IL, Slowo Jana Zloroustego © tym, jak Michal 2wycig2yt Saranaela 979, s, 99-105, Cavs Zarroserans Hwa, ad aaeretoaa”, na podstawie XV-wiecznego rekopisu gery. ea Mtn) ne T16l ze zbiorbw Cetkiewnego Murer: skiego eyo-A;cheologiczne go w Sofii, Dotad nie odkryto greckich pa. aac ecin ktry powstal najpewnigj W XIII wiekw w Bulgari, Naty, sretnany ods, XIV-wieczny, reprezentuje redakeje Serbska i pochody, Stganora Savina W Czarnogérze (sygn. 29). Znane sa pézniejsze by x nkie edpisy tego ubworu z kota XVII ~ 1 pol. XIX wiekw (zob, ‘Taos, Cnaposnrcapert: paskast, Cools 1935, 8. 18-25). Jacimirsk A ik. “ peaks do Iz 14, 12 — upadku pokonanego Syna Jutrzenki znieba i opowiada o okolicznosciach buntu Satanacla przeciw Bogu oraz tkorzenia go przez archaniota Michata po odmowie Gabriela. Niezwykle Sbravowy jest opis siedziby Satanaela, wedréwki Archaniola i jego stoczo. rej nad jeziorem walki z antagonista, Wezesniejszy przeklad polski now. s2ej redakeji 20. Zapasy Satanaela z Archaniolem Michatem [w:] Dabek- -Wirgowa, s. 22-27. Wedtug legend hebrajskich cherubin zwany Lucyferem, straznik wszystkich narodéw, by! glownym archaniolem Boga. Kiedy wiedziony pycha postanowit Bogu dordwnaé, ten stracit go do Szeolu (Graves, Patai, s. 57], Michala i Gabriela natomiast miat poslaé Bég przeciwko Behemo- towi i Lewiatanowi (Graves, Patai, s. 48] W tekstach prologow (zbiory krdtkich tekstow hagiograficznych ulozo- nych wedlug porzadku roku liturgicznego) na Swigto Soboru Archanioléw, 8 listopada, obecny jest motyw stracenia Satanaela wraz z jego aniolami ~ale z reki Boga, nie Michala Archaniola. Na uwage zastuguje wykorzy- stanie cytat6w z liturgii Sw, Jana Ztotoustego; elementy kanoniczne prze- plataja sie z dualistyeznymi, ktére mozna odnalezé réwniez m.in. w Tajnej ksiedze i O Morzu Tyberiadzkim, Na uwage zasluguje fakt, iz motyw stracenia Szatana i jego walka z Mi- chalem znajduja oddéwiek w folklorze poludniowoslowiatiskim (zob. nry 15, 16). Obeeny jest takze etiologiczny motyw pochwycenia Archaniola za stope — dzieki czemu ma ona obecny ksztalt (zob. nr 17). W Hermenei Diezo Zografa znajduje sig opis sceny Upadek Jutrzenki: Chrystusa Tronujacego wskazuje archaniol Michal, wok6l stoja aniolowie Napis w Ewangelii trzymanej przez Chrystusa brami: ,.Widzieli Szatana jako padajaca z nieba blyskawicg”, w ksigdze Archaniola: ,,Zyjmy dobrze, 2yimy ze strachem”. Pod nimi rozposcieraja sig géry, przepasé i Tartar , 8. 62]. Opis ten uzupelniaja hermeneje greckie: zastep Lucy fera, Prreklad we Miltenova I 12anioly Swietliste i czarne oraz inne demony spadajg.z nieba, a sam Lucyfer ley na dnie piekta (Dionizjusz, s, 51-52], Ostatnia scena bywa wlaezana do ikonograficznego cyklu Michala Archaniota, Zob. i. XIV, LY, LVI Inne wydania tekstu: zob, SL, s. 466. Bibliografia:Joni4pose [, Tevamar 2a mote na some « emapotnteapenamaanok- puna mpoduye [v:]umepanypa, o6yecmeo, wen, Copan 1986, s,25-47; MirTeH00a ‘As Heaneccmra pedaino na anoxpuba va Gopama na Apanser Maxaus eve Comanat Jtanepansposnanve w rawssopuemana. CGopin ¥ eer Ha aka. Tersp Zoexos, Corp 1983, 121-128; Josauosil 7, Tae anoxpnepa 0 Gopdu ca hasoxow ¥ cpncxn}napodno) ‘omuaccanocrn, .Kiiesocr Hjem roa. 43, 3-4, Beorpa 1995, 8. 38-55; Jovanovd, 5.486487, Poblogostaw, Panic! Pan, Bég nasz, Jezus Charystus, stworea nieba i ziemi, i wszel- kiego stworzenia, ktéry jednym stowem powolal do zycia mnéstwo anioléw i archanioléw, i oreza’ wiele w Gornym Jeruzalem, ktory na ziemi bedzie panem, od Ztego obroni réd ezlowieczy. Bog ustanowil ziemig i zasadzit Raj, i, waiqwszy garéé ziemi, stworzyl czlowieka na sw6j obraz, i rozkazat mu wladaé w Raju i panowaé nad wszelkim tchnieniem na ziemi, Wtedy Satanael do- \wiedzial sie 0 cztowieku i padt na ziemig, opetany ziq mysla, i rzekt: »Stworzyl Pan czlowieka z ziemi i ponad niebiosami go stworzyl, i wyslawit go jako krdla wszechrzeczy. Kianiaj mu sig anielskie hufee. Ja zas nie moge na niego patrzeé ani mu sig ktaniaé. Zbiore wige wszystkie swoje wojska i chwale swoja, i zastepéw anielskich caterdziesci tysiecy. Wezme tkana Bogu szate i powszechnic czezo- ny pleciony Bogu wieniec, i berlo anielskich wojsk, Zaprawde, wszystko to zabiorg, odejde z nieba i postawie tron swoj na sklepie- niu niebieskim, i bede podobny Najwyészemu”. Wszystko to pomyslawszy, skusi! przebiegly Satanael mnéstwo anioléw i wyszedi z siedmiu umocnionych nicbios. W mgnieniu oka wyszedt i otworzyt niebieskie kryjéwki wiatru i deszezu, i rozlat wodg na ziemi, I stworzyt niebiosa podobne sobie, ciemne slorice i ciemny ksiezyc, i ociemniale gwiazdy’, I postawit tron swoj na * Mowa tu ozastepach sit nicbiaiskich. *W niektérych apokryfach starotestamentowych i legendach, byé maze pod wplywem starych mitéw dualityeznych, diabtu preypsuje sig funkeje demiurgiczne, 13. pieskim, i zasiad! na tronie swoim otoczony tied sklepieniu niebieskim, cayste biesy i czte Na wysokosciac! niotdw, pierwsze briela, i Uriela, 1 aniotowie, 2e uciekt h zag Ojciee przywotal swoich czterech ary Rafal? I rekl do nich Pan: Czy wiecie wy, 9 podstepny Satanael, i Ze skusit wielu archanjg. io Toyeh stworzylem preez Ducha Svvigtego, KtSrych za gy aoe vojska miatem, on zas ich zngcit i wyWiddt W niep aren ciemnos, Ja 216 zn6W ich stworze — ludzie bed wWybray, au on wolg; apostolowie i prorocy, i mgczemnicy beda dy aaa anielowi, Pomnode anio¥w moich stokrotnie nad lezbg ‘Oje mnie jak aniolowi Ow sklepieni ; ; a rained rzekli: ,Panie, dokad ta pokusa bedzie mamig imgezyé réd ezlowieczy?”. Rzekt Pan: ,Wezme siddma caesé ze Swiata, z siedmin jego wiek6 Archaniolowie nie pojeli slow, kté- re wyrzekl Pan, i powiedzieli: ,Wyjasnij to, co nam rzekles”, Pan na to: ,Wyjawie wam stowo na tablicy, bySeie zrozumieli moja praw- de, amen’, Powiadam wam: kiedy Satanael sig zbuntowal, uciekt i polozyt choroby w ziemie, z ktérej wlasnymi rekami stworzylem ezlowieka, Ale (czlowiek] bedzie ezczony w czasie mojego powtor- nego przyjscia. Wowezas smieré zapanuje nad wszelkim tchnieniem na ziemi, nad ludémi i bydlem, bowiem Satanael posiat w ziemi za przyezyna swoich przestepstw Zadlo smierci i wladze swojq \w ciemnej czelusei, I stworze potem drugi swiat ~ bez piekla, ktory bedzie niesmiertelny i nieskoriczony. Nastanie tam radosé i 2ycie, Sprawiedliwi beda ze mna w Krdlestwie Niebieskim, a sprzeciwia- acy sig prawu zostang odtraceni. I potwierdzi sig stowo, kt6re glosi, 2e niewieri nie ujrzq stawy Boze}, | rekli areystratedzy: ,lezeli zecheesz, mozesz”. I znw prze- méwit Pan: »Ateystrategu Gabrielu, nakazuie ci: zeidt do tego Dre- czyciela,teby wainé od niego tkanq Bogu seate i$ Wietlisty wienik berto archanielskich hufcéw i cala czesé, ktora mi odstigr: "Reek "> nany 23 Ezd) jest © pseudokanonicanyeh sd ronem Pana” 14 + 2 Nie rdziéei ysiecy upadiych wojsk swoich tia) slugi tromu swojego, straszliwego Michata jgiszy j - Swoja preebie, abriel: ,Satanael sprytniejszy jest ode mnie. 5wo)a pr2ebiegiog, Sit wielu Twoich aniotdw, dlatego bee cong ; Oday Whadyka: ,Ustuchaj Bozego rozkazu"- powiedzial: Panig vewag aniotom od wiekow nie jest znana tajemnica sakramen, an zierdysz ja. W niesmiertelne} dloni swoje) boskiej iste nigeysty dich soja chytosia nas ewe! i PZ nes sity, eesti sig pigknym béstwem. Dhugi jest, Panie, na St0 tokei, a soeroki na pigédziesiat, a szyja jogo mietzy dwanaseie lokci; ustg jego niczym wielki stot, spojrzenie jak u Zmit wy low. Siedzi ng nim szatan i smieré. I kiedy zazgrzyta swoim! 2<) ami, to wéwezas, Panie, mnie wystraszy, i dlatego nie podporzadkuje sig Twojej sile, \Wybacz swemu shidze”. Rzek! mu Wadyka w swojej dobroci: Ga. brielu”, i przebaczy! stojacem przed Nim Gabrielowi. I ponownie rzekl Pan do arcystratega Michala: ,,We Wszechswiecie Adam byt moim pierwszym, jednorodzonym synem; uczyni¢ cig podobnym jego krdlestwu, Powiadam ci: zejdé dzis do Dreczyciela i wet od niego tkana Bogu szate i niewiednacy wieniec, berlo hufcow archa- nielskich, ktére mi odebral, i uczyft go nieslawnym i nedznym, jak przystoi, by sudzy jego zrozumieli, Ze zostali opgtani”. Odrzekt Mi- chal Archaniol: ,Wladyko wszech mocy, Ty wiesz, ze ten Zly chee mnie zhaiibié. Nie moge jednak sprzeciwié sig Twemu rozkazowi i Twej dobroci, péjde [wige] do owego Dreczyciela. Pospiesz, Panie, i poméz mi, kladae przenajswietsza prawice Twoja na mej glowie. I blagam Cig, 0 Wiadyko, bys nie rozgniewat sig na mnie za stowa, ktére wypowiem, Widzisz, Panie, 2e z powodu przebieglosci Satana- ela wszyscy aniolowie dréa praed nim. Zmace jego rozum, ale jeSli go nie oktamie, jakze go przechytrze?”. Odrzekt mu Pan: ,,Ty, méj Michale, zejdz do tego Dreczyciela, a esli go oktamiesz, niechaj be- dzie to w dobre} wierze; w ten spossb go zniewolisz. Wysle stonice, by ci stuzyto, i rozpale je siedmiokroé bardziej od gorejacego stor. ¢a, tak Ze spali i gory, i szezyty, i ziemig na glebokosé siedmiu tokci i dwie czesci morza spale, i przeleje gniew méj na wrazych synow i przestepcow”. Rzekt Michat: ,Panie, jakze zniose goraco i gniew Twoje) dobroci?”. Odpowiedzial mu Pan: Nie lekaj sig, Michale! Opuszeze nad twoja glowe zimny oblok”. Wowezas Michal padi przed nogi Pana, a Pan wyciagnal swoja przenajswietsza reke i polo- 7x1 ja na jego slowie, aby Scigh glowe Antychrystai cal jego sile Poblogostawiony przez Pana, zszedt Michal do drugiego nieba wzial sw6j Smiercionosny miecz i naostrzy! go. I rozpostart swoig skrzydla na czterdziesci tokci, i zadal w trabe swoja, i zatrzep je otal 16yi sea 2 sibieskch swt jea0 SkIZzydet Ozstapily sie niebiosa ‘slo ig morze i poruszyly sie jego elbin veda ei venie AntyehtystZaniepokoil sii raekt: gy Sig stato, ze ae zis ziemia? Dla zea cofaato Si morze? Czyzby to byl ey oe xanyesteu0 m4 niebisteh? C2y2 On syne ges walk 1 spojraat W niebo swymi Podstepnymi oczami, i ujrzal Mic . suteeg eb ko stop oss, i ropoama gy Mal sila i bardzo pigkne bylo jego obli * By? jasc. WYSOKOSi, Od jogo loty ze. I rzekt Sa : jas satane ‘gor i zstepuje z niebios, ale nie wiem — 2 dob a ziym zie. Wyidémy mu jednak na spotkanie, zeby zobaczyé, i G a bywa” ~ i cale jego wojsko ts do nas przyby . }sko wyszlo na spotkanie Mi row, leez uirzawszy jego smiercionosny miecz, nie Smiat gt sapig, 04 s7umu jogo skreydel rozstapity sig nigbions | oP” i biesy Zostaly odtzucone na trey staje i padaty na iene aes sty Satanael 70 ze lym zie Michal do nego, Ubri sig nig i tuk sw t tung Sv. ona Ziotusego 2p Bibl bak Modtve, 2 o ang na ou cksztaleona nazwa géry Tabor 4siedem”. Michat ujal wige smiercionosny miecz i uderzyt Satanaela w caubek gtowy, i padt Podstepny, nic nie mogac uezynié. Zhaibio- ny, odszedt w otchlai, obnazony i zniewolony, jak przystoi. Michat oddal thang Bogu szate, niewigdngey wieniec i berlo archanielskich hhufcow w rece Pana. Tak uezynit Michal, bowiem Pan nie pozwolit mu pokonaé Satanaela doszezetnie. | podagaly do arcystratega Mi- chala wszystkie hufee Mocy i Tronéw. Swiety Pan ujrzal cherubiny i serafiny: wielookie, Zyciodajne, o ezterech koriczynach i wielu ob- liczach, anielskic legiony i wszystkie sily Gémego Jeruzalem, przy- byle, by zobaczyé Michala, by pozna¢ wojownika'*, I przyszediszy, radowaly sig, patrzae na jego ogorzata od gorqca twarz. I oddaly mu chwale i wielka czesé, Slawa naszemu Bogu, na wieki wickéw, amen. przel. Aleksandra Michatowska * Por preypis 7 do nn. Po)