You are on page 1of 23

UNIVERSIDAD DE BUENOS AIRES

FACULTAD DE FILOSOFÍA Y LETRAS


DEPTO. DE LENGUAS Y LITERATURAS CLÁSICAS

LENGUA Y CULTURA LATINAS I (2014)


(cátedra: ALICIA SCHNIEBS)

Lengua Latina I
morfología nominal
ficha teórica

[1]
1. PRIMERA DECLINACIÓN

ENUNCIADO: matrona, -ae (f)


SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO matronă matronae


VOCATIVO matronă matronae
ACUSATIVO matronăm matronās
GENITIVO matronae matronārŭm
DATIVO matronae matronīs
ABLATIVO matronā matronīs

OBSERVACIONES

 GÉNERO: en su mayor parte son sustantivos femeninos, excepto cometa,


planeta y los nombres y oficios de varón: nauta, navita, incola, poeta, etc.

 NÚMERO: algunos sustantivos –llamados pluraliatantum– tienen sólo formas


plurales: divitiae, nuptiae, tenebrae, Athenae, Kalendae, etc. En estos casos su
enunciado va en plural.

 LOCATIVO: algunos nombres de ciudad conservan el antiguo caso locativo


con desinencia -AE (si se enuncian en singular) o -IS (si se enuncian en
plural): Romae, Athenis.

 PARTICULARIDADES: los sustantivos dea, filia, liberta forman a veces el dativo


y ablativo plural con desinencia -BUS, para evitar confusiones con los
respectivos sustantivos masculinos que pertenecen a la segunda declinación:
deabus, filiabus, libertabus.

[2]
2. SEGUNDA DECLINACIÓN

A. MASCULINOS Y FEMENINOS DE NOMINATIVO SINGULAR EN -US

ENUNCIADO: populus, -i
SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO populŭs populī


VOCATIVO populĕ populī
ACUSATIVO populŭm populōs
GENITIVO populī populōrŭm
DATIVO populō populīs
ABLATIVO populō pópulīs

OBSERVACIONES

 GÉNERO: en su mayor parte son sustantivos masculinos, excepto los nombres


de ciudades (Corinthus), islas (Delus) y árboles (fagus), que son femeninos; y
los sustantivos vulgus, virus, pelagus, que son neutros.

 NÚMERO: algunos sustantivos –llamados pluraliatantum– tienen sólo formas


plurales: liberi, Fasti, etc. En estos casos su enunciado va en plural. Carecen
de plural los sustantivos humus, virus, pelagus y vulgus.

 PARTICULARIDADES: el sustantivo filius y los nombres propios que tienen


nominativo en -IUS (Horatius, Vergilius, etc.) forman el vocativo singular en
-I: fili, Horati, Vergili.

B. MASCULINOS DE NOMINATIVO SINGULAR EN -ER / -IR


ENUNCIADO: puer, pueri ENUNCIADO: liber, -bri
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO puĕr puerī libĕr librī


VOCATIVO puĕr puerī libĕr librī
ACUSATIVO puerŭm puerōs librŭm librōs
GENITIVO puerī puerōrŭm librī librōrŭm
DATIVO puerō puerīs librō librīs
ABLATIVO puerō puerīs librō librīs

[3]
ENUNCIADO: vir, viri
SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO vĭr virī


VOCATIVO vĭr virī
ACUSATIVO virŭm virōs
GENITIVO virī virōrŭm / virŭm
DATIVO virō virīs
ABLATIVO virō virīs

C. NEUTROS DE NOMINATIVO SINGULAR EN -UM

ENUNCIADO: templum, -i
SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO templŭm templă


VOCATIVO templŭm templă
ACUSATIVO templŭm templă
GENITIVO templī templōrŭm
DATIVO templō templīs
ABLATIVO templō templīs

OBSERVACIONES

 NÚMERO: algunos sustantivos –llamados pluraliatantum– tienen solo formas


plurales: arma, castra, rostra, spolia, etc. En estos casos su enunciado va en
plural.

[4]
D. DECLINACIÓN DEL SUSTANTIVO DEUS, -I

ENUNCIADO: deus, -i
SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO deŭs deī / diī / dī


VOCATIVO deŭs deī / diī / dī
ACUSATIVO deŭm deōs / divōs
GENITIVO deī / divī deōrŭm / deŭm
DATIVO deō / divō deīs / diīs / dīs
ABLATIVO deō / divō deīs / diīs / dīs

3. ADJETIVOS DE PRIMERA CLASE

 Declinan el género femenino por la primera declinación y los géneros


masculino y neutro, por la segunda.

A. CON NOMINATIVO MASCULINO SINGULAR EN -US

ENUNCIADO: bonus, -a, -um


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO bonŭs bonă bonŭm bonī bonae bonă


VOCATIVO bonĕ bonă bonŭm bonī bonae bonă
ACUSATIVO bonŭm bonăm bonŭm bonōs bonās bonă
GENITIVO bonī bonae bonī bonōrŭm bonārŭm bonōrŭm
DATIVO bonō bonae bonō bonīs bonīs bonīs
ABLATIVO bonō bonā bonō bonīs bonīs bonīs

[5]
B. CON NOMINATIVO MASCULINO SINGULAR EN -ER

ENUNCIADO: tener, -era, -erum


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO tenĕr teneră tenerŭm tenerī tenerae teneră


VOCATIVO tenĕr teneră tenerŭm tenerī tenerae teneră
ACUSATIVO tenerŭm tenerăm tenerŭm tenerōs tenerās teneră
GENITIVO tenerī tenerae tenerī tenerōrŭm tenerārŭm tenerōrŭm
DATIVO tenerō tenerae tenerō tenerīs tenerīs tenerīs
ABLATIVO tenerō tenerā tenerō tenerīs tenerīs tenerīs

ENUNCIADO: niger, -gra, -grum


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO nigĕr nigră nigrŭm nigrī nigrae nigră


VOCATIVO nigĕr nigră nigrŭm nigrī nigrae nigră
ACUSATIVO nigrŭm nigrăm nigrŭm nigrōs nigrās nigră
GENITIVO nigrī nigrae nigrī nigrōrŭm nigrārŭm nigrōrŭm
DATIVO nigrō nigrae nigrō nigrīs nigrīs nigrīs
ABLATIVO nigrō nigrā nigrō nigrīs nigrīs nigrīs

[6]
4. TERCERA DECLINACIÓN

A. TEMAS CONSONÁNTICOS

A.1. TEMAS EN LÍQUIDA (L/R)

 nominativo sin desinencia (grado cero). Los sustantivos pater, mater, frater
sufren la caída de la E en los casos con desinencia.

ENUNCIADO: consul, -ulis (m) ENUNCIADO: imperator,-oris (m)


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO consŭl consulēs imperatŏr imperatorēs


VOCATIVO consŭl consulēs imperatŏr imperatorēs
ACUSATIVO consulĕm consulēs imperatorĕm imperatorēs
GENITIVO consulĭs consulŭm imperatorĭs imperatorŭm
DATIVO consulī consulĭbŭs imperatorī imperatorĭbŭs
ABLATIVO consulĕ consulĭbŭs imperatorĕ imperatorĭbŭs

ENUNCIADO: marmor, -oris (n) ENUNCIADO: pater, -tris (m)


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO marmŏr marmoră patĕr patrēs


VOCATIVO marmŏr marmoră patĕr patrēs
ACUSATIVO marmŏr marmoră patrĕm patrēs
GENITIVO marmorĭs marmorŭm patrĭs patrŭm
DATIVO marmorī marmorĭbŭs patrī patrĭbŭs
ABLATIVO marmorĕ marmorĭbŭs patrĕ patrĭbŭs

[7]
A.2. TEMAS EN GUTURAL (C/G)
 nominativo sigmático [G / C] + S = X

ENUNCIADO: dux, ducis (m) ENUNCIADO: lex, legis (f)


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO dŭx ducēs lĕx legēs


VOCATIVO dŭx ducēs lĕx legēs
ACUSATIVO ducĕm ducēs legĕm legēs
GENITIVO ducĭs ducŭm legĭs legŭm
DATIVO ducī ducĭbŭs legī legĭbŭs
ABLATIVO ducĕ ducĭbŭs legĕ legĭbŭs

A.3. TEMAS EN LABIAL (P/B)


 nominativo sigmático [p / b] + S = PS / BS (con o sin apofonía vocálica.

ENUNCIADO: princeps, -ipis (m)


SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO princĕps principēs


VOCATIVO princĕps principēs
ACUSATIVO principĕm principēs
GENITIVO principĭs principŭm
DATIVO principī principĭbŭs
ABLATIVO principĕ principĭbŭs

A.4. TEMAS EN DENTAL (T/D)

 femeninos y masculinos: nominativo sigmático [t/d] + S = SS (asimilación) = S;


con o sin apofonía vocálica.
 neutros: nominativo sin desinencia (grado cero), con o sin caída de la dental
en el nom./voc./ac. singular; con o sin apofonía vocálica.

[8]
ENUNCIADO: virtus, -utis (f) ENUNCIADO: miles,-itis (m)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO virtŭs virtutēs milĕs militēs


VOCATIVO virtŭs virtutēs milĕs militēs
ACUSATIVO virtutĕm virtutēs militĕm militēs
GENITIVO virtutĭs virtutŭm militĭs militŭm
DATIVO virtutī virtutĭbŭs militī militĭbŭs
ABLATIVO virtutĕ virtutĭbŭs militĕ militĭbŭs

ENUNCIADO: pes, pedis (m) ENUNCIADO: caput, -itis (n)


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO pĕs pedēs capŭt capită


VOCATIVO pĕs pedēs capŭt capită
ACUSATIVO pedĕm pedēs capŭt capită
GENITIVO pedĭs pedŭm capitĭs capitŭm
DATIVO pedī pedĭbŭs capitī capitĭbŭs
ABLATIVO pedĕ pedĭbŭs capitĕ capitĭbŭs

A.5. TEMAS EN SIBILANTE (S)


 Nominativo sin desinencia (grado cero) con o sin apofonía vocálica
 Rotacismo (s > r) cuando la S es intervocálica.

ENUNCIADO: honos, -oris (m) ENUNCIADO: cinis, -eris (m/f)


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO honŏs honorēs cinĭs cinerēs


VOCATIVO honŏs honorēs cinĭs cinerēs
ACUSATIVO honorĕm honorēs cinerĕm cinerēs
GENITIVO honorĭs honorŭm cinerĭs cinerŭm
DATIVO honorī honorĭbŭs cinerī cinerĭbŭs
ABLATIVO honorĕ honorĭbŭs cinerĕ cinerĭbŭs

[9]
ENUNCIADO: tempus, -oris (n) ENUNCIADO: genus, -eris (n)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO tempŭs temporă genŭs generă


VOCATIVO tempŭs temporă genŭs generă
ACUSATIVO tempŭs temporă genŭs generă
GENITIVO temporĭs temporŭm generĭs generŭm
DATIVO temporī temporĭbŭs generī generĭbŭs
ABLATIVO temporĕ temporĭbŭs generĕ generĭbŭs

A.6. TEMAS EN NASAL


 Nominativo sin desinencia (grado cero).
 En los sustantivos masculinos y femeninos, la nasal cae en el nominativo y
vocativo. Con o sin apofonía vocálica.

ENUNCIADO: seditio, -onis (f) ENUNCIADO: homo, -inis


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO seditiŏ seditionēs homŏ hominēs


VOCATIVO seditiŏ seditionēs homŏ hominēs
ACUSATIVO seditionĕm seditionēs hominĕm hominēs
GENITIVO seditionĭs seditionŭm hominĭs hominŭm
DATIVO seditionī seditionĭbŭs hominī hominĭbŭs
ABLATIVO seditionĕ seditionĭbŭs hominĕ hominĭbŭs

ENUNCIADO: agmen, -inis (n)


SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO agmĕn agmină


VOCATIVO agmĕn agmină
ACUSATIVO agmĕn agmină
GENITIVO agminĭs agminŭm
DATIVO agminī agminĭbŭs
ABLATIVO agminĕ agminĭbŭs

[10]
B. TEMAS EN -I

B.1. SUSTANTIVOS MASCULINOS Y FEMENINOS

enunciado: civis, -is (m/f) ENUNCIADO: nubes, -is (f)


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO civĭs civēs nubĕs nubēs


VOCATIVO civĭs civēs nubĕs nubēs
ACUSATIVO civĕm civēs nubĕm nubēs
GENITIVO civĭs civĭŭm nubĭs nubĭŭm
DATIVO civī civĭbŭs nubī nubĭbŭs
ABLATIVO civĕ civĭbŭs nubĕ nubĭbŭs

ENUNCIADO: imber, -bris ENUNCIADO: puppis, -is


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO imbĕr imbrēs puppĭs puppēs


VOCATIVO imbĕr imbrēs puppĭs puppēs
ACUSATIVO imbrĕm imbrēs puppĭm / ĕm puppīs / ēs
GENITIVO imbrĭs imbrĭŭm puppĭs puppĭŭm
DATIVO imbrī imbrĭbŭs puppī puppĭbŭs
ABLATIVO imbrĕ imbrĭbŭs puppī / ĕ puppĭbŭs

B.2. SUSTANTIVOS NEUTROS

ENUNCIADO: mare, -is ENUNCIADO: animal, -alis


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO marĕ marĭă animăl animalĭă


VOCATIVO marĕ marĭă animăl animalĭă
ACUSATIVO marĕ marĭă animăl animalĭă
GENITIVO marĭs marĭŭm animalĭs animalĭŭm
DATIVO marī marĭbŭs animalī animalĭbŭs
ABLATIVO marī marĭbŭs animalī animalĭbŭs

[11]
OBSERVACIONES
 Los sustantivos canis, iuvenis, vates, mensis forman el genitivo plural en –UM.

C. TEMAS MIXTOS

 Los sustantivos que pertenecen a tema mixto declinan el singular como los
temas consonánticos y el plural como los temas en -I
 Pertenecen a este grupo:
 los sustantivos de nominativo monosilábico terminado en -NS, -RS,
-BS, -PS, -LX, -RX. Ejemplos: mons, montis; ars, artis; urbs, urbis; stirps,
stirpis; falx, falcis; arx, arcis.
 los sustantivos de nominativo monosilábico con vocal larga o
diptongo. Ejemplo: dos, dotis; faux, faucis
 por analogía siguen la misma regla los siguientes sustantivos: fraus,
fraudis; nox, noctis; mus, muris; nix, nivis; mas, maris.

D. TEMAS AISLADOS
ENUNCIADO: vis, vis (f) ENUNCIADO: bos, bovis (m/f)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO vĭs virēs bŏs bovēs


VOCATIVO vĭs virēs bŏs bovēs
ACUSATIVO vĭm virēs / virīs bovĕm bovēs
GENITIVO vis virĭŭm bovĭs boŭm
DATIVO vī virĭbŭs bovī bobŭs / bubŭs
ABLATIVO vī virĭbŭs bovĕ bobŭs / bubŭs

ENUNCIADO: Iuppiter, Iovis


SINGULAR

NOMINATIVO Iuppitĕr
VOCATIVO Iuppitĕr
ACUSATIVO Iovĕm
GENITIVO Iovĭs
DATIVO Iovī
ABLATIVO Iovĕ

[12]
5. ADJETIVOS DE SEGUNDA CLASE

Declinan los tres géneros por la tercera declinación. Tienen siempre:

 ablativo singular en -I,


 genitivo plural en -IUM,
 nominativo / vocativo / acusativo neutro plural en -IA

A. CON TRES TERMINACIONES GENÉRICAS (M / F / N) EN NOM. SG.

ENUNCIADO: acer, -cris, -cre


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO acĕr acrĭs acrĕ acrēs acrĭă


VOCATIVO acĕr acrĭs acrĕ acrēs acrĭă
ACUSATIVO acrĕm acrĕ acrēs acrĭă
GENITIVO acrĭs acrĭŭm
DATIVO acrī acrĭbŭs
ABLATIVO acrī acrĭbŭs

B. CON DOS TERMINACIONES GENÉRICAS (M-F / N) EN NOM. SG.

ENUNCIADO: fortis, -e
SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO fortĭs fortĕ fortēs fortĭă


VOCATIVO fortĭs fortĕ fortēs fortĭă
ACUSATIVO fortĕm fortĕ fortēs fortĭă
GENITIVO fortĭs fortĭŭm
DATIVO fortī fortĭbŭs
ABLATIVO fortī fortĭbŭs

[13]
C. CON UNA TERMINACIÓN GENÉRICA EN NOM. SG.

ENUNCIADO: prudens, -ntis


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO prudĕns prudentēs prudentĭă


VOCATIVO prudĕns prudentēs prudentĭă
ACUSATIVO prudentĕm prudĕns prudentēs prudentĭă
GENITIVO prudentĭs prudentĭŭm
DATIVO prudentī prudentĭbŭs
ABLATIVO prudentī prudentĭbŭs

ENUNCIADO: mendax, -acis


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO mendăx mendacēs mendacĭă


VOCATIVO mendăx mendacēs mendacĭă
ACUSATIVO mendacĕm mendăx mendacēs mendacĭă
GENITIVO mendacĭs mendacĭŭm
DATIVO mendacī mendacĭbŭs
ABLATIVO mendacī mendacĭbŭs

D. ADJETIVOS QUE SE DECLINAN COMO UN SUSTANTIVO DE TEMA


EN CONSONANTE

Los adjetivos vetus, -eris; pauper, -eris; particeps, -ipis; sospes, -itis; dives, -itis;
superstes, -itis siguen la declinación de temas en consonante:

 ablativo singular en -E,


 genitivo plural en -UM,
 nominativo / vocativo / acusativo neutro plural en -A

[14]
ENUNCIADO: pauper, -eris
SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO paupĕr pauperēs pauperă


VOCATIVO paupĕr pauperēs pauperă
ACUSATIVO pauperĕm paupĕr pauperēs pauperă
GENITIVO pauperĭs pauperŭm
DATIVO pauperī pauperĭbŭs
ABLATIVO pauperĕ pauperĭbŭs

OBSERVACIONES

 Los adjetivos celer, -eris, -ere; inops, -opis; memor, -oris; supplex,-icis forman el
genitivo plural en -UM.

 Los participios presentes se declinan como los adjetivos de una terminación


genérica en el nominativo singular. Cuando se emplean como sustantivos o
tienen valor verbal, forman el ablativo singular en -E.

6. CUARTA DECLINACIÓN

ENUNCIADO: magistratus,-us (m) ENUNCIADO: cornu, -us (n)


SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO magistratŭs magistratūs cornŭ cornŭă


VOCATIVO magistratŭs magistratūs cornŭ cornŭă
ACUSATIVO magistratŭm magistratūs cornŭ cornŭă
GENITIVO magistratūs magistratŭŭm cornūs cornŭŭm
DATIVO magistratŭī magistratĭbŭs cornŭī cornĭbŭs
ABLATIVO magistratū magistratĭbŭs cornū cornĭbŭs

OBSERVACIONES

 Los sustantivos arcus, artus, tribus, quercus, acus y pecu forman el dativo y
ablativo plural con la desinencia -UBUS.

[15]
 Esta declinación no tiene adjetivos.

 El sustantivo domus tiene una declinación particular porque combina formas


de la segunda y de la cuarta. Tiene además un locativo domi.

ENUNCIADO: domus, - us / i
SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO domŭs domūs


VOCATIVO domŭs domūs
ACUSATIVO domŭm domūs / domōs
GENITIVO domūs / domī domŭŭm / domōrŭm
DATIVO domŭī / domō domĭbŭs
ABLATIVO domū / domō domĭbŭs

7. QUINTA DECLINACIÓN

ENUNCIADO: res, rei (f)


SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO rĕs rēs


VOCATIVO rĕs rēs
ACUSATIVO rĕm rēs
GENITIVO rĕī rērŭm
DATIVO rĕī rēbŭs
ABLATIVO rē rēbŭs

OBSERVACIONES

 Con excepción de res, rei y dies, -ei, el resto de los sustantivos de esta
declinación raramente se emplean en plural.

 Esta declinación no tiene adjetivos.

[16]
8. GRADOS DEL ADJETIVO

A. COMPARATIVO

Formación:
El grado comparativo de los adjetivos se forma agregando al tema del adjetivo
(tomado del genitivo singular) los sufijos -ĬŎR (masculino y femenino), -ĬŬS
(para el neutro). Siguen la tercera declinación de tema consonante.

Ejemplos:
altŭs, -ă, -ŭm ›› gen. sg. altĭ ›› tema: alt- ›› altĭŏr (m.f.), altĭŭs (n)
nigĕr, -gră, -grŭm ›› gen. sg. nigrī ›› tema: nigr- ›› nigrĭŏr (m.f.), nigrĭŭs (n)
acĕr, -crĭs, -crĕ ›› gen. sg. acrĭs ›› tema: acr- ›› acrĭŏr (m.f.), acrĭŭs (n)
levĭs, -ĕ ›› gen. sg. levĭs ›› tema: lev- ›› levĭŏr (m.f.), levĭŭs (n)
audăx, -acĭs ›› gen. sg. audacĭs ›› tema: audac- ›› audacĭŏr (m.f.), audacĭŭs (n)
ingĕns, -ntĭs ›› gen. sg. ingentĭs ›› tema: ingent- ›› ingentĭŏr (m.f.), ingentĭŭs (n)

ENUNCIADO: altior, altius


SINGULAR PLURAL

masculino / femenino neutro masculino / femenino neutro

NOMINATIVO altĭŏr altĭŭs altiorēs altioră


VOCATIVO altĭŏr altĭŭs altiorēs altioră
ACUSATIVO altiorĕm altĭŭs altiorēs altioră
GENITIVO altiorĭs altiōrŭm
DATIVO altiorī altiorĭbŭs
ABLATIVO altiorĕ altiorĭbŭs

2. SUPERLATIVO

Formación:
El grado superlativo de los adjetivos se forma agregando al tema del adjetivo
(tomado del genitivo singular) los sufijos -ĪSSĬMŬS (masculino), -ĪSSĬMĂ
(femenino), -ĪSSĬMŬM (neutro). Se declinan como un adjetivo de primera clase
(modelo: bonus, -a, -um)

[17]
Ejemplos:
altŭs, -ă, -ŭm ›› gen. sg. altĭ ›› tema: alt- ›› altīssĭmŭs, -ă, -ŭm
levĭs, -ĕ ›› gen. sg levĭs ›› tema: lev- ›› levīssĭmŭs, -ă, -ŭm
audăx,- acĭs ›› gen. sg audacĭs ›› tema: audac- ›› audacīssĭmŭs, -ă, -ŭm
ingĕns,-ntĭs ›› gen. sg ingentĭs ›› tema: ingent- ›› ingentīssĭmŭs, -ă, -ŭm

3. FORMAS ESPECIALES DE COMPARATIVO Y SUPERLATIVO

 los adjetivos que tienen nominativo singular en -LĬS, forman el superlativo


agregando -LĪMŬS, -LĬMĂ, -LĬMŬM al tema del adjetivo (tomado del
genitivo singular. Se declinan como un adjetivo de primera clase (modelo:
bonus,-a,-um):

similĭs, -ĕ ›› gen. sg. similĭs ›› tema: simil- ›› simillĭmŭs, -ă, -ūm


facilĭs, -ĕ ›› gen. sg. facilĭs ›› tema: facil- ›› facillĭmŭs, -ă, -ūm

 los adjetivos que tienen nominativo masculino singular en -ĔR, forman el


superlativo agregando -RĬMŬS, -RĬMĂ, -RĬMŬM al nominativo singular. Se
declinan como un adjetivo de primer clase (modelo: bonus, -a, -um):

nigĕr, -gră, -grŭm ›› nom. masc sing. niger ›› nigerrĭmŭs, -ă, -ŭm
acĕr, -crĭs, -crĕ ›› nom. masc. sing. acer ›› acerrĭmŭs, -ă, -ŭm

 los adjetivos compuestos terminados en -DĬCŬS, -FĬCŬS, -VŎLŬS, forman


el comparativo agregando -ĒNTĬŎR, -ĬŬS al tema del adjetivo (tomado del
genitivo singular); y el superlativo, agregando -ĔNTĪSSĬMŬS, -Ă, -ŬM:

maledĭcus, -ă, -ŭm ›› gen. sg.: maledĭcī ›› tema: maledic- ››


maledicēntĭŏr,-ĭŭs / maledicĕntīssĭmŭs, -ă, -ŭm

 los adjetivos cuyo nominativo masculino singular termina en -ĔŬS, - ĬŬS,


-ŬŬS, forman el grado comparativo agregando el adverbio MĂGĬS, y el
grado superlativo agregando el adverbio MĂXĬMĒ:

idonĕŭs, -ă, -ŭm ›› MĂGĬS idonĕŭs, -ă, -ŭm ›› MĂXĬMĒ idonĕŭs, -ă, -ŭm
ardŭŭs, -ă, -ŭm ›› MĂGĬS ardŭŭs, -ă, -ŭm ›› MĂXĬMĒ ardŭŭs, -ă, -ŭm

 los siguientes adjetivos tienen comparativo y superlativo irregulares

[18]
POSITIVO COMPARATIVO SUPERLATIVO

bonus, a-, -um melĭŏr, - ĭŭs optimŭs, -ă, -ŭm


malus, -a, -um peĭŏr, - ĭŭs pessimŭs, -ă, -ŭm
magnus, -a, -um maĭŏr, -ĭŭs maximŭs, -ă, -ŭm
parvus, -a, -um minŏr, minŭs minimŭs, -ă, -ŭm
multi, -ae, -a plurēs, -ēs, -ă plurimĭ, -ae, -ă
propinquus, -a, -um propĭŏr, -ĭŭs proximŭs, -ă, -ŭm

9. PRONOMBRES PERSONALES

SINGULAR PLURAL

1ERA. 2DA. 3ERA. 1ERA. 2DA. 3ERA.

NOMINATIVO ego tu ― nōs vōs ―


VOCATIVO ― tu ― ― vōs ―
ACUSATIVO mē tē sē nōs vōs sē
GENITIVO meī tuī suī nostrī / -trŭm vestrī / -trŭm suī
DATIVO mĭhĭ tĭbĭ sĭbĭ nōbĭs vōbĭs sĭbĭ
ABLATIVO mē tē sē nōbĭs vōbĭs sē

OBSERVACIONES

 Los pronombres pueden aparecer reforzados con sufijos como -MĔT


(egomet, nosmet), -PSE (sepse); -TE (tute). El pronombre de tercera persona
puede duplicarse en acusativo o ablativo: sese.

 Cuando los ablativos forman circunstancial de compañía con la preposición


CUM, se usan las formas: mecum, tecum, secum, nobiscum, vobiscum.

[19]
10. PRONOMBRES POSESIVOS

Estos pronombres siguen la declinación de un adjetivo de primera clase


(modelo: bonus, -a, -um)

SINGULAR PLURAL

PRIMERA PERSONA meŭs, -ă, -ŭm nostĕr, -tră, -trŭm


SEGUNDA PERSONA tuŭs, -ă, -ŭm vestĕr, -tră, -trŭm
TERCERA PERSONA suŭs, -ă, -ŭm suŭs, -ă, -ŭm

11. PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS

ENUNCIADO: hic, haec, hoc


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO hĭc haec hŏc hī haec haec


VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO hŭnc hănc hŏc hōs hās haec
GENITIVO hūĭŭs hōrŭm hārŭm hōrŭm
DATIVO hŭĭc hīs
ABLATIVO hōc hāc hōc hīs

ENUNCIADO: iste, ista, istud


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO istĕ istă istŭd istī istae istă


VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO istŭm istăm istŭd istōs istās istă
GENITIVO istĭŭs istōrŭm istārŭm istōrŭm
DATIVO istī istīs
ABLATIVO istō istā istō istīs

[20]
ENUNCIADO: ille, illa, illud
SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO illĕ illă illŭd illī illae illă


VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO illŭm illăm illŭd illōs illās illă
GENITIVO illĭŭs illōrŭm illārŭm illōrŭm
DATIVO illī illīs
ABLATIVO illō illīs illō illīs

ENUNCIADO: is, ea, id


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO ĭs ĕă ĭd ĕī / ĭī / ī ĕae ĕă
VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO ĕŭm ĕăm ĭd ĕōs ĕās ĕă
GENITIVO ēĭŭs eōrŭm ĕārŭm ĕōrŭm
DATIVO ĕī ĕīs / ĭīs / īs
ABLATIVO ĕō ĕā ĕō ĕīs / ĭīs / īs

ENUNCIADO: ipse, ipsa, ipsum


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO ipsĕ ipsă ipsŭm ipsī ipsae ipsă


VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO ipsŭm ipsăm ipsŭm ipsōs ipsās ipsă
GENITIVO ipsĭŭs ipsōrŭm ipsārŭm ipsōrŭm
DATIVO ipsī ipsīs
ABLATIVO ipsō ipsā ipsō ipsīs

[21]
ENUNCIADO: idem, eadem, idem
SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO ĭdĕm ĕădĕm ĭdĕm ĕīdĕm /ĭīdĕm/ īdĕm ĕădĕm ĕădĕm


VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO ĕŭndĕm ĕăndĕm ĭdĕm ĕōsdĕm ĕāsdĕm ĕădĕm
GENITIVO ĕīŭsdĕm ĕōrŭndĕm ĕārŭndĕm ĕōrŭndĕm
DATIVO ĕīdĕm ĕīsdĕm /ĭīsdĕm/ īsdĕm
ABLATIVO ĕōdĕm ĕādĕm ĕōdĕm ĕīsdĕm /ĭīsdĕm/ īsdĕm

12. PRONOMBRE RELATIVO

ENUNCIADO: qui, quae, quod


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO quī quae quŏd quī quae quae


VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO quĕm quăm quŏd quōs quās quae
GENITIVO cūĭŭs quōrŭm quārŭm quōrŭm
DATIVO cŭī quĭbus
ABLATIVO quō quā quō quĭbus

OBSERVACIONES

 Para los ablativos que indican complemento de compañía (con la


preposición CUM), se usan las formas: quocum, quacum, quibuscum.

[22]
13. PRONOMBRES INDEFINIDOS-INTERROGATIVOS

ENUNCIADO: quis, quid


SINGULAR PLURAL

masculino femenino neutro masculino femenino neutro

NOMINATIVO quĭs (quī) quĭs (quae) quĭd (quŏd) quī quae quae (quă)
VOCATIVO ― ― ― ― ― ―
ACUSATIVO quĕm quăm quŏd quōs quās quae (quă)
GENITIVO cūĭŭs quōrŭm quārŭm quōrŭm
DATIVO cŭī quĭbŭs
ABLATIVO quō quā quō quĭbŭs

OBSERVACIONES

 El pronombre indefinido es enclítico.

 Las formas entre paréntesis son propias del interrogativo cuando funciona
como MD.

[23]

You might also like