Analiza piramidalna

Wprowadzenie

W toku analizy finansowej wskaźniki mogą być dzielone lub łączone. Wybrany wskaźnik
główny (syntetyczny) można dekomponować na iloczyny, ilorazy bądź sumy wskaźników
cząstkowych i budować z nich układy strukturalne, tzw. piramidy wskaźników.

Wskaźnikami najczęściej poddawanymi rozkładowi w analizie finansowej są:

1) wskaźnik rentowności netto kapitałów (funduszy) własnych,
2) wskaźnik rentowności netto aktywów.

Model Du Ponta jest jedną z popularniejszych metod piramidalnej rozbudowy wskaźnika

rentowności netto kapitałów (funduszy) własnych1.

Rysunek 1.1 Piramida Du Ponta

ROE

ROA x MKW

ROS x PA

Zn : S : Aog

Źródło: opracowanie własne na podstawie L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, PWE,

Warszawa 1997, s. 116.

gdzie2:

ROE - Wskaźnik rentowności netto kapitałów (funduszy) własnych,

ROA - Wskaźnik rentowności netto aktywów ogółem,
ROS - Wskaźnik rentowności netto sprzedaży,
PA - Wskaźnik produktywności (obrotowości) aktywów ogółem,
Zn - Zysk netto (wynik netto)
S - Przychody ze sprzedaży,
Aog - Średni stan aktywów ogółem,
MKW - Mnożnik kapitału własnego.

1
L. Bednarski, Analiza finansowa przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2007, s. 120.
2
Patrz szerzej: rozdział III, analiza wskaźnikowa.
Wskaźnik rentowności netto kapitałów własnych został przedstawiony jako iloczyn dwóch
wskaźników: rentowności netto aktywów ogółem i mnożnika kapitału własnego.

ROE = ROA x MKW

Następnie wskaźnik ROA został rozłożony na iloczyn dwóch wskaźników: rentowności netto
sprzedaży i produktywności aktywów ogółem. Tym samym wskaźnik rentowności netto
kapitałów własnych został przedstawiony jako iloczyn trzech wskaźników cząstkowych:
rentowności netto sprzedaży, produktywności aktywów ogółem i mnożnika kapitału własnego.

ROE = ROS x PA x MKW

Z powyższego wynika, że wskaźnik rentowności netto kapitałów (funduszy) własnych jest

syntetycznym wyrazem zależności nie tylko zysku netto i kapitału (funduszu) własnego, ale
również zaangażowanych aktywów i uzyskanych przychodów ze sprzedaży3.

Wykorzystując wybrane metody analizy przyczynowej można ustalić zakres wpływu zmian
poszczególnych wskaźników cząstkowych: ROA, MKW, ROS i PA na zmianę wskaźnika
syntetycznego ROE.

Kolejnym wskaźnikiem syntetycznym, który można poddać rozkładowi na wskaźniki

cząstkowe jest wskaźnik rentowności netto aktywów ogółem.

Rysunek 1.2 Piramida ROA

ROA

ROS x PA lub 1 : ZA

ZAt + ZAob

Źródło: opracowanie własne na podstawie Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red.

nauk. L. Bednarski, T. Waśniewski, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1996, s.
535.

gdzie4:

ZA - Wskaźnik zaangażowania aktywów ogółem,

ZAt - Wskaźnik zaangażowania aktywów trwałych,
ZAob - Wskaźnik zaangażowania aktywów obrotowych.

Pozostałe oznaczenia bez zmian.

3
W. Gabrusewicz, Podstawy ..., op. cit., s. 220.
4
Patrz szerzej: Rozdział 3. Analiza wskaźnikowa.
Wskaźnik rentowności netto aktywów ogółem został przedstawiony jako iloczyn wskaźnika
rentowności netto sprzedaży i wskaźnika produktywności aktywów ogółem5:

ROA = ROS x PA

lub wskaźnika rentowności netto sprzedaży i odwrotności wskaźnika zaangażowania aktywów

ogółem:

ROA = ROS x (1 : ZA)

Kontynuując, wskaźnik zaangażowania aktywów ogółem został wyrażony jako suma dwóch
wskaźników cząstkowych: zaangażowania aktywów trwałych i zaangażowania aktywów
obrotowych.
ZA = ZAt + ZAob

Przykłady

Przykład 1.1
Uzupełnić piramidę Du Ponta dla przedsiębiorstwa „Krokus” w roku 200B i dodatkowo obliczyć
wskaźniki związane z modelem.

Stan na Stan na Stan na

31.12.200Z 31.12.200A 31.12.200B
A. Aktywa trwałe 42 000 44 000 43 000
I. Wartości niematerialne i prawne 6 000 6 000 4 000
II. Rzeczowe aktywa trwałe 36 000 34 000 35 000
III. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 0 2 000 4 000
B. Aktywa obrotowe 78 000 79 000 74 000
I. Zapasy 54 000 55 000 43 000
II. Należności krótkoterminowe 22 000 22 000 27 000
III. Inwestycje krótkoterminowe 2 000 2 000 3 000
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 0 0 1 000
Aktywa razem 120 000 123 000 117 000

5
Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red. nauk. L. Bednarski, T. Waśniewski,
Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1996, s. 534.
 Stan na Stan na Stan na
31.12.200Z 31.12.200A 31.12.200B
A. Kapitał (fundusz) własny 40 000 41 000 45 000
I. Kapitał (fundusz) podstawowy 20 000 20 000 20 000
II. Kapitał (fundusz) zapasowy 4 000 3 800 3 400
III. Zysk (strata) z lat ubiegłych 10 000 9 100 5 400
IV. Zysk (strata) netto 6 000 8 100 16 200
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 80 000 82 000 72 000
I. Rezerwy na zobowiązania 2 000 1 000 2 000
II. Zobowiązania długoterminowe 15 000 16 000 13 000
III. Zobowiązania krótkoterminowe 63 000 65 000 56 000
IV. Rozliczenia międzyokresowe 0 0 1 000
Pasywa razem 120 000 123 000 117 000

31.12.200A 31.12.200B
I. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i
materiałów 87 000 116 000
II. Koszty sprzedanych produktów, towarów i
materiałów 49 000 60 000
III. Wynik brutto ze sprzedaży 38 000 56 000
IV. Koszty sprzedaży 14 000 16 000
V. Koszty ogólnego zarządu 9 000 11 000
VI. Wynik ze sprzedaży 15 000 29 000
VII. Pozostałe przychody operacyjne 4 200 4 000
VIII. Pozostałe koszty operacyjne 10 800 8 000
IX. Wynik z działalności operacyjnej 8 400 25 000
X. Przychody finansowe 2 600 1 000
XI. Koszty finansowe 1 000 6 000
XII. Wynik brutto 10 000 20 000
XIII. Podatek dochodowy (19%) 1 900 3 800
XIV. Wynik netto 8 100 16 200
Rozwiązanie:

ROE
37,67%

ROA x MKW
13,50% 2,79

ROS x PA
13,97% 0,9667

Zn : S : Aog
16 200 116 000 120 000

1) Wskaźnik rentowności netto kapitałów (funduszy) własnych

Wynik netto
ROE = x 100%
Średni stan kapitału (funduszu) własnego

16 200 16 200
ROE200 B =  100% =  100% = 37,67%
(41 000 + 45 000) : 2 43 000

2) Wskaźnik rentowności netto aktywów ogółem

Wynik netto
ROA = x 100%
Średni stan aktywów ogółem

16 200 16 200
ROA200 B =  100% =  100% = 13,50%
(123 000 + 117 000) : 2 120 000

ROS = Wynik netto x 100%

Przychody ze sprzedaży
3) Wskaźnik rentowności netto
sprzedaży

16 200
ROS 200 B =  100% = 13,97%
116 000

4) Mnożnik kapitału własnego

Średni stan aktywów ogółem
MKW =
Średni stan kapitału (funduszu) własnego

120 000
MKW200 B = = 2,79
43 000

1) Wskaźnik produktywności (obrotowości) aktywów ogółem

PA = Przychody ze sprzedaży
Średni stan aktywów ogółem

116 000
PA200 B = = 0,9667
120 000

Przykład 1.2
Ustalić jak w przedsiębiorstwie „Krokus” zmienił się ROE w roku 200B w stosunku do roku
200A i jaki wpływ na tę zmianę miały zmiany ROA i MKW oraz ROS, PA i MKW. Analizę
przeprowadzić metodą kolejnych podstawień6, bazując na zależnościach powyższych
wskaźników według modelu Du Ponta. Wyniki zinterpretować. Zaokrąglenia do dwóch miejsc
po przecinku. Wykorzystać dane z przykładu 4.1.

Rozwiązanie:

1) Wskaźnik rentowności netto kapitałów (funduszy) własnych

Wynik netto
ROE = x 100%
Średni stan kapitału (funduszu) własnego

8 100 8 100
ROE200 A =  100% =  100% = 20,00%
(40 000 + 41 000) : 2 40 500

2) Wskaźnik rentowności netto aktywów ogółem

6
Patrz szerzej: Rozdział 2. Analiza przyczynowa.
 Wynik netto
ROA = x 100%
Średni stan aktywów ogółem

8 100 8 100
ROA200 A =  100% =  100% = 6,67%
(120 000 + 123 000) : 2 121 500

3) Wskaźnik rentowności netto sprzedaży

Wynik netto
ROS = x 100%
Przychody ze sprzedaży

8 100
ROS 200 A =  100% = 9,31%
87 000

4) Mnożnik kapitału własnego

Średni stan aktywów ogółem
MKW =
Średni stan kapitału (funduszu) własnego

121 500
MKW200 A = = 3,00
40 500

5) Wskaźnik produktywności (obrotowości) aktywów ogółem

PA = Przychody ze sprzedaży
Średni stan aktywów ogółem

87 000
PA200 A = = 0,72
121 500

Zestawienie wyników7:

200A 200B zmiana

ROE (w %) 20,00 37,67 17,67

ROA (w %) 6,67 13,50 6,83

MKW 3,00 2,79 -0,21

ROS (w %) 9,31 13,97 4,66

PA 0,72 0,97 0,25

7
Drobne różnice w wynikach wynikają z przyjętych zaokrągleń wartości wskaźników
Analiza ROE przy uwzględnieniu dwóch czynników:

ROE = ROA x MKW

OROE = ROEB – ROEA = 37,67% – 20,00%= 17,67%

OROA = (ROAB – ROAA) x MKWA = (13,50% – 6,67%) x 3,00 = 6,83% x 3,00 = 20,49%

OMKW = ROAB x (MKWB – MKWA) = 13,50% x (2,79 – 3,00) = 13,50% x (-0,21) = (-2,84%)

OROE = OROA + OMKW = 20,49% + (-2,84%) = 17,65%8.

Interpretacje:

OROA: Wzrost ROA o 6,83% spowodował wzrost ROE o 20,49%, przy uwzględnieniu, że MKW
pozostał bez zmian.

OMKW: Spadek MKW o 0,21 spowodował spadek ROE o 2,84%, przy uwzględnieniu, że ROA
wynosiła 13,50%.

Analiza ROE przy uwzględnieniu trzech czynników:

ROE = ROS x PA x MKW

OROE = ROEB – ROEA = 37,67% – 20,00%= 17,67%

OROS = (ROSB – ROSA) x PAA x MKWA = (13,97% – 9,31%) x 0,72 x 3,00 = 4,66% x 0,72 x
3,00 = 10,07%

OPA = ROSB x (PAB – PAA) x MKWA = 13,97% x (0,97 – 0,72) x 3,00 = 13,97% x 0,25 x 3,00 =
10,48%

OMKW = ROSB x PAB x (MKWB – MKWA) = 13,97% x 0,97 x (2,79 – 3,00) = 13,97% x 0,97 x
(-0,21) = (-2,85%)

OROE = OROS + OPA + OMKW = 10,07% + 10,48% + (-2,85%) = 17,70%9.

Interpretacje:

OROS: Wzrost ROS o 4,66% spowodował wzrost ROE o 10,07%, przy uwzględnieniu, że PA i
MKW pozostały bez zmian.

OPA: Wzrost PA o 0,25 spowodował wzrost ROE o 10,48%, przy uwzględnieniu, że ROS
wynosiła 13,97%, a MKW pozostał bez zmian.

OMKW: Spadek MKW o 0,21 spowodował spadek ROE o 2,85%, przy uwzględnieniu, że ROS
wynosiła 13,97%, a PA 0,97.

8
Drobne różnice w wynikach wynikają z przyjętych zaokrągleń wartości wskaźników.
9
Drobne różnice w wynikach wynikają z przyjętych zaokrągleń wartości wskaźników.