Power to the People In Groot Brittanni is Big Society in korte tijd een bekend begrip geworden.

Het i s het perspectief van de Britse overheid op de toekomstige samenleving. Voorstan ders prijzen de moed van de regering Cameron om in deze moeilijke tijden zon visi e neer te leggen. Tegenstanders noemen het ordinaire bezuinigingspraat. Langzaam maar zeker dringt het fenomeen ook door tot het Europese vasteland. Is het een panacee voor de problemen waarin de maatschappij verkeert of is het een mooi ver haal om draconische bezuinigingsmaatregelen te maskeren? Een analyse. Zowel de staat als de markt heeft de menselijke verhoudingen vernietigd. De staat die alles centraliseerde heeft alle vormen van betrokkenheid van mensen op elka ar overbodig gemaakt. De markt heeft met al zijn nadruk op individualiteit hetze lfde bereikt. Daaraan is onze samenleving kapot gegaan. De zwakste gemeenschap u it de jaren zeventig was sterker dan het sterkste sociale netwerk van nu. Aldus P hilip Blond, een Red Tory zoals hij zichzelf noemt, in een interview met de Volk skrant van juni vorig jaar. Blond is een van de grote denkers en adviseurs van d e regering Cameron. De oplossing? We hebben innovatieve ideen nodig, in de lokale gemeenschappen, om e en heel ander soort kapitalisme te vestigen, een nieuw economisch model dat eerl ijker marktverhoudingen schept, welvaart herverdeelt en in ruime mate de afhanke lijkheid van sociale voorzieningen vermindert. Zo stelt hij in datzelfde intervie w. Big Society Onder de titel Big Society wil de Britse overheid die nieuwe samenleving vormgev en. Al in 2009, ver voordat huidige premier Cameron de verkiezingen won, had hij zijn vergezicht al geschetst. Kern van zijn verhaal: niet de markt en ook niet de staat maakt de dienst uit, maar de mensen zelf. Zij nemen hun lot in eigen ha nden, bij voorkeur op lokaal niveau. Op de speciale website die de Britse regering aan haar grote plan wijdt, staan o nder meer de drie belangrijke pijlers van Big Society opgesomd: community empowerment: gemeenten en wijken krijgen meer macht om zelf beslissing en te nemen. Geen top-down planning meer, maar echte macht voor de buurt. Concurrentie in het publieke domein: de hervormingen van het overheidsapparaat g even onder meer sociale ondernemingen vrijwilligersorganisaties de mogelijkheid hun diensten aan te bieden. Het welfare to work-program maakt het veel organisat ies mogelijk om mensen van een uitkering naar werk te helpen. Sociale actie: burgers moeten een actievere rol in hun eigen omgeving spelen. Da artoe worden onder meer 3 speciale programmas opgezet vanuit de overheid. Het Office for Civil Society, verbonden aan de regering, geeft dit hele proces p raktische handen en voeten. Deze zomer, zo is de planning, gaat ook de Big Society Bank van start. Hoe de ba nk, gefinancierd met 200 miljoen Pond en voornamelijk- slapende accounts van alle Engelse banken, er precies uit gaat zien, daarover zijn betrokkenen nog in onde rhandeling. Bedoeling is in ieder geval dat initiatieven die het Big Society ged achtengoed vormgeven daaruit direct of indirect gefinancierd kunnen worden. Theorie vs praktijk In theorie klinkt het allemaal prachtig: een kleine overheid die haar taken in h et publieke domein uitbesteedt aan onder meer sociaal ondernemers en vrijwillige rsorganisaties, en mensen zeggenschap over hun eigen leefwereld teruggeeft. In de praktijk echter zijn de meningen op zijn zachtst gezegd verdeeld. Dat heeft vooral met de draconische bezuinigingsmaatregelen te maken die de rege ring Cameron tegelijkertijd moet treffen. Maar liefst ruim 96 miljard euro moet er omgebogen worden. Politieke tegenstanders zeggen dan ook dat Big Society slec hts een cover up is voor die grootste bezuinigingen sinds decennia in de Britse ge schiedenis. En zetten hun hakken in het zand. Lagere overheden weigeren soms zel fs mee te werken. Manchester sluit al haar openbare toiletten op n na. Drie recrea

tiecentra, vijf bibliotheken en twee zwembaden treft hetzelfde lot. In Liverpool heeft het gemeentebestuur zich teruggetrokken uit een proef met het nieuwe beleid. Het stelt dat het er niet mee uit de voeten kan. Er moet namelij k tegelijkertijd voor bijna 120 miljoen euro aan subsidie voor lokale organisati es teruggeschroefd worden. Vakbondsmensen, directeuren van vrijwilligersorganisa ties en plaatselijke leiders roepen om het hardst dat door die bezuinigingen Big Society ten dode opgeschreven is. Kind en badwater? Philip Blond zegt dat de Britten simpelweg door die zure appel moeten heen bijte n. Tijdens een lezing die hij begin dit jaar in de Amsterdamse Balie gaf, stelde hij dat je het theoretische concept en de praktische uitvoering los moet zien v an elkaar. Bovendien, zo argumenteerde hij in de Volkskrant, is er geen ander mo ment dan dit om die radicale verandering in te zetten. Het is het enige moment. C risis is altijd een kans op verandering. Mensen komen niet in opstand in goede t ijden; dat doen ze alleen in slechte tijden. Dat valt natuurlijk te bezien. De vr aag is of je op deze manier niet kind met het badwater wegspoelt. Niet voor niet s luidt het internationaal- gezegde dat je het dak moet repareren als de zon schi jnt. Alternatief voor linkse bashen? Ondanks de felle tegenstand, is er vanuit het Europese vasteland steeds meer bel angstelling voor Big Society. Blond adviseert naar eigen zeggen veel Europese re geringen, community leaders komen naar onder meer ons land om uit te leggen hoe zij handen en voeten geven aan Big Society. Want hoe je het ook went of keert, dat we naar een andere nieuwe samenleving toe moeten, zoveel is wel duidelijk. De aarde raakt uitgeput, menselijke verhouding en zijn op scherp gezet, het vertrouwen in instituties is helemaal weg. Zon visie als Big Society is dan zo slecht nog niet. Je kunt van mening verschill en over het tijdstip waarop de Britse regering deze weg inslaat, maar het idee v an een kleine en faciliterende overheid en burgers die het heft in eigen handen nemen, is een aanlokkelijk perspectief. Het getuigt in ieder geval van meer inzicht dan de Nederlandse regering laat zie n. Zij schrapt enkel onder het motto: linkse hobbys bashen. Ze heeft geen enkel i dee hoe ze Nederland uit deze lastige crises moet loodsen, geen flauw benul welk e rol ze in de toekomst in het publieke domein zal spelen. Terwijl uitgerekend d at domein de plek is waar de overheid verantwoordelijk voor is. Rcksichtslos allerlei voorzieningen heel abrupt afsnijden van financiering maakt op termijn meer kapot dan dat het wat oplost. Pas als je een coherente toekomstv isie hebt, kun je daar een strategie voor maken en dus je beleid op afstemmen. A ls je als overheid wil dat sectoren meer hun eigen broek ophouden terwijl ze dat nooit geleerd is en ook nooit die verplichting gehad hebben, dan moet je dat pr oces begeleiden. Noem het opvoeden. Als je een kind geen verantwoordelijkheid bi jbrengt, gaat het helemaal mis als die eenmaal losgelaten wordt in de samenlevin g. Voorbij links-rechts Ook politiek Den Haag, van links tot rechts, weet nauwelijks vorm te geven aan e en nieuwe wereld. Oppositieleider Job Cohen heeft weliswaar in zijn 1 mei toespr aak toen de PvdA ook haar pensioengerechtigde leeftijd vierde- een analyse gegev en van de huidige staat van de samenleving, maar hoe zijn partij daar uit denkt te komen, anders dan volgens de klassieke sociaal democratische weg, is onduidel ijk. En dat die weg doodlopend is, wordt keer op keer bewezen. Ook de andere politieke partijen denken vooral volgens klassieke links-rechts pa tronen. Degenen die wel een nieuwe politiek voorstaan, zoals Herman Wijffels, wo rden weggezet als mastodont. Pas over een paar jaar weten we of het ideaal van Big Society ook werkelijkheid geworden is. De clash tussen theorie en praktijk is nu nog te groot om een goed

oordeel te geven. De visie getuigt in ieder geval van lef en van hoop. Lef en ho op omdat de Britse regering in tijden van economische teruggang een beleid uitze t dat moet leiden tot een vernieuwde maatschappij, voorbij de contouren van link s-rechts, van Tory en Labour naar een samenleving waarin het gaat om een wereld die we met zn allen vormgeven en waar we met zn allen verantwoordelijk voor zijn. Meer weten? De speciale website van de Britse overheid over Big Society: http://www.cabineto ffice.gov.uk/big-society Op de website van Downing Street 10, zeg maar Het Britse ministerie van Algemene Zaken, kun je er ook over lezen: http://www.number10.gov.uk/tag/big-society Op de site van ResPublica, het kennis-instituut van Philip Blond, kun je meer le zen over het thoeretische concept van Big Society: http://www.respublica.org.uk/ Het online platform Big Society Network, http://www.thebigsociety.co.uk/, helpt mensen en organisaties om het Big Society-idee vorm te geven. Het platform verme ldt nadrukkelijk op zijn website dat het niet gefinancierd wordt door de overhei d. Een ander platform, dat met name kritischer staat tegenover de praktische uitvoe ring van Big Society, is Our Society: http://oursociety.org.uk/ credits: Petra Kroon