Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 147 p.

Imię ..................................................................................

1 Określ, gdzie u ptaków występują wymienione rodzaje piór (A–B).

( ... / 3 p.)
A. Sterówki.          ................................................................................  

B. Pióra puchowe. ................................................................................

2 Wyjaśnij, dlaczego ptaki mają najbardziej wydajny układ oddechowy spośród wszystkich kręgowców. ( ... / 1 p.)

3 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 4 p.)
Ptaki oddychają za pomocą pęcherzykowatych / rurkowatych płuc, które są połączone z workami
powietrznymi / tlenowymi. Taka budowa układu oddechowego sprawia, że świeże powietrze przepływa
dwukrotnie / trzykrotnie przez płuca. Pozwala to uwolnić bardzo dużą / małą ilość energii potrzebnej do
latania.
4 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Okres godowy ptaków rozpoczyna się
A. lęgami.  B. tokami.    C. tarłem. D. zapłodnieniem.
5 Podaj nazwę zachowania, którego dotyczy poniższy opis. ( ... / 1 p.)
Na początku okresu godowego samce żurawia poszukują partnerek do rozrodu. W tym celu wykonują
widowiskowy taniec, którym wabią samice.
6 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Zagniazdowniki to ptaki, które
A. nie budują gniazd.  C. nie wysiadują jaj.
B. korzystają z gniazd innych ptaków.  D. opuszczają gniazdo tuż po wykluciu.
7 ( ... / 1 p.)
Określ, który z ptaków przedstawionych na
rysunkach (A–B) jest gniazdownikiem, a który –
zagniazdownikiem.
A. ............................................

B. ............................................

8 Podkreśl nazwy ptaków, które są gniazdownikami. ( ... / 4 p.)

wróbel, jaskółka, kaczka, perkoz, dzięcioł, gęś, kura, sikorka
9 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 4 p.)
Wszystkie ptaki / Większość ptaków to zwierzęta jajorodne. Występuje u nich zapłodnienie zewnętrzne /
wewnętrzne. Samice składają jaja otoczone wapienną / skórzastą skorupką. Następnie wysiadują je, dzięki
czemu zapewniają im odpowiednią temperaturę / wilgotność.
10 Przyporządkuj elementom jaja ptaków (1–3) opisy wybrane spośród podanych (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Żółtko. A. Nadaje kształt, pełni funkcję ochronną.
2. Wapienna skorupka. B. Jest to grupa komórek, z których rozwija się
organizm.
3. Tarczka zarodkowa. C. Stanowi źródło wody.
D. Jest bogatym źródłem substancji pokarmowych.
1. _____ 2. _____ 3. _____
11 ( ... / 1 p.)
Na rysunku przedstawiono jajo ptaków.
Określ funkcję elementu oznaczonego na rysunku literą A.

Grupa A | strona
1 z 8
12 Wyjaśnij, dlaczego pióra ptaków nie nasiąkają wodą. ( ... / 1 p.)

13 ( ... / 3 p.)
Podpisz elementy pióra oznaczone na rysunku numerami 1–3.

14 Przyporządkuj piórom przedstawionym na rysunkach (1–3) odpowiednie nazwy wybrane spośród ( ... / 3 p.)
podanych (A–D).

1.
2. 3.

A. Lotka. B. Sterówka. C. Pióro puchowe. D. Pióro pokrywowe.

1. _____ 2. _____ 3. _____
15 Wstaw znak X obok rysunku, na którym przedstawiono narząd wymiany gazowej ptaków.
( ... / 1 p.)

16 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące ptaków są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja ( ... / 4 p.)
jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Występują na wszystkich kontynentach. P F

2. Żyją wyłącznie w środowisku lądowym. P F
3. Są jedynymi zwierzętami, których ciało jest pokryte piórami. P F
4. Ich kończyny tylne są przekształcone w skrzydła. P F

17 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Ptaki są zwierzętami
A. zmiennocieplnymi i jajorodnymi. C. stałocieplnymi i jajorodnymi.
B. zmiennocieplnymi i żyworodnymi. D. stałocieplnymi i żyworodnymi.
18 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Cechą, dzięki której ptaki mogą żyć na wszystkich kontynentach, jest
A. stałocieplność. B. zmiennocieplność. C. jajorodność. D. pokrycie ciała piórami.

Grupa A | strona
2 z 8
19 Uzupełnij zdania. Wybierz odpowiedzi spośród A–D.
( ... / 2 p.)
Ptaki są zwierzętami A / B. To oznacza, że temperatura ich ciała C / D od temperatury otoczenia.
A. zmiennocieplnymi  B. stałocieplnymi      C. nie zależy  D. zależy
20 Wymień cztery przystosowania ptaków do lotu. ( ... / 4 p.)

21 ( ... / 1 p.)
Podaj charakterystyczną cechę kości ptaków, którą przedstawiono na rysunku.
Następnie wyjaśnij, w jaki sposób wpływa ona na zdolność ptaków do lotu.

22 Przyporządkuj częściom ciała ptaków (1–4) właściwe funkcje wybrane spośród podanych (A–E). ( ... / 4 p.)
1. Dziób. A. Ochrona narządu wzroku przed uszkodzeniami,
nawilżanie go i oczyszczanie.
2. Gruczoł kuprowy. B. Wydzielanie substancji służącej do natłuszczania
piór.
3. Kończyny tylne. C. Pielęgnacja piór, budowanie gniazda i obrona.
4. Powieki. D. Poruszanie się na lądzie lub w wodzie.
E. Regulacja temperatury ciała.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
23 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Kończyny tylne ptaków nie służą do
A. sterowania lotem.    C. utrzymywania się na gałęziach drzew.
B. poruszania się na lądzie.  D. chwytania ofiary.
24 Wpisz w odpowiednich komórkach tabeli litery A–F, którymi oznaczono funkcje części ciała ptaków. ( ... / 6 p.)

Część ciała Funkcja (A–F)

A. Budowa gniazda i pielęgnacja piór.

powieki
B. Ochrona palców stóp.
gruczoł kuprowy
C. Nawilżanie i oczyszczanie oczu oraz ochrona ich
przed uszkodzeniami.
kończyny przednie
D. Poruszanie się na lądzie i w wodzie.

dziób
E. Umożliwianie lotu.

F. Wydzielanie substancji służącej do natłuszczania piór. pazury

kończyny tylne

25 ( ... / 1 p.)
Podaj nazwę elementu oznaczonego na rysunku
znakiem X. Następnie opisz, w jaki sposób ten element
ułatwia ptakom latanie.

Grupa A | strona
3 z 8
26 ( ... / 2 p.)
Podaj dwie funkcje elementu oznaczonego na rysunku
znakiem X.

27 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 2 p.)
Gruczoł kuprowy znajduje się u nasady ogona / skrzydeł ptaków. Wydziela on substancję, która służy do
nawilżania / natłuszczania piór.
28 Zaznacz cechę, która nie wpływa na zdolność ptaków do aktywnego lotu. ( ... / 1 p.)
A. Kości wypełnione powietrzem. C. Umięśnione kończyny tylne.
B. Kończyny przednie przekształcone w skrzydła. D. Ciało pokryte piórami.
29 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Za utrzymanie równowagi podczas lotu odpowiadają
A. pióra pokrywowe.    B. pióra puchowe.    C. lotki.  D. sterówki.
30 Przyporządkuj rodzajom piór (1–3) właściwe opisy wybrane spośród podanych (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Pióra puchowe. A. Kierowanie lotem.
2. Pióra pokrywowe. B. Ochrona przed utratą ciepła.
3. Lotki. C. Nadawanie ciału opływowego kształtu.
D. Tworzenie powierzchni lotnych.
1. _____ 2. _____ 3. _____
31 Rozpoznaj na podstawie kształtu dzioba, czym żywią się ptaki przedstawione na rysunkach. ( ... / 3 p.)
Przyporządkuj ptakom (1–3) odpowiednie rodzaje pożywienia (A–D).

2. 3.
1.

A. Nasiona zbóż. B. Rośliny wodne. C. Małe i średnie ssaki.  D. Nektar kwiatów.

1. _____ 2. _____ 3. _____
32 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Przedstawiony na rysunku ptak z rodziny krukowatych to

A. sroka zwyczajna.
B. gawron zwyczajny.
C. wrona siwa.
D. kawka zwyczajna.

33 Podaj po trzy przykłady znaczenia ptaków w przyrodzie i dla człowieka. ( ... / 1 p.)

34 Określ, czy opisywany ptak jest gniazdownikiem, czy zagniazdownikiem. Uzasadnij odpowiedź. ( ... / 1 p.)
Ten ptak wykuwa dziuple w potężnych drzewach. Składa w nich od pięciu do siedmiu jaj, które są
wysiadywane zarówno przez samicę, jak i przez samca. Po wykluciu pisklęta pozostają przez mniej więcej
miesiąc w gnieździe. Są wtedy bardzo hałaśliwe. Rodzice przynoszą im pożywienie i troskliwie je karmią.

Grupa A | strona
4 z 8
35 Wskaż rysunek, na którym przedstawiono kończynę ptaka drapieżnego. ( ... / 1 p.)
A. B. C.

36 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Cechą charakterystyczną ssaków nie jest
A. karmienie młodych mlekiem. C. pokrycie skóry włosami.
B. obecność małżowiny usznej. D. występowanie wyłącznie w środowisku lądowym.
37 Wpisz w odpowiednich komórkach tabeli brakujące informacje. ( ... / 4 p.)

Element budowy ssaków Funkcja

włosy
Pomaga utrzymać równowagę podczas skoków.
Umożliwia wychwytywanie dźwięków z otoczenia.
pazury

38 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące tkanki tłuszczowej u ssaków są zgodne z prawdą. Zaznacz ( ... / 4 p.)
literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Zabezpiecza organizm przed utratą ciepła. P F

2. Wydziela łój i pot. P F
3. Chroni organizm przed uszkodzeniami. P F
4. Wytwarza włosy i paznokcie. P F

39 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Narządem wymiany gazowej ssaków są
A. workowate płuca.  C. worki powietrzne.
B. rurkowate płuca. D. pęcherzykowate płuca.
40 Uzupełnij zdania. Wybierz odpowiedzi spośród A–D.
( ... / 1 p.)
Wszystkie ssaki to zwierzęta A / B. Większość z nich jest C / D.
A. stałocieplne  B. zmiennocieplne  C. żyworodna  D. jajorodna
41 Podkreśl wytwory skóry ssaków. ( ... / 5 p.)
łożysko, kopyta, rogi, pazury, pióra, paznokcie, włosy
42 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Skóra ssaków lądowych nie wydziela
A. potu. B. łoju.    C. mleka.    D. śluzu.
43 Przyporządkuj wytworom skóry ssaków (1–3) odpowiednie opisy wybrane spośród podanych (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Mleko. A. Chroni przed utratą ciepła.
2. Pot. B. Natłuszcza skórę i włosy.
3. Łój. C. Umożliwia ochłodzenie organizmu.
D. Stanowi pokarm noworodków.
1. _____ 2. _____ 3. _____
44 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 3 p.)
Prawie wszystkie ssaki to zwierzęta żyworodne / jajorodne. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne /
zewnętrzne. Okres rozwoju ssaków od zapłodnienia do porodu nazywamy połogiem / ciążą.

Grupa A | strona
5 z 8
45 Wyjaśnij, jaką funkcję pełni łożysko u ssaków. ( ... / 1 p.)

46 Uzupełnij schemat wymiany substancji za pośrednictwem łożyska. Wpisz właściwe nazwy wybrane ( ... / 1 p.)
spośród podanych.
tlen, mleko, składniki pokarmowe, dwutlenek węgla

47 ( ... / 1 p.)
Opisz znaczenie w przyrodzie ssaka przedstawionego na fotografii.

48 Wpisz po dwa przykłady ssaków, których znaczenie dla człowieka opisano w tabeli. Skorzystaj z nazw ( ... / 4 p.)
podanych poniżej.
świnia, wielbłąd, nietoperz, kret, owca, koń, mysz, szczur, łasica

Znaczenie dla człowieka Przedstawiciele ssaków

Dostarczają mięsa.
Są środkiem transportu.
Służą jako zwierzęta laboratoryjne.
Żywią się szkodnikami upraw.
 
49 Podaj dwa przykłady działań człowieka, które zagrażają ssakom. ( ... / 2 p.)

50 Podaj po jednym przykładzie ssaków ( ... / 3 p.)

A. roślinożernych – ....................................................,

B. mięsożernych – ....................................................,

C. wszystkożernych – .................................................... .
51 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Ssakami, które biorą udział w zapylaniu kwiatów, są
A. sarny.        B. nietoperze.  C. wiewiórki.    D. jeże.
52 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Przykładem ssaka, który składa jaja, jest
A. nietoperz.    B. dziobak.      C. kuna.    D. ryjówka.
53 Zaznacz zestaw, w którym wymieniono wyłącznie nazwy ssaków. ( ... / 1 p.)
A. Foka, tuńczyk, rekin. C. Płetwal, delfin, pingwin.
B. Orka, delfin, płetwal.    D. Foka, rekin, płetwal.

Grupa A | strona
6 z 8
54 Podaj po jednym przykładzie ssaka, który ( ... / 4 p.)
A. żyje w środowisku wodnym – ...............................................,

B. ma zdolność aktywnego lotu – ...............................................,

C. prowadzi nadrzewny tryb życia – ...............................................,

D. żyje pod ziemią – ............................................... .

55 Podaj dwa przystosowania delfina do życia w wodzie. ( ... / 2 p.)

56 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Ssaki wodne, np. delfiny, oddychają za pomocą
A. rurkowatych płuc.  C. płuc połączonych z workami powietrznymi.
B. blaszkowatych skrzeli.    D. pęcherzykowatych płuc.
57 Podkreśl cechy, które są charakterystyczne wyłącznie dla ssaków. ( ... / 5 p.)
wytwarzanie mleka, obecność błon płodowych, pokrycie ciała włosami, występowanie ogona, obecność
małżowiny usznej, stałocieplność, występowanie łożyska, żyworodność
58 ( ... / 2 p.)
Podaj dwa przystosowania zwierzęcia przedstawionego na
fotografii do prowadzonego przez nie trybu życia.

59 Przyporządkuj częściom ciała ssaka (1–4) właściwe opisy wybrane spośród podanych (A–E). ( ... / 4 p.)
1. Ogon. A. Wychwytywanie dźwięków z otoczenia.
2. Małżowina uszna. B. Nawilżanie i oczyszczanie narządu wzroku.
3. Powieki. C. Ochrona przed utratą ciepła i drobnymi
uszkodzeniami.
4. Włosy. D. Umożliwianie sprawnego poruszania się.
E. Utrzymywanie równowagi.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
60 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące rozmnażania i rozwoju ssaków są zgodne z prawdą. Zaznacz ( ... / 4 p.)
literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Wszystkie ssaki opiekują się potomstwem. P F

2. U samic większości gatunków powstaje łożysko. P F
3. Ssaki jajorodne nie karmią młodych mlekiem. P F
4. U niektórych gatunków występuje zapłodnienie zewnętrzne. P F

61 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 5 p.)
Ssaki wodne oddychają tlenem rozpuszczonym w wodzie / atmosferycznym. Ich narządem wymiany gazowej
są płuca / skrzela. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne / zewnętrzne. Samica składa jaja / rodzi młode
w wodzie. Po przyjściu na świat potomstwo jest / nie jest karmione mlekiem matki.
62 Podkreśl nazwy ssaków, które nie mają naturalnych wrogów. ( ... / 2 p.)
orka, zebra, sarna, niedźwiedź polarny, mysz polna

Grupa A | strona
7 z 8
63 Podpisz fotografie właściwymi nazwami ssaków. ( ... / 3 p.)

......................................... ......................................... .........................................

64 Podaj nazwę zwierzęcia, którego dotyczy poniższy opis. ( ... / 1 p.)

Ten ssak prowadzi nocny tryb życia. Jego kończyny przednie są przekształcone w skrzydła. Używa echolokacji
do orientacji w terenie.
65 Wyjaśnij, co to znaczy, że ssaki regulują liczebność organizmów w przyrodzie. ( ... / 1 p.)

66 Podaj dwa przykłady pozytywnego znaczenia ssaków dla człowieka. ( ... / 2 p.)

Grupa A | strona
8 z 8
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 147 p.
Imię ..................................................................................

1 Określ, gdzie u ptaków występują wymienione rodzaje piór (A–B).

( ... / 3 p.)
A. Lotki.                   ................................................................................  

B. Pióra okrywowe. ................................................................................

2 Wyjaśnij, dlaczego ptaki mają najbardziej wydajny układ oddechowy spośród wszystkich kręgowców. ( ... / 1 p.)

3 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 4 p.)
Ptaki oddychają za pomocą rurkowatych / pęcherzykowatych płuc, które są połączone z workami tlenowymi /
powietrznymi. Taka budowa układu oddechowego sprawia, że świeże powietrze przepływa trzykrotnie /
dwukrotnie przez płuca. Pozwala to uwolnić bardzo małą / dużą ilość energii potrzebnej do latania.
4 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Okres godowy ptaków rozpoczyna się
A. tokami.  B. lęgami.  C. zapłodnieniem.    D. tarłem.
5 Podaj nazwę zachowania, którego dotyczy poniższy opis. ( ... / 1 p.)
Na początku okresu godowego samce żurawia poszukują partnerek do rozrodu. W tym celu wykonują
widowiskowy taniec, którym wabią samice.
6 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Zagniazdowniki to ptaki, które        
A. korzystają z gniazd innych ptaków.  C. opuszczają gniazdo tuż po wykluciu.
B. nie budują gniazd.    D. nie wysiadują jaj.
7 ( ... / 1 p.)
Określ, który z ptaków przedstawionych na
rysunkach (A–B) jest gniazdownikiem, a który –
zagniazdownikiem.
A. ............................................

B. ............................................

8 Podkreśl nazwy ptaków, które są gniazdownikami. ( ... / 4 p.)

dzięcioł, kaczka, wróbel, gęś, kura, sikorka, jaskółka, perkoz
9 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 4 p.)
Większość ptaków / Wszystkie ptaki to zwierzęta jajorodne. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne /
zewnętrzne. Samice składają jaja otoczone skórzastą / wapienną skorupką. Następnie wysiadują je, dzięki
czemu zapewniają im odpowiednią wilgotność / temperaturę.
10 Przyporządkuj elementom jaja ptaków (1–3) opisy wybrane spośród podanych (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Wapienna skorupka. A. Nadaje kształt, pełni funkcję ochronną.
2. Tarczka zarodkowa. B. Jest to grupa komórek, z których rozwija się
organizm.
3. Żółtko. C. Stanowi źródło wody.
D. Jest bogatym źródłem substancji pokarmowych.
1. _____ 2. _____ 3. _____
11 ( ... / 1 p.)
Na rysunku przedstawiono jajo ptaków.
Określ funkcję elementu oznaczonego na rysunku literą B.

12 Wyjaśnij, dlaczego pióra ptaków nie nasiąkają wodą. ( ... / 1 p.)

Grupa B | strona
1 z 8
13 ( ... / 3 p.)
Podpisz elementy pióra oznaczone na rysunku numerami 1–3.

14 Przyporządkuj piórom przedstawionym na rysunkach (1–3) odpowiednie nazwy wybrane spośród ( ... / 3 p.)
podanych (A–D).

1.
2. 3.

A. Sterówka. B. Lotka. C. Pióro pokrywowe. D. Pióro puchowe.

1. _____ 2. _____ 3. _____
15 Wstaw znak X obok rysunku, na którym przedstawiono narząd wymiany gazowej ptaków.
( ... / 1 p.)

16 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące ptaków są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja ( ... / 4 p.)
jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Żyją wyłącznie w środowisku lądowym. P F

2. Występują na wszystkich kontynentach. P F
3. Ich kończyny tylne są przekształcone w skrzydła. P F
4. Są jedynymi zwierzętami, których ciało jest pokryte piórami. P F

17 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Ptaki są zwierzętami
A. stałocieplnymi i jajorodnymi C. zmiennocieplnymi i jajorodnymi.
B. stałocieplnymi i żyworodnymi. D. zmiennocieplnymi i żyworodnymi.
18 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Cechą, dzięki której ptaki mogą żyć na wszystkich kontynentach, jest
A. zmiennocieplność. B. stałocieplność. C. pokrycie ciała piórami. D. jajorodność.
19 Uzupełnij zdania. Wybierz odpowiedzi spośród A–D.
( ... / 2 p.)
Ptaki są zwierzętami A / B. To oznacza, że temperatura ich ciała C / D od temperatury otoczenia.
A. stałocieplnymi  B. zmiennocieplnymi C. zależy  D. nie zależy

Grupa B | strona
2 z 8
20 Wymień cztery przystosowania ptaków do lotu. ( ... / 4 p.)

21 ( ... / 1 p.)
Podaj charakterystyczną cechę kości ptaków, którą przedstawiono na rysunku.
Następnie wyjaśnij, w jaki sposób wpływa ona na zdolność ptaków do lotu.

22 Przyporządkuj częściom ciała ptaków (1–4) właściwe funkcje wybrane spośród podanych (A–E). ( ... / 4 p.)
1. Gruczoł kuprowy. A. Ochrona narządu wzroku przed uszkodzeniami,
nawilżanie go i oczyszczanie.
2. Dziób B. Wydzielanie substancji służącej do natłuszczania
piór.
3. Powieki. C. Pielęgnacja piór, budowanie gniazda i obrona.
4. Kończyny tylne. D. Poruszanie się na lądzie lub w wodzie.
E. Regulacja temperatury ciała.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
23 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Kończyny tylne ptaków nie służą do
A. sterowania lotem.  C. utrzymywania się na gałęziach drzew.
B. poruszania się na lądzie.      D. chwytania ofiary.
24 Wpisz w odpowiednich komórkach tabeli litery A–F, którymi oznaczono funkcje części ciała ptaków. ( ... / 6 p.)

Część ciała Funkcja (A–F)

A. Budowa gniazda i pielęgnacja piór.

gruczoł kuprowy
B. Ochrona palców stóp.
powieki
C. Nawilżanie i oczyszczanie oczu oraz ochrona ich
przed uszkodzeniami.
dziób
D. Poruszanie się na lądzie i w wodzie.

kończyny przednie
E. Umożliwianie lotu.

F. Wydzielanie substancji służącej do natłuszczania piór. kończyny tylne

pazury

25 ( ... / 1 p.)
Podaj nazwę elementu oznaczonego na rysunku
znakiem X. Następnie opisz, w jaki sposób ten element
ułatwia ptakom latanie.

Grupa B | strona
3 z 8
26 ( ... / 2 p.)
Podaj dwie funkcje elementu oznaczonego na rysunku
znakiem X.

27 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 2 p.)
Gruczoł kuprowy znajduje się u nasady ogona / skrzydeł ptaków. Wydziela on substancję, która służy
do natłuszczania / nawilżania piór.
28 Zaznacz cechę, która nie wpływa na zdolność ptaków do aktywnego lotu. ( ... / 1 p.)
A. Kończyny przednie przekształcone w skrzydła. C. Ciało pokryte piórami.
B. Kości wypełnione powietrzem. D. Umięśnione kończyny tylne.
29 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Za utrzymanie równowagi podczas lotu odpowiadają
A. pióra puchowe.    B. pióra pokrywowe.  C. sterówki.  D. lotki.
30 Przyporządkuj rodzajom piór (1–3) właściwe opisy wybrane spośród podanych (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Pióra puchowe. A. Ochrona przed utratą ciepła.
2. Pióra pokrywowe. B. Kierowanie lotem.
3. Lotki. C. Tworzenie powierzchni lotnych.
D. Nadawanie ciału opływowego kształtu.
1. _____ 2. _____ 3. _____
31 Rozpoznaj na podstawie kształtu dzioba, czym żywią się ptaki przedstawione na rysunkach. ( ... / 3 p.)
Przyporządkuj ptakom (1–3) odpowiednie rodzaje pożywienia (A–D).

2. 3.
1.

A. Rośliny wodne. B. Nasiona zbóż. C. Nektar kwiatów. D. Małe i średnie ssaki.

1. _____ 2. _____ 3. _____
32 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Przedstawiony na rysunku ptak z rodziny krukowatych to

A. gawron zwyczajny.
B. sroka zwyczajna.
C. kawka zwyczajna.
D. wrona siwa.

33 Podaj po trzy przykłady znaczenia ptaków w przyrodzie i dla człowieka. ( ... / 1 p.)

34 Określ, czy opisywany ptak jest gniazdownikiem, czy zagniazdownikiem. Uzasadnij odpowiedź. ( ... / 1 p.)
Ten ptak wykuwa dziuple w potężnych drzewach. Składa w nich od pięciu do siedmiu jaj, które są
wysiadywane zarówno przez samicę, jak i przez samca. Po wykluciu pisklęta pozostają przez mniej więcej
miesiąc w gnieździe. Są wtedy bardzo hałaśliwe. Rodzice przynoszą im pożywienie i troskliwie je karmią.

Grupa B | strona
4 z 8
35 Wskaż rysunek, na którym przedstawiono kończynę ptaka brodzącego. ( ... / 1 p.)
A. B. C.

36 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Cechą charakterystyczną ssaków nie jest
A. pokrycie skóry włosami. C. karmienie młodych mlekiem.
B. występowanie wyłącznie w środowisku lądowym. D. obecność małżowiny usznej.
37 Wpisz w odpowiednich komórkach tabeli brakujące informacje. ( ... / 4 p.)

Element budowy ssaków Funkcja

Pomaga utrzymać równowagę podczas skoków.
włosy
pazury
Umożliwia wychwytywanie dźwięków z otoczenia.

38 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące tkanki tłuszczowej u ssaków są zgodne z prawdą. Zaznacz ( ... / 4 p.)
literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Wydziela łój i pot. P F

2. Zabezpiecza organizm przed utratą ciepła. P F
3. Wytwarza włosy i paznokcie. P F
4. Chroni organizm przed uszkodzeniami. P F

39 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Narządem wymiany gazowej ssaków są
A. rurkowate płuca.  C. pęcherzykowate płuca.
B. workowate płuca.    D. worki powietrzne.
40 Uzupełnij zdania. Wybierz odpowiedzi spośród A–D.
( ... / 1 p.)
Wszystkie ssaki to zwierzęta A / B. Większość z nich jest C / D.
A. zmiennocieplne  B. stałocieplne C. jajorodna     D. żyworodna
41 Podkreśl wytwory skóry ssaków. ( ... / 5 p.)
włosy, pazury, kopyta, łożysko, rogi, paznokcie, pióra
42 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Skóra ssaków lądowych nie wydziela
A. łoju.  B. potu.    C. śluzu.    D. mleka.
43 Przyporządkuj wytworom skóry ssaków (1–3) odpowiednie opisy wybrane spośród podanych (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Mleko. A. Natłuszcza skórę i włosy.
2. Pot. B. Chroni przed utratą ciepła.
3. Łój. C. Stanowi pokarm noworodków.
D. Umożliwia ochłodzenie organizmu.
1. _____ 2. _____ 3. _____
44 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 3 p.)
Prawie wszystkie ssaki to zwierzęta jajorodne / żyworodne. Występuje u nich zapłodnienie zewnętrzne /
wewnętrzne. Okres rozwoju ssaków od zapłodnienia do porodu nazywamy ciążą / połogiem.

Grupa B | strona
5 z 8
45 Wyjaśnij, jaką funkcję pełni łożysko u ssaków. ( ... / 1 p.)

46 Uzupełnij schemat wymiany substancji za pośrednictwem łożyska. Wpisz właściwe nazwy wybrane ( ... / 1 p.)
spośród podanych.
tlen, mleko, składniki pokarmowe, dwutlenek węgla

47 ( ... / 1 p.)
Opisz znaczenie w przyrodzie ssaka przedstawionego na fotografii.

48 Wpisz po dwa przykłady ssaków, których znaczenie dla człowieka opisano w tabeli. Skorzystaj z nazw ( ... / 4 p.)
podanych poniżej.
świnia, wielbłąd, nietoperz, kret, owca, koń, mysz, szczur, łasica

Znaczenie dla człowieka Przedstawiciele ssaków

Są środkiem transportu.
Dostarczają mięsa.
Żywią się szkodnikami upraw.
Służą jako zwierzęta laboratoryjne.
 
49 Podaj dwa przykłady działań człowieka, które zagrażają ssakom. ( ... / 2 p.)

50 Podaj po jednym przykładzie ssaków ( ... / 3 p.)

A. roślinożernych – ....................................................,

B. mięsożernych – ....................................................,

C. wszystkożernych – .................................................... .
51 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Ssakami, które biorą udział w zapylaniu kwiatów, są
A. nietoperze.      B. sarny.        C. jeże.  D. wiewiórki.
52 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
( ... / 1 p.)
Przykładem ssaka, który składa jaja, jest
A. dziobak.  B. nietoperz.      C. ryjówka.  D. kuna.
53 Zaznacz zestaw, w którym wymieniono wyłącznie nazwy ssaków. ( ... / 1 p.)
A. Orka, delfin, płetwal.  C. Foka, rekin, płetwal.
B. Foka, tuńczyk, rekin. D. Płetwal, delfin, pingwin.

Grupa B | strona
6 z 8
54 Podaj po jednym przykładzie ssaka, który ( ... / 4 p.)
A. ma zdolność aktywnego lotu – ...............................................,

B. żyje w środowisku wodnym – ...............................................,

C. żyje pod ziemią – ...............................................,

D. prowadzi nadrzewny tryb życia – ............................................... .

55 Podaj dwa przystosowania delfina do życia w wodzie. ( ... / 2 p.)

56 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

( ... / 1 p.)
Ssaki wodne, np. delfiny, oddychają za pomocą
A. blaszkowatych skrzeli. C. pęcherzykowatych płuc.
B. rurkowatych płuc.      D. płuc połączonych z workami powietrznymi.
57 Podkreśl cechy, które są charakterystyczne wyłącznie dla ssaków. ( ... / 5 p.)
żyworodność, pokrycie ciała włosami, występowanie ogona, stałocieplność, obecność małżowiny usznej,
obecność błon płodowych, wytwarzanie mleka, występowanie łożyska
58 ( ... / 2 p.)
Podaj dwa przystosowania zwierzęcia przedstawionego na
fotografii do prowadzonego przez nie trybu życia.

59 Przyporządkuj częściom ciała ssaka (1–4) właściwe opisy wybrane spośród podanych (A–E). ( ... / 4 p.)
1. Małżowina uszna. A. Wychwytywanie dźwięków z otoczenia.
2. Ogon. B. Nawilżanie i oczyszczanie narządu wzroku.
3. Włosy. C. Ochrona przed utratą ciepła i drobnymi
uszkodzeniami.
4. Powieki. D. Umożliwianie sprawnego poruszania się.
E. Utrzymywanie równowagi.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
60 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące rozmnażania i rozwoju ssaków są zgodne z prawdą. Zaznacz ( ... / 4 p.)
literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. U samic większości gatunków powstaje łożysko. P F

2. Wszystkie ssaki opiekują się potomstwem. P F
3. U niektórych gatunków występuje zapłodnienie zewnętrzne. P F
4. Ssaki jajorodne nie karmią młodych mlekiem. P F

61 Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 5 p.)
Ssaki wodne oddychają tlenem atmosferycznym / rozpuszczonym w wodzie. Ich narządem wymiany gazowej
są płuca / skrzela. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne / zewnętrzne. Samica składa jaja / rodzi młode
w wodzie. Po przyjściu na świat potomstwo jest / nie jest karmione mlekiem matki.
62 Podkreśl nazwy ssaków, które nie mają naturalnych wrogów. ( ... / 2 p.)
zebra, sarna, mysz polna, niedźwiedź polarny, orka

Grupa B | strona
7 z 8
63 Podpisz fotografie właściwymi nazwami ssaków. ( ... / 3 p.)

......................................... ......................................... .........................................

64 Podaj nazwę zwierzęcia, którego dotyczy poniższy opis. ( ... / 1 p.)

Ten ssak prowadzi wodny tryb życia. Jego kończyny przednie są przekształcone w płetwy. Odcedza pokarm z
wody za pomocą fiszbinów.
65 Wyjaśnij, co to znaczy, że ssaki regulują liczebność organizmów w przyrodzie. ( ... / 1 p.)

66 Podaj dwa przykłady pozytywnego znaczenia ssaków dla człowieka. ( ... / 2 p.)

Grupa B | strona
8 z 8