Analiza wstępna sprawozdań finansowych

Wprowadzenie

Analiza finansowa koncentruje się na badaniu kondycji finansowej przedsiębiorstwa

w oparciu o dane pochodzące ze sprawozdania finansowego. Najczęściej z bilansu
i rachunku zysków i strat. Ponieważ jednak zawierają one bardzo wiele szczegółowych
informacji, które są w tym przypadku nie istotne, dlatego też przed przeprowadzaniem analizy
sporządza się ich uproszczone wersje, czyli analityczny bilans i analityczny rachunek
zysków i strat.
Analityczny bilans i rachunek zysków i strat jest zbudowany w oparciu o główne grupy
bilansowe1.

Analiza pozioma – polega na zbadaniu wielkości oraz kierunków zmian poszczególnych

wielkości sprawozdania w okresie bieżącym w relacji do stanu z okresu poprzedniego.

Odchylenie (zmiana bezwzględna)2 pokazuje, jak zmieniła się badana wielkość w ciągu
okresu objętego badaniem (najczęściej roku). Odchylenie jest ustalane na podstawie
poniższej formuły:

Odchylenie = Wielkość na koniec okresu – wielkość na początku okresu

Dynamika (zmiana względna)3 pokazuje procentową zmianę badanej wielkości w ciągu

okresu objętego badaniem (najczęściej roku). Zmiana ta jest ustalana w następujący sposób:

Wielkość na koniec okresu

Dynamika = x 100%
Wielkość na początku okresu
lub

Wielkość na koniec okresu – wielkość na początku okresu

Dynamika = x 100%
Wielkość na początku okresu

Analiza pionowa – polega na zbadaniu struktury poszczególnych składników, czyli udziału

poszczególnych składników cząstkowych w wielkości łącznej, np. udział poszczególnych
składników aktywów w sumie bilansowej w przypadku bilansu.
Analiza zmian strukturalnych obejmuje zbadanie struktury na początku badanego okresu,
na jego koniec oraz zmiany jakie pojawiły się w tej strukturze.

Wielkość badana
Struktura = x 100%
Wielkość całkowita

1
Szczegółowo sposób przekształcania tych elementów sprawozdania finansowego w wersje
analityczne omówione zostały w pozycji: M. Dynus, B. Kołosowska, P. Prewysz-Kwinto, Analiza
finansowa przedsiębiorstwa, TNOiK, Toruń 2005, s. 35 - 41.
2
Przyrost absolutny, różnica absolutna. Patrz: Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem,
red. nauk. L. Bednarski, T. Waśniewski, FRR w Polsce, Warszawa 1996, Tom 1, s. 258.
3
Tempo przyrostu, przyrost względny. Patrz: Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, op.
cit., s. 258.
Przy ustalaniu struktury poszczególnych elementów rachunku zysków i strat, należy wziąć
pod uwagę ich udział w ogólnej kwocie przychodów, która obejmuje przychody ze sprzedaży
produktów, towarów i materiałów, pozostałe przychody operacyjne i przychody finansowe 4.

Korekta inflacyjna powinna mieć miejsce w przypadku przeprowadzania analizy poziomej.

W sytuacji, gdy analiza jest przeprowadzana bez uwzględniania wartości pieniądza w czasie,
wtedy przeprowadzana jest ona w ujęciu nominalnym. Kiedy jednak uwzględniania jest
inflacja, to jest to ujęcie realne.

„Powiększanie” danych przeszłych o inflację:5

rb = rub + inf (%)  rub = rub  (100% + inf (%) ) = rub  (1 + inf (10 ) )

gdzie:

rb - Wartość w cenach z okresu bieżącego,

rub - Wartość w cenach z okresu poprzedniego,
inf(%) - Inflacja wyrażona w procentach,
inf(10) - Inflacja wyrażona w zapisie dziesiętnym.

Inflacja6
Wzór na obliczanie stopy inflacji składającej się z wielu okresów:

( )( )( ) 
inf (%) = 1 + inf (10) 1 1 + inf (10) 2 ... 1 + inf (10) n − 1  100%

1, 2, ..., n - Liczba okresów, dla których liczona jest inflacja łączna.

Wzór na średnią stopę inflacji w danym okresie:

inf (%) SR = ( 1 + inf

n
(10 ) )
− 1  100%

4
Podstawą ustalania wskaźników struktury mogą być tylko przychody ze sprzedaży produktów,
towarów i materiałów, ale jest to uzasadnione tylko w sytuacji, gdy udział pozostałych przychodów
operacyjnych oraz przychodów finansowych jest niewielki. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie,
red. nauk. M. Jerzemowska, PWE, Warszawa 2006, s. 89.
5
M. Dynus, B. Kołosowska, P. Prewysz-Kwinto, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, op. cit., s. 57.
6
Wzór opracowany na podstawie wzoru podanego w pozycji: M. Szałański, Matematyka finansowa,
Toruńska Szkoła Zarządzania, Toruń 2001, s. 245.
Przykłady

Przykład 1.1
Bilans analityczny przedsiębiorstwa „Kranto” jest następujący:

Aktywa 31.12.200A 31.12.200B

A. Aktywa trwałe 36 500 44 200

1. Wartości niematerialne i prawne 10 000 13 000
2. Rzeczowe aktywa trwałe 24 500 29 000
3. Inwestycje długoterminowe 2 000 2 200
B. Aktywa obrotowe 42 000 40 000
1. Zapasy 11 000 8 000
2. Należności krótkoterminowe 27 000 25 000
3. Inwestycje krótkoterminowe 3 500 5 500
4. Krótkoterminowe rozliczenia m/o 500 1 500
AKTYWA RAZEM 78 500 84 200

Pasywa 31.12.200A 31.12.200B

A. Kapitał własny 30 000 36 000
1. Kapitał podstawowy 20 000 20 000
2. Kapitał zapasowy 5 000 6 000
3. Kapitał rezerwowy 1 000 2 000
4. Zysk netto 4 000 8 000
B. Zobowiązania 48 500 48 200
1. Zobowiązania długoterminowe 21 500 21 000
2. Zobowiązania krótkoterminowe 27 000 27 200
PASYWA RAZEM 78 500 84 200

Polecenie:
Dla podanego bilansu analitycznego przedsiębiorstwa „Kranto” obliczyć i zinterpretować:
1) odchylenie,
2) dynamikę,
3) strukturę.
Rozwiązanie:

Szczegółowe wyliczenia zostały przedstawione tylko dla pozycji aktywów trwałych.

1) Odchylenie

Odchylenie = Wielkość na koniec okresu – wielkość na początku okresu

Odchylenie = 44 200 - 36 500 = 7 700

2) Dynamika

Wielkość na koniec okresu

Dynamika = x 100%
Wielkość na początku okresu

44 200
Dynamika =  100% = 121,10%
36 500

lub

Wielkość na koniec okresu – wielkość na początku okresu

Dynamika = x 100%
Wielkość na początku okresu

44 200 - 36 500
Dynamika =  100% = 21,10%
36 500

3) Struktura

Wielkość badana
Struktura = x 100%
Wielkość całkowita

36 500
Struktura 200A =  100% = 46,50%
78 500
44 200
Struktura 200B =  100% = 52,49%
84 200

Zmiana struktury = 52,49% - 46,50% = 5,99 p.p.

Interpretacja:
Aktywa trwałe na koniec roku 200A wynosiły 36 500 zł, a na koniec roku 200B wzrosły
do poziomu 44 200 zł, czyli o 7 700 zł.
Aktywa trwałe na koniec roku 200B stanowiły 121,10% aktywów trwałych na koniec roku 200A.
W ciągu tego okresu wartość aktywów trwałych wzrosła o 21,10% w stosunku
do poziomu z końca roku 200A.
Udział aktywów trwałych w aktywach razem na koniec roku 200A wynosił 46,50%,
a na koniec roku 200B wzrasta do poziomu 52,49%, co oznacza, że zwiększa się ich udział w
sumie bilansowej o 5,99 punktu procentowego.
 Wskaźniki struktury
Odchy- Dynamika Stan na Stan na Zmiana
Aktywa 31.12.200A 31.12.200B
lenie (w %) 31.12.200A 31.12.200B struktury
(w %) (w %) (w p.p.)
1 2 3 4=3-1 5 = 3/2 6 7 8=7-6

A. Aktywa trwałe 36 500 44 200 7 700 121,10 46,50 52,49 5,99

1. Wartości
niematerialne 10 000 13 000 3 000 130,00 12,74 15,44 2,70
i prawne
2. Rzeczowe
24 500 29 000 4 500 118,37 31,21 34,44 3,23
aktywa trwałe
3. Inwestycje
2 000 2 200 200 110,00 2,55 2,61 0,06
długoterminowe
B. Aktywa
42 000 40 000 - 2 000 95,24 53,50 47,51 - 5,99
obrotowe
1. Zapasy 11 000 8 000 - 3 000 72,73 14,01 9,50 - 4,51
2. Należności
27 000 25 000 - 2 000 92,59 34,39 29,69 - 4,70
krótkoterminowe
3. Inwestycje
3 500 5 500 2 000 157,14 4,46 6,53 2,07
krótkoterminowe
4. Krótkoterminowe
500 1 500 1 000 300,00 0,64 1,78 1,14
rozliczenia m/o
AKTYWA RAZEM 78 500 84 200 5 700 107,26 100,00 100,00 0,00

Wskaźniki struktury
Odchy- Dynamika Stan na Stan na Zmiana
Pasywa 31.12.200A 31.12.200B
lenie (w %) 31.12.200A 31.12.200B struktury
(w %) (w %) (w p.p.)
1 2 3 4=3-1 5 = 3/2 6 7 8=7-6

A. Kapitał własny 30 000 36 000 6 000 120,00 38,22 42,76 4,54

1. Kapitał
podstawowy
20 000 20 000 0 100,00 25,48 23,75 - 1,73

2. Kapitał
5 000 6 000 1 000 120,00 6,37 7,13 0,76
zapasowy
3. Kapitał
rezerwowy
1 000 2 000 1 000 200,00 1,27 2,38 1,11

4. Zysk netto 4 000 8 000 4 000 200,00 5,10 9,50 4,40

B. Zobowiązania 48 500 48 200 - 300 99,38 61,78 57,24 - 4,54

1. Zobowiązania
21 500 21 000 - 500 97,67 27,39 24,94 - 2,45
długoterminowe
2. Zobowiązania
27 000 27 200 200 100,74 34,39 32,30 - 2,09
krótkoterminowe
PASYWA RAZEM 78 500 84 200 5 700 107,26 100,00 100,00 0,00
W badanym okresie wartość posiadanego przez przedsiębiorstwo „Kranto” majątku wzrosła o
5 700 zł, czyli jedynie o 7,26%. Na koniec roku 200B dominującą pozycją w aktywach
są aktywa trwałe stanowiące 52,49%, a aktywa obrotowe to 47,51%. W roku poprzednim
200A, ta relacja była dokładnie odwrotna. Aktywa trwałe wzrosły o 21,10% w ciągu roku, czyli
o 7 700 zł, a z kolei aktywa obrotowe spadły o 4,76%, co daje 2 000 zł.
W aktywach trwałych dominująca pozycją są rzeczowe aktywa trwałe, stanowiące na koniec
roku 200B 34,44% aktywów ogółem, co dało wzrost o 3,23 punktu procentowego
w porównaniu z rokiem poprzednim. Udział rzeczowych aktywów trwałych w aktywach
trwałych wyniósł średnio w obu latach 66%.
W aktywach obrotowych dominującą pozycją są należności krótkoterminowe stanowiące
na koniec roku 200B blisko 30% aktywów ogółem. Ich udział w aktywach obrotowych wynosi
średnio około 63%. W ciągu roku spadł ich udział w strukturze aktywów ogółem o 4,70 punktu
procentowego. W ciągu badanego okresu bardzo mocno spadła wartość zapasów, bo o
27,27%. Największą zmianę wykazały krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe, wzrost
o blisko 200%.

W roku 200A przedsiębiorstwo „Kranto” finansuje swój majątek w 1/3 kapitałem własnym,
a w 2/3 kapitałem obcym. Oznacza to, że przyjęty model finansowania, charakteryzuje się
wysokim ryzykiem związanym z możliwością niewypłacalności, ale dającym też potencjalne
najwyższe zyski7. W roku następnym zmienia się nieco struktura finansowania. O 4,54 punktu
procentowego wzrasta udział kapitału własnego w pasywach, co powoduje, że udział kapitału
własnego stanowi 42,76%, a zobowiązań odpowiednio 57,26% ogółu pasywów.
W kapitale obcym przeważają zobowiązania krótkoterminowe. W roku 200A stanowią one aż
55,67% zobowiązań ogółem, a w roku następnym ich udział wzrasta nieznacznie do poziomu
56,43%.

Przykład 1.2
Poniżej przedstawiony został wycinek bilansu przedsiębiorstwa „Kranto”:

Aktywa 31.12.200A 31.12.200B

Aktywa obrotowe 42 000 40 000
1. Zapasy 11 000 8 000
2. Należności krótkoterminowe 27 000 25 000
3. Inwestycje krótkoterminowe 3 500 5 500
4. Krótkoterminowe rozliczenia m/o 500 1 500

Polecenie:
Ustalić strukturę aktywów obrotowych oraz jej zmiany w poszczególnych latach.

7
Model japoński finansowania działalności, to około 1/3 kapitałów własnych i aż około 2/3 kapitałów
obcych.
Inne możliwe modele finansowania, to:
- model europejski - to około 2/3 kapitałów własnych i tylko około 1/3 kapitałów obcych –
charakteryzuje się on mniejszym ryzykiem niewypłacalności, ale daje też potencjalnie niższe zyski.
- model amerykański - to około 1/2 kapitałów własnych i około 1/2 kapitałów obcych - charakteryzuje
się on średnim ryzykiem niewypłacalności, ale daje też potencjalnie średnie zyski.
Porównaj: M. Dynus, B. Kołosowska, P. Prewysz-Kwinto, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, op. cit.,
s. 53.
Rozwiązanie:

Ustalając strukturę w tym przypadku punktem odniesienia jest wielkość aktywów

obrotowych.

Wskaźniki struktury oraz ich zmiana dla pozycji zapasy wyliczone zostały w następujący
sposób:

11 000
Struktura 200A =  100% = 26,19%
42 000
8 000
Struktura 200B =  100% = 20,00%
40 000

Zmiana struktury = 20% - 26,19% = - 6,19 p.p.

Wskaźniki struktury
Stan na Stan na Zmiana
Aktywa 31.12.200A 31.12.200B
31.12.200A 31.12.200B struktury
(w %) (w %) (w p.p.)
1 2 3 4 5 6=5-4
Aktywa obrotowe 42 000 40 000 100,00 100,00 0,00
1. Zapasy 11 000 8 000 26,19 20,00 - 6,19
2. Należności
27 000 25 000 64,29 62,50 - 1,79
krótkoterminowe
3. Inwestycje
3 500 5 500 8,33 13,75 5,42
krótkoterminowe
4. Krótkoterminowe
500 1 500 1,19 3,75 2,56
rozliczenia m/o

Przykład 1.3
W poniższej tabeli podano należności krótkoterminowe przedsiębiorstwa „Kranto” na koniec
roku 200A i 200B.

31.12.200A 31.12.200B
Należności krótkoterminowe 27 000 25 000
1. „Amigo” S.j. 240 0
2. „Dron” Sp. z o.o. 4 750 1 000
3. „Gruno” 0 617
4. Hurtownia „ABZ” 5 125 6 450
5. Hurtownia „ASB” 256 5 480
6. „Kramex” s.j. 2 347 1 560
7. PH „Brano” 870 6 820
8. PH „Izolat” 520 0
9. PPH „Karo” 12 000 2 478
10. PPH „Linko” 125 145
11. PPH „Remoncik” 34 0
12. „Waro” Sp. z o.o. 733 450
Polecenie:
Ustalić strukturę należności oraz jej zmiany w poszczególnych okresach.

Rozwiązanie:

Wskaźniki struktury
Stan na Stan na Zmiana
31.12.200A 31.12.200B
31.12.200A 31.12.200A struktury
(w %) (w %) (w p.p.)
1 2 3 4 5 6=5-4
Należności
27 000 25 000 100,00 100,00 0,00
krótkoterminowe
1. „Amigo” S.j. 240 0 0,89 0,00 - 0,89
2. „Dron” Sp. z o.o. 4 750 1 000 17,59 4,00 - 13,59
3. „Gruno” 0 617 0,00 2,47 2,47
4. Hurtownia „ABZ” 5 125 6 450 18,98 25,80 6,82
5. Hurtownia „ASB” 256 5 480 0,95 21,92 20,97
6. „Kramex” s.j. 2 347 1 560 8,69 6,24 - 2,45
7. PH „Brano” 870 6 820 3,22 27,28 24,06
8. PH „Izolat” 520 0 1,93 0,00 - 1,93
9. PPH „Karo” 12 000 2 478 44,45 9,91 - 34,54
10. PPH „Linko” 125 145 0,46 0,58 0,12
11. PPH „Remoncik” 34 0 0,13 0,00 - 0,13
12. „Waro” Sp. z o.o. 733 450 2,71 1,80 - 0,91

W roku 200A największym dłużnikiem jest PPH „Karo”. Jej zadłużenie w strukturze należności
krótkoterminowych wynosi aż 44,45%. Kolejne firmy to Hurtownia „ABZ” 18,98%, a następnie
„Dron” Sp. z o.o. 17,59%.
W roku kolejnym roku 200B trzy firmy mają podobny udział w strukturze zadłużenia
od 21,92% do 27,28% i są to: Hurtownia „ASB”, Hurtownia „ABZ” oraz PH „Brano”.

Przykład 1.4
Na 1.01.200B aktywa trwałe wyniosły 36 500 zł, a na koniec tego roku 44 200 zł. W roku 200B
odnotowano inflację na poziomie 5%.

Polecenie:
Ustalić zmianę wartości aktywów trwałych w ujęciu nominalnym i realnym.
Rozwiązanie:

1) Zmiana w ujęciu nominalnym, to jest po prostu odchylenie.

Odchylenie = Wielkość na koniec okresu – wielkość na początku okresu

Odchylenie = 44 200 - 36 500 = 7 700

W ciągu roku wartość aktywów trwałych wzrosła o 7 700 zł.

2) Zmiana w ujęciu realnym

Na początku należy wartość z 1.01.200B „powiększyć” o inflację, by wielkość stała

się porównywalna z wielkością na koniec roku 200B:

rb = rub + inf (%)  rub = rub  (100% + inf (%) ) = rub  (1 + inf (10 ) )

rb = 36 500 + 5%  36 500 = 36 500  (100% + 5%) = 36 500  (1 + 0,05)

rb = 38 325

Odchylenie = 44 200 - 38 325 = 5 875

Po uwzględnieniu inflacji, okazuje się, że wartość aktywów trwałych wzrosła tak naprawdę nie
o 7 700 zł, ale o 5 875 zł, czyli odpowiednio o 1 825 zł mniej.

Przykład 1.5
Na 1.01.200A zobowiązania wobec dostawców wyniosły 42 100 zł, a na 30.06.200A
ich wartość wynosiła 43 000 zł. W roku 200A odnotowano inflację na poziomie 5%, przy czym
w II, III i IV kwartale wynosiła ona 4% łącznie (rozkład równomierny).

Polecenie:
Ustalić zmianę wartości zobowiązań wobec dostawców w ujęciu nominalnym i realnym.
Rozwiązanie:

1) Zmiana w ujęciu nominalnym, to jest po prostu odchylenie.

Odchylenie = Wielkość na koniec okresu – wielkość na początku okresu

Odchylenie = 43 000 - 42 100 = 900

W ciągu półrocza wartość zobowiązań wobec dostawców wzrosła o 900 zł.

2) Zmiana w ujęciu realnym

Podobnie jak w poprzednim przykładzie należy wartość z 1.01.200A „powiększyć” o inflację,

by wielkość stała się porównywalna z wielkością z 30.06.200A. Jednak najpierw trzeba ustalić
wielkość inflacji w I oraz II kwartale, aby faktycznie móc urealnić wartość zobowiązań wobec
dostawców.

Inflacja w I kwartale:

Do obliczeń należy wykorzystać poniższy wzór:

( )( )( ) 
inf (%) = 1 + inf (10) 1 1 + inf (10) 2 ... 1 + inf (10) n − 1  100%

( )( ) 
inf (%) = 1 + inf (10) 1 1 + inf (10) 2 (1 + inf (10)3 )(1 + inf (10) 4 ) − 1  100%

po przekształceniach przybiera on następującą postać:

 1 + inf (10 ) 
inf (10 )1ł =  − 1  100%
 ( 2
)
 1 + inf (10 ) (1 + inf (10 ) 3 )(1 + inf (10 ) 4 ) 

 1 + 0,05 
inf I kwartał =  − 1  100% = 0,96%
 1 + 0,04 

Inflacja w II kwartale:

inf (%) SR = ( 1 + inf

n
(10 ) )
− 1  100%

inf II kwartał = ( 1 + 0,04 − 1) 100% = 1,32%

3

Mając wyliczoną już inflację dla I i II kwartału można przystąpić do ustalenia urealnionej
wartości zobowiązań wobec dostawców:

rb = rub + inf (%)  rub = rub  (100% + inf (%) ) = rub  (1 + inf (10 ) )

rI kwartał = 42 100  (1 + 0,0096) = 42 504,16

rII kwartał = 42 504,16  (1 + 0,0132) = 43 065,21
rb = 43 065,21

Wartość zobowiązań „powiększonych” o inflacją można ustalić również w następujący sposób:

rb = 42 100  ((1 + 0,0096)  (1 + 0,0132) ) = 43 065,21

Odchylenie = 43 000 - 43 065,21 = - 65,21

Po uwzględnieniu inflacji, okazuje się, że wartość zobowiązań wobec dostawców tak

naprawdę nie wzrosła o 900 zł, ale o spadła o 65,21 zł.