0100 Dekoratif Resim ve Kroki 730-1800 Hasta Koltugu 5000-10000 | Midor Odast 350 Diy Servisi 250.500 Bekleme Salon 150.300 ‘OTHE RESTORANTIAR | Kontera Oa 2.300 a Kantner 150-300 Genel Agia 30-100, Muhasebe Odasi 500, ‘Yatak ueu Aydinlat. 130-300, MAGAZATATE ee 300-400 ‘Buyik Aligverig Mer. Vit, 7000-3000 Tuvalet Masaat 150-300 Spots Ek Aydt 3001-0000 [Diger Mein Diger Magaza Genel Aya. 00-1000 ‘Konferans Salontar 752150. Spotla Ee Aydinstma 3500-5000 lator 310-400 OKULLAR Sergi Salonlar 150-3007 Yuvalar, Anaokuly 100-200, Salonlar ane. Sunvflar_ 200-400 Restoranilar 73-150 Deney San 300-600 Barlor - 75-150. replant Odast 150-300, NDUSTRIVEL CALISMALAR Hikokul Smiflan 250-500, ‘Kaba Isler sn 250-500. ‘Orta incelikie Isler 400-800 TSS Tnee Hasse Ier 7000-20068 00-800 ok Ine Hass 2500-5000 250-500 SPOR ALANLARI 00-300 Tad 200300 250-500, ‘Futbol Alan 100-200 ‘SINEMA SALONART Tenis Kara 350.300 Ging ve Bie Sag Ver Paten Saar 0:80 Salon iS AVDINEATMA Fuaye a Yeas BSL Din MUZELER Belediyeler Arasi Y. Genel Ayana Ts0300 Tabiolar 200-400 Heykel ve Diger Neseler 300-300 TIVATROLAR ~ Gig, Raye, Merinen Was 0-80 ayia Bape 20-40 300-5007 Park Yollan 3.10 ner Meydanlar 15.30 30. Gingler 200 Tren Isc Meyda Ribu (50-300 400-100 7 ‘GARATLAR ise Yaitlama 150-300 "Yrkams 250-500 Park Yer 50-1007 ‘Sergi Oss 00-500] Kangtma Ambala, Sito temnclig Mamat Konicola Genel Apna ienk AimyOS nace Tip ‘ydintatmaaTipt |—__Temmlglenme Sdrest nate Ti | Ayatiatny Toph |p yg etme surest] xirenme Darunve_| > Ar Kirin Direkt ss : Normal Kirleame ees 23 =| “Cakirtenme 140 7 fz Kirlnime 33 Yar Direkt 130 2 ‘Normal Kirlenme 5 7 : 5 ‘CokKirienme | g 35) 10 : ‘Ar Kitlenme 5 Kank as | 80 . Normal Kirlenme 2 ~ | | Gok Kirlenme a 735 : ‘Ae Klenme Yan Endirekt U5 2 Normal Kilenme po ° : Coke Kirleame 135 : "Az Kirlenme Enuireke 55 : Normal Kilenme - : (Cok Kirleame 5 ‘Az Kirlenme Direkt 40 1,90 Normal Kirlenme 2 - U5, 310 ok Kirlenme = 135 “Az Kirlenme 3 Yan Direkt 206 Normal Kirlenme = = Gok Kirleame 3 18 ‘Az Kilenme 3 Kangik 250 Normal Kirlenme = _ 2 Gok Kirlenme ? ~~ Az Kirlenme Endivekt 7 7 Normal Kirleame (Gok Kirlenme Tablo 4.4. Kirlenme Faktirii (d) Tamba | Gicd ] TkAke J] [tampa | Gace _ Tyik Ak Adi vay | TPE (Limes) ‘Adi (Watt) Ti (Limes) 1s] 120 10 TIKAPTO 140 25] 230 Halojen [20 TIKAP 20/12 350 x) 430 Kapsiil 20. HKAP 20/20 340 Normal 60 Akkor 730, Ampiiller 50. HKAP 50 300, Ampiller [75] Falamanh [960 100 THKAP 100) 2500 Too 1380 100 | “HAL-A 10080M_| 1600 150] 2200 ais 150 | HAL-A 150oM | 2550, 200 3150 sales [co | HAL-a 60 D0 0 Fauna 1200 100 | HAL-A 100 UZ [1500 ee 400 ____ [Fso Pata 15002 [2500 2100 100 1650, HET 17000 150, 2700 HPT | 30500 ovine 2 3520 Metal — [ HPT ‘31000 me 300 5600 Hiatde[ rapt —[ 89000} 82 [500 know 9500 Ampal [ MHNTD | 5500 " 7330 16900 MHN-TD_ 12000 | 1000 24200 20500 1500 36300 ‘SON 5600 20 TATREF 6653.0 ‘00 SON 14500 Halojen [50 | HAIREF 6659.4 | 1600 ‘SON 27000 Reflektér [20 | HAIREF 6644 K | 3800 Sodyum | SON] 48000 Ampatler [so] —HAIREF 6650.K | 6000 Buhl, SON 000 30__|_HAIREF 6685 K | 8800 Ampalier [150 ‘SONT 75000 125 HPL-COM 6700 250__|SON-T__| 28000 cna [250 HPL-COM 14200, 400 | SON-T | ~ 4000 Bahar [7400 HPL-COM 24200 i000 | son-t | 130000} |} Amputter [—i60. ML 3150 250 ML, $500 Tablo 4.5. Philips marka lambalarm giig ve istk akslart etepe " er sca] [tan | coe mm | eek MW (Watt) [Ldmen) Adi att) » a i" 15 A A. Flamanl 2 0 . — 70 TU/7090/T 10/27 ef 3 2 wo | “tu tsoioow0 we |e |X ramen din TP scam | 280 ‘tu2sat¥0 pram | at | Raman faa |] ant? | foo} cu doorrao | tanta’ | 58 | Amant] 900. |] Fctmitar | toro | uu rao 070 | rstonssan| mn | 30 ye | Wy 3s0K0 Atom | 3180 so | tusonse | | Attama —| aso) wiTuy i ‘Swak Beyaz 1225, ee Pr M47 UV | Swak Beyar 1780 one 50 MT74UV | | Sveak Beyar 3050 Ampuller_ | 100 M74 UV Ginn | 380 tt] “BEA Bow Ts Ginine | 2100 IS | tata Bom Toe Kirmia | 60 Shige 60. Hal-A Diz haan 800 150, Hal-A Diz 2000 100 Kila 1300 150 ea 300 200 ee | 20 PP conn | 500 x | és0_]]} ssijn | 500 er TH 19.000 Ampuller 750 Ka io | Maipacorn | 32000 1000 ka Meat tinie| 1000 | mstD oon | komme 1500 es mut | 2000 | emp 2000200 | ‘70000 om ce__| | 250 MVR 2S0/VB UIR | 20.500 T El. Biax 7 {ia _|aivetorvete | So is | imi gy | ‘Kompakt | 20 het 1200 128) | Hpt - Balastly 0300, Fldoresam 3B 1600 mir’ | ied | betas | Stoo] PS | 16) ge ARMED) St S| sites | tt | Ge zl Bix Sa L | J L Ge Blok Bix SA Tablo 4.6. GE Lighting marka lambatarin yin ve wik aktlars Ba NT WEE TAVAN 030 0,50 [050 DUVAR 0.50 030 | 050 030 | 0,10 | 0,30 ‘ZEMIN 0,30 | 0,10 | 0,30 | 0,10 | 0,30 | 0.10 | 0,30 | 010 | 0,10 | 0,10 ‘Oda Endekst ~ k ab ODA VERIMI (1) ] hfa+b) | 0,60 0.24 | 0.23 | 0.18 0,20 | 0,19 [0.15 O12 [0.15 0,80 0,31 | 0,29 | 0,24 0,25 | 0,24 | 0.20 0,17 1,00, 0,36 | 0,33 0,29 | 0.28 | 0,24 0,20 | 125 O41 [0.38 | 0,34 0,33 [0.31 | 0,28 0.24 1,50 0.45 038 [0.36 | 0.34 [032 0.26 2,00 0,51 | 0.46 | 0,45 41 [038 [037 0,30 2,50 0,56 | 0.49 | 0.50 0.45 [0.41 [041 0.34 3,00 059 | 0,52 [0,54 0.47 [0,43 [0,43 0336 400 | 0,63 | 0.55 | 058 0,50 | 0,46 [0.47 039 | 00 0,66 | 0,57 | 0,62 0.53 | 0.48 | 0,50 0.40 ‘or Her bir armalire ait verim abou farKidh Tablo 4.7 Ode avdintarma verimsd= 1,25 Yerilenter a= 8,2 Metre b= 10 Metre H=3 Metre Tavan 0,80 Agik || Duvar 0,50 hafif koyu Zemin 0,10 koyu 00 Litx 2350 Limen Bee armatilr tipi bant tipi olacak a metre ve yilksekli esisin kirl fa 0,10 koyudur. Buiro aydinty teyt Eos k diizeyi h= H-h= 3-0,30= 2,7 Metre (tablo 4.2'den) pe 8.2.10 h(a+b) 2,17(8,2+10) ‘Yukaridaki tablodan =1,67 k=1,67 karsilig Aydinlatilacak alan $=a.b= 8,2.10=82 m* Lamba sayisi = VERiM YONT ; Metre cinsinden karesel bir bélgenin uzunlugu 2 Igik kaynaginin galigma blgesine uzakcgi (Metre) | Tavanin galisma yiizeyine yiksckligi (Metre) ‘A. Tavan beyaz (Ps = % 75) ve duvarlar oldukga beyaz (Pr= % 50) q 122024 Sd _ 50 Gerekli 11k akis: ¢ = ——— 2 2350 ‘Gi 3 metre olan bir bironun (Muhasebe Odast) aydinlatn,) | ea rl 1,25 dir. Tavan 0,80 agik, duvar 0,50 hafif koyu Ve emg 10 Lx tir (En Az Aydinlik Dizeyleri tablosu) Kullanilacg| 36/84 W'lk fldoresan lamba kullanilacaktr. Flldoresan lamby y=0,42 bulunur, 500.82.125 = 122024 Liimen | 2. Armattir sayist 2 = 2 = 26 Adet armatiir kullanilmalidir. ant eww 15: Tavan oldukga beyaz (P+= % 50) ve duvarlar koyu (Pp = % 30) Kamtatwe | , Direkt] YarDirekt | Karma | Yani Endirekt Endirekt sie Aydinlatma | Aydintatma | Aydinlatma | Aydinlatma | Aydinlatma a” nan=%75_|nse=%80 | mgu=%80_| _ nan 280 OdaEndeksi | _n | % | n | % | n | % | n | % alhy- 7 A Td Blo] 9)|s | i2t7 {un 6 ; wo [13 | 7 | 16 | 10 [1s [8 1 1 | 471 10. at fos | 9s ae 5 is 15_{| 27 [17 | 25 | 16 [36 [29 32_[ 21 | 29 [19° [40 [33 35_| 24 | 32 | 22 [a 26 | 35 [| 24 47 Ee30 39 28 a 42_| 30 +33 46 | 34 élfas) aydintauilacakur, | Kenar uzunluklan 5 metre tavan yiikseklig: 3 metre olan bir oturma od hasan arte Aydinlatma araci olarak yari endirekt aydinlatma saglayan 32 watt ie ae ] Kullamlacakur Tavan ve duvar beyaz-renktedir Kullanitacak ayinlatma arae1 sayisin1 bule uz B= 100 Lax C= 0,40 Metre 32 Watt simit fliioresan limba tablo 6’den, = 1780 liimen S=AB=5.5= 25m’ ho =h-(1+C)= 3-1 +0.4)= 3 1.4 = 1,6 metre a - 3.125 olduguna gore h, Tablo 6den (Oda oranlanna gore aydinlatma verimlert) oda orani 3.125 vam karsihigy olmadigh yen oranty kurulursa. Oda orani 3 igin verim % 35 tse da oram 3,125 tcin verim nay olur Da = ES _ 100.25 Aydinlatma aract says 4 adet kullantlacakur SONS A Een Oe Bu gizelgede aydinlatma tirleri, Bu hesaplama yénteminde asagidaki gizelgeden yararlanilir aydinlatma araci verimleri, duvar ve tavan renklerine gére yansima katsayilan. alamin genisligi ve uzunlugundan faydalamiarak hesaplama yapilir Aydiniatma verimi bulunurken, G: Alanin genisligi (Metre) hh Igtk kaynagy ile galigma yiizey! arasindaki mesafe (Metre hhy: Cahigma yiizeyi ile tavan arasindaki mesafe (Metre) ile oda orantan bulunur Aydinlatitacak alan kare veya kareye yakin tse oda orani Oda oram = G/ hy, veya Oda oram = G/ hy formild tle bulunur Buna genislige gore aydintatma verimi deni (n,,) Aydinlatlacak alan dikddrigen ise oda’ ran. Oda oram = U/ bh, veya Oda ora U?h, tormuld tle bulunur PareBuna uzunluga gore aydinlatma verimi denit (no), Aydinlatma verimi Tav=n6+ 1/3. (une) e+ 1/3. QU He) Toplam isik akisi; 4) Rare Aydiatatma, Tl L sil Nil Wi 4 0,80 0,70, yanstrma [10 [0.25 | 1.0 | 017 [1.0 | 016 020 | 0.6 | 0.14 [0.6 xarsavist [75"[-036 o2s_[ns [02s 029-[ 10-021 _| 10 mee 25 [ose 25 [032 0.40 [-15 [027 pearsaa [40-051 a0 |-039 O49 [25 | 035 ‘Ona rck [30-08 %o [oso [Ro [ 02 [ 5.0] vse | 50 0.18 10 | 009 | 10 [011 [06 | 007 | 06 0530) 15 [O15 09 [10 [013 [10 0,40. 22 oe [15 | 017 [15 0.87 4.0 | 0.29) 0336 [2,5 | 024 [2.5 0.54 80 [037 [a0 | 047 [5,0 | 033 [50 Ls L : 2 4 : 3 Tablo 4.9. Oda oranlarina gdre aydilaima verimleri ORNEK Genigligi 5,50 metre, uzunlugu 6,00 metre olan oturma odasinm tavan yaksekligi 3,00 metredir. Tavan orta agik ve duvarlar %30 koyu renktedir, Yar endirekt aydinlatma tird kullanilacaktir, Aydinlatna} armatiira olarak 100 watt akkor flamanhi armatir kullaniimasi diisiniliirse (Enkandesan), sayisin bulunuz. ¢éziM Tablo 3° den (Kullanim Alanlant Aydinlik Diizeyleri) oturma odast ortalama aydinhk dizeyi B= 100 liix alinur. © = 1350 limen bulunur, Kordon uzunlugu tablo 2° den (Blro Okul ve Konutlarda Kullantlan Aydinlatma Araglarinm Kordot Uzunlugu); © = 0,40 metre Oda oram hy = h-(I+e) = 3 ~ (140,40) 1,6 metre Git 00 / 3,125 bulunur. BOLOM 04, Aydintatma Youremleri ve Hesaplamalar‘Aydinlatma verimi tablo 9°den (Oda Oranlarina Gére Aydinlatma Verimleri) oda orant 3,1 ortaagik ve duvarlar %30 koyu ise aydinlatma verimi; 26 bulunur. Toplam istk aki ©, =E.S/ may = 100 .5,5 6 / 0,26 = 12692 Limen Aydinlatma araci sayist; 100 W akkor flamanh lamba sik akist 1350 liimen verildigine gore (Tablo 6, Lambalarin Verdikleri Isik Akilart ile ilgili Tablo GE marka.) n= @y/ @,,= 12692 / 1350 =9,4 = 10 adet kullaniimalidr. ORNEK Uzunlugu 15 metre, genisligi 10 metre tavan yliksekligi 4 metre olan bir bekleme salonunun aydintatiimasi yaptlacaktir. Yari direkt aydinlatma saglayan armatiir kullanilacaktir. Tavan ve davarlar beyaz renktedir. 2x36 W flioresan armatiirii (GE marka, sicak beyaz fliloresan ampul) ile aydinlatma saglanacaktir. Kullamlacak armattir sayisim: tespit ediniz. Armatiirlerin tavan yerlestirme seklini siziniz ¢0z0M Bekleme salonu igin aydinhk dilzeyi, tablo 3°den 3= 150 Lux Kordon uzunlugu, tablo 2den C= 0,6 metre Aydinlatilacak alan, S= 15.10= 150 m* Flioresan Jamba istk akist tablo 6°dan ©,= 3050 liimen hy =h-(1+C)=4-(140,6)=2,4 metre oda endeksi, 10417 tablo3'denn, = 0.43 i .25 tablo6'den 7, = 0,56 24 Aydinlatma verimi, 1 Mav = Ne +5-(y ~ Na) = 043+ Aydinlatma aract sayist, 6 adet kullanitmast yerekir. Cankd her armatirde 2 adet lamba kullanilacagindan simetrinin saglanmast igin 16 adet tama ‘kullaniimasi uygun olur. | 1 Her armattirde 2 adet lamba olacagindan 2 =8 adet armatiir kullanilacakur. eeeir. =< a_5s a@=5 metredit. >= >= 2,5. metredir. ar HoH WY a | T Salon uzunlugu 15 metre ise, armattlr | | uzuntuklar toplam 3x1,25=3,75m. 1 || ® — Uzuntukta artan bostuk ise 15-3,75=11,25 m, 2 re t geuosm 4 2.75 1,250, a2 4 2 2 YONTEM IV - KUL NEY. WANMA GARPANI TABLOLARY we nS EO ADD eee LS ca Kullanma garpantan tablolan, ortalama aydinhk dlizeylerine ulasmak igin aydinlatslacak ortamdy J gerekli olan armatiir sayisimin hesaplanmasinda kullanihir. Armatirin 1sik dagslimina, yzeyleny | yansima katsayilarina, armatirin geri verimine ve oda biyiiklUgiyle orantut K indeksine Dbaghdrr. Bu hesaplama yonteminde aydinlatma armattird saytsina ulaymak igin 7 basamak vardtr 1, Aydiniatma armatiiri ile galisma bélgesi arasindaki uzunluk, h=h—(y+h,) H_ ; Anmatir ile galisma bélgesi arasindaki mesafe (metre), hy; Zemin ile tavan arasindaki mesafe (metre), ‘aisma bélgesi ile zemin arasindaki mesafe, ortalama 0,80-0,85 m alinir. Ancak bos alanlarda sifir kabul edilir. hy ; Kordon uzunlugu (Ask1) (Metre) A. ; Oda genisligi (m?) B_ ; Oda uzunlugu (Metre) AB (A+ B).H 3. Kullanma Carpamy; (n) Kullantlacak armatdriin teknik verilerinden tavan-duvar-zemin yansitma katsaylarinin bulundugu sit ile K degerinin bulundugu situnun kesistigi degerdir. Agagidaki tabloda yazeylerin renklerine gi | yansttma katsayilari verilmistir. arsine Kasay Yarey Rei Beyar renkli yizeyler ‘yuzeyler TTT eee4, Gerekli Toplam Isik Akist () ©; Gerekli olan toplam 11k akist (limen) B, ; Ortalama aydinhik diizeyi (Lix) S_ ; Aydinlauilacak ortamin alani (S=Boy X Genislik) m_; Kirlenme faktr (Genellikle 0,8 alimr, Gok kirli ortamlarda 0,70/0,60 alinir) 1); Kullanma garpant $. Aydinlatma Armatiirii Saysst N_ ; Armatiir sayist ©; ; Aydinlatilacak ortam igin gerekli 1stk akisi (Liimen), ©, ; Kullanslacak kambanin 1sik akist (Limen), (Limba teknik verilerinden yararlanlacaktir.) Z_; Acmatiirde bulunan limba sayisi. 6. Kullanilacak Armatiir Sayisimin Toplam Aydinhk Diizeyi NZ ,.nm Ss 7. Armatiirlerin Tavana Yerlestirilmesi E; Ortalama aydinik diizeyi (Liix) A A "Fn, 2m, ny ;Oda genisliginde yerlestirilen armatir sayist ny ; Oda boyunca yerlestirilen armatir sayist 0.75 | 125 ]45[2 [25,3] 4 [5 NA [59 | 61 | 63 | 60 | 68 | 09 | 70 [7 NA | 56 | 58 | 61 | 64 | 66 | 67 | 69 | 10 NA | 54 [56 | 59 | 62 | 64 | 66 | 68 | 69 NA | 58 | 60 | 62 | 64 | 66 | 67 | 68 | 69 NA | 55 | 58 | 60 | 62 | 64 | 65 | 67 | 68 NA | 53 | 56 | 58 | 61 | 63 | 64 | 66 | 67 NA | 57 |59 | 60 | 63 | 64 | 65 | 66 | 66 NA [55 | 57 | 's8 | 61 | 63 | 63 | 65 | 66 | Na | 53 | 55_['s7 [60 | 61 | 62 | 64 | 65 Na | 52 | sa [ss [58 [59 | 60 | 61 | 62 Koullanilan Lamba 2 Adet 36 watt fMloresan lamba. Limba igik akist 2633506700 Lumen. ‘Armatiir Verimi : 0,65 Tablo 4.10. ALL 236 A Armatiir teknik verileri (Firmalara gore degisir.) ORNEK Genisligi 8 metre, uzunlugu 10 metre ve yilksckligi 3,8 metre olan bir ofisin aydinlatilmast yapilacaktir. Aydinlatma armatiiri olarak tavana gémme armatiir kullanilacaktir, Armattirde 2x36 watt fldoresan limba kullanimistir. Lamba kodu ALL 236 A’dir. Bu armatirle 500 liks aydilik ieee eedazeyinde aydinhik saglanac -Ortamin tavan s aktur. O} eri renktedir. Gerekli armatir saytsini bulunuz y e beyaz, duvarlar sampanya renginde, zemin ise aq) armatirlerin tavana yerlesim geklini giziniz. 3A=8 metre 5 B= 10 metre ise, S=A.B=8.10=80m Oda yiksekligi hy =3,8 metre =e ‘alisma diizlemi ya i ; Sai be jemi yksekligi hy = 0,8 metre (Ortalama alinan degerdir:) 1) uzunlugu hy = 0 metre, (Tavana gémme oldugundan.) Ortalama aydinlik dizeyi BE, = 500 Laks Kirlenme faktori m=08 Lamba isik akist oy 3350 liimen (lamba teknik verisinden) || Armatiirdeki limba sayis1. = 2 adet Bu verilere gére hesaplama islemini yedi asamada gergeklestirelim. 1, Aydinlatma armatiirii ile gahsma bélgesi arasindaki uzunluk, H =h,—(h, +h,) =3,8-(08+0)=3 metre 2. K endeksi AB __ 8.10 (A+B)H (8+10)3 = 148215 3. Kullanma Carpam || Armatiir teknik verisinden faydalanarak tavan-duvar-zemin katsayilanimin bulundugu satir yani; Tavan beyaz renkli oldugundan yansitma katsayis) 0,70 Duvar (sampanya renkte) agik renkli oldugundan 0,50 Zemin (acik gri) orta koyulukta yiizey oldugundan —_ 0,20, bulunur. Buna gore 0,70-0,50-0,20 degerli satir ile K indeksinin 1,5 olan situnun kesistigi deger kullann ‘arpa olan, 710,63 bulunur. _500,(8.10) 0,8.0,63 79365 limen 79365 350.2 =11,8=12 adet kullamImahdtr. asimin Toplam Aydinlik Diizeyi N.ZQ ym _ 12.2,3350,0,63.0,8 Ss 8.10 | CORR nn eee 4 506 liksAf 2.na = 8/23 = 1,33 m, B/2nb= 10/2.4= 1,25 m. LARI TABLOS Aydinlatma projeleri hazirlanirken bitin kullanim alanlarinin aydinlatma hesaplan gikartilip bir tablo } halinde hazirlanmast gerckir. Bu tabloda kullanim alant adr, Olgilleri, yansima katsayist, verimi 11k akisi y.s. gibi kullanum alant ile ilgili tum bilgiler yazilir. AYDINLATMA HESAPLARI CIZELGESL Aydinlattacak ortam kare is Aydinlalacak orm dikddri mune 10-6) Tan Hesabs Yapan 23 | a 5 w | sa | sw 06s 23 | 78° | 7700 | 1 Tablo 4.11. Aydinlatma hesoplari tablosu( Ornek) AYDINLATMA HESABIL asa] | “| oyu Tsk ‘eviye mt Akast © 010 30 ro 4485) as 0.10 30 & [100] w | 1380 [as 86 0410 [30 Tr 4504 ag ‘a0 | 0 100 1380 427 BI [oo 2100 1370 Tae a0 30 499 h | E | Aematir | AT Grk.Aya mt jan] tipi 144 0.10 | 20 490 23 0.10 | 2.05 2100 1a 0.10 [208 30 20 it 10 [20s 0 0 Tablo 4.12. Aydinlatma hesaptars tablosu (Ornek) Peef itctkenin uzunluguna, kesitine, kullanitan ham madd || dasimleri meydana gelmektedir. Yapist ve cins' ‘i Ozellikle clekiik t i diigiimt olusur. Ozellikle elektrik tesislerinde kullanilan iletkenlerin i¢ direnclerinin sifir old varsaymak veya dikkate almamak miimkiin degildi pe “ ine Ore erlerinde belirli oranda bir yo olursa olsun her iletkenin mutlaka tizerinde yer) i i Elektrik Ig Tesisleri Yénetmeliginin 57. (a.3) maddesine wore, 1. Ig tesis hatlarinda yizde gerilim ddistimi, yapy baglant kutusu ile tiiketim araglan arasinda; Aydinlatma ve priz devrelerinde % AS Motor devreleri igi % 3%ii_gegmemelidir. fo ‘mel 2. Yapinm yada yapi kiimesini in beslenmesi r janiimissa, bu transforma gikis uglan ile yapr baglant kut esi igin bir transformatér kullaniimis iy ust arasindaki gerilim digiimil %5°i geememelidir. 3. Elektrik ig tesislerinde gerilim diisiimlerinin hesaplanmasinda asagidaki formiiller kullantlabili * Bir fazh alternatif akim tesisterinde; Akam biliniyorsa e=(2.L.1.cosp)/ (k. 8) S.U) Ya da yiizde gerilim diisiimii olarak %e=(2.100.L.N)/(k-S.U?) Gii¢ biliniyorsa e=(2.L.N)/(k © Ug fazh dengeli yiiklii alternatif akim tesislerinde; Akim biliniyorsa (1,73 . L.1. cos ) / (k. S) Giig biliniyorsa e=(L.N)/(k.s.U) Ya da yiizde gerilim dtisiimti olarak % e=(100.L.N)/(k.S.U’) e 5 Gerilim duistima (Volt) L _—_; Hat uzunlugu (Metre) I ; Akim siddeti (Amper) Us Isletme gerilimi (Volt) dg fazh sebekelerde fazlar arasi gerilim kullanilacaktir. Cos@ ; Glig katsayisi (Dogru akimda ve omik yiiklenmede cosp=1 alinur.) Nj Gilg (Watt) N yerine P kullamilabili. k ; Ozgill iletkenlik katsayisi (m / ohm , mm’). Bakir igin k = 56 m/ ohm . mm? alin. s s lletken kesiti (mm?) ‘Aydinlatma ve priz devrelerinde gerilim diigiimi; isletme geriliminin (Faz-Nétiir 220 Volt) % 15) olduguna gore en bilytik degeri, U.e/100=220. 1,5 / 100 = 3,3 Volt olur. u Motor devrelerinde gerilim diisiima; igletme geriliminin (Fazlar Arast 380 Volt) % 3° olduguna gt en biyiik degeri, U.e/ 100 =380.3/ 100 = 11,4 Volt olur. UA Sn MLE ME ce cme ceeot. BIR FAZLL ALTERNATIF KIM TESISLERINDE GERILIM eR Re ORG TON ORNEK /Alternatif akumla galisan 2,200 wattlik bir fazit alicinin enerji baglanti noktasina uzaklhgi 50 metredir, Enerji hattinn iletken Kesiti 6 mm” segilmistir. Gerilim dasaminan ishetme geriliminin % 1,5°inden } ava olmamas| istenildigine gore secilen iletken kesitinin uygunlugunu belirleyiniz. 1=2200 Watt L=50 Met / 2 cat = ZEN _ 2:50-2200 _ 9 97 voit 3,3 volt kSU — 56.6,220 Gerilim diigiimii 3,3 volttan kiigik oldugundan segilen kesit uygundur. Gerilim diisiima %e olarak bulunursa; oom Z1OOLN _ 2.100.50.2200 _ 135 <1 oldugundan seilen kes uygundur KSI ORNEK ‘Sekilde ayn: hattan beslenen ve ayni kesitli bir linyenin alici gigleri ve baglanti noktalart arasindaki uwakhklani verilmistir. Kesit A noktasi ile E noktast arasinda 6 mm® segilmistir. Isletme gerilimi 220} Volt olup gerilim diisiimtiniin % 1,5°i gecmesine miisaade edilmedigine gore segilen kesitin uygunlugunu kontrol ediniz A 85.7000 = 0,95 Volt 25.2500 _ 934 Voy KSU 536.6.220 U SU yg +U ge +U cy +U pp = 0,92 + 0,94 + 0,36 + 0,33 = 2,55 Volt .3"ten oldugundan segilen kesit uygundur, Gerilim diistimti % e olarak bulunursa, 2.100.(L,.N, + Ly.Ny +Ly.Ny+LyN) _ kSU - 2.100.(4.8500 + 5.7000 + 3.4500 + 5.2500) 56.6.220° %e=1,1<1,5 oldugundan segilen kesit uygundur. ORNEK Sekilde bir tesisatin baglant: noktalan arasndaki iletken kesitleri, uzunluklant ve alte gil ll verilmistir. Isletme gerilimi 220 volt (A.A) olup gerilim disiimi igletme_geriliminin % 194] gecmesine misaade edilmedigine gire segilen kesitin uygunlugunu kontrol ediniz. A 8 CG D Nes kW | a . 7s ttt) Ho Fey bly +2+1,5=6,5kV N, =2+1,5=3,5kW N,=1,5 0 Un= ee, 500 QLyNy _ ‘ kS,U kS,U =1,23 Volt =0,71Volt =117 Volt U =U yy #U ge +U cy = 123+ 0,714 117 = 3,11 Volt <3,3 oldugundan kesit uygundur. ] Gerilim digiimii % ¢ olarak bulunursa, 56.220 6 4 25 N, N, 7 Ly 2.100. 7.6500 £ 1500, Era PaUG FAZLI ALTERNATIF AKIM TESISLERINDE DUSUMD ve KES ABL KONTROLU GERILIM N=5kW N=6KW N=7kW Is dalart arasindaki ekilde aynt hattan beslenen ve aynt kesitli bir linyenin alict giigleri ve 11 noktalart arasind ? g Se stir. Isletme ikliklari verilmistir. Kesit A noktast ile D noktast arasinda 3x4 mm” kesitinde ili r ish i fazlar arasi 380 volt olup, gerilim diisiimi % 3°U gegmesine miisaade edilmedigine gore ilen kesitin uygunlugunu kontrol ediniz. (Gtig katsayist cosp=0,8 alinacaktir,) - Ye _ 3803 }| Gerilim distima, w,,, = 2 = 38°. ss —r = 11,4 Volt (maximum) 100 100 =5+6+7=18kW 6+7=13kW = 180001 = 130001 _4).N, _ 5.18000 Ds Ny _ 7.13000 |», _ Ly.N; _ 9.7000 ~ ksU — 36.4.380 «ksU 564.380 “ks $6.4.380 =1,069 7 =0,74V =U yy tU ge +U cp = 1,057 + 1,069 + 0,74 = 2,86 < 11) ‘= oldugundan secilen iletken kesiti uygundur. Gerilim diisima %e olarak bulunursa, —100.(L).N, +Ly.Np +L5.Ns) _ 100.(5.18000 + 7.13000 + 9.7000) ) = 0,754 < kSU* 56.4.380° oldugundan segilen kesiti uygundur. we Elektrik ig Tesisleri qénetmeliginin cizelge Sden iletkenlerin tasiyabilecekleri yiik akimlant| incelendiginde, igletmenin toplam uct | N;=18000 Wattir Buna gore sebekenin akimi, 800 Rath ifhconprsn Pat 19 ayy ampere ¥3U.cosp V3.380.0.8 Tablo 11, 2. grupta kesit 3x4 mm’ igin yiik akin 46 A'dir. Dolayistyla 34.1846 Amper old g26re sogilen kesit uygundur. Pee eesekilde baglant “i Seklide baplants noktalar arasndaki idetken Kesiti waunluklart ve ali gagleri verilmistir. Isl, orl fvzlar arays 30 V ia olup, gerilim diydmonun % 3°0 gegmesine mUsaade edilmedigine gy, negilen kevitin uyguntugunu kontrol ediniz } i } GOZUM Ue 380.3 crilimn dogma, 1, loo 100 11,4. Volttan kigik olmast gerekir. N, 1005475 22kW N, =5+7=12kW N, = 7kW 10.12000 _ 1,.N, 6.22000 =1,4097 1,033 Dine " kSU 566.380 " 56.4.380 LN 5.7000 y Ny 15.7000 a 1973 ASU 56,2,5.380 U =U yy + Ue + Ucy = 1,033 + 1,409 + 1,973 U © 4,415 <11,4 oldugundan segilen iletken kesiti uygundur. Gerilim disiimii % e olarak bulunursa, | | 100 56,380" ge = 100 [basM y bo.W KW? S, 6.22000 , 10.12000 + 15.7000 6 4 2,5 %e = 1,162 <3 oldugundan segilen kesit uygundur. Flekirik Ig ‘Tesisat Y&netmeligi'nin tablo 2.2’den iletkenlerin tastyabilecekleri yk akimlan 6mm’ kesit igin 47 Amper incelendiginde, = 4mm’ kesit 36 Amper S, = 2,5 mm? kesit igin 27 Amper, akim tasryabilmektedir. Buna gore; d 22000 4, Ni. 22000 __41.7.4.<47 Amperden, V3U.cosp 3,380.08 N. 1200 1 200 22,7 A <36 Amperden, v3.U.cosp — V3.380.08 " Ny 7000 13.3.4 <27 Amperden, V3U.cosp — V3.380.0.8 oldujtundan segiten kesitler uygundur. TR eee- AYDINLATMA TESISLERINDE UG FAZLI BESLEMENIN Teknolojinin gelismesine engel olmak mimkiin degildir. Gelismeyle birlikte insan ihtiyaglarinm sinirlarint daraltmak giderek zorlasmaktadir, Teknolojinin gelismesi beraberinde yeni trlinleri getirmekte ve insanoglunun kullanmakta oldugu araglar artmaktadir, Her gegen gin yasadigimiz toplumda elektrikle galisan cihazlarin sayisi ve kullanim alam geniglemektedir. Elektrik Ig Tesisat Yénetmeligi'nin 22. maddesinde talep giicii 5 kW tizerindeki beslemelerde Ug fazlt sistem kullanitmast zoruntu kilinmustir | iletken | Sistemin giicti bliylrse devreden gekilen akim da artacaktir. Bu sebeple tek fazla beslenirse iletken agin akimdan dolayt isinacaktir. Bunu énlemek igin iletken kesitinin artiriImast gerekir. Dolaytstyla maliyet artar. Isgilik zorlasir. Kullaniima zorlugu olusur. Sebekelerde olusabilecek bu sorunlart ortadan kaldirmak igin yiikiin ig faza esit dagitilarak, dengeli bir besleme yapilmast salanmalidir, ORNEK 10 kW gictndeki bir sistemin bir fazli ve tig fazlt beslenmeleri arasindaki %e gerilim distimlerini inceleyiniz. ¢6ztUM iletken kesitleri, baglant: noktalarna uzakliklani ve sistem 6zelliklerinin ayn: oldugu bir tesisat ele alalim, Bir fazh beslemede gerilim diisiimil; (Up=220 volt, faz-nétr arasi gerilimi) 2.100.L.N KSU,," % ee = Ug fazh beslemede gerilim diisiimii; (UUp=380 volt, faz-faz arasi gerilimi) Birbirlerine oranlama yaptlirsa; KSUie _ 202, 100.L.N KSUy,° % ep =% Cp 6 Anlasilacag tizere bir fazl besleme ile tig fazli besleme arasindaki gerilim diistimti 6 kat farklidur ‘Ayni durum kesit Slgdlerine de yanstya Bu hesaplamaya gire dg fazlt beslemenin en bityitk | avantajt ekonomik olmasi ve sebeke jenerat6rii tly fazlt oldugu igin fazlardaki yk dagihminun dengeli bir sekilde yaprlabilmesidir.10 BOLUM DIS AYDINLATMA DIS AYDINLATMADA KULLANILAN ARMATURLER DIS AYDINLATMA SEMBOLLERI SPOR ALANLARI, PARK, BAHCE, ANIT ve MIMARI OZELLIGI OLAN BINALARIN AYDINLATILMASINA AIT PROJELERIN INCELENMESI ve Cizimi KUCUK BIR YORENIN, SOKAGININ AYDINLATMA PROJELER) INCELENMESI ELEKTRIK PiYASASI DAGITIM YONETMELIGI ILGILi MADDELE NIN TOL a Dis aydiniatmanin alaniari syle siralanabi * Oto yollan, ana caddeler, tali yollar, meydan, gar, htm ve kavsaklarin aydinlatilmasi, * Tanel, képrii ve gecitlerin aydinlatilmast, + Endistriyel gevre ve agik hava depolarinin aydinlatilmasi, Park, oto park, ylirdyds ve kosu parkurlan, bahge, havuz ve alts-veris caddelerinin aydinlatilmas1, * Reklam panolannin aydinlatilmasi, * Spor tesisleri ve stadyumlanin aydinlatiImast, * Tarihi ve mimari yapilanin aydinlatilmast vb. Yukandaki konulan kapsami altima alan aydinlatmaya diy aydintatma denis. ig aydinatmeda hesaplama yapiirken tavan ve duvarlar dikkate alimyordu. Dis aydinlatmada tavan ve duvar olmadigindan aydinlatma tekniginde bilyak farklar vardir Dis aydinlatmada, yansitma katsayist aydinlatma hesaplarna katilmaz, Dig aydinlatma armatirleri ‘sift alt yart uzaya yayarlar. 1.2. DIS AYDINLATMA ARMATURLERI Dis aydinlatmada kullanilan armatir cesitleri sik dagshim eZrisi bakimindan sunlardir: 1.Igik dagilim effrisi dar olan armatiirler 2.igtk dagilim egisi orta dar olan armatirler 3.1g1k dagslim egrisi geniy olan armatiirler ‘Allsik dagilim eBrisi orta genis olan armatirler 1. fytk Dagibm Egrisi DAR Olan Armatiirler ig yOzeyleri aynali veya aliminyum reflektérli olan bu armatiirler direk yilksekligi biiyk, direkler rast uzakligi Kigdk olan (yol ve demiryolu gibi) yerlerde kullamlirlar. Bu tip armatirlerde yatay aydinlatma kuvvetli, diyey aydinlatma zayif olur, Aydinhgin dizgdnliga orta seviyede olup kamayma ‘yapenaz. Ayagida ilgili sekiller goralmektcdir2. 191k Dagilim Egrisi ORTA DAR Olan Armatiirler Gzellikle ig ylizeyleri emaye kaph olan bu armattirler, Mamba yilkwckligi orta ve Kimbalar arasy uzakligan fazla oldugu (Sabrika koridorlan gibi) yerlerde kullanihirlar. Yatay ve diyey aydinlatmasy ile aydinlatma dizgdnlago iyidir 3. Ink Dagslun Egrisi GENIS Olan Armatirler Bu armatiirlerde 1yik dagilim egrisi genistir. Bundan dolayt iyif1 yanlara dogra yayarlar. fu tip armatirlerde Kimba yksekligi orta, lambalar arast wzaklik bllytk olabilir. Yol, meydan ve kavyak aydinlatmalarinda gok kullanihirlar. Yatay ve diyey aydinbatma dunlatma ditzglinlugt iyidir Dur Orta dew Orta gents Sekit 10.1. Iyik dagilim egrisi dar, orta dar, geniy ve ota geniy olan armatirler 4. Igik Dagiim Egrisi ORTA GENiS Olan Armatiirler Bu armatiirler opal camdan yapsimis silindirik yekildedir. Bu tip armatirlerde; limba yaksckligi kigitk ve lambalar arast uzaklik orta alinir, Fabrika, park ve pazaryeri gibi yerlerin aydinlaulmasinda kullanthrlar. Yatay ve diiyey aydinlatma ve aydinlatma dizelinlogt iyidir. Kamasma yoktur. ‘Yukanda belirtilen armatiirler, hem akkor flamanh, hem de civa ve sodyum bubarli lambalarla birlikte kullanilirlar. Fluoresan lmbalar ise serbest dagilimlt armatirlerde kullanulir. Yol aydinlatmasinda sunlar cok énem! 1. Lamba yaksekligi 4, Lambanin gesidi 2. Lambalar arasi mesafe 8. Armatdr tipleri 3. Lambalarin yerlestirilmesekli 1. Lamba Yiiksekligi: Lamba yikksekliginin biyak alimmasi, paritinin daha iyi dagilmasina yardimet olur. Genel olarak Kimba yiiksekligi yol genisliginden biiyik olarak segilir. Trafik yogunlugu fazla olan yollar igin limba yliksekligi 10-12 m, trafik yogunlugu az olan yollar igin 6-8 m alinabilir. Armattir temizligi ve bakiminn yapilmasi dikkate alinarak limba yiksekligi belirlenmelidir. 2. Lambalar Arasi Mesafe: Lambalar arasi mesafe segiminde lamba gesidi ve armattir tipi énemli olmakla beraber, lambalar arasi mesafe 3-5.h (h = Lamba yliksekligi) alin. 3. Lambalarin Yerlestirilmesi: Trafik yogunlugu az ve yol genigligi 12 m’ den kugik olan sokaklarda yolun bir tarafina limbalarin yerlestirilmesine miisaade edilebilir. Fakat genis olan yol ve caddelerde, caddenin gidis ve gelis taraflarma lambalar konuldugu gibi caddenin ortasina da dginca ba serisi baglanabilir. Ayes Arson = YakseRIng iy Gy [Ava Uzabigy (ah) | kode Tk Akon 20-30 | 6500-10000 _| 20:30 35.30 30-40 Boldmler "30-40 10000-20000, Yol ve meydantar igin avdinlik ihtiyact4. Lambanin Cesidi: Akkor flamanti Kimbalar; 1gik akilarmin az ve mirlerinin kisa olmast nedeni ile yol aydinlatmasinda pek kullaniimamaktadir, Yo! aydinlatmasinda genellikle yaksek basinglt sodyum ‘buharlt Kimbalar, algak basingh sodyum buharh lambalar, civa buharl Limbalar, metal halide ve halojen lambalar kullanahr, 5, Armatiir Tipleriz Dis aydinlatmada genel olarak direkt aydinlatma armattirleri kullanilir, Asagica yol ve meydanlar igin aydinlik ihtiyact tablosu verilmistir. Yol aydinlatmas1 ile ilgili taysiyeler sunlardir: 1. Yol genisligi, segilen aydinlatma aract yiiksekliginin 1,2 katindan daha az ise direkler yolun bir kenarina dikilebilir. Yo genisligi, secilen aydinlatma araci yiiksekliginin 1,2 ile 1,6 katt civarinda ise direkler yolun iki yanina sasirtmah bir sekilde dikilebilir 3. Yol genisligi, segilen aydinlatma aract yiksckliginin16 ile 2,4 katt civarnda ise direkler, yolun iki tarafina kargihikh olarak dikilebilir 4. Yol kenarlarndaki aydinlatma araglari 20-30 derecelik egimle yola cevrilmeliir. 5, Dénemeclerde (virajlarda), aydinlatma araglan dnemecin dis kismina gelecek sckilde yerlestirilmelidir. 6. Cesitli yol, cadde ve meydanlarda agagidaki lambalanin kullansimast tavsiye edi: © Trafigin youn oldugu yollarda, civa buharh ve sodyum bubarl fambalar © Trafigin az oldugu yollarda, c1va buharl ve sodyum bubarh lambalar © Ana caddeterde, civa bubarls, akkor flamanls ve fliioresan ambalar © Carslarda, akkor flamanki veya fltioresan kambalar * — Sokaklarda, akkor flamanli veya flioresan lambalar © Meydanlarda, flioresan veya civa buharh Kimbalar * — Kavsaklarda, cia buharli ve sodyum buharl lambalar i Ara | Mesken’ ausar Yot Bulge | Bolge | Bilge Yo! Aydinlatma (Lux) | (uy | (Lu) Seviyesi (Lux) Groyol. A Simi : 3 royal, A Sinih 6 ‘Ana Yol, A Simi 2 8 6 [Ana Yo, A Simi 6 Tali You, A Suni 3 6 3 Tali Yo, A Smufi 4 Otoyol, Al veya BI Sinih =| 2 <——] |fOtoyol, At veya BI Simi 9 ‘Ana, Ai veya BI Sint 17 12 3 ‘Ana, Al veya BI Siifi 9 Tali, Al veya BI Sinft i 8 6 Tali, Al veya BI Sinifi 3 [Sbitize 3 6 3 Suubilize 4 Tablo 10.2. Sehir merkezi ve kentsel alarlar icin asgari Tablo 10.3. Kirsal alanlar icin asgari aydintatma degerleri aydinlatma degerleri DIS AYDINLATMA APLIKLERi Resim 10.1. Dis aysdintanna aplik resimleriesim 10.2. Dis avdinlaima projektar resimleri 1A ARMATURLERI Cin aydintaima armatiirlert Yiiksek aydinlatma armatiirleri Resim 10.3. Park ve bahge aydinlatma resimleri YOL (CADDE ve SOKAK) AYDINLATMA ARMATURLERIL 4, Yol aydintatma armatii resimleriier ned PILL ob Ue Ee hah hoe 1.3.1, Diz Yollarda Armatirlerin Yerleytiriliess Aski tipi aydintatma armatirterinin yol ortass huyunca bir sira halinde yerlestirilmesi En az 6 metre olmakla beraber lamba ylikweklifr yol genisligine epit olmalidr hey Sekil 10.2. Avke tpt ayidinlatma armatiarlerinin yo ‘arta boyunca bir sara holinde yerleytiriimest Asks tipi aydintatma armatirlerinin yan yana iki sira halinde yerlestirilmest Yo! genigligi blylk ve dirck yuksekligr yol genishigine cyit olmayacakya yan yana iki sira halinde yerlestirme yapilabilir : z Sekit 10.3. Aska tipi aydinlatma armatirlerinin yan mm syne tki sara halinde yerleytirilmest ek tip ydinlatma armatirlerinin bir sira halinde yerleytirilmesi a daha J ae oo8 2 Sekil 10.4. Dirck tipi aydenlatma armatiirferinin bir ra halinde yertestirilmesi Yo genipligi limba yaksckligine eyit v kGgak olan yollarda tercih edilir, Bu diizende lambalar yolun bir tarafina déyenirler. Direk tipi aydinlatma armatirlerinin yan yana iki sira halinde yerlestirilmesi Yol —genisligi, lamba yiksekliginin 1,6 katindan Cc blydk olan yollarda tercih edilir. Bu dozende lambalar, yolun iki tarafinda karsihkl olarak bulunurlar. ? | Seki! 10.5. Dirck tipi aycinlarma armatirlerinin yan yana iki stra hall yerlestirilmest ve érnek uygulamast 1 & Direk tipi aydinlatma armatirlerinin atlamab: olarak iki sira halinde yerlestirilmesi ‘Yo! genisligi limba yiksekliginin 1-1,5 katt civarnda olan yollarda kullanilir. Bu diizende lambalar youn her iki tarafinda fakat kaydirilmss olarak désenirler. Sekil 10.6. Direk pi avdinlatma armatirterinin catlamali olarak iki stra halide cerlestirilmest Pa eeDirek tipi aydinlatma armatiirlerinin konsoll Bu diizen orta reftijde yapihr. — ee edecd i Sekil 10.7. Direk tipi aydinlatma armatiirlerinin konsoll iki sera halinde verlestirilmesi ve drnek uygulamasi 1.3.2. Donemegler (virajlarda) Armatiirlerin Yerlestirilmesi Donemeglerde lambalar arast_mesafe diz yollara lore daha kisa segilir. Tek ynli yerlestirmede 3 Ss & % Hambalar virajin dig tarafina yerlestirilir. Lambalar laras: mesafe yolun capina gére diz yollardaki /®, / Jacikligin 0,5-0,75 kati alinir. Yol ortast boyunca / 7 siralt veya iki siralt yerlestirmede de Kimbalar arasi él Imesafe diiz yollardaki agikhigin 0,5-,075 katt alintr, Sekt Daintree yerlestirilmesi 1.3.3. Kavsaklarda Armatiirlerin Yerlestirilmesi in waktan daha iyi gorillebilmesi igin kavsaklardaki rsik akisinin degeri yol 1stk akist de iki kat alinabilir. Kavsaklarda 6zel aydinlatma armattirleri kullanilabilir. Sekit10.9. Kavsaklarda armatiirlerin yerlestirilmesi BOLOM 10, Dis Aydintatm4. Meydanlarda Armatiirlerin Yerlestirilmes Meydanlarda gegislerin gabuk ve giiventi olmast olan yollarin aydinhk diizeyinde olmast gerekir ‘Sekil 10.10. Meydantarda : carmatirlerin yerlestirilmest Resim 10.3. Bir meydanin aydinlatilmast Képrilerde Armatiirlerin Yerlestirilmesi Képrii aydinlatiimast gevresi bos yollarin aydinlauilmast gibidir. Yaya trafigi yogun olan kopriilerin yaya kaldinmlarinin ayrica aydinlatilmast yararh olur. 1.3.6. Tiinellerde Armatiirlerin Yerlestirilmesi Tuneller en az gidis-gelis yollany dizeyinde aydintatilmaldir. Tunellerde dogal aydinlatma yetersizdir, Bu nedenle gundiz de aydinlatilmast gerekir. Giindiiz aydinlatma diizeyi, gece aydinlatma dizeyine gore biiyik alinmahdir. Uzun tinellerin girig ve gikiglan daha iyi aydinlatilmahdir. Aydinlatma diizeyi tiinele girdikge yavas yavas azalmalidur. Resin 10.6. Tiinel aydintamast 1.3.7. Demiryolu Gecitlerinde Armatiirlerin Yerlestirilmesi Demiryolu gegitleri dzel olarak aydinlatilmal, aydinlik diizeyi biytk alinmah ve Szel aydmnlatma armatérleri kullanitmalidir. PeAntamt Anam o Akkor telli sokak armatirii (yart | Mantar tipi gimen aydinlatma— ] gece) _ armatiira Akkor tell sokak armatora (iam laa e 00) Beton direk Boyalmalt (Ntioresan, c1va buharh, 7 — PH) | soriyum buharts vb.) Agag direk tail (yar gece) _ - sokak armatdrt (tam gece) |_—-}— _| Demir direk Tablo 10.4. Dis aydinlatma sembolleri ANIT ve MIMARI ATILMASINA AIT RU oer or nea ELLIGI OLA i PARK, BAHG Mah 1 aydinlatiimasinda kullanilan armatirlerin dizlem ve egim agisi olmak tizere iki d agtlarda aydinlat yonlendirilir, Saha alanmnin ortalama aydinlik diizeyi dikkate al aydinlatma hesabt yapilr. Giiniimdizde aydinlatma hesaplamalan bilgisayar ortaminda Lighting ‘am (Aydinlatma Program) ile yapilmaktadir. Verilerin bilgisayar ortamina aktariimast ile dinlik ditzeyine ulastlmast, hem verimli, hem dekoratif hem de ekonomik sonuclann 190° t x BT ae M2) 0 a ARMATOR DOZLEM AGISI ARMATUR EGIM ACIS! Sekit 10.11. Saha aydinlama yéntemi[2 HAVUZ AYDINLATMASI we +—© vant z z é g = & ae 5 2 e [ta . 4 g 3 % 3 3 4 S > a g 2 > leag & t——+——® = S 3 4 4 E 4 £ N g ods mosazt 4088 wsAct @ Sayfa 3133. EVIN DIS CEPHESIN AIT AYDINLATMA Pron | J60W vn-32.40W Pra DAG EV ELEKTRIK TESISAT PLAN Bow BALKON Sayfa 314YOKLEME CETVELI Sor Sayin | Sigora ula ile (W) Gere ’ Sie(A) Ink aa Tin t 6 [300 + _W. 200 300 | 300 Top. 2000 ‘ANA TABLO 0 TOPLAM ig Tesis Yonetmeligi’nin 57. maddesinde (Es Zamanhhk Katsayist) belirtildigi gibi kurulu gitctin 8 kW'a kadar olan kisminin %60't Kalan igin %40 alimrsa toplam es zamanh gig: Es Z. Giig = (8000 x 0,60) + (17220 — 8000) x 0,40 = 4800 + 3788 = 8588 W * KOLON HATTI 4xsomm2 NYY p= 1220__39 snp 20 Metre: ,73.380.0,9 ig Tesisat Yonetmeligi’ne gore segilen kesit uygundur. (Boliim 2 Tablo 2) %e gerilim diisimt olarak hesaplantr oe = 1001722020 _ 9 49 56.10.380" 17220 * LINYE HATTL 232.5 mm2 NYA 1,5 kiigtik oldugundan segilen kesit uygundur. YeT=%eK+%el=0,42+0,36-0,78 < 1,5 oldugundan segilen kesit uygundur, KOLON SEMASI BOTTA SRE 3508 Fy bx ‘4x10 ma] | xen TEDAS vy N10 O.5u tpev4. KUCOK BIR YORENIN, SOKAGININ AYDINLATMA PROJELERININ CIZILMESI H \CADDE AYDINLATMA PROJESI Sayfa 3165. ELEKTRIK PIYASASI DAGITIM YONETMELIGi MADDELERi AYDINL iiutim sirketi, dagitim bélgesindeki yerleyim alanlarnda bulunan otoyollar harig, Ek belirtilen asgari aydinlatma degerlerinde genel aydinlatma sistemlerini kurar, igletir ve bunlarin bakimint vyapar. Genel aydinlatma, yerlesim alanlan ile smith SINIFLANDIRMA Madde 56. Aydinlatma bolgeleri, niifus yogunluguna gore asagidaki gruplara ayrilir: Schir merkezi ve diger kentsel alanlar, b. Kursal alanlar. Sehir merkezi ve kentsel alanlar igin yol aydinlatmasi simflandirmasi, yollarin tiiriine ve séz konusu yollarin gectigi balgelerin dzelliklerine gére yapilir: a. Yol tirleris Otoyol, ana yol ve tali yo! kategorilerinden olusur. b. Balgelers 1. Ticari Bolge: Bir yolun gegtigi bélgede yer alan serbest olmayan tiiketicilerin en az % 60°inin ticarethane abonesi olmast durumunda bu bilge ticari bilge olarak simiflandirilr, 2. Mesken Bilgesi: Bir yolun gectigi bélgede yer alan serbest olmayan tiiketicilerin en az % 80°inin mesken abonesi olmasi durumunda bu bilge mesken bilgesi olarak simiflandinlir. 3. Ara Bélge: Mesken bélgesi veya ticari bilge olarak simflandmnlamayan bélgeler ara bilge olarak siniflandinir, || c. Kirsal alanlarda yol aydinlatmast asagidaki simflandirma uyarinca yapilir; 1. Otoyollarda yalnizea girig grkislar aydinlatilr, 2. Ana ve tali yollarda yalmizca yerlesim birimlerinin iginden gegen bélamler aydinlatihr }] Yollarin aydinlatma sistemleri planlanirken yitzey malzemelerinin ézelliklerine gore asagidaki sekilde simflandinthr: a. A sinifi beton, b, Al sumifi beton izerine asfalt, BI sinsfi asfalt, . Stabilize.-ark ve bahce aydinlatmasina Srnekler Resim 10.8, Park ve bahce aydinlatmasma drnekler