TS 30

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS 30
Nisan 1993
ICS 91.100.10
1. Baskı
KİREÇLER-SÖNDÜRÜLMEMİŞ-YAPILARDA
KULLANILAN
Quicklime - For Use İn Building
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü'nün İnşaat Hazırlık Grubunca kurulan
ilgili Teknik Komite tarafından revizyonu yapılmış ve Grupta son şekli verildikten
sonra, TSE Teknik Kurulu'nun 13 Nisan 1993 tarihli toplantısında kabul edilerek
yayımına karar verilmiştir.
− Teknik Kurul, ayrıca, bu standardın mecburi yürürlüğe konulmasını uygun bularak,

Bakanlığa önerilmesini kabul etmiştir.
− FKS 5/5 tarih ve Bakanlık onayı ile mecburi yürürlükte bulunduğu için, bu yeni
metne ilişkin Bakanlık onayı Resmi Gazete'de yayımlandıktan ve bu kararda verilen
geçiş süresi son bulduktan sonra eski baskıları geçersizdir.
− Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak

üzere, milletlerarası standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı
ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen
hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların,
ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır.
− Çalışmalarda, bilimsel kuruluşlar, üretici, yapımcı, satıcı ve tüketici

durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve hazırlanan
tasarı, son biçimini almadan önce, 53 yere gönderilerek görüşleri alınmıştır.
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla

ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün bulunduğundan
ilgililerin yayınlarımızı izlemelerini ve standardın uygulanmasında rastladıkları
aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu ve Teknik Komite üyesi değerli uzmanların

emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan
bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla
anarız.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
| |
| TÜRK STANDARDLARINA UYGUN MADDE VE MAMULLER ÜZERİNE |
| TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ'NDEN TALİMATINA GÖRE İZİN ALMAK |
| |
| ŞARTI İLE MARKASI KONULABİLİR. |
| |
- Standardlaştırma konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

UDK 669.92 TÜRK STANDARDLARI TS 30/Nisan 1993
REFERENCES
ATIF YAPILAN STANDARDLAR
TS 32/Aprıl 1993 "Chemical and Physical Testing Methods of Building Rime"

"Kireçler-Yapılarda Kullanılan-Kimyevi ve Fiziki Deney
Metodları"
TS 1227/April 1985 "Test Sıeves-Metal Wıre Cloth Wıth Square Openıng"

Deney Elekleri-Tel Kafesli Kare Göz Açıklıklı"
TS 2756/April 1977 "Samplingp Procedures and Tables for Inspection By Attributes

and By Variables ın Acceptance Sampling"
"Nitel ve Ölçülebilen Özeliklere Göre Yapılan Kabul Muayene
ve Deneylerinde Uygulanacak Numune Alma Yöntemleri ve
Kullanılacak Çizelgeler"
TS 3026/February 1978 "Kraft Paper (For Heavy-Duty Paper Sacks)"

"Kraft Kağıdı (Ağır Hizmet Torbaları İçin)"
13
KİREÇLER-SÖNDÜRÜLMEMİŞ-
YAPILARDA KULLANILAN
0 - KONU, TARİF, KAPSAM

0.1 - KONU
Bu standard, yapılarda kullanılan söndürülmemiş kireçlerin tarifine, sınıflandırma ve
özeliklerine, numune alma, muayene ve deneyleri ile piyasaya arz ţekline dairdir.
0.2 - TARİFLER
0.2.1 - Tabii Kireç Taşı
Tabii kireç taşı, bileşiminde kütlece en az % 90 oranında kalker (kalsiyum karbonat,
CaCO3) bulunan tortul bir kayaçtır.
0.2.2 - Dolomitik Kireç Taşı
Dolomitik kireç taşı, bileşiminde kalsiyum karbonat (CaCO3) yanında kütlece % 10 - %
35 oranında mağnezyum karbonat (MgCO3) bulunan tortul bir kayaçtır.
0.2.3 - Söndürülmemiţ Kalsiyum (Kalker) Kireci (Ca0)
Söndürülmemiţ kalker kireci, parçalar haline getirilmiş tabii kireç taşının özel
fırınlarda 900°C - 1000°C sıcaklıkta kızdırılması suretiyle elde edilen ve su ile
muamele edilmesi sonucu ısı açığa çıkararak söndürülmüş kalker kireci (kalsiyum
hidroksit, Ca(OH)2) haline gelebilen bağlayıcı bir malzemedir.
0.2.4 - Söndürülmemiţ Dolomit Kireci (Ca0 + Mg0)
Söndürülmemiş dolomit kireci, parçalar haline getirilmiş dolomitik kireç taşının özel
fırınlarda 900°C - 1000°C sıcaklıkta kızdırılması suretiyle elde edilen ve su ile
muamele edilmesi sonucu ısı açığa çıkararak söndürülmüş dolomit kireci (kalsiyum
hidroksit + magnezyum hidroksit, Ca(OH)2 + Mg(OH)2) haline gelebilen bağlayıcı bir
malzemedir.
0.2.5 - Söndürülmemiţ Toz Kalsiyum (Kalker) Kireci
Söndürülmemiş toz kalker kireci, söndürülmemiş kalker kirecinin öğütülerek belirli
inceliğe getirilmiş halidir.
0.2.6 - Söndürülmemiţ Toz Dolomit Kireci
Söndürülmemiş toz dolomit kireci, söndürülmemiş dolomit kirecinin öğütülerek belirli
inceliğe getirilmiş halidir.
0.2.7 - Standard Kıvam

Standard kıvam, kıvam tayininde kullanılan sarsma cihazının (flow table) tablası
üzerine kalıplanarak konulan alt tabanı d 67 mm, üst tabanı d 38 mm olan kesik koni
biçimindeki kireç hamurunun, tablaya bir defa 12,5 +2 mm'lik serbest düşüş
yaptırılması sonucu hasıl olan sarsıntıyla 110 +1 mm çapla yayıldığı kıvamdır.
0.3 - KAPSAM
Bu standard, yapılarda kullanılan parça veya toz halindeki söndürülmemiş kireçleri
kapsar.
NOT - Bu standard metninde bundan sonra "Söndürülmemiş Kireçler-Yapılarda Kullanılan"

terimi yerine "Kireçler" veya "Söndürülmemiş Kireçler" terimi de
kullanılmıştır.
1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELLİKLER
1.1 - SINIFLANDIRMA
1.1.1 - Sınıflar
Söndürülmemiş kireçler, bileşimindeki CaO+MgO oranlarına göre:
- Kalsiyum Kireci 90 KK 90
- Dolomit Kireci 85 DK 85
- Dolomit Kireci 80 DK 80
olmak üzere beş sınıfa ayrılır.
1
1.1.2 - Tipler
Söndürülmemiş kireçler toz veya parça halinde olmalarına göre:
- Toz halinde T
- Parça halinde P
olmak üzere iki tipe ayrılır.
1.2 - ÖZELLİKLER
1.2.1 - Görünüţ Özellikleri

Madde 2.2.3'e göre muayene edildiğinde söndürülmemiş kireç ambalajlarında yırtık,
delik bulunmamalı, kapatma yerleri iyice kapanmış olmalıdır.
Yığın halindeki kireçlerde ve numune takımını teşkil eden ambalajlı kireçlerin kendi
aralarında gözle fark edilebilecek renk farkı olmamalı, gözle görülebilen yabancı
maddeler bulunmamalıdır.
1.2.2 - Kimyevi Özellikler

Söndürülmemiţ kireçlerin kimyevi özellikleri, Madde 2.3.1'e göre denendiğinde
Çizelge-1'de gösterilen değerlere uygun olmalıdır.
ÇİZELGE 1 - Söndürülmemiş Kireçlerin Kimyevi Özellikleri
| Özellikler | Sınıflar |
| | KK 90| KK 80| KK 70| DK 85| DK 80 |
| Ca0 + Mg0 % kütlece, En az,| 90 | 80 | 70 | 85 | 80 |
| Mg0 % kütlece | < 5 | < 5 | < 5 | > 30 | > 5 |
| CO2 % kütlece, En çok | 4 | 7 | 12 | 7 | 7 |
| | | | | | |
| Asitte Çözünmeyen Madde | | | | | |
| (Si02 dahil) % kütlece, En çok | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| | | | | | |
| R2O3 (Metal Oksitleri) | | | | | |
| (Al2O3+Fe2O3) % kütlece, en çok | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 |
| | | | | | |
| SO3 % kütlece, En çok| 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| | | | | | |
|NOT - Çizelgelerdeki bütün özellikler, satışa sunulan haldeki değerlerdir. |
1.2.3 - Fiziki Özellikler
1.2.3.1 - Birim Hacim Kütlesi

Madde 2.3.2.1'de belirtilen deney uygulandığında, söndürülmemiş kireçlerin
söndürülmesiyle elde edilen standard kıvamdaki hamurlarının birim hacim kütlesi en
fazla 1,50 kg/dm3 olmalıdır.
1.2.3.2 - Verimlilik
Madde 2.3.2.2'de belirtilen deney uygulandığında, her tipdeki söndürülmemiş
kireçlerin verimliliği en az 2,6 P/kg olmalıdır.
1.2.3.3 - İncelik
Madde 2.3.2.3'de belirtilen deney uygulandığında, söndürülmemiş kireçlerin
Çizelge-2'de göz açıklıkları belirtilen, TS 12271)'ye uygun kare gözlü elekler
üzerinde kalan miktarları, Çizelge-2'de gösterilen değerlerden fazla olmamalıdır.
ÇİZELGE 2 - Söndürülmemiş Kireçlerin İnceliği
|Kare Gözlü Elek Göz Açıklığı|Elek Üstünde Kalan Max. % (m/m)|

|630 mm elek | 0,5 |
| 90 mm elek | 10,0 |
| | |
1) Bu standard metninde atıf yapılan standardların numaraları yayım tarihleri,

İngilizce ve Türkçe isimleri kapak arkasında verilmiştir.
2
1.2.3.4 - İşlenebilirlik
Madde 2.3.2.4'de belirtilen deney uygulandığında, söndürülmemiş kireçlerde
190 + 1 mm'ye yayılmayı sağlamak için en az 14 sarsma yapılmış olmalıdır.
1.2.3.5 - Hacim Değişmezliği

Madde 2.3.2.5'de belirtilen deney uygulandığında, söndürülmemiş kireçle hazırlanan
tabletler katı olmalı, yüzeylerinde çap doğrultusunda ve kafes şeklinde çatlaklar
görülmemelidir. Sarmal şekildeki çatlamalar değerlendirmede dikkate alınmamalıdır
(Şekil-1).
1.3 - ÖZELLİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI

Bu standardda belirtilen özeliklerin muayene ve deney madde numaraları Çizelge-3'de
verilmiştir.
ÇİZELGE 3 - Özelik, muayene ve Deney Madde Numaraları
|Sıra| Özelik Madde No. | Muayene ve Deney Madde No |

|No. | | |
| 1 |1.2.1 - Görünüţ Özelikleri |2.2.3 - Görünüţ Muayenesi |
| 2 |1.2.2 - Kimyevi Özelikler |2.3.1 - Kimyevi Özeliklerin Tayini |
| | | Deneyleri |
| |1.2.3 - Fiziki Özelikler | |
| 3 |1.2.3.1 - Birim Hacim Kütlesi |2.3.2.1 - Birim Hacim Kütlesi Tayini |
| | | Deneyi |
| 4 |1.2.3.2 - Verimlilik |2.3.2.2 - Verimlilik Tayini Deneyi |
| 5 |1.2.3.3 - İncelik |2.3.2.3 - İncelik Tayini Deneyi |
| 6 |1.2.3.4 - İşlenebilirlik |2.3.2.4 - İşlenebilirlik Tayini Deneyi |
| 7 |1.2.3.5 - Hacim Değişmezliği |2.3.2.5 - Hacim Değişmezliği Deneyi |
| 8 |3.1 - Ambalaj |2.2.1 - Ambalaj ve İşaretleme Muayenesi|
| | |2.2.2 - Kütle Muayenesi |
| 9 |3.2 - İşaretleme |2.2.1 - Ambalaj ve İşaretleme Muayenesi|
2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER
2.1 - NUMUNE ALMA
2.1.1 - Parti ve Numune Alma
2.1.1.1 - Ambalajlı Kireçlerde

Bir defada muayeneye sunulan aynı sınıf ve tipdeki ambalajlanmış söndürülmemiş
kireçler bir parti sayılır. Partinin büyüklüğüne göre Çizelge-4'de gösterilen
miktardaki söndürülmemiş kireçten meydana gelen numune takımı, partideki
söndürülmemiş kireç ambalajları arasından, sistematik olarak ayrılarak alınır. Bu
işlemde, numune olarak alınacak ambalaj, partiden olabildiğince gelişigüzel
seçilmelidir. Bunun için TS 2756'da belirtilen "Numune Almada Rasgele Sayılar
Çizelgesinin Kullanımıyla Numune Alma" metodu uygulanır.
Bunun mümkün olmaması halinde, aşağıda açıklanan metot uygulanır.
Bu uygulamada, partideki söndürülmemiş kireç ambalajı sayısı (N) olmak üzere,

partideki ambalajlar, herhangi birinden başlanarak 1,2,3 .... N olmak üzere
numaralanır veya numaralandığı var sayılır. Numune takımında bulunması gerekli
ambalaj sayısı (n) olmak üzere N/n = r sayısı hesaplanır. Çıkan sayı tamsayı değilse
en yakın tamsayıya yuvarlanır. (r) inci, (2r) inci, (3r) inci, .... (nr) inci
ambalajlar numune olarak ayrılır ve bu ayırma işlemi, Çizelge-4'de belirtilen ambalaj
sayısına erişilinceye kadar sürdürülerek bir numune takımı teşkil edilir.
ÇİZELGE 4 - Partideki Söndürülmemiş Kireç Ambalajı

Sayısına Göre Alınacak Numune Sayısı
|Partideki Ambalaj Sayısı|Alınacak Numune Takımındaki |

| |Ambalaj Sayısı |
| (N) | (n) |
| 80 - 1200 | 20 |
| 1201 - 3200 | 32 |
| 3201'den fazla | 50 |
3
2.1.1.2 - Yığın Halindeki Kireçlerde

Bir defada muayeneye sunulan aynı sınıf ve tip'deki söndürülmemiş kireçler bir parti
sayılır. Partinin büyüklüğüne göre, toplam olarak en az Çizelge-5'de gösterilen
sayıdaki değişik yerden alınan, herbiri Çizelge-5'de gösterilen miktardaki kireçten
meydana gelen numune dizileri teţkil edilir.
ÇİZELGE 5 - Yığın Halindeki Partide Söndürülmemiş Kireç Miktarına Göre
Numune Alınacak Yer Sayısı ve Toplam Numune Miktarı
| Partideki Kireç |Numune Alınacak|Muayene ve Deneylerde|Alınacak Toplam|

| Miktarı |Yer Sayısı |Kullanılacak Numune |Numune Miktarı |
| (kg) | (Min.) |Takımı Sayısı | (kg) |
| | | (Herbiri 15 kg) | |
| 36000'e kadar| 20 | 4 | 60 |
|36001-96000 | 32 | 6 | 90 |
|96000'den fazla | 50 | 8 | 120 |
2.1.2 - Numune Dizisi

2.1.2.1 - Ambalajlı Kireçlerde
Muayene ve deneyler, numune takımını teşkil eden ambalajlar ile bunlardan aşağıda
açıklandığı şekilde alınacak numunelerden, Çizelge-6'da gösterilen şekilde teşkil
edilen numune dizilerine Madde 2.4'de belirtilen sıra ile uygulanır.
ÇİZELGE 6 - Muayene ve Deneylerde Kullanılacak Numune Dizileri ve Deney Numunesi
Sayıları
|Numune|Muayeneler-| Deneylerde Kullanılacak Numune Dizileri |

|Takı- |de Kulla- |Fiziki Deneylerde Kullanı-|Fiziki|Fiziki Deneyler İçin |Kimyevi|
|mında-|nılacak |lacak Numune Dizisi Teşki-|Deney-|Teşkil Edilen Numune |Deney- |
|ki Am-|Ambalaj |li |lerde |Dizisinden Kimyevi |lerde |
|balaj |Sayısı | |Kulla-|Deneylerde Kullanıla-|Kulla- |
|Sayısı| | |nıla- |cak Numune Dizisi |nılacak|
| (n) | | |cak |Teţkili |Numune |
| | | |Numune| |Dizisi |
| | | |Dizisi| |Sayısı |
| | | |Sayısı| |(Herbi-|
| | | |(Her- | |ri Top-|
| | | |biri | |lam |
| | | |15 kg)| |1 kg) |
| (1) | (2) | (3) | (4) | (5) | (6) |
| | |-5'er ambalajdan meydana | |-Fiziki deneyler için| |
| | | gelen 4 gruba ayrılır. | | teşkil edilen 4 nu- | |
| 20 | 20 | Gruplardaki ambalajların | 4 | mune dizisinin her- | 2 |
| | | herbirinden 3'er kg alı- | | birinden 500 g alı- | |
| | | narak harman edilir. | | narak ikiţer ikiţer | |
| | | | | harman edilir. | |
| | | | | | |
| | * |-5'er ambalajdan meydana | |-Fiziki deneyler için| |
| | | herbirinden 3'er kg alı- | | birinden 500 g alı- | |
| | | narak harman edilir. | | narak ikiţer ikiţer | |
| | | | | | |
| | * |-6'ţar ambalajdan meydana | |-Fiziki deneyler için| |
| | | herbirinden 2,5'er kg | | birinden 500 g alı- | |
| | | alınarak harman edilir. | | narak ikişer ikişer | |
|NOT : (*) Grupların teşkilinde artan ambalajlar, teşkil edilen gruplardan herhan- |
| gi ikisine, birer adet olmak üzere katılır. |
2.1.2.2 - Yığın Halindeki Kireçlerde

Muayene ve deneyler, Çizelge-5'de gösterilen miktarda alınan numunelerden,
Çizelge-7'de gösterilen şekilde teşkil edilen numune dizilerine, Madde 2.4'de
4
belirtilen sıra ile uygulanır.
ÇİZELGE 7 - Muayene ve Deneylerde Kullanılacak Numune Dizileri ve Deney Numunesi

Sayıları
|Numune|Muayene- | Deneylerde Kullanılacak Numune Dizileri |

|Takımı|lerde kul- |Fiziki Deneylerde Kullanı-|Fiziki|Kimyevi Deneylerde |Kimyevi|
| |lanılacak |lacak Numune Dizisi Teşki-|Deney-|Kullanılacak Numune |Deney- |
| (n) |Numune |li |lerde |Dizisi Teţkili |lerde |
| |Takım | |Kulla-| |Kulla- |
| |Sayısı | |nıla- | |nılacak|
| | | |cak | |Numune |
| | | |Numune| |Dizisi |
| | | |Dizisi| |Sayısı |
| | | |Sayısı| | |
| (1) | (2) | (3) | (4) | (5) | (6) |
| | | Her numune takımı 1,25 mm| | Teşkil edilen 4 nu- | |
| | | göz açıklığındaki kare | | mune dizisinin her- | |
| 4 | 4 | gözlü elekten tamamı ge- | 4 | birinden 500 g alı- | 2 |
| | | çecek şekilde kırılıp | | narak ikişer ikişer | |
| | | harman edilir. | | harman edilir. | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
2.1.3 - Deneylerde Kullanılacak Numunelerin Alınması
2.1.3.1 - Ambalajlı Kireçlerden

Numune takımını teşkil eden torbalardan Çizelge-6'nın 3.kolonundaki esaslara göre
ayrılan torbalar yere yatırılır ve Şekil-2'de gösterilen ucu meyilli olacak şekilde
kesilmiş numune alma sondası, torbanın ağız kısmından diagonal doğrultuda torba
boyunca daldırıldıktan ve iç borunun çevrilmesi suretiyle yan deliklerin kapanması
sağlandıktan sonra çekilir. Bu şekilde her torbadan Çizelge-6'nın 3.kolonunda
belirtilen miktarda numune alınıp temiz ve kuru bir yerde toplanır (Toplam 15 kg). Bu
şekilde, torbalardan numune dizileri teşkili için alınan kireç numuneleri iyice
harmanlanır ve yine numune alma sondası ile numune alma metodu uygulanarak kimyevi
deneylerde kullanılmak üzere, Çizelge-6'nın 5. kolonunda açıklandığı şekilde, fiziki
deneyler için teşkil edilen her numune dizisinden, 6.kolonda belirtilen sayıda 1'er
kg'lık numune ayrılır. Geri kalan miktar fiziki deneylerde kullanılmak üzere muhafaza
edilir.
2.1.3.2 - Yığın Halindeki Kireçlerden

Fiziki ve kimyevi deneylerde kullanılacak deney numuneleri numune takımını teşkil
eden kireçlerden, Çizelge-7'de gösterildiği şekilde alınır.
2.1.4 - Deneylerde Kullanılacak Numunelerin Ambalajlanması ve Muhafazası

Madde 2.1.3.1 ve Madde 2.1.3.2'ye göre fiziki ve kimyevi deneylerde kullanılmak üzere
alınan numuneler (ayrı ayrı) hava ve su geçirmeyecek şekilde sıkı kapanabilen, temiz
ve kuru kaplarda ambalajlanarak muhafaza edilmelidir.
2.2 - MUAYENELER
Muayeneler, Madde 2.4'de belirtilen sıra takip edilerek numune takımındaki, bütün
ambalajlı veya yığın halindeki kireçlerden alınan, söndürülmemiş kireçlere uygulanır.
2.2.1 - Ambalaj ve İşaretleme Muayenesi
5
Numune takımını teşkil eden ambalajlı söndürülmemiş kireçlerin ambalajları, yığın

halindeki kireçlerin etiketleri ile işaretleri incelenerek Madde 3.1 ve Madde 3.2'de
belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.
2.2.2 - Kütle Muayenesi

Ambalajlanmış söndürülmemiş kireçlerin kütle muayeneleri 10 g hassasiyetteki terazide
tartılarak yapılır. Ambalaj kütlesi çıkarılarak net kireç kütlesi bulunur.
Bulunan sonuçların Madde 3.1'de belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.
2.2.3 - Görünüţ Muayenesi

Partiyi temsil eden ve Çizelge-6'da gösterilen sayıdaki söndürülmemiş kireç
ambalajları ve yığın halindeki kireç numuneleri gözle incelenerek Sonucun Madde
1.2.1'e uygun olup olmadığına bakılır.
2.3 - DENEYLER
2.3.1 - Kimyevi Özelliklerin Tayini

Söndürülmemiş kireçlerin kimyevi özellik tayini deneyleri TS 32'ye göre yapılır.
Bulunan sonuçların Madde 1.2.2'de belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.
NOT - Referans deney metodu TS 32'de belirtilmiţtir.
2.3.2 - Fiziki Özelliklerin Tayini
2.3.2.1 - Birim Hacim Kütlesi Tayini

Söndürülmemiş kireçlerin söndürüldükten sonra standard kıvama getirilmiş hamurlarının
birim hacim kütlesi TS 32'ye göre tayin edilir.
Bulunan sonuçların Madde 1.2.3.1'de belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.
2.3.2.2 - Verimlilik Tayini

Söndürülmemiş kireçlerde verimlilik tayini deneyi TS 32'de açıklanan Metot-1'e göre
yapılır.
NOT - Referans deney metodu TS 32'de belirtilmiţtir.
2.3.2.3 - İncelik Tayini

Söndürülmemiş kireçlerin incelik tayini deneyi, TS 32'ye göre yapılır.
2.3.2.4 - İşlenebilirlik Tayini

Söndürülmemiş kireçlerin işlenebilirlik tayini deneyi TS 32'ye göre yapılır.
2.3.2.5 - Hacim Değişmezliği Tayini

Söndürülmemiş kireçlerin hacim değişmezliği tayini deneyi TS 32'ye göre yapılır.
2.4 - DEĞERLENDİRME
Söndürülmemiş kireçlerin bu standardda belirtilen özelikleri taşıyıp taşımadıklarını
anlamak amacıyla aşağıda belirtilen sırayla yapılan muayene ve deneylerin sonuçları,
aşağıda açıklandığı gibi üç kademede değerlendirilir.
2.4.1 - Ambalaj ve İşaretleme ile Kütle ve Görünüş Muayenesi Sonuçlarına Göre

Değerlendirme
Madde 2.2.1'e göre yapılan ambalaj ve işaretleme (yığın halindeki kireçlerde yalnız
işaretleme), Madde 2.2.2'ye göre yapılan kütle, Madde 2.2.3'e göre yapılan görünüş
muayenesi sonuçlarının Madde 1.2.1, Madde 3.1 ve Madde 3.2'de belirtilenlerden birine
uygun olmaması halinde, numune takımının alındığı söndürülmemiş kireç partisinin
standarda aykırı olduğu anlaşılır. Bu durumda müteakip deneyler yapılmaz.
2.4.2 - Kimyevi Özeliklerine Göre Değerlendirme
6
Madde 2.4.1'e göre yapılan değerlendirmede, numune takımının alındığı partinin, bu

maddede belirtilen özellikleri yönünden bu standarda uygun olduğunun anlaşılmasından
sonra, numune takımından kimyevi analiz için ayrılmış bulunan numunelere, Madde
2.3.1'de açıklanan kimyevi özeliklerin tayini deneyleri uygulanır. Bulunan
sonuçlardan herhangi birinin Madde 1.2.2'de belirtilenlere uygun olmaması halinde
partinin standarda aykırı olduğu anlaşılır ve müteakip deneyler yapılmaz.
2.4.3 - Fiziki Özeliklerine Göre Değerlendirme

Madde 2.4.2'ye göre yapılan değerlendirmede, numune takımının alındığı partinin,
kimyevi özellikleri yönünden bu standarda uygun olduğunun anlaşılmasından sonra,
fiziki deneyler için ayrılmış bulunan numunelere, ayrı ayrı Madde 2.3.2'de açıklanan
fiziki deneyler uygulanır.
Fiziki deneylerin tamamlanmasından sonra, olumsuz sonuç alınmış bulunan deney

numuneleri sayısı, Çizelge-8'de belirtilen K ve R sayıları ile karşılaştırılır.
ÇİZELGE 8 - Deney Sonuçlarının Değerlendirilmesinde K (Kabul) ve R (Red) Sayıları
| Numune Takımındaki Dizi Sayısı |Kabul Sayısı |Red Sayısı |

| | K | R |
| 4 | 2 | 3 |
| 6 | 3 | 4 |
| 8 | 4 | 5 |
|NOT - Çizelgedeki K ve R sayıları, Madde 2.4.1 ve Madde 2.4.2'de|
| bahsi geçen muayene ve deneylerden olumlu sonuç alınmış |
| numunelere uygulanan değişik fiziki deney sonuçlarına ait |
| olumsuzluk sayılarıdır. |
Olumsuz sonuç alınan deney numunesi sayısının aynı deneye ait olmamak kaydıyla K
kadar veya daha az olması halinde, numune takımının alındığı partinin standarda uygun
olduğu kabul edilir.
Olumsuz sonuç alınan deney numunesi sayısının R kadar veya daha fazla olması halinde,
partinin standarda aykırı olduğu anlaşılır.
2.5 - MUAYENE VE DENEY RAPORU

Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
- Muayenenin ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın, muayene ve deneyi yapanın
ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri,
- Muayene ve deney tarihi,
- Numunenin tanıtılması,
- Muayene ve deneyde uygulanan standardların numaraları,
- Sonuçların gösterilmesi,
- Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahzurlarını gidermek
üzere alınan tedbirler,
- Uygulanan muayene ve deney metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen,
fakat muayene ve deneyde yer almış olan işlemler,
- Standarda uygun olup olmadığı,
- Rapor tarih ve numarası,
3 - PİYASAYA ARZ
3.1 - AMBALAJ
Söndürülmemiş toz kireçler piyasaya kraft kağıdı veya yüksek yoğunluktaki polietilen
torbalar içerisinde 25 kg'lık ambalajlarda arz edilir. Badanada kullanılacak kireçler
10 kg'lık ambalajlar içerisinde de piyasaya arzedilebilir. Kağıt torbalar ile yapılan
10 kg'lık ambalajlarda en az 2 katlı, 25 kg'lık ambalajlarda en az 3 katlı kraft
kağıdından (TS 3026) yapılmıţ torbalar kullanılmalıdır.
Bu ambalajlardaki söndürülmemiş kirecin kütle toleransı, ambalajında belirtilen net

kütlenin + % 2'si kadar olmalıdır.
Söndürülmemiş parça kireçler ambalajsız olarak da piyasaya arz edilebilir.
3.2 - İŞARETLEME
7
Söndürülmemiş kireç ambalajları üzerinde, kolayca okunabilecek, silinip bozulmayacak

şekilde, en az aşağıdaki bilgiler verilmiş olmalıdır. Söndürülmemiş parça kirecin
bulunduğu deponun uygun bir yerine bu bilgiler bir plaka üzerine yazılarak
konulmalıdır.
- İmalatçı firmanın ticari ünvanı, kısa adı, adresi veya varsa tescilli markası,
- Söndürülmemiş kirecin sınıf ve tipi (en az 40 mm yüksekliğinde harflerle),
- İmal tarihi (Ay ve yıl olarak),
- Net kütlesi (kg olarak),
- Bu standardın işareti ve numarası (TS 30 şeklinde),
- Kullanma talimatı.
Söndürülmemiş kireç ambalajları üzerine yazılı harf ve rakamlar kolayca okunabilir

olmalı, her bilgi arasında en az 2 harf genişliği kadar ara bulunmalı veya alt alta
yazılmalıdır. Bilgiler ambalajların her iki yüzüne de yazılabilir.
Bu bilgiler gerektiğinde yabancı dille de yazılabilir.
ÖRNEKLER
1) RR firmasının Nisan 1992'de imal edip, 25 kg'lık ambalajda piyasaya arz ettiği
söndürülmemiş toz kalker kireci ambalajı:
SÖNDÜRÜLMEMİŞ TOZ KALSİYUM (KALKER) KİRECİ
RR
KK 90-T
Nisan 1992
25 kg
TS 30/........
ţeklinde,
2) FF firmasının Nisan 1992'de imal edip, 25 kg'lık ambalajda piyasaya arz ettiği
parça dolomit kireci ambalajı:
SÖNDÜRÜLMEMİŞ PARÇA DOLOMİT KİRECİ
FF
DK 85-P
Nisan 1992
25 kg
TS 30/....
şeklinde işaretlenmiş olmalıdır.
Ayrıca, ambalajın uygun bir yerinde kullanma talimatı yazılmalıdır.
3.3 - DEPOLAMA - TAŢIMA

Söndürülmemiş kireç ambalajları rutubetsiz ve hava akımı olmayan kapalı yerlerde
depolanmalıdır.
Ambalajsız halde piyasaya arz edilen parça kireçler, depolanmaları ve taşınmaları

sırasında özelikleri bozulmayacak şekilde kuru ve kapalı yerlerde tutulmalıdır.
4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
4.1 - İmalatçı veya satıcı, bu standarda uygun olarak imal edildiğini beyan ettiği
söndürülmemiş kireç için istendiğinde, standarda uygunluk beyannamesi vermek veya
göstermek mecburiyetindedir. Bu beyannamede satış konusu söndürülmemiş kireçlerin:
- Madde 1'deki özeliklere uygun olduğunun,
- Madde 2'deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun
belirtilmesi gerekir.
4.2 - İmalat safhasında yapılması gerekli deneyler ile deney sıklığı Ek-1'de bilgi
için verilmiştir.
8
YARARLANILAN KAYNAKLAR
BS 890 - October 1972

SABS 523 - 1972
AS 1672 - 1974
IS 712 - 1984
DIN 1060/1-1986
prEN 459-1:1991
9
ŞEKİL 1 - Hacim Değişmezliği Tayini Deneyinde Tabletlerde Meydana Gelebilecek

Çatlakların Değerlendirilmesi
10
ŞEKİL 2 - Numune Alma Sondası
11
EK - 1
İMALAT SAFHASINDA STANDARDA UYGUNLUK ŞARTLARININ SAĞLANMASI
Söndürülmemiş kireçlerin bu standarda uygunluğunun sağlanması için TS 32'de

belirtilen deneylerin, sürekli olarak imalat sırasında alınacak numuneler üzerinde
uygulanması tavsiye edilir.
Sürekli denetlemeler kireç fabrikasında imalatçı tarafından yapılır.
Çizelge Ek-1'de söndürülmemiş kireçlerde imalat safhasında yapılması gerekli deneyler

ve tavsiye edilen deney sıklıkları gösterilmiştir.
- Deney sonuçlarının bu standardda belirtilenlere uygun çıkmaması halinde, imalatta

gerekli düzenlemeler yapılmalı, genellikle bu standardda belirtilen değerlere göre
%10'dan fazla sapma gösteren özellikler bulunduğu takdirde bu özelliğe ait deney
sıklığı bir üst düzeye alınmalıdır. Ard arda yapılan deney sonuçlarının standarda
uygun hale geldiğinin anlaşılması halinde Çizelge - Ek 1'deki sıklığa dönülebilir.
ÇİZELGE Ek 1 - Söndürülmemiş Kireçlerde İmalat Safhasında Yapılması Gerekli Deneyler

ve Tavsiye Edilen Deney Sıklığı
| Deneyler | Deney Sıklığı |

| | |
|CaO+MgO | Haftada bir |
|MgO | Haftada bir |
|CO2 | Haftada bir |
|SO3 | Haftada bir |
|Asitte Çözünmeyen Maddeler | Haftada bir |
|R2O3(Metal Oksitler) | Haftada bir |
|İncelik | Her gün |
|Verimlilik | Ayda Bir |
|İşlenebilirlik | Haftada bir |
|Hacim Değişmezliği | Haftada bir |
|Birim Hacim Kütlesi ve Ambalajlı | |
|Malzemede Kütle Muayenesi | Her gün |
|Reaktivite | Haftada bir |
12

TS 30

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS 30

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

Quicklime - For Use İn Building

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

− Teknik Kurul, ayrıca, bu standardın mecburi yürürlüğe konulmasını uygun bularak,

− Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak

− Çalışmalarda, bilimsel kuruluşlar, üretici, yapımcı, satıcı ve tüketici

− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu ve Teknik Komite üyesi değerli uzmanların

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

- Standardlaştırma konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

ATIF YAPILAN STANDARDLAR

TS 32/Aprıl 1993 "Chemical and Physical Testing Methods of Building Rime"

TS 1227/April 1985 "Test Sıeves-Metal Wıre Cloth Wıth Square Openıng"

TS 2756/April 1977 "Samplingp Procedures and Tables for Inspection By Attributes

TS 3026/February 1978 "Kraft Paper (For Heavy-Duty Paper Sacks)"

0 - KONU, TARİF, KAPSAM

0.2.7 - Standard Kıvam

NOT - Bu standard metninde bundan sonra "Söndürülmemiş Kireçler-Yapılarda Kullanılan"

1.2.1 - Görünüţ Özellikleri

1.2.2 - Kimyevi Özellikler

ÇİZELGE 1 - Söndürülmemiş Kireçlerin Kimyevi Özellikleri

1.2.3 - Fiziki Özellikler

1.2.3.1 - Birim Hacim Kütlesi

ÇİZELGE 2 - Söndürülmemiş Kireçlerin İnceliği

|Kare Gözlü Elek Göz Açıklığı|Elek Üstünde Kalan Max. % (m/m)|

1) Bu standard metninde atıf yapılan standardların numaraları yayım tarihleri,

1.2.3.5 - Hacim Değişmezliği

1.3 - ÖZELLİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI

ÇİZELGE 3 - Özelik, muayene ve Deney Madde Numaraları

|Sıra| Özelik Madde No. | Muayene ve Deney Madde No |

2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER

2.1 - NUMUNE ALMA

2.1.1 - Parti ve Numune Alma

2.1.1.1 - Ambalajlı Kireçlerde

Bunun mümkün olmaması halinde, aşağıda açıklanan metot uygulanır.

Bu uygulamada, partideki söndürülmemiş kireç ambalajı sayısı (N) olmak üzere,

ÇİZELGE 4 - Partideki Söndürülmemiş Kireç Ambalajı

|Partideki Ambalaj Sayısı|Alınacak Numune Takımındaki |

2.1.1.2 - Yığın Halindeki Kireçlerde

| Partideki Kireç |Numune Alınacak|Muayene ve Deneylerde|Alınacak Toplam|

2.1.2 - Numune Dizisi

|Numune|Muayeneler-| Deneylerde Kullanılacak Numune Dizileri |

2.1.2.2 - Yığın Halindeki Kireçlerde

belirtilen sıra ile uygulanır.

ÇİZELGE 7 - Muayene ve Deneylerde Kullanılacak Numune Dizileri ve Deney Numunesi

|Numune|Muayene- | Deneylerde Kullanılacak Numune Dizileri |

2.1.3 - Deneylerde Kullanılacak Numunelerin Alınması

2.1.3.1 - Ambalajlı Kireçlerden

2.1.3.2 - Yığın Halindeki Kireçlerden

2.1.4 - Deneylerde Kullanılacak Numunelerin Ambalajlanması ve Muhafazası

2.2.1 - Ambalaj ve İşaretleme Muayenesi

Numune takımını teşkil eden ambalajlı söndürülmemiş kireçlerin ambalajları, yığın

2.2.2 - Kütle Muayenesi

Bulunan sonuçların Madde 3.1'de belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.

2.2.3 - Görünüţ Muayenesi

2.3.1 - Kimyevi Özelliklerin Tayini

NOT - Referans deney metodu TS 32'de belirtilmiţtir.

2.3.2 - Fiziki Özelliklerin Tayini

2.3.2.1 - Birim Hacim Kütlesi Tayini

Bulunan sonuçların Madde 1.2.3.1'de belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.2.2 - Verimlilik Tayini

Bulunan sonuçların Madde 1.2.3.2'de belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.

NOT - Referans deney metodu TS 32'de belirtilmiţtir.

2.3.2.3 - İncelik Tayini