NANG CAO HIEU QUA NOI DAT CHO HE THONG CHONG SET CAC CONG TRINH XAY DUNG TREN VUNG DAT CAT VEN BIEN Témtat Trong nhiing nam gin day, véi xu thé phat trién d6 thi du lich ven bién, cdc cng trinh xay dung nhu cac tda nha cao tang, cdc tuyén dudng day tai dién va tram bién Ap cdp dién ciing nhu cdc céng trinh vién théng dude xay dung trén cdc ving cat tring ven bién ngay cang nhiéu. Tuy nhién, do dic diém cita cat rat dé boc: hoi nutdc, 46 két dinh ca dat kém, dign trd sudt cl khéng 6n dinh thudng cé 46 chénh éch theo mia va theo dé sau clia lp dat. Bén canh 46, ngudén nude ngim nhiém min nén anh iu dén cng téc thi cong lp dat hé thOng tiép dia cho cdc céng trinh xay dung. Bai viét nay dua ra van dé vé tinh todn thiét ké hé thong néi dat va mdt sé gidi phép gidm dién tré tn cia trang bi ni dat nhim gitip cho cde nha dau tu, cdc don vi tu van thiét ké Iva chon cdc phuong an dau tu xay dung hé thong chéng sét cho cdc cng trinh xAy dung trén cde ving dat nay. 1.Dat van de Trong qué trinh nghién cttu tinh toan thiét ké va thi cng hé thong néi dat cho mét s6 cng trinh trén ving cat tring nhiém min xi Bao Ninh, thanh phé Déng Héi, tinh Quang Binh, chting téi nhan thay dat cat ven bién c6 mét sé dc diém nhu: it bién thudng mat nhiét nhiéu hon cée nhém dat khée, cuding 46 béc hoi manh nhat Ia vao nhiing thang kh6, 6 gié Tay Nam ThS. NGUYEN VAN OAL Trudng Bai hoc Quang Binh hoat dong manh, - Ham lugng chat hitu co 6 cae ting dat nghéo (0,59-1,25%) cang xuéng tang dudi cang giam. - Lugng cation kiém trao déi thap, ty sé Ca” /Mg” > 1,0. ~ Dung trong tu nhién: Y = 1,51-1,94 g/cm’. -Luc dinh két: C=0,231KG/em’. -Dién trd suat clia dat 1én (Khoang tit (1,6- 2,5)x10'Q.m) va thudng thay déi rat In theo mia va theo 6 sau ciia ting dat. - Nguén nuéc ngdm bi nhiém main nén cde cuc kim loai rat dé bi an man. Nhiing dic thi trén cita dat cat bién anh hudng rat 1én dén hé théng néi dat cha cong trinh nhu: kha nang tan dong dién ra dat, kha ning chiu dung nhiét d6 do dong dién ngin mach sinh ra, kha ning chéng an mon, kho khan cho thi céng va gid thanh thuc hién. Dé dap ting céc yéu cu trén, dién cue ndi dat phai dutgec tinh chon mét cach edn thin vé vat liu, kich thude va phuong an bé tri. 2. Tinh toan thiét kéhé thong ndi dat 2.1. Nguyén tdc thiét ké - Hé thong dién cue tiép dat phai dude ndi véi cde day thodt sét dé dim bao tan nhanh nang ligng sét xudng dat va lam cn bing dién thé gitta cdc day thoat sét. - Dién cue tip dat phai Lim bing vat ligu khdng bi in mon dién héa. - Hé thong dién cu tiép dat gdm cde dién eve thing ding va nim ngang thich hgp véi dic TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - $6 2/2015 atrudng hop ding dién cuc thu sét dang thanh hode day. - Cie dign cue tiép dat chén su 06 higu qua trong trudng hop dién tré sudt cua dat gidm theo d6 sau hoic dién tré suat cia tang dat phia dudi nhé hon so véi ting dat 6 d6 sau cla coc tiép dit thong thutng - Tét nhat, nén ding mét hé théng tiép dat ding chung cho cdc chtic nang tiép dat chéng sét, tip dat cing tac va bao ve, -Hé théng tiép dat ding chung phi c6 gia tri dién trd nhé hon gid tri dién trd tiép dat theo tiéu chuan thap nhat. - Hé théng tiép dat chung phai duge thi cOng 4 vi tri thich hop nhat (trung tam) sao cho chiéu dai cép dan dat langdn nit. 2.2. Xdcdinh dién tré sudt ctia dat - Trutdc khi thiét ké cdc hé théng tiép dat, phai do dién tré suat cla dat tai khu vue du kién trang bi tiép dat. - Dién trd sudt cita dat trong tinh todn hé théng tiép dat duge xéc dinh bing c6ng thie Pu = kpaoy (Q.m) Trong a6: Pu - dién trd suat cia dat dung trong thiét k€chéng sét P4.- dién tré suat cha dat do dude k-hés6miia, 38. 2.3. Chon vat ligu lam dién cuc néi dat Viée chon lia vat ligu phai dua theo cde tiéu chi vé nhiét 6 néng chay, dién trd suait, mde d6 bi in mon, cudng d6 luc va chi phé, Thyc té, ta khéng thé chon dude loai vat liéu théa man tat ci yéu cau tén hi c6 thé dap ting duge mt s6 tiéu chf dude xem 1A quan trong nhat theo quan diém ciia ngudi sit dung. Déng luyén (dng dé) va thép 18 hai loai vat ligu phé bién dé ché tao dién cute ndi dat. So vdi thép, déng c6 nhiing wu diém vé d6 din dién, bén vdi méi trudng nhung chi phi dau tw cao va sinh ra céc phan ting dién - hé: mon cdc két cfu kim loai khde chén gan né. Nguide lai, thép 6 chi phf dau tu thap hon, cudng d6 Ive va kha nang hap thu nhiét cao hon nhung lai dé bi An mon héa hoe va dé dan. dign thap. Dé dung hoa cdc tiéu chi may ta nén sit dung dign cuc la cdc coc bing déng 6 nhiing ving c6 kha ning bi An mon cao hoe sit dung dign cue bing thép cé ting cudng bao vé chdng in mon (ma kém hodc dng thép khong ri) dé gidm chi phi dau tu, * Mot sé dang din mon dién cuc néi dat thuong gdp: - An mon dién - héa: Qué tinh An mon kim loai trong dat 1a sy mat dan cdc tinh chat né do hau qua cia phan ting gitta kim loai véi méi trudng xung quanh. Hau hét su in mon kim loai trong dat d nhiét d6 binh thudng Jakét qua cdc phan ting dién - héa. Syn mon xudt hién do qué trinh mat ion kim loai tai cue duong (anét) - 14 noi dong dién chay tit kim Joai sang dat - dudi tac nhan cia sy chénh Ich ign thé wén cdc thanh kim loai nhuhinh 1. Hinh 1: Su an mn kim loai (Phan ting dién héa) ——_— Khe nhau trén cng mdt thanh kim loai gay nén, 1am cho phan én bé mat kim logi bi muc rong dan (hinh 2.a). - An mon 13 hoa A dang kim loai bi in mon cuc bé 6 nhiing ché ma 1p chéng ri bi bong tréc, dé lai nhiing 16 sdu trén bé mi ti€p tuc Lam muc rng dién cu (hinh 2.b).. 8 TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - 86 2/2015Hinh 2: Cac dang an man trén bé mat kim loai Trong 46: P-dién trd suat cia dat, Q.m 1-chiéu dai cla éng,m d- dudng kinh ngoai cia dng, m h-Khoangedchtitmatdétdén dinh citaGng,m Khi thiét ké cdc hé thong tigp dat ding cdc Sng kim loai chén thing dting trong cdc ving edt Khi chon chiéu dai cla 6ng | = (3 = 6)m; khoang céch tit mat dat dén “s a dinh cua dng chon khong nhé hon 0,7m. An mon ré hoa Tiét dién cita éng chon nhutsau: Kich thude dién cue phy thude vao dic 2.4. Tinh todn thiét kéhé thong tiépddt tinh ciia vat liéu (dién trd suat, hing sO nhiét 46 * Dién tro néi dat cia mét dién cuc don: cia dién tré suat), cudng dd dong dién nggin mach cham dat, thai gian duy tri suc6, nhiét a6 m6i trudng... Kich thude dién cute néi dat duge tinh theo céng thite: i “1,974 Trong ds: A-tiét dién cita dién cuc, mm? 1, gid tri higu dung cita dong dién tin vao Dién trd tiép dat cha mét Gng kim loai agit, KA chon thing diing trong dét duge xée dinh (yi: 1,=$,.D,-Ty bing céng thee: Trong ds: 41(1+2h) P jy Heh) (ay S,-lahésé phan dang. 2rl a{l+4h) Bang 1: Hé sé K, 8 nhigt 9 mai trutng 30°C Vat liu Nhiét 46 néng chay T,(°C) He sé Kf Déng luyén| 1.083 7,00 Diy dng ma thép 1.084 10,45) Thép den 1510 15,95 Coe thép ma kém_ 419 28,96 Coc thép khéng ri 1.400 14,72, Vat Tigu Nhiét 46 néng chdy TaCC) He s6 Kf Dong luyén 1.083 7,00 Diy ding ma thép 1.084 10,45) Thép den 1.510 15,95 Coe thép ma kém 419 28,96 Coc thép khéng ri 1.400 14,72. TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - $6 2/2015 3D,-lahé s6tét dan 1,-1a dong dién ngan mach mét pha t-1athdi gian su cé, s; dé an toan lay t=1s Kflahé s6 vat ligu, lay theo bang 1. * Dién tré tip dat cia mot thanh kim loai det, dai, dat nim ngang 6 d6 séu h trong dét duoc xdc dinh béng céng thite. ra=F Int nl dh Trong a6: b-chigurong cia thanh,m 1-chiéu dai cia thanh, m h- d6 sau chén than, m - dién tré suit ca dat,(Q) * Dién tra tiép dat cia mét day kim loai tiét dién tron, dudng kinh d, dat ndm ngang 6 dé sdu h trong dat dugc xéc dinh bang cOng thite: ri=2 In @ nl Vdh Trong a6: d dung kinh cla day,m 1-chiéu dai cia day,m h- 6 su chén day, m - dién trd suat ca dat, (2) * Tinh todn din tré tiép dt cé nhiéu dién cuc dtrong dat: Dé nhan dude tri sé dién trd tiép dat yeu cdu, cin néi song song mét sé dién cuc tiép dat don véi nhau, Hé théng tigp dat nay dude goi lahé théng tiép dat cd nhiéu dién cuc. Hinh 5: Hé théng tigp dat gdm nhiéu coc ni €at xép thanh khung kin Hinh 4: thong tiép at gdm nhiéu coc néi dat xép thanh hang Ludi ni dt 1. Biém néi dat trung tinh MBA i y 2. Biém ndi cia kim ching st Dién trd tigp dat cita mot hé thong gdm nhién coc kim loai giéng nhau, chén thing ditng trong dat, khi bd qua Anh hung c nGi cdc dign cue xc dinh bling c6ng thie: RO Rd= wm (Q) Trong dé: RO- dién trd tiép dat cha mot dién cue don dc lap, 2 n-s6 dién cute ch6n thing ding n-hé sé si dung celia dién cue chén thing diing, (gid tri trung binh tit tri sé do thuc nghiém, lay giéng nhau cho tat ca cde hinh thtic bé tri dién cuc trong hé thong) Dién tré tiép dat cla mét hé théng gm nhiéu ng kim loai giéng nhau chén thing diing trong dat, c6 xét dén dién tré tip dat ca day (thanh) ndi cde dién cye ti€p dat véi nhau, duge x4c dinh bing c6ng thie: RIR2 Rd= RTs ik Trong d6: R1- dign td tiép dat ciia cc day (thanh) ndi cdc dién cyc tigp dat, R2 - dién tré tiép dat cua mét coc dién cuc chén thing ding, 3a TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - 86 2/2015Bang 2: Hé sé sit dung cac thanh néi céc coc dign eye dat thanh hing Tis6 khoang cach gitta cde Hé s sit dung khi s6 coe dign eve trong hang lan coe dién cue voi chidu dai cua coe, a/l 4 5 8 10 20 2 os [| 086 [0.79 0,75 0.56 3 os2_[ 0,90 [0.85 0,82 0,68 Bang 3: Hé sé sit dung ca thanh néi céc coc din cc 4at thanh Khung kin ‘Ti sO Khoang cach gitta cdc Hé s@ sit dung khi sé coc dién cuc trong hang lan coe dign eye vai chidu dai tila coc, all 4 6 8 10 20 2 055 | 048 088 040) 032, 3 070 [064 0,60 056 045 n1-hé sO stt dung clia day (thanh) néi n 2- hé s6 sit dung cia dién cue chén thing ding ns dign cuc ch6n thing ding Tri sO hé sO sit dung céc thanh ndi cdc coc dign cue phy thuge vao kich thude cée dién cut tiép dat, khoang cach gitla cdc dién eye va su bé tri cde dién cue (dude trinh bay trong bang 2 vabang 3). 3. Cée gidi phdp gidm dién tré cia hé thong ni dat Dién trd tan cia thiét bi néi dat chit yéu phy thudc vao dién trd tiép xtic gitta dién cue voi dat va dign trd cia ving dat xung quanh dién cule. Thuc té, ngudi ta lam giam cdc yéuté trén bing cach tang cudng dién cue néi dat va cai thién dién trd suat dat. im dién tré ni dat theo cach tang cuéng dién cuc Bing céch bé sung thém céc dién cue hokc theo hudng wu tién sit dung dién eve chén sau tacé thé gidm dude dién tré ndi dat. Dién cue chén sau 06 wu diém vé dign trd tan nhd, d6 én dinh cao ma khéng can bao, dung, it bi téc dong béi méi trudng va thich hop véi dign tich hep. Phuong phdp ting cudng dién cute chén sau c6 thé gidm dude dén. Tuy nhién, khong phai ctf ting chiéu dai dién cuc 1a c6 thé giam dude dign tré néi dat. Kinh nghiém cho thay, 6 mét khu vue cu thé, dién trd cita dién cue gidm dén a6 sau nao d6, vao khong (20 + 30)m thi Khdng thay di nia. Ngoai ra, gradien dién thé trén mat dat clia dién cy chén su khd 16n, nhat la khu vue xung quanh dién cuc, Cho nén, cin phai phéi hop sit dung ca dién cue chon, su va dién cute 6 ludi dé dat dude déng thai yéu cau vé dién tré tan va phan bé dién thé. GO nhiing noi diéu kin dia chat kh6ng cho phép thy hign theo phudng phdp dién cuc chén sau, ta c6 thé kéo dai ludi ndi dat va bd sung thém nhiéu coc néi dit song song. Cac tia dién cule dude kéo dai thém vé hung dién trd sudt nhé nhu khu vue cé séng, sudi, ddng rudng... Han ché ldn cita gidi phap nay Ja két qua phy thudc nhiéu vao dién trd suat lép dat mat, két qua bi gidi han do hiéu ting man che va chi c6 thé thu hién 6 khu vuc c6 dign tich 16n, Vé mat kinh té, gidi phap nay 6 chi phi dau tu khong qué cao nén c6 thé chap nhan duge. TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - $6 2/2015 EsGidm dién tré néi dét bang cach gidm dién tré sudt cua dat Theo két qua thuc nghiém, trong khodng. 0,3m xung quanh dién cue, dién trd tn dat 68% tong dién tré tan clia ca dién cue. Nén viée Lam gidm dién tré suat cha ving dat nay sé c6 hiéu. qua rat ldn trong viéc gidm dién trd tan cla dién, cue néi dat. Nguyén tic co ban ca gidi phap nay 1a lam gidm dién tré suat dat bing céch thay ldp dat cat tu nhién bang loai dat c6 dién trd suat nhé hon hodc bé sung cdc héa chat dé ta0 mdi trudng dan dién tét xung quanh dién cuc. Hién, nay, ngudi ta da si dung céc héa chit 06 téc dung lam gidm dién td suat cha dt nhut GEM (Grounding Enhancement Materials), EEC (Earth Enhancing Compound)..., c6 cach xit ly nh hinh 5, Thanh phan chinh cia céc chat nay hén hop céc xitkim loai, khong gy 6 nhiém méi tru@ng, dude pha tr6n vdi céc chat két dinh, 6 dién trd sudt khoang (10 12).Qm. Céc thit nghiém tai hién trudng cho thay c6 thé giam khoang (50 + 90)% dién trd suat dat khi ding GEM, EEC. Phuong phap ding héa chit 6 thé khic phuc cée nhutge diém cia gidi phdp ting cudng din cy nhung gid thanh khd cao. Két qua xit ly (bing GEM) ciing chi 6n dinh trong vai nim dau, sau dé c6 xu huéng ting din trong, cde nim tiép theo. Hinh 6: Gidm dign tré néi dat bang héa chat GEM. Ha chit 4.Kétluan Viée tinh todn Iva chon vat ligu, ki thuée dién cue va phuong 4n bé tri dién cuc anh huding true tig dén higu qua am v thong tigp dia, 46 bén vdi thdi gian va gid thanh xay dung. Trong thyc té, c6 rat nhiéu gidi phap dé lua chon cho viée thi céng x4y dung hé théng tiép dia. Tuy nhién, véi ving cat tring ven bién thi viéc lua chon cde coc bing déng hode thép khéng ri chn sau trong long dat ti 3 - 6m 1a gidi php rét higu qua dé lua chon. Cée gidi phap bd sung s6 Iugng dign cuc hode tng chiéu dai dién cc hodc cai thién dign trd suat cia dat déu 6 tac dung kam giam dign td tan ca hé théng néi dat. Tuy bién phap cai thién dién trd suat ca in don gia hon va phi hop véi nhiing ndi cé dién tich chat hep. Nhung két qua iia cde giai phdp nay cé tinh dn dinh chia cao cn phai kiém tra dinh ky trong suét qué trinh stt dung dé cé bién phap xtily kip thoi m ‘Tailigu tham khao: [1]. Huynh Vain Van, Nghién cttu, tink todn ndi dai hé théng dign theo tiéu chud std. 80, Luan vin thae sf, Truding Dai hoe Su pham Ky thuat Tp.H6 Chi Minh. {2}. Tran Vinh Tinh, Nguyén Luong Minh, Tinh chon dién cc ndi dat va cac gidi phap gidm dién 1rd ia trang bj néi dat. Tap chi Khoa hge va Cong nghé, Dai hoc Da Niing, s6 6(29)-2008. [3]. Tiéu chudn xdy dung TCXD 46:1984, Chdng sét cho ede cong trinh xdy dung, Tiéu chudn thigt KE vd thi cng, Nxb Xay dung, Ha NO [4]. Tiéu chudn nganh 68-174:2006, Quy pham chéng sét va tigp dat cho cdc cong trink vién thong, NxbBuudién, 2006. [5]. Quy pham trang bi dién - Chung L7: Ndi dat 56 TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - 86 2/2015