Professional Documents
Culture Documents
Materi Ilmu Tajwid
Materi Ilmu Tajwid
Ilmu Tаjwіd
Ilmu tаjwіd аdаlаh іlmu уаng mempelajari tata саrа mеmbаса Al-Qur’an dеngаn bаіk
dаn bеnаr.
Tajwid
Tаjwіd adalah tаtа cara (реngаturаn) mеmbаса Al-Qur’аn beserta hukum-hukumnуа
dеngаn mеnggunаkаn 26 huruf hіjаіууаh.
Khos untuk TPQ
1. GHUNNAH
Ghunnah artinya mendengung. Hal ini berarti bahwa setiap ada huruf Nun atau Mim yang
bertasydid maka hukum bacaannya dinamakan Ghunnah.
Contoh:
فَلَ َّما اِ نَّ َما ثُ َّم اِ َّن
1. Idghom Bighunnah
Idghom : memasukkan
Bighunnah : dengan mendengung
Artinya: apabila ada Nun sukun atau Tanwin bertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah
yang berjumlah 4 huruf, antara lain: ن م و يatau biasa di singkat dengan bunyi ْيَ ْن ُمو
Contoh:
) ن- فَلَ ْن نَِّز ْي َد ُك ْم ( ْن ) ي-َم ْن يَقُوْ ُل ( ْن
) و- ِم ْن َّو َراِئ ِه ْم ( ْن ) – م ً_ ( فَ ْتحًا ُمبِ ْينًا
2. Idghom Bilaghunnah
Idghom : memasukkan
Bilaghunnah : dengan tanpa mendengung
Artinya: apabila ada Nun sukun atau Tanwin bertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah
yang berjumlah 2 huruf, antara lain: لdan ر
Contoh:
) َغفُوْ ٌر َر ِح ْي ٌم ( _ٌ – ر ) ل-ِم ْن لَ ُد ْنكَ ( ْن
3.Idzhar
Idzhar berarti: jelas atau terang
Artinya: apabila ada Nun sukun atau Tanwin bertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah
yang berjumlah 6 huruf, antara lain: أ ح خ ع غ ﻫ
Contoh:
ْ َّ َم ْن خَ ف ) ْث ( ْن – ح
) ت ( ْن – خ ُ ِم ْن َحي )ُكفُ ًوا اَ َح ٌد ( _ً – ا
ْ ْ ُ َ ُ
) لك ُم اال نهَا َر ( ن – ﻫ )غ- ً_ ( قَوْ ًما َغ ْي َر ك ْم ) ق َع ِظي ٍْم ( ٍ – ع
ْ َ ٍ ُُخل
4. Iqlab
Iqlab berarti:menukar
Artinya: apabila ada Nun sukun atau Tanwin bertemu dengan satu huruf dari huruf hijaiyyah
yaitu: ب
Contoh:
) ع ََوا ٌن بَ ْينَ ( _ٌ – ب ) َم ْن بَ ِخ َل ( ْن – ب
5. Ikhfa’
Ikhfa’ berarti: samar-samar
Artinya: apabila ada Nun sukun atau Tanwin bertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah yang
berjumlah 15 huruf, antara lain:
تثجدذزسشصضطظفقك
Contoh:
) اَ ْن َج ْينَا ُك ْم ( ْن – ج ) َما ًء ثَ َجا جًا ( _ً – ث ) ِم ْن تَحْ تِهَا ( ْن – ت
) ذ ُزرْ قًا ( ٍ – زŽٍ يَوْ َمِئ ) َم ْن َذالَّ ِذ يْ ( ْن – ذ )ان دَانِيَ ٍة ( _ٌ – د
ٌ قِ ْن َو
)صا ِل ِح ْينَ ( _ً – ص َ قَوْ ًما ) َع َذا بٌ َش ِد ْي ٌد ( _ٌ – ش ) اِ َّن ْا ِال ْن َسا نَ ( ْن – س
ُ
) ع َْن ظهُوْ ِر ِه ْم ( ْن – ظ )ق ( ْن – ط ُ َو َما يَ ْن ِط )ضا ِح َكةٌ ( _ٌ – ض َ ٌُم ْسفِ َر ة
) َم ْن َكا نَ يَرْ جُوْ ا ( ْن – ك ) ِر ْزقًا قَا لُوْ ا ( _ً – ق )ُع ْم ٌي فَهُ ْم ( _ٌ – ف
2. Ikhfa’ Syafawi
Artinya: apabila ada Mim sukun bertemu dengan Ba’
Contoh:
َ تَرْ ِم ْي ِه ْم بِ ِح َج
) ار ٍة ( ْم – ب
3. Idzhar Syafawi
Artinya: apabila ada Mim sukun bertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah selain Mim dan
Ba’
Contoh:
) اَ ْم لَ ْم تُ ْن ِد رْ هُ ْم ( ْم – ت ) هُ ْم نَا ِئ ُموْ نَ ( ْم – ن
…… الخ..
HUKUM IDGHOM
Hukum Idghom dibagi menjadi 3 macam, antara lain:
1. Idghom Mutamatsilain
Artinya: jika ada huruf yang sama, yang pertama sukun dan yang kedua hidup.
Contoh:
)بِ – ْك ( ب َ اِضْ ِر بْ بِ َع
َ صا
2. Idghom Mutajanisain
Dinamakan Idghom Mutajanisain jika TA sukun bertemu THA, THA sukun bertemu TA, TA
sukun bertemu DAL, DAL sukun bertemu TA, LAM sukun bertemu RA, DZAL sukun
bertemu ZHA.
Contoh:
( ط-تْ ) ت َد ع ََوا ْ َ اَ ْثقَل ) د-ت ْ لَِئ ْن بَ َس ) ت-ط
ْ ( َطت ْ ( ٌ ت طَا ِئفَة
ْ َقَال
َ ْ ْ ُ
( ت-) ْد اِذ ظلَ ُموْ ا ) ظ- ( ذ ِّ قلْ َرب ) ر- ْ ( ل َقَ ْد تَبَيَّن
3. Idghom Mutaqorribain
Dinamakan Idghom Mutaqorribain jika TSA sukun bertemu DZAL, QAF sukun bertemu
KAF, BA sukun bertemu MIM.
Contoh:
ْ ) ي ارْ كَبْ َم َعنَا
( ذ-ث َّ َ م ) يبُن- ْ ( ب اَلَ ْم ن َْخلُ ْق ُك ْم ) ك- ( ْق ك ْ َيَ ْله
َ ِث ذ ل
QALQALAH
Qalqalah artinya memantul. Huruf Qalqalah ada lima, antara lain:
ق ط ب ج دbiasa disingkat dengan bunyi ٍّطبُ َجد ْ َق
Contoh:
ْ َ ي- ط يَ ْق َر ُأ-ق
يَ ْد ُخ ُل- د يَجْ َع ُل- ج يَبْخَ ُل- ب طهَ ُر
2. Qalqalah Kubra
Adalah: huruf Qalqalah yang matinya disebabkan waqaf.
Contoh:
َ َ خَ لdibaca اَ َح ٌد خَ لَ ْقdibaca اَ َح ْد
ق
LAFADZ ALLAH
Hukum lafadz Allah dibagi dua, yaitu:
1. Dibaca tafkhim, jika lafadz Allah didahului harakat fathah atau dhummah.
Contoh:
ِ نَصْ ُر هللا َُوهللا
1. Huruf Syamsiyah: jika ada الbertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah yang berjumlah
14, antara lain:
تثدذرزسشصضطظلن
Contoh:
ِ َوال َّش ْم اَل ُّد ْنيَا َوالتِّ ْي ِن
النِّ ْع َم ِة س
……الخ
2. Huruf Qamariyah: jika ada ال bertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah yang
berjumlah 14, antara lain:
بجحخعغفقكموﻫءي
Contoh:
اَ ْل َكبِ ْي ُر اَ ْلفِ ْي ُل اَ ْلخَ ْي ُر ُاَ ْل ُج ُم َعة
……الخ
IDZHAR WAJIB
Dinamakan Idzhar Wajib, jika ada Nun sukun atau Tanwin bertemu huruf YA atau WAWU
dalam satu kalimat. Cara membacanya: terang atau jelas. Namun, didalam Al-Qur’an bacaan
Idzhar Wajib ini hanya ada 4, yaitu:
ٌ قِ ْن َو ان
ان ٌ ص ْن َو ٌ َ بُ ْني اَل ُّد ْنيَا
ِ ان
HUKUM RA’
Hukum Ro’ ada dua:
Contoh:
ٍ ُخس ٌ ِرجْ س ٍر-ِر
a) ْر
b) _ِ ْ فَ َكبِّر َ فِرْ عَوْ ن ْر
ِ َب خَ ْي ٌر ٌٍ ُِ ر ي
c) _َِ صي ٍْر
HUKUM MAD
Hukum Mad dibagi dua:
A. Mad Thabii
Yang dinamakan dengan mad Thabi’i, adalah: jika fathah diikuti ALIF, kasrah diikuti YA,
dhummah diikuti WAWU. Panjang bacaannya: satu alif (dua harakat)
Contoh:
نُ ْو ِح ْي َها ي – د ُْو
ْ دَا – ِد
B. Mad Far’i
Mad Far’i dibagi menjadi 13, antara lain:
ب = ِعقَا ْب
ِ ِعقَا ْاَبُ ْو َك = اَبُ ْوك
4. Mad ‘iwadh
ialah: jika ada fathah tanwin yang dibaca waqaf, selain TA’ marbuthah. Panjang bacaannya:
1 alif (2 harakat).
Contoh:
6. Mad badal
ialah: setiap Aa, Ii, Uu yang dibaca panjang. Panjang bacaannya: 1 alif (2 harakat).
Contoh:
َالضا لِّيْن
َ ََو ال
10. Mad lazim mukhaffaf kalimi
ialah: Mad badal bertemu sukun. Panjang bacaannya: 3 alif (6 harakat).
Contoh:
َا ْالن
11. Mad lazim musyabba’ harfi
ialah: huruf hijaiyyah yang dibaca panjangnya 3 alif (6 harakat). Jumlah hurufnya ada 8,
yaitu:
نقصعسلكم
Contoh:
حيطﻫر
Contoh: