Valyuta əməliyyatları

Valyuta əməliyyatı (latın dilində оperatiо – fəaliyyət deməкdir) valyuta vahidi

üzrə və valyutada qiymətli кağızların dövriyyəsi zamanı yaranan pul
münasibətlərinin təşкili və idarə оlunması üzrə fəaliyyətdir.
Valyuta əməliyyatlarını səlahiyyətli banк statusuna maliк оlan banкlar həyata
кeçirir. Səlahiyyətli banк – Azərbaycan Respublikasının Mərкəzi Banкından хarici
valyuta ilə əməliyyatları həyata кeçirməк hüququ verən lisenziyanı əldə etmiş
banкdır.
Valyuta əməliyyatları cari (ödənişlə bağlı) və investisiyalı (кapitalın dövriyyəsi ilə
əlaqədar) оlur. Ölкədə valyutanın əsas tənzimləyici оrqanı Məkəzi Banкdır,
valyuta nəzarətinin agentləri isə səlahiyyətli banкlardır.

Konvertasiya
Konvertasiya bir valyuta növünün anlıq məzənnəyə uyğun olaraq digər valyutaya
dəyişdirilməsidir.
Sərbəst konvertasiya - Dünyanın heç bir ölkəsində mübadilə edilə bilər ki, bir
valyuta. dünyada belə valyutalar bir az. Bu dollar Amerika və Kanada, Euro, Yen
və s. Sərbəst dönərli valyuta dövlət xarici iqtisadi fəaliyyət üçün böyük
üstünlükdür.
Qismən konvertasiya - bütün dövlətlərin mübadiləsi deyil ki, bir valyuta. Belə ki,
Rusiya rublu qismən konvertasiya edir.
Qapalı valyuta - yalnız və ya mərkəzi bank icazəsi ilə xarici valyuta dəyişikliklər
dövlət, valyuta.

Bankın likvidliyi
Bankın likvidliyi – bankın kreditorları, əmanətçiləri və başqa müştəriləri
qarşısında öz öhdəliklərini vaxtında və itkisiz yerinə yetirmək qabiliyyətidir.
Bankın öhdəlikləri real və şərti olur.
Real öhdəliklər bankın balansında tələb olunanadək depozitlər, təcili depozitlər,
cəlb olunmuş banklararası resurslar, kreditorların vəsaitlər şəklində əks olunur.
Şərti öhdəliklər balansarxası passivlərlə (bank tərəfindən verilən zəmanətlər və
təminatlar və s.) və balansarxası aktiv əməliyyatlarla (istifadə olunmamış kredit
xətləri və verilən akkreditivlər) ifadə olunmuşdur.
Öhdəlikləri yerinə yetirmək üçün bank aşağıdakı likvid aktivlərdən istifadə edir:
• kassada və müxbir hesablarda pul qalıqları şəklində ifadə olunmuş nağd pul
• təcili surətdə nağd pula çevrilə bilən aktivlər;
• lazım gəldikdə banklararası bazardan alına biləcək banklararası kreditlər;
• başqa cəlb olunmaş vəsaitlər, məsələn, depozit sertifikatlarının və bank
veksellərinin buraxılışı.
Bank tərəfindən yığılmış (nağd pul, yüksək likvidli qiymətli kağızlar) və alınacaq
(yenidən alınmış) (cəlb olunan banklararası kreditlər, bank veksellərinin buraxılışı,
depozit və əmanət sertifikatlarının buraxılışı) likvidlik vardır.
Bankın likvidliyinin bu əlamətlərinə riayət olunması (öhdəliklərin vaxtında və
itkisiz yerinə yetirilməsi) bankın fəaliyyət keyfiyyətlərini və ətraf mühitin
vəziyyətini müəyyən edən daxili və xarici amillərlə əlaqədardır.
Daxili amillərə bank aktivlərinin keyfiyyəti, cəlb olunan vəsaitlərin keyfiyyəti,
aktiv və passivlərin müddətlər üzrə birləşməsi, savadlı menecment, bankın imici
aiddir.
Bankın aktivlərinin keyfiyyəti üç xüsusiyyətə malikdir: likvidlik, risklilik,
gəlirlilik.
Aktivlərin likvidliyi – aktivlərin borclu tərəfindən reallaşması və ya ödənilməsi
vasitəsilə itkisiz nağd pula transformasiya olunması qabiliyyətidir. Bu zaman
mümkün itkilərin dərəcəsi aktivlərin riskliliyi ilə əlaqədardır. Likvidlik dərəcəsinə
görə bankın aktivləri bir neçə qrupa bölünür.