3.

SOĞUTMA YÜKÜ HESABI

Yaş meyve ve sebzelerin fiziksel ve kimyasal değişimleri üzerinde ortamdaki hava, ışık,
sıcaklık ve rutubet etkili olmaktadır.
Besin maddelerinde bakteri, küf ve mayalar gibi mikrobiyolojik faktörlerin en uygun çalışma
sıcaklıkları 25°-35°C arasında olup, bu sıcaklıklar 0°C’ye düşürüldüğünde söz konusu küçük
canlıların aktiviteleri yavaşlamakta ve daha düşük sıcaklıklarda ise mikroorganizmaların
türlerine bağlı aktiviteleri büyük ölçüde durdurulmuş olmaktadır.

Meyve ve sebzelerin donması durumunda hücreleri çatlar ve depodan çıkarıldıktan sonra

oksitlenme olayı ile daha çabuk bozulduklarından donma istenmeyen bir durumdur.
Soğuk ortamlarda depolanan yaş meyve ve sebzelerin donma derecelerinin üstünde muhafaza
edilmesi gerekmekte olup bu sıcaklıklar –1°C ile +15°C arasında değişmektedir.

Sebze ve meyvelerin kuruma (aşırı nem kaybetme) sebebiyle bozulmasına karşı en iyi önlem
bağıl nem seviyelerini yeterli düzeyde tutmaktadır.
Ayrıca, havanın sirkülasyon şekli ile maddelerin paketleme tarzı ve fiziksel ölçüleri de su
kaybında etkili olmaktadır.
Soğuk odada muhafazası gereken bağıl nem seviyeleri çeşitli gıda maddeleri, sebze ve
meyveler için tablolar halinde verilmiş olup, nem seviyesi artışı bu tablo değerlerinin %3-
%5’i sınırları içinde kalmalıdır

3.1 PROJELENDİRME ESASLARI

Soğuk odaların projelendirilmesinde sırasıyla aşağıdaki hususlar tespit edilmeli veya

hesaplanmalıdır.

1-Soğuk odalar genellikle besin maddelerinin korunması amacı ile kullanılır. Besin
maddelerini doğal durumlarında saklayabilmek, besin maddelerinin cinsine göre belirlenmiş
uygun düşük bir sıcaklık ve bağıl nemde tutulması ile sağlanabilir. Bu nedenle öncelikle
soğutulacak maddenin cinsi ve buna bağlı olarak da soğuk odanın iç sıcaklık ve bağıl nemi
belirlenir.

2-Konulacak ürün cinsine ve ürün kapasitesine göre , odanın büyüklüğü tespit edilir. Oda
boyutları belirlenirken , ürünler etrafındaki iç hava hareketleri düşünülmeli , seçilecek
buharlaştırıcıya uygun olmalıdır.

3-Soğuk odanın yapılacağı yere ait dış şartlar belirlenir.Isı kazançlarını azaltmak için
mümkün ise odanın güneşe göre konumunda düzeltmeler yapılmalıdır.

4-Döşeme, yan hacim, çatı sıcaklıkları belirlenir.

5-İç ve dış şartlar göz önünde tutularak, oda duvar konstrüksiyonu ile en ekonomik yalıtım
malzemesi ve kalınlığı belirlenir.

6-Isı kazançları hesabı yapılır.

1

7-Kapasiteye, ürün cinsine göre soğutucu akışkan cinsi seçilir.

8-Buharlaştırıcı ,yoğuşturucu ve kompresör kapasiteleri belirlenir.

9-Yoğuşturucu soğutma devresinin havalı veya su ile olmasına karar verilir. Soğutma
kulesinin kapasitesi tespit edilir.

10-Buharlaştırıcı fanlarının kapasite kontrolleri yapılır. Sayıları tespit edilerek , oda içindeki
yerleştirilmesi yapılır

11- Boru çapları hesaplanır.

3.2 SOĞUTMA YÜKÜNÜ OLUŞTURAN ISI KAZAÇLARI

Bir soğutma tesisinin tasarımında öncelikle soğutma yükleri (ısı kazançları) hesaplanmalıdır.
Soğutma yükünün hesabındaki gaye soğutma sistemi elemanlarını (kompresör, kondenser,
evaparatör, TXV, soğutucu akışkan boruları ve diğer soğutma elemanı) doğru ve ekonomik
şekilde seçebilmektir. Soğutma elemanlarının doğru seçimi ile sistemin veriminin bekleneni
verecek tarzda ve aksamadan senelerce çalışması sağlanmış olabilecektir.

Soğutma yükünü meydana getiren ısı kazançlarını 4 grupta toplamak mümkündür.

1-Soğutulan hacmi çevreleyen duvar, döşeme ve tavandan iletim ve taşınımla geçen ısı
kazancı (transmisyon ısısı)
2-Soğutulan hacme dışardan daha yüksek ısı tutumundaki havanın girmesiyle gelen ısı
kazancı (İnfiltrasyon ısısı)
3-Soğutulan hacme konan malların ısısı (sebze ve meyvelerde olgunlaşma ısısı da oluşur)
4) Soğutulan hacmin içersindeki ışıklardan, insanlardan , motorlardan ortaya çıkan ısı
kazancı.

3.2.1 TRANSMİSYON ISI KAZANCI

Transmisyon ısısının mümkün olduğunca düşük tutulmasında pek çok yarar vardır. Bunun
sağlanabilmesi duvarlarla tavan ve döşemenin ısı geçirme kat sayısının düşük tutulması ile
mümkün olacaktır. Bu ısının hesaplana bilmesi için aşağıdaki bilgilerin bilinmesi gereklidir.
1-Yalıtım malzemesinin kalınlığı ve cinsi
2-Yapı konstrüksiyonu
3-Soğutulacak hacmin fiziksel ölçüleri
4-Soğutulacak hacmin ve dışındaki hacimlerin sıcaklıkları ile güneş ışınlarının etkileri

Yalıtım kalınlığının artması ile ısı geçirgenlik kat sayısının düşürülmesi ve soğutma yükünün
azaltılmasının sağlanabilmesinde yalıtım malzemesinin kalınlığını aşırı derecede arttırmak
hem ilk yatırım masraflarının artmasına hem de odanın faydalı hacminin azaltılmasına sebep
olur. Bu nedenle, çoğunlukla belirli iç sıcaklık seviyelerine göre düzenlenmiş yalıtım tabloları
tavsiye edilmektedir (Tablo3.1).

1
2

TABLO-3.1 Soğuk depolar için tavsiye edilen minimum yalıtım kalınlıkları

Oda sıcaklığı Poliüretan panel (=0,023 Strofor panel (=0,041
(0C) W/mK) W/mK)
[mm] (mm)
+10/+16 60 80
+4/+10 80 100
-4/+4 100 100
-24/-18 150 200
-40/-24 200 300

İletim ve taşınımla olan transmisyon ısı kazancı:

Qt= K.A.(Td-Ti) (3.1)

bağlantıdan hesaplanır. Burada;

K: Toplam ısı geçirgenlik katsayısı (W/m2K)

A: Cidarın ısı geçiş alanı (m2)
Td: Dış ortam veya komşu hacim sıcaklığı ( C)
Ti: iç oda sıcaklığı ( C)

n adet katmandan meydana gelmiş düzlem bir cidardaki toplam ısı geçiş katsayısı ;
1 1 n di 1
 =  +   +  (3.2)
K hi i=1 ki hd
eşitliğinden bulunabilir. Burada;

hi = İç yüzeydeki ısı taşınım katsayısı (W/m2K)

hd= Dış yüzeydeki ısı taşınım katsayısı (W/m2K)
di= i. Katman kalınlığı (m)
ki= İ. Katmanın ısı iletim katsayısı (W/mK)

K Toplam ısı geçiş katsayısına etki eden esas değer yakıtım malzemesinin k ısı iletim
katsayısı ve d kalınlığıdır.Genellikle diğer etkiler ihmal edilebilir.
Soğutma hesaplarında güneş gören dış duvarlarda ışınım yolu ile meydana gelen ilave ısı
kazançları da göz önüne alınmalıdır. Pratikte uygulanan yaklaşık bir yöntem güneş gören
yüzeylerdeki dış sıcaklıklar birkaç derece artırılır. Bunun için Tablo 2.4 ’ den gerekli
değerler alınır.

Yapı konstrüksiyonu da gerek soğutma yükünün azaltılması gerekse kuruluş ve işletme

masraflarını etkilemesi yönünden çok önemlidir. Bu husus mimar ve inşaat mühendisi ile
beraber etüt edilip saptanmalıdır ısı hesapları uygulanacak gerçek yapı konstrüksiyonuna göre
ısı geçirme kat sayıları bulunup kullanılmaktadır.

Soğutulacak hacmin fiziksel ölçüleri tasarım halindeki bir hacim için mimari plandan alınır.
Mevcut bir bina için ise yerinde yapılacak gerçek ölçümlerle tespit edilir. Duvar, döşeme ve
tavan yüzeylerinin hesaplanmasında odanın tecritsiz çıplak iç boyutlarının kullanılması yeterli
bir yaklaşım sağlayacaktır. Ancak yalıtım kalınlığı az ve duvar konstrüksiyonunun ısı
geçirgenliği fazla ise bu takdirde dıştan dışa ölçülerinin kullanılması daha emniyetli olacaktır.

2
3

Bu nedenle dolap, vitrin kabin tipi soğutucularda dış ölçüler kullanılmaktadır. Keza küçük
boyutlu odalar içinde özel bir durum mevcut değilse yine tüm dış yüzey ısı geçiş alanı olarak
kullanılabilir.

TABLO-3.2 Şehirlerin yazın ortalama dış hava sıcaklıkları

Şehir Adı Kuru Yaş Şehir Adı Kuru Yaş
termomet termometr termometr termometr
re e e e
Adana 38 26 İstanbul 33 24
Adıyaman 38 22 İzmir 37 25
Afyon 34 21 Kars 30 20
Ağrı 34 25 Kastamonu 34 22
Amasya 31 21 Kayseri 36 23
Ankara 35 21 Kırklareli 35 25
Antalya 39 28 Kırşehir 35 21
Artvin 30 26 Kocaeli (İzmit) 36 25
Aydın 39 26 Konya 34 22
Balıkesir 38 27 Kütahya 33 21
Bilecik 34 23 Malatya 38 21
Bingöl 33 21 Manisa 40 26
Bitlis 34 22 Kahramanmaraş 36 22
Bolu 34 24 Mardin 38 23
Burdur 36 21 Muğla 37 22
Bursa 37 25 Muş 32 20
Çanakkale 34 25 Nevşehir 28 17
Çankırı 34 25 Niğde 34 20
Çorum 29 19 Ordu 30 22
Denizli 38 24 Rize 30 26
Diyarbakır 42 23 Sakarya(Adapazarı 35 25
)
Edirne 36 25 Samsun 32 25
Elazığ 38 21 Siirt 40 23
Erzincan 36 22 Sinop 30 25
Erzurum 31 23 Sivas 33 20
Eskişehir 34 24 Tekirdağ 33 25
Gaziantep 39 23 Tokat 29 20
Giresun 29 25 Trabzon 31 25
Gümüşhane 33 23 Tunceli 37 22
Hakkari 34 20 Şanlıurfa 43 24
Hatay 37 28 Uşak 35 22
(Antakya)
Hatay 37 29 Van 33 21
(İskenderun)
Isparta 34 21 Yozgat 32 20
İçel (mersin) 35 29 Zonguldak 32 25
İçel (Tarsus) 36 28

3
4

TABLO-3.3 Komşu hacim ve döşeme sıcaklıkları (T0 dış tasarım sıcaklığı)

Komşu Hacmin Tarifi Sıcaklığı

(0C )
Toprak döşeme sıcaklığı (çok soğuk iklimler) +7
Toprak döşeme sıcaklığı (Soğuk iklimler) +15
Toprak döşeme sıcaklığı (Serin iklimler) +20
Toprak döşeme sıcaklığı (Sıcak iklimler) +25
İklimlendirilen veya soğutulan komşu oda hacimleri oda sıcaklığı
Toprak altında kalan klimasız, soğutulmamış hacimler ile T0-10
toprakla temastaki duvarlar
İklimlendirilmeyen normal kullanma amaçlı hacimler T0-5
Cebri şekilde havalandırılmayan hacimler; depo,atölye, vb. T0
Kompresör makine dairesi (sulu kondenser) T0
Kompresör makine dairesi (havalı kondenser) T0+5
Mutfak,çamaşırhane, kazan dairesi,ısıtma santrali, vb. T0+10
Çok aşırı sıcak hacimler, aşırı ısı yayan yerler T0+15

TABLO-3.4 Güneş ışınları etkisinin sıcaklık farkı eşdeğeri

Duvarın cephesi Düz çatı
Yüzey cinsi DOĞU GÜNEY BATI
Koyu renkli yüzeyler 5 3 5 11
Orta renkli yüzeyler 4 3 4 9
Açık renkli yüzeyler 3 2 3 5

TABLO-3.5 Günlük/ kısa süreli muhafaza odaları için iç şartlar

Gıda maddesinin İç sıcaklık (0C) Oda sıcaklığı / buharlaşma sıcaklığı farkı
cinsi (0C)
Cebri hava dolaşımlı Doğal hava dolaşımlı
Sebzeler 0/+2 3,5-5 8-10
Meyveler 0/+2 5-6,5 10-12
Et (bölünmüş) 0/+2 5-6,5 10-12
Et (bütün) 0/+2 6,5-11 12-15,5
Tavuk-hindi -1/+1,5 3,5-5 8-10
Tavuk-hindi -1/+1,5 5-6,5 10-12
(paketlenmiş)
Balık +1,5/+4,5 3,5-5 8-10
Yumurta -0,5/+1,5 3,5-5 8-10
Tereyağı-peynir +1,5/+4,5 5-6,5 10-12
Tereyağı-peynir +1,5/+4,5 6,5-11 12-15,5
(paketli)
Şişelenmiş meşrubat +4,5/+7 11 ve daha yüksek 15-20,5
Dondurulmuş gıda -18 5-6,5 10-12
maddeleri

4
 5

TABLO-3.6 Gıda maddeleri için uzun süreli soğuk oda muhafazası verileri
İçindeki Isınma ısısı,Kcal/kgK Donma ısısı Ön soğutma odaları
Gıda Muhafaza Oda Muhafaza su Donma (kJ/kgK) kcal/kgK için
maddesi sıcaklığı nemi süresi miktarı noktası Donmadan Donmadan (kJ/kgK) Soğutm Yükleme
(0C) (%) (% (0C) önce sonra C a süresi katsayısı
ağırlık) C1 C2 (saat)
Ahududu- 0(-) 90-95 2-3G 84 -0,5 0,87 (3,64) 0,45(1,88) 67,8(283,87) - -
taze
Armut-kış- -1,5/-0,5 90-95 2-7H 83 -1,6 0,87 (3,64) 0,45(1.88) 66,5(278,43) 24 1,25
sert
Armut- 0 90-95 1-2H 74 -1 0,79 (3,30) 0,42(1.75) 59,4(248,7) 24 1,25
normal-yeşil
Ananas- +7 85-90 2-4H 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,3(285,97) 3 1,50
olgun-taze
Ayva 0(-) 90 2-3A 85 -2 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,1(285,13) 24 1,50
Bal <+10 - 1Y(+) 18 - 0,34 (1,42) 0,26(1,08) 13,6(56,94) - -
Balık-taze -1/+2 90-95 5-51G 60-80 -2,2 0,7-0,9 - 50/68,3(209,35 - -
(2,93-3,76) /285,97)
Balık- -23/-29 90-95 6-12A 62-85 - - 0,38/0,45 50/68,3(209,35 - -
dondurulmuş (1,59/1,88) /285,97)
Balık- +4/+10 90-95 10-12A - - 0,76 (3,18) 0,41(1.71) 56(234,47) - -
salamura
(tuzlu)
Balkabağı +10/+13 70-75 2-3A 91 -1 0,93 (3,89) 0,48(2) 72,8(304,81) 18 1,43
Bamya-taze +7/+10 90-95 7-10G 90 -2 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 72(301,46) 18 1,43
Bezelye-yeşil 0 95 1-3H 74 -0,6 0,80 (3,35) 0,42(1.75) 59,2(247,87) 20 1,50
Bira-fıçı +2/+4 - 3-8H 90 -2 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 72,1(301,88) - -
Bira-şişe/kutu +2/+4 <=65 3-6H 90 - - - - - -
Böğürtlen 0(-) 95 3G 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68(284,71) 20 1,50
üzümü
Brüksel 0 90-95 3-5H 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,3(285,97) 24 1,25
lahanası
Ciğer-taze 0/+1 90 1-5G 70 -1,7 0,76 (3,18) - 56(234,47) 18 1,43
Ciğer- -12/-18 90-95 2-4A 70 -1,7 - 0,41(1.71) 56(234,47) - -
dondurulmuş
Çikolata -18/+1 40 6-12A 1 - 0,21 (0,88) 0,20(0,83) 0,8(3,34) - -
çeşitleri
Çilek-taze 0(-) 90-95 5-7G 90 -0,8 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 72,1(301,88) - -
Domates- +13/+21 85-90 1-3H 93 -0,6 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(311,93) 34 1,0
yeşil
Domates- +7/+10 85-90 4-7G 94 -0,5 0,95 (3,97) 0,48(2) 75,2(314,86) 34 1,0
kızarmış
Dondurma -25/-29 - 3-20A 63 -5,6 0,71 (2,97) 0,39(1,63) 50,4(211,02) 8 1,33
Darı- 0/+4 85 4-6H 10 - 0,28 (1,17) 0,23(0,96) 8,1(33,91) - -
patlamamış
Elma-golden -1/+4 90 3-8A 84 -1,1 0,88 (3,68) 0,45(1.88) 67,2(281,36) 24 1,50
Ekmek- -18 - 3-13H 32-27 - 0,48 (2,0) 0,31(1,29) 25,6/29,6(107,18 - -
ambalajlı /123,93)
Enginar 0(-) 90-95 1-2H 84 -1,6 0,87 (3,64) 0,45(1.88) 67,2(281,36) 18 1,43
Erik 0(-) 90-95 3-4H 86 -0,8 0,89 (3,64) 0,46(1.92) 68,9(288,48) 20 1,50
Et-sığır-taze 0/+1 88-92 1-6H 62-77 -2 0,7/0,8 - 49,6/61,6 18-24 1,50
(2,93/3,34) (207,67/257,91)
Et-sığır- -18/-23 90-95 9-12A - - - 0,39/0,43 49,6/61,6 - -
donmuş (1,63/1,80) (207,67/257,91)
Et-sığır- -12 90-95 4-10A - - - 0,39/0,43 49,6/61,6 - -
donmuş (1,63/1,80) (207,67/257,91)
Et-kuzu-taze 0/+1 85-90 5-12G 60-70 -2 0,68/0,76 - 48/56 5 1,33
(2,84/3,18) (200,97/234,47)
Et-kuzu- -18/-23 90-95 8-10A - - - 0,38/0,41 48/56 - -
donmuş (1,59/1,71) (200,97/234,47)
Et-kuzu- -12 90-95 3-6A - - - 0,38/0,41 48/56 - -
donmuş (1,59/1,71) (200,97/234,47)
Et-domuz- 0/+1 85-90 3-7G 32-44 -2 0,46/0,55 - 25,8/35,3 14-18 1,50
taze (1,92/2,3) (108,02/147,8)
Et-domuz- -18/-23 90-95 4-6A - - - 0,30/0,33 - - -
donmuş (1,25/1,38)

5
 6

TABLO-3.6 Gıda maddeleri için uzun süreli soğuk oda muhafazası verileri (devam)
İçindeki Isınma ısısı, (kJ/kg) Donma ısısı Ön soğutma
Gıda Muhafaza Oda Muhafaz su miktarı Donma (kJ/kg) odaları için
maddesi sıcaklığı nemi a süresi (% ağırlık) noktası Donmadan Donmada C Soğut Yüklem
(0C) (%) (0C) önce n sonra ma e
C1 C2 süresi katsayı
(saat) sı
Et-dana-taze 0/+1 90-95 5-10G 64-70 -2 0,71/0,76 0,39/0,41 51,5/56 6 1,33
(2,97/3,18) (1.63/1,71) (215,63
/234,47)
Greyfurt +10/+16 85-90 4-6H 89 -1,1 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3 (298,53) 22 1,43
Havuç- 0 98-100 4-6H 88 -1,4 0,91(3,81) 0,46(1.92) 70,5 24 1,25
ambalajlı (295,18)
Hindiba 0 95 2-3H 93 0(-) 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 18 1,43
Hindistan cevizi 0/+2 80-85 1-2A 47 -1 0,58(2,428) 0,34(1,42) 37,6(157.5) - -
Hurma 0 65-75 6-12A 20 -16 0,36(1,50) 0,26(1,08) 16,2(67,87) - -
Ispanak 0 95 10-14G 93 0(-) 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 18 1,43
İncir-kuru 0/+4 50-60 9-12A 23 - 0,39(1,63) 0,27(1,13) 18,4(77,09) - -
İncir-taze 0(-) 85-90 7-10G 78 -2,5 0,83(3,47) 0,44(1,84) 62,5(261,8) - -
Istakoz +5/+10 Deniz Uzun süre 79 -2,2 0,84 (3,51) 0,44(1,84) 63,2(264,8) - -
suyu
Japon inciri -1 90 3-4A 78 -2,2 0,84 (3,51) 0,43(1,80) 62,7(262,7) - -
Kabuklu deniz +0,5 95-100 5-8G 80-87 -2,5 0,84/0,90 - 64-70 - -
hayvanları-taze (3,51/3,76) (268-293)
Kabuklu deniz -18/-29 90-95 3-8A - - - 0,44/0,46 64-70 - -
hayvanları- (1,84/1,92) (268-293)
donmuş
Kara lahana 0 90-95 1-2H 87 0,5 0,89 (3,64) 0,46(1.92) 69,5(291,2) 18 1,43
Karides 95-100 12-14G 76 -2,2 0,81 (3.39) 0,43(1,80) 60,8(254,7) - -
Karpuz +4/+10 80-90 2-3H 93 -0,4 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kabak 0/+4,5 85-95 5-14G 94 -0,5 0,96(4,02) 0,48(2) 75,3(315,5) 18 1,43
Kayısı-zerdali 0 90 1-2H 85 -1,1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68(285) 20 1,50
Karnabahar 0 95 2-4H 92 -1 0,94(3,93) 0,48(2) 73,7(308,8) 24 1,25
Kavun +7/+10 90-95 3-4H 93 -1 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kavun-kışlık +7/+10 90-95 4-8H 93 -1 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kereviz 0 95 2-4A 94 -0,5 0,95 (3,97) 0,48(2) 75,6(316,7) 18 1,43
Kiraz-sert -1 90-95 2-3H 80 -2 0,84 (3,51) 0,44(1,84) 64(268) - -
Kuru yemişler- 0/+10 65-75 8-12A 3-6 - 0,24 (1,00) 0,22(0,92) 2,4/4,8 - -
çiğ (10/20)
Kurutulmuş 0/+4,5 65-75 6-9A 12 - 0,30 (1,25) 0,24(1,0) 9,5 (39,8) - -
biber
Kuşkonmaz 0/+2 95 2-3H 93 -0,6 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kuşüzümü-taze 0(-) 90-95 10-14G 85 -1 0,88 (3,68) 0,45(1.88) 67,2(281,5) 20 1,50
Krema/kaymak -26 - Birkaç ay 73 - 0,78 (3,26) 0,42(1.75) 58,2(243,8) - -
Lahana 0 90-95 3-4A 92 -1 0,94 (3,93) 0,47(1,96) 73,9(309,6) 24 1,25
Limon 0/+10 85-90 1-6A 89 -1,4 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,2(298,3) 20 1,0
Mandalina 0/+3 85-90 2-3H 87 -1,1 0,90(3,768) 0,46(1.92) 69,7(292) 22 1,43
Mantar-taze 0 90 3-4G 91 -1 0,93(3,89) 0,47(1,96) 72,8(305) 18 1,43
Margarin +2 60-70 1Y(+) 16 - 0,33(1,38) 0,25(1,04) 12,8(53,6) - -
Marul 0 95 2H 95 0(-) 0,96(4,02) 0,48(2) 76,2(319,2) 18 1,43
Maydanoz 0 95 1-2A 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68(284,9) - -
Maya (hamur) 0(-) - - 71 - 0,77(3,22) 0,42(1.75) 56,8(237) - -
Mısır (taze) 0 95 4-8G 74 0,6 0,79(3,30) 0,42(1.75) 59,2(248) 24 1,25
Meyve kuruları 0 50-60 9-12A 14-26 - 0,31/0,41 0,26(1,08) 11-21 - -
(1,29/1,716) (46-88)
Meyve- -18/-23 90-95 6-12A - - - - - - -
dondurulmuş

6
 7

TABLO-3.6 Gıda maddeleri için uzun süreli soğuk oda muhafazası verileri (devam)
Gıda maddesi Muhafaza Oda Muhafaza İçindeki su Donma Isınma ısısı, Kcal/kg (kJ/kg) Donma Ön soğutma odaları için
sıcaklığı nemi süresi miktarı noktası ısısı
(0C) (%) (% ağırlık) (0C) Donmadan Donmadan (kJ/kg) Soğutma Yükleme
önce sonra süresi katsayısı
(saat)
Muz +15 85-95 8-10G 75 -1 0,8(3,35) 0,43(1.80) 60,5(253,5) 12 10,0
Nebati yağlar +21 - 1Y 0 - - - - - -
Nar 0 90 2-4H 82 -3 0,86(3,6) 0,45(1.88) 65,7(275,2) - -
Pancar (kök) 0 95 4-6A 88 -1 0,91(3,81) 0,47(1,96) 70,5(295,4) 24 1,25
Patates-taze +10/+13 90 2A 81 -0,6 0,85(3,55) 0,44(1.84) 65(272,35) - -
Patates-son ürün +3/+10 90-95 5-8A 78 -0,7 0,83(3,47) 0,44(1,84) 62,4(261,5) - -
Patlıcan +7/+10 90-95 7-10G 93 -1 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 18 1,43
Portakal 0/+9 85-90 3-12H 87 -1 0,90(3,76) 0,46(1.92) 69,7(292) 22 1,43
Portakal suyu -1/+2 - 3-6H 89 - 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) - -
Peynir -1/+4 65-70 6-12A 30-60 -10/-15 0,50(2,09) 0,31(1,29) 30(125,7) - -
Pırasa 0 95 1-3A 85 -0,7 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,1(285,3) 18 1,43
Salatalık +10/+13 90-95 10-14G 96 -0,5 0,97(4,06) 0,49(2,05) 76,8(321,8) 24 1,0
Sarımsak kuru 0 65-70 6-7A 61 -1 0,69(2,88) 0,39(1,63) 48,8(204,5) - -
Sebze- +18/+23 - 6-12A - - - - - - -
paketlenmiş
Sebze tohumu 0/+10 50-65 10-12A 7-15 - 0,29(1,21) 0,23(0,96) 8,8(36,87) - -
Soğan-kuru 0 65-75 1-8A 88 -1 0,91(3,81) 0,47(1,96) 70,4(295) 24 3,3
Soğan-taze 0 95 3-4H 89 -0,9 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) - -
Sosis 0 85 1-3H 56 -1,7 0,65(2,72) 0,37(1,55) 44,8(187,7) 2 1,0
Süt-pastörize 0/+1 - 2-4G 87 -0,6 0,90(3,76) 0,46(1.92) 70(293) 10 1,18
Süt tozu +7/+21 Düşük 6-9A 2-3 - 0,22(0,92) 0,22(0,92) 2,4(10) - -
Şalgam kökü 0 95 4-5A 92 -1 0,94(3,93) 0,48(2) 73,7(308,3) 24 1,25
Şeftali 0(-) 90 2-4H 89 -1 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) 24 1,60
Şekerlemeler 0/+9 50 6-12A 6-10 - - - - - -
Şerbetçiotu -1,7/0 50-60 3-4A - - - - - - -
Tatlı patates +13/+16 85-90 4-7A 69 -1,3 0,76(3,18) 0,41(1.71) 55,2(231) - -
Tavşan eti-taze 0/+1 90-95 1-5G 68 - 0,75(3,14) - 54,5(228,3) - -
Tavşan eti- -18/-23 90-95 6A - - - 0,41(1.71) 54,3(227,5) - -
donmuş
Tavuk/hindi-taze 0 85-90 1H 74 -3 0,80(3,35) - 59,3(248,4) 5 1,0
Tavuk/hindi- -18/-23 90-95 8-12A - - - 0,42(1.75) 59,3(248,4) - -
donmuş
Taze fasulye +4/+7 90-95 8-10G 89 -0,7 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) 20 1,50
Tereyağı +4 75-85 1A 16 -2 0,33(1,38) - 12,8(53,63) - -
Tereyağı -23 70-85 1Y 16 - - 0,25(1,04) 12,8(53,63) - -
Turp-kış 0 95-100 2-4A 95 -0,7 0,97(4,06) 0,49(2,05) 76,1(318,8) - -
Üzüm-taze -1 90-95 3-6A 82 -2,1 0,86(3,60) 0,44(1,84) 65(272,35) 20 1,25
Vişne -1/0 90-95 3-7G 84 -1,7 0,88 (3,68) 0,45(1.88) 67,2(281,5) - -
Yeşil biber +7/+10 90-95 2-3H 92 -0,7 0,94(3,93) 0,48(2) 73,7(308,3) - -
Yumurta -2/0 80-85 5-6A 66 -2,2 0,73(3,05) 0,40(1,67) 52,8(221,2) 10 1,18
Yumurta- <=-18 - 1Y(+) 74 - 0,80(3,35) 0,42(1.75) 59,2(248) 24 1,50
donmuş-bütün
Yumurta- <=-18 - 1Y(+) 55 - 0,64(2,68) 0,38(1,59) 44,2(185,2) - -
donmuş-sarısı
Yumurta- <=-18 - 1Y(+) 88 - 0,91(3,81) 0,47(1,96) 70,5(295,4) - -
donmuş-beyazı
Zeytin-taze +7/+10 85-90 4-6H 75 -1,7 0,80(3,35) 0,42(1.75) 60(251,4) - -

7
8

3.2.2 İNFİLTRASYON ( HAVA DEĞİŞİM ) ISISI

Soğuk oda kapısının her defa açılıp kapanmasında bir miktar harici sıcak hava soğuk odaya
girerek ek bir soğutma yükü oluşturur. Harici havada daha fazla olan su buharı da bu soğutma
yükünün bir parçasını oluşturur. Bu yükün sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi gerçek kullanma
durumunun bilinmesi ile mümkündür. Bu ise çoğu zaman kullanılan ısı tutumuna göre
değişmektedir. Bu sebeple enfiltrasyon ısısının tam olarak hesaplamak zordur. İnfiltrasyon
ısısı (Qi) (3.3) denkleminden hesaplanır.

İnfiltrasyon ısısı = Hava değişimi x Oda net hacmi x ( hd-hi)* h (kW) (3.3)

h : Giren havanın yoğunluğu (Kg/m3)

hd:Dış havanın entalpisi ( kJ/kg)
hi: iç havanın entalpisi (kJ/kg)

Soğuk oda herhangi bir maksat ve sebep ile bir havalandırma sistemi ile havalandırılıyorsa bu
takdirde havalandırma sisteminin hava debisi ile infiltrasyon hava değişimi karşılaştırılarak
büyük olan değerleri kullanmak sureti ile infiltrasyon ısı kazancı hesaplanır. Soğuk oda
yükünün küçümsenmeyecek bir bölümünü teşkil eden infiltrasyon ısısı, harici havanın soğuk
havaya girmesini yavaşlatmak suretiyle azaltılabilir bu maksatla oda girişine hava perdesi, ön
giriş holü, otomatik açılıp kapanan kapı gibi önlemler alınmaktadır.

TABLO-3.7 Oda kapı açılmalarından meydana gelen hava değişimi(*)

24 saatte hava değişimi 24 saatte hava değişimi
Oda iç hacmi Oda sıcaklığı Oda sıcaklığı Oda iç hacmi Oda sıcaklığı Oda sıcaklığı
(m3) 00C’nin 00C’nin (m3) 00C’nin 00C’nin
üstünde altında üstünde altında
5 50,1 38 500 3,7 2,8
10 31,1 24,2 625 3,3 2,5
15 25,3 19,6 750 2,9 2,3
20 21,2 16,9 1000 2,5 1,9
25 18,7 14,9 1250 2,2 1,7
30 16,7 13,5 1800 1,66 1,42
40 14,3 11,7 2400 1,43 1,22
50 12,8 10,2 3000 1,35 1,11
75 10,1 8,0 4000 1,23 0,99
100 8,7 6,7 5000 1,17 0,93
125 7,7 6,0 6000 1,11 0,86
150 7,0 5,4 8000 1,05 0,85
200 5,9 4,6 10000 0,97 0,83
250 5,3 4,1 12000 0,91 0,81
375 4,2 3,2 14000 0,87 0,80
(*) aşırı kullanma halinde verileri 2 ile çarpın. Uzun süreli muhafaza odaları için verilen
değerleri 0,6 ile çarpın.

8
9

3.2.3 MAL ISISI (ÜRÜNLERDEN GELEN ISI KAZANCI)

Soğuk odaya muhafaza edilmek üzere konulan değişik türden malların meydana getirdiği ısı
zaman zaman soğutma yükünün en önemli ve en büyük bölümünü teşkil etmektedir. Ayrıca
soğuk odaya konan mal cinsi önceden belirli olduğu halde birim zamandaki hareket miktarı
kullananın ihtiyaç ve isteğine göre değişebilmektedir. Bu sebeple soğuk oda yükünün hesabı
ile buna bağlı olarak soğutma makine ve aksanının seçiminin mal hareketinin uygulamadaki
durumunda mümkün olduğunca yakın bir uyum içersinde yapılması çok büyük bir önem
taşımaktadır.

Tablo 2.6 da ön soğutma odaları için verilen soğutma süreleri uygulama alanındaki ortalama
değerler olup malın hasat, toplama, kesim sıcaklıklarından sonra konulacağı uzun süreli
muhafaza odalarındaki sıcaklıklara düşürülmesi için gereken ortama zamanın uzunluğudur.

Yükleme kat sayısının anlamı ise ön soğutma odalarına konan malın ilk andaki sıcaklığı ile
oda sıcaklığı arasındaki büyük farklılıklar nedeni ile ilk yüklemeden hemen sonra soğutma
cihaz ve ekipmanı, üzerinde aşırı bir ısı yükü meydana gelir. Halbuki soğutma yükü
hesaplanırken mal yükü zamana göre eşit şekilde dağıtıldığı kabul edilir. Bu durumu
gerçektekine yaklaştırmak üzere hesaplanan mal yüküne bir yükleme kat sayısı uygulanıp
soğutma ekipmanının daha büyük seçilmesi sağlanır. Ve dolayısıyla ön soğutma odasına
konan malın ilk saatlerde oda sıcaklığının aşırı derecede yükselmesi ve soğutma süresinin
uzaması önlenmiş olur.

Yapılan araştırmalar sonucu soğuk odalara muhafaza edilmek üzere konulacak meyve, sebze,
et, süt, yumurta gibi maddelerinin tabi kaynaklardan alındıktan sonra bir ön soğutmaya tabi
tutulup süratle soğutulması ve daha sonra uzun süreli muhafaza odalarına konulması bu
maddelerin soğuk odada muhafaza süresini uzatmaktır.

Mal ısısı ile ilgili olarak önemli olan diğer bir ısı kaynağı da olgunlaşma ısısıdır. Bütün sebze
ve meyveler hayatiyeti olan ve bunu soğuk muhafaza sırasında hatta pazarlama sırasında da
devam ettiren maddelerdir. Bunun anlamı meyvelerin ve sebzelerin bir solunum yaptığı ve bu
esnada havadaki oksijeni alıp yerine karbondioksit ısı neşretti demektir. Meyvelerde buna
olgunlaşma denir ve elma, muz gibi bazı meyvelerde bir seviyeye kadar istenen bir durumdur.

Soğuk odaya konan malların meydana getirdiği soğutma yükünü dört safhaya ayırmak
gerekir.

1- Donma noktasının üstündeki sıcaklığa kadar soğutma:

m x C1 x (t2-t1)
Q1 =  x Yükleme katsayısı ( KW ) (3.4)
Soğutma zamanı (sn)

m: Ürün miktarı (kg)

C1: Ürünün donmadan önceki ısınma ısısı (KJ/KgK)
t2: Ürünün odaya girişteki sıcaklığı (C)
t1:Ürünün soğutma sonundaki sıcaklığı (C)
Ön soğutma odaları için ayrıca yükleme katsayısı uygulanacaktır.

9
10

2- Donma sırasında alınacak ısı :

mxC
Q2 =  (kW) (3.5)
Donma zamanı (sn)

C: Donma ısısı (kJ/kgK)

3- Donduktan sonra derin soğutma :

m x C2 x (t donma –tm)
Q3 =  (kW) (3.6)
Soğutma zamanı (sn)

C2: Donmadan sonraki ısınma ısısı (KJ/KgK)

tdon: Ürünün donma sıcaklığı (C)
tm: Ürünün donma sonu sıcaklığı (C)

4- Muhafaza sırasında ürüyen ısı ( olgunlaşma ısısı)

Q4 = m x Colg (W) (3.6)

Colg: Olgunlaşma ısısı (W/kg)

10
11

TABLO-3.8 Meyve ve sebzelerin muhafaza sıcaklıklarına göre günlük ürettikleri olgunlaşma (solunum)
ısıları
Meyve ve sebzenin Verilen muhafaza sıcaklığında 1000 kg.ının günde ürettiği ısı (Kcal/tonx24saat) (W/kg)
cinsi 0 0C +5 0C +10 0C +15 0C
Armut (değişik türleri) 150-375 (2000-5000) 280-860 430-1180 840-2970
(4000-12000) (6000-16000) (11000-40 000)
Ayva 250(4000) 395 (5000) - 1609 (21000)
Bamya - 3045 (41000) 4820 (65000) 8050 (108000)
Bezelye 2270 (31000) - - 10960 (147000)
Brüksel lahanası 860-1325 1775-2670 3475-4670 5270-5900
Biber 764 - - 2394
Çilek 675-975(9000-13000) 900-1030 2710-5230 3925-5100
(12000-14000) (36000-70000) (53000-68000)
Domates - - 785(11000) 1475(20000)
Elma (değişik türleri) 190-225(3000) 280-395(5000) 766-1140(15000) 765-1720(22000)
Enginar 1250-2485 1755-3310 3000-5435 4280-8000
(17000-34000) (24000-44000) (40 000-73000) (57000-108000)
Erik 110-170(2000) 225-505(3000-7000) 505-635(7000-9000) 655-690(9000)
Fasulye (yeşil) 1320(18000) 1890-1925(25000) 3000-3215(42000) 4700-5160(68000)
Greyfurt - 289 375-500 640-710
Havuç 860(12000) 1085(15000) 1740(24000) 2190(30000)
Hurma (taze) 186 247 475 -
Ispanak - 2540(15000) 6110(82000) 10000(134000)
İncir (taze) - 600-730(9000) 1215-1270(17000) 2710-3500(40000)
Kayısı 280-320(14000) 355-500(20000) 620-1050(34000) 1180-2000(54000)
Karnabahar 990-1330 1140-15145 1870-2700 2540-4520
Kavun 280-320(4000) 490-560(7000) 860(12000) 1870-2130(27000)
Kabak 655-710 785-1030 1925-2020 4150-5000
Karpuz - 170-225(3000) 410(5000) -
Kiraz 225-300(4000) 525-785(8000) - 1380-2500(33000)
Kuşkonmaz 1515-4430 3000-7530 5025-16850 8800-18120
Lahana 225-750(10000) 525-1180(13000) 675-1610(20000) 1235-3160(40000)
Limon 170(2000) 280(4000) 620(8000) 880(12000)
Mantar 1550-2410 3925 5550 -
Marul 1270(16000) 1625(21000) 2170(28000) 3475(46000)
Mısır (tatlı) 2335 4300 6185 9000
Muz - - 1215-2170(27000) 1625-3065(40000)
Pancar 743 1135 - 2000
Portakal 170-220(3000) 260-355(5000) 655-750(10000) 710-1250(16000)
Pırasa 525-900 1085-1610 2950-3755 4580-6465
Patates - 320-375(5000) 375-560(7000) 375-655(8000)
Salatalık - - 1270-1610 1325-1830
Sarımsak 170-600 320-540 500-545 600-1515
Soğan (taze) 580-1235 955-3755 2000-3250 3645-5380
Soğan (kuru) 130-170 190-375 395 615
Şeftali 210-355(4000) 355-505(7000) 860(11000) 1830-2335(30000)
Tatlı patates - 970 - -
Üzüm (taze) 75-130(2000) 170-320(4000) 450(6000) 560-655(8000)
Vişne 320-730(7000) 710-730(10000) - 1515-2765(34000)
(1 Kcal/tonx24 saat = 48.46 W/kg)

3.2.4 DİĞER ISI KAZANÇLARI

11
12

Soğuk oda içinde zaman zaman çalışan insanlardan, elektrik motorlarından,

aydınlatmadan ,for-lift gibi makinelerden ve kar eritme (defrost) işlemlerinde açığa çıkan
ısılar göz önüne alınmalıdır.
Günlük çalışma süreleri göz önüne alınarak aydınlatma lambalarının, vantilatör elektrik
motorlarının, varsa fork-lift motorlarının güçleri doğrudan (W) olarak ısı kazancı şeklinde
hesaba katılır.

Bilhassa büyük hacimli soğuk muhafaza depolarında soğutulan hacme forklift, vinç, motorlu
bataryalı nakil arabaları vs. gibi elamanlar sokulmaktadır. Bunların meydana getireceği ısı
yükü bu elamanın türüne ve soğutulan hacimdeki kalan süreye göre hesaplanıp soğutma
yüküne ilave edilmektedir.

1. İnsanlardan gelen ısı kazançları :

Yapılan işe göre insanlardan çıkan ısı değişebilmesine rağmen , soğuk oda içinde sıcaklığa
bağlı olarak Tablo 2.9 ’ da verilen ortalama değerler alınabilir. İnsanlardan gelen ısı kazancı
(3.7) eşitliğinden hesaplanır.

Qi= n (kişi) x W (Watt) x ZO (W) (3.7)

ZO= çalıma süresi/gün

TABLO-3.9 insanlardan gelen ortalama soğuk oda ısı yükü

Oda sıcaklığı (0C) Yayılan ısı Oda sıcaklığı (0C) Yayılan ısı
(kcal/hxkişi)( W) (kcal/hxkişi)(W)
+10 180 (210) -10 290(336)
+5 210(245) -15 315(365)
0 235(275) -20 340(395)
-5 260(302) -25 365(425)
NOT: sık sık girip çıkma halinde %10 ile %25 ilave edilecektir.

2. Aydınlatmadan gelen ısı kazancı:

Aydınlatmadan gelen ısı kazancı (3.8) eşitlikten hesaplanır.

Qa = n (adet) x W (Watt) x ZO (W) (3.8)

W: Lambanın gücü

3. Elektrik motorlarından gelen ısı kazancı:

Elektrik motorlarından gelen ısı kazancı (3.9) eşitliğinden hesaplanır.

Qe = n (adet) xW (Watt)x ZO (W) (3.9)

TABLO-3.10 Elektrik motorlarından gelen ısı yükü (Kcal/h x BG)

12
13

Motor gücü (BG)Motor ve tahrik Tahrik edilen Motorun bulunduğu

edilen eleman soğuk elemanın bulunduğu hacim (ayrı)
oda içinde hacim (ayrı)
1/8-1/2 1070 640 430
½-2,0 930 640 290
3,0-20,0 740 640 100
1kW=1.36 BG (1BG=0,736 kW)

4. Buz çözme sırasında verilen ısı:

a-Elektrikle buz çözmeli sistemler:

Elektrikli buz çözme sırasında verilen ısı (3.10) eşitliğinden hesaplanır.

Qed = n x W x ZO x F (3.10)

n: adet
W: watt
ZO: Zaman oranı (saat /24 saat)
F:buz çözme faktörü 0,5

ÖRNEK: 4 adet 750 W’lık ısıtıcı bulunan bir evaparatör günde toplam 2 saat buz çözme
yapıyorsa elektrikli buz çözmeden dolayı meydana gelen ısıyı hesaplayınız.
Qed = n x W x ZO x F
Qed = 4x750 x 2/24 x 0,5
Qed = 125 W

b-Sıcak gaz buz çözme sistemlerinin vereceği ısı:

Sıcak gaz ile yapılan buz çözme ısısı sistemin kondenserinden atılan ısıya yakın olacaktır. Ve
aynı kabul edilebilir. Ancak bir kompresöre birden fazla evaparatör bağlanır ise bunlara sıra
ile buz çözme uygulanıyorsa bu takdirde toplam kondenser ısısını evaporatör sayısına bölmek
gerekir.

Elektrikli buz çözme sisteminde olduğu gibi yine bir buz çözme faktörü uygulanmalıdır. (F)
sıcak gazlı sistemler için F = 0,4 olabilir.

Qsgd = n x qev x KEO x ZO x F (W) (3.11)

Qed : Sıcak gazlı buz çözme

n: Adet
qev: Evaporatör soğutma kapasitesi (kW)
KEO: qk/ qe (kondenser-evaporatör ısı oranı)
ZO: Zaman oranı (saat / 24 saat)
F: Buz çözme faktörü

ÖRNEK: -10 evaparatör sıcaklığı ve 30 C kondenser sıcaklığı şartlarından R-12 tipi soğutucu
akışkan ile 5000 W’lık soğutma kapasitesine sahip bir evaporatöre günde toplam 1 saat sıcak
gazlı buz çözme uygulanıyor ise buz çözme ile verilen ısı yükünü bulunuz.

13
14

Qsgd = n * qev * KEO * ZO * F

Qsgd = 1* 5000 *1,19 * 1/24 * 0,4
Qsgd = 99,16 W

TABLO-3.11 Rakım seviyelerinin soğutma kapasitesine etkisi

Rakım Hava Kapasite çarpanı(1) Rakım Hava Kapasite çarpanı(1)
(m) yoğunluk Soğutucu Havalı (m) yoğunluk Soğutucu Havalı
oranı (a) evaporatör(b) kondenser(2) oranı(a) evaporatör(b) kondenser(2)
-300 1,04 1,03 1,005 +1525 0,83 0,85 0,969
-150 1,02 1,02 1,002 +1830 0,80 0,82 0,960
0 1,00 1,00 1,000 +2135 0,77 0,79 0,955
+150 0,98 0,98 0,995 +2440 0,74 0,76 0,946
+300 0,96 0,97 0,990 +2745 0,71 0,73 0,939
+600 0,93 0,94 0,985 +3050 0,69 0,71 0,930
+900 0,90 0,91 0,980 +3660 0,64 0,66 0,910
+1220 0,86 0,875 0,975 +4270 0,59 0,61 0,880

Soğutma yükü hesaplandıktan sonra bundan asıl maksat olan ekipman seçimine geçilir.
Ekipmanın kapsamı kompresör, kondenser, evaparatör, genişleme vanası, solenoid vana, filtre
kurutucu, boru tesisatı, basınç ayarlayıcı vanalar, sıvı deposu ve diğer soğutma aksamıdır. Bu
elemanların seçiminde aşağıdaki bilgilerin bilinmesi gerekir.
1- Oda sıcaklığı ve nem seviyesi
2- Oda sıcaklığı-evaparatör sıcaklık farkı
3- Emme hattı basınç kaybını karşılamak için gerekli sıcaklık
4- Yoğunlaşma sıcaklığı
5- Kompresörün günlük çalışma süresi
6- Evaparatör fanlarının günlük çalışma süresi

Günlük toplam çalışma süresinden en başta kast edilen husus soğutma kompresörünün
çalışma süresidir. Ve bu oda sıcaklığı ile evaporatör sıcaklıklarından ve günde yapılması
gereken buz çözme süresine bağlıdır.

Kompresörlerin günlük çalışma süreleri 14 ile 20 bazen de 22 saat alınabilir. Kompresör ve

evaparatör fanları için günlük çalışma süreleri aşağıdaki gibi verilebilir.
a) 20C ve üzerindeki oda sıcaklıklarında : kompresör 14 ile 18 saat Evap fanları 22 saat
b) -2 C ile 1 C oda sıcaklıklarında : kompresör 20 saat
0 0
Evap fanları 23 saat
günde 4 defa her defasında 15 dak.
c) -150C ve altındaki oda sıcaklıkları için : kompresör 18 saat Evap fanları 22 saat
günde 6 defa her defasında 20’şer dakika buz çözme olayı var

3.3 SOĞUTMA YÜKÜ HESAP TAPLOSU

Tek tek soğutma yükleri hesaplandıktan sonra bu değerler aşağıda verilen ısı kazançları hesap
tablosuna taşınır. Böylece işlemler sistematik yapılmış olur. Bu şekilde hem soğutma yükleri
arasında bir karşılaştırma , hem de gözden kaçan bir soğutma yükü önlenmiş olur.

TABLO 3.12 Soğutma yükü hesap tablosu

14
15

Tarih .... / ..... / 20..... I S I K A Z A N Ç L A R I H E S A B I (kW) Oda No

15
16

Hesabı Yapan PROJE DONELRİ İÇ DIŞ KOMŞU HACİM SICAK. o

C
Kontrol Eden Kuru Termometre [ C] o
a)
Büro Yaş Termometre [oC] b)
İşin Adı İzafi Nem () [%] c)
Yeri Rakım d)
İşin Sahibi Enlem Derecesi e) Tavan
Kullanım Amacı Bölge f) Döşeme
ODA ÖLÇÜLERİ (yalıtımsız) En[m] Boy[ m] Yük.[m] Oda Hacmi (V) [m3]
I- İLETİM VE TAŞINIMLA OLAN ISI KAZNÇLARI (Duvar, Tavan, Döşeme) (Qt) (*) Solar sıcaklık farkını ekleyiniz.
İşare Yön En Boy Yüzey Adet Çıkarılan Net Ku t (*) Isı gücü
t (m) (m) (m2) Alan (m2) Alan (m2) (W/m2 K) (oC) (kW)

İletim ve taşınımla toplam ısı kazancı (kW)

II-HAVA DEĞİŞİMİNDEN GELEN ISI (Qi)
Hava değişimi 24 saat [defa] Dış hava entalpisi (hd) [kJ/kg] Hava değişim ısı kazancı
Yoğunluk () [kg/m ] 3
İç hava entalpisi (hi) [kJ/kg] (kW)

Oda hacmi (V) : ............ [m3 ] x .......... [defa hava değ./ 86400 s] x (hd : ......... - hi : ...........) x  : ..................... =
III-ÜRÜNLERDEN GELEN ISI KAZANÇLARI (Qm)
İşlem Türü Malın Türü Ağırlık T Özgül ısı (kJ/kg.K) Soğutma Ürün ısı kazancı
(kg) (oC) Donma Isısı(kJ/kg) Süresi (kW)
Solunum ısısı (W/kg) (Saniye)
Donmadan önce
Donma
Donduktan sonra
Olgunlaş. ve Soluma
Mallarla ilgili yan ısı Kasa, kutu, vs
Diğerleri

Ürünlerden gelen toplam ısı kazancı [kW]

IV-ODA İÇİNDEKİ DİĞER ISI KAZANÇLARI (Qd) Diğer ısı kazaçları (kW)
a) İnsan ............ (Kişi) x ................. (W) x .......... (zaman oranı)
b) Aydınlatma ............ (Tane) x................. (W) x .......... (zaman oranı)
c) Motor ............ (Tane) x ................ (W) x .......... (zaman oranı)
d) Elektrik Buz çözme ............ (Tane) x ................ (W) x .......... (zaman oranı) x0,5
e) Sıcak Gaz Buz ............ (Tane) x ................ (W) x …....... (zaman oranı) x0,4
çözme
f) Diğerleri ................................... ........(W) x ....……( zaman oranı)
Oda içindeki diğer ısı kazançları toplamı (kW)
TOPLAM ISI KAZANCI (QT ) [kW]
EMNİYETLİ TOPLAM ISI KAZANCI (QET= 1.1 QT ) [kW]

16
1

3 .4 SOĞUK HAVA DEPOSU PROJELENDİRME ÖRNEĞİ

Mimari ön projesi aşağıda verilen bir soğuk hava deposunda elma saklanması
düşünülmektedir. Odayla ilgili diğer bilgiler aşağıda verildiğine göre bu soğuk hava
deposunun soğutma yüklerinin hesabını yapınız.

15 m

Kompresör
Dairesi
10m h=4m
Elma
2C

Koridor

1
2

1- Mahal : BALIKESİR
2- Dış Mahal Verileri:
. Kuru termometre sıcaklığı Tab.2.2 = 38C
. Yaş termometre sıcaklığı Tab2,2 =27C
. Bağıl nem psikrometrik diy. = 0,45
. Dış hava entalpisi = 85,5 kj/kg
. Dış havanın yoğunluğu = 1,11 kg/m3
3-İç Mahal Verileri:
. İç sıcaklık Tab.2,6(-1 ila +4) = +2 C
. İç bağıl nem Tab.2,6 = 0,90
. İç havanın entalpisi psik diy. = 12,5 kj/kg
4- Komşu Hacim Sıcaklıkları (Tab.2,3)
. Kompresör dairesi (su soğ T0) = 38C
. Koridor T0 – 5 = 33 C
. Toprak döşeme sıcaklığı = 25 C
. Tavan sıcaklığı (iç hacim) T0 – 5 = 33 C
5- Güneş Işınları Etkisi (Tab2.6)
. Batı cephesi (açık renk) = +3 C

6- Oda hacmi 10x15x4 m = 600 m3

7- Hava değişim sayısı Tab.2.7 = 3,4
8- Elmanın yükleme miktarı = 1000 kg/m2
9- Elmanın depolanma yüzdesi =  75
10- Elmanın odaya yüklenecek miktarı 0,75x (10x15)x1000= 112.500 kg
11- Elmanın günlük odaya yüklenecek miktarı  5 = 0,05x 112.500= 5625 kg
12- Elmanın odaya giriş sıcaklığı = 33C
13- Elmanın donmadan önceki özgül ısısı Tab.2.6 C1 = 3,68 kj/kg
14- Elmanın olgunlaşma ısısı Tab.2.8 C= 10x10-3 W/kg
15- Odada 4 işçi günde 4 saat çalışmaktadır.Tab.2.9 =275 W
16- Odada 750 W’ lık 3 adet vantilatör motoru
günde 24 saat çalışmaktadır.
17- Odada 100 W’lık 8 adet lamba günde 4 saat yanmaktadır.
18- Odada 4 adet 1500W’lık elektrikli ısıtıcıyı bir evaporatör
Günde toplam 1 saat buz çözme işlemi için çalıştırıyor.
19- Tesisatta R-22 gazı kullanılıyor.
20- Yoğuşturucu su soğutmalı tiptir.
21- Yoğuşma sıcaklığı =40 C
22- Yoğuşturucuya su giriş sıcaklığı Tyaş +4 = 31 C
23- Yoğuşturucudan su çıkış sıcaklığı = 36 C
24- Evaporasyon sıcaklığı  90 nem için 9-10 daha düşük= -8 C
25- Kompresörün günlük çalışma süresi = 18 saat

2
3

ÇÖZÜM:

1- İLETİM VE TAŞINIMLA OLAN TRASMİSYON ISI KAZANCI

Tablo 3.1 Oda Tansmisyon ısı kazançları hesap tablosu

Yüzeyin Yön En- Boy Yüzey K T Isı kazancı
cinsi Yük m alanı m2 W/m2K C W
m
Dış duvar K 4 15 60 0,34 38-2=36 734
İç duvar D 4 10 40 0,33 38-2=36 475
İç duvar G 4 15 60 0,33 33-2=31 614
Dış duvar B 4 10 40 0,34 38+3-2=39 530
Tavan - 10 15 150 0,36 33-2=31 1674
Döşeme - 10 15 150 0,36 25-2= 23 1242
TOPLAM 5269

Tablo 3.2 Oda duvar, döşeme ve tavanında kullanılacak malzemelerin ısı iletim katsayıları
Malzeme K (w/m2K)
Yalıtım malzemesi 0,041
Dolu tuğla 0,7
Sıva 0,87
Beton 1,51
Blokaj 1,74
Mozaik ve moz harcı 1,74

Dış sıva

D. Tuğla

Styropor

İç sıva

3 10 23 3

İÇ VE DIŞ DUVAR

DIŞ DUVAR

3
4

1 1 0,03 0,10 0,23 0,03 1

= + + + + +
KDD 9 0,87 0,041 0,7 0,87 23

KDD= 0,34 W/ m2K

İÇ DUVAR

1 1 0,03 0,10 0,23 0,03 1

= + + + + +
KİD 9 0,87 0,041 0,7 0,87 9

KİD= 0,33 W/ m2K

hd=23 W/m2h

Betonarme
10

3 Sıva
10 Styropor

3 Sıva

hi=6 W/m2h

TAVAN

1 1 0,03 0,10 0,03 0,10 1

= + + + + +
KTa 6 0,87 0,041 0,87 1,51 23

KTa= 0,36 W/ m2K

hi=8 W/m2h
3 Karo mozaik
3 Harç
7 Grobeton
10 Styropor

10 Grobeton

15 Blokaj

hd= 

4
5

TAVAN
1 1 0,03 0,03
0,07 0,10 0,10 0,15 1
= + + + + + + +
KDÖ 8 1,74 1,74 1,51 0,041 1,51 1,74 

KDÖŞ= 0,36 W/ m2K

2-HAVA DEĞİŞİMİNDEN GELEN ISI KAZANCI (ENFİLTRASYON ISISI)

Hava değ.say.
QE = x oda hacmi x ( hd- hi ) x  ( KW)
86400 Sn (24 saat)

3,4
QE = x 600x (85,5- 12,5 ) x 1,11 = 1,91 KW
86400

3-ÜRÜNLERDEN (MALDAN) GELEN ISI KAZANCI

A- Donma Noktasının Üstündeki Sıcaklığa Kadar Olan Isı Kazancı ( Q1)

m x C1x (t2-t1)
Q1= (KW)
Soğutma zamanı(Sn)

5625 x 3,68 x (33-2)

Q1= = 7,42 KW
86400

B- Olgunlaşma (Solunum) Isı Kazancı (Q2)

Q2 = m x Colg

Q2 = 112.500 x 10x10-3= 1125W = 1,125 KW

5
6

MALDAN GELEN ISI KAZANÇLARI TOPLAMI= 8,545 KW

2- DİĞER ISI KAZANÇLARI

A- Aydınlatmadan Gelen Isı Kazançları

Odada 100 W’lık 8 adet lamba günde 4 saat yanmaktadır.

QA= ........(Ad) x ......... (W) x ........( ZO) (W)

4
QA= 8 (Ad) x 100 (W) x ---- ( ZO) = 133 W= 0,133 KW
24

B-İnsanlardan Gelen Isı Kazancı

Odada 4 işçi günde 4 saat çalışmaktadır.

Qİ= ........(Kişi) x ......... (W) x ........( ZO) (W)

4
Qİ= 4 (Kişi) x 275 (W) x ----- ( ZO) = 183 W = 0,183 KW
24

C- Vantilatör Motorundan Gelen Isı Kazancı

Odada 3 adet 750 watlık vantilatör motoru günde 24 saat çalışmaktadır

QV= ........(Ad) x ......... (W) x ........( ZO) (W)

24
QV= 3 (Ad) x 750 (W) x ---- ( ZO) = 2250 W= 2,250 KW
24

D- Elektrikli Buz Çözme Sırasındaki Isı Kazancı

Odada 4 adet 1500 W’lık elektrikli ısıtıcıyı bir evaporatör günde toplam 1 saat
buz çözme işlemi için
Çalıştırıyor.
QE = n x W x F x ZO (W)
1
QE = 4x 1500 x 0,5 x ---- = 125 W = 0,125 KW
24
n= Buz çözme faktörü 0,5

DİĞER ISI KAZANÇLARI TOPLAMI = 2,691 KW

6
7

Tablo 3.3 Isı kazançları hesap tablosu

Tarih .... / ..... / 20..... I S I K A Z A N Ç L A R I H E S A B I (kW) Oda No
Hesabı Yapan PROJE DONELRİ İÇ DIŞ KOMŞU HACİM SICAK. o
C
Kontrol Eden Kuru Termometre [ C] o
2 38 a) Kompresör Dairesi 38
Büro Yaş Termometre [oC] 27 b) Koridor 33
İşin Adı İzafi Nem () [%] 0,90 0,45 c)
Yeri Rakım 109 d)
İşin Sahibi Enlem Derecesi e) Tavan 33
Kullanım Amacı Bölge BALIKESİR f) Döşeme 25
ODA ÖLÇÜLERİ (yalıtımsız) En[m] 10 Boy[ m] 15 Yük.[m] 4 Oda Hacmi (V) [m3] 600
I- İLETİM VE TAŞINIMLA OLAN ISI KAZNÇLARI (Duvar, Tavan, Döşeme) (Qt) (*) Solar sıcaklık farkını ekleyiniz.
İşare Yön En Boy Yüzey Adet Çıkarılan Net Ku t (*) Isı gücü
t Yük (m) (m2) Alan (m2) Alan (m2) (W/m2 K) (oC) (KW)
(m)
DD K 4 15 60 1 - 60 0,34 36 / 1000 = 0,734
İD D 4 10 40 1 - 40 0,33 36 / 1000 = 0,475
İD G 4 15 60 1 - 60 0,33 31 / 1000 = 0,614
DD B 4 10 40 1 - 40 0,34 39 / 1000 = 0,530
TA - 10 15 150 1 - 150 0,36 31 / 1000 = 1,674
DÖ - 10 15 150 1 150 0,36 23 / 1000 = 1,242
/ 1000 =
İletim ve taşınımla toplam ısı kazancı [kJ/gün] 5,269
II-HAVA DEĞİŞİMİNDEN GELEN ISI (Qi)
Hava değişimi 24 saat [defa] 3,4 Dış hava entalpisi (hd) [kJ/kg] 85,5 Hava değişim ısı kazancı
Yoğunluk () [kg/m3] 1,11 İç hava entalpisi (hi) [kJ/kg] 12,5 (kW)

Oda hacmi (V) :..600. [m3 ] x.3,4... [defa hava değ./ 86400 s] x (hd :85,5... - hi : .12,5....) x  : ...1,11....... = 1,91
III-ÜRÜNLERDEN GELEN ISI KAZANÇLARI (Qm)
İşlem Türü Malın Türü Ağırlık T Özgül ısı (kJ/kg.K) Soğutma Ürün ısı kazancı
(kg) (oC) Donma Isısı(kJ/kg) Süresi (kW)
Solunum ısısı (W/kg) (Saniye)
Donmadan önce Elma 5625 31 3,68 86400 7,42
Donma
Donduktan sonra
Olgunlaş. ve Soluma Elma 112500 10x10-3 1,125
Mallarla ilgili yan ısı Kasa, kutu, vs
Diğerleri
Ürünlerden gelen toplam ısı kazancı [kW] 8,545
IV-ODA İÇİNDEKİ DİĞER ISI KAZANÇLARI (Qd)
a) İnsan ......4...... (Kişi) x ..275.. (W) x ...4./24...... (zaman oranı) / 1000 = 0,183
b) Aydınlatma ....8.... (Tane) x.......100..... (W) x ..4/24... (zaman oranı) / 1000 = 0,133
c) Motor ....3........ (Tane) x ......750... (W) x ..24/24. (zaman oranı) / 1000 = 2,250
d) Elektrik Buz çözme ....4....... (Tane) x .....1500... (W) x .1/24.... (zaman oranı)x 0,5 / 1000 = 0,125
e) Sıcak Gaz Buz ............ (Tane) x ................ (W) x …....... (zaman oranı) / 1000 =
çözme
f) Diğerleri ................................... ........(W) x ....……( zaman oranı) / 1000 =
Oda içindeki diğer ısı kazançları toplamı (kW) 2,691
TOPLAM ISI KAZANCI (QT ) [kW] 18,415
EMNİYETLİ TOPLAM ISI KAZANCI (QET= 1.1 QT ) [kW] 20,250